Dr.

Se'id El-Kahtani

ndoftib
ndoftib
nib ?Jslawv

Prishtine, 2003

Dr. Se'id El-Kahtani

asluvua, ndaf fib l'IU/te5I

dJ,,e; ndaf fib

nib ?Jslawv

. .
Prishtine, 2003

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....I ,.1_pJ1J ,. }I

Me emer te Allahut, te Gjithemeshirshmit,

Meshiruesit
Fjala hyrese e dijetarit te madh islam
Shejh Abdurrezak Afifi
Hamdi I i takon vetem Allahut, Zotit te boteve. Bekimi dhe paqja e Allahut
qofshin mbi te Derguarin tone, Muhammedin , familjen e tij dhe mbi te
gjithe as'habet (shoket e tij)!
Tematika e ketij libri ka rendesi te jashtezakonshme jo vetem per shkak te
permbajtjes se tij, por edhe per shkak te kohes ne te cilen paraqitet, duke qene
se ne mes shkruarjes se tij dhe kohes ne te cilen jetojme ekziston nje lidhje e
forte.
Rendesia e tij, sipas permbajtjes, qendron ne faktin se ky liber shtjellon nje
nder themelet e Islamit, "dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te keqes el-velau vel-berau".
Keto jane dy shenja te shprehjes se sinqerte te dashurise ndaj Allahut, te
Derguarve te Tij dhe besimtareve ne pergjithesi. Urrejtja ndaj te keqes eshte
shprehja e urrejtjes ndaj jo te vertetes dhe te atyre qe e pasojne. E ky eshte nje
nga themelet baze te te besuarit - 0 , J J-P i ,:r J.p i .
Nga ana tjeter, rendesia e kohes ne te cilen eshte shkruar ky liber pasqyrohet
ne ate se njerezimi ka ardhur deri te konfuzioni i pergjithshem, kur nuk dihet
se me fare mund te dallohet besimtari nga jobesimtari dhe ne zemrat e
njerezve feja eshte dobesuar aq shume, saqe ne mesin e tyre shfaqen gjera te
cilat besimtari i urren.
E si te mos jete keshtu, kur jemi deshmitare te miqesimit me popuj dhe me
shtete jobesimtare, e ne te njejten kohe besimtaret jo vetem qe nuk perfillen,
I

Fjala hamd eshte falenderim i vec;:ante i cili i takon vetem Allahut , ndersa njerezvc nuk u
behet hamd, derisa ne anen tjeter shuker (falenderim) i behet edhe Allahut edhe njerczve. Per
kete shkak e pame te udhes qe te shkruajme ashtu sic; eshte ne origjinal, pasi qe pcrkthim
adekuat ne gjuhen shqipe nuk ka. [slz.r.]

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'.>\....,I

iJ s-l_p.)1 _,, s-")_,J1

por madje nen9mohen, torturohen dhe ndiqen !

Te gjitha keto, shfaqjen e ketij libri ne kohen e sotme e bejne edhe me aktuale.
Autori 9eshtjen e dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes e ka
trajtuar me sukses te plote dhe ne menyre te pergjithshme duke cituar dijetare
te shumte islame. Hyrja, pergatitja e terrenit, trajtimi i temes dhe komenti i
vete autorit jane dhene me mjeshteri. Principet e dashurise ndaj te mires dhe
urrejtjes ndaj te keqes i ka konfirmuar me ajete kur'anore, me hadithe te
verteta te te Derguarit te Allahut, me deklarata te as'habeve, te tabi'ineve dhe
te te pareve tane te mire.
Me njohuri te mirefillte ka klasifikikuar burimet e theksuara duke shenuar
numrat e ajeteve, te kapitujve dhe te haditheve te cituara si dhe ne shume raste
ka treguar edhe shkallen e besueshmerise se tyre.
Ne kete liber vjen ne shprehje tere serioziteti i hulumtuesit, 9ka vetvetiu flet
mbi vizionin e tij dhe te udhezuarit me materien mbi te cilen shkruan.
E lus Allahun qe muslimanet te perfitojne nga ky liber i vlefshem, qe
shume prej lexuesve te behen miq te autorit dhe t'i ndjekin hapat e tij. Ne
shpresojme shume qe me ndihmen e Allahut shtresa te gjera te rinise se sotme
do te rriten dhe do te edukohen ne principet e larta te ndihmes vellazerore ne
Islam per ringjalljen e vlerave te fikura (shuara) te kesaj feje te lartesuar.
E Allahu i Lartesuar i pergjigjet lutjes drejtuar Atij.
Abdurrezak Afifi

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....I .j s-l}IJ

s. _,Ji

Me emer te Allahut, te Gjithemeshirshmit,

Meshiruesit
Parathenie
Hamdi i takon vetem Allahut! Ate e falenderojme dhe e lavderojme dhe nga
Ai ndihme kerkojme. I Jutemi te na i fale mekatet dhe te na udhezoje ne rruge
te drejte. I lutemi Allahut Nje dhe te Vetmit qe ne zemrat tona te mos mbije
ndonje mendim i keq dhe te mos bejme di9ka te keqe. Ate te cilin Allahu e
udhezon ne rruge te drejte, askush nuk mund ta ktheje ne rruge te shtrember.
Ate te cilin Allahu e humb, askush nuk mund t'a ndihmoje dhe as ta nxjerre
ne rruge te drejte. Deshmoj qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve9
Allahut, Nje dhe te Vetmit, dhe qe Muhammedi eshte rob dhe i Derguar i
Tij. Bekimi dhe paqja qofshin mbi Muhammedin ' shoket e tij (as'habet )
dhe te gjithe ata qe e pasojne rrugen dhe udhezimin e tij.
Allahu i Lartesuar, nga meshira dhe dashuria ndaj roberve te Tij, kumtoi
permes Muhammedit shpalljen e Tij te fundit, Islamin. E ka pastruar dhe
plotesuar kete fe, dhe vetem i pafati i humbur mund te devijoje prej saj.
Atyre qe e pasojne kete fe ashtu si duhet Allahu i Lartesuar ua ka caktuar
lumturine edhe ne kete bote (dunja), edhe ne boten e ardhshme (Ahiret).
Ata te cilet e pasojne Islamin ashtu si9 kerkon Allahu dhe behen te
qendrueshem ne rrugen e te Derguarit te Tij , Allahu i ka quajtur miq te Tij [
.\ii WJ i] dhe pale e Tij. Ata te cilet e kundershtojne fene e Tij, devijojne nga
ligji fetar (sheriati) dhe nga rruga e drejte, Allahu i ka caktuar te jene te pafate
ne te dy botet dhe i ka quajtur pasues dhe ushtri e shejtanit.
Shtylle qendrore e kesaj porosie te perhershme jane fjalet e kelimei-shehadetit
.1!1 J .,..._..,J .'.ill! .01 me te cilat vertetohet se nuk ka Zot tjeter perve9 Allahut
dhe qe Muhammedi eshte robi dhe i Derguari i Tij. Per fjalet e kelimei
shehadetit Then El-Kajim EI-Xheuzij, Allahu e meshirofte, thote: "Per shkak
te tyre jane vendosur peshoret. Per shkak te tyre mbahen librat. Per
shkak te tyre eshte Xhenneti dhe Xhehennemi. Sipas tyre njerezit ndahen

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l...,1 ..1)1J .. .,i1

ne besimtare dhe ne mosbesimtare, ne te ndershem dhe ne te keqinj. Per

shkak te tyre dilet ne lufte me shpate. Ato jane borxh i te gjithe roberve
ndaj Allahut." Kuptimi i kelimei-shehadetit eshte njohja e asaj qe ka kumtuar
i Derguari i Allahut ; te besuarit me zemer, te vertetuarit me gjuhe dhe te
argumentuarit me vepra ne kufijte e mundesise se secilit individ. Kuptimin e
vet te plote kelimei-shehadeti e merr prej besimit dhe nenshtrimit vetem ndaj
Allahut, si dhe nga dashuria dhe urrejtja ne emer te Tij. Menyra e vetme qe te
arrihen keto eshte pasimi pa kurrfare rezerve, haptazi dhe fshehurazi, i te
Derguarit te Allahut , dhe nenshtrimi ndaj Allahut ashtu si9 ka bere
Resulullahu ! 2
Sot, perve9 atyre qe i ka meshiruar Allahu, njerezit mjerisht e kane humbur
ndjenjen per kuptimin e vertete te ketyre fjaleve madheshtore. Nga kuptimet
dhe domethfniet me te rendesishme te ketyre fjaleve padyshim jane dashuria
ndaj te mires,;(e]-weJau - o':i'_,ll) dhe urrejtja ndaj te keqes (eJ-berau - ol_;JI).
Megjithe kete situate, kur kuptimi i kelimei-shehadetit eshte Jene ne harrese
nga shurnica e muslimaneve, kjo 9eshtje nuk humb asgje nga rendesia e vet.
Arsyeja eshte se dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes eshte
pasqyra me e mire e te kuptuarit drejt dhe e zbatimit ne praktike te kuptimit te
te besuari t.
Sipas te kuptuarit te besimtareve, ky kuptim eshte i madh se vete forca e te
besuarit te tij (akida).
Fjalet e kelimei-shehadetit kuptimin e tyre ne toke do ta arrijne pikerisht ne
ate mase ne te cilen realizohet dashuria ndaj atyre qe e meritojne dhe urrejtja
ndaj atyre qe e meritojne urrejtjen.
Disa nga njerezit gabojne kur mendojne qe kjo 9eshtje i perket kuptimit
dytesor te kelimei shehadetit. Perkundrazi, kjo eshte, si9 thote Allahu
Lartesuar, 9eshtje e besimit apo mosbesimit (imanit apo kufrit):
I 11 0 ji
0 J

,,.

,,.

,,.

lycJ 0 IJ U lpT J-1 L;

J

,,.

,,,

.,.

c;f,

).,.

i)f:, i)0 0 0 j * 0lfu1 :,G ;; ) LC-\

ea,;c.s 0 o) Ca,?\ J1;.iJ J IJjiJ ly'-J

.,.

,...

\,I

,,.

L?- 1_;.a;? .)J

_;.,.:, wl ;,.Gl i :} GJ

.,,_

,,,

,,.

;:;

,,, ,,, ,,,

,,.

,,

,,. ,,,

,,,.

,,.

* L.f.:A-""
'. " WI ir:I\ c,fo' u \'J
..... 0

,o

,,, .,,

Shiko:

<143 ./) \....;...-" .1,loc .:;;;.i' JJ1_,.;.!1

..... 0

o ,

.,.

,,.

;:;

,,,

.,.

J'o L,,,
.,.

,,, ,,..

,,.

,,.

\ LS'
,- -c-;:;

,,,

,,.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>\....I .. 1.r.J1J .. _,JI

"0 ju qe besuat, mos u ofroni miqesi (dashuri) prinderve tuaj e as

vellezerve tuaj nese ata vleresojne mosbesimin kunder besimit. E
kush prej jush miqesohet me ta, ai eshte mizor. Thuaj: Ne qofte se
eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit tuaj, bashkeshortet tuaja, farefisi
juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe frikoheni se do te deshtoje,
vendbanimet me te cilat jeni te kenaqur (te gjitha kiito) jane me te
dashura per ju se Allahu, se i Derguari i Tij dhe se lufta per ne
rrugen e Tij, atehere, pritni derisa Allahu nuk ve ne rrugen e drejte
njerezit e prishur." [Teube: 23-24}
Allahu i Lartesuar thote:

'. ,, , , er i , " ,,

u 1..r'T J.'. iJ1 ,'.1c-c:..r-) <..f2-"-! .. - ) .. - ) i..S)

)
)
'.. \I 'I ":I\
'
'c.
'. \'.r!;'
ir (,fo, u aJ\ 01: J\j r--
,,

,::,

,,

:;,

'-+2-)

...... 0

.,.

1.J' i
,,

,,.,

, W,;, 1' ; ,. '11 1

,,

:;,

:;,

_)"fr.'

,,., ""

,.,.

,,

s,

s,

),.,.

,,

"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudet as te krishteret. Ata jane

miq te njeri tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El
Ma' ide: 51]
Nje dijetar i madh islam, shejh Hamed bin Atiku, Allahu e meshirofte, thote:
"Ne Librin e Allahut, pas obligimit te te besuarit ne te Vetmin Allah dhe
ndalimit te asaj qe eshte ne kundershtim me te, asnje dispozite tjeter nuk ka
me teper argumente te qarta sesa 9eshtja e dashurise ndaj te mires dhe
urrejtjes ndaj te keqes (el-welau -we-I berau)3 ".
Muslimanet per nje kohe te gjate kane pasur rol udheheqes ne mesin e
popujve te botes duke e perhapur kete fe madheshtore ne mbare botcn, neper
te gjitha kontinentet dhe duke e nxjerre njerezimin nga erresira ne drite, nga
nenshtrimi ndaj njeriut ne nenshtrimin vetem ndaj Zotit te njerezve, si dhe nga
ankthi i kesaj bote ne hapesiren e ahiretit.
E 9fare ndodhi pastaj?
Muslimanet mbeten prapa kur braktisen xhihadin dhe, ne vend te armeve,
u kapen pas bishtit te lopes (iu kushtuan per se tepermi dunjase).
Mbeten prapa kur e lane xhihadin, kulminacionin e argumentimit
(deshmimit) te Islamit.
Iu kushtuan jetes se rehatshme dhe luksoze, shperdorimit dhe imoralitetit,
ne vend qe t'i udhehiqnin popujt e tjere, shkuan pas tyre.
3 Shiko: <14 <.I') : .:.11J v\;,:..;Jt'

10

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"il...,1 .j s-l}IJ s- }'
Erdhi deri te ngaterresa e vertete ne te menduar pasi qe burimi i tyre i
paster u turbullua dhe u perzie me te menduarit filozofik, pagan dhe herezi
te tjera.
Muslimanet, duke e parapelqyer dunjane ne llogari te fese, dalngadale
rane nen ndikimin e mosbesimtareve, prandaj e humben dunjane dhe
ahiretin.

Pastaj u shfaqen forma te ndryshme te miqesise me mosbesimtaret, si:

1. Simpatia ndaj mosbesimtareve, te lartesuarit dhe te ndihmuarit e tyre ne
lufte kunder miqve te Allahut, refuzimi i zbatimit praktik ne toke i ligjeve
te Allahut (sheriatit), akuzimi i tij per mospershtatje me kohen, per
pasivitet dhe per pamundesine e ecjes sipas kerkesave dhe rrjedhave
civilizuese dhe perparimtare.
2. Vendosja e ligjeve laike ne vendet islame, qofshin ato te Lindjes ose te
Perendimit, ka solli refuzimin e ligjeve te Allahut nga jeta praktike dhe
akuzimi per ekstremizem, prapambeturi dhe fanatizem te kujtdo qe
perpiqej per zbatimin ne praktike te ligjeve te Allahut.
3. Dyshimi ne praktiken (Sunnetin) e te Derguarit te Allahut dhe kritikat
e pabaza ndaj permbledhjeve te njohura, perjashtimi i Sunnetit te tij dhe
nenvleresimi i rendesise se rolit te dijetareve islame, te cilet i sherbyen
ndershmerisht Sunnetit dhe e barten me besnikeri ate.
4. Shfaqja ne mesin e muslimaneve e ideologjive te reja te xhahilijjetit
(injorances), te cilat mes muslimaneve te sotem paraqiten si dezertim
(renegim), p.sh.: dallimi racor apo nacional (arab, indian etj).
5. Degjenerimi i shoqerise islame nepermjet sistemit te huaj edukativ dhe
arsimor, vershimi i huaj ne te gjitha programet dhe mjetet e informimit
nepermjet helmit te luftes ideologjike me ane te kultures joislame.
Perpara ketyre dhe formave te tjera te shumta te miqesimit me mosbesimtaret
paraqiten shume pyetje te cilave u duhen dhene pergjegje te sakta, bindese
dhe te argumentuara me fakte nga Kur'ani, Sunneti dhe me mendimet e
dijetareve te shquar islame. Disa nga keto pyetje jane:
Ku eshte muslimani dhe per ke eshte deklaruar?
Kujt duhet t'ia falim perkushtimin tone?
Nga cili duhet te heqim dore?
Cili eshte qendrimi i Islamit ndaj miqesimit me mosbesimtaret?

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\.....,11

.J s:-1).IJ s:. _,!1

11

Cili eshte qendrirni i Islarnit ndaj rryrnave dhe rnesirneve ideologjike qe

po perhapen nga bijte e pakujdesshern dhe qellirnkeqinj te popullit tone,
prej atyre qe flasin gjuhen tone?
Si duhet t'i ndihrnojrne rnuslirnanet te cilet u jane ekspozuar padrejtesive
ne rnbare boten, si ne Lindje ashtu edhe ne Perendirn, rnbi te cilet jane
versulur fuqite e se keqes dhe te mosbesimit?
Cila eshte rruga e shpetirnit te muslimaneve qe kane pranuar roberimin
mendor te imponuar nga kultura e huaj?
Keto dhe pyetje te tjera deshmojne per mungesen e te kuptuarit te drejte te
fjaleve te kelimei-shehadetit dhe per distancen e larget mes kuptimit te ketyre
fjaleve dhe muslimaneve te sotern. Sot kuptimi i drejte i kelimei-shehadetit
eshte shtremberuar aq shume, sage edhe ai qe pranon ekzistencen e Allahut,
por jo zbatimin e urdherave te Tij, te shume njerez numerohet si besimtar! ! !
Shume njerezve, pervec; atyre qe i ka meshiruar Allahu, as nuk u bie
ndermend se fjalet e kelimei-shehadetit "Nuk ka te adhuruar me merite pervec;
Allahut" tregojne perkushtim ndaj te mires dhe se nuk ka besim te vertete pa
kryerjen (zbatimin) e urdhrave.
Allahu e meshirofte imamin, luftetarin e madh per Islam, Shejhu-1-Islam
Muhammed bin Abdulvehabin, i cili ka thene: "Islami i njeriut nuk eshte i
drejte, madje edhe kur beson ne nje Allah dhe nuk i pershkruan shok Atij,
perderisa nuk i shpreh arrniqesi idhujtareve (politeisteve)."
Sic; thote i Lartesuari ne suren El-Muxhadele:

1)\S' :,J:,
.,,

,,,.

_;,:, all )G- :; 0 J)I} !:"1J1 (_;l1:, ;1) 0f t.:) U

jf lye jf :f jf :0
,,.

;;;,

,,.._

,,.

;f;

.,,.

.,..

.-

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe

sikur te jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre,
ose vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre... " [El-Muxhadele: 22)4
Duke u nisur nga te gjitha keto, nga dashuria qe t'i sherbej ketij dini, me
deshire qe te kontribuoj ne largimin dhe pergenjeshtrimin e te pavertetes si
dhe ne sqarimin e se vertetes, kam vendosur qe, me ndihmen e Zotit, te
shkruaj kete veper te cilen e kam titulluar

r\ .j s:.lIJ s:.yl
J

12

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\.....,\ .j ,.1_;:l1J ,.'1_,.ll

"Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam"

Jam i vetedijshem qe ne teresi ketij shqyrtimi nuk mund t'ia jap analizen e
nevojshme, duke marre parasysh aftesine e kufizuar dhe gjeresine e materies,
por jam munduar qe te jap perpjekjen time modeste qe te dale ne drite si
duhet. Nese ne kete do te kem sukses, ate edhe e kam deshiruar, kurse merita
per gjithe ate qe eshte e mire para se gjithash i takon Allahut.
Ne te kunderten, e lus Allahun qe te m'i fale mekatet. Do te jem i kenaqur
nese me perpjekjet e bera do te kem sukses qe te vendos madje edhe nje tulle
te vetme ne ndertesen te cilen do ta perfundojne te tjeret.
Do te them ashtu sic; kane thene te paret tane te mire: Allahu e meshirofte ate i
cili me tregon per mangesite!
Nga secili lexues fisnik, qofte dijetar apo nxenes i dijes, kerkoj qe nese, duke
e lexuar kete liber, has ne ndonje gabim, te ma terheqe verejtjen. Ai do te kete
shperblim tek Allahu per keshillen, kurse une do te bej dua per te.
Dhe ne fund, me sinqeritet te plate falenderoj profesorin tim te nderuar dhe
dijetarin e madh te vertetuar ne vepra, Shejkh Muhammed Kurtubin, Allahu e
ruajte. E falenderoj per keshillat, ndihmen dhe sugjerimet e dhena gjate
kontrollimit te ketij studimi, duke e lutur te Gjithedijshmin dhe te
Gjithefuqishmin Allah qe ta shperbleje si mund te shperblehet me se miri
mesuesi per nxenesit e vet. Allahu udhezon ke te doje ne rrugen e drejte.
o O Zot, beje punen tone te dobishme dhe le te jete ajo ne Emrin Tend, ne
frymen e Librit Tend dhe te Sunnetit te te Derguarit Tend ,ii.

o O Zoti yne, mos na deno nese harrojme dhe nese gabojme dirka pa qellim!
o O Zoti yne, mos na ngarko me barre sir i ke ngarkuar ata perpara nesh!
o O Zot, mos na obligo me ate_qe nuk mund ta durojme dhe nuk mund ta
bartim, na i fshi mekatet tona, na Jal dhe na meshiro!
Ti je Zoti yne, prandaj na ndihmo kunder popujve jobesimtare !

Muhammed Se 'id Salem El-Kahtani

(Mekke el-Mukerreme v. 15.5.1402 sipas hixhrit)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f..... 1 s.1_.r.J1 _, s.'l}I

13

HYRJE

PermbaiUa e hvries

Fjalet e kelimei-shehadetit: Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<;

Allahut, Muhammedi eshte i Derguari i Allahut.

Kushtet per rregullsine e kelimei-shehadetit.

Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut.

Dashuria dhe urrejtja jane atribute te pandashme te fjaleve te kelimei

shehadetit.

Hedhja poshte e pohimeve te atyre qe thone se mjafton vetem shqiptimi i

kelimei-shehadetit.

<;fare arrihet ne jeten e njeriut me deshmimin qe nuk ka te adhuruar tjeter

me merite perve Allahut?

<;ka e mohon kelimei-shehadetin?

Komenti yne.

Mosbesimi, kufiri i mohimit (pergenjeshtrimit).

Mosbesimi i urrejtjes dhe mendjemadhesise.

Mosbesimi i shmangies.
Mosbesimi i dyshimit.
Mosbesimi i hipokrizise.

Shirku ne te drejtuarit lutje.

Shirku ne qellim, deshire dhe synim.

Shirku ne nenshtrim.

Shirku ne dashuri.

<;ka e mohon Islamin?

15

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>LiI >1_p11_, > _,J1

HYRJE
Qe te flasim mbi dashurine dhe urrejtjen ne pikepamjen e drejte te Islamit,
patjeter duhet te shqyrtojme tri te verteta te pakontestueshme.
1. Domethenia e vertete e Islamit, paraqitur ne fjalet e kelimei shehadetit .Jt'l
.:iii J ..,_...J ..:ill'll - Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut, dhe
Muhammedi eshte i Derguari i Allahut, aludimi dhe kushtet e kesaj fjale
(kuptimi i vertete i ketyre fjaleve).
2. Dashuria dhe urrejtja jane pjese e pandare e kelimei-shehadetit.
3. Te kuptuarit se gjerat qe njeriun e nxjerrin prej Islamit jane: shirku, kufri,
hipokrizia dhe dezertimi ngafeja.
Qellimi im eshte qe, ne kufijte e mundesive, te tentoj te paraqes realitetin e
vertete te Islamit dhe te asaj qe eshte ne kundershtim me te, si dhe te kthehem
sidomos ne c;eshtjen dhe rolin e dashurise dhe urrejtjes ne jeten e
muslimaneve. Dashuria dhe urrejtja jane pjese perberese e te besuarit (akides)
dhe eshte e pamundur te flitet per to nese nuk nisemi nga fjalet e kelimei
shehadetit, andaj njohja e kesaj akideje me nje njohje te vertete eshte c;eshtje e
domosdoshme per c;do musliman. Vetem ne baze te kesaj njohjeje mund te
shfaqet dashuria dhe urrejtja, ngase eshte e pamundur te kete besim te paster
pa realizim te dashurise dhe urrejtjes ne baza te sheriatit.
Gjithashtu, edhe te medituarit ne realitetin e thirrjes se te Derguarit te Allahut
dhe asaj qe kjo thirrje beri ne ndryshimin e rrjedhave te historise njerezore
dhe te civilizimit, e cila i solli lumturi muslimanit qe prej momentit te pare
kur e njohu Zotin, fene e Tij, dhe te Derguarin e Tij, eshte c;eshtje qe meriton
te diskutohet. Kjo thirrje i nxori njerezit nga injoranca dhe devijimi i verber, i
shpetoi dhe i ngjalli pas vdekjes se tyre.
J;/.

J .,.

oL:lk.ll

,,.

.. ,,.

:;,.s- u'OI
.,.

.,,

.,.

.,..

..

AJ

..

1)

J JlS" :;Ji
0

,,,.,,.

,,.

.,.

.,.

16

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f)\.....1 s-l}IJ s-'1 _,J1

"Valle, a jane te njejte si ai qe qe i vdekur, kurse Ne e ngjallem dhe

i dhame drite, me te cilen ecen mes njerezve, si ai qe ka mbetur ne
erresira ( i humbur) dhe nuk mund te shpetoje nga ajo ?" [En- 'Aam:
122}

Kete gjendje ndoshta me se miri e ka pershkruar Mikdad bin Esvedi5 njeri

nga as'habet e dalluar, i cili, si9 e eek Ebu Ne'imi ne "El-Hulijetul Evlija", ka
thene: "Pasha Allahun, asnje i Derguar i fese, si Muhammedi i,, nuk eshte
derguar ne gjendjen me te veshtire dhe ne paditurine me te madhe mbi Zotin.
Njerezit kane menduar qe nuk ka fe me te mire sesa idhujtaria. Ka ardhur me
Librin i cili e ndau te verteten nga genjeshtra dhe femijen nga prinderit. Kishte
nga ata te cilet Allahu ua kishte hapur zemren per fene e vertete, ashtu qe edhe
me prindin, femijen ose vellane e tyre silleshin si ndaj mosbesimtareve, per t'i
bere me dije se eshte shkaterruar ai i cili do te hyje ne zjarr. Natyrisht, per ta
nuk ishte e lehte, duke ditur se me te afermit dhe me te dashurit e tyre do te
hidheshin ne zjarr.
A nuk jane te tillet ata per te cilet Allahu i Lartesuar ka thene:
0

,; .... ,., J

/,/J J

,.,

,..

,,,.

,..

;;,

Cl,,
Q;.;.1:, i
o) 8L;>:,
G.:-1:,ji
0',.. LJ c; 0) J-u1:,
.,,
,..
,,
,,,.
,,
,;::,

"Zoti yne, na be qe te jemi te gezuar me (punen) e grave tona dhe

pasardhesve tane, e na be shembull per te devotshmit." [El-Furkan:
74] 6

Kjo eshte injoranca e asaj kohe, ndersa Kur'ani (Allahu) i ,begatoi muslimanet
duke i udhezuar ne rrugen e drejte. Allahu i Lartesuar thote:

,,

,,

;;,

,.,.

J,, ,..

J O

,,

;;,

li ) ;1JI \))\) 1_,; UJ 1:_ ;_ ;1JI lIJ

,
81'. ;;'' 1::..''.<' lf\''1
,,
),,..
.y,, ,::; __r>1...5"" r-) y-,,, ,,,.,.,. .,,,,.
0

,,

,,

,,..

0 )

,.,

;:;,

,..

<.
\;'''{
('""""''-:_)"-' lf-'
,..,,

JJ

,,

0 \
J

,,..

:;,

,>J

,, ,,,.

,.,. ,.,

:;,,, ,,

,J.)

,.,,,

Mikdad bin Esvedi e ka pranuar shume heret Islamin. Ka marre pjese ne shumc luftera. Ne
luften e Bedrit ka qene kalores. V<liq ne vitin 33 sipas hixhrit. Disa thone qe ka vdekur ne
vitet e shtatedhjeta te jetes se tij. Ka vdekur ne El-Xheuvf, tri milje larg Medines. Eshte
transferuar ne Medine dhe eshte varrosur aty. Me detajisht shih vepren ''Tehdhibu et-tehdhib"
te Ibni Haxher El-Askalanit (v. 10/285).
6 Shih vepren W 1 L...,.L,- te autorit ..1--<1 (175/to. Gjithashtu e ka permendur edhe autori i
J

vepres '-!1 01.,>- c241/lt), i cili ka thene se edhe Taberaniu e ka nxjerre (transmetuar) me po
kcte kuptim me disa senede, ne njcrin prej te cileve eshte Jahja bin Salihu. Dhehebiu c
konsideron Jahjane si njeri te besueshem. Per te kane folur edhe nje varg transmetuesish te
tjere te besueshem, sic; ka theksuar edhe El-Hejthemiu ne vepren ..u1J)1 (17/6( ).

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\.....,\

iJ s.l}IJ s._,ll

17

"Dhe kapuni qe te gjithe ju per litarin (Kur'anin dhe Sunnetin e

Muhammedit jj) e Allahut dhe mos u perfani! Perkujtoni nimetin
(dhuntine) e Allahut ndaj jush, kur ju (para se ta pranonit Jene
islame) ishit te armiqesuar e Ai bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me
dhuntine e Tij aguat te jeni vellezer. Madje ishit ne buze te gremines
se Xhehennemit, e Ai ju shpetoi prej tij. Po keshtu, Allahu ua
sqaron juve argumentet e Veta qe ju te gjerzi te verteten e lumtur."
[Ali Imran: 103]
Kur as'habet pas xhahilijjetit, Allahu qofte i kenaqur me ta, e njohen Islamin,
kjo rezultoi ne pajisjen me edukate kur'anore dhe te qenurit nen mbikeqyrjen
e te Derguarit , keshtu qe u bene gjenerata me e mire qe ka njohur
ndonjehere Islami.
<;fare mendon, ku qendron fshehtesia e kesaj madheshtie dhe e ketij suksesi te
papare per te cilin lexojme dhe degjojme e qe, ne krahasim me humneren ne
skaj te se ciles kemi arritur sot, i ngjason endrres?
Kur dikush nga ajo gjenerate pranonte Islamin, spastrohej njehere e
pergjithmone nga e kaluara e vet ne xhahilijjet; linte humneren e erret pas
vetes, braktiste botekuptimet boshe dhe hiqte dore nga roberimi ndaj pasurise
dhe njeriut, pranonte jeten e paster ne Islam, ne boten e gjere te permbushur
me Driten e Allahut, me njohuri krejtesisht te reja, hiqte dore nga shtypja e te
tjereve dhe betohej se do t'i nenshtrohet vetem Allahut te Lartesuar7.
Fshehtesia e atij suksesi dhe asaj madheshtie qendron ne piken nga e cila
eshte nisur i Derguari i Allahut : ne fjalet qe nuk ka te adhuruar tjeter me
merite pervec; Allahut dhe qe Muhammedi eshte i Derguari i Allahut, me fjalet
qe i kane shkeputur te gjitha lidhjet dhe i kane c;rrenjosur te gjitha rrenjet
pervec; njeres, rrenjes se te besuarit, nga e cila zhvillohet dashuria ndaj
Allahut, lidhja me e forte, Jidhja e vellezerve ne fe, lidhja para se ciles
rrenohen te gjitha pengesat dhe dallimet nacionale, fisnore, klasore dhe
racore.
Muslimi, ne "Sahihun" e vet, nga Ebu-Hurejra shenon se i Derguari i Allahut
ka thene: "Ne Diten e Gjykimit Allahu i La,rtesuar do te pyese: II Ku jane
ata te cilet ne emer te Madherise Sime jane dashur? Sot do t'i vendos nen

7 Shiko y.1 y\5 j,;11 ,J1,rl1 ;\) _.. 1397 L -1.!.} i.}T} J?. J....::,.i c16..r') -.,..hl"""' 1.::...,')IJ JJ.},J1 .J fw j,;1
. .)'4) """'}-I ...,::S:.. _,,..:.l:.J1 -"1397 L 2 .l:, (47cJ") ..?,!.;'. ,:,,-- J.J. \::...')I.) ;;_,,.')l....,I _;All .J W

18

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 .j s.l_p.l1 _, s. _,Ji

Hijen Time, sot kur nuk ka tjeter hije pervef Times. "8
Nga Umeri bin el-Hattabi transmetohet se i Derguari i Allahut ka thene:
"Ne mesin e roberve ti! Allahut ka edhe njeri!z ti! atilli! ti! cilet as nuk jane te
derguar te fese e as shehide. Per shkak te afersise se tyre me Allahun, ne
Diten e Gjykimit do t'ua kene lakmi edhe te derguarit e fese edhe shehidet."
Thane: "O i Derguari i Allahut, na thuaj kush janif ata. " Tha: "Jane ata te
cilet duhen ne emer te Allahut, edhe pse ne mes tyre nuk ka kurrfare
lidhjeje fisnore e as interes material qe i lidh. Pasha Allahun, fytyrat i kane
drite dhe ata jane ne drite. Nuk kane per t'u frikesuar kur te tjeret do ti!
frikesohen dhe as nuk do te piki!llohen kur ti! tjeri!t do te jene te pikelluar."
Dhe lexoi kete ajet:

0} u:, :le 0y:- \.J \ :Jf 0 uf

"Ta keni te ditur se te dashurit e Allahut (evliate) nuk kane frike

(ne boten tjeter) e as kurrfare brengosjeje." [Junus: 62] 9
I Derguari i Allahut i ka kaluar trembedhjete vjet ne Mekke duke i thirrur
njerezit ne kete besim, duke ua brumosur thelle ne zemer atyre qe e kishin
pranuar Islamin. Rezultatet e kesaj thirrjeje filluan te shprehen ne veprat e tyre
te ndershme dhe ne xhihadin e vazhdueshem per perhapjen e Fjales se Allahut
ne bate, derisa ne Medine u vu guri themeltar i shtetit islam, ne krye te te cilit
qendronte Muhammedi Ajo qe sot na shtyn te flasim mbi <;eshtjen e te adhuruarit te drejte te Allahut,
ashtu si<; na meson Islami, eshte nevoja e madhe per shpjegimin e saj pas
devijimit te njerezve, perve<; atyre qe Allahu i ka meshiruar, nga besimi i
paster me te cilin erdhi i Derguari i Allahut Kjo <;eshtje te shumica e popullates sot eshte bere fraze e kulluar qe
shqiptohet vetem me gjuhe, pa vetedije dhe pa kurrfare diturie se <;fare
domethenieje ka dhe <;fare nenkupton. Problemi nuk ndalet vetem ketu, por
prek edhe me thelle, duke gene se tentohet qe te paraqiten disa tekste si
argument i rregullsise se te kuptuarit te ketille duke mos i perfillur te gjitha
tekstet qe flasin mbi kete <;eshtje dhe duke mos marre ne konsiderate sqarimet
e dhena nga dijetaret ne librat e tefsirit dhe ne librat e hadithit te komentuara
8

Shiko

J.J.

I.,,-! ;I) _,.1374 L JJ'I ;;,,.,,hll .pi, y\5 (2566 c_ 1988/40

i.lo_,l1 J , J;W.1

;\)

_,.1373 L 4 1, (8436c_ 192/16( )

<952120 .;w, )\y

Shiko J.J. _,.:,l:.l, _,.1391 ;;.,..... 1. 1,

4;.J-! .i.,...) I ..;,-

..,...u,

.::.i

i..:;.

.;w, )\y

J.J.

.1.3-i .1.3-i r'-''tJ .L;....J.1 fa1 J ,4.,..i1

r ..;.,.w o)\.c...,IJ t. .,.,.,i, y\5 c3527c_ 799/30

) J')

<eli .:r

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

.J s.l}.I J s.'l }1

19

prej tyre, libra te cilet u shkruajten nga njerezit me kompetent dhe me eminent
te ketij ummeti gjate tere historise.
Pervec; kesaj, domethenia e plote dhe gjitheperfshirese e te adhuruarit te
Allahut ne kete bote dhe ne ahiret eshte reduktuar ne nje pjese te vogel te saj,
e cila pasqyrohet ne namaz, agjerim, zekat dhe haxhxh.

Ndersa normat e tjera mbi te cilat qendron jeta, si: miqesia, armiqesia dhe
urrejtja, jane kuptime dhe pasqyrime larg mendimeve dhe shqetesimeve te
tyre. Kjo fe nuk na meson vetem ekzistimin e Allahut (rububijjetin), por edhe
detyrimin e te nenshtruarit vetem Atij (uluhijjetin), si dhe Emrat dhe Cilesite e
Tij te persosura (esma ues-sifat), te cilat i pershtaten Madheshtise dhe
Lartesise se Tij.
Mendo pak, - sic; thote shejh Muhammed bin Abdulvehabi, Allahu e
meshirofte: "gjendjen kur i Derguari i Allahut kishte filluar t'ua terhiqte
verejtjen idhujtareve dhe te kerkonte nga ata qe te besonin vetem ne nje Allah.
Ai nuk e nxiti menjehere urrejtjen e tyre, ata nuk kishin pare tek ai asgje te
rrezikshme per veten e tyre derisa ai nuk filloi ta fyente haptazi fene e tyre
dhe te thoshte se udheheqesit e tyre jane te paditur. Mu atehere filluan te
terbohen ndaj te Derguarit dhe ndaj as'habeve te tij duke shprehur armiqesine
ndaj tyre me fjalet: I prishi endrrat tona, tallet me fene tone dhe i fyen zotat
tane!"
Nderkaq, per secilin eshte e njohur qe i Derguari i Allahut nuk i ka fyer
kurre as Isane %f\1, as nenen e tij, as melaiket, as njerezit e mire, por kane
thene se eshte duke i fyer kur tha se idhujt e tyre nuk mund te bejne as dem as
dobi dhe se nuk mund t'u pergjigjen nese i therrasin.
Nese e ke kuptuar kete, ke per te pare qe besimi i njeriut nuk eshte i rregullt,
madje edhe nese e ka refuzuar shirkun dhe e ka pranuar qe vetem Allahu eshte
Zot, perderisa nuk i armiqeson kafirat dhe nuk tregon urrejtje dhe armiqesi te
hapur ndaj tyre, sic; thote Allahu i Lartesuar ne suren El-Muxhadele:
lyl5' >1J _;,) <lll )G- :; 0 Jly. !: UI (JIJ

;1J\
0_1 _fa J ') :,f \ :,f :f :,f
.,,

.,,

.,,

;:;,

.,,

"'

;:;,

.,,.

.,,

0 ;;; L':} U

:Ll

"Nuk gjen popull qii e beson Allahun dhe Ditiin e Gjykimit e ta dojii
ate qii kundiirshton Allahun dhe tii Derguarin e Tij, edhe sikur tii
jenii ata (kundershtaret) prindiirit e tyre, ose femijiit e tyre, ose
viillezerit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata janii qii nii zemrat e tyre (Ai)
ka skalitur besimin (imanin) ... " [El-Muxhadele: 22]
Nese e kupton mire kete, ke per te pare se shumica e atyre qe pretendojne se

20

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....,1 s.l)IJ s. }1

jane pjesetare te kesaj feje nuk i njohin mire fjalet e kelimei-shehadetit, pra
domethenien e fjaleve "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut",
perndryshe 9fare tjeter mund t'i kurajonte muslimanet e pare qe t'i perballonin
shtypjet, mundimet, roberimet dhe shpernguljet e dhunshme ne Abisini
(Etiopia e sotme), duke ditur se i Derguari i Allahut :'i ka gene njeriu me i
meshirshem dhe se, po te ekzistonte ndonje mundesi per lehtesim, i Derguari i
Allahut do t'ua Jehtesonte atyre." 10
Derisa ka te atille qe nuk e njohin sa duhet domethenien e fjaleve: "Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut", ato duhet te sqarohen, te
komentohet kuptimi i tyre, ne 9ka obligojne ato, 9ka rrjedh nga ato dhe c;ka i
kundershton ato. Mbi kete do te flasim me gjeresisht ne vazhdimin e ketij
parashtrimi. I lutemi Allahut qe te na ndihmoje ne kete!

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...I

.J l)IJ }I

21

FJALET E KELIMEI SHEHADETIT:

NUK KA TE ADHURUAR TJETER ME MERITE
PERVE<; ALLAHUT DHE MUHAMMEDI ESHTE I
DERGUAR I TIJ
[ lii1 J J-"") J.J. lii11 .u1 ]
Domethenia e tyre eshte:
Askush nuk meriton te adhurohet perve9 Allahut. Me kete i vertetohet
hyjnorja vetem Allahut, ndersa i mohohet 9dokujt tjeter perve9 Atij. 11
Shejhul Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, thote: "VeLim ne dashurine
ndaj Allahut dhe te afruarit Atij, me ate qe Ai do, zemra ndien gezim dhe
embelsine e plote te kenaqesise, kurse. dashuria e Tij arrihet duke e pakesuar
dashurine ndaj te tjereve. Ky eshte kuptimi i fjales "Nuk ka te adhuruar tjetcr
me merite perve9 Allahut". Kjo eshte feja e te dashurit te Allahut, Ibrahimit
\ dhe te derguarve te tjere te fese :%.1." 12
Pjesa tjeter e kelimei-shehadetit "Muhammedi eshte i Derguari i Allahut"
do te thote pasimi i tij ne ate qe ka urdheruar dhe te larguarit nga ajo qe ka
ndaluar ose ka qortuar.
Prandaj edhe fjalet .iil11 w1 "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve9
Allahut" permbajne mohim dhe pohim. Pohimi shprehet me besnikerine ndaj
Allahut, dinit te Tij, Librit te Tij, Sunnetit te Resulit te Tij dhe roberve te 'fij
te mire, ndersa mohimi shprehet me perbuzjen ndaj secilit qe perkrah Allahut

11

Shiko .(36 ._,,,) 1 _,bi

"Mexhmuatu Fetava shejhul islam Ibcn Tejmijc (veil. 28/32). I ka tubuar Abdullah bin
Kasimi. Botim i shtypshkronjes qeveritare, viti 138 l h.
12

22

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 ,.1_p.i1 __, ,.. _,J1

adhuron dikend tjeter. 13

Allahu i Lartesuar thote:

". . .E kush nuk i beson te pavertetat e i beson Allahut, ai eshte

kapur per lidhjen me te forte, e cila nuk ka keputje... " [El-Bekare:
256]
Ne kete kuptim shejh Muhammed bin Abdulvehabi thote: "Dije qe njeriu nuk
mund te besoje ne Allahun, derisa nuk i mohon tagutet."
Argument per kete eshte ajeti i cituar me pare, ajeti 14 256 nga sureja El
Bekare.
Fjalet e kelimei shehadetit kane kuptimin e besnikerise ndaj dispozitave te
Allahut.
.,.

.;, ,,,.

,::;

Ji J 1_,;y U3 Jji G IJ.!I

,, ,,,

0 J.Ji G

.,,.

.,._

,,.

J .,,,

,,.

,...

.,,

"Pasoni (pervetiisoni) ate qe ju eshte zbritur nga Zoti juaj, e mos

zini miq (piirkrahiis) perver Tij. Pak eshte ajo qe po merrni pervoje."
[EZA'raf 3]

1" 01 1 1 1:_;. :, G

"Perqendro vetveten sinqerisht ne Jene, i larguar prej rdo te kote, ( e

ajo fe), feja e Allahut ne te cilen i krijoi njerezit... " [Er-Rum: 30J
Ne te njejten kohe fjalet e kelimei shehadetit nenkuptojne refuzimin e
gjykimeve pagane:
,,.

""

:J,

,,,

,,,.,.

0p_; ryiJ .JJ1 i ;;3 0 ;(kG,J1 i

.,. .,.,,,
.,.
,,.
:::,
,,,
.,.

"A thua mos po kerkojne gjykimin e kohes se injorances, po per nje

popull qe bindshem beson, a ka gjykim me i mire se ai i Allahut?"
[El Maide: 50]
Ato gjithashtu kane kuptimin e refuzimit te do feje tjeter perve Islamit.

Duke dhene perkufizimin e pergjithshem te tagutit, Iben el-Kajimi thote: "Te gjitha ato qe
e shtyjne robin t'i kaloje kufijte e te lejuares, ne pikepamje te adhurimit, pasimit dhe
nenshtrimit, jane tagut. Ne kategorine e tagutit hyn c;dokush i cili gjykon perkrah Allahut,
kush adhurohet perkrah Allahut, ai pas te cilit te tjeret shkojne dhe i nenshtrohen ne vend te
Allahut."
Shiko . u 1 JL.aii ....,Jo... ......... 1377 70 J. (16 '-"' r d- )1 .l,Al' .1.):1
14
Shiko l"""u 0-! )1 ., e:! < 95/1 O : ';;,,,,..Ji ))..u1"
13

.:r

.:r

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l.....1

,
<J--::

I'. i\
l><.)

'

-u\ . ,

.\: I
r) i:.r--
J,

Jo

' ,
\

\L' 0

r :

.J s.l)IJ s. }I

,o

23

,,, 0 ,,

if)

"E kush kerkon fe tjeter perver fese Islame, atij kurrsesi nuk i
pranohet dhe ai ne boten tjeter eshte nga ti! deshperuarit." [Ali
/mran: 85}
Fjalet e kelimei shehadetit jane mohim dhe pohim. Ne te njejten kohe ato
mohojne kater gjera dhe vertetojne kater gjera te tjera.
Ato mohojne hyjnite - idhujt, tagutet, rivalet dhe zotat.
1. Hyjni eshte <;do gje qe ti e synon dhe qe mendon se mund te te sjelle te
mira, ose te t'i largoje te keqijat, duke e besuar ate si zot.
2. Tagut quhet ai i cili pajtohet me adhurimin qe i behet atij, ose qe eshte duke
u shnderruar ne mjet adhurimi.
3. Shoqeruesit apo rivalet jane <;do gje qe zbraps nga feja islame, pa marre
parasysh a ka te beje me dike te familjes, me shtepine, farefisin apo me
pasurine. Te gjitha keto i takojne shoqeruesit, duke u bazuar ne Fjalet e
Allahut te Lartesuar:
;;,

.,,,

""

;;,

,,..

I lli;i I J ;;GI

"E nga njerezit ka asish qe ne vend ti! Allahut besojne idhujt, qi! i
duan (i madherojne) ata sikur (qe besimtare"t e veriete e duan)
Allahun ... " [El Bekare: 165}
Ne bashkezoterues ben pjese c;dokush qe gjykon mbi ndonje c;eshtje qe nuk i
pergjigjet se vertetes dhe realitetit duke iu nenshtruar ketij gjykimi. Mbi kete
flasin edhe Fjalet e te Lartesuarit:
;;,

.,,

\ ) L;i

Y'J i IJ
,,..

.,.

..WI

"Ata per zota perver Allaut i konsideruan ahbaret (prifterit jehudi)

e tyre, ruhbanet (prifterit e krishtere) e tyre ..." [Et-Teube: 31]
Ndersa kater gjerat qe ato deshmojne jane:
1. Qellimi, qe te adhurosh vetem Allahun,
2. Madherimi dhe dashuria ndaj Tij, sic; thote i Lartesuari:
;;,

:;:;

.,,

:;,

<lJ :Gi 1}:1 J..u1:,

" ...Po dashuria e atyre qi! besuan Allahun eshte shume me e
forte ... " [El-Bekare: 165}
3. Frika dhe shpresa, sic; thuhet ne Fjalet e te Lartesuarit:

w .,.
(

.,,,

_r.?<-J.
:1,

.,,

J . (

..I-

u ,)
/

, J

y>

, .. \5"
U'I j
.,,,

,,.

,.

_,..a.!

.,,

j,)1 '
,,

24

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam J

,;,

?')\...,I

.j .. 1y.J1J .. '1 _,II

) \ ;,J .. G.;:;

"Nese Allahu te provon me ndonje te keqe, ate s'mund ta largoje

kush pervef Tij, po nese deshiron te te jape ndonje te mire, s'ka
kush qe mund ta pengoje dhuntine e Tij. E shperblen me te ate qe
do nga robet e Tij. Aifal dhe meshiron shume." [Junus: 107]
Kush njihet me kete, do ta shkepuse c;do lidhje me ata qe adhurohen perkrah
Allahut dhe nuk ka per te lejuar qe ta mbisundoje erresira e genjeshtres. Duke
folur mbi Ibrahimin I, se si i ka thyer statujat (idhujt) dhe se si ka hequr
<lore nga populli i vet, i Lartesuari thote:

..r; Ll 1) J-\J \? c_;_ oyl t5J LS"

J

,,,.

"" J

,,

J, o

;;,

..,

,,,.,,,.

:II

li .. IJ oJlI J lJ 15:, ;1JI

,..

.,,

J 0J

J Ji ly c?"

,,

,,,.

,,..

J
,_

"Ju e keni shembullin me te mire tek lbrahimi (:1B0 dhe tek ata qe
ishin me te, kur i thane popllit te vet: 'Ne terhiqemi prej jush dhe
prej asaj qe adhuroni pervef Allahut, nuk besojme tuajen, prandaj
ndermjet nesh dhe jush eshte e hapet armiqesia e urrejtja, derisa ta
besoni vetem Allahun Nje!' ..." [El-Mumtehine: 4] 15
Kur'ani, qe nga fillimi e deri ne mbarim, flet mbi domethenien e fjaleve "Nuk
ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut", nga njera ane duke
pergenjeshtruar shirkun dhe te gjitha dukurite e tij, e nga ana tjeter duke
deshmuar besnikerine ndaj Allahut dhe dispozitave te Tij. C::do fjale dhe veper
te cilen Allahu e do dhe eshte i kenaqur me te mban ne vetvete kuptimin e
besnikerise, sepse ne praktike, me permbajtje apo me obligim, udhezon ne
fe 16 . Mjafton te dish qe keto fjale Allahu i ka quajtur ..,...._i:J1 L..l5' - Fjalet e
takuase (devotshmerise, drojes, frikes).
4. Takua (devotshmeri) do te thote braktisje e te gjitha llojeve te shirkut dhe
mosnenshtrimit, perkushtim i teresishem ndaj Allahut dhe nenshtrim ne c;do
gje qe Ai ka urdheruar per t'u ruajtur nga hidherimi dhe denimi i Allahut.
Duke perkufizuar besimin, Then Mes'udi thote: "Takua do te thote qe te
15

Shiko: '-'----- JJ'

.......J:J1 . L._;. J J J.J

. r>-. }JI a...,h. _..1349

c35v") :

Y"'_,11 0! J.J

I (>L,)'1 .i; ci JJL.,)

16 Argumenti i zbatimit praktik permbahet me plot kuptimin e fjales.

- Argumenti mbi permbajtjen eshte i dhene pjeserisht nc domethenien e fjaleve dhe
argumentin mbi obligimin nuk e permban vete fjala, por ai nenkuptohet.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\....,\ s-1).IJ s- }I

25

punosh sipas udhezimit dhe drites se Allahut dhe te jesh i nenshtruar ndaj Tij,
qe te shpresosh ne shperblimin e Tij duke u frikesar nga denimi i Tij dhe duke
e braktisur mosnenshtrimin ndaj Tij. 17"
Mbi ate se si i kane kuptuar as'habet e te Derguarit te Allahut $ fjalet e
kelimei-shehadetit dhe se si kane veruar me ate qe rrjedh prej tyre me se miri
e sqaron Imam Sufjan bin Ujejni. 1 Muhammed bin Abdulmelik El-Mesisi
thote: "Ishim te Sufjan bin Ujejni (ne vitin 170 sipas hixhrit) dhe pyetjes se
nje njeriu per ate se ka eshte imani, ai iu pergjigj: "Fjale dhe vepra". I pyetur
nese imani shtohet ose pakesohet, tha: "Shtohet aq sa deshiron Allahu, ndersa
pakesohet dhe bie ne kaq."- duke treguar me duart e veta se sa. Pastaj, njeri
kishte pyetur: "Si te veprojme me ata njerez ne mesin tone te cilet pohojne se
imani eshte te shqiptuarit me gjuhe, pa vepra?" Sufjani eshte pergjigjur:
"Ashtu ka gene, derisa nuk jane vendosur dispozitat dhe kornizat e imanit."
Allahu i Lartesuar te Derguarin tone, Muhammedin , e ka derguar per tere
njerezimin qe te deshmojne se 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve
Allahut dhe qe ai (Muhammedi) eshte i Derguari i Allahut'. Kur e kane
deshmuar kete, me ate kane ruajtur jeten dhe pasurine e tyre, vetem me shkak,
ndersa gjykimi perfundimtar i takon vetem Allahut. Pasi qe Allahu i Lartesuar
e ka ditur qe kete e kane deshmuar sinqerisht nga zemra, te Derguarit te Vet i
shpalli qe t'i urdheroje ata te falen dhe, kur i ka urdheruar, e kane degjuar dhe
kane filluar te falen. Pasha Allahun, sikur te mos kishin degjuar dhe te mos
kishin filluar te faleshin, as deklarimi i tyre i pare qe jane duke besuar e as
namazi nuk do t'u bente dobi 19 .
Kur Allahu i Lartesuar kishte pare qe jane duke besuar sinqerisht dhe nga
zemra, e urdheroi te Derguarin e Vet qe t'i urdheronte te shpernguleshin ne
Medine dhe, atehere, kur i kishte urdheruar, e kishin degjuar dhe ishin
shperngulur. Pasha Allahun, sikur te mos kishin degjuar dhe te mos ishin
17 Shiko

l.:.-,

J/i1 LA,hl1 . w,J ..L.,.!,J J# c99/4 o : '-!.' JJW1J Ji\...,)'.,J. 'J'i)1 y..w1 )J_,J.1'

J,.;1

. i.J.I AA,h.., -"1346

18
Mendohet mbi Imam Ebu Muhammed Sufjan bin Ujejne EI-Hilalin, hafizin, nje nga
dijetaret e dalluar islame. Ka lindur me 107 sipas hixhrit, ka vdekur me 198 sipas hixhrit, ne
moshen 91 vjeare. Per te Shafiu thote: "Sikur te mos ishte Maliku dhe iben Ujejne, ne
Hixhaz do te kishte vdekur dituria." Ahmed bin Hanbeli per te ka thene: "Askend nuk e kam
pare qe e njeh hadithin me mire se Iben Ujejne. Shtatedhjete vjet ka shkuar ne haxhxh." Shiko
.4 1, c105/3o: ')\;.1), c354/l O :..,.....u1 ..:..,1).i...:,' J,.;1
19
Keshtu eshte ne tekst.
Mua me duket, e Allahu me se miri e di, qe konteksti parashtron fjalet qe kane kete
domethenie: "As deklarimi i pare qe jane duke besuar nuk do t'u bente dobi ... " Ne ate na
udhezon edhe vazhdimi i tekstit.

26

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\.....\

iJ ,.1_pJ1 _, .._,JI

shperngulur, as deklarimi fillestar qe jane duke besuar e as namazi nuk do t'u

bente dobi. Kur Allahu e kishte pare sinqeritetin e zemrave te tyre, i kishte
urdheruar qe te ktheheshin ne Meke dhe qe te luftonin kunder eterve te tyre
dhe femijeve te tyre derisa te besonin sikur ata, te falnin namazin dhe te benin
hixhret. Kur i Derguari i urdheroi, ata e- degjuan dhe te gjitha keto i bene.
Pasha Allahun, sikur mos ta kishin degjuar, nuk do t'u bente dobi as deklarimi
fillestar qe jane duke besuar, as namazi, as hixhreti e as lufta ne rrugen e
Allahut. Kur Allahu e kishte pare sinqeritetin ne zemrat e tyre, i kishte
shpallur te Derguarit te Vet qe t'i urdheronte qe, duke iu nenshtruar Allahut,
te benin tavaf rreth Ka'bes dhe qe, pas kesaj, nga perulja ndaj Tij t'i rruanin
kokat. Dhe ata e degjuan dhe e bene kete. Pasha Allahun, sikur mos ta kishin
degjuar dhe mos ta kishin bere ate qe iu urdherohej, nuk do t'u bente dobi as
deklarimi fillestar qe jane duke besuar, as namazi, as hixhreti e as lufta kunder
eterve te tyre. Kur Allahu i Lartesuar e kishte pare sinqeritetin ne zemrat e
tyre, e kishte urdheruar te Derguarin e Vet qe te merrte zekatin nga pasuria e
tyre dhe t'i pastronte me te, e i Derguari i kishte urdheruar qe te jepnin
zekatin. Ata e degjuan ate dhe filluan te jepnin qofte pak apo shume. Pasha
Allahun, sikur te mos e kishin degjuar dhe te mos e kishin dhene zekatin, nuk
do t'u bente dobi as deklarimi fillestar se jane duke besuar, as namazi, as
hixhreti, as lufta kunder eterve te tyre e as tavafi rreth Ka'bes. Kur Allahu i
Lartesuar e kishte pare sinqeritetin ne zemrat e tyre dhe gatishmerine per t'iu
nenshtruar dispozitave te fese dhe gatishmerine per t'i ruajtur ato, u ka
shpallur:

". . . Sot persosaper ju Jene tuaj, plotesova ndaj jush dhuntine Time,
zgjodhaper ju Islaminfe... " [El-Maide: 3}
Sufjani ne fund ka shtuar: "Ate qe le qellimisht <;faredo pjese perberese te
fese, ne ne mesin tone e konsiderojme si mosbesimtar, e kush kete e ben nga
pertacia dhe pakujdesia, e edukojme dhe e keshillojme, nese nevojitet edhe
me shkop, dhe te tillet i konsiderojme si njerez me te meta. Keshtu ke per t'i
porositur nga ana ime te tjeret, si<; ka qene Sunneti i te Derguarit te Allahut." 20
Dijetaret, Allahu i meshirofte, per fjalet e kelimei-shehadetit "Nuk ka te
20

Shiko -' .i..._,1.:,- .;._J. .J# _.,1369 ;,.,_., J/J1 a...,w, cl 04 d') :<$?-'l' 1 .:.r. J.J. _f.;. \,i "AA!._,,.;.l1" y\5

..i...s:I L...JI Jl..aii ;;,,._,h.. :_...:,WI

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t}..,.,,\

s-1).IJ s- _,J1

27

adhuruar tjeter me merite pervef Allahut" paraqesin shtate kushte. Keto fjale
nuk i sjellin dobi askujt, qe vetem sa i shqipton ato, perderisa nuk i permbush
keto kushte. Prandaj, ne tekstin vijues kemi per t'i paraqitur dhe per t'i
sqaruar ato ne menyre te posafme.

28

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 -} 1)1J _,J1

KUSHTET PER KORREKTESINE E

KELIMEI-SHEHADETIT
1'11 1'1

NUK KA TE ADHURUAR TJETER ME MERITE

PERVE<; ALLAHUT
Para se gjithash duhet ditur qe nen kete nuk mendohet qe te numerohen apo te
mesohen fjalet e kelimei-shehadetit. Sa shume njerez ka qe i permbahen dhe i
plotesojne, po sikur t'i thuhej: "Numeroji ato!"- nuk ka per te ditur! Sa shume
ka te atille qe i dine permendsh dhe i perserisin rrjedhshem, nderkohe qe
shpesh hidhen vete ne ate qe i shkaterron! Suksesi eshte vetem ne Duart e
Allahut21.
I pyetur se a jane fjalet e kelimei-shehadetit - .iii11 w\ "Nuk ka te adhuruar
tjeter qe meriton te adhurohet perve<; Allahut" <;eles i Xhennetit, Vehb bin
Munebbhi22 ishte pergjigjur: "Jane. Vetem se secili <;eles ka dhembe. Nese e
sjell <;elesin me dhembet e vertete, ke per t' i hapur dyert, por nese nuk e sjell,
nuk do t'i hapesh23." Dhembet e <;elesit te fjaleve te kelimei-shehadetit "Nuk
ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut" jane kushtet qe vijojne:

Shiko . .;,4)4 1 ..:.,y..,i1 ..:.i1J11 J!y,,J JJ ' 1 (377/1 (.) :1 hl1 "J_,.,.aJ1 (.)"-'"
Vehb bin Munebbhi nga Kami! el-Jeman es-Sanai kete e transmeton permes Ebu Hurejres,
Ebu Seid Iben Abbasit, Iben Umerit dhe te tjereve. El-Ixhli thote se eshte tabiin dhe ka qene
kadi ne San'ae dhe njeri i besueshem. Edhe Ebu Zer'a, En Nesaiu dhe Iben Hibbani thone se
ai eshte i besueshem. Ka lindur ne vitin 34 sipas hixhrit e ka vdekur ne vitin I IO sipas hixhrit.
Shiko <167/1 l i:. ) :'-,..i.i+:,11 -,..iii'
23
Kele si komentar e paraqel Buhariu.
Shiko (109/3 0 : .:i11 'i! <ll!'i ..,.'j.S' .,,,:.T J\S' .y y4 )U:-1 y\:S
21

22

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L,1 1_p.J1_, .,i1

Kushti i pare eshte i--W1

yka te pohohet me to.

29

- dituria, te kuptuarit 9ka eshte dashur te mohohet e

I Lartesuari thote:

;JJ1 u j u Z1

"Atehere, dije se nuk ka te adhuruar tjeter me merite perver

Allahut ... " [Muhammed: 19]
I Lartesuari gjithashtu thote:

.:_ I if
, ,, '., \.J'I

L,
<..Y""-',

" ...pervef kush deshmoi te verteten ... " [Ez-Zuhruf 86J

Do te thote se me zemer besojme dhe me gjuhe shqiptojme qe nuk ka te
adhuruar tjeter qe meriton te adhurohet perve9 Allahut.
I Lartesuari gjithashtu thote:

..
, ;1 .Y', , u'1 j'1 u \..,. w (""""""
_ 1.11 1 1' r u:.k .Y', , u'1 j'1 u Z1 ;JJ1
, ,,.
../.../'"'
,,,.

,,,.

.,,.

,...

,...

.,,

,,,.

,...

,...

Y))

,,,.

,,.

.,,.

.,,

"Allahu vertetoi se nuk ka te adhuruar tjeter me merite perver Tij, e

deshmuan edhe melaiket e dijetaret, dhe se Ai eshte zbatues i
drejtesise. Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perver Tij,
Fuqiplotit e te Urtit." [Ali-lmran: 18]
Ne hadithin sahih te transmetuar nga Uthmani qendron qe i Derguari i
Allahut ka thene: "Kush vdes me bindje qe nuk ka te adhuruar tjeter me
merite perver Allahut, do te hyje ne Xhennet."24
Kushti i dyte eshte 1 - bindja e sigurte e cila nuk i le aspak vend
dyshimit. Ai i cili i shqipton fjalet e kelimei-shehadetit dhe deshmon qe nuk
ka te adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut eshte plotesisht i vetedijshem
se yfare domethenieje kane keto fjale, sepse te besuarit nenkupton dituri te

s1gurt e JO supoz1me. 25
24 Shiko

J#- <.?Jr C-!.1J c356 d' l -4_,...J1 t'u,-1 ;,;1J, c378/1 c. > "J.,,.U1 (.Jw"
. iJl,JI yl:S' c26c ss11 0 .;w1 1Jl
..L-J.

25 Shiko c378/1

"J.,,.U1 (.Jw

30

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 _J .. 1y.J1 .., .. _,J1

Ne kete kuptim i Lartesuari thote:

J .,,.

.,,.

,,..

/.

::;,

::;,

.,..

iJ 1;.\ IJG,.J ly. J ;1J lT I 0

,,,

.,,.

J.

;;,

f:?JI
0

,..

0} I Ji ;1JI
:

"Besimtare jane vetem ata qe i besuan Allahut, te Derguarit te Tij, e

mandej nuk dyshuan dhe per hir te Allahut luftuan me pasurine
dhe me jeten e tyre. Te tillet jane ata te vertetit." [El-Huxhurat: 15]
Ne hadithin sahih te transmetuar nga Ebu Hurejre qendron se i Derguari i
Allahut ka thene:
"Deshmoj qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut dhe qe une
jam i Derguari i Allahut. Allahu, asnje rob qe nuk dyshon ne keto fjale, nuk
,,
do ta le pa e futur ne Xhennet. 2, 6
Ne versionin tjeter qendron se ka thene:
"Allahu nuk do ta le pa ia mundesuar ta shohe Xhennetin asnjerit prej
roberve qe nuk dyshoi ne kete fjale."
Nga Ebu Hurejre , gjithashtu, transmetohet se i Derguari i Allahut ne nje
hadith tjeter, ne mes tjerash, ka thene:
"Cilindo qe e takon pas ketij muri, e qe thellesisht nga zemra deshmon qe
nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut, pergezoje me
Xhennet!',2, 7
El-Kurtubiu ne vepren " 1" thote: "Nuk mjafton vetem
shqiptimi bosh i kelimei-shehadetit, por ne te duhet besuar thellesisht, me
zemer." Ky komentim tregon ne te besuarit e gabuar te pasuesve te fraksionit
murxhit, te cilet pohojne qe per te besuar mjafton shqiptimi i fjaleve te
kelimei-shehadetit vetem me gjuhe. Hadithet e cekura me lart kete e hedhin
poshte. Secili duhet ta kete te qarte qe ky mesim i gabuar eshte ne
kundershtim me sheriatin dhe se pasuesit e tij kane humbur. S'ka dyshim se te
besuarit e tille nenkupton dyfyttesine, kurse hipokritin eshte absurde ta
proklamosh si besimtar te vertete. 8

26

Shiko .:>'-'.' ._,.,15 c27c 56/l r_ )

27

Shiko . .:>'-'.' ._,.,15 c31c 60/l r_ )

28

Shiko c36 J' ) '

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...1 i.j s.lpllJ s-_,ll

31

Kushti i trete eshte J ..,...ai1 - qe me zemer dhe me gjuhe te pranohet gjithc;ka

qe nenkuptohet nen keto fjale. Shume here Allahu i Lartesuar paraqet
shembuj dhe mesime se si i ka shpetuar ata qe i kane pranuar keto fjale dhe se
si i ka denuar popujt e shkuar te cilet kane refuzuar te besojne ne to.

tS0 tSJ G"1 ;. J u1 .1-X ::_,,. a.;:; J ::_,,. u:.J c :::.UJ

,,,.

,,,

,,

,,.

;;:;

,,,.

.,,.

,.,

f!:

,,,.

,,.

,.,

.,,.

,...

,,..

,,,.

,...

,,..

,,..

.,.

.,,.

.,,.

,,,.

.,,. ,.,

,,..

I .. ' i ki Lll I I '<Ci

* 0 )J,j\5'
...,. ',,. y .
,...
,,,.,.,. )
,,,.
, '
*'. \

U
J\5'
'l:.:l_; I
\4
' ;;:;\.;
.
-
.,,.
,,.
,,,.

J * 0J )0T GlJ (

,...

;JJ C... 0 ))
,,,

.,.

,,

,,,

.,,

,,,.

,...

,.,

4J

"Ja pra, Ne nuk kemi derguar para teje te Derguar, ne ndonje

vendbanim, e qe te mos i kete thene paria e begatshme e tij: 'Ne i
gjetem te paret tane ne kete fe dhe jemi te orientuar gjurmeve te
tyre'. Ai tha: 'A edhe nese u kam sjelle rruge me te mire nga ajo qe
i gjetet te paret tuaj?' Ata thane: 'Ne nuk i besojme asaj me 9ka ju
jeni derguar!' Atehere Ne ndermorrem ndeshkime kunder tyre, e
shih si eshte perfundimi i kundershtareve." [Ez-Zuhruf 23-25]
Allahu i Lartesuar gjithashtu thote
0

,,,.

::;;

.,.

.,.

:;,

, ! "

,...

""

'.!La,;.,
2-U I !'T .i.JI' LL.,'
-

', . ',' I\

..r-'

.r4

J.,

) ('--'

"Ne pastaj i shpetojme te Derguarit Tane, edhe ata qe besuan. Ja,

keshtu eshte detyre Jona, t'i shpetojme besimtaret." [Junus: 103J
Allahu i Lartesuar e thote edhe kete:
)

8 8i 0 I,
! , y J -)

I-'. IT I <
.Y

,,..

,,, .,.

,,..

<:' , ill\ UI JI u '.I I ; \)\ I 115' 11

* 0)
r- i..r-:: : y :
,,

:;,

;:,)

.,,.

,,,.

.,,.

,,,

.,.

,,..

.,.

0};:. /'Ll

'

"Per arsye se kur u thuhej atyre: 'Nuk ka te adhuruar tjeter me

merite perve9 Allahut', ata e mbanin veten Zart. Dhe thonin: 'A do
t'i braktisim ne zotat tane per nje poet te 9mendur?" [Es-Sajfat: 3536)29

29

Shiko .c380/1 O "J_r.Al1 r_J"'-'"

32

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (J....,,1 .j s-l_r.J1 _, s-}I

Kushti i katert eshte l....::AiI - nenshtrimi. Nenshtrimi ndaj gjithkaje qe

parashtron kelimei-shehadeti.
Allahu i Lartesuar thote:

I..r--'i'i'J r--)
'C' JI, I .r.:'
'-i'J
,
, ,
"Dhe, kthehuni te Zoti juaj dhe peruljuni Atij para se t'u vije
d..enzmi....
. . ' " [Ez-Zumer. 54]
Allahu i Lartesuar gjithashtu thote:
,,,

,.,

,J

,J,I

,,.

..,.

) ) f f )

"Kush ka fe me te mire se ai qe sinqerisht i eshte bindur Allahut,

duke qene bamires ... " [En-Nisa: 125J

)1 J;i \ ) \ J ) ; )

"E kush ia dorezon veten Allahut, e duke qene edhe punemire, ai

eshte kapur per lidhjen me te sigurte ... " [Lukman: 22]
Ne hadith qendron: "Askush nuk ka per te besuar derisa nuk do te deshiroje
qe te pasoje ate qe kam sjelle. "30
Allahu i Lartesuar thote:

"

k.Ll
I J
, I' , ,_ ,,. - l::...
,

G:-".?

"Per Zotin tend jo, ata nuk jane besimtare ( ti:" asaj qe ti:" zbriti ty, as
ti:" asaj para teje) derisa mos te te zgjedhin ty per te gjykuar ne ate
konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tend) te mos ndiejne
pakenaqesi nga gjykimi yt dhe ( derisa) te mos binden sinqerisht."
[En-Nisa: 65]
Then Kethiri, Allahu e meshirofte, duke e komentuar kete ajet tha: "Allahu i
Lartesuar betohet me Shenjterine dhe me Meshiren e Vet se askush nuk ka per
te besuar derisa nuk e merr te Derguarin e Zotit per gjykates ne te gjitha
gjerat, derisa nuk beson se ai ka gjykuar me drejtesi dhe se vendimi gjyqesor i
30 Shiko .JJ1 .!..,'- / wLJ1 ..:.i1 e;:: .,.,i.i1 .JJ1 "i! .uJ "i J ._., .J1...,)1 ?;iJ, c381/Ic l 'J_r.AJ1 c_Jw
yr#-. ;_,..il-Ji 1400........, 2 , .1, c 73 d'): yu,_.ill .!..,'- .;. .;.
('.:!L..h. .r--"LJI 1973 ....._. i..,i\01 .....,h)i ci_JA!JIJ ($\ ..:...;\ ( }34<.f') :($Jyll \.o'jJ ";!)yll )\' : ($).;A c..;IJ
. .,.hi \.:...., \ y15 L'!)) .:r- c..;..l>- Y'): ($Jyll J\j

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 s.1.;.JIJ s._,J1

33

tij duhet respektuar domosdo formalisht dhe thelbesisht. Prandaj i Lartesuari

thote: "... . dhe qe pastaj per shkak te gjykimit tend ne zemrat e tyre te mos
ndiejne kurrfare pikellimi dhe derisa nuk te nenshtrohen teresisht ...", do te
thote: Kur t'i gjykosh, t'i nenshtrohen gjykimit tend, te mos ndiejne kurrfare
rezerve ndaj atij gjykimi dhe ta pranojne ate me fjale dhe vepra, me zemer te
plote, pa kurrfare arsyetimi dhe rezerve, si9 qendron ne hadithin: "Pasha Ate,
ne Doren e te Cilit eshte jeta ime, askush n a ju nuk ka per te besuar derisa
nuk bindet te pasoje ate qe kam sje[le une."

Kushti i peste eshte J..L..al1 - qe fjalet e kelimei-shehadetit te mos shqiptohen

rrejshem, por ajo qe shqiptohet me gjuhe te jete plotesisht ne perputhshmeri
me ndjenjat ne zemer. Allahu i Lartesuar thote:
,1,

/:

JI G
/

:u_i:, * 0 U J GT l}fi 0i lyS')-; 0i 81 i * ti

.,.

/: /

,,..

.,,

_,,

J J

,,

J.

O .,,

O .,.

,:

,,

'. .:i\.5JI )
'_ 1:T Iy:i::,o J..
'. ill ill\'.
Ci.'_ ,l'
J:,!

,,..

,,

.;,

,,,,,.

;;;:,

,.,

.,..

,,,,.

,,

,,

,, ,,.

"Eli!, Lame, Mime. A menduan njerezit te thone: 'Ne kemi besuar',

e te mos vihen ne sprove? Ne i sprovuam ata qe ishin para tyre,
ashtu qe Allahu gjithqysh do t'i dalloje ata qe e thane te verteten, e
do t'i dalloje edhe genjeshtaret." [El-Ankebut: I -3 ] 32
Allahu i Lartesuar gjithashtu thote:

' \JI ' 'I\/ .w\., GT J _, '. , Lll '. ,

all 0r,
, * ', ,,, ' , GJ(:
p::-),
.:.r'./ J
1) '_; :}' * 0J/'.; GJ i U 0):- GJ 1_;1 JIJ
,1,

.,-

,.,

- -':.
JJ

.,.

;;;I

J .,,

.,,

.;,

,,

.;,

0; ljlS' f \ ) L;:,'_; \

"Ka disa njerez qe thone: 'Ne i kemi besuar Allahut dhe jetes tjeter
(Ahiretit)', - po ne realitet ata nuk jane besimtare. Ata perpiqen ta
mashtrojne Allahun dhe ata qe besuan, po ne te vertete ata nuk
mashtrojne tjeter pervef vetvetes, por ata nuk e hetojne. Ne zemrat e
tyre ka semundje, e Allahu u shton semundje edhe me shume, e per
shkak se ata pergenjeshtruan pesojne denim te dhembshem." [El
Bekare: 8-10]
Buhariu dhe Muslimi ne "Sahihet" e tyre permes Mu'adh bin Xhebelit ,t..;,
shenojne qe i Derguari i Allahut ka thene: "Nuk ka askush qe nga zemra
31 Shiko . ..,_...:Ji ;;,,.,6 l.:.,)1 .J.J J .J.J y._,;Al1....,.. (306/2 () :,#' .;,..! L>..lJ 1 0T_}J1
J
J
32 Shiko .(381/1 () :'J1 (Jw"

34

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l....,1 l',1y.J1.., l',_,!1

deshmon se nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve Allahut dhe qe

Muhammedi eshte rob dhe i Derguari i Allahut e qe AIJahu ate (njeri) te
mos ia bente te ndaluar zjarrit33 .
Dijetari i madh Then el-Kajjimi thote: "Te besuarit se nuk ka te adhuruar tjeter
qe meriton te adhurohet perve9 Allahut nenkupton pranimin dhe zbatimin e te
gjitha obligimeve islame ne kuptimin me te gjere te fjales. Te besuarit
nenkupton pranimin e te gjitha mesimeve te Islamit, zbatimin e urdhrave dhe
shmangien nga ndalesat."
Kelimei-shehadetin e deshmon ai i cili i zbaton te gjitha keto. Eshte ne
pergjithesi e njohur qe te drejten e mosdemtimit te pasurise dhe te jetes e
gezon vetem ai i cili i permbush kerkesat e kelimei-shehadetit, kushte te njejta
me te cilat arrihet shpetimi nga denimi34.
Ne hadithin e te Derguarit te Allahut qendron: "Shefatin tim e meriton ai i
cili sinqerisht deshmon qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<;
Allahut, gjate te cilit gjuha dhe zemra e deshmojne njera-tjetren. "35
Then Rexhebi thote: "Ai i cili deklaron qe nuk ka. te adhuruar tjeter me merite
perve9 Allahut e mandej i dorezohet shejtanit, duke i pasuar epshet e veta,
behet i panenshtruar ndaj Allahut. Me veprat e veta e ka shtyre gjuhen e vet ne
genjeshter, e ka mangesuar besimin e tij, per aq sa eshte larguar nga te
nenshtruarit ndaj Allahut, dhe i eshte nenshtruar epsheve te shejtanit."
\ (.>:v,

lyi,

di f :;J
,

"... e kush eshte me i humbur se ai qe, duke mos pasur fakt prej
Allahut, ndjek epshin e vet?... " [El-Kasas: 50]
<lll I , . '. ,

(/'

2-Ll , '. i1 '

:: LJ')

, - (.>_w c:

"...e mos shko pas deshirave, se ato te shmangin nga rruga e

Allahut... " [Sad: 26] 36

33 Shiko

...,...w, l....,hl4 <$JW1 t._,.,h.\' Ji.,J1 . ,_;i .J.J. ,J# . ' y\ <128 c.. 226/1 O

<20 c.. 8 /tc)

.;w, ,Ji .J.J. 0, ..,i.. ' 1...-:i 0L>:-}'J _;Jjll, p,). JJ' ' 1380 '-'-'

.::..,)J:'. - y')l.....'.il ;i.,:6'.11 J!..J-A1

34 Shiko
ct;,At..:. ..;...,.Y- ..b J,,W (43<.f') ' .:r.'i .:.,T ;.i, Wi 01.,.,.11
35 Shiko. 1$:"'.u, 'JJ L:...'.il JuJ. 0"4.:i1 y\ (70/1
'.!.l;.l;;.....\1' t5'L+-1 ...,..r'i
36

".;;l>..,)1

Shiko <28 0 '<.f''j_,;.'.i' l.....15''

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1

J s.1_J1_., s.}1

35

Kushti i gjashte eshte ./'i' - sinqeriteti, d.m.th. veprat me nijjet te rregullt

dhe pa kurrfare perzierje te shirkut37.
Allahu i Lartesuar thote:

w1 J1 Ji uf

"Vini re! Adhurimi i sinqerte eshte vetem ai per Allahun! ... "
[Ez-Zumer: 3)
, i C:')
'. ::.UI '.
- 1, aJi I ) W
s. L6- J..
. - U\, I )f
"E duke qene se ata nuk ishin te urdheruar me tjeter perve<;se te
adhuronin Allahun me nje adhurim te sinqerte ndaj Tij..."
[El-Bejjine: 5J
Ne hadithin sahib te transmetuar nga Ebu Hurejre, i Derguari i Allahut ka
thene: "Me i merituar per shefa'atin tim eshte ai i cili sinqerisht nga zemra
thote: Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut. "38
.,,,

,,..

.,,,

,,..

.;,

.;,

,}

Ne hadithin sahih te transmetuar nga Atban bin Maliku 39 qendron se i

Derguari i Allahut ka thene: "Allahu ia ka ndaluar zjarrit ate qe, duke e
kerkuar kenaqesine e Allahut, shqipton se nuk ka te adhuruar tjeter me
,,
merite perve<; Allahut. 4o
En-Nesaiu ne vepren "LL)J1J r_,_,,.11", eek nga dy as'habe hadithin ne te cilin i
Derguari i Allahut ka thene: "Kush thote qe nuk ka te adhuruar tjeter me
nierite perve<; Allahut, Nje dhe te Vetem, i Cili nuk ka kurrfare shoqeruesi
dhe te Cilit i takon tere pushteti dhe lavderimi, Ai per <;do gje ka mundesi,
duke besuar ne kete me zemer dhe duke deshmuar me gjuhe, Allahu do te
beje qe te hapen qiejt dhe do te shikoje se kush eshte duke i shqiptuar ato ne
Toke, kurse robi, ne te ci[in do te shikoje Allahu, meriton qe t'i jepet <;kado

37 Shiko (356..,.,) '-4_ril1 t4Llc1' _,h;1J, <382/lc) 'J_,.,..J1 CJw'

38 Shiko -1 .}->-..,.,1 Y4 1 y\5 <99 ..s193/lc) '<$Jt.,;,.,J1
r.

Emri i tij i plote eshte Atban bin Malik bin el-Axhlan el-Hazrexhi es-Salimi el-Ensari, i
njohur si Bcdri. Ka gene prijes i fisit Beni Salim. lben Sadi transrneton se i Derguari i Allahut
e ka vcllazeruar me Urnerin. Ka vdekur gjate udheheqesise se Muaviut.
Shiko: (452/2;:: ) .:r.'J ''-!L..>1
40
Shiko: .1,:-W1 y\5 <263r. 456/lc) 'i-1--'
39

36

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".)L..11 s.1_pJ1 _, s.yl

qe do te deshiroje. ,,4!
Fudajl bin Jjadi, Allahu e meshirofte, thote: "Nese vepra eshte e sinqerte por
nuk eshte ne rregull, nuk do te jete e pranuar. Gjithashtu, nese eshte ne rregull
e nuk eshte e sinqerte, perseri nuk do te jete e pranuar, gjithnje, derisa nuk
behet edhe e sinqerte edhe ne rregull. Te jete e pranuar do te thote te jete ne
emer te Allahut, ndersa ne rregull (korrekte), do te thote te jete e punuar sipas
Sunnetit42.
Allahu i Lartesuar ne Kur'anin e Shenjte, duke paraqitur da!limin mes
besimtarit te sinqerte dhe mushrikut, thote:
{, ,,..

,,.

LG 04j' ; ) W.:..
,:;

lkJ 0_;.s ,.lS'? 9 lk LG <ll1 'y'>

,:;

,,,

,::;

,:; ,,,

:;.

"Allahu solli nje shembull: Nje njeri (rob) ne posedimin e te cilit

ishin ortake pa marreveshje mes vete dhe nje njeri (rob) qe eshte
thjesht ne posedimin e nje njeriu. A jane ata dy te nje lloji (te nje
gjendjeje )?"
[Ez-Zumer: 29J
Profesor Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte, duke komentuar kete ajet thote:
"Ne kete ajet Allahu paraqet shembullin e robit i cili e adhuron vetem Allahun
dhe robin i cili ne adhurimin e tij i pershkruan shok Allahut. Ai qe i
pershkruan shok Allahut krahasohet me robin qe e posedojne shume pronare,
te cilet polemizojne panderprere rreth tij, sepse secili nga ata i jep udhezimet e
veta dhe e urdheron 9ka duhet te beje. Ne kete situate, robi eshte perhere i
copetuar ne mes bashkepronareve, i hutuar dhe i pasigurte c;ka dhe si te beje,
sepse nuk mund t'i kenaqe deshirat e tyre te ndryshme. Nga ana tjeter, robi i
cili adhuron vetem Allahun krahasohet me sherbetorin qe ka vetem nje
sundues, e di sakte se 9ka kerkon sunduesi nga ai, 9ka urdheron dhe si do ta
arrije kenaqesine e tij. A jane keta te barabarte? Padyshim se nuk jane! Nuk
jane sepse ai qe eshte nen pushtetin e vetem nje sunduesi qartazi e di se 9fare
ka, 9fare te beje dhe cila rruge duhet pasuar qe te kenaqet sunduesi i tij.
Tablloja tjeter, ai qe gjendet nen pushtetin e disa pronareve eshte i copetuar, i
pasigurte dhe i pavendosur se 9ka dhe si te beje qe te kenaqen te gjithe
sunduesit ne te njejten kohe. Eshte i vetedijshem qe nuk mund ta kenaqe
41

Shiko: (11477/2) 1 t4WI .J oiy:-

i,JW1

ol.,i JliJ .(61<.I") 'v"'"-I l....lS"'.J

C,.-,,-J

c:t.' JJ-11.L> JJ i

..LJ.li 4\ \ .:,\$' .:, <J\.,>- c:t.l ill\)) Ji.,,.) .:.,, I.\.> y) .'-!l>....ali .:.,' .:, ) .;.!.>- Jli r'\&. J y,,...,
42

Shiko: (451 <.I") :W c:t.' r')l.....1 1 yl,.,..pi '-<il 1 .1o1y-<>l1 ,l..d!'

)
..:...JI )\..;,ji , o }369 ;;..._.;.,;l,]1 AA,l:,Ji . .;,;ii
J.J. J#
.i..,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 .j s.lpllJ s._,l1

37

njerin, e lere me te gjithe. Ky shembull me se miri e pasqyron te besuarit ne

Njerin dhe te Vetmin Allah nga njera ane dhe mashtrimin ne besimin politeist
nga ana tjeter. Ajo zemer qe beson ne Njerin dhe te Vetmin Allah eshte zemer
e cila beson drejtesisht dhe shkon sipas rruges se Allahut, duke marre
udhezime nga Ai dhe duke iu drejtuar vetem Atij."43
Shejh el-Kasimi, Allahu e meshirofte, thote: "Qellimi eshte Njeshmeria e
Allahut (te besuarit ne nje Allah) ne rrugen e vetme te njesuar kah caku final,
si dhe shmangia nga mospajtimet, si<; thote i Lartesuari:
.; 0

.,_

If,

\ I} <lJI

ri 0_,;p yl;'ii
,,,.

J i>' ,,,.

,,,.,,

". . .a eshte me mire te adhurohen zota te ndryshem apo Allahu, i

Vetmi Ngadhenjimtar." [Jusuf 39] 44

Islami padyshim nenkupton perkushtim te plote dhe te domosdoshem vetem
ndaj Allahut dhe askujt tjeter. Kjo eshte e verteta e fjaleve Jii11.J1 "Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut". Kush i perkushtohet Allahut dhe
krahas Tij edhe dikujt apo di<;kaje tjeter, ai i ka pershkruar shok Atij. Per ata
te cilet e ngrejne koken dhe refuzojne t'i nenshtrohen vetem Allahut dhe ta
adhurojne vetem Ate, ata qe jane mendjemedhenj dhe kundershtare te
adhurimit vetem ndaj Allahut, i Lartesuari thote:
r1; r 6;,. 0
.,_

,,,

p ; ::;. 0
J

,,.

If,

)'-F \

rf;

"... e ata qe nga mendjemadhesia i shmangen adhurimit ndaj Meje,

do te hyjne te nenfmuar ne Xhehennem." [Gafir: 60] 45

43

Shiko: \ _;,-,i:ll' P'J. JJ..,...:JI ;I :.r'L:.11' a.,.J?' a...,hll ,(3049/50 :..,_.b.i ..i.,.... .i\:...o'>U 0T_,.aJ1 J'.>\l:,

UJ.J:l- ..:.,_.,d
1 l U:- :_r>WI ,._..wl ..l.o J..,J. <<$).I.:)\ ,.J!.Ji J..,J.

44

e (423

..,..)

;\

Shiko: 1376 ;,,,__.,.. JJ' a...,hl1. JL,J1 .J..:S- ,j J.J. ,(5138/140 :<r'W1 .:.,1...01 JU:- J.J. 'J!,}::l1 ..:r-

.\\,,,>-!;I ,__.,,
45
Shiko: .(41..f') : .:t '91_.,..J1 li>dl'J ,( 454'-"' ) :1 J:,1_raJ1 .Wd1'

38

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l.,1 _J >lp.lJ >'1}1

Kushti i shtate eshte L,.s!:1 - dashuria ndaj ketyre fjaleve sipas asaj fka
nenkuptojne ato dhe ne fka udhezojne, dashuria ndaj atyre qe u permbahen
dhe veprojne sipas tyre dhe urrejtja ndaj te gjitheve qe jane ne kundershtim
me to. I Lartesuari thote:
DI 1_;1 0;IJ I 1;1i ;1JI J d 01 J
J

,,.

;:;,

;:;,

""

,,.

,,.

;:;,

,,.

,,.

Ji t..

"E nga njerezit ka te tille qe ne vend te Allahut besojne idhujt, qe i

duan (i madherojne) ata sikur (qe besimtaret e vertete e duan)
Allahun, po dashuria e atyre qe besuan Allahun eshte shume me e
fiort..e ..."
[El-Bekare: 165] 46
I Lartesuari gjithashtu thote:
.,,,.

;J''
,,J ',,
, iy-!
' <lJI l,/t;'. 0',.
'. , '<".. :i;" '., I !'T '. iJI 1'."\G'

4-:.J.)
. iY'
t""'-,,. J!. if ..,,.,. J.. ,,. ..

.,,
,,.
,:;,
,,
,,.
,... ,,.. ,,.
:,J 0 UJ <lJI J;.. d 0J 0;)1.S:JI oy-1 \ Ji
J

,,..

,,.

,,.

,,.

,,,

;:;,

;:;,

,,.

,,. 0

,,..

.. ,,.

,,.

,,.

,,.

,,.

,,.

,:;,

,,.

:;,

)"'

,,.

:;, ,,

,..,,.

"0 ju qe besuat! Kush largohet prej jush nga feja e vet (i hen dem
vetes), s'ka dyshim se Allahu do ta sjelle nje popull tjeter qe Ai e do
ate (popull) dhe ata e duan Ate (Zotin), (nje popull) qe eshte modest
dhe i bute ndaj besimtareve, por i ashper dhe i forte ndaj mohuesve,
qe lufton ne rrugen e Allahut dhe qe nuk i frikesohet kercenimit te
asnje kercenuesi ..."
[El-Ma'ide: 54]
Ne hadithin e te Derguarit te Allahut qendron: "Tek ai i cili gjenden tri
cilesi, ka per ta shijuar embelsine e imanit, qe Allahu dhe i Derguari i Tij te
jene per te me te dashur se cilido tjeter; qe nga dashuria ndaj Allahut ta
doje tjetrin dhe ta urreje kthimin ne mosbesim, nga i cili Allahu e ka
shpetuar, sikurse urren te hidhet ne zjarr.,,47

46

Shiko:

,J>L....;} ;;,,,...w1 ..:..,y..,)1..:,1)1,1 :r-LJ1

,__,,1399;.;..., l.!l\::.11 l.A.,h)1

,c14<-"' ) :1 hl "J_,...:..J1 u1 r')l..i'

.c356<-"" ) :"-L!.))1 t41J:.1"J ,c383/lo :'J_,.,.;]1 (Jw' ).HJ

47

Shiko:

.01 y\5 c43c_ ,66/l r.

l : J

,01 y\5 c16c_ ,60/l r. ) :".$)1>'..,)1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - 'YI,...\ s.-ly.JIJ s.-_,.11

39

Shejh Hafidh el-Hakemi48, Allahu e meshirofte, thote: "Shenjat e dashurise se

njeriut ndaj Allahut jane: ne dashuri t'i jape perparesi atyre qe Allahu i do,
edhe nese mund te jete ne kundershtim me deshirat personale; ta urreje ate qe
e urren Zoti i tij, madje edhe nese ndien dashuri ndaj asaj; t'i doje ata te cilet e
duan Allahun dhe te Derguarin e Tij; t'i urreje ata qe e urrejne ate; ta pasoje te
Derguarin dhe t'i pranoje udhezimet e tij."49
Then el-Kajjimi ne vargjet qe mbarojne me "nun", te njohura si "en-Nunijj",
thote:
"Kusht per dashuri eshte qe,
pa rezistuar, ta duash ate qe e do edhe i dashuri.
Nese per dike qe nuk e do ate qe do ti,
e ti pohon qe e do ate, do te arrihej pershtypja qe je shpifes.
Valle, a edhe pas simpatise ndaj
armiqve tif te dashurit, mund te pohosh qe e do ate?
Kjo eshte e pamundur!
Njejte eshte edhe ni:fse je armik i miqve te tij.
Ku eshte aty dashuria, shok i shejtanit?
lbadet nuk eshte asgje tjeter vetem se bashkimi i dashurise
me nenshtrimin e zemres dhe organeve trupore.
Edhe nii mes atyre qe pohuan se jane muslimane,
i kemi pare te tille't te cilet Allahut i pershkruajne sh6k.
Te tjeret i konsiderojne te barabarte me Te,
kur u dhurojne dashuri e jo kur jane ne fatkeqesi dhe kur lusin per
ndihme5.

Ka te beje me dijetarin Hafidh bin Ahmed el-Hakemi, dijetarin dhe pasuesin e tradites se
paster dhe te shendoshe. Nga Tuhama, i lindur ne vitin 1342 h. ne fshatin Es-Selam ne afersi
te Xhizanit. Dallohej me zgjuarsi, te mbajturit shpejt ne mend dhe me arsyeshmeri. Eshte
nxenes i shejhut te njohur Abdullah el-Kar'avi. Ishte jashtezakonisht i ditur, besimtar dhe i
ndershem. Vdig ne moshen 35 vjei;are, ne vitin 1377 h. Shiko me gjeresisht mbi jeten e tij ne
pjesen e pare te vepres: 'J_r.AJ1 (.Jw' te cilen e ka shkruar biri i tij, Ahmed bin Hafidhi.
49 Shiko: .(383/1 'J_r.AJ1 (. w'
J
)
48

50

Shiko: .(158..f') :'

4_rl1'

40

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l.,1 s-1}.IJ s-':1_,ll

DASHURIA DHE URREJTJA JANE ATRIBUTE TE

PANDASHME TE FJALEVE TE KELIMEI SHEHADETIT
Duke gene se miqesia themelohet mbi dashurine, ndersa armiqesia mbi
urrejtjen, nga keto nocione rrjedhin veprime, si: ndihma, shoqerimi, perkrahja,
lufta, hixhreti dhe te ngjashme51. Ne ate kuptim, dashuria dhe urrejtja
paraqiten si rezultate te pashmangshme te fjaleve te kelimei-shehadetit .!1':11..Jl'i
- Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut. Per kete ekzistojne
argumente te shumta nga Kur'ani dhe Sunneti. Argumenteve kur'anore
takojne ajetet qe vijojne:
;$,

,,,.,,.

.,,

<lll 2.lh ::_;:,:?JI LlJ;

,,
.,.
,,.
,,.,,
,,.
,,.

\.;JJi
J)\ 0;.:?J1
U
,,.
.,,
,,.
,

.,,

.;

"Besimtaret te mos i miqesojne mosbesimtaret, e t'i lene anash

besimtaret. E kush hen ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje,
pervef nese eshte per qellim ruajfja prej te keqes se tyre. Allahu ju
terheq verejfjen me denimin prej Tij, pse vetem tek Allahu eshte e
ardhmja." [Ali-lmran: 28)
" ill\') r--Y\ r-'
'<1
.i" ill\ '<" :._
, u 1 0r.>'-'
! '_r< 01, u1.
'"' ,)
Jr
r-- ls'
J

,,

.'

'c

;,tJ

J-!

,...

J.

,,.

.;,

,,.

.,,. /

.,,

.. ,...

,,.

;$,

,,,.

'u1 u\'l':JuJ ,11' 11-Li 1.*"

,I,

$1

u:

.tJ

yy

'..,

,...

,,.

y,'_r)

:{,

.,, 0

(..)

,,.

"Thuaj: 'Nese e doni Allahun, atehere ejani pas meje (pasomeni

mua) qe Allahu t'ju doje, t'ju fale mekatet tuaja, se Allahu eshte qe
Jal shume, meshiron shume.' Thuaj: 'Bindjuni Allahut dhe te
Derguarit, e nese ata refuzojne, atehere Allahu nuk i do
pabesimtaret!'." [Ali-Imran: 31-32)
Mbi qellimet dhe ate se <;fare synojne armiqte e Allahut, i Lartesuari thote:

Shiko: J)' .:r-)'.;..,;, ,(296.f') :1 JT .:.r. .:r-}I .;..,;, .:.r. .......,i..u1.;..,;, "i.l.,ii].1 JJL..}I'
. r#' J'J.i . 1398 ..,_,

51

--"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>I....\ ,.1_.t.J1_, s. )1

41

<lJI
I , LS'
-,
,
"Ata deshirojne qe edhe ju te mos besoni, sikurse nuk besuan vete,
dhe te beheni te njejte. Mos zini miq prej tyre derisa ata te
shperngulen (si ju) per hir te Allahut, ... " [En-Nisa: 89J
,.,
,.,
;;:,
,,..
. ,, ..J LJ'i' ",, .,,.. CJ'i 'W,,, I' J.,0I\ \ ,
,
\
I
'
U
:
T

'0-.,,J
iJ
1
'.\
.
-J -J 0)
) ft'::"' )
y J.. G',,.

,::,

,,.

,,.

,,.

....

,,

;fl
,.. 0
,,.
;fl
;fl
J
;fl
/ ,,.
' .. 11111 ,0;\\ ', u ill\ 01 'J'. i\j '<".. _ :1''
i.r

: : r-''"'::" _r!.
"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane
miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El
Ma 'ide: 51]
,.,
;:,
. , .,,.. . , J
J
,,.,
J{
J, ' J J

J
' -0t; , '
, , :,T , iJ;fl I'.'.\L
I
c.,/ - '---' .) ' '<(''..
('""' ...liJ- '0-4 IY
J.. I 4.., J i Y"!
'.,;:2.)

,.,

,,..

.,,.

,::,

,,

,,.

,,..,,. ,,.

,,.

,.,

0 J)ls:JI ojYi :?JI )i

:,J 0__,-' U3 <lJI J;.. ,.}
- J
/

/ ,,.

;fl

,,.

,.,

,,.

,.,

,,.. 0

,::,

,.,

,.,,,.

,.,

;fl ,,.

,::, ,.,

('"-'
- ,

"0 ju qe besuat! Kush largohet prej jush nga feja e vet (i ben diim
vetes) s'ka dyshim se Allahu do ta sjelle nje popull tjeter qe Ai e do
ate (popull) dhe ata e duan ate (Allahun), (nje popull) qe eshte
modest e i bute ndaj besimtareve, por i ashper dhe i forte ndaj
mohuesve, qe lufton ne rrugen e Allahut dhe qe nuk i frikesohet
kercenimit te asnje kercenuesi ... "
[El-Ma 'ide: 54}
Argumentet nga hadithi dhe tradita jane te shumte. Po paraqesim vetem disa:
1. Imam Ahmedi nga Xherir bin Abdullah el-Bexheliu transmeton se i
Derguari i Allahut e ka pranuar prej tij betimin per besnikeri me kusht qe te
jete i dashur ndaj <;do muslimani dhe te heqe dore nga mosbesimtaret.52
2. Then Ebi Shejbete me zinxhirin e vet te transmetuesve transmeton se i
Derguari i Allahut ka thene: "Lidhja me e forte (hallka) e imanit eshte te
duash ne emer te Allahut dhe te urresh ne emer te Allahut."53
3. Taberaniu, ne vepren "El-Kebir", nga Then Abbasi paraqet se i Derguari i
52 Shiko: - ..:..; JAJ ,/f--1 1 _,.::,81 ,__..1389 L ;,,;\:Ji l.A.,h)1 ,(357358/4 :.u-i i..?'J ".i.:.....J.1"
o
r
53
Shiko: i,l1r.-hJ1 /i: Jl.iJ i,jW1 J),1- ,(45<.I"') __.. 235 L Jy, ;,,,.,,..;. 1,1' <J. .we <J. il11 .. 1,1 '0\.C.1
(286 /4 ) : ".i.:......l.1" _fa;IJ _;..:....-4 9y.All I , JA) !>-)f' y-o IJ.\ ,Y- y,,5JI

42

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>L..\

.J l}IJ _,i1

Allahut ka thene: "Lidhja me e forte e imanit eshte miqesia ne emer te

Allahut dhe armiqesia ne emer te Allahut, dashuria ne emer te Allahut dhe
54
urrejtja ne emer te Allahut. "
4. Then Xheriri dhe Muhammed bin Naser el-Merveziu nga Then Abbasi
paraqesin se i Derguari i Allahut ka thene: "Miqesia e Allahut arrihet
ashtu qe ne emer te Tij te duash dhe ne emer te Tij te urresh, qe ne emer te
Tij te miqesohesh dhe ne emer te Tij te armiqesohesh. Askush nuk do ta
shijoje embelsine e imanit derisa nuk behet i atille, sado qe te beje namaz
dhe te agjeroje. Njerezit kane filluar te vellazerohen ne emer te (dunjase)
,
interesave te kesaj bote, por kjo ne asnje menyre nuk do t'u beje dobi. ,ss
Shejh Sulejman bin Abdullah bin Muhammed bin Abdulvehabi duke
komentuar fjalet e Then Abbasit thote: "Fjalet e Then Abbasit: "Dhe ne emer te
Tij miqesohesh", jane argumente qe dashuria dhe miqesia duhet te behen
vetem ne emer te Allahut dhe per kete nuk mjafton vetem dashuria, por ajo
dashuri nenkupton edhe ndihmen reciproke, konsideraten dhe respektin ndaj
mikut, jo vetem ne ndjenjat e brendshme, por edhe ne te vertetuarit me
ndjenjat e jashtme. Dhe fjalet e tij: "Ne emer te Tij armiqesohesh" jane
argumente qe urrejtja dhe armiqesia duhet te behen vetem ne emer te Allahut
dhe per kete nuk mjafton vetem urrejtja ne emer te Allahut, por edhe zbatimi i
saj ne praktike permes luftes kunder armiqve te Allahut dhe mosrespektimi i
c;faredo lidhjeje me ta, qofte haptas apo fshehtas. Me kete eshte dashur te
thuhet qe per armiqesi nuk mjafton vetem urrejtja dhe te gjykuarit me zemer,
por edhe te treguarit ne praktike, sikurse qendron ne Fjalet e te Lartesuarit:

..r; G' l}lj ::r-1J 1;. o;,,1 cJL)

J

,,, J

,,,.

,.,

J,,. o

,s,

.,,,,.

;:;,

J ,,.

_,

,.,

,,,.

,.,

li .. IJ oJ:WI J lJ Llfa ;1JI ) 0) )

Ji 1;.; J;.-

"Ju e keni shembullin me te mire tek Ibrahimi dhe tek ata qe ishin
me te, kur i thane popullit te vet: 'Ne terhiqemi prej jush dhe prej
asaj qe adhuroni, perver Allahut, nuk besojme tuajen, prandaj

54 Shiko: (2536 ,343/2 :'1 t'u,.1 .,i..;1 i,!W1 Ju (69/1) :1 t'u,.1.,;.;,_,,._11 .f

.
J
)
c.
55
Shiko: U1:J1 L....A.,hl1 ,(30v") :1 ..,...,,.) .:r,'i p1J r#1 t4\.>:-'J ..,.i.,.. .:r. .y, <312/1 ) ,1.,1J1 ...,i.,.
\ (JWI :.r'\.JI ,__..1382

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....,1 1)1J __,J1

43

ndermjet nesh dhe jush eshte e hapet armiqesia dhe urrejtja derisa
ta besoni vetem Allahun Nje !' ... " [El-Mumtehine: 4] 56
Nga sa u tha me lart, shihet qe miqesia ne emer te Allahut nenkupton
dashurine ndaj Allahut dhe te ndihmuarit e fese se Tij, mandej dashurine ndaj
miqve te Tij dhe te ndihmuarit e tyre, kurse armiqesia ne emer te Allahut
nenkupton urrejtjen ndaj armiqve te Tij dhe luften kunder tyre.
Nga kjo, sikurse nga ajetet vijuese, shihet qe te paret quhen te mbikeqyrur nga
Allahu, ose miq te Allahut, ndersa te tjeret te mbikeqyrur nga shejtani, ose
miq te shejtanit.
,,..
,,, ,,..
:;,
J!.
J
,,.
:;, J
:;;,
0
'',IJ' i I ,:< ill' :-11 JI oLJ.k.JI '. ' ,'. ' , I :,T '. jj\ I' I
) -) Jr-' J.., J

:r

:,

:\JI yi '.,i LJ.k.JI

,,,

,.,

.,,

!,

:- r

J..,

tf_)

J :_;JI _j.. \.WI

,.,

;:;,

0 ) G:"Allahu eshte Mbikeqyres i atyre qe besuan, i nxjerr ata prej

erresirave ne drite. E kujdestare ti! atyre qe nuk besuan jane
shejtanet, qe i nxjerrin ata prej drite e i hedhin ne erresira. Ata jane
banues te 'l,jarrit, ku do te qendrojne pergjithmone." [El-Bekare:
257)
Ne ate kuptim, ne nje vend tjeter, i Lartesuari thote:
J :;,
,,..
J ,,..
,... ,,..
.;,
.;,
,,.
) .,,
:;,
...::..., . \.WI I '. . 0 I: I ,:< iJI' .wl I '. . 0 I: I :,T '. .lJI
.,,

LS
- .,,

r.,,.

Jr-' J.. .,, J

,,.. .,,

,,..

LS
.. .,,

r,,..

L0 0LS" 01 01 01 l:)'.,i 1_,,tw

ff,

,,,.

,.,

.,,

,,..

/.

,,,

:;,

,,..

.,,

.,,

,,..

.,,

.,,

r J.. ,.,

,,.. ,,..

.,,.

"Ata qe besuan, luftojne ne rrugen e Allahut, e ata qe nuk besuan,

luftojne ne rrugen e tagutit (shejtanit). Luftoni pra te dashurit
(miqte) e shejtanit, s'ka dyshim se intriga e shejtanit eshte e dobet."
[En-Nisa: 76]
Dije se Allahu i Lartesuar nuk e ka derguar asnje lajmetar te fese e qe ai te
mos kete pasur armiq te cilet luftuan kunder tij. I Lartesuari thote:
J
o,J'I oJJ ,,
,1i':;:....,
u'I 1",
0 It,,
t 'j5:J"
' I;- I
. '...o
W>l>.)
- - )

' y.. . ,J .
,.,

ff,

.,,

.,,

,,..

,.,

,0

,.,

,.,

.,,

,,..

\) J\ 0;.:.j

"Dhe keshtu (sikurse edhe ty) rdo te Derguari i heme armiq disa nga
njerezit dhe nga xhinnet e djallezuar, qe me fjale te shkelqyeshme
56

Shiko:

..:.>I}!!

:_,.:,\:.J1,(422J') :y1.>_,J1- .:r. J..J. .:r. k1- .:r.

i::1-J" iJ) .)'I.!) l.._,...Wi ..:..>_,...,]I

i.H..,L

y.11 y\5 C.r> 1

j1.j,Ol1

44

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".>L,I s-l}.1 _., s-'i_,.11

ne menyre ti! fshehte nxitnin njeri-tjetrin ne mashtrime..." [El

En 'am: 112}
Nuk perjashtohet mundesia qe armiqte e Islamit te disponojne dituri te
numerta, libra dhe argumente. Ne ate kuptim, i Lartesuari thote:
.,.

;', 1)LS"' G

G-J

rl ly-!
Cl

,.,

l>l O

,., //

Q G,.

0y
.Fo-- -

"Kur u erdhen atyre ti! Derguarit me argumente ti! qarta, ata iu

gezuan dijenise se vet dhe atehere i perfshiu ajo qi! e tallnin
(nenrmonin)." [Gafir: 83J
Muslimani eshte i obliguar te dije si ta perdore fene e Allahut si arme kunder
shejtaneve te ketille. Ne kete rruge nga asgje nuk duhet pasur frike dhe
pikellim.

\
0LS" ,01k:.11 4 01,
,

"...s'ka dyshim se intriga e shejtanit eshte e dobet." [En-Nisa:76}

Nje njeri i rendomte i cili beson ne Allahun Nje eshte ne gjendje te
ngadhenjeje kunder nje mije dijetareve politeiste. Ne ate kuptim, Allahu i
Lartesuar thote:
,,,.

,,,.

$i

0\ \.; 0)

"Dhe se ushtria Jone do te jene ata ngadhenjyesit." [Es-Saffat:173}

Ushtria e Allahut fiton me argumente dhe me gjuhe, sikurse qe fitojne me
shpata dhe shtiza57.
Nese dihet qe qellimi i armiqve te Islamit nga radhet e ateisteve, jehudeve, te
krishtereve, cionisteve dhe komunisteve ne mbare boten eshte dobesimi i
besimit te muslimanet, shkaterrimi i identitetit te tyre, qe prej tyre te bejne
gomeret "e popullit te zgjedhur", sipas mases se parashikuar nga "Protokolet e
mendimtareve cioniste", muslimani duhet te jete i vetedijshem per rrezikun qe
i kanoset.
Muslimanet duhet te ruhen nga rreziqet, qe te mos n-eshqasin ne humnere, dhe
duhet te shikojne me skepticizem parullat ateiste mbi te ashtuquajturin
bashkim, vellazerim e barazi, se feja eshte per Zotin ndersa atdheu eshte i
perbashket per te gjithe, etj. Per kete, nese Allahu na mundeson, do te flasim
57

Shiko: .___..>'

c46/4o

:.r>\.:J1 ,_..

'-!' Jj\.-11)

1388......, ..,Jl.01 d.A.,hl1 '< 20.f')

JL...}' a...,J.' fa1J . ..;,'!} JP1

:y1.>}1

.:r. J.J. rLo'fJ ..:.i1 ..J..;S' fa' :Jr=.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L,1

.J 1'1_,.J1_,

I'

_,!1

45

me gjeresisht ne kapitullin e fundit.

Prej argumenteve te qarta nga Kur' ani dhe Sunneti pa dyshim shihet qe
kuptimi i plote i fjaleve te kelimei shehadetit 'Nuk ka te adhuruar tjeter me
merite perve9 Allahut', nuk mund te arrihet pa besnikeri ndaj gjith9kaje qe ato
nenkuptojne dhe paurrejtje ndaj gjith9kaje qe eshte ne kundershtim me to. Ne
ate kuptim shejhu-1-Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, thote:
"Permbushja e kushtit te kelimei shehadetit 'Nuk ka te adhuruar tjeter me
merite perve9 Allahut', nenkupton qe nuk duhet (miqesohet askush) perve9 ne
emer te Allahut, nuk urrehet (askush) perve9 ne emer te Allahut, nuk
miqesohet (me aske) perve9 ne emer te Allahut dhe nuk armiqesohet (me
asken) vetem ne emer te Allahut. Me fjale te tjera, kjo do te thote qe te duash
ate qe e do Allahu dhe te urresh ate qe e urren Allahu, qe besimtaret t'i
konsiderosh per miq kudo qofshin ata, e mosbesimtaret per armiq, edhe nese
ata jane njerezit tane me te afert." 58
Pa besnikeri dhe pa urrejtje nuk mund te permbushet asnje (kusht) shtylle e te
besuarit. Pjesa e tij e dyte eshte mosbesimi ne shejtanin, si9 thote Allahu i
Lartesuar:

;11

(\ U \ J;i \
:;;) t,bj
"...E ku sh nuk i besontagutit -te pavertetat, e i beson Allah ut, a i
eshteka pu r per lidhjen mete forte, e cila nuk ka keputje... " [El
;'

.,,.

...- 0

Cl

,.. .,,.

,;,

,;,

JO

_..

Bekare: 256]
Sipas kesaj, ai i cili nuk e mohon shejtanin (tagutin), d.m.th. ate te cilit i
frikesohet, e do apo i frikesohet ne vend te Allahut, nuk mund te jete besimtar.
Kjo eshte per ate pse te besuarit ne Allahun dhe te mbajturit te lidhja me e
forte (}1 1:;i) padyshim e parashtron mohimin e shejtanit, ashtu si9 e pame
nga citimi i ajetit fisnik.

46

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\.....1 .j .,1_pJ1J .. 'l}I

PERGENJESHTRIMI I POHIMEVE TE ATYRE TE CILET

THONE QE KELIMEI SHEHADETI MJAFTON VETEM
TE SHQIPTOHET
Me sqarimin e te besuarit te drejte ne baze te
haditheve te cekura lidhur me kete eshtje
Dijetari Then Kajjim el-Xheuziu, Allahu e meshirofte, thote: "Te besuarit ne
nje Allah, qe nuk ka krijues pervec; Allahut dhe qe Allahu eshte Sunduesi i
c;do gjeje ekzistuese, nuk eshte deshmi vetem e robit (besimtarit), pasi dic;ka te
tille kane besuar edhe politeistet, por permban dashuri, perulje dhe nenshtrim
te plote ndaj Allahut, te roberuarit vetem Atij. Pervec; kesaj nenkupton qe me
c;do fjale dhe veper, me ndalim dhe perpjekje, me dashuri dhe urrejtje duhet te
arrihet kenaqesia e Allahut, sepse kjo e ndalon njeriun qe te hidhet ne ate qe te
shpie ne mekate dhe vazhdimin ne to. Kush i kupton keto, e ka kuptuar
kuptimin e fjaleve te te Derguarit te Allahut i;Jfj,:"Allahu ia ka ndaluar zjarrit
qe ta djege ate qe, nga deshira per ta arritur kenaqesine e Allahut, thote
'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut'."
Dhe: "Ne zjarr nuk do te hyje ai i cili thote 'Nuk ka te adhuruar tjeter me
merite pervef Allahut'. "59
Hadithe te ketilla, te cilat njerezit i kuptojne ne menyra te ndryshme, ka ende.
Disa i konsiderojne te shkeputura apo te deroguara, disa se jane thene para se
te vinin urdheresat dhe ndalesat dhe para se te vendosej legjislatura e sheriatit,
kurse disa si te tilla kane te bejne me zjarrin e politeisteve dhe te
mosbesimtareve. Ka edhe te atille qe hyrjen ne zjarr e kane komentuar hy1je
kohore, disa ne kuptimin qe ne te nuk do te hyjne perjete e te ngjashme. Ne
fakt, te gjitha keto jane komentime absurde dhe asnjeri nuk eshte i sakte.
Asgje nga keto i Derguari i Allahut nuk ka thene qe do te ndodhin duke i
59

Mbi kete eshte bere fjale kur kemi folur mbi kushtet e fjaleve te kelimei-shehadetit.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...1

-J 1_p.J1J JI

47

shqiptuar vetem me gjuhe, sepse do te ishte ne kundershtim me urdhrat e

njohura te fese. Ne fund te fundit, edhe dyfytyrshat (hipokritet) i shqiptojne
fjalet e kelimei shehadetit, por, per shkak te mohimit te tyre ne zemer, do te
jene ne vete fundin e xhehenemit.
Kjo do te thote qe shqiptimi i fjaleve te kelimei shehadetit (me gjuhe), duhet
te jete i shoqeruar me te besuarit me zemer, <;ka nenkupton njohjen e vertete te
kuptimit te tyre, deshmine e tyre dhe pranimin e gjitha<;kaje qe ato
nenkuptojne, njohjen e vertete te ve<;orive te Allahut, te cilat nuk mund t'i
pershkruhen me askujt.
Te gjitha keto kuptime mund te arrihen me zemer, me dituri e me njohuri te
sigurte, dhe se atij qe i shqipton fjalet e kelimei-shehadetit me te tilla kushte
zjarrit i ndalohet qe ta djege.
Mendo mbi hadithin ne te cilin permendet Ulh.,]1 "kartela identifikuese" 60 (ne
te cilen eshte e shkruar 'La ilahe il-!Allah Muhammedun resulull-llah'), e cila
do te jete e vene ne njeren ene te peshores, ndersa ne tjetren nentedhjete e
nente lemsha (me vepra te keqija - sixhile), e asnjerit prej tyre nuk mund t'i
verehet fundi.
Kartela do t'i rendoje lemshat (grumbujt me vepra te keqija) ne anen tjeter
dhe ai qe do ta kete ate nuk do te denohet. Eshte e njohur se secili qe ka
besuar vetem ne Allahun Nje, ai do ta kete nje kartele (identifikimi si
musliman) te tille, por fshehtesia e vleres se karteles identifikuese te njeriut te
permendur qendron tek ajo se me te ai ka arritur ate qe te tjeret nuk e kane
arritur.
Paramendo, gjithashtu, se <;fare imani ka patur ai i cili i ka vrare njeqind
persona61 dhe se si as plaget vdekjeprurese nuk e kane penguar qe ta
vazhdonte rrugen gjunjazi kah qyteti ne te cilin jetonin besimtaret e ndershem.
Ai arriti cakun e tij, sepse ne pyetje ishte nje <;eshtje krejtesisht tjeter: ne
pyetje ishte imani i tij tash i vertete. Dhe Allahu e pranoi ne mesin e roberve
te Tij te ndershem.
Ne nje veprim perafersisht te ngjashem, nje pjese e imanit, strukur ne nje
qoshe te zemres se prostitutes, 62e cila kishte pare se si nje gen i etur lepinte
reren e lagur, e shtyu qe nga meshira ndaj qenit, edhe pse ne mungese te enes
60

Hadithin e citon Imam Ahmedi ne """?i) .,:.r- 0..1.c..J' ;;,_,;L;J1 I ,(213._,., ,2o :" Jr->' J. iJJI

C:=""-" .:...;..u-u ,0w .i1.,cJJ (264c ,295170 :"wu;Ji".J 1$.i..o_.:;J1

yl.:S' <2766 c_,2118/40 : J ,.1,.,.i1 yl.:S' <3470c '512/60

61

Shiko:

.yJ1

62

Shiko:

-')l....l1

yl.:S' <2245c ,1761 /4(.) :

:"<$)l>'..,)1

.i.:......,"

48

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1 .j ,.1).1 _., .. ':l}I

dhe te litarit, ne vetmi, pa e pare dhe pa e ndihmuar askush, pa e perfillur

rrezikun te cilit i ekspozohej, ta zbathte opingen, te zbriste ne pus, ta mbushte
ate me uje dhe ta nxirrte nga fundi i pusit duke e mbajtur me dhembe, pasi me
duart e saj duhej te mbahej per t'u ngjitur lart. Kur doli nga pusi, veproi
perulesisht ndaj kesaj krijese qe te tjeret zakonisht e godasin dhe e ndjekin; e
ka marre opingen ne dare, ia ka ofruar dhe e ka ngopur me uje duke mos
kerkuar nga ai kurrfare falenderimi a shperblimi. Keshtu rrezet e drites se te
besuarit ne Nje Allah, i dogjen mekatet e zinase (prostitucionit). Dhe Allahu e
meshiroi dhe e fali ate63.
Muslimi ne "Sahihun" e vet transmeton se i Derguari i Allahut ka thene:
"Kush thote 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perver Allahut' dhe i
mohon vendosmerisht idhujt qe dikush i adhuron ne vend te Allahut,
pasuria dhe gjaku i tij jane te pacenueshme, kurse shperblimin e ka vetem
nga Allahu. ,,64
Muhammed bin Abdulvehabi, Allahu e meshirofte, thote: "Fjalet e siper
permendura me se miri sqarojne domethenien e fjaleve te kelimei-shehadetit
'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut'. Nuk eshte thene qe me
vete shqiptimin me gjuhe te kelimei-shehadetit gjaku dhe pasuria do te jene te
pacenuara. Nuk eshte thene qe kete do ta arrijne vetem me njohjen e
domethenies se tyre dhe me shqiptimin i cili kete e verteton. Nuk eshte thene
qe kjo mund te arrihet duke e adhuruar vetem Nje Allah, i Cili nuk ka kurrfare
shoku.
Gjaku dhe pasuria e njeriut nuk do te jene te pacenueshme derisa (perkrah te
gjitha ketyre) nuk i mohon idhujt qe te tjeret i adhurojne ne vend te Allahut.
Nese, edhe pas kesaj, njeriu dyshon apo ndalet se besuari, gjaku i tij dhe
pasuria e tij nuk jane te pacenueshme." 6
Nga kjo na behet edhe me e qarte ideologjia e semure e besimit tek
murxhitet, 66 te cilet thane:
"Besimi (imani) eshte njohuria, kurse mosbesimi (kufri) eshte padituria." Ata
gabuan rende kur veprat i ndane nga besimi.
63

Shiko: . j (332 - 330/to :\ .:r."l

64

Shiko: . .:iu;.1 y\5 <23r, 53/to

65

Shiko:

.r"l:.l1 . ._, .(.,\.>-J.J

L..JI }..(.,"

_.1377 l..:.... L..J1 l.A.,hl1 1 t#1,(115U"')

"J..,.:>-__pl

y\5"

. ,rd,. L...]1 )l..,aji

66

Shiko: ,c214/lo :.;_p':JJ

\,::,,,')\...,I

.c202U"') .;1.aj) "J.,;J1 "-" J.))1"

..:.,")fu"

),.ii . .lw

Jl}I

JA 0Li;.1

01

0),;; ) ,y-Wi <.i:'-'. ,\.>:-)\ .:r')..:.,,-)1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')'......1 l}IJ _,II

49

Pergjithesisht eshte e njohur qe mosbesimtaret e Mekkes e kane ditur mire se

9ka ka dashur te arrije i Derguari i Allahut me fjalet 'Nuk ka te adhuruar
tjeter me merite perve9 Allahut'. Per kete e ngriten koken nga
mendjemadhesia dhe refuzuan qe t'i pranonin. Te besuarit e tyre ne Nje Allah,
i Cili jep nafake (furnizim), jete dhe vdekje, nuk beri kurrfare dobie per ta.
Kur i Derguari i Allahut u ka thene: "Thoni: "Nuk ka te adhuruar tjeter
me merite pervef Allahut!" - kane thene:

y
I J! lIJ 4J! UI i
,
,

,,,

,,..

.t,

.,.

,..

......

.,.

"A mendon ai t'i beje zotat Nje Zot? Vertet, kjo eshte gje e
fUditshme!" [Sad: 5)
Nese e di qe mosbesimtaret e paditur e kane kuptuar domethenien e tyre,
vertet te habit fakti qe disa, qe per vete pohojne se jane muslimane, nga keto
fjale nuk kuptojne as sa kane kuptuar mosbesimtaret e paditur! Si mund te
pohoje dikush qe kuptimi i fjaleve te kelimei shehadetit mund te arrihet vetem
me shqiptimin e thjeshte te shkronjave te tij pa besuar thellesisht me zemer
kuptimin e tyre?! Mendjemprehte eshte ai qe mendon qe domethenia e tyre
eshte: Nuk krijon, nuk jep furnizim (nafake), nuk jep jete dhe vdekje dhe nuk
percakton askush tjeter, por vetem Allahu.
Sipas kesaj, kurrfare te mire nuk ka te njeriu i cili ende nuk e ka kuptuar ate
qe mosbesimtaret e paditur e kane kuptuar nga domethenia e fjaleve 'Nuk ka
te adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut.'67
Duke e vazhduar pergjigjen e vet, Imam Muhammed bin Abdulvehabi thote:
"Ketu do ta hedhim nje veshtrim ne te ashtuquajturin argument te atyre qe
thone se i Derguari i Allahut e ka qortuar Usamen pse e ka mbytur ate i cili
kishte deklaruar qe 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut', 68 si
dhe fjalet e te Derguarit : "Jam urdheruar qe t'i luftoj njerezit derisa nuk
thone 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut'. "69
Ka edhe shume hadithe te tjera ne te cilat thuhet qe te lihen ata te cilet
shqiptojne fjalet e cekura te kelimei shehadetit.
Keta te paditur deshirojne te thone se ai i cili i shqipton fjalet e kelimei
shehadetit nuk mund te jete mosbesimtar dhe nuk guxon te mbytet, edhe nese

67 Shiko: .9')\...,'.il JA-" d- \.,'.ii WI.,:- ,JJI AA.,loll(l 5/So :'y\Ao_,)I,, d- \.4'.il ..:.,\41y
68 Shiko: .(97 ,97/lo :'r1-'
r_

69 Shiko: 0\.C_I y\5 c20

,Std' ,lo
r_

:'r1-' },;I

50

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".>LI ,.1_p.J1J .. ..,i1

ben c;fare te doje70. Ketyre mushrikeve te llojit te vet dhe te paditurve, duhet
t'u behet me dije se i Derguari i Allahut ka luftuar kunder jehudeve dhe i
ka debuar nga shtepite e tyre edhe pse shqiptonin 'Nuk ka te adhuruar tjeter
me merite pervec; Allahut'. Pastaj, shoket e te Derguarit kane luftuar me
arme kunder fisit Beni Hanife, perkrahesit e te cilit deshmonin qe 'Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut dhe qe Muhammedi eshte i Derguari
i Allahut', gjegjesisht kane thene dhe kane pohuar se jane muslimane.
Gjithashtu, nuk ben te harrohen ata te cilet Ali bin Ebi Talibi i ka djegur me
zjarr71 . Te paditurit e tille pajtohen se ai i cili e mohon ringjalljen pas vdekjes
eshte mosbesimtar dhe qe, si i tille, e meriton vdekjen (vrasjen), madje edhe
nese ka shqiptuar qe 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut'.
Gjithashtu, edhe ai i cili e mohon ndonjerin nga themelet e mesimit islam
eshte mosbesimtar dhe e meriton vdekjen, madje edhe nese eshte duke e
shqiptuar kelimei-shehadetin. Valle a eshte e mundur qe kelimei-shehadeti te
mos beje dobi nese e mohon pjesen e caktuar te Islamit e te beje dobi nese e
mohon teuhidin, qe eshte baza e dinit te te gjithe te Derguarve dhe pjesa me e
rendesishme e tij? !
Nderkaq, armiqte e Allahut nuk e kane kuptuar domethenien e hadithit. Ne
pergjithesi eshte e njohur qe njeriu i cili e shfaq Islamin duhet kursyer derisa
1;mk vertetohet e kunderta, sic; thote Allahu i Lartesuar:
J J
,,,
;;,
)"'
,'. ,.,
<ll;I) l I '. . !:/'. bl
I I - U/,., I /;
I !'T '. ill 1/'.\G'
Y.r" ) /
r,.r' : y 0:!, "
"0 ju qe besuat, kur te marshoni ne rrugen e Allahut (per ne lufte),
te jeni te matur (e te mos nguteni), e mos i thoni ..." [En-Nisa: 94}
Kuptimi i ajetit parashtron qe te kujdesemi per te tillin derisa nuk provohet
dhe mireverifikohet. Nese konstatohet qe njeriu ne fjale e ka shkelur fene, ne
baze te fjaleve:" Provojeni mire" ( 1J :A), do te denohet me vdekje. Sikur
shqiptimi me gjuhe i kelimei-shehadetit te ishte i mjaftueshem per t' i ikur
denimit me vdekje, atehere nuk do te kishin kurrfare kuptimi as provat as
verifikimet.

Gjithashtu, i Derguari i Allahut ka urdheruar qe heretiket (hauarixhet) te

vriten "Kudo qe t'i zini, vritini ata. Sikur t'i kisha arritur, edhe une do t'i
mbytja, sikurse eshte mbytur Adi."72 Edhe pse jane falur dhe kane bere
dhiker me teper se njerezit e tjere, as'habet e konsideronin te pavlere namazin
7

Keshtu jane pohimet e murxhiteve, sipas te cileve te besuarit nuk i pengon mosnenshtrimi
dhe as nenshtrimi nuk vlen perkrah kufrit.
71
Ka te beje me ekstremistet [Gulat], te cilet Aliun e konsideronin si Zot.
72 Shiko: .(1064 ,742/2
r.
(.) :'it1-'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ff...,.1 s.l}IJ s.jl

51

qe kishin falur tek ata. Keta diturine e kishin fituar nga as'habet, por as
shqiptimi i fjaleve te kelimei shehadetit, as namazi e as pohimi qe jane
muslimane nuk u beri dobi kur u konstatua se po thyenin sheriatin73.
Secili qe eshte pak i arsyeshem e di qe kelimei shehadeti nuk eshte vetem
shqiptim i thjeshte i fjaleve, sepse, sikur kjo gje te ishte aq e thjeshte, edhe
kurejshitet do ta kishin pranuar dhe do ta kishin shqiptuar duke i zgjidhur
kokeyarjet dhe ekspozimin e idhujve te tyre ndaj talljes.
Nderkaq, kurejshitet fare mire dinin qe kuptimi i ketyre fjaleve rrenjesisht e
ndryshonte poziten qe gezonin para Islamit. E dinin se ydo gje qe vjen nga to
rrenon privilegjet dhe supremacine e tyre mbi te tjeret.
Fjalet e kelimei-shehadetit, pra, kane rol te vertete ne lirimin e njerezimit. Ato
(fjale) mesojne qe njerezit te mos jene rober te njeri-tjetrit, por rober te
Sunduesit Fuqiplote. Masa e vetme e vleres sipas se ciles mund te njihen
njerezit eshte perulja (devotshmeria), e jo zakonet dhe shprehite e xhahilijjetit,
te cilat bijte i trashegonin nga eterit e tyre, keta nga gjysherit etj.
Secili musliman serioz eshte i obliguar qe te perpiqet te kuptoje se yfare
domethenieje ka kelimei shehadeti dhe t'i permbahet atyre, qe te mund te
behet nga te atillet qe me vetedije dhe ashtu si duhet, me dituri dhe bindje te
sigurte t'i roberohet Allahut.

73 Shiko: .(40 ) :\.:.i4-,-=J1 ,.j..;S"

..f'

52

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.1 1}1J '1)1

<;KA ARRIHET NE JETEN E NJERIUT DUKE

DESHMUAR QE 'NUK KA TE ADHURUAR TJETER
ME MERITE PERVE<; ALLAHUT'?
Profesor El-Mevdudi, Allahu e meshirofte, ne librin e vet "Parimet e
Jslamit" 74 numeron nente gjera te cilat arrihen me kelimei-shehadetin. I
paraqesim shkurtimisht:
1. Ai qe beson se nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve9 Allahut nuk
mund te jete shkurtpames. E kjo eshte e kunderta me ata te cilet e mohojne
Ate, apo besojne ne shume zota (politeizem).
2. Te besuarit ne kelimei-shehadetin te njeriu !ind mburrje, krenari dhe
ndjenje respekti, te cilat nuk mund te arrihen me asgje tjeter, sepse askush nuk
mund te te ndihmoje nese Allahu te pengon, as te te pengoje nese Ai te
ndihmon. Ai jep jete dhe vdekje. Atij i takon Gjykimi perfundimtar. Ai eshte
Fuqiploti dhe Sunduesi i 9do gjeje qe ekziston. Prandaj, ata qe besojne ne Te
nuk kane frike nga askush tjeter, nuk Iusin aske tjeter perve9 Tij. Kjo sepse
Allahu eshte i Gjithefuqishmi, i Lartesuari. E kjo eshte e kunderta me
politeistet, mosbesimtaret dhe ateistet.
3. Perkrah krenarise dhe ndjenjes se respektit nga te besuarit qe nuk ka te
adhuruar tjeter qe meriton te adhurohet perve9 Allahut, !ind perulja pa
nenshtrim dhe superioriteti pa epersi. Shejtani me dhelperite e veta te atillin
nuk mund ta nenshtroje duke i pershperitur, duke ia zbukuruar se si eshte i
fuqishem dhe i afte, pasi ai e di dhe eshte thellesisht i bindur qe Allahu, nese
do te deshironte, do te mund t'ia merrte ashtu sikur ia ka dhene. E kunderta
eshte me mosbesimtarin, i cili, nese i rreket 9faredo pasurie ne kete bote,
menjehere behet mendjemadh dhe sillet me kryene9esi.
4. Ai i cili beson ne kelimei-shehadet e di qe vetem me shpirt te paster dhe me
vepra te mira mund te shpetoje dhe ta arrije ate 9ka deshiron, derisa politeistet
dhe mosbesimtaret jeten e kalojne me shpresa te rreme dhe endrra te kota. Ne

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"'}......1 i.j .. 1p11J .. '1 _,ll

53

mesin e tyre ka te atille qe thone: "Biri i Zotit na ka liruar nga mekatet tona
tek Ati" (te krishteret). Te tjeret pohojne: "Ne jemi te dashurit dhe femijet e
Zotit, prandaj nuk do te na denoje per mekatet tona" Uehudet). Te tretet thone:
"Per ne do te bejne ndermjetesim te paret tane te respektuar dhe te
devotshem" (idhujtaret).
Ka ende te tille qe i ofrojne statujave te veta kafshe te therura, duke menduar
qe me kete do te marrin lejen te veprojne c;ka te dojne.
Ndersa ateisti, i cili nuk beson fare ne Zot, mendon se eshte i lire te veproje si
te doje ne kete bote, pa kurrfare kufizimi nga ndonje ligj fetar, sepse i ka
marre epshet dhe pasionet e veta per Zot dhe eshte shnderruar ne rob te tyre.
5. Ai qe shqipton kelimei-shehadetin nuk bie ne depresion, as ne pikellim,
sepse beson qe ne thesarin e Allahut eshte c;do gje qe eshte ne qiej dhe ne
toke. Prandaj eshte i qete dhe i pabrenga, sepse nuk e humb shpresen as ne
momentet me te veshtira, atehere kur eshte i braktisur, i poshteruar nga te
tjeret dhe buze varferise.
6. Te besuarit ne kelimei-shehadetin njeriun e edukon ne forcen e madhe te
vendosmerise, qendrueshmerise dhe te besimit, dhe te gjitha keto vetem per te
arritur qellimet e larta te kenaqesise se Allahut. Ai ndjen qe pas te gjitha
ketyre ekziston fuqia e Sunduesit te qiejve e te tokes. Nga kjo rrjedh
vendosmeria dhe qendrueshmeria e besimtarit, te cilen e thith nga te besuarit e
forte dhe te patundshem, sikurse kodrat e palevizshme. A thua mosbesimtari
dhe politeisti mund te kene fuqi dhe patundshmeri te atille?
7. Kelimei-shehadeti e kurajon njeriun dhe i jep guxim. Njeriun e frikeson dhe
vendosmerine e tij e dobesojne egoizmi, perkushtimi i tepruar ndaj familjes
dhe pasurise se tij nga njera ane, dhe te besuarit qe dikush tjeter mund t'ia
marre jeten dhe t'ia caktoj fatin pervec; Allahut, nga ana tjeter.
Te besuarit qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut e Jiron
njeriun nga te gjitha brengat dhe e bind qe Allahu eshte i vetmi pronar i jetes
se tij dhe i c;do gjeje qe zoteron, per shkak te te cilave eshte i gatshem te ece
rruges qe e kenaq Zotin e vet, sakrifikon c;do gje nga vetja e tij, sado te
kushtueshme qofshin ato. Pervec; kesaj, ne thellesi te zemres se tij forcohet
bindja qe askush tjeter pervec; Allahut nuk mund t'ia marre shpirtin, as njeriu,
as kafsha, as bomba, as topi, as shpata, as guri, e as c;kado tjeter. Prandaj, ne
mbare boten, nuk ka me te guximshem dhe me te patrembur sesa ai qe beson
ne Allahun e Lartesuar. Ate nuk mund ta trembin as dyndjet e ushtrive dhe as
shpatat e zhveshura, as rrebeshi i plumbave, as bombat e as granatat. Kur niset
ne lufte ne rruge te Allahut, ai eshte ne gjendje te ngadhenjeje mbi armikun
me te forte dhe me te numert. A thua mund te kene keso idealesh politeistet,

54

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>LiI

J 1y.J1.,, _,11

mosbesimtaret dhe ateistet?

8. Te besuarit qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut e ngre
njeriun ne shkalle me te larte, e forcon bindjen e tij, e pastron zemren e tij nga
lakmia dhe xhelozia, poshtersia, malicioziteti (smira), zemerligesia dhe vetite
e tjera te keqija.
9. Ne kete pikepamje, me e rendesishme nga te gjitha keto eshte qe te besuarit
se 'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut', njeriun e ben besnik
ndaj fese se Allahut. Besimtari beson me force se Allahu di gjith<;ka, qe Ate e
ka me afer sesa aorten e zemres dhe se, nese mund te ike nga te tjeret, nuk do
te mund te ike nga Allahu i Lartesuar.
Ne ate mase ne te cilen eshte te besuarit e tij, po ne ate mase do te jete
konsekuent ndaj urdhrave te Allahut, duke mos pasur guxim qe t' i afrohet asaj
<;ka Allahu e ka ndaluar dhe duke nxituar te beje vepra sa me te mira te cilat
Allahu i ka urdheruar.
Prandaj, te besuarit qe nuk ka te adhuruar tjeter qe meriton te adhurohet
perve<; Allahut paraqet themelin e pare dhe me te rendesishem te themeleve te
fese, pa te cilin njeriu nuk mund te jete musliman. Muslimani, pra, eshte rob i
nenshtruar ndaj Allahut, dhe i atille mund te jete vetem ai qe nga zemra beson
se nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut. Ky eshte themeli i
Islamit dhe burim i forces se tij. Te gjitha elementet e tjera te Islamit dhe
dispozitat e tij jane vetem shtese mbi kete theme!, qendrojne mbi te, sepse,
sikur mos te ishte ky theme!, nga Islami nuk do te mbetej asgje75 .
Shiko se si i paraqet Then Rexhebi disa nga fadiletet (miresite) e te besuarit qe
nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut, te cilat i ka pershkruar
Sufjan bin Ujejne. "Nuk ka rob te cilit Allahu i ka dhene me teper dhunti nga
ajo qe ia ka mundesuar qe t'i njohe fjalet e kelimei-shehadetit (Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut). Fjalet e kelime.i-shehadetit per
Xhennetlinjte jane si uji i ftohte qe shuan etjen per banoret e kesaj bote. Per
shkak te tyre eshte pergatitur "Shtepia e shperblimit" dhe "Shtepia e
denimit". Per shkak te tyre, te Derguarve u eshte urdheruar lufta ne rruge te
Allahut, Xhihadi. Kush i shqipton ato, e ka shpetuar edhe gjakun edhe
pasurine, e kush i refuzon, ka lejuar qe pasuria te behet pre, kurse gjaku i tij te
derdhet kot se koti. Fjalet e kelimei-shehadetit jane <;eles i Xhennetit dhe <;eles
me te cilin te Derguarit therrisnin ne fe." 76
75 Shiko: .(87v"') ''j.,.,..)11 tsi.,...
76 Shiko: .(53v"')
4l5"'

:..,..>''

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...I s.l)IJ s. ..,i1

55

Nese do te deshironim te numeronim se fare kane thene dijetaret, Allahu i

meshirofte, mbi fadiletet (miresite) e kelimei-shehadetit, si dhe ate ne hadithet
e shumta te te Derguarit te Allahut dhe ne theniet e pasuesve te tradites se
shendoshe, veshtire se do ta arrinim, sepse keto nuk do te kishin mbarim.

56

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 .j s-ly.JIJ s-"1)1

FARE E MOHON KELIMEI-SHEHADETIN ?

Deri tani kemi folur mjaft mbi ate se c;'nenkuptohet me fjalet e kelimei
shehadetit "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut", dhe cilat
kushte jane te nevojshme qe shqiptimi i tyre te jete i drejte, cili eshte kuptimi i
tyre i vertete dhe c;ka arrihet me to. Qe pasqyra komplete e kelimei-shehadetit
te behet me e qarte, do te ndalemi ketu vetem ne ate se c;ka jane ato qe e bejne
te manget kelimei-shehadetin, sepse me njohjen e te kundertave mund te
pershkruhet me se miri ajo qe deshirohet, sic; qe thote edhe nje proverb: "Me
ndihmen e te kundertave njihen gjerat."
Pergjithesisht eshte e njohur qe Islamin e shkaterrojne format me te ndryshme
te mosbesimit, politeizmit, hipokrizise dhe te dezertimit nga feja. Para se te
fillojme te flasim mbi kete, nuk mundemi e te mos cekim nje parim te
rendesishem (rregull) sipas te cilit veprojne te gjithe pasuesit e tradites se
shendoshe dhe koncenzusit te ehli-s-sunne-we-1-xhema'a mbi rregullimin e
c;eshtjes se fese, pa mar're parasysh a ka te beje me mesimet e saj themelore
apo mesimet dytesore, permes prizmit te ketij parimi do t'u jepet pergjigjia
mesimeve te sektit murxhit, te cilet u trimeruan dhe e shkelen te mesuarit
themelor te kesaj feje, dhe havarixheve, te cilet shkuan ne pafundesi dhe
devijim nga rruga e drejte. Feja islame eshte rruge qendrore ne mes
ekzagjerimit dhe neglizhences.
Mbi kete problem eshte diskutuar shume, si ne kohet e lashta ashtu edhe sot,
dhe secili e kishte drejtimin dhe menyren e vet te te menduarit. Me duket se
mbi kete c;eshtje dijetari Then el-Kajjimi, ka pasur mendim te verejtur. Mbi te
pjeserisht kemi treguar edhe me heret, e ketu, perkunder gjatesise se tij, duke
pasur parasysh seriozitetin e c;eshtjes mbi te cilen flasim, do ta citojme ne
teresi. Ai, Allahu e meshirofte, duke folur mbi namazin thote:
"Mosbesimi dhe besimi (kufri dhe imani) qendrojne ne kundershtim njeri me
tjetrin. Duke qene qe imani ka drurin e vet me dege te shumta, secila nga keto
dege quhet iman. Keshtu p.sh. per namazin thuhet se eshte pjese e imanit, rast
i njejte eshte edhe me zekatin, haxhxhin, agjerimin, veprat e fshehta, si: turpi
(te qenet i turpshem dhe modest), te mbeshteturit ne Allahun (tevekkul),

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f:>l...1 1_}1 _, ')_,Ji

57

frikerespekti, pendimi dhe keshtu me radhe, deri te largimi i ndonje pengese

nga rruga. Te gjitha keto jane pjese te imanit."
Nderkaq, keto pjese nuk jane te njejta, ka te tilla te cilat nese zhduken,
zhduket
edhe
imam,
sikurse
eshte
p.sh.
kelimei-shehadeti
(.3!1 J_,...) .3li'l! ...i1 'l).
Nga ana tjeter, ka te tilla, lenia e te cilave nuk e privon njeriun nga imani, sic;
eshte largimi i pengeses nga rruga. Ne mes pjeses se pare dhe pjeses se fundit
te imanit ka dallim te madh. Keshtu eshte rasti edhe me pjeset e tjera. Disa
nga ato jane me afer kelimei-shehadetit, te tjerat me afer pjeses se largimit te
pengeses nga rruga. Mosbesimi (kufri), gjithashtu, i ka deget dhe pjeset e veta
kryesore. Sic; jane deget e imanit, ashtu jane edhe deget e mosbesimit. Turpi
p.sh., eshte pjese e imanit, kurse paturpesia pjese e mosbesimit. Sinqeriteti
eshte pjese e imanit, kurse genjeshtra pjese e mosbesimit. Namazi, zekati,
haxhxhi dhe agjerimi jane pjese te imanit, kurse lenia e tyre pjese e
mosbesimit. Gjykimi me ate qe ka shpallur Allahu eshte pjese e imanit, kurse
gjykimi sipas asaj qe nuk ka shpallur Allahu eshte pjese e mosbesimit. C::do
lloj i mosnenshtrimit ndaj Allahut eshte pjese e mosbesimit, kurse nenshtrimi
ndaj Allahut pjese e imanit.
Deget e imanit jane dy llojesh, ato qe kane te bejne me fjale dhe ato qe kane te
bejne me vepra. Ashtu eshte edhe me deget e mosbesimit. Disa kane te bejne
me fjale e disa kane te bejne me vepra. Disa nga deget e imanit, te cilat kane
te bejne me fjale, ne rast te mungeses se tyre terheqin pas vetes edhe
mungesen e imanit. Ashtu eshte edhe me pjeset qe kane te bejne me vepra,
mungesa e te cilave paraqet perfundimin e imanit. Njesoj eshte edhe me pjeset
e mosbesimit qe kane te bejne me fjale dhe vepra. Ashtu si me te folurit e
fjaleve te mosbesimit, qellimisht apo me vetedije, njeriu mund te behet
mosbesimtar, edhe me veprimin e mosbesimit, p.sh.: perkulja para statujave
apo shkaterrimi i Kur'anit, ai behet mosbesimtar. Kjo sipas nje baze.
Nderkaq, ekziston edhe baza tjeter sipas se ciles imani perbehet edhe nga
fjalet edhe nga veprat. Fjalet ndahen ne dy grupe: Fjale te zemres, e ai eshte
besimi, dhe fjale te gjuhes, e ato jane te vertetuarit me zemer, kelimei
shehadeti.
Veprat gjithashtu, ndahen ne dy grupe: Qellimi (nijeti) me zemer dhe
sinqeritet, dhe veprat me gjymtyre. Nese keta kater perberes zhduken, atehere
zhduket edhe imani ne teresi. Nese mungon pjesa e vertetuar me zemer,
pjeset e tjera nuk vlejne, sepse te vertetuarit me zemer eshte kusht per te
besuarit e duhur. Por, c;ka nese krahas te vertetuarit me gjuhe mungon te
vertetuarit me zemer?

58

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....1 .j s-1}.IJ s- }I

Rreth kesaj 9eshtjeje u krijua konflikti ne mes murxhiteve dhe pasuesve te

tradites se shendoshe (ehli-s-sunneh). Pasuesit e tradites se shendoshe jane te
pajtimit se me kete rast zhduket imani dhe te vertetuarit me gjuhe, ne rast te
mungeses se te besuarit me zemer, nuk vlen, sikurse qe nuk u vlen as Iblisit,
as Faraonit dhe popullit te tij, as jehudeve dhe as idhujtareve te cilet haptazi
apo fshehurazi pranonin qe i Derguari i Allahut Ji, nuk genjen, por nuk e
pranonin e as nuk e pasonin.
Pra, nese imani zhduket ne rast te mungeses se te vertetuarit me zemer dhe te
te shprehurit me gjuhe, eshte e pakontestueshme qe do te zhduket edhe me
zhdukjen e veprave.
Kjo aq me pare nese mungesa e te vertetuarit me vepra ka gene e kushtezuar
me mungesen e te vertetuarit me zemer, 9ka vetvetiu, si9 kemi thene, e ka
shfuqizuar edhe te vertetuarit me gjuhe. Sipas kesaj, nga mosnenshtrimi me
zemer rrjedh edhe mosnenshtrimi me vepra, e ky eshte kuptimi i plote i
imanit.
Imani, si9 kemi thene nuk eshte vetem te vertetuarit me gjuhe, por ai duhet te
nenkuptoje te besuarit me zemer ne ate qe shqiptohet me gjuhe nga njera ane
dhe nga ana tjeter nenshtrimin dhe te udhehequrit me vepra. Ashtu eshte edhe
me udhezimin "el-huda", i cili nuk eshte vetem njohje e se vertetes dhe
sqarimi i saj, por perkrah njohjes, eshte i duhur pasimi dhe veprimi praktik ne
pajtim me te. Edhe pse pjesa e pare me kushtezim quhet udhezim "el-huda",
ai me plot kuptimin e fjales nuk eshte i tille (derisa sipas diturise nuk veprohet
praktikisht). Gjithashtu, te vertetuarit e te besuarit me gjuhe, edhe pse quhet
vertetim (tasdik), mundet, por nuk eshte edhe i obliguar ta kete kuptimin e
imanit. Prandaj eshte e nevojshme qe te verifikosh vazhdimisht vetveten mbi
kete pjese themelore te imanit dhe te kujdesesh per te.
Ja sqarimi edhe sipas nje baze. Mosbesimi (kufri) pasqyrohet ne dy menyra:
ne mosbesimin ne vepra dhe ne mosbesim mohues dhe kokeforte.
Mosbesimi eshte mohimi i rrepte dhe me kokefortesi i 9do gjeje me te cilen ka
ardhur i Derguari nga Allahu xh.sh., si dhe mohimi me kokefortesi i Emrave
te Zotit, Cilesive, Veprave dhe Urdhrave te Tij. Ky lloj i mosbesimit ne vepra
ndahet ne dy pjese: pjesa kundruall se ciles qendron imani, dhe pjesa
kundruall se ciles ai nuk qendron. Keshtu eshte p.sh. perkulja ndaj statujave,
nen9mimi i mus'hafit apo vrasja dhe fyerja e te Derguarit, e cila eshte ne
kundershtim te plote me imanin.
Gjykimi sipas di9kaje tjeter e jo sipas asaj qe ka shpallur Allahu77, lenia e
77

Mbi kete dote kete ende fjale.

59

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....I s.lpllJ s. _,J1

namazit, i ngjashem eshte edhe te treguarit ne praktike i mosbesimit ne veper

dhe askush nuk mund ta heqe emrin e mosbesimit nga nje mosbesim i tille,
pasi qe me ate emer e kane quajtur Allahu dhe i Derguari i Tij. Ai i cili gjykon
me di<; tjeter e jo me ate qe ka shpallur Allahu dhe ai i cili e le namazin eshte
mosbesimtar sipas fjaleve te Derguarit - Nderkaq, ketu kemi te bejme me
mosbesimin ne vepra e jo me mosbesimin ne te besuar. Eshte e pamundur qe
Allahu i Lartesuar ate qe gjykon me dic;ka tjeter, e jo me ate qe ka shpallur
Allahu, ta emertoje kot si mosbesimtar dhe qe po me kete emer i Derguari i
Allahut ta emertoje ate qe le namazin78.
I Derguari i Allahut ia ka mohuar imanin lavirit (prostitutit), hadutit,
alkoolistit dhe fqinjit zemerzi. Ky mohim ka te beje me mosbesimin ne veper
e jo me mosbesimin ne te besuar.
Ne kete kontekst duhen kuptuar edhe fjalet e te Derguarit te Allahut ne
hadithet vijuese:
- "Pas meje mos u ktheni ne mosbesim duke i prere qafat njeri-tjetrit (duke e
mbytur njifri-tjetrin)/"79
- "Kush shkon te falltori dhe i beson 9ka thote apo i afrohet gruas se vet nga
prapa (si homoseksualet), e ka shkelur dhe mohuar ate qi! i eshte shpallur
Muhammedit (!lff). ,,so
- ''Nese njeriu vellait ti! vet i thote "mosbesimtar", atehere njeri prej tyre
eshte mosbesimtar. ,,si
Ne te gjitha keto raste kemi te bejme me mosbesimin ne veper dhe jo me
mohimin.
Allahu i Lartesuar ate qe pjeserisht punon sipas Librit te Tij, e pjeserisht nuk
punon, e ka quajtur besimtar sipas asaj qe eshte duke punuar, ndersa
mosbesimtar ne ate pjese sipas se ciles nuk punon:

r-5'!4 i
,...

_, /

,,,.

! 0;..?J:,

78

,,,

,,,.

0y.-fJ u:,
J

) / .;

r-5'G
) 0

,,,

0_/ uy,

.,.

.,.

0p U
/

i
,....

.,-

* 0J>.

/ 0

L.b:-1 {,
/

0/

i:, r-1)i

y\5 <82c. ,88/lo : ),.;1

Shiko: .0'.i1 y\5 (65c_ ,81/lo :
80 Shiko: o! :t....,J1 JuJ ,(4599 c. ,1294/2) I.Al.Io plJ .(3904 ,225/4 ) :-,.hl1 .J JJI y.i
c.
(
Shiko:

.0'.i1

79

81

Shiko:

.0'.i1

yl.:S' (60c. ,79/lo

60

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l.....1

.J s-1).IJ s-_,J1

Y'J Jli{ 0L:j;jt;, 0J 1 3\J r:le 0J),IJ:2 !t;,

;; ,.I?" w 0JfaJ <-:-Jl:S:JI 0)-.pi 1;.:.1
J

;fl

;.u1

CJ

...

,.,

ci

.Awl

,,..

Jo

.,..

,,,

:Gi J 0 j; \ :,;)
..,

,,.

,:::,

,,.

,,

,,..

.,,.

,,..

.,..,,.

,,,.

:UI \

.,,

,.,

u
:fl

,;

0p

"Dhe kur morem zotimin tuaj qe te mos derdhni gjakun tuaj,te mos
deboni veten tuaj nga vendi juaj, e ju e pranuat ndaj deshmojeni."
"Pastaj qe,ju jeni ata qe mbytni njeri-tjetrin,i deboni disa prej jush
nga vendi i tyre duke bashkepunuar kunder tyre si eshte mekat e
padrejte,e nese ata bien te ju ne roberi,ju jepni kompensim per (t'i
liruar) ata, e debimi i tyre nga vendi eshte i ndaluar per ju. A e
besoni nje pjese te librit, e tjetren e mohoni. <;'mund te jete
ndeshkimi ndaj atij qe punon ashtu prej jush, pos poshterim ne
jeten e kesaj bote, e ne Diten e Gjykimit ata hidhen ne denimin me
te ashper. Allahu nuk eshte i pakujdesshem ndaj asaj qe veproni
ju." [El-Bekare: 84-85J
I Lartesuari thote se ata e kane dhene betimin dhe jane obliguar qe do t'i
permbahen asaj qe u eshte urdheruar. Argument per kete eshte se ata kane
vertetuar qe nuk kane per ta vrare dhe nuk kane per ta debuar njeri-tjetrin. I
Lartesuari me tutje thote qe degjueshmerine ndaj Tij e kane pezulluar dhe,
njera pale tjetren filloi ta vriste dhe ta debonte nga vendi. Kjo do te thote
mohimi i asaj ne i;ka jane obliguar ne Liber. I Lartesuari mandej thote se ata i
riblejne ata te cilet jane zene rob, e kjo do te thote qe ne ate pikepamje
besojne dhe i permbahen zotimit qe eshte dhene ne Liber. Sipas kesaj, ata jane
besimtare ne ate pjese ne te cilen e zbatojne premtimin e dhene, ndersa
mosbesimtare ne ate pjese te cilen e shkelin.
Prandaj, kundruall argumentimit praktik te imanit ne vepra qendron
argumentimi perkates i mosbesimit ne vepra, sikurse qe kundruall imanit ne
zemer qendron mosbesimi ne zemer. Kete pohim tonin e vertetojne edhe fjalet
e te Derguarit te Allahut . sepse ne hadithin sahih qendron se ka thene:
"Fyerja e muslimanit eshte mekat (fusukun), kurse te luftuarit kunder tij
eshte mosbesim (kufrun). ,,s2 Pra, i Derguari ka bere dallim ne mes fyerjes se
muslimanit dhe luftes kunder tij, gjate te cilit fyerjen e ka quajtur mekat qe
nuk nxjerr domosdo nga imani, derisa tjetrin e ka quajtur mosbesim. Gjithsesi,
ketu mendohet mbi mosbesimin te argumentuar ne veper, e jo ate qe fshihet
82

Shiko:

.iJ\.C,I

yl:5' (64c. ,81/lo

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')\...,11 1 .1A, }I

61

ne zemer83 . Ky lloj i mosbesimit ne teresi nuk te nxjerr nga Islami dhe nga
perkatesia ne bashkesine islame ne kuptimin me te gjere te fjales, sikurse qe
nuk e nxjerr as zinaqarin (prostitutin), hajdutin dhe alkoolistin, megjithese
jane te privuar nga ve9orite e imanit.
Sqarimi i tille duhet te pranohet vetem nga as'habet, te cilet me se miri e
njihnin Kur' anin dhe 9eshtjet e lidhura me Islamin; 9ka eshte te besuarit, <;ka
eshte mosbesimi dhe 9ka rrjedh nga ato. Gjeneratat e mevonshme, sidomos ne
kohen e fundit, nuk e kane kuptuar mire se 9fare mendonin as'habet nen kete,
prandaj u ndane ne mendime. Te paret, kryesit e mekateve te medha i
perjashtonin nga radhet e muslimaneve dhe ua shqiptonin qendrimin e
perhershem ne Xhehenem84, derisa te tjeret edhe me tutje i konsideronin si
besimtare me plot kuptimin e fjales85.
Nderkaq, as te paret e as te dytet nuk kane te drejte, sepse te paret kane qene
shume te rrepte (tejkalues), derisa te dytet kane qene shume te bute.
Pra, edhe te paret edhe te dytet kane shkuar ne skajshmeri (ekstremitet).
Perkunder ketyre, Allahu pasuesit e tradites se shendoshe (ehli-s-sunneh) i ka
drejtuar rruges qendrore, ne mes meth' hebeve, si<; eshte Islami rruge qendrore
ne mes feve. Ketu nen mosbesim (kufer), hipokrizi (nifak), politeizem (shirk),
amoralitet (fusuk) dhe padrejtesi (dhulm) nuk mendohet ne forma te medha,
por ne forma te vogla. Sufjan bin Ujejne nga Hisham bin Hixhri, ky nga
Tavusi, e ky nga Then Abbasi, transmeton qe ne pikepamje te Fjaleve te te
Lartesuarit:

0 J\

:,t tli1 J) :;)

". . . E kush nuk gjykon me ate qe e zbriti Allahu, ata jane mohues

(mosbesimtare te vertete)." [El-Ma'ide: 44)

ka thene: "I ka quajtur mosbesimtare ne pikepamje te gjykimit. Ata, perseri
nuk jane te njejte si ai i cili nuk beson ne Allahun, melaiket, librat dhe te
Derguarit". Ne versionin e dyte nga ai transmetohet se per kete lloj mosbesimi

Nen kete Iben el-Kajimi mendon mbi perleshjen ne mes muslimaneve, e cila ka ndodhur
madje ne kohen e as'habeve. Nderkaq, ai i cili lufton kunder besimtareve pa dyshim cshte
mosbesimtar dhe si i tille perjashtohet nga radhet e muslimaneve, si eshte rasti me armiqte e
Islamit te cilet, kur ne pyetje jane besimtaret, nuk respektojne as farefis as marreveshje, sepse
qellimi i tyre eshte: "... qe edhe ju te mos besoni sikurse nuk besuan vete dhe te beheni te
njejte ... "[En-Nisa: 89).
84
Mendohet per Havarixhet.
85
Mendohet per Murxhitet.

83

62

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 .j 1_p31J .,i,

ka thene: "Ky lloj i mosbesimit nuk nxjerr ne teresi nga feja." 86

Veki' bin Sufjani nga Then Xhurejxhi e ky nga 'Atau transmeton te kete thene:
"Nen mosbesimin (kufer), padrejtesine (dhulm) dhe amoraliteti (fisk), i cili
permendet ketu, mendohet ne mekatin (kufirin) e vogel e jo ne ate te
madhin 87. Per kete pohim 'Atau paraqet argumente nga Kur'ani dhe thote se
Allahu i Lartesuar ate qe gjykon sipas dic;kaje tjeter e jo sipas asaj qe Ai e ka
shpallur, e ka quajtur mosbesimtar (kafir). Me kete emer e quan edhe ate qe e
mohon ate qe i eshte shpallur te Derguarit te Tij. Nderkaq, keta dy lloj
mosbesimtaresh nuk jane te njejte.
Allahu i Lartesuar mosbesimtaret i ka quajtur te padrejte (zullumqare,
mizore), ne fjalet vijuese:

0Udl 0 )\5J1)

". ..Pabesimtaret jane mizore." [El-Bekare: 254]

Nderkaq, me te njejten fjale (dhalim) e ka quajtur edhe ate

rregullat mbi martesen dhe shkurorezimin.
\ ) )

cili thyen

:;)

"... e kush del jashte dispozitave te Allahut, ai e ka demtuar

vetveten ... " [Et-Talak: J]

I Lartesuari me tutje thote se edhe Junusi I e ka quajtur vetveten me kete
emer.

"

'Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Teje, Ti je i Paster

nuk ke te meta, une i bera padrejtesi vetes!. '." [El-EnbUa: 87]
I zgjedhuri i Allahut, Ademi I ka thene:
J .,,

,,,.,,,

i G..U:, G".)
,,,

"

'Zoti yne, ne i heme padrejtesi (e demtuam) vetvetes sone!' ... " [El'Araf 23]

Musai 1, me te cilin Allahu ka folur, ka thene:

J
Jl
J
..
..

86

Shiko: cl 11/3o :_#' .:r.

87

Shiko: .cl 11/30

:.y.W1 ;'

,,,.

,,,.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....1

J s.1_.r.J1_, s._,J1

63

"... 'Zoti im, une e ngarkova veten e Ti me Jal mua!' ... " [El-Kasas:

16]
Gjithsesi qe nen kete padrejtesi nuk mendohet mbi padrejtesine mbi te cilen
folem me pare.
Allahu i Lartesuar mosbesimtaret i quan edhe te shfrenuar (mekatare te
medhenj), sikurse eshte rasti ne shembujt vijues:
' -.' .1J1 * J.:-'W'
Ajl:..,. ...c..;-if
. w1 ,
, 0J..
'. - w1 u1'-
.,_, 1 :.. t.:')
,...

:;,

.,,,,

:;,

,... 0

:;,

"..., po me perjashtim te atyre qe jane jashte rruges, Ai me te nuk

humb tjeter. Ata qe e thyejne besen e dhene Allahut pasi qe eshte
lidhur ajo ... "[El-Bekare: 26-27]
.i :u.J')
. ',<' L.:' oC
0
- \...JI U\' 1'
- oGI
- 2.DI
- ' lJ'.f
,,.
,,.. ,., )
,,.

,,

...... o

.;,

Jo

,.,

111

,::.

,...

,,..,.,

,::.

"Ne te kemi shpallur ty (Muhammed) argumente te qarta dhe ato

nuk i mohon askush, perve9 atyre qe kane dale respektit (fasikeve)."
[El-Bekare: 99J
Shembuj te tille ne Kur'an ka shume. Nderkaq, edhe besimtaret quhen me
kete emer "fasik", si<; eshte rasti me shembujt vijues:
;
' 0i I
"- \j '. < t_;. 01, I !'T '. jj\ 1'.':\G'
' ' 1.
' ,G. lY-"
' C'- I
I

. .,, ,,. r ,.
,.,
,...
,,,
,., y J.. .,,. ..
,...

,;

,,,.

,...

..-

,:

,::.

,...

,;

:;l

,...

,::.

\5 j;_; L.:

"0 ju qe besuat, nese ndonje i pandergjegjshem u sjell ndonje lajm,

ju shqyrtojeni mire, ashtu qe te mos e goditni ndonje popull pa e
ditur realitetin, e pastaj te pendoheni per ate qe keni here." [El
Huxhurat: 6]
Ky ajet eshte shpallur me rastin e ndodhise me Hakem iben Ebi El-'Asin. Por,
do mekatar nuk eshte i njejte. I Lartesuari me tutje thote:

U:, :J;. Loi) :1 1j4 r-1 \ 0 ;'; ::r-1:,

0L.J1 :.,1:, 1i

,,.- 0

,.,

,;

:f,

,
J

"Edhe ata te cilet bejne shpifje ndaj grave te ndershme dhe nuk
sjellin kater deshmitare, t'i rrihni ata me nga tetedhjete te rena dhe
atyre mos ua pranoni deshmine me kurre. Te tillet jane te
pabesueshem (fasike)." [En-Nur: 4]
Allahu i Lartesuar per Iblisin thote:

;.fJ'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r";L.,1 .J .. 1)1J .. _,)1

64

".. .Ai ishte nga xhinnet, prandaj nuk respektoi urdhrin e Zotit te
vet ..." [Kehf 50)
I Lartesuari thote:

:., UJ ili
J

,,.

.,,.

,,.

rl
0

.,,,,. /.

,.,

,...

:;,) J>-'
,,.

"...e kush hen (ia fillon ta zbatoje) haxh-xhin ne keta muaj, nuk
duhet t'i afrohet gruas, nuk hen te marre neper kemhe dispozitat e
sheriatit ... " [El-Bekare: 197)
Do te thote se mekati (fusuk) aty dhe ketu nuk eshte i njejte.
Sikurse qe mosbesim ka dy Iloje, ashtu edhe padrejtesi (te berit mekat) dhe
padituri (injorance) ka dy lloje. Per paditurine (xhehlin), i Lartesuari diku
thote qe eshte mosbesim, sic; eshte ne ajetin vijues:
0

G.JI
.,,.,,.

d' d')-i)
'--<\.;,,. :;1) I ..G:,,.
,,.
0

,,.

"Ti (Muhammed) merre te lehten, urdhero per mire dhe hiqu prej te
padijshmeve." [El-A 'raf l 99J
Derisa ne rastin tjeter kjo nuk eshte:
,,,

,,.

-:-::r

,.,

. II'-''
1': 'J..
. .ill <lJI I 11
.. ..,.-,
.r CJ'\,
"Pendim i pranueshem tek Allahu eshte vetem ai i atyre qe e hejne
te keqen nga mosdija e pastaj shpejt pendohen ... " [En-Nisa: 17J

Y..r:

,,.., J

,,.

, , <Y
'. '-'
:, ', r-'
.. 1',
.

,:::,

,.,

.,,.

JI

JI

.;:;

,.,

1-

,,..

.;:;

,,.

JI

,,.

,,.

,.,

,., ,,.

Ja, keshtu eshte edhe me politeizmin (shirkun). Ka dy Iloje te shirkut: shirku i

madh, i cili nxjerr nga feja dhe shirku i vogel, i cili nuk nxjerr nga feja, sic;
eshte egoizmi (vetekenaqesia).

r :; i

Mbi shirkun e madh (esh-shirku-1-ekber) i Lartesuari thote:

)JI

l}J QI f ;iJ1 f:;. \

".. . ai qe i pershkruan Allahut shok, Allahu ia ka ndaluar (biire

haram) atij Xhennetin dhe vendi i tij eshte zjarri ... " [El-Ma 'ide: 72)
0 _})I'?-* Ji I ,.GI L:.f <lJI., :;:,
,.,

,:::,

"'

,,.

,,..

,., ,.,

.;;

J,,.

,.,

.,,.

/.

.,,.

,.,,., ,,. ,.,

,.,

,,,

.;:,

.,,

,,.

,.,

"...e kush i pershkruan shok Allahut, ai eshte sikur te hjere nga

qielli e ta rremheje shpendi, ose si ai te cilin e gjuan era e stuhishme
ne ndonje vend te humhur." [El-Haxhxh: 31]
Mbi shirkun e egoizmit (vetekenaqesise) i Lartesuari thote:

1f o u:, G-JL:o J : 1_;..:;. 0l5'

,.,

,.,

.,,.

,.,

,,.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?")L..I l)IJ )1

65

". . . e kush eshte qe e shpreson takimin e Zotit te vet, le te beje veper

te mire, e ne adhurimin ndaj Zotit te tij te mos e pershkruaje aske."

[Kehf 110]
Ne kete shirk te vogel merr pjese edhe te betuarit ne dikend tjeter pervec; ne
Allahun. I Derguari thote: "Kush betohet me dikend tjeter pervef ne
Allahun, i ka pershkruar shok." Kete hadith e transmeton Ebu Davudi dhe

.. 88
transmetues1t e tJere.
Nderkaq, pergjithesisht eshte e njohur qe ai i cili betohet me die; tjeter pervec;
Allahut, betimi nuk e nxjerr nga Islami dhe i tilli nuk quhet mosbesimtar. Ne
kete kuptim i Derguari thote: "Pershkruarja shok Allahut (shirku) ne
ummetin tim eshte me i paverejtur sesa zvarritja e milingones. ,,s9
Shiko vetem se si politeizmi, berja mekat, padrejtesia dhe padituria jane te
ndara ne ate qe nxjerr nga feja dhe ne ate qe nuk nxjerr nga feja.
Rasti i njejte eshte edhe me hipokrizine, nga e cila gjithashtu ka dy lloje:
hipokrizia ne veper dhe hipokrizia ne te besuar. Hipokrizia ne te besuar eshte
ajo qe Allahu e Gjykon ne Librin e Vet dhe per shkak te se ciles i ve njerezit
ne fund te zjarrit te Xhehennemit.
Shembullin e hipokrizise ne veper i Derguari i Allahut e paraqet ne fjalet e
hadithit sahih:
"Munafiku (dyftyreshi) i ka tri cilesi: kur flet genjen, kur premton, nuk e
mban premtimin dhe kur i besohet dif, ai tradheton."90 Ne nje hadith tjeter
sahih gjithashtu qendron se i Derguari i Allahut ka thene: "Hipokrit eshte
ai tek i cili gjenden kater gjera, e tek ai i cili gjendet njera nga keto, ai
atehere e ka cilesine e hipokritit derisa nuk i le ato, e keto jane: "Kur flet
genjen, kur premton, nuk e mban premtimin, kur grindet, flet me paturpesi
dhe kur i besohet dif, ai tradhton."
Kjo lloj dyfytyresie ne veper nuk i perjashton bazat e te besuarit ne zemer, por
nese vazhdohet me te dhe i lejohet qe te zhvillohet, ajo njeriun ne teresi mund
ta nxjerre nga Islami, madje edhe nese falet, agjeron dhe mendon se eshte
musliman, sepse imani besimtarin duhet ta pengoje nga cilesi te tilla te keqija.
Nese hipokrizise i lejohet qe te marre hov, deri ne ate mase qe tek njeriu te
88 Shiko:

,0Lc_IJ )J.i..JI _;

(l 535c ,253/So ',>..i.., _.di_r'iJ )J.i..JIJ .:iu;_I y\::S' (3251c '570/30 )))\) yi

c257/8o :"J\l:, JI J,;":j,;1 .IJ,.1 "-""'-"' :(,,!IS'.,_:Ji JuJ - ..:..;-:JuJ .!.l_,,..:.i} j5 .w: , .la..ill1J
89 Shiko: <3624c ,233/3) :" 1 t41>.-1 J,;1 , :i,,JL,)1 Ju <403/40 :"J..;....J.1"
90

Shiko:

.0t.<;_I

y\::S' (59 ,58c ,78/to :"i-1--' )

.0\.<;.I

y\::S' (34 ,33(.' 98/to ,.,,)\

66

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\....,\ .j l}.IJ )I

mos mbetej asgje qe do ta ruante nga hipokrizia, atehere ai shnderrohet ne

dyfytyresh (hipokrit) me plot kuptimin e fjales.
Kete mendim e perkrah edhe Imam Ahmed bin Hanbeli. Ismail bin Se'id Esh
Shelenxhi91 eek qe e ka pyetur Ahmed bin Hanbelin se c;fare mendimi ka ai
per ate i eili edhe perkunder asaj qe falet, jep zekatin dhe agjeron, edhe me tej
vazhdon me mekate te medha, e ai qe pergjigjur se i tilli i takon kategorise se
atyre per te eilet i Derguari ka thene: "Zinaqari, derisa eshte duke here
prostitucion, nuk eshte besimtar"92, do te thote se del nga imani, por edhe me
tutje mbetet ne Islam. Kategori te ngjashme te mekatareve permenden edhe ne
hadithe te tjera, sic; eshte: "Derisa i dehuri pi alkool, ai nuk eshte besimtar
dhe derisa vjedhesi vjedh, nuk eshte besimtar. "93 Ne kete menyre edhe Then
Abbasi i ka komentuar Fjalet e te Lartesuarit :
,,.

,,,. 0

0 )\

:,t ill\ Jji ;._i :;)

,,.

J ..-

.;,

,,.

,,.

,,,

".. . E kush nuk gjykon me ate qe e zbriti Allahu, ata jane mohues
(kafire)." [El-Ma 'ide: 44]
Ismaili me tutje eek se e ka pyetur se c;fare mosbesimi eshte ky qe permendet
ketu, dhe Ahmedi i ishte pergjigjur: "Nuk nxjerr nga feja. Ashtu sic; ka imani
shume dege te veta, gjithashtu edhe mosbesimi ka shume dege te ndryshme, e
nga imani del atehere kur eenohen themelet e tij."
<;eshtja e te besuarit mund te vertetohet edhe permes nje baze tjeter. Ne te
vertete, te njeriu i njejte mund te gjendet imani dhe mosbesimi, te besuarit ne
Nje Allah edhe politeizmi, perulja dhe shfrenimi, te besuarit e sinqerte dhe
dyfytyresia. Kete mundesi e pranojne pasuesit e tradites se shendoshe (ehli-s
sunnetit), ndersa e refuzojne havarixhet, mu'tezilet94, kaderinjte95 dhe disa
91

Ka te bejc me Ismail bin Se'id esh Shelenexhiun Ebu Is'hak, per te cilin Ebu Beker El
Halali thote: Merrej me shume pyetje. Mendoj se nga te gjithe ata me te cilet u shoqeronte
Ebu Abdullah Ahmed bin Hanbeli askush me besueshem se Ismaili nuk e transmetontc
problematiken me te cilen merrej (fikh). Ishte njohes i madh i mendimit dhe njeri i njohur dhe
respektuar. Ka shkruar vepren me titull ''
sa;1, ...,____...;;; .:.,L.___,.J1'.
Shiko gjithashtu "(104/1) ' ..:.,\A.,!,' nga Iben Ebi Ja'la.
92 Shiko: .0\.C.' ._,.,\:S' (57c_ ,86/Io

93

Shiko: .0\.C.' ._,.,\:S' (57c_ ,86/Io

Mu'tezilet pohojne se Kur'ani eshte i krijuar dhe mohojne qe Allahu do te mund te shihej.
Perkrah kesaj, ata e mohojne denimin e varrit dhe mundesite e shefa'atit (ndermjetesirnit).
Namazet dhe xhumane nuk e kryejne me askend qe nuk eshte i mendimit tc tyre.
Shiko: <30..f') .sjy:-' .:r. '..,-.,4! ..,..,.,.u J (81..f')
r1,')U
95
Kaderinjte besojne ne vullnetin e plate dhe te lire, qe vetvetes t'ia presin te miren dhc te
keqen, dobinc dhc demin, nenshtrimin dhe mosnenshtrimin, rrugen e drcjte dhe devijimin.

='

w,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?")\....,\

.J 1y.J1J ..,i1

67

sekte te tjera.
Mbi kete baze themelohet edhe eshtja e daljes se mekatareve te medhenj nga
Xhehennemi ose qendrimi i tyre i perhershem ne te. Mbi kete udhezon
Kur'ani, tradita, arsyeja e shendoshe dhe konsensusi i mendimit te as'habeve.
Allahu i Lartesuar thote:
,.,

0'

r4 Ju pi cJ
;;,

;;,

....o

...

"Dhe shumica e tyre nuk e beson ndryshe Allahun, vetem se duke i

shoqeruar (zata te tjere)." [Jusuf 106]
Me kete ajet vertetohet imani i te permendurit, edhe pse ndaj Allahut te
Lartesuar bejne shirk. I Lartesuari gjithashtu thote:

wJ L:J.'..J 1)_; J 1fJ1 Jj GT ylUI ::Ju

:WI 01 U:::::, '<1Gi '. 'C1 U , " :WI I. 1- 01' '<. 1.

,J J.r>'
r JJ
: -
U-: t"';
:J r---r
J

0_1
J

,...

.;;;

;;,

/ ,,.

,;

,,.

,,.

"" 0

,;

,,.

,,.

.... o

,.,

:;,

,., .,-

JJ

"Beduinet thane: 'Ne kemi besuar!' Thuaj: 'Ju nuk keni besuar
ende, por thuani 'ne jemi dorezuar', a ende nuk po u hyn besimi ne
zemrat tuaja. E nese e respektoni Allahun dhe te Derguarin e Tij,
Ai nuk ju pakeson asgje nga veprat tuaja, se Allahu eshte shume
Mekatfales, shume Meshirues '." [El-Huxhurat: I 4J
Pra, Allahu ua verteton Islamin dhe nenshtrimin ndaj Allahut dhe te Derguarit
te Tij, edhe pse ua mohon imanin. Ketu nenkuptohet imani ne forme te
teresishme mbi te cilin flitet ne Fjalet e te Lartesuarit:
J

,,.

,,.

,., ..... J

;;,

;;,

,,.

.r:

.....

'
i' "\\" \., I t,;..' I 't;" '_ I " , J,, <lJL I :,T jj\ 0 : '/ I\ L..;\
J r J
J Y .fl r r-1 ,,r J
r J..
.r:
,
,
,
,
<lJ\
I . (5
,.,.

.. ,.,

"Besimtare (te vertete) jane vetem ata qe i besuan Allahut, te

Derguarin e Tij e mandej nuk dyshuan, e per hir te Allahut luftuan
me pasurine dhe me jeten e tyre ... " [El-Huxhurat: I 5 J
Ne baze te ketij ajeti shohim se te permendurit nuk jane hipokrite ne kuptimin
e plote te fjales, por per shkak te nenshtrimit ndaj Allahut dhe te Derguarit te
Tij edhe me tutje mbeten muslimane. Gjithashtu, ata nuk jane as besimtare te
vertete (mu'rnine), edhe pse e posedojne nje pjese te imanit qe i nxjerr nga
radhet e rnosbesimtareve.

Ata besojne qe veprat njerezore nuk jane te percaktuara me asgje, prandaj as me diturine e
Allahut.
Sipas ketyre pohimeve ata jane te ngjashem me mexhusite.
Shiko: c81 '-"'l :.u-1 r1.o'.N ";.;...Ji".

68

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r'.>L,1 s.l}.IJ s. "1 _,J1

Imam Ahmedi thote: "Kush i ka keto kater gjera (duke aluduar ne

prostitucion, vjedhje, pirje te veres dhe pla<;ke), te ngjashme me keto apo me
teper se keto, mbetet musliman, por nuk mund te quhet besimtar (mu'min).
Nga ana tjeter, ata te cilet kane mekate me pak se keto, mbeten besimtare, por
jo te plote (nakisu-1-iman). Ne kete drejtojne edhe fjalet e te Derguarit te Zotit
"Kush ka njeren nga keto cilesi (njeren nga keto te katra) e ka cilesine e
hipokritit". Pra, do te thote se te njeriu ne te njejten kohe mund te gjendet
nifaku (hipokrizia) dhe Islami. Nga kjo rrjedh se njeriu ka edhe cilesine e
shirkut edhe cilesine e Islamit. Gjithashtu, nese dikush gjykon sipas di<;kaje
tjeter, e jo sipas asaj qe ka shpallur Allahu, apo ben di<;ka qe i Derguari i
Allahut e ka emertuar si mosbesim (kufer), e i permbahet Islamit dhe
rregullave te tij, te i tilli ne te njejten kohe gjendet edhe mosbesimi edhe
Islami.
Me heret kemi thene se te gjitha llojet e mosnenshtrimit paraqesin pjesen me
te madhe apo me te vogel te mosbesimit, ndersa nenshtrimi pjesen me te
madhe apo me te vogel te imanit. Njeriu i cili dallohet me veper apo me dege
te imanit quhet besimtar (mu'mine), por edhe nuk eshte e obligueshme te
quhet. Gjithashtu, sipas ndonje vepre apo ndonje dege te mosbesimit, mund te
quhet, por nuk eshte e domosdoshme te quhet mosbesimtar (kafir). Kjo
c;eshtje mund te veshtrohet nga dy aspekte: nga domethenia juridike esenciale,
do te thote a eshte kjo cilesi mosbesim apo jo, dhe nga domethenia e paster
gjuhesore, do te thote se a mund te quhet mosbesimtar ai i cili dallohet me
kete cilesi. E para eshte vetem <;eshtje juridike islame, ndersa e dyta eshte
c;eshtje gjuhesore dhe juridike.
Sipas bazes se dyte:
Ai i cili permbush nje apo me teper pjese te imanit nuk duhet, apo nuk eshte e
domosdoshme te quhet besimtar, nese kjo qe eshte duke e permbush eshte
vetem imani, dhe e kunderta, ai i cili permbush nje dege apo me teper dege te
mosbesimit, nuk duhet apo nuk eshte e domosdoshme te quhet mosbesimtar
edhe pse ajo qe ai ploteson i takon mosbesimit.
Gjithashtu, ai qe pjeserisht zoteron nje disipline te diturise nuk quhet
shkencetar: te themi fakih - dijetar i fikhut, ai i cili pjeserisht njihet me
problematiken e fikhut, apo mjek ai qe pjeserisht njeh mjekesine.
Nderkaq, e gjithe kjo nuk pengon qe pjesa e imanit te quhet iman, pjesa e
hipokrizise te quhet hipokrizi apo pjesa e mosbesimit, mosbesim. Prandaj,
sipas kesaj vepre, beresi nganjehere edhe emertohet dhe thuhet: "Kush e le
(do te thote nje pjese te imanit) nuk beson" ose "Cili betohet ne di<; tjeter
perve<; Allahut, nuk beson." Ose "Kush shkon te falltori dhe beson ne ate qe ai

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...I s.l)IJ s._,J1

69

flet, ai nuk beson". El-Hakimi ne Sahihun e vet tekstualisht i perdor keto fjale.
Sipas kesaj, nese te dikush shprehet ndonje nga vetite e mosbesimit, kjo nuk
duhet kuptuar qe absolutisht e meriton emertimin mosbesimtar me plote
kuptimin e fjales. Gjithashtu, per ate qe ka bere di<; qe eshte e ndaluar thuhet
qe eshte (fasik) mekatar i madh. Nderkaq, gjithnje derisa kjo cilesi nuk
mbizoteron te ai, nuk do te thote qe domosdo e meriton emertimin fasik96.
Mbi kete pason komentimi yne.

KOMENTI YNE
Ne parashtrimin e deritanishem mbi ate se sipas kujt duhet gjykuar dhe duhen
sjelle vendime, ku Then el Kajjimi thote qe gjykimi sipas di<;kaje tjeter e jo
sipas asaj qe Allahu ka shpallur eshte kufer i vogel dhe jo i madh, jane
permendur disa shprehje te cilat lexuesit mund t'i kuptonin gabimisht. Andaj,
mendoj se duhen sqaruar keto paqartesi dhe se duhen sqaruar dhe menjanuar
te gjitha hutimet e mundshme.
Shoqeria islame, qe nga ajo dite kur ate ka filluar ta ndertoje i Derguari i
Allahut , ndertohet dhe zhvillohet mbi themelet e sheriatit, ligji i vendosur
nga Allahu i Lartesuar. Ashtu ka qene edhe pas te Derguarit te Allahut ,f.t{f; ne
kohen e (te pareve tane te mire) pasuesve te drejte - hulefai rashidineve. Me
kete rruge pas tyre vazhduan edhe sunduesit emevite.
Edhe pse, ende ne kohen e tyre, filluan te shihen disa shenja te devijimit nga
praktika e te meparshmeve, edhe me tutje mes njerezve mbreteronte vetem nje
ligj, sheriati. Flamuri i tij edhe me tutje valvonte dhe me urtesine e vet te
gjitha i mbulonte dhe i ruante. Mandej ne pushtet erdhen abbasitet. Edhe
sundimi i tyre ishte i themeluar mbi sheriatin, edhe pse ne ate kohe ishin
shfaqur te 9ara te fuqishme. Mandej erdhen tataret me Hulaken, me ligjin e
vet "Jasik". Mbi ate qe kane thene per te dijetaret, nese Allahu do, do te kete
fjale ne vend tjeter.
Duke qene se fjalet e Then Kajjimit dhe fjalet e te pareve tar,e te mire kane te
bejne me periudhen e (pushtetit) sundimit islam, nuk ka asgje te paqarte a te
mjegulluar, sepse edhe pse ne ate kohe gjate sundimit te disa sundimtareve ka
pasur korrupsion, njeanshmeri, favorizime dhe te ngjashme, keto pa dyshim

70

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

J ..1y.J1J --}1

kane qene per shkak te mosbesimit te vogel e jo te madh.

Por ajo qe po ndodh koheve te fundit, per here te pare ne historine e
muslimaneve, largimi i sheriatit te Allahut, si ligj fetar i cili i rregullon
marredheniet ne jeten e muslimaneve, akuzimi i tij per prapambeturi, per
tejkalim dhe pengese e civilizimit perparimtar ne shoqerine modeme, eshte
dukuri e re e dezertimit nga feja me te cilin ballafaqohen muslimanet. Qe kjo
gje te jete edhe me e veshtire, e kjo nuk ndalet mbi pohimet e tilla te
pakuptimta por shkon edhe me larg, praktikisht futet ne <;do pore te jetes, ne
vend te ligjit te Allahut po futen ligjet franceze, angleze, amerikane, ligji
ateist socialist, edhe kush e di ende <;fare ligjesh dhe dispozitash te
mosbesimtareve. Per kete pohim tonin kemi argumente te shumta:
1. Fjalet e Imam Ahmedit, te cilat, si<; i kemi paraqitur me pare, i citon El
Kajjimi, Allahu e meshirofte, ne te cilat thuhet: "Derisa nuk ben di<;ka qe
eshte mosbesim i hapet".
Pa kurrfare diskutimi eshte mosbesim i hapur largimi i sheriatit, akuzimi i tij
per joteresi dhe mangesi dhe pohimi qe ligji laik eshte me i teresishem dhe me
i pershtatshem sesa ai i Zotit per zhvillimin e shoqerise modeme.
2. Then Kajjimi eek qe nen mosbesimin (kufrin) mendohet ne kufrin e vogel e
jo ne te madhin (kufrun dune kufrin). Ketu kemi te bejme me sundimtarin i
cili i permbahet Islamit dhe dispozitave te sheriatit, edhe nese, si<; kemi
sqaruar me heret, ne ndonje pjese i shkel apo i refuzon ato, e assesi me ate i
cili sheriatin e Allahut e le menjane dhe ne vend te tij fut ligjin laik dhe
gjykon sipas tij.
3. Dijetaret fetare (ulemate), si te koheve te lashta ashtu edhe te kohes se
sotme, njezeri pajtohen me mendimin qe e drejta per percaktimin e ligjit, i cili
rregullon <;ka eshte e lejuar dhe <;ka e ndaluar (hallall dhe haram), i takon Zotit
te boteve, Allahut te Lartesuar, e jo njeriut dhe ai qe e perveteson kete te
drejte e ka vene veten ne shkallen e idhullit dhe i ka pershkruar shok Allahut,
te cilit njerezit duhet t'i roberohen perkrah Tij. Mbi kete do te kete fjale se
shpejti.
4. Largimin e ligjit te Allahut nga jeta, dhe vendosjen e ligjit te njeriut ne
vend te tij, ligjeve laike, eshte di<;ka qe dijetaret e mehershem edhe te sotem e
konsiderojne tradhti dhe mosbesim (kufer) te atij qe e ben. Kjo eshte me se e
qarte nga vete mesimi i Kur' anit, e a mundet ta kundershtoje kete dikush, kur
Allahu i Lartesuar thote qe:

)G1J ;_;i;J1 ;j uf

". . . Vetem Atij i takon krijimi dhe sundimi... " [El-Araf 54J

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>\...I 1_pJ1_., ..,i1

71

Sic; eshte i Lartesuari, sipas pranimit te te gjitheve besimtareve dhe

mosbesimtareve, Krijues i qiejve dhe i tokes, Ai gjithashtu eshte i Vetmi te
cilit i takon pushteti, te udhehequrit dhe e drejta qe me to te zoteroje sic;
deshiron97 .
5. Fjalet e Ahmedit, Allahu e meshirofte: "Derisa nuk ben dic;ka qe eshte
mosbesim i hapur" dijetari i madh islam, shejh Muhammed Ibrahim Ali esh
Shejhu, Allahu e meshirofte, i sqaron keshtu:
"Ne dukuri te qarte te kufrit te madh merr pjese edhe nxjerrja e ligjit te
mallkuar, ligjit laik, dhe futja e tij ne vend te asaj qe Xhibrili besnik i ka
zbritur zemres se Muhammedit ' qe ai te terhiqte verejtje ne gjuhen e
paster arabe."9 8
6. Then El-Kajjimi, Allahu e meshirofte, ne vepren e vet "Medarixhius
Salihin" pas citimit te drejte te mendimit mbi ate sipas kujt eshte e drejte te
gjykosh, jep perfundimin vijues:
"Eshte qendrim i drejte qe ne pikepamje te gjykimit sipas dic;kaje tjeter e jo
sipas asaj qe ka shpallur Allahu duke u varur nga ajo se si vendos sundimtari
(gjykatesi), ekzistojne dy lloje te mosbesimit (kufrit): kufri i vogel dhe i madh
(el-asgaru we-1-ekberu).
Nese ai beson qe eshte i obliguar te gjykoje sipas asaj qe ka shpallur Allahu,
por devijon dhe gjykon sipas mendimit te vet, duke pranuar qe ka gabuar dhe
qe e meriton denimin, ai eshte kufri i vogel. Nese mendon qe eshte i obliguar
te veproje sipas asaj qe ka shpallur Allahu, por qe mundet te gjykoje sic;
deshiron, duke e ditur me pare se si eshte gjykimi i Allahut, atehere ai eshte
mekat i madh (kufer). Por, nese nga padituria nuk gjykon drejt, atehere ka
gabuar dhe i takon kategorise se mekatareve."99
7. Shejhu-1-Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, ne vepren e vet
"Minhaxhu-s-sunneti" mbi kete thote: "Ai i cili mendon se nuk eshte i
obliguar te gjykoje sipas asaj qe i ka shpallur Allahu te Derguarit te Vet, pa
kurrfare dyshimi eshte mosbesimtar. Kush i jep vetes te drejte qe ne mes te
njerezve te gjykoje sipas asaj qe ai mendon qe eshte e drejte dhe jo sipas asaj
qe Allahu ka shpallur, ai eshte mosbesimtar. Nuk ka asnje popull qe nuk i
eshte urdheruar te veproje drejtesisht. Nderkaq, shpeshhere mendohet qe e
97

Shiko:
'_;: .:r.' ) ,JJ_rll )\ &' ,(1297/30 '01_;)1 J')l.l; -41::$' .:ill a-) .,..hi J..,.-, '-!_"ii o.u, .;:-i,J p1

98
99

Shiko: . ;;J\.cJ1 t!\h.. ,-Al380 i..:.... t,i, ,(l u")

Shiko: .(337/lo :'WI [.J'.1.A'

:'..:i:,;1.,..i1

72

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"j....,I .J s-1).IJ s-yl

drejte eshte ajo <;ka mendojne udheheqesit e pasur te tyre dhe qe ajo eshte nga
feja. Per me teper, edhe shume muslimane, ne vend te asaj qe ka shpallur
Allahu, udhehiqen me zakone te veta te vjetra dhe me shprehite e tyre
shkretinore duke iu nenshtruar te pareve te fisit dhe duke besuar qe ligjet e
tyre jane me te rendesishme se urdhrat e Kur'anit dhe Sunnetit te te Derguarit
te Allahut . <;ka eshte mosbesim i llojit te vet.
Shume njerez e kane pranuar Islamin, por edhe me tutje gjykojne me zakone
te vjetra dhe me shprehite te cilat ua parashtrojne eproret. Nese keta e dine qe
e kane te lejuar te gjykojne (sundojne) vetem me ate qe ka shpallur Allahu dhe
nuk i permbahen asaj, por ia lejojne vetes te gjykojne sipas di<;kaje tjeter,
atehere jane mosbesimtare." 100
8. Duke i komentuar Fjalet e te Lartesuarit:

<."
! \ * . , JLL,o
/iJ.:4..1
.. tw\ ::_,. /y! r--''=
;\ LS"' JI .w\5
..r--' ,,,
r....s""'
- ,,.
,,,
,.,

,,,

,J,J

vJ

,,,

<

,,,

,,,.

,,.,

:;,

<

.,..

,...

"Pasha Allahun, njemend ne kemi qene krejtesisht te humbur. Kur

ju (idhuj) kemi barazuar me Zotin e boteve." (Esh-Shu'ara: 97-98]
Dijetar Then El-Kajjimi thote: "Me barazimin ketu mendohet barazimi ne
dashuri, adhurimin dhe zbatimin e ligjeve te njeriut e jo ligjeve te Allahut dhe
jo ne barazimin me Allahun ne te krijuar, ne fuqine dhe hyjnine
(rubbubijjetin) e Tij.
Mbi kete krahasim qe bejne mosbesimtaret Allahu i Lartesuar thote:
,,, ,,,.

;:;:,

,,,

J!,

...... o

.,,,

_.,

:;,

1/;) J1 ;i1:, Ll,b.11 :, ;:;,u1:, 1:,01 '-?1

0)ri

;1: 1
:;,

"Falenderimi i qofte vetem Allahut, qe krijoi qiejt dhe token, qe

formuloi erresirat e driten, megjithekete (qe Ai meriton lavderim)
ata qe mohuan, i barazojne (idhujt) me Zotin e tyre." [El-En-am: I J
Fjalet e Kur' anit "megjithkete (qe Ai meriton lavderim) ata qe mohuan i
barazojne idhujt me Zotin e tyre!" me e drejte eshte te kuptohen ne kuptimin
qe te tjeret Allahut i pershkruajne te barabarte me ata qe i duan, i lavderojne
dhe i adhurojne ashtu si<; e adhurojne dhe e madherojne Allahun. Nen kete
barazim me Allahun nuk nenkuptohet barazimi ne vepra (ef'al) dhe cilesi
(sifat), por barazimi ne dashuri, te nenshhtruarit dhe madherimi me pranimin
(pohimin) qe mes Allahut dhe atyre te cilet i barazojne me Te megjithate

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f')l...1 s.l}IJ s.)1

73

ekziston dallimi." 101

Duke hedhur drite mbi ndikimin e rrezikshem te ligjeve laike ne vend te
sheriatit, dijetaret (ulemate) kane permendur qe mosbesimi (kufru-1-i'tikadi)
ndahet ne pese lloje 102:
1. Mosbesimi i mohimit - '-:--!.15:J :
Ky lloj i mosbesimit perbehet ne besimin se te Derguarit e Zotit nuk kane
thene te verteten, por kane genjyer. Mosbesimtare te ketij lloji nuk ka shume,
sepse Allahu i Lartesuar i ka ndihmuar te Derguarit e Vet me mu'xhize dhe
argumente te pakontestueshme se jane duke thene te verteten. Perpara ketyre
argumenteve, mosbesimtareve nuk u eshte lene asnje pretekst per dyshim.
Keshtu Allahu i Lartesuar per faraonin dhe popullin e tij thote:

lfa"J Lib i 1g:,c.. 1J 4:- 1J J

J

gJ

J ,,,

,,

"Dhe, edhe pse bindshem te besueshem ne to (se ishin nga Zoti), i

mohuan ne menyre te padrejte e me mendjemadhesi, ... " [El-Nemel:
14]
Te Derguarit te Vet, Muhammedit . Allahu i Lartesuar i ka thene:

,,., ,,
"',,. ,,
/. ....
l.l <lJ\ oL:'l, '. 1\..,kJ\ <t' 2J.;' , LJ
U
)
, , -:
)
y. - r-+'
..,

"..., e ata nuk te genjejne ty, por ata mizore mohojne argumentet e

Allahut." [El-En'am: 33]

2. Mosbesimi i mosperfilljes dhe mendjemadhesise -

Jt.,S:::....1 1

s.4! :

Ky lloj i mosbesimit eshte i ngjashem me ate te Iblisit. Ketij lloji te

mosbesimtareve i takojne ata te cilet e kane njohur te Derguarin e Allahut ,
por nga mendjemadhesia dhe urrejtja nuk deshironin t'i nenshtroheshin dhe ta
degjonin. Ky lloj i mosbesimit ishte me i shpeshte tek armiqte e te Derguarit
te Allahut . Allahu i Lartesuar mbi faraonin dhe popullin e tij thote:
.,,.

,,,

0 J LJ

"

J \.1:,. J?. J;f\ l}w

,,.

,,

J ,, .,,

'Si t'u besojme njerezve qe jane si ne, kur populli i tyre eshte ne
sherbimin tone?" [El-Mu'minun: 47]
Ketij lloji i takon edhe mosbesimi (kufri) i Ebu Talibit, i cili i besonte te
Derguarit te Allahut dhe ne vertetesine e tij nuk ka dyshuar aspak, por
101

Shiko: .(396v") :, _.r,--ii.:!1'

Shiko: Cilen dijetari Iben El-Kajim e paraqet ne vepren e vet:
c338-337/Io w, r.J' ..... .J ' .1-' a..-M, \.>))

102

74

Dashuria ndaj te rrures dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L.,'jl s.l)IJ s."1_,J1

admirimi dhe krenaria ndaj te pareve nuk e lane te heqe dore nga feja e tyre.
3. Mosbesimi i shmangies - .J>'..rl :
Shembulli me i mire i ketij lloji te mosbesimtareve jane ata qe i shmangeshin
te Derguarit te Allahut , madje as nuk e degjonin as nuk e besonin. Ata ne
te njejten kohe nuk e pergenjeshtronin, nuk beheshin me te as miq, po as
armiq, por as nuk e kthenin koken nga ajo qe u shpallte ai.
Njeri prej tyre, nga fisi Abdu Jalejl, te Derguarit te Allahut i ka thene: ''Te
te them di<;ka: Nese je duke e thene te verteten, pasha Allahun, ne syte e mi je
me i madhi dhe kete do te perpiqem te ta kthej, e nese je duke genjyer, je me i
urryeri, e madje nuk meriton as te te flas." 103
4. Mosbesimi i dyshimit - ..!.L.;J1 :
Ky lloj i mosbesimit i perket atij qe te Derguarit nuk i beson, por qe
dyshon tek ai. Te vazhdoje me kete dyshim mundet vetem ai qe i largohet
argumenteve te vertetesise se te Derguarit te Allahut - Sikur te kthehej kah
ato dhe te mendonte mbi to, dyshimi do te zhdukej, pra sikur ai (dyshimi) te
mos ishte, atehere do te besonte.
5. Mosbesimi i hipokrizise - JW :
Ky lloj i mosbesimit perbehet nga ajo qe te besuarit (imani) tregohet me
gjuhe, por mohohet me zemer. Ky lloj i mosbesimit quhet hipokrizi e madhe
(en-nifaku-1-ekber).
Tani, kur i kemi sqaruar keto dy lloje te mosbesimit, Allahu na ruajte, do te
kalojme ne sqarimin e politeizmit (shirkut), Allahu na ruajte edhe nga ai.
Kurse ate, si<; kemi thene me heret, Then el-Kajjimi e ndan ne shirk te madh
dhe te vogel. I pari nxjerr nga feja, i dyti jo.
Shirku i madh, per te cilin Allahu i Lartesuar thote:
J

,,,

i:-G.; 2-LJ;>
,,,

,,,

,;'

L) )

A 0i fa
u 4-Lll 01
,,.,,.
.,.
,,,

G fa)
., .

.....

,,.

.;,

.;,

"Eshte e vertete se Allahu nuk Jal (mekatin) t'i behet Atij shok, e
perve9 ketij (mekati) te tjerat ifal atij qe deshiron... " [En-Nisa: 116]
103 Duke e komentuar kete, shejh Muhammed Hamid EI-Feki thote: "Kufri i ketille eshte edhe
i ateisteve te sotem, te cilet bartin emrat muslimane dhe jane te privuar nga ydo forme e
edukimit dhe e sjelljes duke shkuar pas evropianeve, hebrenjve dhe te krishtereve. Mendojne
qe ne kete menyre te tregojne sesa te civilizuar jane."
Shiko: <228/lo w1 (.J'..(.o"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L..'jl 1).1J }I

75

Shejh Muhammed bin Abdulvehabi thote se shirku i madh ndahet ne kater

lloje:

1. Shirku ne dua (te luturit) - is...u1 !ly!,:

Allahu i Lartesuar thote:
W! '. :JI'.. -1- illl I'; ..:.llij\ . I '<' bl!
bl "I\ JI
J.
:.r. :

y ,
.r.:) :
J
,
0'.A
0
'

,,,

"'

.,.

,,.

:;

,,.

"'

,,. .,,,,,.

oJ o

,...

.,,

'

"Kur hipin ata ne anije i Luten sinqerisht Allahut, e kur i shpeton

ata (dhe dalin) ne toke, qe, po ata te njejtet lusin idhuj!" [El
Ankebut: 65J
2. Shirku ne qellim, deshire dhe cak - ...L...a.ll1J o,J'J 1 !ly!,:
Per kete lloj te politeizmit Allahu i Lartesuar thote:
. 1f "11 .Y ! I.' LlI GJ1 '0l5'
0 ''. U 1'. ) 1'. r-('"";-: y
-!) .. -!if

0l

I ,, Lo .k_..;._.'
'81 UI ;'?UI '.5. I,i...r.:'1 J.
IL..('
lJI 2.,W)I*
Iy!\5' Lo u
'"+!"
.) 1'.
. ) )
,,.
,,.
,...
,,, .,. .,,.
- .,,. r-.,.
,,..
0

'

,,

,...

,,.

'1,1

,,,

;fJ

,...

,,.

:,:;

,,,

0 .,i.:.;.;

"Kush ka per qellim jeten e kesaj bote dhe te mirat e saj, Ne do t'u
plotesojme atyre shperblimin e veprave te tyre ne te dhe atyre nuk
do t'u mungoje gje. Te ketilleve ne boten tjeter u perket vetem
Xhehennemi. Ajo qe punuan dhe vepruan ata ka deshtuar dhe eshte
asgjesuar."
[Hud: I 5-16]
3. Shirku ne nenshtrim-pasim - lh.l1 !ly!,:
Mbi kete lloj te politeizmit Allahu i Lartesuar thote:

;151 ) t;i 0,J t.;.i l)Lll

:,:;

,,.

.,.

,,,

"Ata i konsideruan "ahbaret" (prifterit jehudi) e tyre, "ruhbanet"

(murgjit e krishtere) e tyre, per zota pervef Allahut ..." [Et-Teube:
31]
Ne hadithin e transmetuar nga Adijj bin Hatimi qendron: "E kam degjuar te
Derguarin e Allahut $ tek thonte kete ajet: "Ata i konsideruan "ahbaret"
(prifterit jehud) e tyre "ruhbanet" (murgjit e krishtere) e tyre dhe Mesiun
(lsain) birin e Merjemes, per zota perver Allahut." dhe pata thene: "Ata nuk
i adhurojne." Ai (i Derguari $) ishte pergjigjur: "Perkundrazi, ata ua
ndalojne te lejuaren, kurse ua lejojne te ndaluaren dhe ata u nenshtrohen

76

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,11 .j s-lpllJ s-)1

dhe i pasojne degjueshem. Kjo eshte adhurimi i tyre ndaj atyre104." Duke e
komentuar kete ajet Hudhejfe ibnul Jemani, Abdullah bin Abbasi dhe te tjeret
thane: "I pasojne ne ate <;ka lejojne dhe ndalojne ata."
4. Shirku ne dashuri - 1 !ly:;,:
Mbi kete lloj te politeizmit Allahu i Lartesuar thote:

J4 :;

u-01 J
\ \li .J.ll 0 J;
"E nga njerezit ka asish qe ne vend te Allahut besojne idhujt, qe i
duan (i madhiirojnii) ata sikur (qii besimtaret e viirtetii e duan)
Allahun ... "[El-Bekare: 165]105
Sa i perket hipokrizise (nifakut), te tille ka dy lloje: ajo qe nxjerr nga feja, e
njohur si "hipokrizi e madhe" (en-nifaku-1-ekberu), dhe ajo qe nuk te nxjerr
nga feja, e njohur si "hipokrizi e vogel" (en-nifaku-1-asgaru).
Mbi te paren, shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote: "Ai i cili dallohet me
hipokrizi te madhe (en-nifaku-1-ekber), sikurse ajo qe ka pasur Abdullah bin
Ubejji dhe te tjeret, do te jete ne vete fundin e Xhehennemit. Ky lloj i
hipokrizise pasqyrohet ne: mohimin e te Derguarit te Allahut ose <;faredo
gjeje tjeter te cilen ai e ka kumtuar nga Allahu, ne shfaqjen e urrejtjes ndaj tij,
ne besimin qe nuk eshte i obliguar te pasoje ate, ne gezimin per dobesimin e
fese se tij, ne pikellimin qe ajo eshte duke u perhapur dhe te ngjashme." 106
Mbi llojin e vogel te hipokrizise, kemi folur ne paraqitjen e deritanishme.
:;,

,,,.

,...

:;,

/.

,,

Sa i perket dezertimit nga feja (irtidad), ai perbehet nga ajo qe dikush, i cili ka
qene musliman, dezerton perseri nga besimi ne mosbesim, pa e pasur parasysh
a e ka treguar kete me zemer, fjale apo me vepra, me kusht qe kete te mos e
kete bere nen detyrim, por me vetedashje. Keshtu e perkufizojne dezertimin
nga feja dijetaret e hadithit dhe Sunnetit. Duke folur mbi kete, ne librat e tyre
ata thane:
"Dezertor eshte ai i cili pas Islamit kalon ne mosbesim me fjale, me vepra
apo me zemer." Ata perfundojne: Ai i cili i flet fjalet e mosbesimit behet
mosbesimtar nese keto fjale i ka shqiptuar pa detyrim, edhe pse nuk ka
menduar dhe nuk ka treguar ashtu ne vepra."
1

: .,,.,..Ji J\! ''-"'..u1 (3094 c. ,248 /81:r..,.....W1 yl:.5' .J .,,.,..JiJ""i

J')\....J-1 -r::J.ji. .J rl}I '-!\t." pl..:.,-,- C.,,..l>- :i,_J\.,JI I J\!).1-f. ..:r,IJ J..3'-i rLA"fJ ol_?) ,(77/4(_) .'-!'ii o.L> .J _#'
04 Shiko: ..:r,1 )JiJ ..J- ..::...,,.....

.(20..f') :'rl}-IJ
105 Shiko: .(3 ) :_rl1;;...yJ.,'
..f'
106 Shiko: .(434/280 :\sJ\::Al1"

).u.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 s-1y.J1.., s-"l _,J1

77

Rast i njejte eshte edhe kur ben dic;ka qe eshte mosbesim, nese kete e ka Iejuar
me zemer dhe vertetuar me vepra. Ashtu eshte nese ne zemer ndien simpati
ndaj mosbesimit, edhe pse kete nuk e ka shqiptuar me gjuhe ose vertetuar me
veper. Keto qendrime jane te njohura ne pergjithesi ne librat e dijetareve te
hadithit dhe Sunnetit. Kush merret sado pak seriozisht me kete problematike
me siguri qe ka hasur ne disa nga keto qendrime. 107
Pas kesaj ndarjeje dhe ketij sqarimi do te kalojme ne pershkrimin e dhjete
gjerave te paraqitura nga dijetaret, dhjete gjera te cilat e prishin Islamin.

107 Shiko:
.(33..f') "r.,,l'J er"' o))i" yl:S'J ,(708/2c)

"._.;1.J:.1 ti.rd'" P'J'(28..f') J,,=>- .:r. .u- p "t u.u1

78

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"}....,,1 .. 1y.J1J --}I

KA MOHON ISLAMIN?
Dijetaret i cekin dhjete gjera te rendesishme te cilat e mohojne Islamin. Ato
jane:
1. Pershkruarja shok Allahut ne adhurim. Allahu i Lartesuar thote:
,..

J
0i
U I 01
,,,
,,,
,,.

.,.

0 .....

,.G.; 2-U 0J G
,,,

.,,.

,,,

;;:,

::;,

"Eshte e vertete se Allahu nuk Jal (mekatin) t'i behet Atij shok, e
pervef ketij (mekati), te tjerat i Jal atij qe deshiron ... " [En-Nisa:
116}
2. Sipas mendimit te njezeshem te ulemase, kush merr ndermjetesues
ndermjet tij dhe Allahut, i drejtohet atij me dua dhe i lutet per ndermjetesim
(shefa'at), ai ka bere mosbesim.
3. Sipas mendimit te njezeshem te ulemase, kush nuk i konsideron politeistet
si mosbesimtare, dyshon ne mosbesimin e tyre ose mendon qe jane ne rruge te
drejte, ai ka bere mosbesim.
4. Kush mendon se ekziston rruge me e drejte dhe me e teresishme (huda)
sesa rruga e te Derguarit, dhe qe gjyqi i dikujt tjeter eshte me i drejte se i tij,
si<; jane ata qe me teper e duan gjyqin e tagutit se gjyqin e tij, me siguri qe
eshte mosbesimtar.
5. Sipas mendimit te njezeshem te ulemase, kush urren di9ka qe ka sjelle i
Derguari i Allahut , madje nese edhe e zbaton ate, ai eshte mosbesimtar.
Argument per kete jane Fjalet e te Lartesuarit:

Gf G 1 Jj\ c

1),

f \ i

"Kete per shkak se ata e urryen ate qe e zbriti Allahu, prandaj atyre
ua zhduk veprat." [Muhammed: 9}
6. Kush perqesh 9kadoqofte nga feja e Allahut (shperblimin apo denimin), ai
eshte mosbesimtar. Argument per kete jane Fjalet e te Lartesuarit:
J

lS

,,. ,,.

,,,

;J)S' \)

,..

* 0ffa-: .f :, 0:, ;111 J-'

,,,

;;:,

,... 0

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l.... 'jl 1)1J '1 }I

79

"... Thuaj: 'A me Allahun, Librin dhe te Derguarin e Tij talleni?

Mos kerkoni fare ndjese, ju pasi qe (shpallet se) besuat, keni

mohuar.."
[Et-Teube: 65-66]
7. Kush merret me siher (magji), meson tjeterkend per te ose shikon me
dashamiresi ne te, ai eshte mosbesimtar. Argument per kete jane Fjalet e te
Lartesuarit:

"... E ata te dy nuk i mesonin askujt (magjine) para se t'i thonin:

'Ne jemi vetem sprove, pra mos u be i pafe!" [El-Bekare: 102]

8. Perkrahja dhe te ndihmuarit e politeisteve kunder muslimaneve. Argument
per kete jane Fjalet e te Lartesuarit:
'.

::;,

,., 0

,,.

::;,

;:;:;

,... ""

::;,

';'.,,
, LJ 41!1 01 , \j C. IrrY J
Ilk.JI,.
ir:II <.f

: : r--'":

r-

"...E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre. Vertet Allahu
nuk vii ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El-Maide: 51}
9. Kush beson qe disa nga njerezit nuk jane te obliguar t'i nenshtrohen te
Derguarit te Allahut dhe ta pasojne ate dhe qe mund te dalin nga kornizat e
sheriatit te tij, sikurse Hidri qe ka dale nga sheriati i Musait i\I, ai eshte
mosbesimtar.
10. Kush zbrapset nga feja e Allahut, i shmanget studimit te saj dhe kush nuk
e praktikon ate, eshte mosbesimtar. Argument per kete jane Fjalet e Allahut te
Lartesuar:
0 5: ;, I lf

;,f 4 ;- hf J

"E kush eshte me zullumqar se ai qe keshillohet me ajetet e Zotit te

vet, e pastaj ua kthen shpinen atyre? Ne me siguri do te hakmerremi
kunder krimineleve." [Es-Sexhde: 22}
Ne te gjitha keto gjera nuk ka dallim se a jane duke u bere me shaka, me
seriozitet apo me frike. I vetmi perjashtim eshte detyrimi. Duke qene se te
gjitha keto gjera te paraqitura jane skajshmerisht te rrezikshme dhe te
demshme, e shumica prej tyre mund te ndodhin shume lehte, muslimani eshte
i obliguar qe te ruhet dhe kujdeset prej tyre 18.
Derisa jemi duke biseduar ende mbi keto gjera, do te ishte mire, per shkak te
rendesise se jashtezakonshme dhe rrezikut mbi muslimanet, t'i nenvizojme dy

80

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'}...,,1 l'-1}.IJ l''i}I

nga ato, per ta bere me te qarte perse kembengulin aq shume mbi kete 9eshtje
dhe ne 9'baze duhet gjykuar (sunduar), si dhe lidhjen e saj me kete teme qe
jemi duke shtjelluar.

- E PARA -

Kush beson se ekziston rruge me e drejte dhe me e teresishme sesa ajo e te

Derguarit ose qe gjykimi i ndonje tjetri eshte me i rregullt se gjykimi i tij,
'
si9 jane ata te cilet me teper e duan gjyqin e tagutit, e jo gjyqin e tij, me siguri
eshte mosbesimtar.
Largimi i ligjit te Allahut (sheriatit) nga rrjedha e jetes dhe vendosja e ligjeve
laike, njerezore, te ligjeve jo te teresishem dhe te gabuar, eshte dukuri e llojit
te vet te dezertimit me te ri nga feja, i cili eshte shfaqur ne shekullin e fundit
te jetes se muslimaneve. Shoqeria islame, para kesaj, ka jetuar shekuj me
radhe nen hijen e ligjit te Allahut (sheriatit). Me ligjin e Allahut kane
udhehequr qe te gjithe, si individe dhe si bashkesi, sundues dhe qytetare. Nuk
do te themi qe nuk ka pasur devijime te vogla apo te medha ne raste te
ve9anta, por sistemi i teresishem jetesor ne baze te sheriatit nuk eshte sjellur
kurre ne pyetje. Lufta kunder mosbesimtareve ishte ne rritje e siper dhe 9do
here merrte hov.
Akuzimi i Jegjislatures islame per mospershtatje me kohen, per prapambeturi
dhe shpallja e tij si te papershtatshem per te shkuar me hapat e shoqerise
moderne, eshte di9ka qe ka ngjare mu atehere kur bota islame ia hapi dyert
kolonializimit boteror, kur muslimanet harruan Allahun dhe pastaj edhe
Allahu i harroi ata.
Kur'ani i Shenjte dhe praktika shembullore dhe e paster e te Derguarit te
Allahut jane perplot me tekste te padyshimta dhe te qarta qe flasin mbi
9eshtjet e pushtetit dhe burimeve te ligjeve te tij. Keto jane pjese perberese e
te besuarit islam, i cili si i atille i takon 9eshtjeve me te rendesishme te fese.
Allahu i Lartesuar thote:
0Jl5J1 :,u illl

,,,.

,,.

,,.

,,,.

:;;,

Jji ;._i
.,.

,,,.

,,.

;;:,

"... E kush nuk gjykon me ate qe e zbriti Allahu, ata jane mohues."
[El-Ma'ide: 44]
.,.

;$,

,,,.

J ,..

;$,

Jl,bJ\ :,ill\

Jji ;._i ;;:,

,..

,.,

.,.

"...E kush nuk vendos sipas asaj qe e zbriti Allahu, ata jane
mizore." [El-Ma'ide: 45]

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..'jl

J s:-lpllJ s:-'1 yl

JWI

" ...E kush nuk gjykon sipas asaj qe Allahu e zbriti, te fillet jane
mekatare te dale jashte rruges se Zotit." [El-Ma'ide: 47]
0};; i <lll f :;J 0 QI f
,.,.

,,

,, ,.,.,,

,,

,.,.

"A thua mos po kerkojne gjykimin e kohes se xhahilijjetit

(injorances), po per nje popull qe bindshem beson, a ka gjykim me i
mire se ai i Allahut?" [El-Ma'ide: 50]
J

,.,

'/I

,.,. ,..., J

/.

,,.

r:Y-

,,,

':",, ,,
''"\ . IJ
'< ' , 0 ',' U
;- U "'
G
-

,
,
'I' ,
,_ ''. ,- kA G:-"
t.:..L;
.T
- , I
J
,

,,.,,

""

2.1'"
.)j ili

"Per Zotin tend jo, ata nuk jane besimtare (te asaj qe te zbriti ty as
te asaj para teje) derisa te mos zgjedhin ty per te gjykuar ne ate
konflikt mes tyre, e pastaj (pas gjykimit tend) te mos ndiejne
pakenaqesi nga gjykimi yt dhe (derisa) te mos binden sinqerisht."
[En-Nisa: 65J

1 0t r5 G 1 1}?

;LS'> rf

"A mos kane ata ortake (zota ose idhuj) qe u percaktuan atyre fe, te
cilen nuk e urdheroi Allahu?... " [Esh-Shura: 21 J
,.,.
W',., lI G' 2JE,,. ..c.; '. '
J'.;, ;' ,,." GlX
1\./ ,ill\., GT 0 . I _,,
J '.

"-

<Y-!

,,. ,.,

.,,

;I,

,,,

,.,

Yr!-J
J J
J J r _r J

. U-:
,, .,.
;;, ,
,.,
0
,,,
, ,
,,.,
J
*
'. '/.
It.,
* 0 ' ', ' , '. "- . \\ ' , :", (':__ '\ .J , ,, ,ill\ JI I ' bl'
.r'
:
J
: y
r-' ,,Y"')),

:
0 ,,. ,;
,;
/
,.,
0
/
.Q
O
,.,
O
J
JJ
J
J
I; . I * '
0 i 0 Y. - 'iI IY.'t;'J I 'iI r..r
" ,,
- :._ I\
: I '
. \
. r" 'r
- : IY!"G'- I.Y"-'
. C 0 :I,
J
,
J
J
J
\\: - . ',' i1 ,J':
L:J1: * 0.r-.,
10:J\
'
illJ
' f I..)'
'1; j.Y"'))
,, '. :1 \
r-:--, .r' y
.;,
., ,,
O ......
,, J
,J
,.,
J J
J
J
J
J
'
2-W'Ji'J G.bi'J IYr!. I _, JI
'
, (':__ '\ .J

r--
,,r J,J, ,ill\ JI: I
,
,
,

yP: <Y-!
JLS'

:''

J\

"Ata (hipokriti?t) thone: 'Ne i kemi besuar Allahut, te Derguarit te

Tij dhe u jemi bindur.' Por pas asaj nje grup prej tyre zbrapsen. Te
tillet nuk jane besimtare." E kur thirren qe ndermjet tyre te gjykoje
Allahu dhe i Derguari i Tij, nje grup prej tyre nuk i pergjigjen
asaj." Po nese eshte qe e drejta u takon atyre (ne ate gjykim), ata i
shkojne atij te bindur dhe me respekt." "A thua jane te semure ne
zemrat e tyre apo mos dyshojne (ne te Derguarin) ose mos

81

82

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")l...1 s.l_pl1 _, s.':/yl

frikesohen se Allahu dhe i Derguari i Tij do te gjykojne padrejte

kunder tyre? Por jo, ata vete jane zullumqare. Kur thirren
besimtaret per gjykim ndermjet tyre tek Allahu dhe tek i Derguari i
Tij, e vetmjafjale e tyre eshte te thone: 'Degjuam dhe respektuam!'
Te tillet jane ata te shpetuarit." [En-Nur: 47-51}
Allahu i Lartesuar gjithashtu thote:

, _r 11 J:
--- iY
. ,,J
c ,.i.rY _,.,...,11
1 , .r.?
,. J
,, cS
,.,. 11
'. ..,, t..:. ,...c..;.
. J r
1/J

,,

! '.. ,,

\ ::.ic.:,

_,

_,,.

,,.,

r ;,. :, J'J

"Kush i kundervihet te Derguarit, pasi qe i eshte here e qarte e

verteta, dhe ndjek rruge tjeter nga ajo e besimtareve, Ne e Zeme ne
ate qe e ka zgjedhur (ne dunja) dhe e fusim ne Xhehennem.
Perfundim i keq eshte ai." [En-Nisa: 115]
Allahu i Lartesuar, mandej, e zbulon josinqeritetin e te besuarit te atyre te cilet
pohojne qe besojne, por deshirojne te gjykojne sipas tagutit, dhe thote:

::it 0); J;f c:, J;f 1_;1 0:; J}1 J) r-1f

\<

J J
,, I'.-:.
.:i)..l.,o

"A i vure re ata qe mendojne se besuan ate qe te zbriti ty, dhe ate qe
zbriti para teje, se si deshirojne qe mes tyre te gjykoje taguti
(shejtani), e duke qene se jane urdheruar qe te mos e besojne ate. E
shejtani deshiron t'i humbe ne pafundesi. Kur u thuhet atyre:
'Ejani (per tii gjykuar) te ajo qe e zbriti Allahu dhe tek i Derguari!' I
sheh se si dyftyreshit ta kthejne shpinen." [En-Nisa: 60-61J
Shiko se si nje dijetar ne vargje ka pershkruar ate qe, i verberuar me erresiren
e paditurise, e zevendeson ligjin e Allahut me ate te njeriut:

"/ tilli i ngjason atij i cili ankohet,

se eshte duke i penguar aroma e moshuzit dhe e triindafilit,
prandaj me kenaqesi jeton ne kundermimin e fekaleve. " 109

109

Shiko: .(139/Io

:"_r,:l.l JH--}I"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,1 1}1J }1

I Lartesuari thote:
'/1,,,. ,,.

83

01
_;J 4-LJI 0J J.jj\
- ,,, Ji
,,.
,,,
,.,

0:)\

,,.

,,,

;;;,

,,,

;;;,

;;;,

"S'ka dyshim se ata qe e kundershtojne Allahun dhe te Derguarin e

Tij, te tillet jane nder me te poshteruarit." [El-Muxhadele: 20]
Ne dukurine me te rende te kundershtimit te Allahut dhe te Derguarit te Tij
hyn edhe kthyerja e shpines ligjit te Allahut dhe Sunnetit te te Derguarit te
Allahut Poshterimi qe e perjetojne sot muslimanet e mbare botes nuk eshte asgje tjeter
por rezultat i natyrshem i mosperfilljes se ligjit te Allahut. Edhe pse sot jane
numerikisht me teper se kurdohere tjeter, ata jane vetem si lymi (shkuma) te
cilen e bart rrebeshi, sepse kane lejuar qe me te shenjtat e tyre te udheheqin
popujt e tjere te cilet deri dje ishin asgje dhe askush. Mbi te eshte realizuar
profetizmi i te Derguarit te Allahut kur ka thene: "Do te vije koha kur mbi
ju do te versulen popujt e tjere si femijet e uritur mbi kalanicen per
ushqim." Dikush pat pyetur: "A per ate qe atehere do te jemi numerikisht ti!
paket?" - "Jo, - ishte pergjigjur, - perkundrazi, atehere do ti! Jeni
numerikisht shume, por do ti! jeni sikur shkuma (lymi) ti! cilen e hart uji.
Allahu, armikut tuaj do t'ia largojefriken nga ju, ndersa ne zemrat tuaja do
te fuse dobesi (el-vehn)." Dikush pat pyetur: "I Derguari i Allahut, e rka
eshte ajo dobesi (el-vehn)?" - "Dashuria ndaj dunjase dhe urrejtja ndaj
vdekjes" - ishte pergjigjur. 110
Pergjegjesi te madhe per mesimin e ketille te gabuar te Islamit, ne jeten e
tanishme te muslimaneve, e bartin ata te cilet nen petkun e te ashtuquajturve
ulema lejojne qe ligjet e Allahut te zevendesohen me ligjet e njerezve. Ata me
siguri do ta bartin barren personale dhe te atyre qe i derguan ne mashtrim, dhe
do te pergjigjen ne Diten e Gjykimit. Islami me te tillet nuk ka asgje. Allahu i
meshirofte ulemate e ndershem, pasuesit e tradites se shendoshe, te cilet
vigjelonin dhe vigjelojne ne mbrojtjen e Islamit, duke e ruajtur pastertine e
mesimit te tij nga c;faredo perzierje, pa marre parasysh se prej nga vjen.
Duke i komentuar Fjalet e te Lartesuarit:

0_)"--:-!.
,, W
, (':f
I r--

"A thua mos kerkojne gjykimin e xhahilijjetit-injorances ... "

[El-Ma'ide: 50]
IIO

Shiko:

JU { "o.,.,.JI jl) .j .}t,,JI IJJ \...al.I o\S:..;...." .j JliJ l""'""'j.J.I y\::S' (4297c ,484/40 ")Ji) <Ji

(1 475/30. L.aJ.1 o\S:..;...." _fa.;1 - Co!.- J (,;W1 1

,:;-, "

84

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - tf._,,,

s-1}.IJ s-'.i }'

Dhe duke folur mbi fatkeqesine qe goditi boten islame gjate kohes se
invadimit (pushtimit) tatar, Imam Hafidh bin Kethiri ne tefsirin e vet thote:
"Ne ajetin e cekur, Allahu i Lartesuar akuzon secilin qe e braktis veprimin
sipas ligjit gjithperfshires te Tij dhe ligjit perfundimtar, i cili urdheron c;do te
mire dhe zbraps nga e keqja, dhe, ne vend qe te gjykoje sipas tij, anon kah
mendimi i njerezve dhe ligjeve te tyre, te cilet i kane vendosur ata, pa kurrfare
mbeshtetje ne ligjin e Allahut (sheriatin).
Keshtu, arabet paraislamike gjykonin ne baze te zakoneve dhe ligjeve te
shkruara te themeluara mbi gjykimin personal, kerkesat dhe paditurine.
Keshtu gjykonin edhe tataret, ne baze te rregullave despotike te marra nga
sunduesi i tyre Xhingis Kani. Ai e kishte perpiluar librin e ligjeve, te njohur
me emrin "El-Jasik", permbledhjen e vec;ante te ligjeve te marra nga religjione
te ndryshme - Jehudizmi, Krishterizmi dhe pjeserisht Islami. Pervec; kesaj aty
kishte dispozita qe nuk bazohen mbi asnje religjion, por ne baze te mendimit
te tij personal. Kjo permbledhje ligjesh, ne kohen e sundimit te pasuesve te tij,
u be burim kryesor i dispozitave sipas te cilave sundohej dhe gjykohej. Kurse
Libri i Allahut - Kur'ani dhe Sunneti i te Derguarit te Tij . ishin Jene
menjane.
Ata te cilet veprojne keshtu jane mosbesimtare kunder te cileve duhet luftuar
derisa perseri nuk kthehen ne kornizat e Ligjit te Allahut dhe Sunnetit te te
Derguarit te Tij dhe derisa te fillojne te gjykojne sipas tyre. 111
Shejh Muhammed bin lbrahimi,112 Allahu e meshirofte, i paraqet rastet qe
konsiderohen mosbesim dhe, te cilat, nese zbatohen, (sunduesin) gjykatesin e
nxjerrin nga feja. Keto jane:
1. Nese sunduesi (gjykatesi) ne shqiptimin e denimit i jep perparesi ndonje
ligji qe nuk e ka shpallur Allahu duke injoruar ligjin e Tij dhe Sunnetin e te
Derguarit te Allahut - Ne kete kuptim transmetohet mendimi i Then 'Abbasit
dhe Then Xheririt. Dijetaret pajtohen njezeri qe, nga pikepamja e sheriatit,
mohimi i asaj qe Allahu ka shpallur eshte kufer. Ata pajtohen se ai i cili e
anulon cilindo kusht te fese, apo dege rreth se ciles nuk ka kurrfare
111

Shiko: .(123/30 :'fa .;r-1_,e---'i;'

Ka te beje me shejhun Muhammed bin Ibrahim Ali Esh-Shejh, Muftiun e Saudise, te
lindur me 1311 sipas hixhrit. Rrjedh nga familje e shquar dhe e ditur. U be Hafiz kur i kishte
vetem njembedhjete vjet, ndcrsa te pamurit e ka humbur ne moshcn katermbedhjetc vjcare.
Kjo nuk e pengoi qe te mesoje me durim te shejhu Sa'ad bin Atika dhe u be dijetar i madh.
Vdiq ne Ramazan te vitit 1389 sipas hixhrit, ne moshen tetedhjete vjeare.
Shiko: <88/1) :rW .w.. ..,..,15 a,,;
112

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1 .j s-l}IJ s-}1

85

mospajtimi ne mes te ulemase, apo e mohon domethenien, madje edhe vetem

te nje shkronje nga ajo qe ka sjelle i Derguari i Allahut ' eshte mosbesimtar
dhe dezerton nga feja. 113
2. Nese, duke gjykuar sipas asaj qe nuk e ka shpallur Allahu, gjykatesi nuk
mohon qe gjyqi i Allahut dhe i te Derguarit te Tij eshte i drejte, por beson qe
gjate kalimit te kohes dhe zhvillimit te mendimit njerezor, ne kushte te
ndryshueshme, njerezve u eshte shfaqur nevoja per ligj me te mire dhe me te
persosur nga ai i tyre, edhe kjo pa kurrfare dyshimi eshte mosbesim, sepse

ligjeve njerezore, qe jane fryt i krijesave te gabuara dhe i mendimit jo te

shendoshe, i jepet perparesi mbi ligjin e te Urtit dhe te Gjithdijshmit. Nuk ka
asnje problem, c;faredo qofte ai, e qe mbi te nuk mund te gjykohet ne baze te
Kur'anit dhe Sunnetit te te Derguarit te Allahut , mbi baze te nje teksti te
qarte apo nxirret vendim ne baze te domethenies se tij. Ate e di ai qe Kur'anin
dhe Sunnetin e njeh mire e jo te paditurit (xhahilet).
3. Te besuarit qe ligjet e tjera nuk jane me te mire sesa Kur'ani dhe Sunneti i
te Derguarit te Allahut, por qe jane te barabarta me to, ashtu si dhe dy llojet e
meparshme, i perket mosbesimit, sepse me ate barazohet krijesa me Krijuesin.
4. Ne kategori te njejte ben pjese edhe ai i cili mendon se mund te gjykohet
edhe sipas asaj qe eshte ne kundershtim me ligjin e Allahut dhe te Derguarit te
Tij.
5. Kategoria me e rende dhe forma me e dukshme e kundershtimit te
dispozitave te Allahut dhe te Derguarit te Tij eshte vendosja e legjislacionit
laik, i cili themelohet mbi ligje te vendosura nga ana e njeriut, sic; jane ligji
francez, anglez, amerikan dhe ligje te tjera te mosbesimtareve. Valle a ka
mosbesim me te madh se ky? ! Valle a ka forme me te rende te kundershtimit
ndaj te besuarit qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut dhe qe
Muhammedi eshte i Derguari i Allahut?! 114
6. Gjykimi sipas zakoneve dhe shprehive beduinase, me te cilat sherbehen
shume udheheqes te fiseve, te cilat kane trasheguar nga te paret e vet, nese
jane ne kundershtim me ligjet e Allahut, i takon ketij lloji te mosbesimit.
Sa i perket llojit tjeter te mosbesimit, i cili nuk nxjerr domosdo nga Islami, per
te Then Abbasi ka thene qe eshte i vogel e jo i madh, kurse ne rastin tjeter:
"Ky nuk eshte ai mosbesim mbi te cilin mendoni ju." Ne lloj te tille te
mosbesimit do te merrte pjese, te themi, kur deshira dhe ekstravaganca dike e
shtyjne qe mbi ndonje c;eshtje te gjykoje sipas dic;kaje tjeter, e jo sipas asaj qe
113
114

Shiko: .(5<.I") :'.:,::;1_,.ai1

Shiko burimin e meparshem.

86

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\......\ .j "1_p.51J "}I

ka shpallur Allahu, duke besuar qe gjyqi i te Derguarit te Allahut megjithate

eshte me i drejte, duke pohuar se ka gabuar qe nuk ka vepruar si duhet. Ky lloj
i mosbesimit, edhe pse nuk nxjerr nga Islami, paraqet mekat te madh; me te
rende se mekati i zinase (prostitucionit), pirjes se alkoolit, vjedhjes etj, sepse
kete lloj te mekatit Allahu ne Librin e Vet e ka quajtur mosbesim (kufer),
.
.. ... JO.
115
nd..ersa zmane
Ajo qe na shtyn qe mbi problemin e gjykimit, perkrah te tjerave, te flasim kaq
gjeresisht eshte ajo se kjo feshtje eshte jashtezakonisht serioze dhe me pasoja
te paparashikuara. Sundimi ne baze te ligjit 'te cilin nuk e ka shpallur Allahu
dhe lejimi i asaj qe Ai e ka ndaluar eshte ne kundershtim direkt me te besuarit
qe nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut, ndaj te Cilit ne zemer
kultivohet degjueshmeria dhe frikerespekti, dhe me te besuarit qe
Muhammedi eshte i Derguari i Allahut, ndaj te cilit duhet te shprehet respekti
i merituar dhe nenshtrimi ne te gjitha qe ai urdheron dhe ndalon. Sikur kete
kuptim te kelimei-shehadetit njerezit ta kishin kuptuar si duhet, ne tere
rruzullin tokesor nuk do te kishte vend per asnje tiran e as per ligjet me te cilat
vendoset mosbesimi dhe shkelet sheriati i Allahut.

-E DYTAPervef kesaj, edhe per nje gje e cila e mohon Islamin duhet pasur kujdes te
vefante. Gjithsesi, ka te beje mbi miqesine me mosbesimtaret, perkrahjen e
tyre dhe te ndihmuarit kunder muslimaneve, sepse kush e ben kete, eshte
mosbesimtar si ata. Argument per kete jane Fjalet e te Lartesuarit:

r'. z )
,,, ,,

rt,

". . . E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre ... " [EL-Ma 'ide:
51]
Kjo eshte nje nga format me te shprehura te cenimit te rregullave islame ne
kohen tone. Kjo eshte karakteristike per shumicen e muslimaneve te sotem ne
mbare boten, te cileve nga Islami u ka mbetur vetem ajo qe mbajne emra
muslimane. Kemi perjetuar kohe te tilla ne te cilat muslimanit te sotem i vjen
turp qe mosbesimtarin ta quaje mosbesimtar. Dhe jo vetem kaq, shumica e
muslimaneve te sotem armiqte e Allahut i veshtrojne me admirim dhe
frikerespekt. Per ata, muslimanet e kompleksuar dhe mosbesimtaret jane bere
shembull dhe enderr e parealizuar. Me qellim qe te behen si ata, i shikojne me
admirim, me respekt dhe me deshire. Ne mesin e muslimaneve sot ka te atille
115

Shiko burimin e meparshem.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 .j l}IJ "l _,J1

87

qe do te shkonin pas armiqve te Allahut edhe sikur ata te futeshin ne vrimen e

miut.
Imitimi i jomuslimaneve filloi te marre forma nga me te ndryshmet; nga te
shprehurit e simpatise, marrja e normave dhe ligjeve te mosbesimtareve, deri
te zbulimi i fshehtesive me te imta ne jeten e muslimaneve. Mbi kete, nese do
Allahu, do te kete ende fjale ne kapitullin mbi format e disponimit. Prandaj
njohja e esences se nga <;ka perbehet kjo fe dhe <;ka e prish ate eshte aq
esenciale, sepse pikerisht kjo e ben muslimanin te vetedijshem dhe
mendjeholle kur eshte ne pyetje dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te
keqes, si pjese perberese e te besuarit, sipas vleresimeve te drejta te sheriatit, e
jo sipas vleresimit te kerkesave te njeriut. Pra, dashuria dhe perkrahja duhet te
kultivohen ndaj Allahut, te Derguarit te Tij dhe besimtareve, kurse ndalimi i
tyre ndaj secilit qe e kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij me mohimin
dhe gjykimin e <;do te keqeje q ata enderrojne kunder tyre dhe ligjit te tyre.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r':}....1 _j 1.r.J1J ":_,JI

89

KREU
KUPTIMI I DASHURISE NDAJ TE MIRES
DHE URREJTJES NDAJ TE KEQES

KAPITUlll-1 PARE
Perkufizimi dhe rendesia e tvre
ne Kur'an dhe ne Sonnet
Permbajtja e kapitullit:
Perkufizimi ifjales el-welau - dashuria, ne aspektin gjuhesor
Perkufizimi ifjales beraun - urrejtje, ne aspektin gjuhesor
Pifrkufizimi i fjales
terminologjik

"welaun"

si term profesional ne aspektin

Perkufizimi i fjales
terminologjik

"beraun"

si

term

profesional

ne

aspektin

Sqarimi i perkufizimit tefjales "welaun" dhe "beraun"

Sa eshte paraqitur kjo reshtje ne Kur'an dhe ne Sunnet dhe a eshte
studiuar dhe shkruar mjaft per te?
Dallimi ne burime
Dallimi ne menyren e paraqitjes
Dallimi ne forcen e mbresave te Zena (ndikimit)
Dallimi ne stilin e te drejtuarit
Monoteizmi (teuhidi) ne argumentim dhe ne njohje
Monoteizmi (teuhidi) ne te kerkuar dhe ne qellim

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,\ .j

,pi,.., ".I}I

91

Kapitulli i pare
PERKUFIZIMI DHE RENDESIA E TYRE
NE KUR'AN DHE NE SUNNET

PERKUFIZIMI I FJALES "EL-WELAUN"

NE ASPEKTIN GJUHESOR
Ne fjalorin y, 0w - Gjuha arabe, duke e dhene perkufizimin e fjales ".l_,..J1
miqesi, simpati, Then el-' Arabi thote qe ajo nenkupton: "Kur dy vete grinden
dhe ne mes tyre hyn i treti qe t'i ndaje e t'i pajtoje dhe ndaj njerit prej tyre
ndien simpati. Te ndiesh simpati ndaj dikujt do te thote ta duash."
Prandaj format participe (aktive dhe pasive) te kesaj foljeje, "el-mewla", kane
spekter jashtezakonisht te madh te domethenies: sundues, pronar, zoteri,
mbrojtes, rob i liruar apo limes, ndihmes, mik, pasues, perkrahes, kusheri,
aleat, bemires, dhenderr, vjeherr, i aform dhe te tjera. Nga te gjitha keto
domethenie shihet se ato ne nje menyre jane te lidhura me domethenien e
dashurise. 1 Emri foljor nga lloji i pare "el-welajetu", permban domethenien e
miqesise ne familje, dhenien e ndihmes dhe lirimin.
Emri foljor nga lloji i trete i "el-muwalatu", ne vetvete permban domethenien
e ndihmeses (dhenies ndihme). Ne pikepamje te fjaleve te te Derguarit :
"Mbrojtes i kujt kam qene une, Aliu eshte mbrojtes i tij. ,,2 Esh-Shafiu thote
qe nen keto nenkuptohet besnikeria ndaj Islamit dhe mbrojtja e tij, sic; thuhet
ne Fjalet e te Lartesuarit:
J'; u ::r-;LSJ1

jf:,

1_;1 ::r-!1 J'; \

0\

I Shiko: l..081 ;;.,.,hll c294/4) :"J:..,;\:I u"'Y'\AII' ),.iiy (986-985/3o :)fa..o <f.'i "y_,..,JI wW"
2 Shiko: :"..,_!l.:l.1" .j <$..i_._._,,:.l1 ,372 ,370 ,368/4 r9) If. -4j i ,,1}.1 c281/4o "..l;......l1 .j .u-i..,,._r'-i
J
c399c. ,353/60 :1 i::-V:-' ),.ii- :i?L,J1 JliJ -'-:-1..J- .:..;..\,- J\iJ ,c3714c. ,330/9o

92

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>l...i'jl .. 1}.1_., s. }I

"Kete ngase Allahu eshte Mbrojtes i atyre qe besuan, kurse per

jobesimtaret nuk ka mbrojtje." [Muhammed: 11J
Miqesia qendron kundruall armiqesise, ndersa miku kundruall armikut. Ne ate
kuptim Allahu i Lartesuar thote:
.,,

,,,,

.,,

,..

,..

Q3 0,,. 0 .,.0C) .,. yl 0i 0G:-i

fJ-.

,..

.,,

.,.

.,,

..::..;iL;.
Jl
..
.,.,

.,.

"0 babai im, une kam frike se do te te godase ty ndonje denim prej
te Gjithemeshirshmit e do te jesh shok i shejtanit!" [Merjem: 45)
Thalebiu thote: "<;dokush qe ne vend te Allahut adhuron di<;ka tjeter, ne vend
te Allahut per mbrojtes ka marre ate <;ka adhuron." I Lartesuari thote:

lT J-jj\ :)3 I
,
-,
"Allahu eshte Mbikeqyres i atyre qe besuan ... " [El-Bekare: 257)
Fjala J (welijjun)-mbrojtes e ka kuptimin mbrojtes dhe ndihmes ne lufte
kunder armiqve dhe ngritje e fese se Allahut mbi fete e tjera. Ai do te kujdeset
per mbrojtjen e tyre dhe do t'i shperbleje begatshem per veprat e mira.
Nga rrenja e njejte eshte edhe fjala "el-wel'ju", e cila do te thote afersi3 ,
fqinjesi, <;ka perseri na udhezon ne miqesi dhe ne te ngjasuarit me ate i cili
dashurohet. Rrenjen e njejte e ka fjala "et-tewel-li", e cila ka domethenie te
dyfishte:
a) zbtapsje dhe shmangie, si<; eshte ne Fjalet e te Lartesuarit:

" Po nese ju i ktheni shpinen, Ai do t'ju zevendesoje me nje

popull tjeter, qe nuk do te jete si ju." [Muhammed: 38]
Kjo do te thote nese ju zbrapseni nga Islami, dhe
b) pasimi dhe pranimi per mik, si<; eshte ne Fjalet e te Lartesuarit:
;;:,

,... 0

.,,

;;:,

:I,

'. . l\,h.J\ i"r: I\ '-?

' , U \ .j\ ' , ::Ju: r--
' C. rr
'. \'Y-- 0'4
'. ,,J

:
" ...E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre. Vertet Allahu
nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El-Ma 'ide: 51J

Shiko: (986/30 ..,...yAl1 .:iw

,,,

,..

;;:,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (Yi....\

J 1.r.J1J _,JI

93

domethene kush do t'i pasoje dhe t'i ndihmoje. 4

Autori i vepres "El-Misbahu-l-muniru" thote qe fjala "welijjun" mund ta kete
edhe kuptimin e participit aktiv dhe te participit pasiv. Shembulli i kuptimit te
participit aktiv eshte ne Fjalet e te Lartesuarit:
iT ;j.lJI JJ
:;,

-,

ill\
:;,

"Allahu eshte Mbikeqyres i atyre qe besuan... " [El-Bekare: 257]

Ndersa kuptimi i participit pasiv:
"Besimtari eshte i mbrojturi i Allahut".
Fjalet "muwalatun" dhe "wilaun" jane forma infinitive te foljes se llojit te
trete nga "wala" - "juwali", si9 eshte "mukateletun" dhe "kitalun" nga
"katele"- "jukatilu". Prej kesaj, forma "walahu" ka edhe kuptimin tabeahu - ta
pasosh dike, ashtu si9 eshte katelehu - te Juftosh kunder dikujt. 5

..
..
PERKUFIZIMI I FJALES "BERAUN"
NE ASPEKTIN GJUHESOR
Then el-Arabiu thote: "Per dike thuhet qe eshte beriun (nga rrenja e njejte
sikurse beraun), kur eshte i paster nga di9ka, i pafajshem apo zemerdelire, ose
kur nuk ka kurrfare faji ne lidhje me di9ka. Shprehje e njejte perdoret per ate i
cili ruhet dhe permbahet nga di9ka deri ne ate mase sage heq dore nga ajo.
Kjo shprehje ka domethenien e arsyetimit dhe te justifikimit. Ne ate kuptim
jane edhe Fjalet e te Lartesuarit:

\ ;J.0. ;jI J J ;1JI o,:I;.

0

:;,

.....

::,

.....

"Denoncim nga Allahu dhe i Derguari i Tij ndaj idhujtareve me te

cilet ju patet lidhur kontrate." [Et-Teube: /]
Kur Ebu Hurejre, pasi qe e kishte thirrur Umeri per t'i dhene pune, kishte
refuzuar, Umeri i kishte thene: "Edhe Jusufi ka kerkuar qe t'i besohej puna."
(rasti kur nga sunduesi i Egjiptit kishte kerkuar qe t'i besonte administrimin e
te ardhurave) Ebu Hurejre ishte pergjigjur: "Jusufi me mua nuk ka asgje, e as
une me te!"6 Do te thote: Une nuk mund te barazohem me te ne te udhehequr
4

Shiko: c988/3o "y.,.i1 .:,w

5 Shiko: c841/2o _,.,.ill _.,,;.\I cL,..a.1.1'
6

Shiko:

._?"\Joli <$J1)1

J# ,cl 12/lo "C-!_.U-1 '-:-'..f- 4,JI" "-!\;:$' piI .;r-1 oJ }\ \.U,

94

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l.... 1 .j s.l}IJ s.'l_,ll

(te drejtuarit), atehere valle si mund te krahasohem me te? Me keto fjale, Ebu
Hurejre ne asnje menyre nuk deshironte te hiqte dore nga Jusufi ne pikepamje
te dashurise dhe marrjes per shembull, sepse kjo i eshte urdheruar ne fe.
Sipas kesaj, "beraun" dhe "beriun" kane kuptim te njejte. Per naten e pare te
muajit te hixhrit gjithashtu thuhet "Lejletu-1-berai", sepse kjo eshte nata e pare
ne te cilen hena fillon te largohet pasi qe !ind dielli. 7

PERKUFIZIMI I FJALES "WELAUN" SI TERM

PROFESIONAL NE ASPEKTN TERMINOLOGJIK
Si term profesional, fjala "welaun" ne tekstet fetare ka kuptim te shumfishte.
Ajo do te thote: ndihmese, dashuri, respekt, konsiderate dhe <;do gje qe ka te
beje me dy vete qe duhen, ne kuptimin e brendshem dhe te jashtem.
Allahu i Lartesuar thote:
,,.

,,,. ,,,.

:;;

'. ', '. '., I 'T '. jj\ I' <l\1

r') -) )r-' J.., ) }Y:-11 JI: ,...:...,L:J.kJI
.r4 J.., r.$,_)
', '\.]' i I , < jj(

/JI yf

,,.

;;;;

.;,

Jr 1:Lk.)1 J}_jJ1 Y" :.:_,;lkj1

0 )G:-

"Allahu iishtii Mbikiiqyriis i atyre qii besuan, i nxjerr ata prej

erriisirave nii dritii. E kujdestarii tii atyre qii nuk besuan janii
shejtaniit qii i nxjerrin ata prej drite e i hedhin nii erriisira. Ata janii
banues tii zjarrit, ku do tii qiindrojnii piirgjithmonii." [El-Bekare:
257] 8
Sipas kesaj, dashuria ndaj mosbesimtareve nenkupton marredhenie te aferta
me ta, shprehje te dashurise ndaj tyre dhe te vertetuarit e te paraqiturave me
fjale, vepra dhe qellime. 9

7 Shiko: c8/1o ',1 ...,...,..w, <(183/to :\..,;.,.JI .:,w

J
8 Shiko: .c422..f'J :" y;J1 y\5 C..r" 1 .r-.,;,J1 ,;,,--}" J ,c403 ) .,J l.>.hl1 c..r>"
..f'
9
Shiko: .(145..f') 0:--4 " .:,Le_1 y\5

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l......1 1y.J1_., '.i }I

95

PERKUFIZIMI I FJALES "BERAUN" SI TERM

PROFESIONAL NE ASPEKTIN TERMINOLOGJIK
Si term profesional fjala "beraun" do te thote: Pas proklamimit dhe verejtjes,
largim, shmangie dhe te shfaqurit e armiqesise ndaj te gjitha formave te se
keqes dhe bartesve te saj.

SQARIMI I PERKUFIZIMIT TE FJALES "WELAUN"

DHE "BERAUN"
Shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote: "Fjala el-welajetu-miqesi ka kuptim te
kundert nga fjala el-adawet1:t-armiqesi. Ne kuptimin thelbesor te fjales "el
welajetu" qendron dashuria dhe afersia (el-mehabbetu we-t-tekuruhu), kurse
ne fjalen "el-adavetu", urrejtja dhe te larguarit (el-bugdu we-l-bu'du). Prandaj
fjala "el-welijju" ka kuptim te njejte si dhe fjala el-karibu-i aferm; farefis.
Prandaj edhe thuhet: "Hadha jeli hadha" ne kuptimin "hadha jakburu min
hadha" (ky eshte i aferm me kete). Ne kete kuptim, kete fjale e ka perdorur
edhe i Derguari i Allahut kur ka thene: "Shperndani pasurine e
trasheguar atyre te cileve u takon sipas Kur'anit dhe Sunnetit. E ajo f:ka
mbetet ia jepni mashkullit me te afert nga fisi i te vdekurit. " 10
Nese, pra, i mbrojturi i Allahut eshte ai i cili shkon pas Tij dhe do ate c;ka
edhe Ai do, eshte i kenaqur me c;ka edhe Ai eshte i kenaqur, e urren dhe e
perbuz ate qe Ai e urren dhe e perbuz, urdheron c;ka edhe Ai urdheron dhe
ndalon c;ka edhe Ai ndalon, atehere, ai i cili eshte armik i te mbrojturit te
Allahut eshte edhe armik i Allahut.
Ne ate kuptim i Lartesuari thote:
y,J :1 0 Ji
.,,

,.,

,,.

Jo

,,,.

,,.

t5'JJ J IJ U lT J-1 4:1

J ,,.

"'

,,.

.,.

J"'

"0 ju qe besuat, nese keni dale (prej vendlindjes) per hir te luftes
per ne rrugen Time, duke kerkuar kenaqesine Time ndaj jush, mos

96

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')\...,!

.j s-1).IJ s-_,J1

e zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre
dashuri... " [El-Mumtehine: I]
Prandaj, kush eshte armik i miqve te Allahut eshte armik edhe i Allahut, e
kush eshte armiku i Allahut, Ai i ka shpallur lufte.11 Prandaj ne hadith edhe
qendron: "Kush sillet armiqesisht me mikun Tim, Mua me ka shpallur
lu,F,i
J 'e... "
Ka shume forma te miqesise me armiqte e Allahut. Disa forma te saj
paraqesin dezertim te paster nga feja dhe ne teresi nxjerrin nga Islami, derisa
te tjerat trajtohen si mekate te medha dhe harame.12 Duke qene se Allahu ne
mes besimtareve ka vendosur vellazerim, dashuri, miqesi dhe ndihmese
reciproke, ndersa ua ka ndaluar miqesine me te gjithe llojet e mosbesimtareve:
jehudet, te krishteret, politeistet, ateistet dhe te tjeret, principet e perbashketa
te te gjithe muslimaneve jane:
(:dokush qe rrefen per te besuarit ne nje Zot (Allah) dhe r:uhet nga mekatet qe
nxjerrin nga feja eshte detyre te duhet, te ndihmohet dhe ndaj tij te tregohet
dhe te vertetohet miqesia. Dashuria dhe meshira e Allahut duhet te tregohen
permes urrejtjes, armiqesise dhe luftes, me fjale dhe me vepra, ne kufijte e
rnundesise, kunder atyre qe e bejne te kunderten.
Pasi qe perkrahja e te mires rrjedh prej dashurise ndaj saj, ndersa neveria
(antipatia) nda j te keqes prej urrejtjes ndaj saj, ne baze te te besuarit (imanit)
eshte e domosdoshme te tregohet dashuri ne emer te Allahut, ndaj te
Derguarve te Tij dhe pasuesve te Tij, ndersa urrejtje ndaj armiqve te Allahut
dhe armiqve te te Derguarit te Tij.13 Nga Then Abassi transmetohet te kete
thene: "Kush e do te rniren dhe e urren te keqen ne emer te Allahut, tregon
dashuri ndaj miqve te Allahut dhe armiqesi ndaj armiqve te Tij. Me kete do ta
arrije mbrojtjen dhe perkrahjen e Allahut. Askush nuk do ta ndieje embelsine
e imanit derisa nuk behet i tille, sado qe eshte duke agjeruar dhe duke bere
namaz. Miqesia e sotme ne mesin e shumices se popujve themelohet mbi
bazat e interesave te kesaj bote, por kjo nuk do t'u beje dobi ne asnje
menyre." 14
Nese njeri nga dijetaret me te medhenj te ketij umrneti, Then Abbasi, flet se
miqesia ne mes njerezve qysh ne kohen e tij, e kjo eshte koha e arte e Islamit,
11
12

Shiko:
Shiko:

13

Shiko:

14

Shiko:

t"''P' ...,., ,_;i\!}I yl:S' (6502r_ ,341/llo :.,S)i.:,:..,)\ OIJ) .ill .U-1 L,i ,(7d') :),,...,; .j!'l "0\!.}JI"
.(43../') t:,-z-!' JT er-"" 0-! ,:r)1 .. 0-! ......,h1]1 .. "o.1.fa1 Jn....}1" p1
.(98/to :..s..u,.., .j! ,:r}I.. ..IA....)1..,J\;:.<JI" _,,h;I
.(44../') ji ._;.,.....

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A,.. \

J .i,1_, ..)I

97

ka qene e themeluar mbi interesat e kesaj bate dhe ne asnje menyre nuk do t'u
beje dobi, do besimtar eshte i obliguar te dije dhe te mendoje mire se ke dhe
ne fare emri dashuron dhe urren, me ke eshte duke u miqesuar dhe me ke
eshte ne lufte te shpallur, e pastaj, perve kesaj, duhet ta peshoje vetveten ne
peshoren me te sakte - Kur'ani dhe Sunneti - qe ta shohe se a eshte duke
qendruar ne rreshtin e shejtanit dhe te ushtrise se tij apo ne anen e roberve te
Allahut dhe ushtrise se Tij, sepse ata qe jane ne anen e Allahut do te arrijne
ate qe deshirojne, ndersa te tjeret do te humbin do gje, edhe ne kete bate
edhe ne ahiret.
Nese dashuria dhe miqesia, si thote as'habi i njohur Then Abbasi, jane krijuar
mbi bazat e interesit, se shpejti, kur te mbaroje interesi, ato do te shuhen dhe
mandej armiqte e Islamit nuk do te kete me fuqi dhe bashkim ge do t'i
zbrapste.
Sot, ne kohen tone, koha e materializmit, miqesia ne mes njerezve kryesisht
eshte e themeluar mbi interesat e kesaj bate, e kjo eshte ajo nga e cila nuk do
te kete kurrfare dobie.
Bota islame do te mund ta kthente famen e dikurshme vetem duke iu kthyer
Allahut dhe principeve te perbashketa te dashurise dhe te ndihmes ne te mire
ne emer te Allahut dhe me rezistimin ndaj do gjeje ge Allahu ka urdheruar ge
t'i rezistohet. Atehere besimtaret do te mund t'i gezohen ndihmes se Allahut.

SA ESHTE E PERFAQESUAR KJO ESHTJE NE

KUR'AN DHE NE SUNN ET DHE A ESHTE SHKRUAR
DHE STUDIUAR MJAFT PER KETE?
Eshte me rendesi te permendim se eshtja e dashurise ndaj te mires dhe e
urrejtjes ndaj te keqes - el-welaun' we-l-beraun- perkunder rendesise se saj
dhe paraqitjes mjaft te qarte ne tekstet e Kur'anit dhe Sunnetit, nuk eshte
studiuar mjaft dhe as nuk eshte shkruar mjaft per te ne faqet e librave dhe
komentimeve te Akaidit. Sipas mendimit tone ekzistojne tri arsye vijuese:
I. Kjo eshtje te muslimanet e pare ka gene e qarte dhe rreth saj nuk ka pasur
kurrfare paqartesie. Jeten e tyre e karakterizonte shkalla e larte e pastertise se
te besuarit e te gjykuarit e paster dhe e luftes ne rruge te Allahut. Te gjitha
keto kane kontribuar qe kjo dhe eshtje te tjera te kuptohen ne menyre te
garte, sepse udhehiqeshin me Kur'an dhe me Udhezimin (Sunnetin) e te
Derguarit te Allahut.

98

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (11..o\

.J s.l_p.)1_., s. _,J1

2. Sipas natyres se perparimit fillestar te shoqerise islame, posa<;erisht gjate

periudhes se sunduesve te drejte (hulefai-rashidineve), nuk ka ekzistuar
kurrfare mospajtimi ne pikepamje te te besuarit. Mospajtimi dhe formimi i
fraksioneve te ndryshme ka ardhur nga arsye te ndryshme: nga te kuptuarit e
ndryshem te Cilesive te Allahut (sifateve), per shkak te se ciles pasuesit e
tradites se shendoshe dhe te nje mendimi (ehlu-s-sunneh we-1-xhema'a) jane
obliguar ta ngrejne zerin e tyre dhe t'i kundervihen shtremberimit te mesimit
islam duke i sqaruar botes se Allahu ka Cilesite e Veta, te cilat i pershtaten
vetem (Allahut) Lartmadherise se Tij dhe askujt tjeter, dhe qe ne to duhet
besuar ashtu si<; jane te paraqitura ne Kur'an dhe Sunnet, pa kurrfare
shtremberimi, privimi, komentimi rreth tyre, pa kurrfare krahasimi dhe
barazimi me cilesite e <;faredo gjeje apo kujtdo tjeter.
Prej tyre, Allahu i meshirofte, kemi veprat e shkruara perplot diskutime ne ate
kuptim. Gati as qe nuk preken <;eshtjet e dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes
ndaj te keqes ( "el-welaun" "wel-beraun "). E bejne kete rralle dhe me fjale
koncize (te thuketa), si<; jane: ".. . Dhe i duam shoket e te Derguarit te
Allahut ' nuk teprojme ne dashuri ndaj asnjerit prej tyre, nga asnjeri prej
tyre nuk heqim dore, kurse e urrejme ate i cili i urren ata apo i permend per
te keq."' 5
3. Nga momenti kur ne veprat e shkrimtareve islame filluan te mbisundojne
shqyrtimet nga fusha e ilmu-l-kelamit, erdhen deri te turbullimi i kthjelltesise
se te mesuarit islam me ate qe nuk i perkiste atij. Nuk eshte kjo <;eshtja e
vetme qe filloi te lihet rnenjane, por kjo eshte vetem vazhdim i zbrapsjes nga
kelimei-shehadeti dhe asaj qe ai nenkupton, te besuarit vetem ne nje Allah dhe
kundershtimin e te gjithave qe jane ne kundershtim me te.
Sikur rnuslimanet, me kohe, t'i kishin kushtuar kujdes te kuptuarit te drejte te
kelimei-shehadetit dhe si te tille t'ia kishin transmetuar te tjereve ne vend qe
te benin teoretike te thate rreth tij, e cila nuk ka kurrfare lidhje me realitetin
apo me te kuptuarit e mesirnit islarn, do te ishte me e dobishrne dhe me e mire
per popullin e rendomte e me kete me afer asaj qe Allahu ka deshiruar te
arrijne me te. Sikur muslimanet vendosmerisht dhe me dhernbe te shtrenguar
t'i ishin perrnbajtur fjaleve te te Derguarit te tyre fi1.: "Jam duke ju lene ne
Jene e perkryer, si dita e paster (kthjellet), nga e cila mund te devijoje vetem

15

Shiko: .1)1 ;;,,.,hl1 ,(258 ..f' ) "\t>' _;;.

C:' a;.Ji....hl1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..1 s.1y.J1_, s.}I

99

i shkaterruari i pafat."16, askush nga muslimanet nuk do te kishte rreshqitur

ne labirinthet e pasimit te verber te ateizmit dhe ideve pagane, qofshin ato te
versulura (ardhura) nga Lindja apo nga Perendimi.
Derisa muslimanet e pare udhehiqnin vetem me Kur'an dhe Sunnet,
perfaqesonin nje brez te ve9ante qe nuk eshte shfaqur as me heret e as me
vone. Ky brez, i cili krenohej qe i perkiste fese se paster, pervetesoi boten, e
largoi erresiren e mosbesimit dhe shirkut dhe e barti famen e Islamit nga Kina
ne lindje, deri ne Franca ne perendim.
Ndoshta ky eshte rast i volitshem qe sado pak te kthehemi ne ate se si nga
njera ane Kur'ani dhe Sunneti mesojne thjeshtesisht dhe qarte mbi te besuarit
islam (akiden), dhe nga ana tjeter se si me shfaqejen e ilmu-1-kelamit te
muslimanet te mesuarit e tille u ngaterrua ne menyre kriminalistike. Vetem ne
kete menyre mund ta verejme hendekun e madh ne mes pastertise se te
besuarit islam dhe mashtrimeve te ilmu-1-kelamit.
Brezat e pare te nderuar te ketij ummeti, Allahu i meshirofte, e kane ditur fare
mire qe Libri i Shenjte i Allahut eshte permbledhje udhezimesh dhe
dispozitash e assesi liber filozofik dhe i teorive boshe qe nuk kane kurrfare
lidhjeje me realitetin. Ata e kane ditur dhe thellesisht kane besuar qe Allahu i
Lartesuar, si Krijues, me se miri e di se 9ka eshte me e nevojshme per njeriun
dhe shpirtin e tij dhe permes te Derguarit te Vet e ka shpallur Librin si
drite udheheqese dhe burim i 9do te mire, por edhe si verejtje prej asaj qe
mund te largonte nga rruga e drejte dhe te 9onte ne humbje. Nje nder ve9orite
e dalluara te Kur'anit eshte drejtimi i njeriut me trup dhe me shpirt, me arsye
dhe me ndjenja, kah dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes.

yGc :, * U,l) :; i * u,1:, \.ft, wt * l.ft>lr c:, :,

,
,,.

::,

,o.,.

,,.

o.........

,.,

"Pasha njeriun dhe Ate qe e krijoi ate! Dhe ia mesoi se cilat jane te
keqijat dhe te mirat e tij. Pra, ka shpetuar ai qe e pastroi vetveten e
ka deshtuar ai qe e poshteroi vetveten." [Esh-Shems: 7-10]
Pra, kjo eshte menyra e ekspozimit te te besuarit islam (akides). Ai nuk i
drejtohet vetem shpirtit, por edhe "njeriut", me gjith9ka qe ai bart ne vetvete
dhe qe e ben njeri. Kjo nuk do te thote se nuk i drejtohet edhe arsyes. Te
16 Shiko: ,(43 , 16110 ;;....u.1.1 :1..o d-1 .;;-,'J ,(222/20 :).1 ..J..,.- Ji 1 wl.,.! t'i.oc'J ,(I 26/40 '.u-i
c_

..l;.....o'

cir-' <Ji (46/to :\.,___,,._,,JI).,..+_,,JI' .J '-?J.i.;J.I oJJ .W\.,;>- .;f. yj- '-4Sy. t \ ) d- .y}I ..J..,.- o.l..., ciJ
.y (293/10 :'JJ-" I t'Loc' pl 01.;...,! :JliJ 'Wl'y\5

100 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...,1 1pi1J ':/}I

drejtuarit kur' anor ndaj njeriut nuk eshte vetem mbi nje shkalle, kurre. Ai e ka
perhere para vetes njeriun me te gjitha elementet e veta, me ndjenjat e zgjuara
te brendshme te tij, tek i cili, si i tille, rrefimi le pershtypje, ai vehet ne levizje
te te besuarit dhe e kaplon kujdesi me gjithe qenien e tij. Me fjale te tjera, te
rrefyerit nuk reduktohet ne regjistrimin e instrumenteve te logjikes dhe te
bindjes. Permes menyres se tille te te drejtuarit Kur' ani e kenaq natyren e
lindur te njeriut, me te cilen e ka krijuar Allahu. Kjo per ate se Allahu, i Cili e
ka krijuar natyren e njeriut dhe sipas saj ia ka shpallur Kur' anin, me se miri e
di se si kjo natyre mund te vehet ne levizje, te zgjohet, te shqetesohet dhe, kur
eshte e nevojshme, te permiresohet. Arsyeja, pa kurrfare dyshimi, eshte pjese
e kesaj natyre dhe si e tille ben pjese ne te besuar. Nderkaq, Allahu i Lartesuar
me se miri e di se cilat jane ato elernente percjellese perkrah arsyes, kur eshte
fjala per ndonjeren nga c;eshtjet jetesore me te nevojshme. Kur flitet mbi
ligjshmerite e pastra shkencore ne kozmos, aty mund te mjaftoje edhe vete
arsyeja, pa kurrfare nevoje per ndonjeren nga aftesite shpirterore, por kur ka te
beje me te besuarit, arsyeja nuk eshte e mjaftueshme, por krahas me te eshte e
nevojshrne nje doze e konsiderueshme e ndjenjave te brendshrne dhe e
entuziazmit." 17
Nese e shfletojme historine islame pak me mire, duke u perpjekur qe te gjejme
fillimet e shtrernberimit te te mesuarit islam, do te shohim qe ato i perkasin
kohes se Emevive, ndersa ne kohen e Abasiteve e kishin arritur kulminacionin
pas perkthimit te veprave greke, indiane dhe perse ne gjuhen arabe. Kjo
gjithashtu perputhet me ekspansionin e pushtimit islam dhe kalimin masovik
ne fene islame. Gjithsesi, ne mesin e atyre qe e kishin pranuar fene ka pasur
edhe te tille qe Islamin e kane pranuar vetem sa per sy e faqe apo ne vete
fshihnin hipokrozine dhe te mesuarit heretik te trasheguar nga religjionet e
tjera.
Te gjitha keto per rezuletat kane pasur perkthimin e veprave nga gjuha
joarabe, te percjellura me ankth te vertete qe te mos kujdesej mjaft dhe te mos
behej dallim ne mes te mires dhe te keqes ne njohurite joarabe.
Ne ate periudhe shumica e popullit nuk kenaqej me luksin material dhe
mireqenien, andaj, kjo gradualisht filloi te bartej edhe ne fushen shpirterore.
Perhere e me teper ndihej ndikimi i perzie1jes se kultures dhe trashegimise
shpirterore greke nen emrin filozofi, e cila me shqiptimin e vet te huaj e
misterioz, me interpretimin e fjaleve dhe domethenieve, e terhiqte vemendjen
dhe nxiste admirimin e shumices se popullit.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>l...I

J s.1).IJ s._,ll

101

Te gjitha keto kane pasur per qellim se mesimit islam t'i futet maske e
c;uditshme, e c;uditshme edhe ne permbajtje edhe sipas menyres se te kuptuarit
dhe te prezantuarit.
Shkaqet per kete duhen kerkuar ne ate pse ne mes hyrjes se filozofise dhe fese
dhe trajtimit te problemeve te tyre, ne mes te mesuarit islam mbi Zotin dhe
tentimeve te imta e konfuze te te menduarit te njeriut, nen emrin e perbashket
filozofi, ne baze qendron qendrimi i papajtueshem. 18 Do te ishte mire te
pyes1m:
Ku qendron fshehtesia e tentimit qe te pajtohet filozofia e te menduarit te
njeriut, pra te paditurise qe u paraqit dhe u zhvillua ne mesin e paganizmit dhe
mosbesimit, me te mesuarit Islam te buruar nga burimi i paster hyjnor?
A ishte ky rezuletat i pasimit te verber pas tjetrit dhe vrapimi pas asaj qe eshte
njerezore?
A ishte ky rezuletat i heqjes dore nga lufta ne rrugen e Allahut dhe perhapjes
se Islamit ne mbare boten?
Mos ishte rezuletat i shperndarjes se mendjes dhe i mashtrimit te
kundershtareve, duke e pranuar menyren e tyre te polemizimit?
Apo ndoshta ishte loje e poshter e armiqve te Islamit ne perpjekjet e tyre per
te shtremberuar pastertine e te mesuarit te tij duke hedhur ne te njolla te cilat
ne baze i ka te huaja?
Mua me duket, ndersa Allahu me se miri e di se c;ka eshte e sakte, qe te gjitha
shkaqet e paraqitura kane luajtur nje rol te caktuar secili ne fushen e vet. Duke
percjellur procesin e aktiviteteve te perkthimit dhe opusin e tij ne fazat e
hershme, na duket se dinakeria e armiqve te Islamit perputhet me aspiratat e
disa muslimaneve, posac;erisht te disa sunduesve nga periudha Abbasite, EI
Me'muni dhe te ngjashem me te.
Si pasoje ndodhi qe shume libra greke me mesime sofistike u perkthyen ne
gjuhen arabe. Kete e verteton edhe fakti qe Me'muni personalisht ka kerkuar
nga sunduesi i krishtere i Silicise qe t'i dergonte librat dhe veprat filozofike
nga biblioteka e begatshme dhe teper e njohur e Sic;ilise. Sunduesi sicilian
ishte hamendur a t' ia dergonte apo jo, mandej per t'u keshilluar rreth kesaj
mblodhi rreth vetes njerezit me te shquar. Mitropoliti suprem e ka keshilluar:
"Dergoja! Pasha Zotin, asnje popull nuk i eshte kapur ketij lloji te diturise e
qe nuk eshte prishur." Sunduesi e kishte degjuar dhe kishte vepruar sipas

102 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l.....I

J >1}1., >')}I

porosise se tij. Me'muni, mandej, kishte gjetur Hunejn bin Is'hakun 19, i ri dhe
jashtezakonisht retorik, dhe e kishte urdheruar qe te perkthente sa me teper qe
eshte e mundur libra te filozofise greke nga greqishtja ne ate arabe, vka
djaloshi edhe e beri. Flitet qe Me'muni peshen e librave te perkthyer i ka
paguar me peshen perkatese te arit, vka edhe e ka shtyre Hunejnin qe te
shfrytezonte leter te trashe dhe te vrazhde, renditje te rralle dhe shkronja te
medha! 20
Pasha Allahun, te verteten e ka thene mitropoliti sivilian, sepse asnje popull
nuk e ka pranuar kete liber e qe nuk eshte prishur. <;fare mendoni, prej nga
vinin vuajtjet dhe ndjekjet e Imam Ahmed bin Hanbelit, Allahu e meshirofte,
per ate se ka kundershtuar pohimet heretike mbi krijimin e Kur'anit? <;fare
mendoni, prej nga vinin ndjekjet dhe persekutimet e dijetareve te shquar,
pasuesve te tradites se shendoshe (sunnetit), dhe prej nga, gjate kohes se el
Me'munit dhe te tjereve, u hapeshin dyert krah per krah risive (bidateve)?
<;fare mendoni, prej nga jane marre termat e rikomponuar, si: esenca,
ekzistenca, pasojat, i domosdoshem, i mundshem dhe te ngjashme? Te gjitha
keto te liga erdhen nga perkthimi i veprave filozofike pagane dhe nga
perzierja e tyre me te mesuarit islam, vka rezultoi me shfaqjen e te
ashtuquajtures "filozofi islame".
Nese e kemi ne mendje se shumica e perkthyesve ishin nga radhet e te
krishtereve, 21 dhe se ne perkthimet e veta me siguri kane futur edhe disa nga
idete dhe njohurite e veta ne te cilat besonin, logjikisht parashtrohet pyetja: Si
t'i besohet te krishterit i cili i beson trinitetit dhe perkthen librat e
muslimaneve, nga te cilet do te mesojne ata dhe femijet e tyre? Si te besohet
qe keta libra kane qene me teper te dobishem se te demshem? Te drejten e ka
thene poeti kur i ka shkruar vargjet:
"Kush per udheheqes te vetin e merr korbin,
19

Ka te beje me Hunejnu bin Is'hakun, mjekun, historianin dhe perkthyesin, i ati i te cilit ka
qene farmacist ne qytetin Hira. Gjuhen arabe e kishte mesuar nga el-Hali! bin Ahmedi, kurse
mjekesine nga Johann bin Masevejhu dhe te tjeret. I njihte mire greqishten, asirishten dhe
persishten. Ne kohen e Me'munit ishte kryetar i ekipit perkthyes, shef kryesor i byrose per
perkthime (divana). Me'muni e paguante mire dhe e mbulonte me dhurata te perditshme. Ka
bere shqyrtimin e librave te shumta te Hipokratit dhe Galinusit. Per te thuhet qe e ka ditur
permendesh "Iliaden" e Homerit. Nen mbikeqyrjen e tij jane perkthyer me se njeqind vepra
ne gjuhen arabe. Shiko: -')' ;;,..,k)1 .(287/20 :J)J r'i1.
20

Shiko:

_,...111

J1 :_r--!>\.JI,

__,.1346 L a.,;1 ;;,..,k)1

.uJ

J.tr .u-i J..P..ill (377-375..r')

21 Shiko: .(177d') :1 J.J \::..,':A) .;1 ...,._;ll:-1" y\5 1.a pl

:'wytl.1

y\5 P'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\.....,\

J s.lylJ s._,J1

103

me te do te arrije deri te qente e ngordhur. "

Per shkak te njohjes me te mire te dallimit ne menyren e ekspozimit te te
mesuarit islam, sic; e ka paraqitur Kur'ani dhe Sunneti nga njera ane dhe ilmu1-kelami nga ana tjeter, me poshte do t'i paraqesim disa shembuj; jo ne kuptim
te krahasimit, sepse ne esence nuk mund te krahasohen, por ne kuptim te
verejtjes, sic; e thote aq bukur poeti:

"A nuk je duke pare qe ia ke zvogeluar vleren shpates,

nese thua (duke e lavderuar) qe eshte me e mprehte sesa shkopi. " 22

1. Dallimi ne burim
Burimi i te mesuarit-studimit kur'anor (te besuarit) eshte Allahu, Zoti i
boteve, kurse burimi i Ilmu-1-kelimit eshte arsyeja e kufizuar dhe e mjere
njerezore.
2. Dallimi i menyres se ekspozimit
Ilmu-1-kelami ka per qellim te argumentoje njeshmerine e Allahut dhe se Ai
nuk ka shok. Dijetaret e ilmu-1-kelamit mendojne qe kuptimi i kelimei
shehadetit eshte njohja "el-ma 'rifetu", nderkohe qe rrefimet kur'anore,
perkrah njohjes, ne plan te pare e vene aksionin "el-hareketu", ne c;ka njohja
shnderrohet ne fuqine levizese per realizimin e domethenieve te tij ne boten e
realitetit dhe per mobilizimin e te gjitha aftesive te njeriut (fizike dhe
shpirterore) per shkak te argumentimit te vet mbi toke, sipas planit te cilin ia
ka nenvizuar Zoti i boteve. Mu atehere do te jete ne rrugen e Zotit te vet dhe
do te jetoje nje jete dinjitoze ne harmoni me nderimet qe Allahu ia ka
percaktuar njeriut. 23
Rrefimet kur' anore therrasin qe te adhurohet vetem Allahu.

tSi
i..s' J.
.,,.

.,,.

.,

.;,

.,,.

,,,

,,.,,.

.,

;fJ

UI< I< U I
.,i._s>-yt UI<.,,.
,,, .,,. - ,,,

J .)""')if
, ' ". ,,, 2-LG
".
,,, if
.,,.
.,,

:::

Lt.,)i
0

,,,

-J

"Ne nuk derguam asnje te Derguar para teje e te mos i kemi

shpallur atij se: "Nuk ka te adhuruar qe meriton te adhurohet
perve9 Meje, pra me adhuroni!" [El-Enbija: 25]
Kur i Derguari i Allahut e kishte derguar Mu'adhin ne Jemen, e kishte
keshilluar "qe te therriste ne adhurimin vetem te Allahut, e kur ta njihnin
22

Shiko:

,_..1388 ;;_____., JJ1 ;;,,..,h)1 (38-27d') :fai 01...,,L, i......U ..111 .J o.l,AAl1" y\5 t.J-i' .,i.1 1.Lo. .J fa

C-!.fi'.J c_'J,..4)1 _,;,\.JI

23

Shiko: (11-10..r' ) :",1.n._,l,J .,;''f-.,'JI J..,_.::.::J1 t..a,:. ),;1

104 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 s:.1_p.J1 _, s:. ') }I

,
kuptimin e tij, atehere t'i kryenin farzet (obligimet).' 24 Pra, nuk e ka obliguar
qe se pari t'i mesoje se permes "dyshimit" apo "diskutimit" do te arrijne deri
te njohja, si9 edhe eshte qendrimi te studiuesit e ilmu-1-kelamit!
Kur Allahu i Lartesuar do t'i ringjalle njerezit - ne Diten e Gjykimit, nuk do
t'i pyese mbi njohurite lidhur me shqisat, logjiken, shkencat natyrore apo
ligjet mbi shkaqet, par do t'i pyese a u jane pergjigjur te Derguarve apo jo.

c:; ( &

1) * t ;Jf L

i1 L(;
ill\ J.{ G 8;' G" .i5 15 G:- I
*
. < J y' UI,,,. !i JI
LS""'
<Y.,.
Y
) .
_f.. ,,.
..
,::; ,,.
,::;
,,..
,,. ,::;
-4 IJ'? * I yi i_) G"' G 3i , , G"' y5 l}l(,
_,.

,::;

,,.

.,

;:;:,

.,

, ,

r , ..
,,. 0

,,.

,,

(I,

, ,

,,-

.,

,.,

,,.

0J

;:;, _..

,,,.

,..

,...

,...

J
,,

,,.

- ,

lyll
,

J
,,.

,,.

J ,,.

"Nga zemerimi, ai gati copetohet. Sa here qe hidhet ne te

(xhehennem) ndonje turme, roja i pyet: "A nuk u pat ardhur juve
ndonje i Derguar (qortues)?" Ata thone: "Po, ne na erdhi i
Derguari, por ne e pergenjeshtruam dhe ne u thame: "Allahu nuk
shpalli asgje, e ju nuk jeni tjeter vetem se ne nje humbje te madhe!"
Dhe thone: "Sikur te kishim degjuar dhe pasur mend, ne nuk do te
ishim nder banuesit e ?jarrit." Pra i pranojne mekatet e veta;
banuesit e ?jarrit qofshin larg meshires!" [El-Mulk: 8-1 I ] 25
Te besuarit ne nje Krijues, i cili eshte pikesynim i ilmu-1-kelamit, nuk u
mjaftoi idhujtareve qe te mos luftoheshin nga i Derguari i Allahut, edhe pse e
pranonin Njeshmerine e Allahut. Thate Allahu i Lartmadherishem:
,,,.

,,o

,; 0

;:;,

;:;,

,.,:

.;

,...g

,,.

0/

pi J. :-1: 1 ill1 ::) :_;,u1:, 1:,1 :; L :,

.,,_

-. , i:
u

"Nese ti i pyet ata: "Kush krijoi qiejt e token?" Me siguri do te

thone: "Allahu!" Thuaj: "Allahut i qofte lavderimi!" Por shumica
e tyre nuk dine." [Lukman: 25J

24 Shiko: .0\..1 y\5 <19c .so11 i-1--- ) ,(1458c ,322/3 -.,.)i.,;.,J1 <J
0
0
25 Shiko: .(
31<.I"') :'_,.i;,')I) .ili1 <J o.l.,AAll'

Y.,.

c.,1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...,1 1}1J "i _,Ji

105

3. Dallimi ne forcen e pershtypjes se lene (ndikimit)

Te besuarit e lindur ne esence inspiron me bindje te forte dhe le pershtypje te
madhe kundruall filozofise dhe ilmu-1-kelamit, te cilet nganjehere flasin
haptazi mbi paditurine e bartesve te vet, sic; eshte njeri prej tyre, Sokrati, i cili
pa kurrfare hezitimi pranon: "Tani me siguri e di qe nuk di asgje!"26
4. Dallimi ne stilin (metodiken) e te drejtuarit
Te besuarit e dhuruar nga Zoti njeriut i drejtohet me stil te vec;ante, perplot
ritem dhe vitalitet. Ai dallohet me kontaktin direkt dhe me zbulimin e te
vertetave absolute, me gjithe thjeshtesine e ekspozimit, qartesine e
pershkrimit dhe me paarritshmerine e bukurise se shprehjes dhe thellesine e
domethenies, te cilat, te gjitha se bashku, te besuarit e bejne te lehte dhe te
pershtatshem per te gjitha shtresat e gjinise njerezore, perkunder filozofise
dhe ilmu-1-kelamit, te cilat me shprehje te ngaterruara mbi dyshim hedhin
edhe me teper dyshim, hutim dhe c;oroditje. 27 Ne anen tjeter, stili i ekspozimit
te dijetaret e ilmul-1-kelamit eshte njefytyresh, pa daJlim se mbi c;fare
problemi eshte fjala. Ai kryesisht reduktohet ne: "Nese thua kete dhe kete, ne
do te themi kete dhe kete."
Sa i perket stilit kur'anor, ai te besuarit (akiden) e ekspozon ne dy menyra:

1. MONOTEIZMI - TEUHIDI NE ARGUMENTIM

DHE NE NJOHJE
Nen kete nenkuptohet pohimi dhe njohja e njeshmerise-teuhidit te Sunduesit,
Zotit, atributeve te Tij, veprave dhe emrave te Tij, ashtu sic; na meson Ai dhe i
Derguari i Tij. Rast te tille hasim ne fillim te sures El-Hadid, ne suren Ta-Ha,
ne fund te sures El-Hasher, ne fillim te sures Es-Sexhde, ne fillim te sures Ali
Imran, neper tere suren El-Ihlas dhe te tjera.28

Shiko: .c32<-"") :.y.W1 ).i..aJ.1

27 Shiko: .c3S ) fa "o.y..J1 ,/1....-;1 )_,...a;;J1 ._,all.a>'" j,;1
J
._..,
28 Shiko: ')...,,'j1 1 &' c88 > :""-!.JL>.hl1 o.y..)1 c_.,.:,
<-""
26

J s:.l}.IJ s:.)1

106 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>I.....\

2. MONOTEIZMI - TEUHIDI NE TE KERKUARIT

DHE NE QELLIM
Rast i ketille eshte ne suren El-Kafirun, ku thuhet:

"Thuaj: "O ju jobesimtare!" [El-Kafirun: I J

dhe ne suren Ali Imran, ku qendron:
,,,,,,.

<1.i

,,.

t:,

IP

,:;,,...

c-

.,,.

,,,

,,,

,,,.

,...

Ui
U' 41.ll UI,
G s:.I'' JI \I
L-,)1.:S:JI
1 ,..iC'- u
1.
Y
. .,,. u
r--J - r ,,,
,,,..r--' J
,,, .
,,,
,,,
0

t:,

,,,.

IP

Lll,. \ ) y (\'
' <lJ\ ,,,() )
yy J\j
,,,
,,,.,,..

J,o,\

,,,

.;:;

.;:;

if

,,,

,,,

,,,

GG
. . ) i . . - LJ')
,,,

..-

:::

,,,

"Thuaj: "O ithtare te Librit (Teurat dhe lnxhil), ejani (te

bashkohemi) te nje jjale qe eshte e njejte (e drejte) mes nesh dhe mes
jush: Te mos adhurojme (dike tjeter), pervef Allahut, te mos i bejme
Atij asnje send shok, te mos konsiderojme njeri-tjetrin zoter pervef
Allahut!" E ne qofte se ata refuzojne, ju thoni: "Deshmoni pra se
ne jemi muslimane (besuam nje Zot)!" [Ali-Jmran: 64]
Rasti i ketille eshte edhe me fillimin e sures Gafir [El-Mu'min], si edhe me
fundin e tij, me fillimin, mesin dhe fundin e sures Junus, me fillimin dhe
fundin e sures El-A'raf, me tere suren El-En'am dhe te tjera. 29
Na mjafton t'i hedhim vetem nje veshtrim jetes se te Derguarit te Allahut ,
qe te verejme se si i mesonte ai as'habet rreth te besuarit dhe se si i edukonte
ne menyre unike. Dhe ky eshte argument i mjaftueshem mbi ate se ai qe, gjate
njohjes se fese, i shmanget rruges se Kur'anit dhe te Sunnetit bredh neper
rruge pa shteg dhe eshte duke pasuar rruget e gabuara, te cilat nuk nxjerrin ne
rrugen e drejte te Allahut.
El-'Ameshi permes Ebu Vailit nga Then Mes'udi transmeton se ka thene:
"Kur dikush nga ne i mesonte dhjete ajete permendsh, nuk shkonte me tutje
derisa nuk e kuptonte domethenien e tyre dhe fillonte te vepronte sipas
tyre. " 30
29
30

Shiko: .(88.f') :.;iW1 J.J..a.\1

Shiko: <13/to :o .#" .:r. Li, .ti.o

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\....\ .. 1_pJ1 _, .. _,ll

107

Ebu Abdurrahman es-Selimi thote: 31 "Ate qe na mesonin na tregonin se kishin

mesuar drejtperdrejt nga i Derguari i Allahut dhe se, kur i mesonin dhjete
ajete, nuk shkonin me tutje derisa nuk e mesonin se si veprohet sias tyre.
Ashtu, mesonin njekohsisht edhe Kur'anin edhe te vepruarit sipas tij." 2
Profesor Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte, thote: "Menyra ne te cilen shoket
e te Derguarit te Allahut kane mesuar fene nga ai, me se tepermi perkujton
ushtrimet ushtarake ne terren dhe "urdhrin ditor" qe zbatohet menjehere pas
degjimit. Prandaj asnjeri nuk pyeste shume gjate takimit me te Derguarin ,
sepse ndiente qe ishte duke e ngarkuar veten me obligime te medha, te cilat
nuk do te mund t'i permbushte si duhet, por kenaqej me dhjete ajete, derisa i
mesonte dhe fillonte t'i zbatonte ne praktike, qe sir; e kemi pare ceket edhe
nga Then Mes'udi."33 Prandaj, gjenerata e pare dhe me e mire e ketij ummeti,
ne te mesuarit si duhet besuar dhe jetuar, kenaqej me burimet e Kur'anit dhe
Sunnetit te te Derguarit te Allahut - Shmangia nga kjo praktike, kryesisht ne
c;eshtjet e lidhura me te besuarit (akides), do te filloje te shfaqet shume me
vone, si rezuletat i veshtrimit te vertete te perkthimeve dhe adhurimit ndaj
filozofise dhe kultures greke, me te gjitha ato qe bartnin me vete. Do te ishte
fat sikur porositesit e perkthimeve te kishin gene me te vetedijshem dhe te
kishin menduar me mire se cilat vepra duheshin perkthyer. Me kete rast
perkthimet do te ishin kufizuar ne shkencat natyrore; gjeometri, mjekesi, kimi
dhe disiplinat e tjera te pergjithshme dhe te dobishme, duke ia pershtatur ato
formes se te mesuarit islam. Nderkaq gabimi qendron ne perkthimin e te
gjitha disiplinave, e ne mesin e tyre edhe mitologjia si dhe mesimi mbi Zotin
nga Aristoteli dhe Platoni dhe jo vetem nga ata, por edhe mesimet e
fillozofeve te tjere. Me te vertete ky ishte gabimi fatal i atyre qe ishin
pergjegjes dhe qe vendosnin. Nese nuk eshte gabim, i;ka mund te jete atehere?
Si te quhet ndryshe epshi i papermbajtur dhe etja per importimin e mesimeve
pagane dhe angazhimin e jehudeve dhe te krishtereve ne kete rruge?
Ka pasur te drejte njeri nga dijetaret me te medhenj te ketij ummeti, Abdullah
iben Abbasi . kur me doze te madhe te dyshimit ka deklaruar: "A thua
valle dituria me te cilen Allahu ju ka nderuar ju lejon qe ata Uehudet dhe
te krishteret) t'i pyetni per i;kado? Sigurisht qe nuk ju lejon! Pasha
31

Fjala eshte mbi Abdullah cs-Selemij el-Kariun, i ati i te cilit eshte shoqcruar me te
Derguarin e Allahut. Transmetuesi eshte (ravi) nga as'habet e shquar (do te thotc nga dora e
dyte) dhe si i tille gezon shkalle te larte te besueshmerise. Ka vdekur, sipas disavc, nc vitin 72
sipas hixhrit, ndersa sipas disavc ne vitin 85 sipas hixhrit. Shiko: (183/5 t) ' .u
32
33

Shiko: .(13/1(_)

:.y.W1 J..L.a.1.1

Shiko: .(15..f') :\;,),Ji_; w

108

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l.....1 .j ..1p11J .. _,J1

Allahun, nuk jam duke e pare askend qe eshte duke ju pyetur ne lidhje
me ate qe U eshte shpallur juve."34
Ka ndodhur si9 thote shejh Muhammed el-Gazali: "Pastertia e te mesuarit
islam (akides) eshte turbulluar me kuptimet e importuara nga jashte, te cilat
jane futur ne jeten e muslimaneve permes fjaleve boshe te te papuneve." 35
Por, nga meshira ndaj roberve te Vet, Allahu e ka garantuar ekzistimin e kesaj
feje, ne mes tjerash edhe permes njerezve te ditur, qe ka pasur dhe do te kete
ne 9do kohe dhe nen 9do nenqiell, te cilet do te therrasin ne fene e paster te
Allahut, do te luftojne per te dhe do t'ua hapin syte ummetit islam duke i
treguar ku ka tepruar e ku ka ngecur.
Prandaj, kur kane pare se si kjo semundje malinje (kancerioze) i shtyp
muslimanet dhe ne brendi e bren te kuptuarit dhe bindjet e tyre, shumica e
dijetareve, Allahu i meshirofte, e ngriten zerin e tyre dhe iu drejtuan luftes
kunder kesaj te keqeje duke i kryer me dinjitet obligimet e veta.
Keshtu i respektuari Imam Shafiu, Allahu e meshirofte, fliste publikisht:
"Gjykimi im ndaj dijetareve te ilmu-l-kelamit eshte qe te 9ohen para te gjitha
fiseve dhe te ndiqen me shat dhe me gure dhe 9dokund te priten me fjalet:
"Ky eshte denimi per ata te cilet e Jene Kur'anin dhe Sunnetin dhe
preokupohen me ilmu-l-kelamin." 36
Ebu Jusufi, nxenes i Ebu Hanifes, Allahu i meshirofte qe te dy, ka pasur
shprehi te thote: "Njohja e ilmu-1-kelamit eshte padituri, ndersa
mosnjohja e ilmu-1-kelamit dituri."37
Duke e hedhur nje veshtrim mbi kete problem, komentuesi i vepres se njohur
"Esh-Shehr akide et-TahavWe" thote: 'Si mund te arrihet deri te njohja e
thelbit te Islamit (el-usu!), nese nuk eshte ne perputhshmeri me ate mbi te
cilen na mesonte i Derguari ?"38
Then El-Xheuziu Allahu e meshirofte, thote: "Dyshimi ne dituri dhe ne te
besuar, si dhe ne esence vjen nga filozofia. Shumica e dijetareve islame nuk
jane kenaqur me ate me 9ka eshte kenaqur i Derguari i Allahut ij;, me
studimin e Kur'anit dhe Sunnetit, prandaj rane ne gracken e mesimeve
34 Shiko: .yi1 yl:S (7523 r. ,496/130 :\J\,:y1
35
Shiko: . i..,n:J1 1 ct 12'-"") :':uhAJ.1 ..::.,\j\hJ1J r'.i''
36 Shiko: .(72cr') 'ub.hl1 er-'
37
Shiko: .(72..f') :,.y.W1 J.w,11
38
Shiko: .(72..f') :,.y.W1 J.w,11

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1 .j 1}1_, _,Ji

109

filozofike dhe te ilmu-1-kelamit, per shkak te se cilit kane humbur nga rruga e
drejte dhe e kane shtremberuar te besuarit." 39
Shejhul-Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, thote: "Pasuesit e ilmu-1kelamit nuk i permbahen Kur'anit dhe Sunnetit, prandaj per ate shkak i kane
gjykuar dijetaret e shquar dhe njohesit e vertete te fese nga gjeneratat e
hershme. Ata kurre nuk e arriten teresine ne te besuarit dhe as perkushtimin e
luftes ne rruge te Allahut, por leshoheshin ne diskutime me mosbesimtaret dhe
pasuesit e risive, me c,;ka kane humbur edhe me teper nga rruga e drejte dhe
Sunneti i te Derguarit."
Ne diskutimet e veta pasuesit e ilmu-1-kelamit pasonin metoden me te cilen
eshte dashur te heqin dic,;ka nga ajo qe i eshte shpallur te Derguarit - Vetem
me argumente logjike ata nuk kane mundur t'i zbrapsin mosbesimtaret nga
mosbesimi, as pasuesit e risive prej tyre (risive). E si do te mund ta benin ate
kur nga njera ane as vete nuk kane besuar me vertetesi ne ate qe ka sjelle i
Derguari dhe nga ana tjeter nuk kane luftuar kunder mosbesimtareve?
Teoretiket e ilmu-1-kelamit si baze perdornin pohime te tilla: "Menyre e
vetme e te besuarit ne te Derguarin e Allahut, te luftuarit kunder
mosbesimtareve, te pergjegjurit ateisteve dhe argumentimi qe pasuesit e risive
jane ne rruge te gabuar, eshte qe ne t'u kundervihemi me argumente logjike!
Gjithc,;ka qe eshte ne kundershtim me argumentet logjike (ma'kulat), nga
kornizat e asaj qe eshte degjuar por nuk eshte argumentuar (es-sem'ijjat),
duhet refuzuar si e rrejshme, duhet komentuar ose duhet Jene, sepse
argumentet logjike jane baze e asaj qe eshte shpallur prej Allahut, si: Dita e
Gjykimit, xhenneti, xhehennemi dhe te ngjashme me to. Kjo derisa nuk
argumentohet, e nese argumentohet, atehere c,;eshtja eshte e kundert."40
Ne fund, si mesim dhe keshille, do te cekim fjalet e Ebu Abdullah
Muhammed bin. Umer er-Raziut, i cili nje kohe te gjate qe zhytur ne detin e
harlisur te ilmu-1-kelamit dhe pastaj, pas daljes nga ai, po kerkonte limanin e
shpetimit duke thene: "Kohe te gjate jam marre me ilmu-1-kelamin dhe

drejtimet filozofike dhe askund ne to nuk gjeta ilac; per te semurin dhe as
gllenke te paster uje per ta shuar etjen. Pas te gjithave pashe qe nuk. ka
rruge me te drejte se Kur'ani... Kush kalon neper ate c;ka une kam
kaluar, do te arrije ne perfundimin ku une kam arritur."41

39 Shiko: __. 1398 a.:... ;,,;\::J1 i.A.,hJ, ,-,,Jlh.:hl, J,-i.i c205 :'),13-1 ..c,....o"
_,.,)
-io Shiko: .}-ci'
J .i,,.J--1 .. J...u1 .../- J,-i.i c238/1) J_,.w, i::!.,.-:,.1 J_,.u, w, _,..
1
" Shiko: .c227 J') :"Jt,.J,J1 c_.,..;;."
.u\.:,-

110 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>L.1 ..1)1J .. )I
Pas gjithe asaj qe ka perjetuar gjate shekujve te bredhjeve te gjata, per
ummetin islam do te ishte me se miri t'i kthehet Librit te Allahut, Kur'anit
dhe Sunnetit te Derguarit te Tij, te mendoje mire mbi domethenien e tyre dhe
te veproje sipas dispozitave te Allahut. Ne to do ta gjeje lumturine, suksesin,
shpetimin dhe qetesine e shpirtit, ashtu sic; thote i Lartesuari:

Y _1 w1 .? ui
JJ O

.;,

//

"... pra ta dini se me te permendur Allahun zemrat qetesohen."

[El-Rad: 28]
Nese do Allahu, nepermjet shembujve nga jeta e te Derguarit te Allahut , si
ne periudhen mekase ashtu edhe ne ate medinase, lexuesi gjate ketij
komentimi do te njihet me menyren e ngulitjes ne zemer te Kur'anit dhe
Sunnetit, me dashurine ndaj te mires (el-uvelau) dhe urrejtjen ndaj te keqes
(el-berau). Nuk eshte e tepert qe disa t'i paraqesim edhe ketu, aq me pare kur
kemi treguar mbi shterpesine-kotesine e ilmu-1-kelamit dhe "sherbimin arian"
qe i ka bere ummetit islam.
Eshte me se e qarte qe Islami perpiqet te edukoje pasues besnik qysh nga
momenti kur per here te pare e shqipton kelimei-shehadetin dhe deshmon qe
nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut dhe qe Muhammedi '
eshte i Derguari i Allahut dhe se pervec; tij askush nuk meriton te pasohet.
Ne Kur'an dhe ne Sunnetin e te Derguarit te Allahut ka shume argumente qe e
deshmojne kete.
Allahu i Lartesuar thote:

".. . E kush nuk i beson tagutet, e i beson Allahut, ai eshte kapur per
lidhjen me te forte, e cila nuk ka keputje ... " [El-Bekare: 256J
.,,

1f-

.;,

.,.

.,, .,-

.,.

.;,

.. li ;1JI IJIJ 1_,; UJ 1:_ :;.,_ ;1JI lIJ

:
0
81'.if o''

1;..''.
<' Lf\''1''
,, \j ('"-'"..:r-'
<:: .. 1.'."'-1\j
0:-:! <....-'l..J
.
y:>-.
r-)
./'>"
)
0

,..

1f,

,.,

.,.

,.,

,,,.,.

.,, .,, ,,,

.;,

.,.

0 )

,.,.,.

JJ

:;;,,. ,..

,.,

0 I :;;; \j
J

,,,

.;,

,Ji

,.,

,.,

.,,

..,.,.

"Dhe kapuni qe te gjithe ju per litarin (Kur'anin dhe Sunnetin) e

Allahut, e mos u per9ani! Perkujtoni miresine e Allahut ndaj jush,
kur ju (para se ta pranonit Jene lslame) ishit te armiqesuar, e ai
bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me dhuntine e Tij aguat te jeni

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...,I s-1).IJ s-)1 111
vellezer. Madje ishit ne buze te gremines se xhehennemit, e Ai ju
shpetoi prej tij. Po keshtu Allahu ua sqaron juve argumentet e Veta
qe ju te gjeni te verteten e lumtur." [Ali Imran: 103)
0

,,.

wl

y \5l1J 01 y, ;1JI 0 0 J-'

O

"'

.;,

.;,

". . . Thuaj: "I vetmi udhezim eshte ai, udhezimi i Allahut, dhe se
jemi urdheruar qe t'i dorezohemi Zotit te boteve." [El-En'am: 71J

)1 ) \

Y'J \ J ) ; S )

"E kush ia dorezon veten Allahut, e duke qene edhe punemire, ai

eshte kapur per lidhjen me te sigurte ..." [Lukman: 22)

o' DI .
'1,;: .1: L, U:..UI - <
J..-:: _r:
.Y') t,.,
r .r.?
'.

WI

, J,

.)

,._r-'

'

"

if)

-_

"E kush kerkon fe tjeter pervef fese islame, atij kurrsesi nuk i
pranohet dhe ai ne boten tjeter eshte nga te deshperuarit." [Ali
lmran: 85)
I

0" ! JJ G.J J
-

,,.

,,.

<lJI

,,,

J!
,,.

,,.

u; f J

"E kush flet me mire se ai qe therret ne rrugen e Allahut, qe hen

vepra te mira dhe qe thote: "Une jam prej muslimaneve." [Fussilet:
33)
Ajetet e mesiperme kur'anore vertetojne me se miri sesa meshire ka derdhur
ndaj muslimaneve Allahu i Lartesuar duke e shpallur kete fe. Perkushtimi dhe
dashuria ndaj fese eshte burim i forces dhe i krenarise me te madhe. Ai qe i
mbahet ketij perkushtimi, mbahet per lidhjen me te forte.
Ne ate kuptim flitet edhe ne shume hadithe te te Derguarit - Nga Ebu
Hurejre transmetohet se i Derguari i Allahut ka thene: 42 "Allahu ju ka
liruar nga mendjemadhesia pagane dhe krenaria ndaj te pareve. Secili njeri
eshte ose besimtar i perulur ose i shfrenuar i pafat. Ju te gjithe jeni
pasardhesit e Ademit, e Ademi eshte nga dheu. Njerezit do te pushojne se
krenuari me paraardhesit e vet qe do te jene lende djegese e Xhehennemit,
ose te Allahu do te jene me te vegjel se insekti i cili leshon nga hunda
kundermim te padurueshem. ,,43
42
43

Shiko:
Shiko:

- c.;..1.,,-

(340/So JI <Ji .;r->'_,,bi. i..,....JIJ I <JI J'J W' ;,,,,.Ji

J>JJ <39SOc ,430/90 ...,Jui

.J ..i..;:J1 _,,,..iJ

...,.,1 ...,.,1.S <5116c ,340/So :J1 <Ji

.:r->'

112

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - {)L..1 .j s-1).IJ s-_,ll

I Derguari i Allahut deshironte qe pasuesit e vet t'i edukonte dhe t'i bente
te njihen vetem sipas peruljes dhe perkatesise ne Islam e assesi sipas pozites
dhe prejardhjes, vlerat e se ciles nuk rrjedhin nga kjo fee vertete dhe e paster.
Ebu Ukbeja, robi i liruar me prejardhje persiane, rrefen: "Me te Derguarin e
Allahut kam luftuar ne luften e Uhudit. Duke rrahur nje idhujtar pata thene:
"Pranoje kete nga djaloshi persian!" Kur e degjoi kete, i Derguari i Allahut $
m'u drejtua dhe me tha: "Perse nuk i ke thene: "Pranoje kete nga djaloshi
ensar !'" 44
Te besuarit islam paraqiste, pra, besnikeri, dashuri, madherim, nenshtrim,
shprese dhe frikerespekt vetem ndaj Allahut te Lartesuar, duke ia ndaluar
shpirtit te dashuroje, frikesohet apo te anoje kah cilido tjeter perkrah Allahut.
Allahu i Lartesuar thote:
.) I '.)
.,,

lli .r.:>'-!

o,

,,,

'1'
..
.) Ju')
Y' lJ\',,,. j''u-:.;.
,,,
,,,.
.,,

, J

lli .r'2' ;ii,.. '1'

u,)
#J.

,,.

.,,

"Nese Allahu te provon me ndonje te keqe, ate s'mund ta largoje

kush perve9 Tij, Po nese deshiron te te jape ndonje te mire, s'ka
kush qe mund ta pengoje dhuntine e Tij... " [Junus: 107]
I Derguari i Allahut $ Abdullah iben Abbasit i ka thene: "Dije se sikur i tere
ummeti te ishte tubuar qe te te ndihmonte di<;ka, nuk do te kishte mundur te te
ndihmote perve<; aq sa Allahu te ka caktuar, po edhe nese te gjithe te ishin
tubuar qe te te demtonin, nuk do te mund te te demtonin perve<; aq sa Allahu
te ka caktuar!"45
Kur njeriu i dorezohet sinqerisht Al1ahut dhe behet rob vetem i Tij, nuk
frikesohet me nga askush, por vetem nga Ai. Armiku eshte i fundit nga i cili
mund te frikesohet perve<; Allahut. Robi (besimtari) beson keshtu ne Allahun,
tregon ndaj Tij dashuri dhe frikerespekt, mbeshtetet tek Ai dhe preokupohet
me kete gje, sepse veren qe mendimi mbi armikun, te preokupuarit me te dhe
frika nga ai eshte mungese e te besuarit ne Allahun e vetem. 46 Kur njeriu
beson keshtu ne Allahun, atehere Allahu e ruan dhe e mbron:
+1

Shiko: .;_J. O)\.;...,! <,\ :c1374/3o ",IS:...:J.1.,1 i,,JWI \ JliJ ,c5123c. ,343/So

:")j\)

<Ji ,:_,;-, "

c2784c. ,931/20 )\.,; \., .:r. ""'"r'iJ Ji.......!

45
. Shiko: 1:-"'-" <.:.-!..!.>- JliJ, ... i.,.J, ;;,_.;_,., y1y. i.,; c2518c. ,204170 \;.L._;:J1 .:.,:-,"
46
Sipas kesaj nuk duhen harruar shkaqet e pasojave dhe obligimi qe duhet bere, aq sa ka
mundesi njeriu, sepse kjo eshtc pjese perberese e te mbeshteturit ne Allahun, sipas kuptimit te
fJalcvc te te Derguarit: "l'kilha we tewekkel. "J.-.SYJ !" "Lidhe devene, pasta} mbeshtetju
Allahut!"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..1 .j ..1y.J1_., .. yl
:::,

;ti

113

::,

1_;.T ;jI 21 \ 0

"Allahu largon demet e idhujtareve ndaj atyre qe besuan ... "

[El-Haxhxh: 38]
Sipas kesaj, te besuarit ne nje Allah eshte vendstrehimi me i sigurt. Kushdo qe
hyn aty do te jete i sigurt. Prandaj dikush nga dijetaret e shquar ka thene:
"Kush i frikesohet Allahut, i frikesohet e tere bota, e kush nuk i
frikesohet Allahut, i frikesohet tete botes."47 Kjo eshte njera nga menyrat
se si permes te besuarit te drejte rrenjoset ne zemer dashuria ndaj te mires (el
welau) dhe urrejtja ndaj te keqes (el-bearau).
Menyra tjeter eshte qe njeriu te mendohet mbi pershkrimin e pamjes te Dites
se Gjykimit dhe grindjes ne mes atyre te cilet ne kete bote kane pasuar njeri
tjetrin sipas zakoneve dhe fese se te pareve dhe nuk kane pasuar Allahun: jane
shoqeruar, jane dashur dhe kane shkuar pas njeri-tjetrit jo ne emer te Allahut.
Te tillet, si<; thote Allahu i Lartesuar, ne Diten e Gjykimit do ta mohojne njeri
tjetrin:
,;

.;

1_;'
)
/

/0

I
L..,
. . U

,,.

;1l ,;

,,

/
l..wl
\ 0 i" I J '\,.._
.
) )) y-,:,

'.

.ill:::,

J-,

....,,

jj\ i , \
Y:1 J-,
_r. :

:$,

<lli ; IJ,.:J w ip o LJ 0i :,_! 1;J1 ;jI

81 '. G...i C' : :1 ol" ,
:::,

/ ,,.

/.

,,

J.....

)
/

I.J
.,. J::>:'),,.
/

,,..

,,

'

,,

,,. ,,,,,

,,. ;;, ,,

,,.

,,.

;;,

rr=-,,.
r-->-

"Dhe (sikur te shihnin) kur do te largohen ata qe u prinin prej atyre

qe i ndiqnin (paria largohet prej atyre qe u shkuan pas), e te gjithe e
shohin denimin dhe keputen lidhjet e tyre. E ata, te cilet u paten
shkuar pas, do te thone: "Ah, sikur te na lejohej nje kthim (ne
dunja) e te largohemi prej tyre (prijesve) si u larguan ata tash prej
nesh ! " Keshtu Allahu do t'ju paraqese veprat qe jane deshprim per
ta, e ata nuk kane te dale prej zjarrit." [El-Bekare: 166-167]
Ne kete pozite, padyshim, do te jete ai i cili perkrah Allahut dhe te Derguarit
te Tij per miq i merr te tjeret dhe per hir te tyre do 9ka duan ata, urren 9ka
urrejne ata dhe miqesohet me ke miqesohen ata. Te gjitha veprat e tij, sado
qofshin ato, sado qe perpiqet dhe lodhet, ne Diten e Gjykimit do te jene te
kota, sepse perkrahja e tij, dashuria dhe te ndihmuarit e te mires nga njera ane
dhe urrejtja ndaj te keqes nga ana tjetet nuk kane qene ne emer te Allahut dhe
te Derguarit te Tij.
47

Shiko: .J.r', c245/io

:I

.:,ti .1.ilyill IJ./

114 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....1 ,_p.,11 _., }I

Ne Diten e Gjykimit miqesia dhe dashuria ndaj cilitdo pervec; Allahut nuk do
te vleje. Te gjitha lidhjet e dashurise ndaj te tjereve do te shkeputen. Do te
mbetet vetem dashuria ne mes robit dhe Zotit. Do te jete i lumtur vetem ai i
cili ne jete i eshte afruar Allahut dhe te Derguarit te Tij, e ka adhuruar Allahun
me vertetesi, e ka dashur ate qe Ai e do, ka urryer ate qe Ai e urren, eshte
miqesuar me miqte e Tij dhe eshte armiqesuar me armiqte e Tij, eshte treguar
i afort me ata qe jane te afort me Te, eshte larguar nga ata qe jane humbur, e
ka pasuar te Derguarin dhe i eshte shmangur asaj qe eshte ne kundershtim
me Sunnetin e tij. 48
Kur'ani permban shembuj te shumte mbi dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen
ndaj te keqes. Shembulli me i madh eshte rasti me Ibrahimin 1, Mikun e
Meshiruesit dhe babain e te Derguarve te fese. Ai eshte shembulli me i mire
se si te lidhesh me te verteten dhe si te heqesh dare nga e paverteta. Duke e
pasur parasysh rendesine e jashtezakonshme te kesaj c;eshtjeje, atij, nese do
Allahu, pak me vane do t'ia kushtojme nje kapitull te tere.
Nese ne zemren e besimtarit eshte rrenjosur dashuria e permendur, ai i
roberohet te Lartesuarit, lufton dhe i urren armiqte e Tij, largohet nga ata dhe i
perballon stoikisht te gjitha fatkeqesite qe mund ta godasin ne rruge te
Allahut.
Pas pershkrimit te te besuarit te drejte, stili kur'anor kalon ne perdorimin e
argumenteve te kercenimit dhe te frikesimit.

J i ill\ Jl7 0 .):; J5'_;:; \T 0:iJI (

,..

,,.

,,.

.,

.,

,,,.

,,.

,,,,,. ,,.

.,,.

,,,.

....

),,.

;;,.bi
:,J 0_,-' UJ .JJI i)
- 0/u, 0:)l5:JI oy-i :?JI

,,,.

,,,.

.,

,,..

.P

,,..

.-

,,,.

,,..

u
-

,,.

,,

,,,.

:,:,

,,,.

,,,.,,,

.,,.

;;,

,,;

,,,.

"0 ju qe besuat! Kush largohet prej jush nga feja e vet (i hen dem
vetes), s'ka dyshim se Allahu do ta sjelle nje popull qe Ai e do ate
(popull) dhe ata e duan Ate (Zotin), (nje popull) qe eshte modest e i
bute ndaj besimtareve, por i ashper dhe i forte ndaj mohuesve, qe
lufton ne rrugen e Allahut dhe qe nuk i frikesohet kercenimit te
asnje kercenuesi... "
[El-Ma'ide: 54]
Perkunder atyre, Allahu i do, i mbron dhe i ndihmon ata qe i pergjigjen dhe i
nenshtrohen urdhrave te Tij, sikurse thuhet ne ajetet vijuese:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 ij s.1pJ1.., s. _,J1

115

,,

,,
J ,,.,,,.

..

;;;,

;;;,

. l,) l:Ll,;' '. jj\ \ 01

.J.....:...
"'lS" LG:, ,,-
ify _r i:.,8
- .
J

.,.

r, - J.,

::;,

. , -

"Allahu i do ata qe luftojne ne rrugen e Tij te rreshtuar si te jete

ndertese e fortifikuar." [Es-Saff: 4J
J

,,

'.
\JI ,__r->., Y"
,, J, r<U r
J.r
.,,

ill\ i..rI
::;,

"Sepse vetem Allahu eshte Ndihmetar juaji dhe Ai eshte me i miri

ndihmes." [Ali-Imran: I 50]
I
.,.

J JyJI U y21 \ \\)

.,,.

,,,.

::;,

,,

"
permbahuni me Allahun se Ai eshte Ndihmetar juaji. Sa
Mbrojtes i mire dhe sa Ndihmetar i madh qe eshte." [El-Haxhxh:

78)

Dashuria ndaj Allahut nenkupton pasimin e te Derguarit te Tij, si thuhet ne

ajetin vijues:

.... ill\' c !<'1

J (""""" y

J.,.
) .r-

;;;,

,,

r-

s,

1"

,,

;;;,

,,

.,,.

,,

ill1 C'....__:

r--
,,

' \i:., t<i:.,1 1.

(5 Y'-':' lj
y.>u r--< u
J

- ,,

,,

,,

.,.

"Thuaj: "Nese e doni Allahun, atehere ejani pas meje qe Allahu

t'ju doje, t'ju fate mekatet tuaja, se Allahu eshte qe Jal shume,
meshiron shume." [Ali-Imran: 31]
Shejhu-1-Islam Then Tejmije thote: "Dashuria ndaj Allahut nenkupton pasimin
e Sunnetit te te Derguarit te Allahut dhe sheriatit te tij, ndersa kuptimi i saj
eshte lufta ne rruge te Allahut, lufta kunder armiqve te Tij dhe te ndihmuarit
miqte e Tij."49
Hasan el-Basriu, Allahu e meshirofte, thote: "Njerezit kane menduar qe e
duan Allahun, prandaj Allahu i sprovoi me ajetin vijues:

"Thuaj: "Nese e doni Allahun, atehere ejani pas meje qe Allahu

t'ju doje ... " [Ali Imran: 31]

49

Shiko: .(76d')

50

Shiko: .(25/2

:'l.J1_;J1 ........,J1'

o :"_#' .:,!1

116 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')'.....\

.J s-lp\lJ s-}1

Kur' ani dhe Sunneti edukojne ummetin islam qe ta doje ate qe Allahu e do
dhe ta urreje ate qe Allahu e urren, qe ta perkrahe ate qe Allahu e perkrah dhe
te heqe dore nga ajo qe Allahu ka hequr dore. Dashuria e ketille shkon deri aty
saqe besimtari me teper deshiron te hidhet ne zjarr sesa te kthehet ne
mosbesim, nga i cili e ka shpetuar Allahu.
Edhe pse ne jeten e muslimaneve te sotem, me perjashtim te atyre qe i ka
meshiruar Allahu, verehet mungesa e dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes
ndaj te keqes, rendesia e kesaj c;eshtjeje ne esence nuk ndryshon aspak, sepse,
sic; thote Shejh Muhammed bin 'Atiku: 51 "Sipas numrit te argumenteve, pas
insistimit per nevojen e te besuarit ne nje Allah dhe ndalimit te politeizmit,
kjo eshte c;eshtja me e paraqitur ne Kur'an." 52
Marrja e ligjeve laike nga botkuptimet e mosbesimtareve eshte nga njera ane
rezuletat i natyrshem i mungeses se perkushtimit ndaj Allahut dhe te
Derguarit te Tij dhe nga ana tjeter i mosheqjes dore nga tagutet e mallkuar, te
maskuar nen petkun e se pavertetes dhe genjeshtres.

SI
52

Mbi te do te flitet se shpejti.

Shiko: .(14-f') :'.!l1J \,,,.:J1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l.,1

-=1

i,.1y.J1J i,. yl

117

KAPITUlll I DYTE
Kushiane miute e Alla hut, kushiane miute e
sheitanit dhe ci la eshte natvra e armiqesise ne
mestvre?
Permbajtja e kapitullit:

- Natyra e armiqesise ne mes dy paleve

- Perfundim

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>\.....,\ s.l)IJ s.'lyl 119

Kapitulli i dyte

KUSH JANE MIQTE E ALLAHUT, KUSH JANE MIQTE

E SHEJTANIT DHE CILA ESHTE NATYRA
E ARMIQESISE SE TYRE?

Te radhiturit ne radhet e miqve te Allahut dhe ne radhet e miqve te shejtanit

ka filluar qe moti; prej dites kur Allahu e ka krijuar Ademin I dhe i ka
urdheruar melaiket qe t'i bejne sexhde atij. Melaiket e degjuan, ndersa
shejtani refuzoi dhe u mbajt me te madh.
Kur'ani i Shenjte ne shume sure flet gjeresisht mbi armiqesine e perbetuar ne
mes Ademit (njeriut) dhe Iblisit. Shembuj te tille ka ne suren EI-Bekare, EI
A'raf, Ta-Ha dhe te tjera. I Lartesuari thote:

r; \)\ w ;))

0\.S"J \) J.i u \)
,,.

..-

,,.

.;,

,.,.

.,.

,,.

oJ

1: :. I US-J QI JjJ cii 1 r;T4 wJ * J!l.501

_
I 0-4 \S__,5:; oI o \.i' UJ
/t 0\ jt * \,kJ
,,. ,,
,,.
,,,,.
O

,,.

,.,.,,

,,J

,,

.; ,.,

.;,

,,.

,,

,,.,,.

.;,

OJ

,.,.

,,.

_.,

,,.

,,.

.... :-1 <"-:I ,_ 1 L}j' "'---' \SIS' L,.,.

UI . ('(
J\. t." G')
<"
.)
,.,I ("--') )
("--'
) I
1_ 1 w * r-/
' \\ (11
oL:.15' ". ';T
1:. * l..f:>
. r ,Y'' ;J1.
- ;:__,G
.
..JJ(
,.,.

,.1 ,.,.

,.,.

,,.

("""' r-:-0

'

,,.

U)'

.,.

oJ

,,.

,,.

......

...... o

,,.

,.1

OJ

,,.

,,. ,,.

,,,.,

,,

,,.

,,. .,.

,,.

.:;

,,.

,.,.

c:
.,..

,.,.

:;::,

.,.

""

,.,.

...,

,,.

,,.

,.. ,,,.

,,.

.;, ,, ..,.

,,.

,..

,,.

:;::,

,,.

l yy'. lli ,'-?I , : "., C':t Gu C

<S ("--' - : -, .

"E kur u thamif melaikeve: "Pifruljuni Ademit!"- ata menjifherif iu

pifrulifn, me pifrjashtim ti:! lblisit (shejtanit). Ai refuzoi dhe u mbajt
nif ti:! madh dhe u be pabesimtar. E Ne i thamif: "O Adem, ti dhe
bashkifshortja juaj banoni nif Xhennet dhe hani lirisht nga frutat e
tij kah ti:! doni, po mos iu afroni asaj bime e ti:! bifheni zullumqarif (te
vetes suaj). " Po shejtani i bifri qi:! ata ti:! dy ti:! mashtrohen nif ate
(peme ose xhennetin) dhe i nxorri ata nga ajo (e mire) qi:! ishin nif ti:!,

120

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,I ..j s.lpllJ s. yl

e Ne u thame: "Zbritni (dilni), jeni armik i njeri-tjetrit, e ju deri ne

nje kohe ne toke keni vendbanim dhe defrim." E Ademi prej Zotit te
vet pranoi disa fjale (lutje), prandaj Ai ia fali (gabimin), Ai eshte
Meshirues dhe pranues i pendimit. Ne u thame: "Dilni prej atyhit
qe te gjithe, e juve gjithqysh do t'u arrije udhezim prej Meje, e kush
pranon udhezimin Tim, per ata nuk ka as frike, as qe do te
brengoset." (El-Bekare: 34-38)
Per refuzimin e Iblisit, qe t'i beje sexhde Ademit, flitet ne suren El-A'raf, ku i
Lartesuari thote:
. ,)) L; if
.
-;1:.:_
,y
.,

.,, - ,,.

..._r.;>-,. d ,J 2.JJ'/'f 1 uf c ,J
.,,

<

.,

"(Allahu) Tha: "<;ka te pengoi ty te besh sexhde, kur Une te

urdherova?" Ai (lblisi) tha: "Une jam me i vlefshem se (l,i, mua me
krijove nga zjarri, e ate e krijove nga balta!" (El-A 'raf' 12)
Pra, Allahu e ka urdheruar Iblisin qe Ademit t'i beje sexhde, por Iblisi ishte i
mallkuar, ka refuzuar ta beje ate, e ka mbajtur veten ne te madh dhe ka shkuar
kah analogjia e gabuar: qe zjarri eshte me i mire sesa argjili. Me kete Iblisi e
beri veten shok perkrah Allahut te Lartesuar, sepse Allahu e thote nje, ndersa
Iblisi thote se mendon ndryshe. Prandaj, e ka merituar mallkimin dhe debimin
nga Meshira e Allahut.
Njerezit jane te ndare ne dy lloje; ata ne rruge te drejte dhe ata qe jane te
devijuar. Kjo ndarje ka filluar qe moti, sic; thote Allahu i Lartesuar:
,,,

0_p

ill\3 :? ) '?1 Y'

;;.

.,

.;"

J ,,. ,,.

c:,

"Ai eshte qe ju krijoi juve, e nga ju ka mohues dhe ka besimtare.

Allahu e sheh shume mire ate qe e punoni." (Et-Tegabun: 2)
Ata te cilet i jane pergjigjur thirrjes se te Derguarit dhe kane besuar ne
shpalijen e Librit dhe te Derguarit te Tij te derguar si meshire njerezve, ata
jane miqte e Meshiruesit.
Ne anen tjeter, ata qe i kthyen kokat dhe e mbajten veten ne te madh jane
miqte e shejtanit.
Para se te fillojme te flasim me hollesisht mbi keto dy lloje te njerezve, jemi te
obliguar te dime qe i Lartesuari ua ka terhequr verejtjen roberve te Vet per
armiqesine e shejtanit ndaj tyre edhe pas rastit me Ademin, dhe per kete ka
paraqitur shume argumente.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>LI

.J s:.l_p.)IJ s:."i _,J1

121

Allahu i Lartesuar, ne shume vende ne Kur' an, jo vetem qe e ka cekur rastin e

Ademit dhe armiqesine e shejtanit ndaj atij, por edhe ua ka terhequr verejtjen
pasardhesve te Ademit qe te mos i degjojne mashtrimet e shejtanit dhe qe te
mos zbrapsen nga rruga e drejte e Allahut.
I Lartesuari, thote:
,..

,,.
/.
.:,
}/
....
,,.. ,,.,
/ IS'. i'I\ -' I 1::_.)\ I !'T '. .UI 1'.1C'
.
,
\.k.:;J
;J
I

U
I
...:....,(
1_::_
<'1
1
J
r ,.,,. .,, J
r-c..s
.r4J.. ,,, 0

f, ,,.

...,

,.,

"0 ju qe besuat, hyni ne Islamizmin e teresishem (piirqafoni Jene

islame ne teresi), e mos ndiqni rrugen e shejtanit, sepse ai eshte
armik juaj i hapet." (El-Bekare: 208)
Mandej vjen verejtja e sajuar me kercenim:
1'LJ1'.;:.' -/Q\
/

,,..

,;

) ,,..

_.,

' iL.S'0\.k.:;J
'C'
'o -'" C.r
- 1c:.u/:;T
/ t. / i:.r: t"'<":"i/
t"' i C$} /.
,.,
J
J
,,.. )
0
.....
/.
' I
/.. I.\'"\\
' ,:\r
Q;;,_ \.;\:
, J..r
': LJ
. <l..j'
/,
. <\ .u
, I
;J:\ 1"::
i:.r:
-
J
r
r
r:-:-:

,,:

0;. u ::r-..w :L;J:,f

/

"0 bijte e Ademit, te mos ju mashtroje kurrsesi shejtani sikurse i

nxorri prinderit tuaj nga xhenneti, zhveshi prej tyre petkun e tyre,
qe t'ju dale ne shesh lakuriqesia e tyre. Vertete ai dhe shoqeria e tij
ju sheh, ndersa ju nuk e shihni. Ne i kemi here shejtanet miq te
atyre qe nuk besojne." (El-A 'raf- 27)
Rrefimet kur' anore nuk ndalen ketu, por shkojne edhe me tutje, duke e
zbuluar edhe me teper armiqesine e shejtanit qe te shohe dokush qe ka mend.
Keshtu, i Lartesuari duke folur per Iblisin thote:

;e::tJ ertJ *

<-:; Ju JJ tli1 Ll

"Ate e mallkoi Allahu. Ai ka thene: "Une do te perfitoj nje pjese te

caktuar te roberve te Tu. Do t'i shmang (nga e verteta), do t'i bej te
shpresojne ne gjera te kota; do t'i urdheroj dhe ata do t'i shqyejne

122

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")I...,\

.J s-ly.-!1_., s-") _,11

veshet e hagetive; do t'i urdheroj dhe ata do te shemtojne krijesat e

Allahut. 11 E kush e hen mik shejtanin, e jo Allahun, ai ka deshtuar
sheshazi. Ai u premton atyre dhe i hen te shpresojne, por shejtani
nuk premton tjeter vetem se mashtrim." (En-Nisa: 118-120)
Mandej i Lartesuari ua pershkruan njerezve pamjen e Dites se Gjykimit, kur
pasuesit e shejtanit do te pendohen, por atehere do te jete vone. I Lartesuari
atehere do t'u thote:

r-

....

,,,

0 .....

....

J ....

.11 1 _,1 0i) * )

"E tash, ju o kriminele, ndahuni! 0 hijte e Ademit (kriminele), po a

nuk u dergova porosine qe te mos e degjoni shejtanin, se me te
vertete ai eshte armiku juaj i hapet. (Ju porosita) Te me adhuroni
Mua, se kjo eshte rruga e sigurt!" (Jasin: 59-61)
Mandej e pershkruan pamjen tjeter dhe thote qe shejtani do te heqe dore nga
pasuesit e vet:

cJ t )) 1 J ) ill1 0 :;.u1 w 01 JuJ

1; JJ J; )5 w J F\j '_j 0i u1 0l1L J 01.S"
J

O ,,.

.... ,,,

,,.

'.

"'

,,,.,,.

,,,

,,,

,,.

,,, ,,.

, <"
r i ' <

t..,/,

r-'

,,,

"'

;f,

;;,

..... o

O ,;

;;,

.,.. 0

,,,,

'-?': r

.,,

,,. 1-

,,, ,., J

,,,

_, r--

,,,,

,,-

,,..

,,,

,,

.,,

,,,

J ,,.

{\ ' , ' ii C' ' C:: ...:__ ' , \Si C ' C

ii
'-'-"-"-'
,,.

,,.

;f,

;f,

} yl \1.ll 0

,,.

J;

t"'

"E pasi te kryhet reshtja (te hyjne ata te xhennetit nif xhennet dhe te
xhehennemit ne xhehennem), (xhehennemlinjve) shejtani (u mban
ligjeraten e shemtuar) dhe u thote: 11 Vertete Allahu ju pat premtuar
premtim te vertete, e une ju pata premtuar dhe, qe, nuk zhatova
premtimin ndaj jush. Po une nuk pata kurrfare pushteti ndaj jush
(qe t'ju detyroj), perverse ju thirra (ne rruge te gabuar), e ju m'u
pergjigjet; atehere, pra mos me qortoni mua, po qortoni veten. Une
nuk mund t'ju shpetoj juve, e as ju nuk mund te me shpetoni mua.
Une mohoj shoqerimin tuaj qe me hete mua me pare (me adhuruat
ne vend te Zotit). 11 S'ka dyshim, johesimtaret kane denim te
dhemhshem." (Ibrahim: 22)
Pas ketij sqarimi nuk mund te kete sqarim me te qarte. <;do gje kthehet ne
vend te vet. Gjithnje, derisa shejtani eshte armik i njeriut, edhe pasuesit e tij
jane armiq te miqve te Allahut dhe pasuesve te Derguarve te Tij. Prandaj, ne

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\...,I _J s.l)IJ s.":1_,ll

123

mes ketyre dy grupeve eshte e perbetuar armiqesia dhe nuk mund te kete
pajtim. Ne mes tyre ka lufte dhe armiqesi te perhershme. Lakmia, perqeshjet,
nenshtrimet, dinakeria dhe mashtrimi qe fut shejtani jane armet e ithtareve te
tij (shejtanit).
Pasuesit e shejtanit jane njerezit te cilet i pergjojne besimtaret dhe ne do
menyre tentojne qe t'i zbrapsin nga perkujtimi ndaj Allahut. Per kete Allahu i
Lartesuar ne Librin e Vet te Shenjte flet ne shume vende. Mbi ate se s1
armiqte e Allahut i perqeshin pasuesit e Tij, Allahu i Lartesuar thote:
i;tJ
J
,,.
"'
J
,,."'/. / JJ(
!'T J/ JJ;fiI ' ,,,.0
, .,..'y,,.. 1y'lJ
, /. ' // C:UI
/ .ill;f, J-J
, ,,.:<
GJ1O I .J"'-'
, ,,.
1 J- ) Iy
i"Y../ '
o.
J
)
)
)
/ U,:
/
/ /
"Atyre qe nuk besuan u eshte bere e hijshme jeta e kesaj bote dhe
bejne tallje me ata qe besuan. Po ata qe u ruajten (besimtaret) do te
jene me Zart se ata (mosbesimtaret) ne Diten e Kijametit. Allahu i jep
(shpe"rblimin) pa mase atij qe e do." (El-Bekare: 212)
Ne nje vend tjeter i Lartesuari thote:
.,, 0

0:!.,,.,,, \5:.ll

I
twl JI.;
0-4.,. Lrf,
.. ,,. I) l;1 vj.; 0-4,,, J fa JJI
,,,
JJ

.,.

,,.

.,,

.,,

.,, /

;fi

,,,,.

,;

.,,

"Paria qe nuk besoi nga populli i tij tha: "Ne po te shohim

mendjelehte dhe te konsiderojme vertete rrenacak!" (El-A 'raf 66)
I Lartesuari me tutje thote:
,,.

* 0J )l1..:; IJ :; I{, * 0 1_;1 0:I ljlS"' 1;;.,.i J-I 0

,,.
!i
,,.
.,,
;fi
J ,,,.
,,,.
,,.
,,.
,,.,,,.
.,,
.,,
.,,.,,
,,,
0 IL,a.J .. u',/ 01 I l\j ) \() * /. <: I '1::\ .li JI I '1::1 \I'J
.r.--' ("';,"
: .r.--'
:
y
/ JA : y ) :
J

,,,

;fi

,,.

,,,

;f,

:f;

'''r

"Mekataret ishin ata te cilet i perqeshnin ata qe besuan. Dhe kur

kalonin (besimtariit) prane tyre (idhujtareve), ata ia benin me sy
njeri-tjetrit. E kur ktheheshin te Jami/jet e veta, ktheheshin te
kenaqur. Dhe kur i shihnin ata (besimtaret), thoshin: "S'ka dyshim
se keta (besimtaret) jane te humbur!" (El-Mutaffifinii: 29-32)
Shikoni se si e pershkruan Allahu armiqesine e ithtareve te shejtanit dhe ka
fshehin ne vete ndaj besimtareve:

Ji

0 ) }::Ji\ ) ::r-..J1 oy.) J;; u 80

1r,
.,,
,,,
.,,
.,,
,,.
.,,
,.,,,.
0
J
.,,.
.,,
J
,,.
J
J
.,,
J
J
,
;f,
"'
.,,.
'
jj
l,
1-'
I'.J- . 0
:1 0y-:.
'(',"\,i c..rlo GLl
'. .r--1
", r--
ill\ ,J), l.JI (',,.\ 0-"
,,,.
,,,. - r--,,.
,,. ,,.
;j)

,:;

..,,

.,,.

124 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r' .j '}'J _,J1

"E kur u lexohen atyre ajetet tona te qarta, ne fytyrat e atyre qe nuk
besuan veren urrejtje. Gati u versulen atyre qe ua lexojne ajetet
Tona. Thuaj: "A t'u tregoj per nje me te keqe se kjo? Zjarri, te cilin
Allahu e caktoi per ata qe nuk besuan." Sa i keq eshte ai vend ku do
te shkojne." (El-Haxhxh: 72)
Ketu duhet mbajtur mend e verteta e pakundershtueshme: qe armiqesia e
treguar ne mes Ademit \ dhe Iblisit do te mbetet perhere edhe ne mes Iblisit
dhe pasardhesve te Ademit, deri ne Katastrofen e Pergjithshme. Tere historia
e njerezimit flet dhe deshmon mbi kete armiqesi, mbi ndarjen e njerezve ne
ata te cilet pasojne te verteten dhe rrugen e drejte dhe ne ata te cilet pasojne
rrugen e gabuar, epshet dhe shejtanin.
.,,

If,

J <lJIJ

J LS' (fI
J

..,.

.,,.

J ,.,. .,,.

:;.,

"Ai eshte qe u krijoi juve, e nga ju ka mohues dhe ka besimtare.

Allahu e sheh shume mire ate qe punoni." (Et-Tegabun: 2)
Prandaj ne mes ketyre dy grupeve nuk ka pajtim as ne kete bote as ne ate bote.
Shejhu-1-Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, thote:
"Ne Iigjin e Allahut, ne mes tjerash, ben pjese edhe ajo se kur Ai deshiron t'ua
tregoje fene e Vet atyre qe e kundershtojne, per te vertetuar vertetesine e
Fjaleve te Veta, me ane te se vertetes e mposht te paverteten dhe e debon
genjeshtren." 53
Shikoni se me sa armiqesi jane sjelle te gjithe popujt ndaj te Derguarve te
tyre: Nuhit, Hudit, Salihut, Shuajbit, Ibrahimit, Musait, Isait dhe Muhammedit
- Armiqesia e mosbesimtareve ndaj besimtareve do te mbetet deri ne
Katastrofen e Pergjithshme.
Sado kembengules qe te jene miqte e Meshiruesit ne pasimin e rruges se
drejte te Zotit te tyre, edhe pasuesit e shejtanit jane_ po aq kembengules ne
pasimin e paditurise dhe bredhjeve pa rrugedalje. E njejta gje eshte nese jane
duke e pasuar . shejtanin, epshet, perkatesine e popullit dhe te gjuhes,
pushtetin, token apo fene e paraardhesve te vet. Allahu i Lartesuar ne kete
kuptim thote:
,.,.

,, .,,

:SI

', 'CJ' i I , < jj(

) -)

).r'-' J.., ) }Y

53

Shiko: c57/28o

\sJL,.oJ1

,,.

:-11 JI ...::..,L...L,bJ\ '.

:,

:;;

::,

', '. '., I :,1 '. jj\ I' <lJI

t+"' y J..,

r.,,,',)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f....,\ .j 1)1J '1}1
.,,

/JI

125

yi jl w,bJ\ J !_;JI y.- lkJI

.,,,.

,,. l

J!,

,,.

;;,

0)
"Allahu eshte Mbikeqyres i atyre qe besuan, i nxjerr ata prej
erresirave ne drite. E kujdestare te atyre qe nuk besuan jane djajte,
qe i nxjerrin ata prej drite e i hedhin ne erresira. Ata jane banues te
'ljarrit, ku do te qendrojne pergjithmone." (El-Bekare: 257)
Miqte e Allahut "te cilet pasojne te Lartesuarin, jetojne nen mbrojtjen e Tij
dhe vetem Ate e marrin per mbrojtes, formojne nje familje dhe nje popull
(ummeten wahideten), i cili nuk eshte i kufizuar me kombin, fisin ose
familjen." 54
Islami ka ardhur qe ta nenvizoje dallimin ne mes te vertetes dhe genjeshtres,
ne mes Islamit dhe xhahiljjetit. Ai nuk i tubon njerezit ne baze te prejardhjes
dhe races, kombit ose nenqiellit, sic; e bejne kete paganet e vjeter dhe te rinj,
por ne baze te te besuarit ne nje Allah dhe ne berjen e veprave te mira. I
Lartesuari thote:

011)t_;a yt.;i) 1i:;.J j;() ;-::,.,. \ lf1 81 (

.,,

.,,

,,.

.;;

;;,

,,, .,,

,:::,

;;,

'. r- 1; ill\ 01 <I.ii .wl

,.,.. r ,,,.
,,.
.,,

.,,

.....

r- c.r
, <\

,,

,,.

"0 ju njerez, vertete Ne ju krijuam juve prej nje mashkulli dhe nje
femre, ju heme popuj e fise qe te njiheni ndermjet vete, e s'ka
dyshim se tek Allahu me i ndershmi nder ju eshte ai qe me teper
eshte ruajtur (te keqjave), e Allahu eshte shume i Dijshem dhe
hollesisht i njohur per rdo gje." (El-Huxhurat: I 3)
I Derguari i Allahut thote:
"Arabi nuk ka kurrfare perparesie nga joarabi, e as joarabi mbi arabin, as i
ziu mbi te bardhin, as i bardhi mbi te ziun, perver sipas te besuarit. Te gjithe
,
ju jeni nga Ademi, e Ademi eshte nga dheu.' ss
I Derguari gjithashtu ka thene:
"Allahu e ka liruar besimtarin e nenshtruar dhe mekatarin e pafat nga
,,
adhurimi paraislamik dhe mburja me paraardhesit e vet. s6 I Derguari i
54 Shiko: .(413/lo '0T_;J1 J')l.l; .,!'
55

Shiko: -......_., ....-.,l _...ai 4i ,:, J-,J" .ui ! 01.;..,!J ,_...ai \?.i .y- <411/So :".u-i

56

Shiko: .(108'-"'l ._;,....,

rL>)/1

..1.;.....o'

126 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1 .j s:.l}IJ s:. }'

Allahut ka hequr dore nga te aformit sepse nuk kane dashur ta pranojne fene e
tij, keshtu qe besimtaret ta kishin shembull.
Amer iben el-Asi rrefen se si e kishte degjuar te Derguarin e Allahut duke
folur haptazi pa kurrfare hezitimi: "Familja e atij dhe atij (e kishte tii biinte me
tii afiirmit e ti)) nuk jane mbrojtesit e mi. Mbrojtesit e mi jane Allahu dhe
besimtaret e devotshem." Ky hadith eshte i besueshem, e transmetojne
Buhariu dhe Muslimi. 57
I Derguari i Allahut ka thene: "Me te afermit me mua jane ata me te
,,
perulurit, pa dallim se cilet jane ata. ss Ne ate kuptim jane Fjalet e te
Lartesuarit:
O

:?JI

C:J J2'-J u:; ill\ 0

J

,,.

::,

::,

,,,

". . . ta dini se Allahu eshte Mbrojtes i tij, Xhibrili dhe besimtaret e

ndershem ... " (Et-Tahrim: 4)
Prandaj, besimtaret jane te mbrojturit e Allahut. Ata i pergjigjen asaj qe
Allahu deshiron, pranojne nga Ai, vetem Ate e adhurojne dhe vetem nga Ai
frikesohen. Teresisht e kunderta eshte me grupin tjeter. Kurdo qe dikush nga
te Derguarit e Allahut i therriste, ata pergjigjeshin:
,,

,,.

,::}

.,,.

,,.

,,

,,.

.,,

,,,

.,,.

,,. o,.-

J ,,.

,.'''Cl 01.S" 'Xi tS,C\ uiG' :'.{ \ I l\j

0)-4',, U') U:.::. 0 _1;: U
)

,.. . , -

y)

c'.:: U"

,,. ,...

,,.

"Ata thane: "Jo, ne ndjekim ate rruge ne te cilen i gjetem prinderit

tane ! " Edhe sikur prinderit e tyre te mos kene kuptuar asgje dhe te
mos jene udhezuar ne rrugen e drejte (ata do t'i pasonin)?" (El
Bekare: 170)
I Lartesuari mandej thote:
J ,,.

,,.

,,.

,,.

::,

,,.

,..

,,.

,,.

tS'
,t
lbl'
J GI
.
Y1\jJr
J'\JI'
,J 1J'iGJ111
j'
Y:1
r- u-'
,J
,,.

0)

u) 0;i:; u 30 0 :)) 1.r:0

,,.

,,,

,,,

,..

,,,

"E kur u thuhet atyre: "Ejani tek ajo qe e zbriti Allahu dhe tek (rka
thotii) i Derg,ari ",- ata thone: "Na mjafton ajo qe i gjetem prinderit
tane." (a mjafton) Edhe nese prinderit e tyre ishin qe nuk dinin
asgje dhe nuk ishin ne rruge te drejte?!" (El-Ma'ide: 104)
57 Shiko: .JLe_'.i1 .J <215 ,197/Io :J ,y1 y\5 <419/lOo :\,GJ1
c_
58 Shiko: t'\k-1 ,(485 ) :Jl_;.o.ll 'o,c-JI ;,ii' y\5 'Cjj- pl--.>") ,(235/So :'.u-i
)
..,f'
(2008 c, 181/20 :,

.i..:......,,'

127

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,1 1p11.., _,J1

Virtytet e dalluara te te mbrojturve te Allahut jane: te pergjegjurit, nenshtrimi

ndaj dispozitave te Allahut, ligjit te Tij dhe pasimi i urdhrave te Tij.
Allahu i Lartesuar thote:
G.......:.., I I _, 0i J.,,('"...._'\ .J J ,, <lJI JI I J bl '. / \\ J' - 0LS" \..'JI
J

yy-:.

,,.

:fJ

,,.

r-' ,;r"J),

,,.

0 1 ))

af)

: .r-

,,.

,,.

,,.

,,.

,:

"Kur thirren besimtaret per gjykim ndermjet tyre tek Allahu dhe i
Derguari i Tij, e vetmja jjale e tyre eshte te thone: "Degjuam dhe
respektuam! " Te fillet jane ata te shpetuarit." (En-Nur: 51)
Kundruall atyre pasuesit e shejtanit dallohen me shmangien nga dispozitat e
Allahut dhe ligjet e Tij me pasimin e epsheve dhe me pasimin e shejtanit, si<;
thote i Lartesuari:
:ill

"'

8..1,') '_ .,... \\.,

,,.

0/

- ,

,.,

' ' , I'

J) _r.? C::""" )

\J \''

,'

G.......:... 0 yI y-!._,,)
,
)
,.,

"... dhe thone: "Degjuam (fjalen tende) dhe kundershtuam (thirrjen

tende)!" Dhe thone: "Degjo, mos degjofsh! (dhe thane) Raina!,

duke perdredhur gjuhet e tyre dhe duke sulmuar Jene ... " (En-Nisa:

4 6)
I Lartesuari gjithashtu thote:
/

0 jQ

- 1 IS :;,i 4 ;.iti :;J

0

....:

,,.

,,JJ

'IJ

,,.

..... o

,...

"E kush eshte me zullumqar se ai i cili keshillohet me ajetet e Zotit

te vet, e pastaj u ktheu shpinen atyre? Ne me siguri do te
hakmerremi kunder krimineleve." (Es-Sexhde: 22)
Dijetari i madh dhe i njohur, Then el-Kajjimi, thote:
"(:dokush qe e mohon te Derguarin e Allahut dhe refuzon ta pasoje ate, nuk
punon sipas sheriatit te tij, e urren fene e tij, nuk i permbahet premtimit te
dhene, e pason te huajen e dikujt e jo praktiken e tij, lejon te jetoje ne
paganizem (padituri) i dhene pas epshit te vet dhe zemres se prishur,
mosbesimit dhe urrejtjes ne kraharor, padegjueshmerise dhe mosruajtjes se
organeve te veta, ai eshte shok i shejtanit. " 59
Pasuesit e shejtanit dallohen sipas asaj se kur u paraqitet e verteta ne rruge, e
shkelin dhe e shqelmojne me kembe, nese nuk jane ne gjendje ta bejne kete, e
59

Shiko: .(7d') :\,}.,'

'-!1.u

128

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\....,\

.J 1_r.J1 _., __,J1

ndjekin, por nese edhe kete nuk munden, atehere e pengojne dhe nderrojne
drejtim. Ata e refuzojne sa munden, e nese nuk munden, e devijojne, e
turbullojne dhe e izolojne nga zbatimi ne praktike. Por nese nuk kane
rrugedalje nga ajo (e verteta), i sillen verdalle dhe shtiren se jane duke iu
nenshtruar, jo per shkak te se vertetes, por per te perfituar di9ka nga ajo, si9
thote i Lartesuari:
,,.

["'""

,,.

.,.,

,,

I '.C JI'* 0 ,. ,, ','. "- . bl

'
;fl

:)
O

,,.

,,.

_,.

I
i I Y'\.;'JI i'i".
d',,f
-, - Ji 0Y-- 'i
0

JJ

;fl

,,.

,,

.J,,, .JJI JI I, bl'

,'"(":
__ '\

<Y--! : ('"""' ,;r" )) ,

.r-:
J

,,,.

,...

: y
.Q

:)

.w
.:.:_ I\
r i* '.
, - :l I Yt-C'- <-Y'-'
\;

llkJ\ 2J.<l' (', j /1;

r--, r' , J u- rJJ r-:-J

J,,

"E kur thirren qe ndermjet tyre te gjykoje Allahu dhe i Derguari i

Tij, nje grup prej tyre nuk iu pergjigjen asaj. Po nese eshte qe e
drejta u takon atyre (ne ate gjykim), ata i shkojne atij te bindur e me
respekt. A thua jane te semure ne zemrat e tyre apo mos dyshojne
(ne te Derguarin), ose mos frikesohen se Allahu dhe i Derguari i Tij
do te gjykojne padrejtesisht kunder tyre? Por jo, ata vete jane
zullumqare." (En-Nur: 48-50)6

NATYRA E ARMIQESISE NE MES DY PALEVE

Tani, kur jemi njohur me cilesite e te dy paleve, mund te kalojme ne
pershkrimin e armiqesise mes tyre. Kjo armiqesi duhet te njihet per se afermi,
qe te mund te dallohet se 9ka eshte e keqe e 9ka e mire. I Lartesuari thote:

, - : ,

\ '.

,,.

I '. ,

_,.

,,

,...

- ili i C

,,-

_,

-,

;fi

,,

,,.

I;,_ '._,.,...,
'/ II ,) iJ I Jl) C

"Allahu nuk eshte qe t'i /ere besimtaret ashtu sir jane, pa dalluar te
keqin nga i miri ..." (Ali-Imran: 179)
Njohja me armiqesine ne mes ketyre dy paleve eshte shume e rendesishme,
sepse kjo e zbulon lojen e atyre te cilet nga Islami mbajne vetem emrat
muslimane dhe perpiqen qe t'i fusin muslimanet ne mesin e paganizmit
modern, ku do ta humbasin identitetin e vet islam, t'ua presin hovin e tyre te
perkushtimit ndaj Allahut dhe bashkmendimtareve dhe ta zbusin rezistencen e
tyre ndaj armiqve te kesaj feje.
60

Shiko: c53/lo

w, tP

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 .. 1.r.J1J .. '.I }I

129

Ky eshte fakt i dukshem dhe jashtezakonisht i rendesishem, te ciJin armiqte

perpiqen ta falsifikojne duke pohuar qe edhe mosbesimtaret mund te behen
miq besnik, qe edhe ata duhen respektuar dhe c;muar, dashuruar dhe nderuar,
duke pohuar se ata jane perparimtare, ndersa ne te prapambetur, se duhet
shkuar pas hapave te tyre dhe se kultura dhe civilizimi i tyre, me gjithc;ka qe
permban, te miren dhe te keqen, te bukuren dhe te shemtuaren, duhet marre si
shembull dhe duhet pranuar ne teresi. 61
Nderkaq, mosbesimtaret do te humbasin dhe do te shkaterrohen ne teresi,
ciletdo qofshin ata. Pasuesit e Allahut do te fitojne, edhe nese jane ne numer
te paket, kurse pasuesit e shejtanit do te humbasin, madje qofshin ata te
shumte ne numer edhe sa kokrat e reres.
Para se te kalojme ne analizimin e hollesishem te armiqesise ne mes ketyre cty
paleve, eshte i nevojshem nje pershkrim i shkurter rreth Iblisit dhe njeriut per
te njohur se si e gjen shejtani rrugen deri te njeriu dhe se si ua turbullon
pasuesve te vet te verteten me te paverteten dhe ashtu i mashtron. Besimtari
eshte i obliguar ta dije se c;ka eshte e vertete dhe c;ka eshte e drejte sipas
sheriatit mbi te besuarit ne Allahun, dhe ne kete menyre ta ruaje vetveten dhe
miqte e vet. Dijetari Iben el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, armiqesine e
shejtanit ndaj njeriut e analizon ne shtate pika vijuese, te cilat do t'i paraqesim
shkurtimisht:
1. E para nga cilesite e shejtanit eshte cytja ne mosbesim, politeizem dhe
armiqesi ndaj Allahut dhe te Derguarit te Tij. Nese shejtani (djalli) arrin qe ta
shtyje njeriun ne te, e ka arritur qellimin e vet te pare dhe me te rendesishem,
sepse e ka perfituar ate dhe eshte bere njeri nga ndihmesit e tij. Por nese kete
nuk e arrin, atehere perpiqet qe ta mashtroje ne nje menyre tjeter.
2. Risite ne fe - bid'atet. Kjo per shejtanin eshte me e dashur se mekatet dhe
padegjueshmeria, sepse futet drejtperdrejt ne thelbin e fese, e kjo e keqe eshte
ne kundershtim me mesimet e te Derguarve. Nese shejtani nuk mund ta cyte
njeriun edhe ne kete, per shkak se ky ruhet nga mashtrimet dhe risite ne fe,
atehere mundohet ta cyte ne nje fushe tjeter.
3. Leshuarja ne mekate te medha te te gjitha llojeve. Shejtani perpiqet qe
njeriun ta cyte ne mekate te medha, vec;anerisht nese ka te beje me person te
ditur, qe prej tij t'i zbrapse njerezit e tjere, por eshte e njohur qe perhere ka te
atille qe mezi presin te zbulojne ndonje turp ne mesin e besimtareve dhe qe
61 Mendimit te ketille i perkasin Taha Husejni dhe te ngjashcm me te. Mjafton te shikoni se
c,:fare shkruan ne librin e vet me titull: "Mustakbelu-th-Thekafeti fi-Misr/Ardhmcria e kulturcs
ne Egjipt."

130 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>'1.,,.1\

J 1_pJ1 _., ':I }I

t'ua transmetojne ate te tjereve. Nese nuk mund ta arrije edhe kete, atehere
shejtani perpiqet qe njerezit t'i cyte ne:
4. Mekate me te vogla, te cilat, gjithashtu, nese tubohen, mund ta bejne fatkeq
dhe ta shkaterrojne beresin e tyre, si<; thote i Derguari i Allahut : "Ruajuni
nga mekatet e vogla! Shembulli i mekateve te vogla eshte si shembulli i
atyre njerezve qe jane vendosur ne shkretetire ... ,,62 dhe ashtu deri ne fund te
hadithit ne vazhdimin e te cilit thuhet se ata ishin shperndare per te kerkuar
dru per ta ndezur zjarrin dhe secili ishte kthyer duke bartur - ky nje rremb, ai
nje degez. Dhe kur te gjitha ato i kane grumbulluar ne nje vend, e kane ndezur
zjarrin dhe e kane zier apo ferguar ushqimin.
Ai i cili i nenvlereson mekatet e vogla dhe vazhdon t' i beje deri ne ate mase sa
mblidhen shume, mund te behet me i keq sesa ai i cili ka bere mekat te madh
por pendohet dhe frikesohet. Nese shejtani nuk mund ta beje as ate, atehere
kalon ne fazen e peste:
5. Merakosja e njeriut me gjerat qe jane mubah (per te cilat nuk ka as
shperblim as denim).
Manja me pune te ketilla, perve<;se ne raste te jashtezakonshme, eshte e
demshme, sepse shpenzohet kohe e <;muar ne te cilen mund te behej di<;ka e
dobishme dhe mund te fitohej sevab. Nese njeriu nuk lejon te mashtrohet,
sepse e <;mon kohen e vet, duke ditur se ajo eshte e kufizuar dhe qe vdekja,
pas se ciles vjen ose kenaqesia ose denimi, mund te arrije ne <;do moment,
prandaj mundohet qe te beje di<; per ate bote, atehere shejtani perpiqet qe
njeriun ta mashtroje:
6. Me pune qe jane me pak te rendesishme. Kjo me qellim qe shejtani ta
privoje njeriun nga veprat e mira dhe shperblimi i tyre. Ai eshte ne gjendje te
te <;oje ne be1jen e shtatedhjete veprave te mira vetem per ate qe krahas tyre ta
fuse nje veper te shemtuar, ose te te zbrapse nga di<;ka qe ka me teper sevabe
sesa shtatedhjete vepra se bashku.
Dinakerite e tilla te shejtanit nuk mund te zbulohen perve<;se me driten e te
besuarit me te cilen Allahu e frymezon zemren e robit te Vet per shkak te
sinqeritetit te tij ne pasimin konsekuent te te Derguarit te Allahut dhe
kujdesit se cilat vepra jane me te dashura dhe me te zgjedhura tek Allahu.
Kete e dine vetem trashegimtaret e te Derguarit te Allahut ne toke dhe te

62

Shiko: J ,(3890 :'\ <!...;i ll..J....,' ;,;,

(2684 J2683c_ ,386/20 ' \j,-1
t'

<!...;....,,. JAJ (331/So '.u-i ..l:...-4' <!..;I

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

.J s:.lp.lJ s:._,)1

131

paret e ummetit te tij. Respekt te tille, ne mesin e roberve te Vet, Allahu iu

dhuron atyre qe.. A.1 do. 63
7. Nese njeriu arrin te mbrohet nga gjashte dredhite e mesiperme te shejtanit,
atehere ai mobilizon kunder atij ithtaret e vet nga radhet e njerezve dhe
xhinneve, qe me c;do menyre te mundshme ta shqetesojne, mashtrojne dhe
frikesojne. E te gjitha keto me qellim te cytjes ne Iekundje dhe futjes se forces
se dyshimit ne zemer, e cila do ta brente ne ate menyre sage nuk ka per te
pasur kohe qe t'u sherbeje te tjereve, por do te preokupohet vetem me
problemet e veta ose do te merret me njerez te keqinj dhe me xhinne.
Besimtari atehere ka per te kuptuar qe gjendet ne Iufte te perjetshme me te
keqen, dhe nese heq dore nga lufta, atehere do te vritet ose do te roberohet.
Pra nuk ka per t'i mbetur asgje tjeter pervec; luftes deri ne vdekje.
Nese dinakeria e shejtanit eshte shkak i armiqesise ndaj njeriut, a thua cili
eshte shkaku i nje armiqesie te ketille mes perkrahesve te Allahut dhe
pasuesve te shejtanit?
Pergjigja per kete qendron ne njeren ose ne te gjitha mundesite e paraqitura:
I . Per shkak te mendjemadhesise se pasuesve te shejtanit ndaj te vertetes, ndaj
te Derguarit dhe ndaj c;do gjeje qe perfshin misioni i tij. Ne kete kuptim
Allahu i Lartesuar thote:
.;,

.,,.

..-

::;

,,.

::;

G U! J) i) Jl ;J,15i JlkL _;;,.., .JJI ol,J i) J } J.jj\ J)

....

....

.... ....

....

....

-,ail \

y, i::'..
,::

....

., ....

....

....

....

....

....

"Ata qe kundershtojne shpalljen e Allahut pa pasur argument, nuk

kane tjeter ne zemrat e tyre vetem se nje mendjemadhesi, me te cilen
nuk do t'ia arrijne qellimit, e ti kerko mbrojtje tek Allahu, se Ai te
gjitha i degjon dhe i sheh." (Gafir: 56)

" E sa here qe u erdhi ndonje i Derguar me <;ka nuk u pelqeu

Juve, a nuk u bete kryelarte dhe disa pre} tyre i pergenjeshtruat e
disa i mbytet?" (El-Bekare: 87)

63

Shiko: . J (262-260/2 0

'J.j1.,..;i1 ti1-1.!'

132 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (}...,,'}\

iJ lp.lJ }I

"E kur i lexohen atij ajetet Tona, ai kthehet kryelarte dhe behet
sikur nuk i ka degjuar ato, behet sikur ne veshet e tij ka shurdhim te
rende, pra, ti pergezoje ate me nje denim te dhembshem!" (Lukman:
7)
2. Per shkak te dashurise me te madhe ndaj kesaj bate sesa ndaj ahiretit dhe
per shkak te besnikerise ndaj epsheve te veta dhe kenaqesise. Allahu
Lartesuar thate:
,.,. 0

,,.. 0

,..

I,

S, .,-

,,,

,,,,,,,

J-jl5JI f I '=5 U ;Jj\ JiJ UI :UI oI I\ \

"'

"Kete ( denim te madh) ngase ata me teper e deshen jeten e kesaj

bote sesa jeten e botes tjeter, e Allahu nuk udhezon njerezit
jobesimtarif." (En-Nahel: I 07)
I Lartesuari mandej thate:
S,
,,,.
o .....
"'
J
J
b:-' ,-. !n .JJ$l I I-..- J
' U\ lI..J:UloGJIJ J :--.ill
y,,, ) ,,.. i...r-:- d' ) -) o,,, .r

J..
,,,
,,.
.,,.
O

,,.

Jl[p 2J.J:,(
?

,..

- ,,..

,,,

"Ata qe t Japin pifrparesi jetifs sif kifsaj bote ndaj botifs tjetifr,
pengojnif nga rruga e Allahut dhe kerkojnif shtremberimin e saj, tif
tillift qartas janif ne humbje." (Ibrahim: 3)
Kur takahen mendjemadhesia dhe dashuria ndaj kesaj bate me teper sesa ndaj
asaj te ahiretit, ose njera nga keto dyja, atehere zoteruesit e cilesive te tilla
rreqethen kur i shohin roberit besnik te Allahut, madje edhe nese me ta nuk
kane asgje te perbashket. Ata thjesht nuk mund ta durojne pastertine dhe
devotshmerine e tille. Ajo i terbon armiqte e Allahut.
Shiko se si Allahu i pershkruan te tillet:
?

,,,

,,..

.,, ,,.

.,,

,...

JO

1;. 0) 1/, w 0Jfa

,..

j.l \ ) )

"Ata deshirojnif qif edhe ju tif mos besoni, sikur qif nuk besuan vetif,
dhe tif beheni te njifjtif ... " (En-Nisa: 89)
Kjo per ate se me ekzistimin e njerezve te devotshem dhe veprave te tyre te
mira zbulohet smira e njerezve te keqinj dhe ndikimi i rrezikshem i veprave te
tyre te shemtuara. Prandaj, armiqte e Allahut e fshehin maliciozitetin ndaj

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\....1

.J 1_pl1J }I

133

miqve te Tij me plot kuptimin e fjales: pa marre parasysh a ka te beje me

perqeshjen, talljen, kenaqesine, denimin apo thmjen e intrigave kunder
muslimaneve nga ana e armiqve te tyre ne sherbim te shejtanit.
3. Zilia qe fshehin ndaj besimtareve eshte semundje e pasherueshme e
pasuesve te shejtanit. Mbi kete lakmi dhe urrejtje Allahu i Lartesuar, ne Librin
e Vet te Shenjte, thote:
rt,J

.,,.

.,,.

.,,.

\ \Ll) ) \ i )
rt,

all 0

! \ ;; c.fo- lIJ \\j ;:;_;.JI ;;;; G i

.,,.

:1J

.,,.

.,,.

"" )

,,,

.,,.

J ,,,

Y
.,.

"' J

,,,

"Shume ithtare te Librit (jehudi, e tii krishtere), edhe pasi qe iu eshte

here e qarte e verteta, nga vete zilia e tyre personale deshiruan qe
pas besimit tuaj t'iu kthejne ne mosbesimtare, pra ju lerini dhe
largohuni prej tyre derisa Allahu ta sjelle urdhrin e Vet. Allahu ka
mundesi per fdo send." (El-Bekare: 109)
Po, kjo eshte deshira e tyre dhe endrra e shkrete e tyre: qe besimtaret t'i
kthejne perseri ne mosbesim dhe t'i cytin ne rruge te gabuar. Sikur t'u jepej
mundesia qe ta zene besimtarin, Allahu me se miri ka sqaruar se <;fare urrejtje
dhe ligesie kishin per te shfryre mbi ta.
Allahu i Lartesuar thote:

"Si (mund te kene bese) ata te cilet nese ju mundin, nuk perfillin
ndaj jush asfarefisin dhe as marreveshjen ... " (Et-Teube: 8)
4. Pasuesit e shejtanit fshehin armiqesi ndaj besimtareve edhe per nje shkak:
qe u eshte marre pushteti dhe respekti. Me te vertete kjo ka te beje me
kryesuesit e tyre dhe udheheqesit, te cilet jane mesuar qe popu!Ii ndaj tyre te
sillet me respekt, konsiderate, frike dhe dridhje, t'u Iutet, t'u perbetohet dhe te
ngjashme.
Me ardhjen e shpalljes se fundit hyjnore, sheriati islam i <;liroi njerezit nga
roberimi ndaj njeriut. Mbeti vetem nje roberim, e ai eshte roberimi ndaj Nje
Krijuesi, prandaj kjo i terboi pasuesit e shejtanit, e ve<;anerisht udheheqesit ne
mesin e tyre, sepe kane verejtur qe u eshte marre pushteti, respekti dhe qe
populli nuk u frikesohet si me pare. Islami, pra, e ka liruar njerezimin nga
roberimi ndaj njeriut, e ka ngritur ne shkalle me te larte, sepse kerkon nga ai
qe t'i roberohet vetem Allahut, qe te frikesohet vetem prej Tij, qe ta doje

134 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,I

-J s.1..r.JIJ s.}I

Allahun dhe miqte e Tij dhe t'i urreje ata te cilet e urrejne Allahun dhe miqte
e Tij.
Argument me i mire per kete eshte veprimi i Kisrase me perfaqesuesin e te
Derguarit te Allahut , i cili i solli letren me thirrjen qe te pranonte Islamin.
Nderkaq, Kisrane mendjemadh e kishin terbuar akoma me shume mendimet e
tij: "<;fare <;udie! Arabet, te cilet deri dje ishin barinjte tane, tani vine tek une
dhe kerkojne qe te pranoj fene e tyre te re!" Pra, kishte menduar se nese e
pranonte kete fe te re, mbreteria e tij do te shkaterrohej, prandaj e kishte marre
Jetren dhe e kishte grisur. Allahu i Lartesuar e kishte degjuar Jutjen e te
Derguarit te Vet dhe e copetoi mbreterine e Kisrase, sikurse ai grisi letren e te
Derguarit te Tij. Gjithashtu, edhe shoket e tjere te shejtanit, te cilet nuk e
rrefejne fene e Allahut dhe nuk e pranojne pushtetin e Tij, sillen armiqesisht
ndaj perkrahesve te Meshiruesit dhe shfryjne mbi ta denimet me te rrepta, si<;
thote i Lartesuari:
01 !-?11 1 :Au

r+'. 1 c)

"E nuk paten pse t'i urrejne pervefse besuan Allahun,

Ngadhenjyesin, Te Ltivderuarin." (El-Buruxh: 8)
Paganet nuk e urrejne Islamin per ate se nuk e dine se ai eshte i vertete dhe i
mire per te gjithe, as per ate se mendojne se parregullsia ne te cilen jetojne
eshte me e rregullt se Islami, por e urrejne vetem per ate se eshte i vertete dhe
pse ai, si i tille, deshiron ta rregulloje ate qe eshte e (parregullt) shtrember.
Paganet e urrejne Islamin sepse deshirojne te jetojne me botekuptimet e
shtremberuara te normave te jetes se tyre. Atyre kjo u pergjigjet dhe assesi
nuk lejojne te rregullohet. Paganet e urrejne Islamin (paqen) thjesht per ate se
e duan paganizmin dhe e urrejne Islamin.
O

.,,.

.,,.

,,.

,.,.,.

_,.

.,,.

,,.

,.,

,,. ,,.

I 1.:WI (o i_;:_ 04J1 I \\j GiJ

Jy
,, <, I !LS" Lu,

"Sa i perket Themudit, Ne atyre u patem treguar rrugen e drejte, po

ata megjithate me shume e deshen verberine, andaj ata i kapi tmerri
i denimit te turpshem per shkak te asaj qe vepruan." (Fussilet: 17)64
Sa i perket natyres se armiqesise se miqve te Allahut ndaj armiqve te tyre, si
pjese perberese e te besuarit te tyre, mendoj qe kete e kam sqaruar hollesisht

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?\ s.l_t.l1 _, s._,J1

135

ne hyrjen e ketij libri, kur kam folur per ate se ka nenkuptojne fjalet e
kelimei-shehadetit. Kam thene qe, ne mes tjerash, nenkuptojne urrejtjen ne
emer te Allahut ndaj atyre te cilet e kundershtojne Allahun dhe te Derguarin e
Tij.
Allahu i Lartesuar thote:
,,.

,,.

;fi

,,.

,,..

.;;,

,,.

f';: c
"'

.-

1_,.;ts"' :,JJ _;) \ G- :; 0JIJ !,"UI r\J 0

U
0
O
O
2_W i
i
i Y
i i
1. .
.
, J J _y-:I J -- G. J -- \Si
- J u liUI
: r
.
0

.,.,.,

.,,.

JJ

.,,.

,,.

.;;

:
-

..... o

1 ::r-t_;:. tJ1 '-:?

,,

;fi

0 1 1

;fi

,,.,,,.

,,

.,.

.,..

.,,,

,,,

,.,

f.5 c,. J J

;;:i

,...

_,

Y'.c- 0 ui 1 Y'.c- :,i 1_;;,J

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundi:frshtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata jane qe ne zemrat e tyre (Ai)
ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata
do t'i shpjere ne xhennete, neper te cilet rrjedhin lumenj. Aty jane,
pergjithmone. Allahu ua ka pelqyer punen e tyre dhe ata jane te
kenaqur me shperblimin e Tij. Te tillet jane pale (ushtri) e Allahut,
ta dini pra, se ithtaret e Allahu jane ata te shpetuarit." (El
Muxhadele: 22)65
Ata nuk ndalen ne mes te rruges dhe nuk takohen me armiqte e tyre, por u
flasin si ka folur lbrahimi I:
:f,

) .JJ

1;.y _);- li --\)

,,. J

"

Ne terhiqemi prej jush dhe prej asaj qe adhuroni pervet;

Allahut, nuk besojme tuajen, prandaj ndermjet nesh dhe jush eshte
e hapet armiqesia e urrejtja derisa ta besoni vetem Allahun Nje !"
(El-Mumtehine: 4)
Shejhu Muhammed Abdulvehabi, Allahu e meshirofte, thote: "Islami i njeriut,
madje edhe kur beson ne nje Allah dhe nuk ben shirk, nuk do te jete i rregullt
dhe i teresishem derisa nuk e tregon haptazi armiqesine dhe urrejtjen ndaj
politeisteve, si thote i Lartesuari:

136 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

l}lS" :,JJ _;,J ill\ G- :; 0 Jly. ! UI r:;i1J

,.,

,.,

.,,

.;,

,,

r')l...,1 l'-1}.IJ

I'- )1

;1J 0 :,; U
.;,

.,,,

,,

,,

jf \ jf :f jf :0

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre... " (El
Muxhadele: 22)
Tani, pasi jemi njohur me pikenisjen dhe kuptimin e armiqesise, jemi te
obliguar ta dime qe ky eshte "emerues i perbashket" i te gjithe armiqve te
Islamit, ciletdo qofshin ata: mosbesimtaret, politeistet, hipokritet dhe te gjithe
re tjeret qe e urrejne Islamin.
Natyra e rruges se Islamit eshte (e kete e dine fare mire edhe jomuslimanet)
lufta e vazhdueshme per vendosjen e mbreterise se Allahut ne toke, lirimi i te
gjithe njerezve nga nenshtrimi ndaj njeriut dhe nenshtrimi vetem ndaj Allahut
Nje, roberimi i te gjitha pengesave materiale qe qendrojne mes njerezve dhe
percaktimit te lire dhe te vertete te tyre. Ajo eshte natyra e mospajtueshmerise
ne mes dy menyrave te jeteses, si ne imtesi ashtu edhe ne percaktimin
themelor, sepse te gjithe protagonistet e mesimeve laike perpiqen qe ne c;do
menyre te rrenojne ligjet hyjnore duke qene se pikerisht ato kercenojne
mbijetesen e mesimeve te tyre, perpara se te behen vete pluhur e hi. Kjo eshte
parashenje prej se ciles assesi nuk mund te iket. Si te tille e theksojne edhe
fjalet e Kur'anit: "Ata vazhdimisht do te luftojne kunder jush qe t'ju
zbrapsin nga feja e juaj, nese do te munden. ,,66 Do t'i paraqesim disa lloje te
kesaj armiqesie, ashtu sic; i eek Kur'ani. Mbi armiqesine e mosbesimtareve
Allahu i Lartesuar thote:
,,,.

,;

0 J\

.;,

o,

.;,

J.

-"'

f ) !) ill\) 1)\ ;131 ) \ 0 J!-

"Ata duan ta shuajne Driten e Allahut me gojet e tyre, po Allahu e

ploteson (e perhap) Driten e Vet, edhe pse kete e urrejne
jobesimtaret." (Es-Saff: 8)
Mbi armiqesine e politeisteve Allahu i Lartesuar thote:

UJ yl:SJI _y,I J4 IJfa Jjj\ Y- C

J4, ;_;.,
, , ,
,
,
. J4, J 01 0'?, ?I
)

66

Shiko:

,,

,,,

c80/to 01.,..ai1 J')U;.

J ._,...u1 Ji.)," fai1

.,.. /

.;,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...I

-J 1_p.J1_, ") _,!1

137

"As ata, ithtaret e Librit qe nuk besuan, e as idhujtaret nuk duan qe

juve t'ju vije ndonje e mire nga Zoti juaj ... " (El-Bekare: 105)
/

,,.

_,.

;:;,

I 0-!:,J 0 ;. i ill;,

:,_]J ,,<lS' 0-!::UI ;

,...
,,.
,,,.
,,. ,,
,,.
.,.

'Ill)

.,,

.,,

'

0'?1

"Ai (Allahu) eshte qe e dergoi te Derguarin e Vet me udhezim te

qarte e fe te vertete per ta here mbizoterues mbi te gjitha fete, edhe
pse idhujtaret kete e urrejne." (Es-Saff: 9)
Mbi armiqesine e pasuesve te Librit Uehudeve dhe te krishtereve) Allahu i
Lartesuar thote:

"As jehudite e as te krishteret kurre nuk do te jene te kenaqur me ty,

derisa te mos pasosh fene e tyre ... " [El-Bekare: 120]
J

,,,.

;;,

;;,

r::,

l?i JiJIJ I lT J.W 0:,1 U"Lll :Gi

/

.., :;;,

,,.

0:i,,.J

"Gjithqysh, ti do te veresh se njerezit me armiqesi me te forte

kunder besimtareve (muslimaneve) jane jehudite dhe idhujtaret."
[El-Maide: 82]

1)_- :J 0J!-) iJI 0J? \\-;a; 1}) JI

J) ;Jf

"A nuk i vure re (Muhammed) ata qe u kemi dhene pjese nga Libri
(paria fetare jehude) se si e vazhdojne rrugen e gabuar dhe
deshirojne qe edhe ju te humbni?" [En-Nisa: 44]
J

,,

,...c,

,,.

.,,

,,.

J ,,.

,,,

'('[:
..'::.. \ -"'!.r, if
1. \
'.c:...r" I LUI'('\;'.
., (1::..,_
GT IYllj '<r
:\ bi',J
r--
r--._\y.as.r-- \\'
,J
.,,.
.,,. .,,.
,,,
,...
.,,
/

.,,

!J\ 11:_

-:c 4.LJI 0
;;,

;;,

,,.

,,

"... e kur u takojne juve thone: "Ne kemi besuar!" E kur vefohen,
ata nga mllefi kunder jush grisin majat e gishterinjeve. Thuaj:
"Vdisni me ate mllef tuajin!" Allahu e di shume mire se fka
mbajne (tefshehtat) zemrat e tyre." [Ali-Imran: 119]
Sa i perket armiqesise se hipokriteve, Allahu terheq verejtjen ne shume vende,
si eshte ne fillim te sures El-Bekare, ku per ta flitet ne trembedhjete ajete

138

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l....1 s.l_p.)1_,, s._,ll

(nga ajeti 8-20). Kjo per ate se hipokrite ka shume dhe se armiqesia e tyre
kunder Islamit eshte e rrepte dhe dinake, se pari sepse i perkasin Islamit sa per
sy e faqe, kurse ne esence jane armiqte e tij, e ne kete menyre te paditurit
mund t'i duken si te mire, ndersa ne te vertete jane te demshem dhe te keqinj.
Sa shume keshtjella islame kane rrenuar? Sa fortifikata deri ne theme] i kane
shkaterruar? Sa flamuj te ngritur Iart i kane ulur? Sikur te jene marre vesh per
te kundershtuar shpalljet me kembengulesi dhe sikur te jene betuar per te mos
shkuar rruges se drejte!
'.
1- ::
I< (J'.Jf
" ' ' ,, ' ' "i I
' . ' ':ii L..,. ,.___,-?u
0 J'
,,, ,,,
,,,. ,,

,.,

.,,

,.,

,,

:P ,,, ,,

"E ata me vone u ndane ne grupe sipas feshtjes se fese dhe secili
grup krenohej me ate qe kishte pervetesuar per vete." [El
Mu 'minun: 53]
Kapitali i tyre eshte cytja dhe mashtrimi, ndersa malli (plac;ka) i tyre eshte
genjeshtra dhe dinakeria.
0 J"; CJ i U 0 )- CJ 1_;1 J-IJ 1 0 )-:i;:._;

,,,,

J ,,,

:P

,,

:P

:P

,,

"Ata perpiqen ta mashtrojne Allahun dhe ata qe besuan, po ne te

vertete ata nuk mashtrojne tjeter pervef vetvetes, por ata nuk e
hetojne." [El-Bekare: 9)
Lekuren qe e gervishin me kanxhat e veta te dyshimit, ata kane per ta shqyer,
e ne zemren e atij qe bie e keqja e intrigave te tyre, ai do te hidhet ne zjarrin e
sketerres. Hipokritet jane nisur ne rrugen e tregtise se pasuksesshme, jane
shtyre ne valet e erreta mbi anijen e dyshimit dhe te pasigurise. Ata lundrojne
mbi valet e imagjinates, me anijen e tyre luan furtuna dhe shtrengata, e cila e
fundos ate dhe i le ata ne mesin e atyre te cilet kane pesuar fatkeqesi me heret
dhe jane shkaterruar.

J- 1)lS" CJ ) ci 0 ii1 1jfa1 J-i1 :,(

"Te tillet jane qe e nderruan te verteten (besimin) me te paverteten
(mosbesimin), pra tregtia e tyre nuk pati fitim dhe ata nuk qene te
vetedijshem." [El-Bekare: 16] 67
Atyre u eshte kushtuar nje sure e tere ne Kur'an, e titulluar "El-Munafikun"
(Hipokritet). Ne te pershkruhet qarte armiqesia e tyre ndaj besimtareve:
67

Shiko:

.J.J""'-!

(349-347/to

:\r.,SJWI (.JI.I.>'

.J 1)1J }I

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A... \

J;- \ :; \_y-;'.1 U 0) J.\

.,,.

.;,

1;:. ) \
.;,

139

,,.

,., ,,

;;.

Jl G.;. Jl 0) * 0 U WI :}JJ uUIJ 01J:.:J1

0 U WI J ) .J)) (;AJI <lJJ J::iiJ1 UI :;,.)<)
0

,;

I
..4J
,., .,,
.,,.

,,.

.; ..-

,,.

,,.

,,.

,,.

/0

//

.,.

,,. .,,
.,,

,,.

;:;,

,,.

/0

_,.

,,.

,,.

:;:, / /0

.,,

.... o

,.,

"Ata jane qe u thone: "Mos u jepni atyre qe jane me te Derguarin e

Allahut, ashtu qe te shperndahen!" Po te Allahut jane pasurite e
qiejve e te tokes, por hipokritet nuk jane duke kuptuar. Ata thone:
"Nese do te kthehemi ne Medine, ai me i forti patjeter prej aty ka
per ta perzene ate me te dobetin!" Ndersa e tere krenaria i takon
Allahut, te Derguarit te Tij dhe besimtareve, por hipokritet kete nuk
e dine." (El-Munafikun: 7-8)
Pasi jemi njohur me armiqte e te gjitha llojeve te Islamit, ve<;anerisht do te
perqendrohemi mbi rrezikun e armiqesise se jehudeve dhe te krishtereve,
sepse ata i mbajne sot penjte ne pjesen me te madhe te botes. Keta jane ata qe
ne menyra te ndryshme muslimanet i vene nen zgjedhe. Kjo eshte e
dhembshme pasi, edhe perkrah kesaj, ne syte e muslimaneve mendjelehte ata
jane shembull i paarritshem dhe mjet i admirimit.
Profesor Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte, mbi kete problem shkruan:
"Esenca e armiqesise dhe e luftes te cilen jehudet dhe te krishteret e nisin ne
<;do kohe dhe ne <;do vend kunder muslimaneve qendron ne ate se e urrejne
fene e tyre.. Edhe pse jehudet dhe te krishteret nuk pajtohen mes tyre ne
pikepamje te besimit, prapeseprape, kur eshte ne pyetje lufta kunder
muslimaneve, jane perhere te bashkuar."
Jehudet dhe te krishteret ne lufte kunder muslimaneve ngrejne flamuj nga me
te ndryshmit, shume shpesh me dinakeri dhe poshtersi, sepse e kane provuar
vendosmerine e muslimaneve ne mbrojtjen e fese se vet kur ajo sulmohet
haptazi. Duke u frikesuar nga nxitja e frymezimit fetar te muslimanet, ata nuk
u shpallin luften e hapet fetare, por luften per shkak te territoreve, interesave
ekonomike, politike dhe strategjise ushtarake, <;ka e shtyn <;do musliman
shkurtpames ne perfundim te gabuar: lufta ne baze te se ciles eshte mosdurimi
fetar eshte di<;ka qe i perket te kaluares, lufta e tille e ka humbur <;do kuptim,
qe ne ate emer nuk round te ngrihet me flamuri dhe se ky eshte mashtrim i
fanatikeve te prapambetur. Jehudite dhe te krishteret paraqiten keshtu
pikerisht qe te mos ngjallin perseri frymezimin fetar te muslimaneve dhe
ngjeshjen e radheve te tyre. Ne anen tjeter, armiqte e Islamit jane te gjithe te
bashkuar dhe hyjne ne lufte me muslimanet para se gjithash per shkak te

140 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l.,1 s.1.r.JIJ s. _,J1

rrenimit te ketij bedeni prej guri te forte, i cili qendron krenar dhe i perballon
te gjitha sulmet.
Sipas kesaj, nese na mashtrojne dhe na genjejne, nuk mund ta fajesojme
askend tjeter perve9 vetvetes, sepse jemi larguar nga verejtja te cilen Allahu ia
drejton te Derguarit te Vet dhe ummetit te tij, ne te cilen thuhet:

6i

e J;.-

<.51-.,/11 u) 1 '}

J)

"As jehudite e as te krishteret kurre nuk do te jene te kenaqur me ty,

derisa te mos pasoshfene e tyre... " (El-Bekare: 120)
Ky eshte i vetmi 9mim te cilin muslimanet do te ishin te obliguar t'ia
paguanin jehudeve dhe te krishtereve per t'i kenaqur ata. <;do gje qe eshte me
pak se kjo, ata e refuzojne dhe nuk e pranojne.
Nderkaq, muslimanet e vertete kete nuk kane per ta lejuar kurre, sepse
"udhezimi i vetem dhe i vertete eshte udhezimi i Allahut". Ose te jemi me te
qarte dhe me konkret: Udhezimi i vetem dhe i vertete eshte nga Allahu. <;do
gje perkrah kesaj nuk eshte as udhezim, as rruge e drejte. " 68

68

Shiko:

.Jr'2"'- (108/lo :'wT_,.a]I J')'J; ,,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 .j s-1_pJ1_., s-_,J1

141

PERFUNDIM
Pra, esenca dhe natyra e armiqesise qendron ne llojshmerine e prezantimit dhe
percaktimit: ose per fene e Allahut, sheriatin e Tij dhe roberit e Tij besnik, ose
per fene e gabuar, epshet, deshirat, shejtanin dhe shoket e tij. Miqte e Allahut,
pasuesit e Islamit, duhet te krenohen me fene e tyre dhe te ndihen superiore
mbi te gjitha fete e tjera te gabuara. Ata do te jene fitimtare, sepse Allahu
eshte ne anen e tyre. Nese mosbesimtaret krenohen me numrin e tyre, fuqine
dhe pergatitjen, besimtaret krenohen me ndihmen dhe perkrahjen e pakufizuar
te Allahut.
Buhariu ne "Sahihun" e vet, nga Ebu Hurejre ' transmeton se i Derguari i
Allahut ka thene: "Allahu i Lartesuar thote:
"Kush tregon armiqesi ndaj perkrahesit Tim, Une i kam shpallur lufte.
Me asgje tjeter robi Im nuk Me afrohet me teper sesa me kryerjen e
farzeve. Robi Im me afrohet me nafile (namaze vullnetare) derisa filloj ta
dua, por kur filloj ta dua, behem veshi i tij me te cilin degjon, syri me te
cilin shikon, dora me te cilen merr dhe kemba me te cilen ecen. Nese me
lutet, do t'i jap, e nese kerkon qe ta mbroj, kam per ta mbrojtur. Rreth
asgjeje qe do te 'bej nuk hezitoj aq sa rreth marrjes se shpirtit te robit
besimtar te cilit nuk ia ka enda vdekjen. Me vjen rende ta Iendoj, por ai
megjithate duhet te vdese."69
Allahu i Lartesuar thote:

JF Ji1:, 11 Ji1 ai1 0

"S'ka dyshim se Allahu eshte me ata qejane te devotshem (qe ruhen

prej te keqfjave) dhe me ata qejane bamires." [En-Nahl: 128}

Ji\ p L 1_;1 Ji\ 1)$ Jf lWI J d ;

JL:;'

.::;

J5' 1;;.o1:, cJUI 0 1;;.o\_g ) \)fa

.... o

:;:, J

,,.

,,.

.,.

,,,.

.,.

.,. .,.

....

"Edhe kur Zoti yt u kumtoi melaikeve se: "Une jam me ju, pra,
inkurajoni ata qe besuan! Une do te hedhfrike ne zemrat e atyre qe

69

Shiko: .(91

J')

-.J. ._;.,....,

142

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

J 1_pJ1_., .,i1

nuk besuan, e ju goditini ne qafe e Zart, meshojuni atyre ne f:do

gjymtyre (gishtiirinj)!" [El-Enfal: 12}

Gi ;sf JJ <lllJ 0tJ1 iJ rl J 1)-J 1 w

)

,;

,..

,,.

,...

,,

,d)

,,..

0,...

,,.

,,,,,

"Pra mos u dobesoni e te kerkoni pajtim (armepushim), kur ju Jeni

ngadhenjyes dhe Allahu eshte me ju dhe nuk ua pakeson veprat
tuaja." [Muhammed: 3 5J
Nese e shfletojme historine pak me mire, do ta gjejme vertetimin e ketyre
fjaleve. Ne luften e Bedrit Allahu e ka ndihmuar grupin e vogel te besimtareve
qe ngadhenjeu mbi grupin e madh te mosbesimtareve. Fitoret e muslimaneve
ne Lindje dhe ne Perendim si dhe rrenimi i mbreterise bizantine jane te
njohura mire dhe te ngulitura ne kujtesen e te gjithe muslimaneve.
Allahu ua ka ofruar ndihmen e Vet muslimaneve ne lufterat kundes tatareve,
kryqtareve dhe shume armiqve te tjere, ne qindra luftera, pa dallim se a ishin
luftera individuale (te veyanta) apo masovike. Keta jane shembujt me te mire
te ndihmes se Allahut dhene muslimaneve.
Nese do Allahu, roberve te Vet te sinqerte edhe me tutje do t'ua ofroje
ndihmen e Vet dhe fitoren, deri ne mbarimin e botes. Besimtareve u mbetet
vetem qe te besojne sinqerisht ne Allahun dhe te veprojne ne emer te Tij,
sipas Kur'anit dhe Sunnetit, dhe padyshim qe shperblimi i Allahut per veprat
e mira nuk do te mungoje.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....1 s.1}.IJ s. _,J1

143

KAPITUlll I TRETE

Si e kuptonin pasuesit e tradites se shendoshe dhe

mendimit te niezeshem
lehli-s-sunne we-1-xhema'al
dashurine ndai te mires lel-welauJ dhe
urreiUen ndai te keqes lel-beraul?
Permbajtja e kapitullit:
- Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes duhet te jete nga zemra.
- Cili eshte qendrimi i pasuesve te tradites se shendoshe dhe mendimit te
njezeshem, ndaj atyre te cilet shkojne pas risive dhe epsheve?
- Perfundim

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - "j...,I .j ,.1.r.31J ,.':J__,ll

145

Kapitulli i trete

SI E KUPTONINPASUESIT E TRADITES SE
SHENDOSHE DHE MENDIMIT TE NJEZESHEM
(EHLI-S-SUNNEH WEL-XHEMA'A)
DASHURINE NDAJ TE MIRES (EL-WELAU) DHE
URREJTJEN NDAJ TE KEQES (EL-BERAU)?

Kete c;:eshtje duhet ta shqyrtojme qe ne fillim qe te mos biem ne gracken e

mesimeve te gabuara te atyre te cilet i pasojne risite dhe trillimet personale,
per c;:ka nuk kane kurrfare argumenti as ne Librin e Allahut dhe as ne Sunnetin
e te Derguarit te Tij :i.
Shejhu-1-Islam Then Tejmije thote: "Besimtari eshte i obliguar qe ne emer te
Allahut ta doje te miren dhe ta urreje te keqen, pa e perfillur se nga kush vjen
ajo. Ai duhet te ndieje simpati ndaj besimtarit tjeter, madje edhe nese i eshte
bere edhe padrejtesi, sepse as kjo nuk eshte shkak qe te shkeputet dashuria ne
emer te Allahut. Allahu i Lartesuar thote:
"Nese dy grupe besimtaresh tentojne te luftojne ndermjet vete, ju
pajtojini ata ... " [El-Huxhurat: 9J
Pra, perkunder grindjes dhe padrejtesise se bere, besimtaret edhe me tutje
mbesin vellezer sipas fese dhe eshte obligim qe besimtaret e tjere t'i pajtojne
ata. Besimtaret le te mendojne mire mbi kete! Besimtari ndaj besimtarit eshte
i obliguar te jete besnik, madje edhe nese e sulmon dhe i ben padrejtesi. Dhe e
kunderta, ndaj mosbesimtarit duhet te tregoje rezistence dhe armiqesi, madje
edhe nese i ben dic;:ka te mire. Allahu i dergonte te Derguarit dhe i shpallte
Librat qe te gjithe njerezit ta kumtonin nje fe. Prandaj, besnikeria, dashuria,
respekti dhe shperblimi i takon besimtareve, miqve te Allahut, kurse urrejtja,
rezistenca, nenshtrimi dhe denimi i takon armiqve te Allahut.

146 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?")\.....\ _J 1)1J '-1}1
Nderkaq, nese te ndonjeri gjendet e mira dhe e keqja, nenshtrimi dhe
mosnenshtrimi, veprimi sipas Sunnetit dhe sipas risive, ai meriton aq dashuri
ne emer te Allahut sa eshte besnikeria e tij ndaj te mires dhe anasjelltas, aq
urrejtje dhe denim sa eshte i dhene pas te keqes. Gjithashtu, personi i njejte
mund te meritoje respekt dhe denim, si<; eshte rasti me vjedhesin, te cilit si
mase ndeshkuese i pritet dora, ndersa nga ana tjeter i jepen mjete nga bejtul
mali (thesari i shtetit), nese i nevojiten. Mbi kete pajtohen te gjithe pasuesit e
tradites se shendoshe dhe mendimit te njezeshem te ehli-s-sunne ve xhema'a.
Vetem mu'tezilet, havarixhet dhe te ngjashmit me ta nuk pajtohen me kete
qendrim. " 70
Duke gene se dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes, si<; e kemi
thene me heret, jane te bazuara mbi dashurine ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj
te keqes, sipas kuptimit te pasuesve te tradites se shendoshe dhe mendimit te
njezeshem njerezit (ne kete drejtim) ndahen ne tri lloje:
Lloji i pare
Ata te cilet duhen dashur - ndaj tyre duhet te jemi teresisht dashamires. Keta
jane ata te cilet besojne ne Allahun dhe te Derguarin e Tij, qe i zbatojne
detyrimet themelore te Islamit me vetedije dhe bindje te plote. Ne veprat dhe
fjalet e veta udhehiqen nga kenaqesia e Allahut - duke ikur nga ajo qe ka
ndaluar Ai. Perve<; kesaj, ata jane konsekuent ne pasimin e te Derguarit te Tij,
duhen e miqesohen ne emer te Allahut dhe para fjaleve te te Derguarit te Tij
nuk vejne fjalet e askujt. 71
Lloji i dyte
Ata te cilet pjeserisht duhen dashur dhe urryer - ndaj tyre duhet ushqyer edhe
besnikeri edhe rezistence. Keta jane ata muslimane te cilet i bejne edhe veprat
e mira edhe veprat e keqija. Keta duhen dashur dhe ndaj tyre duhet te jemi
besnike ne ate mase ne te cilen jane veprat e tyre te mira e duhet te urrehen
dhe t'u behet rezistence ne ate mase ne te cilen jane veprat e tyre te keqija.
Nese kerkon argument per kete po paraqesim rastin me Abdullah bin
Hamarin,72 njeri nga shoket e te Derguarit te Allahut - Abdullah bin Hamari
70

t-'4-' ),; 1
Shiko: .(13..f'l :01...,...., .:r,'i :'yi.b.l1 L!.J!'
72 Keshtu c paraqet Iben Sehmani hadithin mbi Abdullah bin Hammarin, hadith te cilin c
shenon Buhariu ne "Sahihun" e vet.

71

Shiko: <209-208/280

\J\:;.QJ1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L.I

J s-1).IJ s- _,!1

147

kishte deshire te pinte (vere), keshtu qe me nje rast e kishin sjelle te dehur tek
i Derguari i Allahut ;!. Njeri nga te pranishmit kishte thene: "I mallkuar qofte,
sa shpesh jane duke e sjelle te dehur!" Por i Derguari i Allahut :I tha: "Mose
mallko ! Ai e do Allahun dhe te Derguarin e Tij :!4 "73
I Derguari ;I ka folur keshtu edhe pse vete ai e ka mallkuar veren, ate qe e pi,
e shet, e prodhon, e sherben dhe ate te cilit i sherbehet. 74
Lloji i trete
Ata te cilet duhen urryer plotesisht ndaj tyre duhet te behet rezistence. Keta
jane ata te cilet nuk besojne ne Allahun, melaiket e Tij, Librat e Tij, te
Derguarit e Tij, Diten e Gjykimit dhe kadane e kaderin (te besuarit qe <;do gje
qe ndodh, behet me vullnetin dhe percaktimin e Allahut). Ketyre u takojne
edhe ata te cilet e mohojne ringjalljen pas vdekjes, e lene ndonjeren nga pese
shtyllat e Islamit, i pershkruajne shok Allahut, bile qofte ky lloj shirku duke iu
drejtuar te Derguarve, pasuesve te tyre apo njerezve te mire, ndonje lloj te
ibadetit si<; eshte: dashuria, te drejtuarit e duas, frika, shpresa, madherimi,
mbeshtetja, te kerkuarit e ndihmes dhe mbrojtjes, therja e kafsheve, betirni,
rnarrj<;1 per ndermjetesues, perulja (nenshtrirni), frikerespekti dhe te ngjashme.
Ketyre u takojne edhe ata qe nuk besojne ne Emrat dhe Cilesite e Zotit, qe nuk
e pasojne rrugen e besimtareve por rrugen e risive dhe epsheve, sikurse edhe
ata qe bejne ndonjeren nga dhjete gjerat te cilat e prishin Islamin, apo me
teper sesa keto. 75
Pasuesit e tradites se shendoshe dhe mendimit te njezeshem (ehli-s-sunneti
we! xhema'ah), pra, miqesohen me besimtaret qe jane ne rruge te drejte, qe
jane lidhur teresisht me fene e tyre. Ata besimtaret e Lille i duan dhe u ofrojne
ndihme dhe perkrahje pa rezerve, njekohesisht ata heqin dore nga
mosbesimtaret dhe i urrejne ateistet, politeistet, dezertoret e fese dhe te
ngjashem me keta, duke treguar ndaj tyre armiqesi te hapur dhe urrejtje. Sa u
perket atyre qe bejne vepra te mira dhe te keqija, i duan ne ate mase qe eshte

Shiko: pi ....'J,S' .J J 1J1 -4! 0\S" ..:r-1 J\! J ip- .,...il,. 0\S" .iii1 ,;i c75/12o )L>..J1

. ..,J1 # ,c275/4t) .1.,,1

73

Shiko: . ill1 <J' (.JI>; ,;iJ _,.J- 1 YJI.!. .:,Al <J' .?-<t.o y, )J 1 y\5 c 6780c. ,75/120 JL>..,)1
74 Shiko: (?W1 1 J\!J _,.:,1 .J c3380 ,122/20 .,,,. .... ..:r-1J , _,.:,1 y\5 c3764 ,82/40 ") JI) (}.i .:.::--"
c.
c.
c4967c. ,19/51:.) 1 t' \J:.1 pl
75 Shiko: .cl9 ) :"-.,..Ji.hl1 )l.!.J!"
..f'

148 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - 'j....,I

.J l}IJ yl

imani i tyre dhe veprat e mira te tyre, ndersa i urrejne ne ate masc ne te cilen
jane veprat e tyre te keqija.
Pasuesit e tradites se shendoshe dhe te mendimit te njezeshem heqin dore dhe
i urrejne ata te cilet e kundershtojne Allahun dhe te Derguarin e Tij, qofshin
ata edhe te afermit e tyre. Ne kete kuptim Allahu i Lartesuar thote:

1}\S' :,_JJ _;,J aJI G- J4 0Jly ! UI r:;i1J \ 0f j; :,; U

:,f lye :,f :c;f :,f :0
,,,.

.,.

.;:;

,,.

:)

:;:,

,,.

.,.

.,.

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre ..." [El-Muxhadele: 22}
Pervef ketyre, pasuesit e tradites se shendoshe i nenshtrohen urdhrave te
Allahut, e zbatojne ate qe u urdherohet dhe largohen nga ajo qe Ai ua ka
ndaluar. Allahu i Lartesuar thote:
1;.._, ,<11
/

0 J O

,,I 01, >- \J'

'<':(' \' '< GI j;,:..:.J U I 'T '. iJI 1',
I
- Ji t""''"' Y- ,J r >- . IJ
r 0-! 1G')

..-

_..

) /

;:;,

,,,,

i)c;fJ iJ0 Jl< j Jj.* JlkJI Jt ;7 JJ Cc-\

w 0 ;);.-J ;;1 J1;.iJ J IJjiJ 1;cJ
,,.

....

.,.

,,.

.,,.

,,.

,,.

.,,

_.,

J:>-. 1? .)J J_;,J .JJI 0-4 l i 45:,.:0) GJ

.,,.

,,:

,,.

;P

.,,..,, ,,.

,,..

,,,,,.

,.,

.,,.

.,,.

,,.

,,..

,,,

WI (;ii 4 U \) o;t \ jt
//

.,,

//

,,.

.,..

.,,

"0 ju qe besuat, mos u afroni miqesi (dashuri) prinderve tuaj, as

vellezerve tuaj, nese ata vleresojne mosbesimin kunder besimit. E
kush prej jush miqesohet me ta, ai eshte mizor. Thuaj: "Ne qoftese
eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit tuaj, bashkeshortet tuaja, farefisi
juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe frikoheni se do te deshtoje,
vendbanimet me te cilat jeni te kenaqur, (te gjitha keto)jane me te
dashura per ju se Allahu, se i Derguari i Tij dhe se lufta per ne
rrugen e Tij, atehere pritni derisa Allahu nuk ve ne rruge te drejte
njerezit e prishur." [Et-Teube: 23-24J
Duke vleresuar fjalen rnbi te besuarit e pasuesve te tradites se shendoshe dhe
mendimit te njezeshem Imam Then Tejmijje thote: "C::fare qendrimi do te
mbahet ndaj njeriut, se a do te lavderohet apo qortohet, do te duhet apo
urrehet, se a do te sillen ndaj tij miqesisht apo armiqesisht, se pari varet nga

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l....1 s.1y.J1_,, s.}1

149

qendrimi i tij ndaj asaj qe ka shpallur Allahu, do te thote ndaj Librit te Tij Kur'anit. Kushdo qofte ai qe eshte besimtar, ai meriton dashuri dhe miqesi, e
kushdo qofte ai qe eshte mosbesimtar, ai meriton urrejtje dhe armiqesi.
Allahu i Lartesuar thote:
.,. ,';
,,,. ,.,
,,,.
;;,
;;,
J
"'1\ ,,,. to,,, .,,olL.a.ll
' , , .,,.ol5'
-. .ill;;, 1 :-1 -. .ill'
' , , , <lll
'er
t.:..;1,,,
0 , _, Jr'J
_r 0 YY..J
J
, y J-, J YJJ
r-'
:
)

0illl \

y 0 1_;1 ::r-}1) j) \ j;; :;) * 01

"Mbrojtes (kujdestar) juaji eshte vetem Allahu, eshte i Derguari i

Tij dhe ata qe besuan e qe falin namazin dhe japin zekatin duke
here ruku' (duke qene respektues). E kush ka per mbrojtes Allahun,
te Derguarin e Tij dhe ata qe besuan, s'ka dyshim se ana (ushtria) e
Allahut eshte ngadhenjyese." [El-Ma'ide: 55-56]

"0 ju qe besuat! Mos zini miq-mbrojtes as jehudite as te krishteret.

Ata jane miq (mbrojtes) te njeri-tjetrit... " [El-Maide: 51]
Allahu i Lartesuar thote:

"Besimtaret dhe besimtaret jane te dashur per njeri-tjetrin ... " [Et
Teube: 71]
Tek ai qe gjenden edhe te besuarit (imani) edhe mekati (fuxhur), meriton aq
dashuri dhe miqesi sa e ka imanin, ndersa urrejtje dhe armiqesi aq sa i ka
mekatet e medha. Pse ka bere ndonje mekat dhe pse ka treguar
mosdegjueshmeri, ai ne teresi nuk de! nga imani, si<;: kane pohuar havarixhet
dhe mu'tezilet. Nuk mund te kete qendrim te njejte si ndaj lajmetareve te
sinqerte, shehideve, njerezve te mire, ashtu edhe ndaj mekatareve. Nuk eshte i
njejte besimi dhe mosbesimi, dashuria dhe urrejtja, miqesia dhe armiqesia.
Allahu i Lartesuar thote:

"Nese dy grupe besimtaresh tentojne te luftojne ndermjet vete, ju

pajtojini ata ... " - deri te fjalet:

oy-:-1, 0 ),.:?JI
Lll,
,

,,,.

.,,

150 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')I...\

J s.l)IJ s. _,J1

"S'ka dyshim se besimtaret jane vellezer ... " [El-Huxhurat: 9-10]

Pra, Allahu besimtaret i quan vellezer, madje edhe ne raste te grindjes ose kur
i bejne padrejtesi njeri-tjetrit.
Prandaj, te paret tane te mire, edhe kur shkonin deri te grindja e ndersjelle ne
pikepamje te fese, beheshin besnik ndaj njeri-tjetrit dhe jo te disponuar
armiqesisht si ndaj jobesimtareve. Ata e merrnin njeri-tjetrin per deshmitar,
mesonin nga njeri-tjetri, trashegoheshin, martoheshin mes vete dhe
bashkepunonin si muslimane, perkunder asaj qe ne mes tyre ka pasur
moskuptime, madje edhe luftera vellavrasese. 76

DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTA NDAJ TE

KEQES DUHET TE JETE NGA ZEMRA
Pasuesit e tradites se shendoshe dhe te mendimit te njezeshem besojne se
dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes duhet te jete e sinqerte dhe
nga zemra. Shejhu-1-Islam' Then Tejmijje thote: "Sa i perket besnikerise,
denimit me zemer dhe ndjenjes se brendshme te dashurise dhe urrejtjes, ato
duhet te jene te teresishme dhe skajshmerisht te sinqerta, sepse c;do mungese
ne to eshte mungese ne iman. Ne anen tjeter, kur ka te beje me argumentimin
me vepra, kjo duhet te jete ne kufijte e mundesive. Kjo do te thote se per
argumentimin e kesaj pjese te imanit eshte e nevojshme vendosmeria e
sinqerte, bindja me zemer dhe te vertetuarit me vepra ne kufijte e mundesive.
Kjo per ate se ka njerez te cilet dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te
keqes e peshojne sipas asaj se si i kupton ai, e jo sipas asaj se si e kerkon ate
Allahu dhe i Derguari i Tij. Nese njeriu vepron sipas te kuptuarit te vet e jo si
e kerkojne ate Allahu dhe i Derguari i Tij, atehere ai nuk pason ata, por
mendimin dhe teket e veta personale, e per te Allahu thote:

"

01

0:U. lyi,

Ji f :;J

e kush eshte me i humbur se ai qe, duke mos pasur fakt prej

Allahut, ndjek epshin e vet?... " [El-Kasas: 50] 77
76

Shiko: .J""'->: Jui l.A.,h.t o 1349 L JJ1 1 ,c201-108'-"'> :W .:r. '.GJl.:Al1 t_.yJ.'

77

Shiko: W .:r. ''-'yl r1J ,c354/lo

:1 .;..,1y,L;.'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')L..1

J s.1_p.J1_., s._,ll

151

CILI ESHTE QENDRIMI I PASUESVE TE TRADITES SE

SHENDOSHE DHE MENDIMIT TE NJEZESHEM
(EHLU-S-SUNNEH WE-L-XHEMA'A) NDAJ ATYRE TE
CILET NDJEKIN RISITE DHE EPSHET?
Sipas mesimit te pasuesve te tradites se shendoshe dhe mendimit te njezeshem
ne pjesen perberese te imanit hyn edhe mohimi dhe urrejtja ndaj pasuesve te
risive ne fe dhe atyre te trillimeve personale.
BID' ATI-RISIA si term ne tekstet fetare do te thote imagjinimi; zbulimi,
futja e risise ne fe, risia e cila nuk ka kurrfare baze ne tekstet e Kur'anit dhe
Sunnetit. Kjo fjale ne baze ka domethenien: Te shpikurit per here te pare pa
pasur shembull te meparshem te ngjashem me te. Ashtu ishte edhe ne
shembullin: .,_J J - Allahu i ka krijuar krijesat, do te thote i ka krijuar per
here te pare, pasi nuk kane qene me pare fare.
Mbi kete jane Fjalet e te Lartesuarit:

;'U1) IJ.JI :4

"Ai eshte shpi kes i qiejve e i tokes ... " [El-Bekare: 117]
Gjithashtu, kete kuptim kane edhe fjalet:

)
, 8Gji
,
,
J

"Thuaj: "Uni! nukjam risimtar prej te Derguar ve ... " [El-Ahkaf 9]

Do te thote: Une nuk jam i Derguari i pare mbi toke, por edhe para meje ka
pasur te Derguar.
Nen kete emer nenkuptohen tri format e tij: te besuarit me zemer, te
shqiptuarit me gjuhe dhe te vertetuarit me vepra. 78
Then el-Xheuziu, Allahu e meshirofte, thote: "Nen bid'at (risi) nenkuptohet
c;do gje qe nuk ka ekzistuar me pare, por eshte imagjinuar me vone. Shumica e

152 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')LI

J s.lpllJ s.'i_,ll

risive bien ne kundershtim me sheriatin: ose shton dic;ka qe nuk i takon, ose
merr dic;ka qe eshte pjese perberese e tij."79
Ndoshta dikush do te pyese: <;fare lidhje ka kjo me ate per te cilen po flasim?
<;fare lidhje kane risite me besnikerine dhe dashurine ndaj besirntareve dhe
me rezistencen dhe urrejtjen ndaj mosbesirntareve?
Kesaj pyetjeje do t' i pergjigjerni ne disa pika.

E PARA
Futja e risive ne fe ka pasoja te medha te paparashikuara dhe te rrezikshrne.
Argument per kete eshte ndarja e tyre ne shurne lloje, nga te cilat disa jane
mosbesim i hapet, derisa te tjerat jane rnekat i rnadh apo me i vogel. Mbi kete
Imam esh-Shatibiu, Allahu e meshirofte, thote:
"Risite ne fe ndahen ne lloje te shurnta dhe te ndryshrne. Disa nga ato jane
arrniqesi e hapet, sic; eshte risia e paganizrnit, per te cilin Allahu ua terheq
verejtjen me fjalet e Kur'anit:
/

lJ

J! <lJ I 1__,.lw
( , ; iGJUIJ o:,;JI 0' i> <lJ ifo.J
.
:;,

,., ,,,.

.;

J ,., ,;

..... o

,.,

:;,

,, .,. .,,

,,,.

.,.

.,..

8\S')J

.,.

.,.. ,.. ,,

"Dhe nga ajo qe krijoi Ai prej te lashtave dhe prej kafsheve

shtepiake, ata (idhujtaret) e ndane nje pjese per Allahun dhe thane:
"Kjo eshte per Allahun,- si mendonin ata,- e kjo eshte e idhujve
tane"... " [El-En'am: 136]
}

.,.

,,..

'!-'

..... o

iGJtJ1
1:,:) rJ 15J
Jl,..J L>..U.,..
,.,
,,.
,,
,,..
s.15'' ), .w G
_,

,,.

,,. ,;::,

_r

1 a

J d
.,
- .,,. C \)\jJ
J

,,,.,

.,.

"Madje ata thoshin: "(:ka eshte ne barqet e ketyre kafsheve eshte

vetem per meshkujt tane, e ndaluar per grate tona. E nese ishte e
ngordhur (fruti ne bark) ata (meshkuj e femra) ishin te barabarte ne
te ... " [El-En 'am: 139]

iG,;::,

u:, :, u:, c u:, o J" 1 c

79 Shiko: .(26..f') :\.l _,..,.,.(;'

,;::,

,,.

,;::,

.,,.

,;::,

.,.

.,..

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')...,,')1 1y.31_, ') _,J1

153

"Allahu nuk emeroi (pe'r ti! shenjte') Behiren, as Saiben, as Vesilen

dhe as Hamen ... " [El-Ma 'ide: 103)
Risise i perket edhe preteksti i hipokritit qe Islamin ta (marre) pranoje sa per
sy e faqe, qe te ruaje koken dhe pasurine e vet etj. Nuk ka dyshim se ky eshte
mosbesim i hapet. 80
<;eshtja e lejimit dhe e ndalimit ne fe eshte e drejte e pakundershtueshme
vetem e Allahut. Ai qe tenton te pervetesoje kete te drejte, te percaktoje se c;;ka
eshte e lejuar dhe c;;ka eshte e ndaluar, ai ka filluar te percaktoje nga vetja e tij
dispozitat e fese, sheriatin. Nese e ben kete, ai e ka vene veten ne vend te
Zotit, Allahut te Lartesuar, Krijuesit te botes. Allahu i percakton krijesave te
Veta ate qe deshiron Ai. Allahu i Lartesuar thote:

;.U1:, 1 ;J uf

". . . Ja, vetem Atij i takon krijimi dhe sundimi ... " [El-A 'raf 54J
;P

_..

\? l.ia.3 Ju.;.. Ii.a. yI pi 1_,J U3

0 ll yiS'.JI <lll 0J'_h J.UI 01 yiS'.JI
0

,,..

1 IJ
;11

.,.

,.,

.,,.

.,.

o,

.,,

.,,

_,,

.,.

"Mos i thoni asaj rrenes se gjuheve tuaja: "Kjo eshte hallall, e kjo
eshte haram ",- e te shpifin ndaj Allahut rrenen. Vertete, ata qe
shpifin rrenen ndaj Allahut nuk kane shpetim." [En-Nahe'l: 116)
Risite e ketilla jane shembuj te mosbesimit te hapet. Eshte e domosdoshme qe
pasuesve te tyre, pas verejtjes dhe tentimit te zbrapsjes nga kjo gje, t'u
paraqitet urrejtja, armiqesia dhe te fillohet lufta haptazi. Heqja dore nga
pasues te tille te risive ne baze nuk dallohet nga mohimi i mosbesimtareve,
sepse i Derguari i Allahut thote: "Kush ne kete ( do te' thote' Jene') fut ate qe
nuk i takon, ajo refuzohet.,,sI
El-Begaviu thote: "Dijetaret e tradites se shendoshe jane te pajtimit se duhet te
sillemi armiqesisht ndaj pasuesve te risive ne fe dhe duhet t'u shmangemi." 82
Kthehemi tek ndarja e lfajeve te risive ne fe nga Eh-Shatibiu.

Ai that{!

"Ka edhe risi te tilla qe nuk jane mosbesim, si edhe te atilla rreth te cileve nuk
ka mendim te njezeshem se a jane mosbesim apo jo. Rasti i tille eshte me
80 Shiko:

.c37/2o :'rL...=1
81 Shiko: .l,,.:d'i1 y\5 c1718 ,1343/3 : ' .,i c3697 ,301/So :<.f \;;,.,1101
J
JJ
J
c.
(.)
c.
82 Shiko: .(227/to :'WI (..r''

154 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 s.l)IJ s. }I
risite e havarixheve, kaderive, murxhiteve dhe fraksioneve te ngjashme te
humbura. Ka risi te cilat jane mekat, por nuk jane mosbesim. Shembull i tille
eshte beqaria (mosmartesa) dhe terheqja nga bota, 83 te agjeruarit duke
qendruar nen diell, tredhja me qellim te largimit nga epshi per marredhenie
seksuale dhe te tjera.
Disa risi jane mekruh (te qortuara), sikurse eshte duaja e perbashket ne vigjilje
te nates se Arafatit, permendja e sunduesit gjate hudbes se xhumase, sic; pohon
Then Abdus-selam esh-Shafi'u84 etj. 85
Pasuesit e tradites se shendoshe dhe mendimit te njezeshem heqin dore nga
rekomanduesit e risive te tilla.

E DYTA
Duke e pasur parasysh rrezikshmerine e tyre per fene, ketu do te paraqesim
disa nga mendimet e dijetareve me te hershem te ketij ummeti. Ne mesin e
tyre eshte edhe as'habi i dalluar Abdullah iben Mes'udi ' i cili thote: "Kush
deshiron qe te marre shembull dike, le te marre ata qe tani kane vdekur. Ata
jane shoket e te Derguarit te Allahut - Ata kane gene gjenerata me e mire qe
eshte shfaqur ndonjehere, gjenerata me zemren me te paster, me imanin me te
thelle dhe me leshimin me te vogel ne ate c;ka nga ata nuk kerkohej. Kjo eshte
gjenerata te cilen Allahu e ka zgjedhur te jene shoke te te Derguarit te Allahut,
te bartin fene e Tij te te tjeret dhe te jene shembull per ata te cilet jane ne
rruge te drejte." 86
Sufjan eth-Thevriu, Allahu e meshirofte, thote: "Risite ne fe per shejtanin jane
me te dashura sesa mekati, pasi njerezit per mekate pendohen, ndersa per
novacionet-risite nuk pendohen." 87 (Nese ai qe ka bere mekate, pendohet per
to, do t'i falen, por futja e risive ne fe nuk do t'i falet)
83

Shiko: <37/2o :'rl.a::&,1

Fjala eshte mbi dijetarin e shquar Abdul Aziz Abdus-selam es-Selemiu ed-Dimeshki,
avokati i shkolles shafiite, i cili ka arritur shkallen e muxhtehidit. I lindur ne vitin 577 sipas
hixhrit, ka vdekur ne vitin 660 sipas hixhrit. Ka shkruar vepra te shumta, nga te cilat jane:
Shiko: .')' ;;.,.,,hl1 ,<21/4o :J)J r, _),;1 .'i.SJl.::.il1' J ri''}' J r' ,.bi J ru., J , ...:,-d1'
84

:'J)' Ji)' J (208/70 'o__,Al)I ry.,.:ll' J

.(37/2(.) ;u.....)1 c_w J (216.f')

85

Shiko: .(37/2(.)

86

Shiko: <214/lo: '<$# u, c_r>'

87

Shiko: <216/Io :<$#

'rl.a::&,1

u, c_r>'

(80/5(_) ,

..:.,La.,J,' J (287/Io :'..:.i\,!_,ll ..:.,1_,.i' J U:.J ;Jc)\'-:! J

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

'j.....,I

J >1)1J > _,J1

155

Imam Maliku, Allahu e meshirofte, thote: "Kush fut ne kete fe risi qe nuk
kane ekzistuar ne gjeneratat e meparshme, ai pohon pa vetedije qe i Derguari i
Allahut nuk e ka transmetuar me besnikeri kete fe, sepse Allahu i Lartesuar
thote:

L,- .) 'rU.:..,Ui '('\

_, '.
- )J
t-' -,
,,.

,,.

,,.

.....

.....

.....

,,.

'('\
t-''::"""

:.:.HJ' 'C
'('\ G-LSI r''_)"::''\\
t-'-. .) r
,,.

,,,

..

". . . Sot persosaper ju Jene tuaj, plotesova ndaj jush dhuntine Time,

zgjodhaper ju Islaminfe ... " [El-Ma'ide: 3]

Sipas kesaj, ajo qe nuk i perkiste fese atehere, me sigu11 m1k i perket as sot."88
Esh-Shatibiu, Allahu e meshirofte, thote qe rrezikshmeria e futjes se risive ne
fe shpie ne dy gjera:
1. Mosperfillja dhe kundershtimi i Ligjdhenesit (Allahut), sepse ai qe i fut ato
e ve veten ne poziten e Ligjdhenesit, ne vend qe te veproje sipas asaj qe eshte
shpallur.
2. Secila risi ne fe eshte shtim, marrje apo nderrim i ligjit ekzistues (Sheriatit).
Secila risi, sado e pavlere, paraqet ose risi ose shtese ne ligjin ekzistues dhe do
te thote cenim i sheriatit dhe, nese kjo behet me vetedije dhe me qellim, beresi
eshte hedhur ne mosbesim, sepse shtimi, marrja ose nderrimi i ligjeve te
sheriatit padyshim do te thote mosbesim. 89
Qendrimin e ketille e perkrahin te gjitha argumentet te cilat flasin mbi
qortimin e futjes se risive ne fe. Ne argumente te tilla marrin pjese edhe fjalet
e te Derguarit te Allahut : "Secila risi eshte mashtrim (humbje) ... "90 dhe
"Kush i therret te tjeret ne mashtrim (humbje), mbi barre te tij shkojne
mekatet e te gjithe atyre qe do tapasojne, me ate se kjo nuk do t'uapakesoje
mekatet e atyre te cilet do tapasojne ate."
Njeri prej dijetareve me te hershem ka thene: "Mos u shoqeroni me ata qe i
pasojne epshet e veta (ose ka thene: "Me ata qe grinden"). Nuk jam i sigurt se
nuk do t'ju terheqin ne mashtrimin ne te cilin gjenden dhe se nuk do t'jua
turbullojne die; nga ajo qe dini. " 91

88
89
90
91

Shiko: <53/20 "r1...=1

Shiko: . ....., (61120

:"r1...=1

Shiko: ., yl.S 2674c. <2060/4) :

Shiko: (227/Io 1$# w, c.,.,.:.

156

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r' .J >,y.-11

_.,

> _,J1

Perfundim
Pasuesit e tradites se shendoshe besojne se duhet hequr dore nga ata qe fusin
dhe pasojne risi ne fe dhe se ata duhet te denohen, posa9erisht ata te cilet
shpiejne ne mosbesim. Prandaj, mbi kete 9eshtje do te kete ende fjale ne Kreun
II te ketij libri, nese do Allahu.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f...,.11

J 1..r.J1J _,J1

157

KAPITUlll I KATERT
Shembull i mire se si e kuptonin popuit e
mehershem dashurine ndai te mires dhe urreitien
ndai te keqes
Permbajtja e kapitullit:
- Shembulli i Ibrahimit &;I
- Edhe disa shembuj te qendrueshmerise ne te verteten dhe ne rrugen e drejte

J s.l_p,11 _, s.}1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>\....\

159

Kapitulli i katert
SHEMBULLI I MIRE SE SI E KUPTONIN POPUJT E
MEHERSHEM DASHURINE NDAJ TE MIRES DHE
URREJTJEN NDAJ TE KEQES

a) SHEMBULLI I IBRAHIMIT I
Lajmetari i fese se Allahut, Ibrahimi 1, ishte dhe ka mbetur shembull i
bukur i besnikerise ndaj Zotit te Vet, fese dhe besimtareve nga njera ane dhe
distancimit nga armiqte e Allahut, ne mesin e te cileve ishte edhe i ati i tij, nga
ana tjeter.
Rruga jetesore e Ibrahimit 1 dhe besnikeria ndaj popullit te vet ishte e
ngjashme me jeten e te Derguarve te tjere te Allahut. Ai, ne menyren me te
mire, i therriste ata me fjale te bukura qe ta adhuronin vetem Allahun dhe t'i
refuzonin te gjithe idhujt e tjere qe i adhuronin ne vend te Allahut. I Lartesuari
thote:

u c 0it.; ? J1.; * 0\S" z '? ' ?,:,

C :\\ '.ti J 0ft_; * 2_G \.));a'.;\.))
* 0G)J 0lS" 01k:\11 jl 0l,b.:" Ii U ft;*
U,\ ..0,f
,,.

.;

,,,

.,,

.,,.

:;

,,.

,,_

,,.

,,.

,.,

,::,

-tf-

oil

,,.

,,,

,,,

.;

,.,

,,,.

/.

,,.

.,,.

,,,

.....

,,.

.,,.

<:>

,,,

.,J

.,,.

:;

it;*
Q:, 0 0 0G) J4 yl 0i 0G:-i Jl
- ,,. ,,.
,,.
,.,

,,.

.,,.

,,.

,,,

JL; * 1:, ti 1_;.t.; T f 1) JL;

J 0 ):-:0 c:, Fi:, * 0\S" Z J 2.-U ::.L rU:.
JJ c:, ?\ CJj * 1-:. J :ts- 0_,s'i Ui J ):-)iJ I
,,.

,,,

.,,

,,,

,::,

.,,.,,,

'4,J

,,,.

,::,

,::,

.,

,,,

,,.

.,

,,,

.,,.

,,.

,,.

;;,,,,.

,,,

.,J

,,.

.,,

.,,

:;,

:;,

Q US')) 0! )ill\ JJ
"Perkujtoju (lexoju idhujtareve e te tjereve) ne Liber (nii Kur'an)
Ibrahimin. Ai vertete ishte shume i drejte dhe i Derguar. Kur babait

160 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f:>LI

J s.1...JIJ s. }I

te vet i tha: "0 babai im, pse adhuron ate qe as nuk degjon, as nuk
sheh, e as nuk ke asgje prej tij? 0 babai im, mua me eshte dhene
nga dituria, fka ty nuk te eshte dhene, andaj me degjo se une te
udhezoj ne rruge te drejte. 0 babai im, mos adhuro shejtanin, sepse
shejtani eshte kundershtar i Meshiruesit. 0 babai im, une kam frike
se do te te godase ty ndonje denim prej te Gjithemeshirshmit e do te
jesh shok i shejtanit!" Ai (babai) tha: "A ti, Ibrahim, i refuzon zotat
e mi? Nese nuk ndalesh (se fyeri ndaj zotave te mi), une do te
gurezoj ty, ndaj largohu prej meje per nje kohe te gjate !" Ai
(Ibrahimi) tha: "Qofsh i lire prej meje! Une do ta lus Zotin tim per
te falur ty, pse ai (babai) ishte i kujdesshem ndaj meje. Une po
largohem prej jush dhe prej fka adhuroni ju pervef Allahut, e
shpresoj se me adhurimin ndaj Zotit tim nuk do te jem i humbur! "
E pasi u largua prej tyre dhe prej fka adhuronin ata pervef Allahut,
Ne i dhuruam atij Is-hakun dhe Jakubin dhe qe te dy i beme te
Derguar." [Merjem: 41-49]
Kjo eshte pikenisja fillestare e te thirrurit ne fe nga e cila eshte nisur Ibrahimi
Miku i Meshiruesit, si<; mund te jete me se bukuri, duke u nisur nga te
afermit e vet. Kur as nga te afermit e vet nuk e mori pelqimin per misionin qe
i ishte besuar, ishte terhequr ne te menduar duke ikur nga bashkevendesit, te
cilet ishin ne rruge te gabuar, i preokupuar me brengen per fene e re.
Mendonte se si te shoqerohej dhe te jetonte me ta dhe ne te njejten kohe te
ruante fene, sepse me me kenaqesi do t'i kishte braktisur, por as kete nuk ia
lejonin. Kur'ani me tutje tregon se si Ibrahimi 1 ne replikat me popullin e
vet, ne sqarimin e misionit te tij, sherbehej me te gjitha faktet dhe argumentet
e mundshme.
1,

w1 :.,.,
,,.

,,

u :, * 0 ;u1
:ii

"'

,,,_

.-

,,.

0 ..... o

"Lexoju (nga ajo qe te shpallem ty Muhamnied) atyre ngja,jen e

Ibrahimit. Kur i tha babait te vet dhe popullit te vet: "<;ka jeni duke
adhuruar?" Ata i thane: "Adhurojme idhuj, vazhdimisht u jemi
besnike atyre!" Ai u tha: "A ju degjojne kur u therrisni (atyre)?
Apo mos ju sjellin dobi, a mos ju demtojne?" Ata thane: "Jo, aspak,
por i gjetem baballaret tane te veprojne keshtu." Ai u tha: "A po

161

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,I ,.1)1J ,. _,J1

shihni se f'po adhuroni. Ju dhe te paret tuaj? Me te vertete qe ata

jane armiqte e mi, pervef Zotit te boteve (tii njerezve, te xhinneve
dhe i gjithesise, e rfare ka ne te)." [Esh-Shu'ara: 69-77)
Kur populli i Ibrahimit I nuk ka mundur te gjeje argument me te mire per te
besuarit e vet sesa pasimin e verber te eterve dhe gjysherve te tij, Ibrahimi 1
u kishte thene se ata jane armiqte e tij. Allahu tregon se keshtu i ka thene edhe
Nuhu I popullit te vet:

U3 J \\ ;..s-;.i u r-5's.l5'>) ;..s-;.i

,.,

,.,

,.,

,.,

J ,;::,

,.,

,,.

.,

.,.

,..._

J .,. ,,

,,

\Fl;

,,.,.

JJfa
". . .ju vendosni per qellimin tuaj, thirrni ne ndihme edhe wtat tuaj
e mos e mbani fshehte, dhe zbatoni ate kunder meje e mos pritni."
[Junus: 71)
Allahu i Lartesuar thote qe Hudi 1 i ka thene popullit te vet:

<>'
,.,
""
;:;:,
,.t
;;,
,,.
G C" ,, .JJI 1;._-: .,,,\
,.
r
1a.:
'-G.i,.:.T''

011'.
"
u
1;._
0U
,
Y r...s',
..
.. ,,,
- ,,,
,,
,,, .,.
.,,.
,., f ,,, if,,. '"'JJ 0U
J

<iJ

o..i

,,,

;:;:,

1,\
,,,
,.,
,;::,

,;::,

"Une i jam mbeshtetur Allahut, Zotit tim dhe Zotit tuaj, pse nuk ka
asnje nga gjallesat e qe Ai te mos e kete nen sundim. Vertet Zoti im
eshte i Drejte." [Hud: 56)
Allahu i Lartesuar gjithashtu thote:

,.r; G' l}l; \) \? a.::.;.. o;J LS"

J

.,. J

,,

.,,

li ,.IJ

031::WI

,,

;:;:,

,.t

,,,.,.,

;:;:,

J l:i;3 \S'.;5' ;1)1

;)

ill 1;.:;1?

._.

J;

,,

,,

.,..

.,..

0 J J
,,

"Ju e keni shembullin me te mire tek lbrahimi dhe tek ata qe ishin
me te, kur i thane popullit te vet: "Ne terhiqemi prej jush dhe prej
asaj qe adhuroni, pervef Allahut, nuk besojme tuajen, prandaj
ndermjet nesh e jush eshte e hapet armiqesia e urrejtja derisa te
mos besoni vetem Allahun Nje!" [El-Mumtehine: 4}
Kete te besuar te Ibrahimit ' dijetaret e shquar nga gjeneratat e meparshme
te ketij ummeti e shpjegojne me fjalet "Nuk ka miqesi pa armiqesi." Do te
thote se besnikeria dhe dashuria ndaj te mires nuk mund te argumentohet

162 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (J.,.,\

-J s.l_pll3 s.yl

derisa nuk denohet e keqja dhe derisa ndaj saj nuk tregohet urrejtje. Ne ate
kuptim dijetari i njohur El-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote:
"Besnikeria ndaj te mires nuk mund te tregohet derisa nuk denohet e keqja, sic;
thote i Lartesuari se Ibrahimi ' i ka thene popullit te vet:

:,., u j * 0;u1 30:, ;J;i * 0) ;J:s' c ;J;i)i Jli

,,.

r;:i

"'

,..., ,,.

0 ,..-o

,,,.

,,- ,,.,,. ,,.

,,,.

WI
"A po shihni se t;'po adhuroni? Ju dhe prinderit tuaj te meparshem.
Ne te vertete, ata (qif adhuroni ju) jane armiq te mi, perve9 Zotit te
boteve (nese perver;; idhujve adhuroni edhe Ate)." [Esh-Shuara: 7577]
Pra, as miqesia dhe dashuria e Ibrahimit \ ndaj Allahut nuk do te ishte e
rregullt sikur te mos hiqte dore nga populli i vet dhe sikur mos te kishte
treguar armiqesi ndaj tyre dhe ndaj statujave te cilave u faleshin. I Lartesuari
ne nje vend tregon se Ibrahimi I ka thene: 92

L?7, ;_f cl ($1 u * 0) :1;. :,;:, ,;. JL; :,

,,.

;tJ

,,.

,::,

,::,

,,.

,,,

JL;:,*

"Kur Ibrahimi babait te vet dhe populli te tij i tha: "Une jam i
larguar prej asaj qe adhuroni ju, perve9 Atij qe me krijoi dhe qe Ai
do te me drejtoje!" Dhe ai e la te perjetshme ate fjale (nuk ka te
adhuruar tjeter me merite pi!rver; Allahut) nder pasardhesit e vet me
shprese qe ata do te kthehen prej rruges se gabuar ne rrugen e
drejte." [Ez-Zuhruf 26-28]
Kjo do te thote se miqesia dhe dashuria ndaj Allahut dhe mohimi i secilit rival
qe i pershkruhet u eshte Jene emanet te Derguarve pas Tij per te trasheguar
njeri pas tjetrit. Keto jane fjalet e kelimei-shehadetit k11 w1-Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut, te cilat i Derguari (Muhammedi)
na i ka Jene emanet deri ne Diten e Gjykimit." 93
Imam et-Taberiu, Allahu e meshirofte, thote: "O pasuesit e Muhammedit '
ne qendrimin e Ibrahimit dhe te atyre qe ishin me te kemi shembullin me te

92 Shiko: c156/6o .fS .:r.' .j w1 ..:.i4"i1 ),;1

93
Shiko: .c133..f') "J.?rl' JJ.. J ,c212/7o ".fS .:r.' j,;1J ,c213__..,) ".j>$J, y1y.-1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')',.....1 s-1}.IJ s-)1

163

mire se si (ne kete pikepamje) duhet vepruar me armikun dhe si t'u tregohet '
armiqesia. Perjashtim nga kjo bejne vetem fjalet e Ibrahimit 1:

"... Une do te kerkoj falje per ty... " [El-Mumtehine: 4J

Ato nuk nevojiten te jene shembull per ju, sepse keto fjale Ibrahimi i ka folur '
si premtim qe ia ka dhene te atit me heret, perpara se te bindej se ai eshte
armik i Allahut dhe ka hequr dore prej tij. Prandaj, distancohuni nga armiqte e
Allahut dhe mos i merrni per miq derisa nuk besojne ne Allahun e Vetem, nuk
heqin dore nga ata te cilet Allahut i pershkruajne te barabarte dhe derisa ndaj
tyre nuk tregojne urrejtje dhe armiqesi !"94
Kur Ibrahimi kishte hequr dore nga armiqte e Allahut dhe kishte treguar
armiqesi ndaj tyre, ata ishin marre vesh qe ta vrisnin, sic; veprojne edhe tiranet
e tjere qe perpiqen ta shkaterrojne fene e Allahut per asgje tjeter vec; per ate
pse besimtaret bejne thirrje qe t'i nenshtrohen vetem Allahut dhe askujt tjeter.
Ne kete kuptim Allahu thote:

r:y.

UI I,> C'
,\
-, ..
!-::11 ,<l) L, I'/ 'f
u : )
O

"E nuk paten pse t'i urrejne pervef qe e besuan Allahun,

Ngadhenjyesin, te Lavderuarin." [El-Buruxh: 8]
Armiqte e Allahut ndezen nje zjarr te madh per ta hedhur ne te Ibrahimin &;1.
Por Allahu e shpetoi mikun e Vet, Ibrahimin, Allahu beri qe zjarri te jete i
ftohte dhe shpetimtar. Mbi kete ngjarje i Lartesuari thote:

.,..

'.. I:'

/0

UI

r
O

,;

- , )
.,.

tJ.;.;.j I

4.,

,...,....

I ;(\j
J

* r-::- _::,.-.11
0

. r:l\j Lfe'
- . Iy.
0/,;

J .,.

Iyllj

"Ata thane: "Ndertojani atij nje vend dhe hidheni ate ne zjarr ! "
Ata i menduan atij nje kurth, kurse Ne i mposhtem ata te
nenpnuar." [Es-Saffat: 97-98}
Armiqte e Ibrahimit me pare, gjate diskutimeve, ishin ngadhenjyer dhe
mundur me fjale, prandaj argumenti i vetem qe u kishte mbetur ishte dhuna
(forca). Pra perpiqeshin qe ngushtesine mendore dhe padrejtesine ta mbronin
me dhune. Allahu ua ktheu duke treguar Fuqine e Vet dhe duke e ngritur fene
e Vet. Mbi kete i Lartesuari thote:

-1

Shiko: .(62/28) ' 1$.r.hl' p-J,;'

164 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...,1 1y.J1J ':I _,)1

U1 ,
1
. I d.> I d' * , 1.'
- , ) J) 1:
J..: "Digjeni

"Atehere ata thane:

ate (lbrahimin) dhe ndihmoni zotat

tuaj, nese doni t'u ndihmoni!" Po Ne i thame: "O zjarr, behu i

Jtohte dhe shpetim per lbrahimin!" Ata deshen t'i bejne atij
(lbrahimit) kurth, po Ne ata i heme me te deshtuarit." [El-Enbija:
68-70] 95
I Derguari i fundit i Allahut, Muhammedi I, urdherohet qe ta pasoje fene e
Ibrahimit I:

- : c;.:
- i "

'. < ., 11 . 015" G' , I' 1 ti.. 1 0i w1

)
u-:
.1: , c:

,,

,,.

:::-

-,

,,. IP

,,.

o ,,.

,,-

,,.

,,. J

"Pastaj, ty te shpallem: "Ndiqe Jene e drejte te lbraihimit, se ai nuk

ka qene nga idhujtaret (as jehudi e as i krishtere)." [El-Nahl: 123J

'. <

0
' I '0-:i:,o if1.
I\. 015" G') , (. ;J... I-r-::
1: ,
u-:

0 ,
"

,,

..-

1{,

-,

,,. $,

,,

,,.

.ti

"Thuaj: "Allahu e tha te verteten, pra ndiqeni Jene e paster te

lbrahimit, sepse ai nuk u takonte idhujtareve." [Ali-Imran: 95]

015" GJ 1:_;,
,,.

,,.

1f-

,, :;,

J. y IJ 0 3 i I}, 1)' 1)1.;J

0

0 J

,;

) ,,

J?;:..:.i1

"Ata (idhujtaret e Librit) thane: "Behuni jehudi ose te krishtere, e

gjeni rrugen e drejte!" Thuaj: "Jo (asnjeren), por Jene e drejte te
lbrahimit, i cili nuk ishte nga idhujtaret." [El-Bekare: 135J

i 1 t I' ( I 'T '. .UI' t I\ I' ,,I '. .ill, 1'1., 81 ,. f JI

J :
)
_r,-<$,) )rJ..,)'-P;' )J.., .I:<!'
'.

.'

"Njerezit me me merite per t'u thirrur ne lbrahimin ishin ata qe e

ndoqen ate (besimin e tij) dhe ky i Derguar me ata qe besuan
(ummeti i ketij). Allahu eshte Mbrojtes i besimtweve." [Ali-Imran:
68}
\) 1:_;_ 1;.

di)

Y') )

w.;:. , ( 1 I

-, .1:

f :;)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f..... 1 1).1J _,J1

165

"Kush ka Je me te mire se ai qe sinqerisht i eshte bindur Allahut

dhe, duke qene bamires, ndjek Jene e drejte te Ibrahimit? Allahu e
zgjodhi Ibrahimin te dashurin me te ngushte." [En-Nisa: 125)

r_? I ) ;s1 y, : j_;- :111 I))

vi

,...

,,.

,,,.

..-.

Ol

<C:.::.., r
,, , l"I
J-:-- U-: r
.r-: I'"""'-i ti,.,
J

,,.

\' '.

'. .

I' ,

I\

0 J

,,.

,.., ,,. -.;,

"LuJtoni me nje luJte te denje per hir te Allahut, se Ai ju zgjodhi ju

(ju percaktoi per te luftuar per rrugen e Tij) dhe nuk ju obligoi ne Je
me ndonje veshtiresi, ne Jene e babait tuaj Ibrahimit. Ai edhe me
pare, e edhe ky (Kur'an),ju quajti muslimane ... " [El-Haxhxh: 78)

u ;; u1? :; ;;3

"E kush largohet prej Jese se Ibrahimit perver atij qe poshteron

vetveten ... " [El-Bekare: 130)
Keshtu Allahu i Lartesuar i rrefen ummetit te Muhammedit mbi Ibrahimin
,, qe edhe ata te behen te sinqerte dhe te shkojne pas shembullit te tij, qe
vetem ne Allahun te mbeshteten, qe vetem Ate ta adhurojne dhe qe si ai te
heqin dore nga politeistet dhe te jene armiq te se keqes dhe bartesve te saj.

b) EDHE DISA SHEMBUJ TE KEMBENGULJES NE TE

VERTETEN DHE NE RRUGEN E DREJTE
Me pare kemi thene se misioni i te gjithe lajmetareve te fese ishte nje. Ai ishte
i perqendruar ne thirrjen qe te besohet ne Allahun, qe vetem Ai te adhurohet
dhe askush tjeter, qe ndaj dispozitave te sheriatit te ushqehet dashuri dhe
besnikeri, por qe ndaj shejtanit dhe te gjithe idhujve te tregohet urrejtje dhe
neven.
Allahu i Lartesuar thote:

"Ne derguam ne rdo popull te Derguar qe t'u thone: "Adhuroni

vetem Allahun e largojuni tagutit (shejtaneve) ... '." [En-Nahel: 36J
Duke shfletuar faqet e Kur'anit gjejme shembuj te shkelqyer te besimtareve te
cilet i stolis imani i larte dhe qendrueshmeria ne rrugen e te besuarit. Ata jane
besimtaret te cilet i stolis imani i patundur, kudo qofshin dhe ne c;faredo kohe

166 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j.....1 .j s-l_pl1_, s-':/}I

pac;in vepruar dhe jetuar. Shembujt e tyre Allahu i Lartesuar i paraqet ne

Librin e Vet te Shenjte qe ata te behen shembuj per te tjeret dhe gezim per te
Derguarin &;!\\, i cili, se bashku me shoket e vet, per vite te tera ka duruar
poshterime te ndryshme nga ana e idhujtareve te Mekkes.
A ka die; me te nevojshme per muslimanet, te cilet nga thellesia e zemres te
gjithe njerezve u deshirojne vetem te mire?, sesa te analizojne dhe te
mendojne thellesisht mbi shembujt e ketille te besimtareve, lumturine qe i pret
dhe Jehtesine pas veshtiresise? Nese jane sipas ligjit te Allahut, i cili nuk
duron kurrfare ndryshimi, lajmetaret e Tij te fese dhe roberit e mire perjetojne
shqetesime te ndryshme, edhe pse si te atille ishin krijesat me te zgjedhura te
Allahut. Padyshim eshte per t'u pritur qe edhe luftetaret e rruges se drejte dhe
te mires se pergjthshme te te gjithe njerezve te hasin ne lloje te ndryshme te
provokimeve, perqeshjeve dhe talljeve, madje edhe te persekutimeve nga ana
e armiqve te tyre. Nderkaq, ne te njejten kohe, ata nuk guxojne te harrojne qe
Allahu eshte ne anen e tyre, qe i percjell dhe i ruan dhe se te gjitha
pakenaqesite qe perjetojne jane sprova te llojit te vet.
I Lartesuari thote:

"Allahu nuk eshte qe t'i le besimtaret ashtu Sif jeni, pa dalluar te

keqin nga i miri... " [Ali-Imran: 179]
Kur besimtaret do te qendrojne me ngulm ne mbrojtje te se vertetes, kur ashtu
sic; duhet do te mbeshteten ne Allahun dhe do te frikohen vetem nga Ai dhe
askush tjeter, vetem kjo do te jete shkak i mjaftueshem qe njerezit te nxitojne
ne fe, te nisen ne rrugen e Allahut dhe qe pas atyre qe jane ne ate rruge te
japin c;do gje nga vetja, madje edhe ate me te dashuren Ueten personale). Me
kete rast, gjithac;ka qe u ofrohet nga te tjeret do te jete e pavlere ne krahasim
me ate c;ka i pret tek Allahu. <::fare shperblimi dhe c;fare kenaqesie !
Ne shembuj te atille, mbi te cilet deshirojme te flasim, futet edhe rasti me
Nuhun &;!!\ dhe popullin e tij. Ai per nenteqind e pesedhjete vjet te plota e ka
thirrur popullin e vet qe te besoje ne Allahun, por, perkunder te gjithave, rreth
vetes ka tubuar vetem disa prej tyre. Ketu vec;anerisht deshirojme te vejme ne
dukje rastin me birin e tij, i cili nuk deshironte t'i pergjigjej thirrjes dhe nuk i
mbushej mendja per fene e Allahut, sepse nuk e degjonte te atin, Nuhun WI.
Mbi ate i Lartmadherishmi thote:

167

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 .J l'-1}1J l'-_,ll

t>- :; Uj <lll ;f 0-4 f)1 \.J J ,.WI 0-4 Ji )L

,,.

,,,. .,.

,,

,...

,,.

* '.

,...

.,.

,,.

,,

::,:.

,,.

....

':.'I\. 0\.5:.;, '-1\ 1: JG-'

.1.i CG' .:..\ ,. G .I\,. iG I.,
..
J
,.
.J,
c./'J . J _.,..,.......,
c__r
* lkJI
) y.JI o\) )u1 ),.WI)
O,...

_,

,,.

r \

;JJ

/0

,,.

..-

,,,.

,>'

,..

.,.

,,.

/0

'

....

,;

,,,.

0i

,...

:;,

w C'.l.o , ..

0/

,...

,,.,,.

,,,

,J:

,,

\'_;:__

:;,

,,.

,,.

;i J y JL.; * G,j\

,11

,,,

,,,.

""

JI :J"i
0

_..

,,.

,,.

""

,,,

,,.

,,,

,,, ,,

,,,

,,.

,,.

,,-,

,,,

0fa 0i i

,,,.

,....

,...

,,

* l..l::""-'
'. <\;..J1
0

J 2-lJ

<'.):, u:,
;JJ

c) 0;15:,

Jw
i i:, 1 :, 0:, i } 0
1 G .it:_;
I i . , 1 I' !G JL.;
,
if , C.Y

(,?'
,,,

,,.

""

....

,...

,,.

G 2-Ul:.i
,,,,,.

,...

"... e Nuhu e thirri djalin e vet, qe ishte ne nje vend te ndare: "O

djali im, hip bashke me ne, e mos u be me mohuesit!" Ai tha: "Une

do te ngjitem ne nje koder qe do te me mbroje nga uji (ve'rshimi)!"
Tha: "Nuk ka sot mbrojtes prej denimit te Allahut, perver atij qe Ai
e ka meshiruar!" Vala hyri mes tyre te dyve, e ai (djali) u mbyt ne
uje. E iu pat thene: "Oj toke, perbije ujin tend, dhe, o qiell,
nderpreje (shiun)!" Uji u terhoq, urdhri u zbatua dhe ajo (anija) u
ndal ne (kodren) Xhudij, e u tha: "/ shkaterruar qofte populli
mizor!" Nuhu e luti Zotin e vet duke thene: "O Zoti im, djali im
eshte i familjes sime, e premtimi Yt eshte i sakte, ndersa Ti je me i
Drejti i te drejteve!" (Zoti) Tha: "O Nuh, ai (djali) nuk ishte nga
familja jote, ai ishte punekeq, e ti mos me kerko Mua ate qe nuk di
ti, une te keshilloj qe te mos behesh nga injorantet!" (Nuhu) Tha:
"Zoti im une mbeshtetem ne mbrojtjen Tende qe te kerkoj prej Teje
ate per rka nuk kam njohuri, e ne qofte se Ti nuk me Jal mua dhe
nuk me meshiron, do te jem i humbur!" [Hud: 42-47)
Fija qe i lidh ne fe te gjithe pasuesit dhe i mban te tubuar nuk eshte as lidhja
sipas gjakut, as sipas fisit, as sipas prejardhjes, as sipas vendlindjes, as sipas
atdheut te perbashket, as sipas perkatesise se popullit, as sipas perkatesise
racore ose gjuhesore, as gjinise ose moshes, as sipas pozites ose sipas
shtreses, por eshte fija e fese (besimit). Te gjitha lidhjet e tjera jane vetem te
perkohshme. Ato mund te ekzistojne ne mes dy personave, por asnjera nuk
eshte me e qendrueshme dhe me e pashkepushme se lidhja e fese.
Prandaj, Allahu i Lartesuar i sqaron Nuhut 1 se biri i tij nuk eshte femija i
tij, pasi eshte punekeq, do te thote se fija e fese ne mes atyre te dyve eshte

168 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI .j 1.r.J1J ':/ _,J1
shkeputur. "Prandaj mos me lut per ate qe nuk di!" Do te thote qe ai nuk
eshte nga familja e tij, edhe pse eshte nga kurrizi i tij. 96
Ketu vjen ne shprehje nenshtrimi i plote dhe frika nga i Lartesuari. Robi i
mire i Allahut, Nuhu, kerkon nga Zoti i vet kenaqesine e Tij dhe e Jut per
meshire:
"0 Zoti im, - tha,- Une mbeshtetem tek Ti, kurre me nuk do te lus per ate qe
nuk e di! Nese nuk me Jal dhe nuk me meshiron, do te jem i humbur."
I Derguari i Allahut (Nuhu I) e ka tejkaluar dhembsurine ndaj te birit dhe
eshte i kenaqur me gjykimin e Allahut. Aty nuk ka vend per kurrfare
diskutimi, preteksti apo komentimi. Nga njera ane ka te beje me besnikerine e
plote dhe nenshtrimin ndaj asaj qe e do Allahu dhe me i;ka Ai eshte i kenaqur
dhe nga ana tjeter me te larguarit nga ajo qe Allahu e urren dhe e perbuz.
Ne rastin e Nuhut 1 nuk kemi te bejme vetem me te birin mosbesimtar,
sprova i ka ardhur edhe ne pikepamje te gruas. Sa sprova te medha keto dy
sprova! Njera me gruan e tjetra me djalin e vet!
Ne nje vend Kur'ani flet rreth kesaj gruaje dhe nje gruaje tjeter, gruas se Lutit
I, e cila ishte e ngjashme ne veprime me te paren, si dhe rreth sprovave te
dy te Derguarve me keto dy gra te keqija:

r}

::r-

lG <lJI 'y'_;;:,
;i;. IJfa
8l5" } oi;.J
IS
'. I 1:UI ,, , \JI li;._\ , I :.' <l)\
I','.;:. 1: 8 . :.__ IL,o

U-::) - , -, . r

J
,,

,,,,,

,,,,

.,, ,,,

;$i

,,,

"Atyre qe mohuan, Allahu u sjell shembull gruan e Nuhut dhe

gruan e Lutit. Ato te dyja ishin ne kurore te dy roberve te mire nga
roberit tane, por ato te dyja i tradhtuan (ne fe) ata te dy dhe keta te
dy nuk mund t'i mbrojne ato fare tek Allahu, e atyre te dyjave u
thuhet: "Hyni te dyja ne zjarr se bashku me ata qe hyjne!" [Et
Tahrim: JO]
Ketu kalimthi nevojitet te permendim se nen shprehjen el-hijanetu-tradhti
mendohet ne tradhtine ne fe e jo ne martese, sepse grate e te gjithe te
Derguarve, andaj edhe te ketyre te dyve, kane gene te ruajtura nga amoraliteti.
Per gruan e Nuhut I thuhet se i;do here kur dikush i besonte di<;, shkonte te
udheheqesit e mosbesimtareve dhe e zbulonte fshehtesine, ndersa per gruan e

96 Shiko: (1887/40 :'0T_;J1 J'iJ; .J'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI

J 1).1J _,J1

169

Lutit thuhet se popullit te vet i dergonte fjale kur Lutit i vinin musafire, me
gellim ge te benin me ta vepra te kegija. 97
Kundruall ketyre veprave te turpshme te ketyre dy grave, Kur'ani i Shenjte
paraget shembullin e mire te te besuarit te nje gruaje tjeter, bashkeshortes se
faraonit te mallkuar. Allahu i Lartesuar thote se ajo eshte Iutur:

r:)1 ) ) 0Y' ) 1

0 1

". . . Zoti im, me be nje vend prane Meshires Sate ne xhennet dhe me
shpeto prej faraonit e brutalitetit te tij dhe me shpeto prej popullit
mizor!" [Et-Tahrim: 11J
Kete grua as veshtrimi i mosbesimit ne pallatin e Faraonit as ambienti i te
pafeve ne rrethin e te cilit jetonte nuk mundi ta pengonte qe ta kerkonte
shpetimin. Duke kerkuar nga Sunduesi ge ne xhennet t'ia ndertonte shtepine,
ajo hogi dore nga pallatet e faraonit, dhe jo vetem kag. Ajo e ka mohuar 9do
lidhje me faraonin, duke e lutur Sunduesin ge te shpetonte nga ai dhe nga
veprat e tij. Me fjalet: "Me shpeto prej faraonit e brutalitetit te tij", e ka Iutur
ge ta ruante nga faraoni, edhe pse perkunder te tjereve faraoni me te ka gene i
afert. Me fjalet "dhe me shpeto prej popullit mizor!", ka hegur dore nga
populli i faraonit, me te cilin jetonte.
Ky eshte shembulli me i mire i tejkalimit te te gjitha formave te pasurive te
kesaj bote. Nuk duhet harruar se ajo ka gene gruaja e sunduesit me te pasur te
botes ne kohen e vet, ne pallatin e te cilit ka patur mundesi te kete 9do gje qe
gruaja mund te deshiroje. Nderkag, me iman te forte, ajo jo vetem ge ka hegur
dore prej kesaj, por kete e ka pare si fatkegesi, ndytesi dhe si te kege, dhe e ka
lutur Allahun ge ta ruante nga e gjithe kjo.
Ajo ka gene gruaja e vetme e cila, ne kete mbreteri te forte dhe te pafund,
duke mos pasur kujdes per rrethin, pallatin, sunduesin dhe percjellesit e
pallatit, ishte ngritur dhe e kishte 9uar koken kah qielli. Kjo ishte shenje e
mohimit te plote te te gjitha lidhjeve, madje edhe te lidhjeve me me te afermit,
ne emer te te besuarit ne Sunduesin e Vetem. 98
Kundershtimi i kesaj gruaje ndaj tiranit te njohur sjell mesazh jashtezakonisht
te rendesishem: si te ndiget shejtani dhe ndihmesit e tij nga disa qe therrasin
97 Shiko: <198/8 IJ.1 _;,-1,J' J,;1
(_)
98 Shiko: J (3622/6 01_}] J .j'
1
(_)

170 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l.,1 s.1_p.J1_, s.yl

ne Islam, e te cilet edhe vete jane duke u frikesuar qe mos t'i godase ndonje e
keqe nga njerezit, 9ka Allahu nuk e ka percaktuar qe t'i godase.
Prandaj, ky shembull kur'anor le te jete mesim dhe keshille per ne. Le te jete
force shtytese dhe udherrefyes per te miren e kesaj dhe asaj bote qe t'i
permbushim detyrimet me te cilat na ka obliguar Allahu i Lartesuar, qe te
behemi bartes te thirrjes me fisnike, thirrjes se te tjereve ne te besuarit ne nje
Zot.
Katadeja thote: "Faraoni ne kohen e vet ka gene njeriu me i mbrapshte dhe me
mizor ne mbare rruzullin tokesor. Pasha Allahun, mosbesimi dhe ashpersia e
tij aspak nuk munden ta demtonin gruan e vet. Kjo qe njerezit ta dine se
Allahu eshte gjykatesi me i drejte dhe qe secili pergjigjet vetem per mekatet e
veta."99
Ne kete kontekst hasim edhe ne nje shembull shembullor se si duhet thirrur ne
rrugen e drejte. Ky eshte shembulli i besnikerise se plote ndaj Allahut, fese se
Tij dhe dashurise ndaj roberve te Tij te mire, permes luftes dhe kontributit ne
kufijte e te mundures dhe lartesimit te Fjales se Allahut nga njera ane dhe
heqjes dore nga mosbesimtari, pas paraqitjes se argumenteve kunder tyre, nga
ana tjeter. Kete e gjejme te besimtari nga populli i faraonit.
Te shikojme se si eshte sjelle ky besimtar dhe deri ne 9fare mase ka qene
besnik ndaj te vertetes kur dhunuesi, faraoni, kishte vendosur ta vriste te
Derguarin e Allahut, Musain I. Atehere, si9 na thote Kur'ani:
,.,

:;,

""'

.,.

...-

:::

.,,.

Jo

,.,

J <lll J Jiu;,. 0./.fi Le

0 0 \ :? JL;J
o

,..t

.,.

,.,

,.,

'<:' -: L;.:il:,o 8-;'- JI'

JS'
\.;'IS'
8-;'- 01'
'C' ..:..r-4
'. oOL
<>' G,.
,J
. ,,. .,,. . ,.,
,J
t"''-1)
- ,,.. r
r--
,,,.
.,.
,,,,
,.,
,., ,.,
)

,;:;

;r, ,.,

y1

0 ;, :;

,.,

,,.

,.,

,.,

;r,

;r,

..... 0

,M

,.,

;r,

(? u aJ1 0 (?1

"Nje njeri besimtar nga familja e faraonit, qe e fshehte besimin e

vet, tha: "A doni ta mbytni nje njeri vetem pse thote Zoti im eshte
Allahu, derisa prej Zotit tuaj ju ka sjelle argumente? Nese ai eshte
rrenes, per vete e ka rrenen, e nese eshte i drejte, juve do t'ju godase
dirka nga ajo qe ai ju premton. S'ka dyshim se Allahu nuk udhezon
ne rruge te drejte ate qe tejkalon dhe eshte rrenes." [Gafir: 28]
Emri i ketij njeriu ka qene Habib en-Nexhxhar (Habib Druvari) dhe ne
pergjithesi njihet se i ka takuar familjes se faraonit dhe se ka qene kopt. Ai

99

Shiko: (199/8(.)

:'.J lf-1 _,,..J,J'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>I....\ s.l_pl1_, s.":1_,ll

171

nga bashkevendasit e tij kopte e fshihte faktin se ishte duke besuar. Fene e
fshihte dhe nuk e tregonte haptas, deri ne ate dite kur faraoni tha:

;pf<.}))
-,

"... Me lini mua ta mbys Musain!" [Gafir: 26]

Kur faraoni kishte shqiptuar keto fjale, kete njeri besimtar e kishte kapur
terbimi, nderkohe qe menyra me e "mire" e luftes eshte fjala e drejtesise e
shqiptuar ne syte e sunduesit te padrejte. ' 00
Fjalet e besimtarit te permendur me te vertete jane madheshtore: " . . .A doni ta
mbytni nje njeri vetem pse thote Zoti im eshte Allahu... "101 Shikoni sa ka
qene besnik ndaj te Derguarit te Allahut, Musait I, dhe sa me afsh
deshironte t'i ndihmonte! Merreni me mend se me sa vendosmeri kishte hequr
dore nga faraoni tiran, madje edhe ne momentet kur ai ishte duke e denuar dhe
mbi te shfrynte tere mllefin.
Dhe ne fund, le te sjellim nder mend rastin e djelmoshave fisnik "As'habi
Kehf", te cilet, kur e kane kuptuar qe nuk mund t'i kundervihen popullit te
tyre, i kane Jene familjet, me te afermit dhe atdheun duke kerkuar strehim ne
shpelle, ku kane perjetuar mrekulli te madhe. Me kete ngjarje i Lartesuari na
tregon, permes keshillave dhe mesimit, sesi i ruan njerezit e Vet te mire:
0

) * 0:U.

,,11

,,,.

) :J

0.,,

,:;

;J,LlJJ 1_;1 ;J,t;

,,,

,...0

,J

,,-

'

J / ,...

vu1:, 1:,k'.:J1 y c; 1Jw

;:

,...

,,-

:, p

/ 0

1;

JJ

,,.

0' 1 ) W1 uy, * 166\ 11 cLl

0J4 u) 1,,, <liJ
,,,,,.
,,.
.,..
,,.

;J,_;jft,1 ),.,J * (iS"

<lli c(fal ,,, f
.,, .,,
::;

;f ) \ J \))Ll

<lJI

Ul 0 ) )
,,.

"Ne po te rrefejme sakte f;eshtjen e tyre. Ata ishin disa djelmosha,

kishin besuar Zotin e tyre, e Ne atyre edhe me ua shtuam bindjen.
Edhe i forcuam zemrat e tyre (i beme te qendrueshem), saqe kur u
ngriten thane: "Zoti yne eshte Zoti i qiejve e i tokes, nuk adhurojme
100 Shiko: :Jl.i ,.:;;.;.)1 y\5 (2175 ,338/60 ',$.i.._f'l1 , l"'"")IJ.1 y\5 (4344 ,514/40 :J1 y.i ...,,,..f"i
J
J
c_
c_
ct6t/7o :.;w1) ,ct9/3o :'.u-i ..l:......t'J ,.:;;.;.i1 c40llc. ,1329120
<1094;20 :'il5:...:.11' pl- :\.,lI J\.iJ ,I
101

Shiko: cl30/7o '.]!5 1

P1

:;.,:.Lo

1), ..,,._.,ii 1.1..:.,,, ....,.,_.f i:r-- C-!_.l.>

172 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L.,1

-J ,.1_p.l1_., s-'l}I

ndonje zot tjeter perver Tij, pse atehere do te thoshim dirka shume
mizore ! Keta, populli yne ka besuar zota te tjere perver Atij, pse pra
nuk sjellin ndonje argument te qarte per ata? A ka me mizor se ai
qe shpif genjeshter ndaj Allahut? Derisa jeni izoluar prej tyre dhe
prej asaj qe adhurojne ata, perver Allahut, atehere strehohuni ne
shpelle, e Zoti juaj ju dhuron nga Meshira e Tij e gjere dhe ju
lehteson ne reshtjen tuaj ate qe eshte ne dobine tuaj." [El-Kehf 1316]
Qendrimi i ketyre djelmoshave ishte skajshmerisht i hapur, i qarte dhe i
vendosur, sepse kur rruget ndahen dhe shkojne ne drejtim te kundert nuk ka
me menyra qe te takohen dhe te bashkohen ne jete. Me kete rast njeriut fetar
nuk i mbetet asgje tjeter perve<_;:se te ike nga bota dhe ta ruaje fene.
Keta djelmosha nuk kane qene te Derguar te popullit te tyre. Me vete nuk
bartnin ndonje fe te re, ne te cilen do t'i therrisnin njerezit. Nuk kane marre as
shpallje, si<; ka qene rasti me te Derguarit. Ata ishin djelmosha te cilet ne
rrethin e mosbesimtareve e kishin verejtur rrugen e drejte dhe e kishin kuptuar
qe ne nje mes te tille nuk do te kete jete nese e shpallnin haptazi te besuarit e
tyre. Ne te njejten kohe, ata nuk mund t'i perballonin lajkat dhe shtirjen ndaj
popullit te tyre, kinse po adhuronin idhujt. Nuk mund ta fshihnin qe me te
vertete i nenshtroheshin vetem Allahut dhe askujt tjeter.
Ata me siguri ishin zbuluar dhe ishin detyruar qe te strehoheshin me fene e
tyre tek Allahu. Iken dhe u futen ne nje shpelle te ftohte dhe te ngushte, e cila,
edhe pse e tille, per ta ishte me e dashur se te gjitha stolite e kesaj bote.
Duke u mbeshtetur ne Meshiren e Allahut, shpella per ta ishte me e gjere dhe
me komode sesa tere bota e zhytur ne erresiren e paditurise dhe mosbesimit:

w ;i J ?
.,,.

,,.

J.

.,,. o

""

J J

J. .,,

". . . e Zoti juaj ju dhuron nga Meshira e Tij e gjere dhe ju lehteson
ne reshtjen tuaj ate qe eshte ne dobine tuaj . . . " [El-Kehf 16]
Fjala "jenshur" (mbulon-dhuron) ka kuptimin e lehtesise, komoditetit dhe
gjeresise, prandaj shpella ishte mbuluar me Meshiren e Allahut dhe ishte bere
komode dhe e gjere, sado qe fizikisht ishte e ngushte.
Ky eshte te besuarit! Vlerat e kesaj bote, sipas te cilave mund te njihen
njerezit ne jeten e tyre, <_;fare kuptimi do te kishin perballe fese? Kjo sepse ne

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j...,1 1_p.31 _, "l }I

173

thellesi te shpirtit ekziston nje bote tjeter, bota e permbushur me besim,

meshire, rehati dhe kenaqesi te brendshme. 102
Ne ate menyre shembujt e te besuarit gershetohen me te gjitha lidhjet dhe
marredheniet. Ne rastin e Nuhut dashuria ndaj fese eshte me e forte sesa
dashuria aterore ndaj te birit. Ne rastin e Ibrahimit dashuria ndaj fese eshte me
e forte sesa dashuria ndaj prindit dhe atdheut. Ne rastin e djelmoshave nga
shpella dashuria ndaj fese ishte me e madhe sesa familja, fisi dhe atdheu,
ndersa ne rastin e Nuhut, Lutit dhe gruas se faraonit me e forte se lidhja me,
intime (martesa).
Vargu i shembujve te ketille fisnik e vazhdon hapin e vet neper gjenerata dhe
lidhet me pasuesit e rruges mesatare (te Islamit), ku ne mesin e besimtareve
besnike dhe te qendrueshem ne rrugen e Zotit hasim ata me prane rruges se te
besuarit, te cilet ndahen ne pikepamje te jeteses:
1)15' jj 1
,,.

,,,.

;_j; U

_;,J aJI G.- :; 0 J1; !:UI r:;i11 ;1)\ 0

jf \ jf :f jf :0
,,..

;;,

/.

,.,.

;;,

,,.

..,

..,

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe e kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre ... " [El-Muxhadele: 22]
Kjo fe nen flamurin e njejte ka tubuar Suhejb bizantinasin, Bilal abisinasin,
Selman persianin dhe Ebu Beker arabin kurejshit. Nen flamurin .L..J. .:ill! .J!
.:ill J ..,.........J "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perve<; Allahut, Muhammedi
eshte i Derguari i Tij", jane zhdukur te gjitha dallimet dhe eshte fshire
parcialiteti (anshmeria) sipas perkatesise fisnore, prejardhjes dhe vendlindjes.
Mjaftonin fjalet e te Derguarit te Allahut ;:i: "Lerini ato, ato jane bajga!"103
Ose: "Nuk eshte i yni ai i cili therret ne anesi, nuk eshte i yni ai i cili nga
anesia lufton. Nuk eshte i yni ai i cili vdes me anesi!"104,- dhe ashtu u zhduk
<;do gje qe kundermon frymezim perkatesie sipas races ose popullit te caktuar.
Qe nga ajo dite njerezimi u lirua nga vlerat e uleta dhe u ngrit ne sferat e
di<;kaje qe eshte me e vlefshme dhe me madheshtore. Qe nga ajo dite
102

Shiko: . J.r=. <2262/40

103

Shiko:

y.J1

"J')lhl1'

yl5 <2584c. ,1999/40 :" J ,1 yl5 <4095c. ,648/8( )

\,sJ1

).L,,l1J
104

Shiko:

Y,

yi c512lc. ,342/So :J' y,iJ oJi.' yi cl850c.J ,1848c. ,1476/30

17 4 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.,1

.J s-l}IJ s-':! }I

muslimani per atdhe te vet nuk konsideron "token", ror "token islame", token
ne te cilen mbreteron vetem feja dhe ligji i Allahut. 10
Ne zemren e atij qe fle stili i jetes se ketille dhe deshira qe ta pasoje rrugen e
drejte, si udherrefyes dhe tregues i rruges qendron shembulli i gjalle i te
Derguarit te Allahut dhe i as'habeve te tij fisnik, ndersa atyre qe nuk u
pelqen kjo rruge, mbrojtes i tyre nuk eshte Allahu, por shejtani i mallkuar:

jr L:lkJI J !_,JI y.- Q jt1J1 ;J,Jjf IJ ::r-}1:,

0JG:- ;J, /JI

yf

". . . E kujdestare te atyre qe nuk besuan jane djajte qe i nxjerrin ata

prej drite dhe .i hedhin ne erresira. Ata jane banues te zjarrit, ku do

te qendrojne pergjithmone." [El-Bekare: 257)

105 Shiko: .(143..f') :".J!..,hl1 !w' jo.;1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\.....I 1)1J ..,i1

175

KAPITUlll I PESTE

Dashuria ndai te mires dhe urreitia ndai te keqes

ne periudhen Mekase
Permbajtja e kapitullit:
Takimet e para dhe hapat e pare ne rruge
Vuajtja e vertete
Marredheniet ne mes muslimaneve dhe armiqve te tyre ne periudhen
Mekase
Bamiresia ndaj te afermve idhujtare
Si ka rrjedhur procesi i mohimit te mosbesimit dhe pasuesve te tij ne
periudhen Mekase?
Juve feja juaj, kurse mua e imja!
Ngushellimi (ndihma) nga Allahu eshte afer
Si jepej betimi?

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L..1

.J j'.1_p.J1_,

I',-

_,)1 177

Kapitulli i peste

DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA NDAJ TE

KEQES NE PERIUDHEN ME KASE

Ne kapitullin e meparshem, permes jetes se lajmetareve te fese, te Derguarve

dhe te njerezve te mire gjate historise se gjate te gjinise njerezore, folem mbi
shembujt dhe shembelltyrat e ndritshme te dashurise ndaj te mires dhe
urrejtjes ndaj te keqes.
Ne kete kapitull do te flasim mbi dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te
keqes te shikuar permes prizmit te jetes se Lajmetarit tone te fese,
Muhammedit , gjate se ciles si burim do te perdorim Kur'anin, praktiken e
te Derguarit te Allahut e mandej librat mbi jeteshkrimin dhe ekspeditat
ushtarake.
Ne ndarjen e ajeteve kur'anore, ne Mekase dhe medinase, jemi sherbyer me
mendimin e pranuar ne pergjithesi nga dijetaret e tefsirit dhe me njohurite
kur'anore, ku ajetet mekase jane ato qe jane shpallur para hixhretit, kurse
medinase ato qe jane shpallur pas hixhretit. 106
Me heret, ne hyrjen e ketij libri, kemi thene se muslimani qe nga ai moment
kur deklaron se "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervev Allahut dhe qe
Muhammedi eshte i Derguari i Allahut", pranon qe vetem Allahu eshte Zot
dhe Sundues, qe roberimi, nenshtrimi, degjueshmeria, frika dhe shpresa nuk i
takon askujt tjeter por vetem Atij, dhe qe vetem Ai, i Lartesuari, eshte i denje
per dashuri te pakufishme, madherim dhe frikrespekt.
Fjalet e para te shpallura ne shpellen Hira ishin Fjalet e te Lartesuarit:

,,-jJ\
* i''<U1
'-?
_r
,.,

&" L1 * -1::.))

..r

(.)"""' if
.,..

JL-;U\ -.,:.. * -.,:.. ,t"jJ\ '

,.,

'-?

,.,

L i'j\
..r

.) .
,,,
..,

178

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - 'j.....\

J 1.r.J1J './ _,ll

"Lexo, me emrin e Zotit tend, i Cili krijoi (rdo gje). Krijoi njeriun
prej nji! gjaku ti! ngjizur (ne mitren e nenes). Lexo! Se Zoti yt i!shti!
me bujari! Ai qi! e mi!soi (njeriun) ti! shkruaji! me pendi!. I mi!soi
njeriut ate qi! nuk e dinte." [El- 'Alak: 1 -5J
e mandej Falet e te Lartesuarit:
0

.lil.!

J,

,,.,,,.

* '1 1',:ilS
.,,,,.

Cl

J..,,.

"0 ti i mbuluar! Ngrihu dhe ti!rhiqu vi!rejtjen (duke i thirrur). " [El
Muddeth-thir: 1-2]
Pas kesaj, Muhammedi filloi fshehurazi te therriste njerezit ne Islam.
Islamin ne fillim e pranoi grupi i vogel i miqve me besnike. Ne mes tyre ishin
Ebu Beker es-Siddiku, Ali bin Ebu Talibi dhe bashkeshortja e te Derguarit,
Hatixhja, e bija e Huvejlidit, Allahu qofte i kenaqur me te gjithe! Qysh nga ai
hap i pare, i Derguari i Allahut filloi ta rrenjose ne zemrat e miqve te vet
dashurine ndaj Allahut dhe te Derguarit te Tij njekohesisht, duke theksuar
nevojen e domosdoshme qe besimtaret te duhen mes vete, te ndihmohen dhe
te jene te sinqerte njeri ndaj tjetrit, por t'i urrejne mosbesimtaret, idhujtaret
dhe miqte e tyre. Te gjitha keto rrjedhin nga fjalet e kelimei-shehadetit .:ill'./! .u1'.I
..:il1 J .,..._.....J - Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef Allahut e
Muhammedi eshte i Derguari i Tij.
Tani ne shpirtin dhe zemren e besimtareve filloi te rrahe damari i ri, damari i
fese, i cili thoshte se kjo lidhje eshte lidhja e vetme e vertete tek e cila
besimtari mund te kapet. Sa me shume qe rritej dhe zhvillohej kjo fidanishte,
druri i paganizmit dhe lidhjet pagane per fdo here me teper veniteshin
(thaheshin). Nga ana tjeter, dyshimi dhe urrejtja ndaj lidhjeve pagane rriteshin
perdite ne shpirtin e atij qe kishte besuar Allahun dhe te Derguarin e Tij.

TAKIMET E PARA DHE HAPAT E PARE NE RRUGE

Per mesimin e fese atyre te cilet besuan i Derguari i Allahut se pari kishte
zgjedhur shtepine e Erkamit (Daru-1-Erkam). Kjo shtepi ishte vendtakimi i
koloseve te ardhshem. Nga kjo shtepi, ne mbare boten, filloi te ndrifoje
mesimi mbi te besuarit ne Nje Zot, Sunduesin e boteve.
Mbi ate se ffare disponimi kishin muslimanet pas shqiptimit te fjaleve te
kelimei-shehadetit prof. Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte, thote:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f...,,'jl

.J s-ly.J1_, s- _,J1

179

"Islami dhe muslimanet ne Mekke nuk kishin kurrfare ligji te shkruar e as

shtet. Ata te cilet e pranonin Islamin dhe e shqiptonin kelimei-shehadetin, ne
te njejtin moment, veten dhe fatin e tyre ia linin Muhammedit :j, qe ai te
vendoste per ta. Ne kete menyre me tere qenien e vet ata tregonin Iidhmerine
dhe besnikerine e tyre ndaj bashkesise se re islame. Kur dikush e pranonte
Islamin, e linte pas shpine tere te kaluaren e tij pagane dhe fillonte nje faqe te
re, e cila dallohej teresisht nga e kaluara. Dhe jo vetem kaq, tere jeten e vet te
mehershme e shikonte me dyshim, perbuzje dhe frike.
Ne mes jetes se kaluar pagane dhe asaj te re ndjente jaz te thelle dhe zbrazeti
te plote. Ky izolim rezultonte me shkeputjen e te gjitha lidhjeve me mjedisin
pagan qe e rrethonte, duke perfshire edhe lidhjet e jets se perbashket.
Madje kur ishte rasti me tregtine dhe punet e perditshme, ku besimtari ishte i
detyruar te komunikonte me idhujtaret duke blere ose shitur dic;ka, ai
perfundimisht do te terhiqej nga mjedisi pagan dhe njehere e pergjithmone do
te vendosej ne preherin e ngrohte te Islamit.
Megjithate, ndjenja e brendshme e izolimit dhe e terheqjes ishte nje, e realiteti
i perditshem ishte tjeter. Kur muslimani ishte c;liruar nga politeizmi dhe ishte
mbuluar me petkun e te besuarit ne nje Zot, kur kishte braktisur paganizmin
dhe kishte perqafuar te kuptuarit e Islamit, ai nuk eshte ndalur aty, por e ka
refuzuar nenshtrimin dhe degjueshmerine ndaj normave te menyres se
udheheqjes me familje paraislame, fisin dhe shoqerine, duke i vene ne
themele fare te reja, themele islame. E kryesisht kjo ishte ajo qe i terboi
pasaniket kurejsh te Mekkes.
Ndoshta dikush do te pyese: Si ndodh qe tani i shqetesoka Kur'ani dhe klima
islame kurse me pare nuk i shqetesonin "hanefite" (njerezit me natyrshmeri te
paster), te cilet gjithashtu ishin larguar nga bindjet politeiste dhe ritualet
pagane dhe kishin besuar vetem ne nje Zot? Kjo nuk eshte ajo qe e brengos
shejtanin, sic; mendojne sot disa bamires naive te cilet nuk e kuptojne esencen
e Islamit.
Perkundrazi, Islami eshte aksion i pandalur i filluar me kelimei-shehadetin. Ai
parashtron qe njeriu duhet te spastrohet prej shoqerise pagane ne te kuptuarit e
tij, vlerat, pushtetin dhe ligjet nga njera ane dhe qe besimtari me tere qenien e
vet t'i perkushtohet Islamit e nga ana tjeter Islami te realizohet ne driten e
ralitetit. Kryesisht per shkak te te gjitha ketyre pasaniket kurejsh jane
perpjekur qe me te gjitha mjetet t'i kundervihen thirrjes se Islamit. 107
107 Shiko: (50 .J7 ) :"..y._.,hl1 fw'J ,(1503/3(_) :'0T_;J1 J'>'J;
.f'

.J ,_p.J,_, _,.11

180 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

Te mbushur me dashuri ndaj Allahut dhe te Derguarit te Tij besimtaret krah

per krah u gjenden se bashku. Secili prej tyre, duke gjurmuar per Allahun ne
rrugen e vet, ishte takuar me te Derguarin e Tij, i cili e mesoi se si te arrije
deri te caku i deshiruar. Secili prej tyre me vellezerit e vet bashkefetare
vendosi lidhje te re - lidhjen e dashurise dhe te vellazerimit ne emer te
Allahut. Secili prej tyre i donte vellezerit e vet ne fe dhe u deshironte te mira
sa edhe vetvetes, edhe rase nuk kishin kurrfare lidhjeje, qofte prejardhjeje,
qofte gjaku apo miqesie. 08
Shpallja e Kur'anit, sipas shkaqeve dhe ngjarjeve, ka vazhduar ashtu sic;: ka
deshiruar Allahu. Nga burimet e tij muslimanet edukoheshin dhe ndertonin
besimin e tyre. Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes shtoheshin ne
perputhshmeri me ligjet mbi urdhrat e reja. Stili i rrefimit kur'anor dhe
menyra ne te cilen eshte interpretuar feja perputhej me fjalen e urte "Me
shembuj sqarohet fjala". Edhe pse dihet qe ligjerimi i Allahut eshte unik, i
thjeshte, krejtesisht i qarte dhe i kuptueshem per kedo, paraqitja e shembujve
permes kontekstit te rrefimit ka pasur per qellim qe ta nxise njeriun ne te
menduar, qe ai te nxjerre perfundim dhe mesim, qe te kthehet nga rruga e
gabuar dhe te niset kah rruga e drejte. Ne keto Iloj shembujsh perkojne edhe
Fjalet e te Lartesuarit:
,,.

,,,.

,,.

,,.

,,.

.,,.

,,,

,,.

,:;,

;;;,

,,,

,,.

ji 01) ::..,J;01 o 1 (Jji J.J1 0J 1J.b01 J-jj1

,,,

,,.

,,,

,,,

.,,.

,,.

"Shembulli i atyre, te cilet ver Allahut moren mbrojtes (zota

idhujsh), eshte si shembulli i marimanges qe thur shtepi, e sikur ta
dinin ata, me e dobeta shtepi eshte shtepia e marimanges." [El
Ankebut: 4 J J
Te treguarit e kesaj te vertete madheshtore ne zemren e besimtarit eshte me e
forte se te gjitha pengesat qe qendrojne ne rruge. Ata e shkelen kryelartesine e
te gjithe tiraneve ne toke dhe trokiten ne te gjitha fortesat dhe bazat e tyre ...
Vetem fuqia e Allahut eshte mbi te gjitha dhe vetem mbrojtja e Tij eshte
mbrojtje e vertete. <;do gje tjeter eshte e dobet dhe e pafuqishme, sado e larte
dhe e paarritshme te jete ajo, sado qe dikush mund te mbahet ne te madh dhe i
forte, sado qe mund te kete mjete per shperndarjen e forces dhe shfry1jen e
rnllefit.109
108
109

Shiko: .(40-38/2(_) :..,...hi .i.,,.., 1;:..., '9")L..1 l..,;_,,::l1

Shiko: c2737/5c_r'0T_;J1 J')U; .J'

pi

pl

.J s-1_pl1_, s- _,J1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1

181

I Derguari i Allahut, si<; tregojne biografet dhe historianet, tre vjet ka thirrur
fshehurazi ne Islam. 110
Kur ne Mekke ishte degjuar mbi Islamin dhe njerezit kishin filluar te flasin
mbi te, Allahu i Lartesuar e urdheroi te Derguarin e Vet qe njerezit t'i therriste
haptazi ne Islam. Me kete rast i Lartesuari ka shpallur:

?\\ ;y- ;-f:, :;y l

"Publiko haptas ate per te cilen urdherohesh, e hiqu idhujtareve."
[El-Hixher: 94)
I Lartesuari gjithashtu te Derguarit te Vet i ka shpallur:

:?-JI 0' \ G- 1:, * 0:1)U1 p ..d:,

,,,.,,

.,,.

,,,

,,,

.,,.

.,,.

,,.

"Dhe terhiqja verejtjen farefisit tend me te afert. E te jesh i bute

ndaj besimtareve qe te pranuan ty." [Esh-Shu'ara: 214-215)
Ky ishte momenti kritik kur filluan vuajtjet dhe sprovat e muslimaneve.
Sprova, e cila nga njera ane dukej si vuajtje dhe fatkeqesi, ne te vertete ishte
bekim, sepse vetem permes saj dallohej e verteta nga e paverteta, e mira nga e
keqja, si<; thote i Lartesuari: 111

J-\
.;,

.,..

//

_,

_,

G ) * 0_/.: U ) GT 1) 0r l_p'); 0r GI r *
,,.

,,.

-. \.501

iJ.:-!.,...,,.

_,.

er
,.,

,,,

,.,

.;,

$,

,".

,,.

.,,_

,,,,,,

_..

t\

,,.

1 _,, '. ill 1 1:-1.: ,l i

y..l..o J..

r--:/

"Elif, Lame, Mime. A menduan njerezit te thone: 'Ne kemi besuar",

e te mos vihen ne sprove? Ne i sprovuam ata qe ishin para tyre,
ashtu qe Allahu gjithqysh do t'i dalloje ata qe e thane te verteten, do
t'i dalloje edhe genjeshtaret." [El-Ankebut: 1-3 J
Shoket e te Derguarit te Allahut u ishin ekspozuar sprovave, keqtrajtimeve
dhe peruljeve deri ne ate mase saqe iknin nga bashkevendasit ne kodrat
perreth per t'u falur.112

I JO Shiko:

(280/to

:\..!...\

.:r-'J

"'-!__,,JI o_,r,-ll" _,lo;I

111

Shiko: .(280/lo

:WI )..l..,a.\l

112

Shiko: (282/lo

:WI )..l..,a.\l

182 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 '..t.l'J 'i }'

Vuajtja e vertete
Si mbaheshin besimtaret dhe si i duronin mundimet ndaj te cilave i
ekspozonin armiqte? <;fare ndodhte me ta dhe fare u bente masa e
papermbajtur? <;fare benin ata mbi te cilet ushtrohej e padrejta, e veanerisht
Bilali, familja e Jasirit dhe te tjeret? Duronin dhe, sa mundnin, largoheshin. I
Lartesuari thote:

JI

J,) \) J,) *II__\\) 0) c \)

,
- )
LW

"Dhe ki durim ndaj asaj qe te thone dhe largoju atyre i matur. Dhe
me le Mua per ata genjeshtaret pasanike dhe jepju atyre pak afat."
[El-Muzzemmil: 10-11}
Prandaj, i Derguari i Allahut edhe duronte. Edukimi i tij fetar i ndertuar mbi
burimin e udhezimeve te Sunduesit u ka garantuar edukim te drejte edhe
pasuesve te tij. Ata per do dite me teper ngriheshin shpirterisht, i pastronin
zemrat, e kalitnin moralin, liroheshin nga shtypja materiale dhe i frenonin
epshet.
I Derguari i Allahut shoket e vet i mesonte per durim, vetepermbajtje dhe falje
te njerezishme. Perkunder faktit se ishin te kenaqur me kalerim dhe kishin etje
te madhe per lufte dhe Juftime, ai i keshillonte shoket e vet per
vetepermbajtje, durim dhe falje te njerezishme. Ne fund te fundit edhe ata
ishin nje pjese e atij populli, i cili eshte lindur dhe rritur me shpate, popull qe
me pare ka udhehequr luftera shumevjeare dhe pambarim per shkak te
imtesive me te vogla; per shkak te gruas me emrin Besus, kalit Dahis ose per
shkak te grindjeve rreth kullotave. Ditet e te kaluares se mbrapshte ende nuk
ishin harruar. Ato ende ishin te fresketa ne kujtesen e tyre!
I Derguari i Allahut e zbuste natyren e tyre luftarake dhe perpiqej qe ta
frenonte krenarine e tyre te njohur dhe kalerimin arab te cilin e kishin ne gjak.
Ata i nenshtroheshin, e degjonin, permbaheshin dhe ashtu nuk ishin as
frikacake as te pafuqishem, i duronin keqtrajtimet e kurejsheve dhe
perballonin ate qe nuk mund te perballohet. 113

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>\.....I

J '}'J }'

183

Kag per gendrimin e muslimaneve ndaj armigve te tyre. E sa u perket

gendrimit te tyre mes vete, si9 i mesonte i Derguari ii, ai themelohej mbi dy
gjera themelore:
1. Te besuarit ne Allahun dhe deshira ge Ai te njihet sa me mire permes
njohjes se atributeve te Tij. Perulja, frikerespekti, kujdesi dhe brendesia e
rafinuar rralle ka gene e zhvilluar te dikush si tek gjenerata e pare e
muslimaneve;
2. Dashuria e pakufishme dhe solidariteti i thelle dhe i vertete, ge te
muslimanet kishte arritur shkalle te tille, sage, kur degjohet mbi kete, duket
me teper si enderr sesa si realitet. 114
Faktori i dashurise, i cili i tubonte dhe i lidhte besimtaret ne emer te Allahut,
perpjekjet dhe detyrimet ge rridhnin nga Islami i bente te lehta dhe te
durueshme. Gjith9ka ge perjetonin ne Islam - te miren dhe te kegen, gezimin
dhe hidherimin, i ndanin se bashku duke i identifikuar me Islamin.115
Qe keto fjale t'i konfirmojme me argumente dhe te shohim rezuletatin e
edukimit ne shtepine e Erkamit (Darul-Erkam), do te paragesim vetem nje nga
shembujt e shumte ne kete rast, shembullin e Ebu Beker es-Siddikut, Allahu
gofte i kenagur me te. Ishte dermuar se rrahuri ne Mekke dhe ishte rrezuar per
toke. Ebu Bekrit te shkelur dhe te dermuar i ishte afruar Utbe bin Rebia, i cili
filloi ta gellonte ne fytyre me sandalle te forta. Mandej kerceu mbi barkun e
Ebu Bekrit, i cili perpelitej nga dhembjet.
Duke mos dyshuar ge ishte i vdekur, njerezit e Benu Tejmes e moren Ebu
Bekrin e alivanosur dhe duke e bartur me nje rrobe, e futen brenda ne shtepi.
Kur ne fund te dites kishte ardhur ne vete, Ebu Bekri kishte pyetur: "(:'u be
me te Derguarin e Allahut ?" Keta e gortuan dhe i thane ge vete eshte fajtor
per ate ge i ndodhi. Pastaj u ngriten dhe shkuan neper shtepite e veta duke i
thene nenes se tij, Ummi-1-Hajit: "Provo ge t'i japesh di9 per te ngrene dhe
per te pire!" Ebu Bekri vazhdonte duke pyetur: "(:'u be me te Derguarin e
Allahut ?" Mege ajo iu pergjigj se nuk dinte asgje per mikun e tij, ai e luti ge
te shkonte te pyeste Ummi Xhemilen, te bijen e Hattabit. Kur kishte shkuar, e
kishte pyetur: "Te pyet Ebu Bekri, a di di9ka per Muhammed bin
Abdullahun?"
-Une nuk e njoh as Ebu Bekrin e as Muhammed bin Abdullahun, e nese
deshiron mund te nisem me ty deri te biri yt, - ia ktheu ajo.
114

Shiko:

.(188/Io :'iJT_,.i)I J".)U,.,; O_y..UI J,!),' _),;I

115

Shiko:

.(178..f' ) :J1_jA11 J.J.

--

----- -

1.u' _),;1

--

--

------- -------

184 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,11 1y.J1J -::;..,i1
Kur kishte shkuar dhe e kishte pare Ebu Bekrin ashtu te rrahur dhe te zbehur,
mendoi se ishte i vdekur, prandaj filloi te vajtonte dhe te thoshte: "Pasha
Allahun, ata qe ta bene kete jane mosbesimtare dhe te shfrenuar. Shpresoj qe
Allahu per kete do t'u hakmerret!" Ebu Bekri edhe ate e pyeti: "<;'u be me te
Derguarin e Allahut?" "Me ngadale, do te degjoje nena!" - ishte pergjigjur:
"Mos u friko nga ajo! " - tha serish ai. Kur i kishte thene qe eshte shendosh e
mire, e kishte pyetur: "Ku gjendet tani?"
- Ne shtepine e Then Erkamit,- ishte pergjigjur. Atehere Ebu Bekri tha: "Pasha
Allahun, derisa nuk e shoh te Derguarin e Allahut gjalle e shendoshe, as
nuk do te ha e as nuk do te pi!" Pas kesaj nuk u mbeti asgje tjeter vec;se te
prisnin te erresohej, te qetesohej nata dhe njerezit te terhiqeshin neper shtepi,
mandej ta merrnin per krahesh dhe fshehurazi ta dergonin deri tek i Derguari i
Allahut . 116
Zoti im i dashur, njeriu i plagosur rende dhe i rrahur refuzon te marre bile
edhe nje gllenjke uje, edhe pse percellohej nga etja, derisa nuk e sheh te
Derguarin e Allahut!
Me te vertete, shembull i tille i edukates dhe i dashurise eshte
paperseritshem, sic; eshte e paperseritshme edhe gjenerata qe i Derguari
Allahut e ka edukuar.
Gjenerata te atilla dhe shembuj te atille te ndritshem, kurre me, as perpara as
tani, nuk ka pasur.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

t)l.....1 s.l_p.)1_, s."l _,ll

185

..
..
..
KARAKTERISTIKAT E MARREDHENIEVE NE MES
MUSLIMANEVE DHE ARMIQVE TE TYRE NE
PERIUDHEN MEKASE
Rrethanat e periudhes islame ne Mekke i ngarkonin muslimanet qe
marredheniet e tyre te mos eskalonin (shkallezonin) ne perleshje te hapet.
Duhet te proklamonin te verteten dhe me durim te perballonin te gjitha
pengesat. Duhej te perballonin vapen Mekase dhe jeten e veshtire neper
vendet e izoluara ne kodrat e saj. Duhet te largoheshin neper gryka dhe qafa
mali, pas poshterimit qe i Derguari perjetoi ne Taif. Duhet t' i nenshtroheshin
mundimeve te cilave iu nenshtruan Bilali, Ammari, Habbabi, familja e Jasirit
dhe te tjeret, Allahu qofte i kenaqur me te gjithe.
Kjo per ate se rrethanat e atehershme i diktonin qe vertetesine e fese ne
zemren e besimtarit ta rrenjoste me qetesi dhe qe ndaj muslimaneve te sillej
me dashamiresi. Perpjekjet, kembengulja dhe qendresa e pafund e treguar prej
besimtareve ishte e nevojshme per t'u dhene rast njerezve te arsyeshem per ta
nderruar mendjen qe t' i lenin shprehite pagane, deshirat, interesat
zemerngushta, luften per prestigj material, per pushtet etj. 117
Shkolla e edukimit te te Derguarit, e cila themelohej mbi formimin e
permbajtjes fisnike, vetebesimin dhe durimin, si dhe shmangien e hidherimit
edhe me te madh te te paditureve dhe tiranise se dhunuesve, kishte per qellim
fitimin e luftes me kohen, forcimin dhe pergatitjen per luften e cila do te vinte
me vone.
Te tera keto zhvilloheshin pa vuajtje dhe dekurajim, perulje ose nenshtrim
ndaj idhujtareve dhe mashtrimeve te tyre. Perkundrazi, zemrat e besimtareve
ishin teresisht te qeta, mbaheshin me ndjenje superioriteti ndaj armikut, kurse
syte te drejtuar nga ndihma e Allahut. 118
Ne lidhje me kete, eshte me rendesi te verehet urtesia hyjnore e mosobligimit
te muslimaneve per lufte ne periudhen Mekase. Lufta eshte percaktuar ne
Medine, kur muslimanet u forcuan dhe kur numri i tyre u rrit me shpejtesi.
Derisa ishin ne Mekke, ata ishin numerikisht te pakte. Per nje musliman kishte
me teper se dhjete idhujtare dhe veshtire se do te mund t'i mundnin.
117
118

Shiko: .(9-8.f')
Shiko:

:.u-i .P .u-i 1.;...,'>'J \.s_,,,:.'i1 l'"''i 4W1 ;;..'i1 l.i')\..' )oi1

.J.r"'! (113 ,111.f') :.;.,.al1 J.--i J.J. J.P..ul '9':A,...'.i1 y..u1 J:,,..,'

186 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l..11 s-l)IJ s- }'
Prandaj i Derguari i Allahut, kur banoret e Medines ne Akabe kishin dhene
betimin per besnikeri "bejah" dhe kishin kerkuar nga ai qe t'i lejonte t'i
sulmonin naten banoret e Mines dhe t'i mbytnin, kishte thene: "Une nuk jam i
urdheruar me kete." 119
"Kur ne kete urdher dhe ne urdhrat e tjere te sheriatit e kerkojme kuptimin, sic; thote profesori Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte,- nuk jemi krejtesisht te
sigurt ne perfundimin tone, sepse nuk mund t'i pershkruajme Allahut ate qe
Ai nuk na ka sqaruar dhe t'i supozojme shkaqet dhe arsyet te cilat munden,
por nuk eshte edhe e domosdoshme, te jene te ngjashme. Kjo per ate pse
besimtari eshte absolutisht i obliguar qe te nenshtrohet dhe ta pranoje c;do
urdher te Allahut dhe dispozitat e sheriatit, sidoqofshin ato, sepse Allahu me
se miri di perse i ka percaktuar ato. Kur themi se kuptimi ose shkaku i
percaktimit te ndonje urdhri te Allahut eshte ne ate dhe ne kete, duhet kuptuar
vetem si nje perfundim i lire ne baze te mendimit dhe mundesise personale e
assesi si e vertete definitive, sepse ate e di vetem Allahu, e Ai kete, sic; eshte
fjala ne kete rast, me tekstin e qarte dhe te padyshimte te shpalljes nuk e ka
sqaruar." 120
Mbi keto shkaqe dhe qellime profesor Sejjid Kutubi, Allahu e meshirofte, flet
ne dy veprat e tij te njohura "Nen hijen (mbrojtjen) e Kur'anit" te komentimi
i kapitullit '\W1" - "Grate" dhe "J:!p' " - "Shenjat ne rruge" . 121 Ketu do
t'i paraqesim shkurtimisht:
l. Shmangia e perleshjes se drejtperdrejte ne Mekke ndoshta ka qene edhe per
ate se periudha e shpalljes Mekase ka qene periudhe e pergatitjeve dhe e
mesimit (edukimit), ne mjedisin e dhene, me numer te percaktuar te pasuesve
dhe ne kushte te percaktuara. Qellimet e edukimit ne mjedis te tille kane
mundur te ishin:
a) Formimi i personalitetit te fuqishem arab, te afte per te permbajtur dhe
duruar ate c;ka pemdryshe nuk ka mundur ta duroje qe asaj apo atij, me te cilin
ka qene ne marredhenie miqesore, t'i behej e padrejte. Ne kete menyre ky
personalitet eshte dashur te shkarkohej dhe t'i pritej hovi i vrullshmerise se tij
(te lindur) qe te mos reagonte pamenduar dhe te ndizej pa nevoje qe ne
provokim te pare. Me fjale te tjera, ekstravaganca e tij e lindur, rrembimi dhe
119

Shiko:

.)!1 =Ju, ,.!.lh.. ..:,,! ...,, ..:,,! ..,.... o..l;..., .J ,(462/20 :'.u-i

i-1-'

.l.....,'

.J c-i.Jj..1J ,(431/So '_#' .)!1

.0L,.,,- .)!I WJJ

..J ?iJ ,\Jl,;,.,)1 .J 1-IJ I!!- ..J .:.,i'Y-.lf'll' .J .f")J .J.,_,.... :'Y-.fall'.J
120
Shiko: (714/20 :'J")IJ.J1' _,h;1
121
Shiko: (71 -69..,..) :'!IAl1' .JJ ,(715-714/20 :'J")IJ.J1 '

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A.... 11

.J s.l_tllJ s.'1 _,ll

187

vrulli duhet te frenoheshin dhe te silleshin ne kufijte e pergjigjes fisnike dhe te

matur.
b) Te mesuarit qe ne sistemin e shoqerise se re, sado qe ishte ne kundershtim
me shprehite dhe zakonet e vjetra, te udhehiqet dhe t'i nenshtrohet vetem
Iigjeve dhe kerkesave te te udhehequrit te ri ne drejtimin e marredhenieve mes
njerezve. Ky ishte gurthemeli ne pergatitjen e personalitetit arabo-islamik mbi
te cilin do te themelohet "shoqeria e ardhme islame."
2. Thirrja ne Islam me rrugen e paqes dhe mjeteve paqedashese ne nje mjedis
si ishte ai i kurejsheve ne Mekke, perplot krenari dhe mendjemadhesi, ishte
me efikase dhe me e frytshme se 9faredo menyre tjeter. Sepse, sikur ne kete
mjedis t'i vihej flaka luftes se hapur, menjehere pas fillimit ajo edhe me teper
do t'i ndizte perleshjet e pergjakura, sipas te cilave arabet ishin te njohur qe
moti, dhe me kete rast do te lihej anash ve9oria kryesore e Islamit si fe e
pages.
3. Ndoshta kjo ka qene per shkak te asaj qe te shmangej lufta dhe perleshja e
hapur brenda 9do shtepie ne mjedisin ku, ne nivelin me te larte, nuk ekzistonte
pushteti i organizuar i cili ndiqte ose organizonte keqtrajtimin e besimtareve,
por kete e benin individet ose grupe individesh. Thirrja per lufte ne nje mjedis
te tille padyshim do te sillte deri te grindja ne 9do shtepi, e atehere para botes
do te ishte thene: "Ja, ky eshte Islami!" Kete perpiqeshin qe t'ia mvishnin
Islamit edhe atehere kur urdheronte qe dhunes mos t'i pergjigjej dhuna dhe qe
me 9do kusht te shmangej lufta. Valle, a nuk perpiqej ta akuzonte propaganda
e kurejsheve me gjithe ze Muhammedin ne tubimet vjetore te te gjithe
arabeve: "Pasi e mbolli faren e urrejtjes ne popullin e vet dhe ne fisin e vet,
tani tenton te fute grindje ne mes atit dhe birit!" <;fare do te thoshin sikur ta
kishte lejuar luften ose te urdheronte qe i biri ta mbyste te atin apo robi
zoteriun?!
4. Ndoshta kjo ishte per ate se urtesia e Allahut e ka ditur qe me pare se
armiqte e shumte e te rrepte, te cilet i mundonin muslimanet dhe i zbrapsnin
nga feja, me vone do te behen jo vetem luftetaret besnike te Islamit, por edhe
udheheqes. Valle nuk ishte njeri nga te tillet Umer bin el-Hattabi?
5. Ndoshta sipas zakonit, ne mjedisin fisnor si9 ishte ky, krenaria arabe nuk
mund t'i lejonte vetes qe heredo-kurdo mos te ndjente dhembshuri ndaj atij qe
i behej e padrejte, ve9anerisht nese padrejtesia godiste njeriun e shquar ne
mesin e tyre. Te shumte jane shembujt e gjalle qe e vertetojne arsyeshmerine e
supozimit te ketille.

188 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L.1 .J ,.1pi1 _., .. _,J1
Keshtu per shembull, krenaria dhe nderi i Then ed-Dugunit 122 nuk mund te
lejonte qe nje njeri i shquar si Ebu Bekri ta leshonte Mekken dhe te nisej ne
Abisini si muhaxhir, sepse kete e konsideronte jo vetem si turp te vetin, por si
turp te te gjithe arabeve. Prandaj i ofroi mbrojtjen e vet. E ngjashme ndodhi
edhe me nderprerjen e marreveshjes mbi bojkotin e Hashimijve qe gjendeshin
ne ngushticen e Ebu Talibit.
6. Ndoshta kjo ishte per ate se muslimanet, numerikisht te pakte e kryesisht te
perqendruar ne Mekke, ende nuk ishin rrenjosur ne pjeset e tjera te Gadishullit
Arab, ku fise te shumta arabe qendronin ne anen e agjitacionit ne mes
kurejshve dhe disa perkrahesve te tyre duke pritur zhvillimin e ngjarjeve. Ne
situate te ketille, lufta e kufizuar ne brendi te Mekkes mund te sillte deri te
spastrimi i tere bshkesise se vogel muslimane, madje edhe ne rast te
humbjeve te shumta ne anen e idhujtareve, c;ka do te rezultonte me qellime te
padeshiruara; qe idhujtaria edhe me tutje te mbijetonte e thelbi i Islamit, si fe
e cila ishte duke e trasuar rrugen jetesore edhe ne kete edhe ne ate bote, te
thyhej dhe c;rrenjosej.
7. Pra, edhe perkrah te gjitha ketyre, nuk ekzistonte nevoja e domosdoshme
per mosperfilljen e te gjitha rrethanave te paraqitura dhe qe me c;do kusht te
urdherohej lufta si mjet i vetem i mbetur per zbrapsjen dhe pengimin e
padrejtesise. Kjo aq me pare kur baza themelore e supozimit te thirrjes ne
Islam "prania praktike ne terren" tanime ishte realizuar ne personalitetin e te
Derguarit te Allahut, Muhamedit , ndaj te cilit nuk guxonte te zgjatej dora e
askujt e qe me pare te mos i kercenohej prerja nga shpatat e shumta te
hashimiteve.
Prandaj, askush nuk kishte guxim qe ta ndalonte te therriste ne Islam dhe qe te
fliste haptaz te Ka'bja (Qabja), nga kodra e Safase ose ne tubime publike.
Askush nuk guxonte ta arrestonte, ta vriste ose te tentonte ta detyronte qe te
fliste ate qe nuk deshironte. Perkundrazi, kur kerkonin nga ai qe t'i ndalte
fyerjet ndaj idhujve te tyre, ai vazhdonte t'i fyente; kur i kerkonin qe te ndalte
se fyeri fene e paraardhesve, ai nuk ndalej; kur i kerkonin qe te pajtoheshin
dhe qe njeri-tjetri t'i leshonin pe, qe ai deri diku t'i respektonte idhujt dhe
zakonet e tyre dhe qe ata deri diku do ta pasonin fene e tij, ai nuk leshoi pe
dhe nuk u pajtua me ate.

122

Shiko: c344/2o 1..,,1 _,J.;1

Iben ed-Dugunne eshte ai i cili ne periudhen paraislame Ebu Bekri kur donte te shperngulej
ne Abisini, i kishte afruar mbrojtjen personale, sepse debimi i Ebu Bekrit nga Mekka do te
ishte turp per te gjithe arabet.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

1' .j '-')'J "") _,J1

189

Sipas mendimit tone, te gjitha keto kane pasur arsyet e veta qe Urtesia e
Allahut kerkonte nga muslimanet qe te permbahen dhe permes namazit dhe
zekatit te edukohen dhe te pergatiten per marrjen e rolit udheheqes, i cili, me
vane, ne momentin e volitshem do te arrije dhe do t'i liroje nga te gjitha
dilemat.
Nese analizohet pak me mire periudha mekase e shpalljes, e cila zgiat1
trembedhjete vjet, do te shihet qe te gjitha ato kane rrjedhur nga edukimi,
pergatitja dhe ngulitja ne zemer e domethenies "l'i! wf 'i" - "Nuk ka te
adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut". Permes ketyre fjaleve eshte dashur
te kuptohet qe kjo fe eshte gje shume serioze per te guxuar rrezikimin e c;do
gjeje dhe hedhjen e pamenduar me tentim te perfitimit ne kohe. Fese i
duheshin fidane te reja, te cilat do te ruheshin me kujdes te vazhdueshem. Ne
kohen kur feja leshonte rrenjet e para nuk kishte vend as nxitimi as pamaturia,
e aq me pak anarkia.
Prandaj, te gjithe ata qe sot therrasin ne fene e Allahut duhet te mendojne mire
e te analizojne se si i therriste i Derguari i Allahut as'habet e vet dhe nga
kjo te nxjerrin shembull dhe mesim. Sepse paditurise dhe paganizmit mund t'i
kundervihen njerezit zemrat e te cileve jane te permbushura me besim dhe te
gershetuara me rrenjet e drurit frutdhenes qe quhet kelimei-shehadeti " wf 'i
1'i!" "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec; Allahut", njerez te te cilet
realizohen Fjalet e te Lartesuarit:
.,,.

4.l.JI \J 1}:i::o
.,,.

JG:- J

.,,.

:?JI 0-4
.,,..,,

.,,

"Prej besimtareve kishte burra qe e vertetuan besen e dhene

Allahut ... " [El-Ahzab: 23J
Te atillet nuk mund t'i dekurajoje asnje force armike, sepse jane perplot
vendosmeri dhe te sigurt qe Allahu eshte Mbrojtes dhe Ndihmetar i tyre:

". . . E Allahu patjeter do ta ndihmoje ate qe ndihmon rrugen e Tij,

se Allahu eshte shume i Fuqishem dhe gjithmone triumfues." [El
Haxhxh: 40]
Then Is'haku thote: "Kur i D,rguari i Allahut kishte verejtur se neper c;fare
sprovash dhe skamjeje jane duke kaluar shoket e tij, ndersa ai, per shkak te
pozites se vet para Allahut dhe afersise me xhaxhain e tij Ebu Talibin, i cili e
mbronte sado kudo, ishte i sigurt por nuk ishte ne gjendje qe ate t'ua siguronte

190 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...11 .j l}IJ _,J1
edhe shokeve te vet, u propozoi atyre: "(:ka mendoni? Si do te ishte qe te
shpernguleshit ne Abisini per nje kohe, derisa Allahu nuk ua lehteson
gjendjen ne te cilen gjendeni? Ai eshte vend i drejtesise dhe i nderit.
Sunduesi i atij vendi nuk i ben askujt te padrejte." Duke u frikesuar nga
keqtrajtimet me te medha ne Mekke, muslimanet, shoket e te Derguarit ,
duke u larguar me fene e tyre u shperngulen ne Abisini. Ky ishte hixhreti i
pare.123
Pas kesaj, zemrat e besimtareve te vuajtur, ndaj te cileve ishte bere padrejtesi,
i mbuloi Meshira e Allahut. Umer bin el-Hattabi e pranoi Islamin dhe Allahu
me te e ndihmoi fene e Vet. Abdullah bin Mes'udi, Allahu e meshirofte, per te
kishte thene: "Kur Umeri e pranoi Islamin ishte fitorja e pare, e hixhreti i tij
fitorja e dyte e madhe e muslimaneve. Sundimi i tij ishte meshire. Derisa
Umeri nuk e kishte pranuar Islamin, nuk guxonim te faleshim te Ka'bja, e kur
ai e pranoi Islamin, luftonte me force kunder kurejshve, derisa filloi te falet
afer Ka'bes, por kur ai filloi te falet, edhe ne filluam te falemi."124
Pranimi i Islamit nga Umeri ka gene pergezim i madh per muslimanet, sepse
Umeri tere dashurine, guximin dhe ndihmen e vet e vuri ne sherbim te
muslimaneve, kurse urrejtjen, krenarine dhe friken i futi ne eshtrat e
mosbesimtareve. E si mos ta fuste, duke gene se kur perleshej me idhujtaret,
pas pranimit te Islamit, i kishte kercenuar: "Zgjidhni c;fare deshironi ! Pasha
Allahun, sikur te ishim treqind meshkuj (muslimane), ose do t'ua lenim
(Mekken), ose ju do te na e lenit neve.125
Muhaxhiret muslimane ne Abisini kishin degjuar qe Umeri e kishte pranuar
Islamin. Kjo i gezoi pa mase dhe ua shtoi vetebesimin, saqe disa prej tyre
filluan te pergatiten per t'u kthyer ne Mekke.
Nderkaq, kurejshet edhe me tutje vazhduan keqtrajtimet dhe shfryrjen e
mllefit ne menyra nga me te ndryshmet mbi te kthyerit, c;ka besimtaret nuk i
lekundte aspak, por i kurajonte dhe u jepte force edhe me teper qe te
qendronin ne te verteten duke shpresuar ndihmen e shpejte te Allahut dhe
fitoren perfundimtare.
Mandej i Derguari i Allahut , me ata qe ishin me te, e kaloi edhe nje Jeksion
prej sprovave, leksionin e pashmangshem ne rrugen e thirrjes ne fene e
123
124

Shiko: .(344/to :rl...!.A ..:t.'i 'o.,r,-Jt'

Shiko: .oll1 J Y'-' ..:t.' .y- '.JM" -.,.JLo (3684c ,41160

:.JM' it1--i .Loori L:J .i"'
125

:=

Shiko: (374/lo :rl...!.A ..:t.'i 'o.,r,-Jt'

:\J\,:,.,11

.JJ ,(367/Io :rl...!.A ..:t.'i 'o.,r,-Jt'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

J ,.1_r.J1J .. _,J1

191

Allahut. Ishte kjo vdekja e xhaxhait te te Derguarit ' Ebu-Talibit, i cili e

mbronte dhe e ndihmonte, si dhe vdekja e bashkeshortes se tij besnike,
Hatixhes, Allahu qofte i kenaqur me te, gruas se pare e cila e ka pranuar
Islamin dhe shembull per do grua te ndershme muslimane. Ne keto aste te
veshtira, armiqte e Allahut e shtuan trysnine mbi te Derguarin e Allahut , ne
menyre qe ta zbrapsnin nga misioni i besuar, por as atehere nuk paten sukses,
sepse Allahu eshte me i Madhi dhe ndihma e Tij ishte me e madhe.
I ballafaquar me refuzimin dhe kokefortesine e kurejsheve per ta degjuar dhe
per ta pranuar Islamin, i Derguari i Allahut kishte vendosur te kerkonte
perkrahes jashte Mekkes dhe u drejtua per ne Taif. Por, fisi Thekif i Taifit i
tradhtoi shpresat e tij, e sulmoi dhe perqeshi. Pas kesaj, pas kthimit nga Taifi,
i drejtohet Zotit te vet me fjale.t:
"Zoti im, kam mbetur pa Juqi. U perpoqa me rdo gje qe t'i perfitoja, por
edhe me tutje nuk me besojne. 0 Ti, qe nga te gjithe te meshirshmit je me i
Meshirshmi, Ti je Sundues i te vuajturve dhe i atyre ndaj te cileve eshte here
e padrejta, Ti je Sunduesi im! Ku te mbeshtetem? Tek i huaji, i cili me
shikon i mrrolur dhe shtrember? Apo tek armiku, te cilit i mundesove qe mbi
mua ta shfryje forcen? Frikesohem mos kam gabuar dikund dhe e kam
nxitur hidherimin Tend. Por Meshira Jote dhe Falja jane me te medha. I
mbeshtetem drites se Fytyres Tende, e cila i ndjek erresirat dhe i ndriron
shtigjet e kesaj e edhe asaj bote, qe te mos me godase hidherimi Yt, ose qe
mbi mua te mos leshohet urrejtja Jote! Ma dhuro Meshiren Tende dhe me
ndihmo derisa te jesh i kenaqur me mua. Fuqia dhe Forca te takojne vetem
Ty!" 126 Mandej ishte kthyer ne Mekke.

126 Shiko: If.I"-::!) :Jli) (,ll_r.h.ll -..,....;) c35!6o :'..uiJ)' .;Io } .U-')(6012 :rl..;..> J'i 'op-Ji'
)
0
'o
.u-, .J;W1 .faJ . 4 c132..,..,) :Ji_jAll _.e-J1 .w '(8.1' .; ()L,l'i1 J c.;.,w J1,:- J J us ._,.J .... .,,.J J1.>....,J
. "o_,..!1 oi.s:..:.. Ji' If-:.. c..

192 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 1.t.31J _,J1

BAMIRESIA NDAJ TE AFERMVE IDHUJTARE

Duke percjellur rrjedhen e shpalljes se periudhes mekase zbulojme se
perkunder shkeputjes se besnikerise, dashurise dhe ndihmes ne mes
muslimaneve dhe te afermve te tyre mosbesimtare, Kur'ani urdheron qe me ta
te mos shkeputen lidhjet fisnore dhe te vazhdohet me bamiresi ndaj tyre.
Perkunder kesaj, ne mes tyre nuk ka dashuri, besnikeri dhe nenshtrim, si<;
shihet nga Fjalet e te Lartesuarit:

ili 2lJ c \G,. 0) \ 0Ll1 \:.<'))

.,.

J J.,. J.,.

.,. .,,.

0p:;

"Ne e kemi obliguar njeriun me pune te mire ndaj prinderve te vet,

e nese ata te dy perpiqen te te shpiejne ty qe te me pershkruash Mua
shok (zat tjeter), per rka ti nuk di asgje, atehere ti mos i respekto
ata. Kthimi juaj eshte tek Une, e Une do t'ju njoftoj per ate qe keni
vepruar." [El-Ankebut: 8J
EI-Begaviu (mufesir-komentator i njohur) thote se ky dhe ajeti
pesembedhjete i sures Lukman:

Lp) lii 2ll c ?-3 0f \G,. 0)

0 ..,....._,...,
\'.:: r-< i.:_, '('::
I\ lSi '.if
'
I '.'c:)
(\.,;,,,(;:JI
)j'--4 ('"""'"-"':"'\.,;'<'
('"""'../'I\.
f '-?: ('""' '-?: .

,,.

J J"' ,.,,.

,,. ,,,

,,. J ,,. ,,.

,,.

.,.

,,.

:f,

"E nese ata te dy tentojne qe ti te me pershkruash Mua shok, per

fka ti nuk ke kurrfare fakti, atehere ti mos i respekto ata, po ne
reshtjet e kesaj bote te kesh mirekuptim ndaj tyre, e ti ndiqe rrugen
e atij qe eshte i kthyer kah Une, mandej kthimi juaj eshte tek Une, e
Une do t'ju njoftoj per ate qe keni punuar." [Lukman: 15J
kane te bejne me Sa'd bin Vekkasin, Allahu qofte i kenaqur me te, dhe me
nenen e tij, Hamnetu bintu Ebu Sufjan, sepse Sa'di ishte njeri nga te paret qe e
kishte pranuar Islamin dhe perkunder kesaj ishte bamires ndaj nenes se vet.
Me nje rast Sa'dit i kishte thene nena: "<;fare feje te re jeni duke imagjinuar
tani? Pasha Allahun, derisa nuk i kthehesh fese se vjeter, as nuk kam per te
ngrene as nuk kam per te pire, madje edhe nese vdes nga uria dhe etja, per 9ka
ke per t'u turperuar me shekuj te tere, sepse kane per te te thirrur: "O vrasesi i
nenes sate!" Dhe me te vertete, nje dite dhe nje nate as nuk hengri, as nuk piu

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 ')'J '1 _,ll 193
dhe as nuk largohej nga dielli nen freski, per shkak te se cilave ishte molisur
dukshem. Kur nuk deshi te haje as te pije asgje edhe diten e dyte dhe naten e
dyte, Sa'adi i ishte afruar dhe i kishte thene:
"Oj nene, sikur t'i kishe pasur njeqind shpirtera dhe njeqind here te kishe
vdekur nga uria dhe etja, une nuk do ta braktisja fene time. Nese do, ha, nese
nuk do, mos ha!" Kur ajo humbi <;:do shprese qe per shkak te saj do ta lente
fene, filloi te hante dhe te pinte, per <;:ka Allahu e shpalli kete ajet dhe urdheroi
qe prinderve te vet t'u beje mire e te sillet mire ndaj tyre por te mos u
nenshtrohet ne idhujtari, serse "Nuk ka nenshtrim ndaj krijeses e
mosnenshtrim ndaj Krijuesit." 27
Prandaj, nuk ekziston asgje qe mund ta kthente pas njeriun dhe qe t'ua
mohonte dashurine, besnikerine dhe degjueshmerine ndaj Allahut, fese se Tij
dhe besimtareve, kushdo qofte ai. Pra, bamiresia ndaj te afermit politeist eshte
nje, kurse nenshtrimi dhe dashuria ndaj Allahut dhe konsekuenca ndaj fese se
Tij tjeter. Bamiresia ndaj te afermit politeist mund te jete njera nga shkaqet qe
do ta shpiente ate qe ta doje dhe ta pranoje Islamin.
Si rridhte procesi i mohimit ndaj mosbesimit dhe pasuesve te tij ne periudhen
Mekase?
I. Nga momenti, qe muslimani e shqiptonte kelimei-shehadetin dhe ishte i
vetedijshem qe keshtu ishte duke hyre ne fene e re, e cila nuk ishte e njejte me
fene e paraardhesve te tij, dhe deklaronte qe "Nuk ka te adhuruar tjeter me
merite perve<;: Allahut dhe qe Muhammedi eshte i Derguari i Allahut" fillonte
te ndjente se eshte duke e filluar nje faqe te re te jetes, e cila ne teresi dallon
nga jeta e kaluar para Islamit. Tere jeten e vet paraislamike e shikonte me
perbuzje dhe dyshim duke ndjere se ishte njolle e zeze qe nuk i takon Islamit.
Me ndjenje te ketille, muslimani bente hapat e pare ne rrugen e Islamit. .. Kete
mund ta quajme nje lloj "te izolimit te vetedijshem" neper te cilin kalonte <;:do
besimtar, duke e braktisur mjedisin pagan, zakonet e tij, shprehite dhe
botekuptimet. Ai lirohej nga politeizmi dhe kalonte ne monoteizem. Braktiste
botekuptimet pagane te jetes dhe pranonte pikepamjet islame te jetes dhe
botes rreth vetes. Duke iu bashkangjitur bashkesise se re, tere dashurine,
besnikerine dhe peruljen ia kushtonte asaj. 128
2. Pas kesaj, erdhi urdhri qe besimtaret te largohen nga mosbesimtaret:

127

Shiko: J..,.W ;;...\!, 'i' :.!.-!..1>-'J 1..i.A _}') ..w ,(195..,,,i:=1.,.U 'J J.;J1 y\,-,i' fa' J ,(188/So .,..,i1

.(3696c. , I 092/2(_) :'LAJ.1 015:..:...' p1 .!.-!.- \;J1-1 a.,.......

Shiko: - ....; (17-16..1") 'J;,,h]I fw'

128

194 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 ..1)1J .. }1
0

.;

.,.

1 1:: * :u1 01
t5\

u ; 3 G'!:; J'};; :; ;-
;;:,

.,.

.;:,

f ;) ::" :; f;

,,.,,..

"Andaj, ti largohu prej atij qe i ka kthyer shpinen Kur'anit dhe qe

nuk do tjeter vetem jeten e dunjase! Ajo eshte e tere dituria qe kane
arritur ata, e Zoti yt eshte Ai qe di me se miri per ate qe eshte
larguar nga rruga e Tij dhe Ai eshte qe e di me se miri per ate qe
eshte ne rrugen e Tij." [En-Nexhm: 29-30]
3. Mandej jane shpallur ajetet me te cilat porositet durimi dhe mohimi
idhujtareve ne menyre te njerezishme.
::

I 1

3 0} G 1 3
.,.

,,,

"Dhe ki durim ndaj asaj qe te thone dhe largoju atyre i matur." [El
Muzemmil: JO]

0 p; Ll ::r-i1 Ll3 j;. <lJI ) 01

"Ti pra be durim, pse premtimi i Allahut eshte i sakte, e kurrsesi te

mos luhasin ty ata qe jane te dyshimte." [Er-Rum: 60]
Allahu i Lartesuar mandej i perkujton besimtareve se si ka vepruar Ibrahimi,
bekimi dhe paqja qofshin mbi te dhe mbi te Derguarin tone, qe nga ai te
marrin shembull dhe mesim.
Ne lidhje me kete, i Lartesuari thote:
0:N

:,Ll (,51

u * 0) :1; ) 1;. Jli )

0:;. ) *
"(Perkujto, o i Di:frguar) Kur lbrahimi babait te vet dhe popullit te tij
i tha: "Une jam i larguar prej asaj qe adhuroni ju, perver Atij qe
me krijoi dhe qe Ai do te me drejtoje!'.' Dhe ai (lbrahimi) e la te
perjetshme ate fjale (Nuk ka te adhuruar tjeter me merite perver:;
Allahut) nder pasardhesit e vet me shprese qe ata te kthehen prej
rruges se gabuar ne rrugen e drejte." [Ez-Zuhruf' 26-28]

1 Perkrah ketij, i Lartesuari paraqet shembullin e ndjeshem dhe te prekshem

te atij qe dashurine dhe besnikerine e vet duhet ta ndaje ne me shume ortake
dhe te atij qe ia perkushton vetem (Allahut) Sunduesit:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

,:;,,.,

lb 0L;_; )
,:;

,,

.J l',1y,J1_., l',..,.i1

195

L..L. u;.:, 0;_s "IS'). 9 u;. lb <ll1 'y'>

ufJ.1
,,,

,:;

,.,.

.,,

11,

,:;,,

:;,

,,

"Allahu solli nje shembull: Nje njeri (rob) ne posedimin e te cilit

ishin ortake pa marreveshje mes vete dhe nje njeri (rob) qe eshte
thjesht ne posedimin e nje njeriu. A jane ata te dy te nje lloji (te njii
gjendjeje)? La,vderimi i takon vetem Allahut, por shumica e tyre nuk
dine." [Ez-Zummer: 29}
Ne kete shembull kur'anor Allahu i Lartesuar e krahason politeistin, i cili nuk
beson ne Allahun dhe nuk ia fal besnikerine dhe dashurine Allahut, me robin i
cili eshte ne pronesine e disa sunduesve dhe nuk arrin t'i kenaqe te gjithe, me
njeriun qe adhuron vetem nje Allah, vetem Atij ia fal besnikerine dhe
dashurine dhe keshtu perkujton robin i cili eshte ne pronesine e nje sunduesi,
ndaj te cilit eshte i nenshtruar dhe deshirat e te cilit i di dhe i permbush sic;
deshiron ai.
Robi ne pronesine e nje sunduesi nuk duron mosmarreveshje si ai qe eshte ne
pronesine e shume sunduesve. Ai e di sakte se c;fare duhet bere, sepse
sunduesi i tij nuk replikon me askend mbi te. Per degjueshmerine e vet gezon
perkrahjen, meshiren dhe bamiresine e sunduesit. Valle, atehere, a jane te
njejte robi ne pronesine e shume prej tyre dhe robi ne pronesine e njerit?
Sigurisht qe nuk jane:

". . . La,vderimi i takon vetem Allahut, por shumica e tyre nuk dine."
[Ez-Zumer: 29}129
Duke e theksuar c;eshtjen mbi Diten e Gjykimit dhe rolin e saj ne besimin e
teresishem (imanin), rrefimi kur'anor na tregon nje nga pamjet e tij.
Dashuria e njeriut ndaj dikujt tjeter, e jo ndaj Allahut, ne Diten e Gjykimit do
te shnderrohet ne urrejtje dhe armiqesi drejtuar kunder vetes. Allahu
Lartesuar thote:

G1f ; 13 1 \SLL;:,f Jif1 IS) 1J Jill J3

tJ1
\S
,
,
,
..

,,,

,,

,,..

129

Shiko:

. ;;s:.

J') r-l.:.l1 ,...,_:.)1 .r"l.i JySJ.11 ,

/0

J.

,,..

1400 A.;,.., J/i1 1

,,,

,,

,J r""'- (53 ..l"ri .:r.'i "0T_,,..J1 J1:;..i

196 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l......,11 s-l}IJ s-)1
"Ata qe nuk besuan thone: "O Zoti yne, na i trego ata te dy nga
xhinnet dhe njerezit, te ciliit na bene te jemi te humbur, e t'i shkelim
me kembet tona dhe le te jene prej me te poshterve!" [Fussilet: 29}

"Ate Dite shoket e ngushte do te jene armiq te njeri-tjetrit, pervef

atyre qe ishin te sinqerte ne miqesi." [Ez-Zuhruf 67}
,
-I:- C' * LL.:.., J , I\ , ..b=J'I .:'IC' J -' ,C:i;'- I;:__ lt,bj\
, , i'Y..J
,,
-: , r J' t:
J - ,- r,
Jl.,k::..!1
J\.5''Ji..s'G-:- .')\, -.r<jj\ i.J
'.
-1':...i :.l.iJ * lL.G:\Jili i.,.:Ji '_ I .:'1
- ,,
.,,.
.,,.
.. .,..
,,
,,
- ,,,
J
,,,

.,,.

::;

,,

,,

,,

,,,

,,,_

,,,

olJ

.;,

,If,

,,

.,,

,, .-

:;,

,,. J

,If,

,,.,,,

U ) 0GW
'

,;

_.,

"Ate Dite zullumqari do t'i kafshoje duart e veta dhe do te thote: "I
mjeri une, ta kisha marre rrugen e te Derguarit! 0 shkaterrimi im,
ah te mos e kisha here filanin mik! Ne te vertete, pasi qe e gjeta
rrugen e drejte, ai me largoi mua prej asaj, e djalli eshte ai qe
njeriun e humb dhe e le te vetmuar." [El-Furkan: 27-29}
5. Me pas armiqve te Allahut u behet e qarte se feja e tyre eshte e gabuar dhe
qe ne nuk e pranojme, ndersa feja jone, te cilen jemi duke e proklamuar, eshte
e vertete. Andaj, nuk adhurojme ate qe ata adhurojne.

Juve feja juaj, mua e imja!

Duke pare se muslimanet jane te palekundshem dhe qe, mbi te gjitha,

krenohen me fene e tyre, politeistet filluan ta humbin shpresen se mund t'i
zbrapnin nga feja e tyre. Atehere fi!luan te merren me mendime te tjera dhe
me endrra te shkreta, ka vetvetiu flet mbi naivitetin e tyre. Ne te vertete, te
Derguarit i kishin ofruar qe t'i adhuronte idhujt e tyre nje vit, pastaj ata nje
vit do ta adhuronin Zotin e tij. Ky ishte shkas per shpalljen e sures
"Pabesimtaret".

0 J * i G
J

,,.

,,

,,

0J

;J;i UJ * r-L G
.,,.

,.,

,J

"Thuaj: "O ju pabesimtare! Une nuk adhuroj ate qe ju adhuroni!

As ju nuk jeni adhurues te Atij qe une e adhuroj! Dhe une kurre
nuk do te jem adhurues i asaj qe ju adhuroni! Por edhe ju nuk do te
jeni adhurues te Atij qe une adhuroj! Ju keni Jene tuaj (qe i

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - "j...,\ 1.r.J1J .,i1

197

permbaheni), e une kam Jene time (qe i permbahem)!" [El-Kafirun:

1-6) 130
Ajete me perrnbajtje te ketille, ne te cilat besimtaret heqin dore nga
mosbesirntaret, ka edhe me. Ne ate kuptim jane edhe Fjalet e te Lartesuarit:
,,.

"'

,,.

.,,.

,,.

Hfj \Si) i

,,

0;

,,,

J J

J ,..

i )
,

0.P

p y. 0)
o

J,,.

:t, ,,.

"Po nese ata te pergenjeshtrojne ty, thuaj: "Mua me takon

(shperblimi nga) vepra ime, e juve veprimi juaj, ju nuk pergjigjeni
per ate qe bej une, e as une per ate qe beni ju." [Junus: 41J
0/

J /

,,.

8r.o 1i

,,.,,.

!Jl

,,

uy

/ 0 J

,,,

,,..,,.

u'.:"+'
,..,,.

0} 1 id:--; JY

,,;

:fJ

/ 0 ,,.

O )

<JI

J. 0-4 Jl _J.; * I 0-4 15i GJ bl

G i.f G 4-1 J
.... o
', 1 -\..J
I Jo,. ,) ,
,,,

:f,

1 );

_r->- y>)

<JI

,>I

,,,

-t:

,,.

,>I

!\ _, <lJ UI
c.Y'-'
'
,,.

-:::_

,,,.

J ('

,,,

,,. ,,.

,,.

I\ 01

....,

,..

0 1-;-::' ':

.,-

',,,. ,,,.,...

,:::,

,,.

,,,.

"Thuaj: "Une jam i ndaluar te adhuroj ate qe adhuroni ju perve9

Allahut!" Thuaj: "Une nuk ndjek deshirat tuaja, pse atehere do te
isha i humbur e jo prej te udhezuarve (ne rruge te drejte)." Thuaj:
"Une i permbahem te vertetes (qe me erdhi) nga Zoti im. Ju e
genjeni ate, e per ate qe nguteni ju (denimin), nuk e bej une,
vendimi i takon vetem Allahut; Ai e rreJen te verteten Ai eshte me i
miri i gjykatesve." [El-En 'am: 56-58]

0J }1 f lli 0 J \JI J;
) f 0fJ * :?-11 0jf 0f () ;s;; i.f}I JJ1 f J
\ );

J?\ 0-4 :;fa u:, 0:!:w

0

.,,.,

,,,

r;:.

"'

"Thuaj: "O ju njerez, nese ju dyshoni ne Jene time, une nuk

adhuroj ata qe ju adhuroni perve9 Allahut, por adhuroj Allahun qe
ju jep vdekjen (ashtu si(; ua ka dhene jeten), dhe jam i urdheruar te
jem besimtar (i Zotit Nje). Dhe (jam i urdheruar): "Perqendrohu me
tere qenien tende ne Jene e drejte, e mos u be nga idhujtaret."
[Junus: 104-105]

130

Shiko: .(527/So

:I pl

198

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j...,..\

J ,pi, _, '1 )'

Eshte e dukshme qe ajetet e paraqitura kur'anore kane ardhur qe te paraqesin

dallimin ne mes pasuesve te Islamit nga njera ane dhe mosbesimtareve e
idhujtareve nga ana tjeter. Perkunder kesaj qartesie kur'anore zbulojme se
disa te vetequajtur dijetare ajetet e paraqitura, ve<;anerisht ato nga sureja
"Pabesimtaret", i kuptojne si pranim i fese se gabuar nga i Derguari ' <;ka
nuk eshte e vertete, sepse kjo eshte ne kundershtim me mesimin e Islamit dhe
jo vetem me mesimet e te Derguarit tone, por te te gjithe te Derguarve te tjere.
Dijetar Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, duke folur mbi kete thote:
"Kjo sure, sureja Kafirun (Pabesimtaret), ashtu si<; eshte edhe permbajtja e saj,
para se gjithash permban mohimin e politeizmit te atille si<; eshte i
pershkruar." 1 31
Kjo sure theksin kryesor e ve ne mohimin e besimtarit nga mosbesimtari. Qe
ky mohim te theksohej, ne te eshte terhequr vija e mohimit te besimtarit nga
mosbesimtari dhe mosbesimtarit nga besimtari. Kjo prape e permban pohimin
qe besimtari e adhuron Ate nga adhurimi i te Cilit heqin dore mosbesimtaret,
<;ka perputhet me fjalet e Ibrahimit drejtuar babait dhe popullit te vet:
0

(.5":!

,,

i' l.S'
. , \_ lJI U\' * 0)
Lv >-_,/.r.5',
I,, . fl
.
,,

- .,,

.,,.

,,,

,,,

" Une jam i larguar prej asaj qe adhuroni ju, perver Atij qe me
krijoi, dhe qe Ai do te me drejtoje!" [Ez-Zuhruf 26-28)
Ne kete menyre eshte vertetuar domethenia se nuk ka te adhuruar tjeter me
merite perve<; Allahut.
Prandaj i Derguari i Allahut kete sure se bashku me suren "Ihlas" i
kendonte ne sunnetet e sabahut132 dhe te mbremjes.133 Ketu, ve<;anerisht do te
kthehemi ne ajetet e fundit te kesaj sureje: "Juve Jene tuaj, e mua e imja!"
per te pare nese eshte i deroguar apo jo dhe nese ka ndonje kuptim specifik?
Kjo pyetje eshte shume e rendesishme, aq me pare kur ne komentimin e kesaj
sureje shume njerez gabojne. Ne te vertete disa konsiderojne se ky ajet, me te
cilin gjoja pranohet feja e tyre, eshte i deroguar nga ajeti me te cilin urdherohet

131 Shiko:

r\.,\ .1.:.-.A'J ,..:.ily..UI .J (3400c_ '110/90

, 140110 , t'1 fa1

.(289c_
Shiko:

132
133

.(.>,

',>.i..,plJ ,y)I .J (5055c_ ,303/50

,,.ii .:.,:--- "

:"'w1 JuJ ..:iT_,.4)1 Ji..Ai .J <458120 :l,S"1J ..u,J ,(456/5o .1.3-i

(225/40 :'..l:......ll'J ,(5/60 :',$JP' C..r!

Shiko: (138/to '..I.ii.JAii tll..1,/ jo;IJ ,(268/to:'\.all olS:..!....'
i;,W1

')J\)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 s.1).IJ s. _,l1

199

lufta kunder mosbesimtareve, derisa te tjeret mendojne se me te pranohet feja

e pasuesve te Librit.
Nderkaq, edhe njeri edhe mendimi tjeter jane teresisht te gabuar, sepse ne kete
sure nuk ka kurrfare derogimi as perjashtimi dhe ajo eshte ne teresi precize
dhe e qarte (muhkem). Kjo sure ben pjese ne ato sure ku eshte i pamundur
9faredo derogimi, qofte ne permbajtje qofte ne domethenie, sepse do te ishte
teresisht absurde qe ne ajetet te cilat flasin mbi teuhidin, mbi te cilin mesonin
te gjithe lajmetaret e fese, te kishte 9faredo derogimi te urdhrave.
Perkundrazi, kjo sure meson mbi teuhidin e paster, per 9'arsye edhe quhet me
emrin "Ihlas". Deri te (ngaterrimi) hutimi shkohet per shkak te asaj pse disa
konsiderojne se ajeti i fundit i kesaj sureje e verteton fene e tyre, por me vone
eshte deroguar me ajetin me te cilin urdherohet lufta kunder mosbesimtareve.
Ka edhe te tille te cilet konsiderojne se ajetet me te cilat percaktohet lufta
kunder mosbesimtareve e mohojne fene e atyre mosbesimtareve te cilet nuk e
kane Librin dhe thone se me ajetin e fundit te kesaj sureje behet perjashtimi!
Zot, ruana qe nen kete ajet te nenkuptohet vertetimi i fese se tyre!
Perkundrazi, i Derguari i Allahut edhe ne momentet me te veshtira per te
dhe as'habet e tij i pergenjeshtronte mosbesimtaret dhe fene e tyre dhe ne 9do
hap ua terhiqte verejtjen dhe i kercenonte me denim nga Allahu. Si atehere
mund te pohohet se ajeti i paraqitur e pranon fene e tyre? Ruana Zot nga
kuptimi i tille i gabuar!
Ajeti i paraqitur, si9 kemi thene, nenkupton mohimin e plote te
mosbesimtareve. Atyre duhet t'u behet e ditur qe feja e tyre eshte e gabuar
(batil), qe ne as nuk do ta marrim dhe as nuk do ta pranojme kurre, qe ajo u
perket vetem atyre dhe qe ne me te nuk kemi asgje, sikur qe edhe ata nuk kane
asgje me te tonen, fene e vetme te drejte.
Ky eshte kuptimi i mohimit dhe i mospajtimit me fene e tyre. Atehere, si
mund te kete fjale mbi pranimin e saj?! Si mund te behet fjale ne fene tone per
derogim ose perjashtim?!
A mendon se pas kundervenies me shpate, sikurse me argumente, me nuk
mund te thuhet: "Juve feja juaj, mua feja ime!"
Perkundrazi, ky ajet i qarte (muhkem) kur'anor mbetet barriere e
vazhdueshme ne mes besimtareve dhe mosbesimtareve, gjithnje, derisa Allahu
roberit e Vet dhe token e Vet ta pastroje nga mosbesimtaret. Rasti i njejte
eshte me urdhrin e ketij ajeti, i cili e ngarkon te Derguarin e Allahut dhe
Sunnetin e te Derguarit me mohimin e atyre te cilet i pasojne risite ne fe dhe i
therrasin te tjeret ne pasimin e rruges te cilen i Derguari nuk e ka pasuar. Nese

200 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>LI 1_p.J1J )1

te tilleve pasuesit e te Derguarit te Allahut u thone: "Juve feja juaj, e neve feja
jone", kjo ne asnje rast nuk do te thote se ata e pranojne dhe e lejojne (fene e
tyre), perkundrazi, qe ata heqin dore nga feja e tille dhe se jane te gatshem, ne
kufijte e mundesive te veta, te luftojne kunder pasuesve te saj. 134
Shejhu-1-Islam Then Tejmije, Allahu e meshirofte, nuk ndalet me kaq, por
shkon edhe me tutje dhe kete c;eshtje e sqaron keshtu:
"Pjeseza "Lam" ne Fjalet e te Lartesuarit: "Ju keni Jenetuaj e une ka m Jene
time!" ne gjuhen arabe ka domethenien e te venit ne dukje dhe te theksimit.
Me fjale te tjera ka dashur te thote: "Feja juaj eshte e juaja: une me te nuk
kam asgje, kurse feja ime eshte e imja dhe ju me te nuk keni asgje", sic; thote i
Lartesuari ne nje vend tjeter:

"... Mua meta kon (shperblimi nga) vepra ime, ejuve veprimijuaj,
ju nuk pergjigjeni per ate qe bej une, e a s une per ate qe beniju. "
[Junus: 41)

Ky ajet nuk do te thote qe i Derguari i Allahut ishte i kenaqur me fene e

idhujtareve dhe fene e pasuesve te Librit, sic; mendojne disa nga ateistet, e as
qe e ka ndaluar luften kunder tyre, sic; mendojne disa mekatare te humbur qe
kete ajet e shpallin te shfuqizuar. Perkundrazi, ai do te thote mohim dhe
largim i te Derguarit nga feja e tyre dhe mohimi i fese se tij nga ata. Ai me
tutje tregon se secili ka per te dhene llogari per veprat e veta, qe ata !)Uk do te
jene te pyetur per veprat e tij dhe as ai per veprat e tyre.
Kjo eshte teresisht e qarte dhe ketu nuk mund te kete fjale per c;faredo
abrogimi. Pra, i Derguari i Allahut ne asnje moment nuk ka qene i kenaqur me
fene e idhujtareve dhe as me fene e pasuesve te Librit.
Ata qe pohojne se Allahu eshte i kenaqur me fene e mosbesimtareve s1
argument paraqesin Fjalet e te Lartesuarit:
J

J ,,,

,,,

.,

.,,

,,,.

;;J * i G JJ\ i UJ * G
"Thuaj: "O jJ besimta re! Une nuk adhuroj ate qeju adhuroni! A s
ju nuk jeni adhurues te Atij qe une e adhuroj! Dhe une kurre nuk
dotejem adhurues i a saj qeju adhuroni! Por edheju nukdotejeni
4
13

Shiko: . ._j

.r"-'-!

c141-138/Io '..1.:l_,.a)I I.I.!'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r'y.,..,\ J s.1_pJ1_., s. )I

201

adhurues te Atij qe une adhuroj ! Ju keni Jene tuaj (qe i

permbaheni), e une kam Jene time (qe i permbahem)." [El-Kafirun:
1-6]
Pohimi i mosbesimtareve se Fjalet e te Lartesuarit: "Ju keni Jene tuaj e une
kam Jene time" do te thone se i Derguari :I ka qene i kenaqur me fene e
mosbesimtareve dhe se ky ajet eshte i abroguar, eshte nje genjeshter e
padyshimte dhe trillim mbi Muhammedin :I, sepse ai kurre nuk ka qene i
kenaqur me asnje fe perve9se me fene e Allahut, me te cilen Ai dergonte te
Derguarit dhe i shpallte Librat e Vet. Me permbajtje te ngjashme jane edhe
Fjalet e te Lartesuarit ne ajetet vijuese:
s.(f;.
,,,.

15iJ i 0fi;. i JP, !.ly. 0:,

)

,..,

,,,

,,,.

.,:

.,.-

0 J

,;

.;,

,.,

,..,

0_p

"Po nese ata te pergenjeshtrojne ty, thuaj: "Mua me takon

( shperblimi nga) vepra ime, e juve veprimi juaj, ju nuk pergjigjeni
per ate qe bej une, e as une per ate qe beni ju." [Junus: 41J

I J)f T YJ :1f UJ of W-- .IJ t_

u ('""' 2,c...:.J ('""' 2,-) LJf 8 ('""'""
2-J)- c-. J 1 ('""'""::-:
2 J, ..1$-ll f' -...)8"
/) .
""

""

,,,.

,.,

.,..

,::;

,,,.

4-J\' C J , '. , <lJI C'' C

,-:) -
('""'""::-:)
-
"E per kete shkak, ti thirr dhe perqendrohu ashtu si te eshte
urdheruar dhe mos shko pas deshirave te tyre e thuaj: "Une kam
besuar ne Librat qe i shpalli Allahu, jam urdheruar te mbaj drejtesi
mes jush, Allahu eshte Zoti yne dhe Zoti juaj; Ne kemi
pergjegjesine e veprave tona e ju te veprave tuaja, nuk ka polemike
mes nesh dhe jush, Allahu hen tubimin mes nesh dhe vetem tek Ai
eshte perJundimi." [ Esh-Shura: 15J
J

-'

I\

.,,.

.;,

Nese i Lartesuari ka thene:

-ti

L...o s.(f;
,..,

,,,.

Jl
!I 0 * :?JI 0-'4 \ ::_;.J 2).;..G.- IJ
vi

.,,.

),

,,,.

,,.

,,,.,,,.

,,,.

.,.

,,,

,.,

0_p

"E te jesh i bute ndaj besimtareve qe te pranuan ty. E nese ata

(jobesimtaret) te kundershtojne, ti thuaj: "Une jam i paster nga ajo
qe punoni ju." [Esh-Shu 'ara: 215-216)

202 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI .j s-lpllJ s-':l}I
Me kete e ka arsyetuar te Derguarin e Vet nga veprat e mosbesimtareve qe
gabojne. Si te mos e arsyetoje dhe pastroje nga mosbesimi i tyre, qe eshte
padegjueshmeri edhe me e madhe dhe mekat edhe me i rende? 135
Allahu e meshirofte Abdullah iben Abbasin i cili mbi kete sure ka thene:
"Ne Kur'an nuk ka asgje me teper qe e terbon Iblisin sesa sureja "El
Kafirune" (Pabesimtaret), sepse me te deshmohet te besuarit ne Nje Allah dhe
mohohet politeizmi."136
El-Asme thote qe suret:
"Thuaj: "0 ju mosbesimtare ... " - " ... 0J)IS' Ji.ii Jj"
"Thuaj: "Ai eshte Allahu Nje" - "i .ii1y, Jj"
jane quajtur edhe 0 1..) . 11137
nga h.
1poknzia

ii al1

"El-mukshekshetani" (d.m.th. atyre qe heqin dore

NDIHMA NGA ALLAHU ESHTE AFER

Then Is'haku thote: "Kur Allahu i Lartesuar deshiroi qe feja e Tij te tregohet
haptazi e Lajmetari i fese te forcohet dhe t'i permbushet premtimi i dhene, i
Derguari i Allahut ate vit, si edhe do vit tjeter, gjate haxhxhit doli dhe iu
drejtua fiseve arabe, kete here edhe nje grupi ensaresh nga Medina.Ate vit, ne
Akkabe, ai u takua me nje grup njerezish nga fisi Hazrexh dhe pyeti: "Kush
jeni ju?"
- Ne jemi nga fisi Hazrexh"-ishin pergjigjur. "A jeni nga ata qe jane aleate
me Jehudet?" - kishte pyetur. "Po" - ishin pergjigjur. "A do te ishit ulur te
bisedonim?" - i kishte pyetur. "Do te ishim ulur" - ishin pergjigjur. Kur ishin
ulur dhe kishin biseduar, i Derguari i Allahut i thirri ne fene e Allahut, u ofroi
ta pranonin Islamin duke ua recituar me pare disa fragmente nga Kur'ani. Pas
kesaj, i thane njeri-tjetrit: "Njerez, pasha Allahun, ky qenka Lajmetari i fese
mbi te cilin jehudet thane se do te vije. Mos lejoni qe ata te jene me te shpejte
se ju dhe te besojne tek ai para jush !" Keshtu u pajtuan te pranojne Is Jamin.

135

Shiko: c32-30/2o :W .:r.

136

Shiko: .(225/20) :'}JI .;:,-JJ'

137

Shiko: .c225/20) :__,.aJ1 .;:,-JJ'

.:r..' J J. 1 y1_;,.1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....\ s-1).IJ s-':I _,J1 203

Me ate rast kishin thene edhe kete: "Pas vetes kemi lene njerez te armiqesuar
dhe te ngaterruar. Ndoshta Allahu permes teje do t'i tuboje dhe do t'i pajtoje.
Kur te kthehemi do t'i njoftojme se ne ka je duke thirrur dhe do t'u ofrojme
qe edhe ata ta pranojme Islamin. Nese Allahu i tubon rreth teje dhe i pajton,
nuk do te kete njeri me te respektuar tek ata sesa ti."
Mandej, pasi qe besuan, u pergatiten dhe u kthyen nga kishin ardhur. Kur
ishin kthyer ne Medine, u kishin treguar tveteve per takimin me te Derguarin
e Allahut dhe u kishin ofruar qe edhe ata ta pranonin Islamin. Lajmi mbi
kete u perhap neper Medine aq shpejt, saqe nuk kishte asnje shtepi ne te cilen
nuk flitej per te Derguarin e Allahut . 138
Pas te gjitha veshtiresive dhe fatkeqesive neper te cilat kishin kaluar
besimtaret e pare, Meshiruesi dhe i Gjithedijshmi Allah dergoi ata te cilet do
ta ndihmonin kete fe, do ta perhapnin neper bote lavdine e saj dhe do ta
ngrenin lart Fjalen e Allahut. Ky nder u takoi ensareve (ndihmetareve), te cilet
pranuan te Derguarin dhe as'habet e tij te pare. Prandaj, me te drejte meritojne
te quhen ndihmetare te Allahut, ndihmetare te te Derguarit te Tij, te fese se Tij
dhe te roberve te Tij besimtare. Ata me pare kishin refuzuar te beheshin
ndihmetare te paganizmit dhe tiraneve te tij, te cilet ne esence jane te mjere
dhe te shkrete, edhe pse ne syte e njerezve duken te medhenj dhe te fuqishem
(pasur).
Vitin qe pasoi, gjate kohes ae haxhit, ne Meke kishin ardhur dymbedhjete
perfaqesues te ensareve, te cilet ishin takuar me te Derguarin e Allahut ne
Akkabe. Gjate ketij takimi te pare ne Akkabe ata iu betuan te Derguarit te
Allahut per besnikeri dhe ai dergoi Mus'ab bin Umejrin 139 (Allahu qofte i

138

Shiko: (71-70/2(.) :'ri...:...,, .;r.'i o_e-]1'

Mus'ab bin Umejr bin Hishami eshte rritur ne nje familje te pasur dhe si i tille ishte fomija
me i Jlastuar ne shtepi. E gjithe Mekka e njihte nga rrobat me te shtrenjta dhe nga misku me i
shtrenjte. Kur e pranoi Islamin, jeten e begate dhe te Jlastuar e zevendesoi me modesti dhe
burrerri. Ishte nga ata te cilet e kishin pranuar heret Islamin dhe qe ishte shperngulur ne
Abisini me muhaxhiret e tjere gjate hixhretit te pare. Me vone, me muslimanet nga Mekka, ka
bere hixhretin e dyte per ne Medine. Eshte pjesemarres ne Luften e Bedrit. Ne transmetimin e
besueshem qendron qe Mus'abi pas vete ka Jene vetem nje rrobe. Kur ia mbulonin me te
koken, i zbuloheshin kembet dhe kur ia mbulonin kembet, i zbulohej koka. Duke e pare kete,
i Derguari i Allahut ka thene: "Mbulojani kembet me difka tjeter."
Shiko: :r-"' .;r.'i :'L.,'.il' J ,(468/3(.) :y.J1 .;r. 'i 'yi..,.:....'.i1' J ,JW,.1 y\.5 (1276c, 142/3(.) \sJL,,.,11
._e-ll .)" .!.1)1 )':!- J ,.rA!.J'. .J..J \::... 'p <J. J ,(4211
(.)
139

204 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>'....,'jl s.l)IJ s._,J1

kenaqur me te) qe t'ua mesonte Kur'anin dhe Islamin, t'ua mesonte rregullat e
fese dhe t'i udhehiqte ne namaz.140
Vitin tjeter, gjate kohes se haxhit, Mus'ab bin Umejri, Allahu qofte i kenaqur
me te, erdhi ne Mekke ne krye te nje delegacioni ensaresh. Ata edhe kesaj
radhe ishin takuar me te Derguarin e Allahut ne Akkabe. Ky takim eshte i
njohur me titullin "EI-Akabetu-1-Kubra". Derisa ishin duke udhetuar nga
Medina pyetnin: "Deri kur do ta leme te Derguarin e Allahut qe te levize i
frikesuar dhe te endet i ndjekur neper kodrat e Mekkes?"
Imani ne zemrat e ketyre njerezve te rinj kishte gufuar dhe kishte arritur
kulminacionin, c;ka nenkuptonte qe me ne fund kishte ardhur koha qe
definitivisht te permbushej entuziazmi i tyre dhe te hiqej bojkoti i imponuar
me qellim te pengimit te thirrjes ne fene e Allahut.141

SI JEPEJ BETIMI?
Duke e marre fjalen, i Derguari i Allahut se pari recitoi disa fragmente nga
Kur'ani dhe pastaj duke folur mbi Islamin i nxiti te pranishmit ta pranonin
fene e Allahut. Mandej tha: "E pranoj pergjigjen tuaj ndaj Allahut dhe
betimin per besnikeri me kusht qe te me ruani sif jeni duke i ruajtur grate
tuaja dhe femijet tuaj."
Mandej El-Bera bin Ma'ruri 142 u ngrit ne kembe, e kapi per dare dhe i tha:
"Pasha Ate, i Cili te ka derguar si Lajmetar te fese, do te te ruajme ty sic; jemi
duke i ruajtur familjet tona.143 Prandaj, o i Derguar i Allahut, pranoje betimin
tone per besnikeri (baji' -na) !
Pasha Allahun, ne, gjenerate pas gjenerate, jemi luftetare me eksperience dhe
njerez te armes."144 Ne kete c;ast Ebu-1-Husen bin et-Tejhani 145 tha: "I Derguar
140
141

Shiko: (76/20

:I.!...>

.:1-'i

"o _t--l1"

Shiko: .(157..f') :J1jAl1 J..J. t:,-.:.-LI "o_t--l1....a.i"

Behet fjale per El-Bera'u bin Ma'rur el-Hazrexhij el-Ensarijun. Ai ka gene i pari qe i eshte
betuar per besnikeri te Derguarit, i pari i cili u kthye drejt Kibles, i pari qe e dha (ofroi) nje te
treten e pasurise se vet dhe eshte nje nder dymbedhjete te zgjedhurit.
Shiko: (461/30 :"..i.:......ll" C-t..l>-IJ 1)1 l.A,k)I ,(47/1) :.}S'))l ' r'.il" ) ,(144/lo :L;,'.il
143
Do te thote grate.
144
Do te thote arme.
145
Ebu-1-Hejthem bin et-Tejhan Malik bin Atik el-Ensari ishte njeri prej dymbedhjete te
zgjedhurve te te Derguarit te Allahut dhe ishte bere vella me Uthman bin Medh'unin. Ka
marre pjese ne te gjitha lufterat. Duke e vajtuar vdekjen e te Derguarit te Allahut :i, ai i ka
shqiptuar vargjet e njohura:
142

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L,1

.j j'.'}'J j'. "l ..,i,

205

i Allahut, ne jemi ne aleance me disa njerez, - duke aluduar per jehudet. <;fare mendon, nese e shkepusim kete aleance dhe mandej ty Allahu te jep
fitore, a do te ishe kthyer te njerezit e tu dhe ne do te na kishe braktisur?"
Ketu i Derguari i Allahut kishte buzeqeshur dhe kishte thene: "Gjaku im
eshte gjaku juaj, ndersa siguria ime eshte siguria juaj. Une jam i juaj, ju
jeni te mite. Me ke ju do te luftoni, do te luftoj edhe une kunder tyre!" 146
Then Hishami pohon se me kete ai ka dashur te thote: "Siguria ime eshte edhe
siguria e juaj, ndersa moscenimi im eshte edhe moscenimi juaj." 147
Mandej u ngrit Es'ad bin Zurare 148 dhe tha: "Ngadale, o ju medinas! Ne nuk e
kemi bere gjithe kete rruge e qe me pare nuk kemi ditur se ai eshte i Derguari
i Allahut dhe qe dalja e sotme e tij eshte thirrje per dyluftim me arabet dhe
kercenim per jeten e udheheqesve tuaj, sado qe shpatat tuaja do te mund te
ishin te mprehta. Nese mendoni se jeni ne gjendje t'i perballoni te tera keto,
atehere strehojeni, e Allahu do t'ju shperbleje per kete, e nese frikesoheni per
veten, atehere bejani me dije se jeni qyqare, sepse ai tek Allahu ka arsyetim !"
Atehere, ata thane: "Shtrija doren ne emrin tone! Pasha Allahun, nuk do te
terhiqemi dhe as nuk e terheqim doren e shtrire per betim dhe besnikeri."
Pastaj nje nga nje filluan te afrohen dhe t'ia japin betimin. 149
Besimi ne Allahun, dashuria, vellazerimi dhe ndihma ne mes besimtareve ne
emer te Tij perfshinte shpirtin dhe zemren ne naten e erret afer Mekkes se
zhytur ne mekate, ku miqte e Allahut u betuan qe do ta ruajne te Derguarin e

i1..t.u_,;iJ w1T ..:..s-.J.?:- ..wNeshet na jane shurdhuar, ndersa hundet gjymtuar, kur
degjuam qe na ka goditur vdekja e Lajmetarit te fese, Muhamedit ." Ka vdekur ne Medine
ne vitin e njezete sipas hixhrit, gjate sundimit te Umer el-Hattabit, Allahu qofte i kenaqur me
le.
Shiko: 'r":A-J.'Jl'J ,........::.15:.. ..;.,1.rl .y.i. <270..,..,) 0! 'i 'J}.111 <212/40 :'1..,,11 ,(200/40 -..,..-;...'ii"
" .J........J.

(258/50 .}S'J)J
146
147

Shiko: \;4)1 1t' l.-W1 ;;...,1. (274/20 :'..1.;....].1.; c..11 ,(85-84/20 :rl..:.A> ,j!'i 'i_r,-J1"

Shiko: \;4)1 1 t' l.-W1 ;;...,1. <274/2o :'..l.;....].1' .j c..1J ,(85-84/20 :rl..:.A> ,,j!'i'i_r,-J1'
Fjala eshte mbi Es'ad bin Zuran Ebu Umametu el-Ensari el-Hazrexhi en-Nexhari. Eshte
pjesemarres i dy takimeve me te Derguarin ne Akkabe, ne rolin e kryesuesit te fisit te vet. EI
Vahidiu tregon se ai ka vdekur ne muajin e nente sipas hixhrit. EI-Begaviu thote: "Ai ishte
as'habi i pare qe ka vdekur pas hixhrit dhe mejjiti i pare (kufoma e pare) qe i Derguari i
Allahut i ka falur xhenazen. Iben Haxheri thote: "Biografot dhe historianet jane te pajtimit qe
ka vdekur gjate jetes se te Derguarit, para luftes se Bedrit."
Shiko: (34/Io :'1..,,i
148

149

Shiko: c9/9o

\.sI .:,--)1'.j .j+-,,IIJ

c625-624/2o

:IJ 0

(394 ,339 ,332/30 '.u-i

206 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1

.J ..1y-11J .. _;11

Tij ashtu siv ruhet fytyra dhe derisa te jene gjalle do ta ruajne qe mos t'i
ndodhe asgje e keqe. 150
Valle, a mund te perfytyroni shembull me te mire te besnikerise se sinqerte? A
mund te kete tubim me te mire sesa ai ne te cilin jepet betimi per besnikeri
ndaj fese se Allahut dhe te Derguarit te Tij. Shikoni pergjigjen e te Derguarit
"Gjaku im eshte gjaku juaj, ndersa siguria ime eshte edhe siguria juaj.
Une jam juaji dhe ju jeni te mite. Me ke ju do te luftoni, do te luftoj edhe
une kunder tyre, e me ke ju jeni ne marredhenie miqesore, do te jem edhe
une."
Shikoni se si ka qene lidhja e vertete e zemrave te besimtareve! Gjaku i tyre u
be i perbashket: "Me ke ju do te luftoni, do te luftoj edhe une kunder tyre, e
me ke ju jeni n;ii marredhenie miqesore, do te jem edhe une." Ne kete
menyre, jane shkeputur lidhjet farefisnore paraislame qe e diktonin ndihmen
dhe besnikerine. Tani ato ia kishin leshuar vendin besnikerise ndaj Islamit,
pasuesit e te cilit i permbahen vellazerimit te ri, vellazerimit ne emer te
Allahut dhe heqin dore nga mosbesimi dhe bartesit e tij. A mund te kete
zevendesim me te bukur per lidhjet pagane sesa ajo lidhje per te cilen i
Derguari i Allahut ka thene: "Besimtaret mes vete jane te lidhur fort si
pjeset e nderteses (Jortifikates). "151
Tani, kur jemi ne dijeni se neper vfare periudhe ka kaluar i Derguari i Allahut
dhe as'habet e tij ne Mekke dhe se si e ndihmonte dhe e ruante Allahu
zbatimin e sheriatit te Tij ne toke, mund te kalojme ne njohjen e faqes tjeter te
jetes se Profetit, ate te kaluar ne Medine, aty ku ensaret i vejne gjithvka ne
dispozicion, edhe pse ishin ne skamje.

150 Shiko: (161..f'J :J1_;,J1 "op,-11 w"

151 Shiko: }.1 y\5 c2585c.:., 1999/40 :"it1-- J ,y, y\5 <6026c ,442/JOo \;)l.,;,,,l1
il.aJIJ

--Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>LI

-J >1_J1_, >':1)1

207

KAPITUlll I GJASHTE

Dashuria ndai te mires dhe urreiUa ndai te keqes

ne periudhen medinase
Permbajtja e kapitullit
Veshtrim i shkurter historik
Veshtrim i shkurter mbi vellazerimin ne mes muhaxhireve dhe ensareve
Me c;,:ka dallohej dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne
periudhen medinase?
Dinakeria e pasuesve te Librit ndaj muslimaneve dhe verejtja mbi
miqesimin me ta
Hipokrizia dhe hipokritet
Ne periudhen medinase muslimanet i mohuan armiqte e te gjitha llojeve
Mohimi i politeizmit
Mohimi i pasuesve te Librit Uehudet dhe te krishteret)
Mohimi i hipokriteve
Shkeputja e miqesise me te afermit, nese ata e kundershtojne Allahun dhe
te Derguarin e Tij

J s.l_pl1 _., s.}1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1

209

Kapitulli i gjashte
DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA NDAJ TE
KEQES NE PERIUDHEN MEDINASE

Kur Allahu deshiroi ta shfaqe haptazi fene e Vet dhe ta forcoje robin e Vet,
Muhamedin , dhe ata qe ishin me te, e urdheroi qe te shperngulej nga Mekka
ne Medine. Kjo ishte kthese ne ndarjen e te vertetes nga genjeshtra dhe
ndarjes se miqve te Allahut nga miqte e shejtanit. 152
Hixhreti ishte lajmerim qe i Lartesuari se shpejti do ta permbushte premtimin
e Vet dhene besimtareve deri ne Diten e Gjykimit:

w UI t_ 1 6":'.:..: .J Cdl lJ lT JI <lll J

,,

/0

,.,

,,,

,.,

,.,

;;;:,

;;;:,

t :YJ
\
'=5\ ) J\ \
, 1,
,
,,
'
, ,
,
,
,,,,

,.,

;;;:,

,., ,,,

'!I

,.,

,.,

:;:,

:,u ) '_, :;J ti, 0' u J i

,,,

Y--

"Atyre nga mesi i juaj te cilet besuan dhe bene vepra te mira Allahu
u premtoi se do t'i beje zoterues ne ate toke ashtu si i pat here
zoterues ata qe ishin para tyre dhe fene te cilen Ai e pelqeu per ta,
do ta forcoje, e ne vend te frikes Ai do t'u dhuroje siguri. Ata me
adhurojne Mua e nuk me shoqerojne asgje. E kush edhe pas kesaj
mohon, te tillet jane ata me te prishurit." [En-Nur: 55]
Permbushja e ketij premtimi te Allahut dhe forcimi i fese ndodhi pas hixhretit.
Prandaj, Kur'ani besimtareve ua perkujton keto te mira dhe ndihmen e dhene:
)

.,.

J / ;;;:,

0 / /

,.,0

,.,

r5'IJ 81 Ji Jt_;.5 UI 0yt: ,a

,.,

,.,

J .;,

,,.

""'

0) \

152

Shiko: . .l:,

Y)1

J# (43/30 :')WI )lj' _,J:,;1

.,-

;J;\ ) IJ)IJ

jJ /a r5')
J ,,,

,,.,.,

,., 0

) 0

210 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....1 .j 1y.J1J Ji

"Perkujtoni kur ishit pakice e dobet ne toke (Mekke) dhe

frikesoheshit se do t'ju rrembejne njerezit (idhujtaret), e Ai ju
mundesoi vend te sigurt (ne Medine) dhe ju perkrahu me ndihmen e
Tij, ju furnizoi me te mira ne menyre qe te jeni mirenjohes." [El
Enfal: 26]
Ky premtim i Allahut mbi dhenien e ndihmes muslimaneve mbetet ne fuqi
perderisa ata do t'i permbahen parakushtit per permbushjen e tij: Nenshtrimit
vetem ndaj Allahut, i Cili nuk ka shok.

VESHTRIM I SHKURTER HISTORIK

Pasi qe Allahu lejoi qe te benin hixhret, muslimanet e leshuan Mekken dhe u
nisen per. ne Medine grupe-grupe dhe individualisht. Ne fund, ne Mekke
mbeti vetem i Derguari i Allahut . dhe sipas urdhrit te tij, Ebu Bekri, Ali bin
Ebu Talibi si dhe disa individe te cilet idhujtaret i ndalen me dhune.
Kur idhujtaret mekas pane qe pasuesit e te Derguarit te Allahut ishin
pergatitur dhe e kishin braktisur Mekken, kishin marre me vete grate dhe
femijet dhe e kishin bartur tere pasurine e tundshme, duke ditur qe Medina
eshte e forte ndersa banoret e saj te guximshem dhe te shkathet ne lufte, u
frikesuan se mos u bashkangjitej edhe i Derguari i Allahut . sepse atje do te
mund te pervetesonte ithtare te rinj dhe ta forconte edhe me teper prestigjin e
vet. Prandaj, te gjithe ata mendimi i te cileve ishte i nevojshem, u tubuan ne
"Daru-1-Nedve", qe te merreshin vesh rreth asaj se s:fare duhej ndermarre dhe
duhej bere me tutje.
Ne kete mbledhje njezeri u pajtuan qe nga secili fis te merret nga nje i ri dhe
qe bashkarisht ta sulmonin dhe ta vrisnin Muhamedin ' gjakun e tij ta ndajne
ne te gjitha fiset dhe ashtu pergjegjesine per vrasjen e tij ta ndanin te gjithe.
Nderkaq, mbrojtja dhe ndihma e Allahut per te Derguarin e Tij ishte me e
madhe. Xhibrili I kishte ardhur tek i Derguari i Allahut dhe e kishte
urdheruar qe mos ta zente nata ne shtratin e vet, por qe se bashku me Ebu
Bekrin, shokun e tij besnik, ta braktiste Medinen dhe ne shtratin te tij te binte
Ali bin Ebu Talibi. Ashtu edhe u be. Kurejshet ne mengjes, ne vend te
Muhammedit , per tmerrin e tyre, hasen ne Ali bin Ebu Talibin. 153

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l... 1 1.,r.-11J )1 211

Kur i Derguari i Allahut arriti ne Medine, u prit ngrohtesisht nga ensaret dhe
muhaxhiret e arritur me heret. Ensaret qe i kishin pranuar ata kishin ndare me
ta 9do gje qe kishin: pasurine, shtepine etj. Hixhreti ishte kthese edhe per
ensaret, sepse ajo per9arje kishte shlyer grindjen dhe urrejtjen qe mbreteronte
ne mes fisit Evs dhe Hazrexh dhe e zbuloi dinakerine e jehudeve, te cilet ne
mes ketyre dy fiseve mbillnin per9arje.
E para gje qe i Derguari i Allahut beri ne Medine ishte ngritja e xhamise.
Nga ajo tani 9do dite do te degjohej thirrja i .ii.ii Allahu eshte me i Madhi,
Allahu eshte me i Madhi! Kjo xhami do te behej institucioni i pare edukativo
arsimor ne Islam. I Derguari i Allahut per 9do dite do t'u transmetonte aty
besimtareve fragmente nga Kur'ani dhe do t'i mesonte per fene. Kjo xhami do
te ishte vendqendrimi i komandes supreme dhe nga ajo do te niseshin Jufterat
ne rrugen e Allahut.
Pas kesaj, i Derguari i Allahut kreu ne shtepine e Enes bin Malikut
vellazerimin e nentedhjete besimtareve, nga te cilet gjysma ishin ensare e
gjysma tjeter muhaxhire. Vellazerimi ishte aq i forte, saqe vellezerit pas
vdekjes trashegoheshin dhe kishin perparesi mbi te afermit. Kjo deri ne Juften
e Bedrit, kur i Lartesuari shpalli:
O

;;,

1'.' 1( '. '/11 '.

J.._r) <J::-4.r' if
,....,,

,,,,.

.....

.JJI .__,\..:S"
.

.,..

.....

.....

,,

,._,; .,.
,,,

1I'

J'i
'" ,, G- 0 \J\ y))
\' \'
) i .)
,,.

,,.

..... o

,...

". . . E ata (te afermit) farefisi nga barku, sipas dispozitave te

Allahut, kane me teper perparesi ndaj njeri-tjetrit sesa besimtaret e
tjere dhe sesa muhaxhiret... " [El-Ahzab: 6]
me 9ka trashegimia u kthye ne lidhjen fisnore. 154 Vellazerimi ne fe ishte lidhje
e llojit te vet dhe me e rendesishmja ne marredheniet mes tyre. Secili
besimtar, si9 thote profesor Muhammed Kutubi, pa e pasur parasysh a ishte
muhaxhir apo ensar, e ndjente lidhjen e re qe ne emer te Allahut e lidhte me
vellain e vet musliman. Secili nga ata e donte vellain si9 e donte vetveten,
edhe pse ne mes tyre nuk ekzistonte kurrfare lidhjeje, as fisnore e as lidhje e
gjakut. Madje as lidhja e gjakut ne periudhen paraislame nuk kuptonte aq
afersi dhe aq dashuri si9 kuptohej ketu lidhja e vellazerimit dhe e perkatesise
se njejte fetare. <;fare ka qene atehere dallimi ne mes bashkemendimtareve ne
xhahiljjet dhe ne Islam? Perse dashuria e vertete dhe sinqeriteti jane te
mundshme vetem ne mes bashkemendimtareve ne fe?

154 Shiko: .(63/3(.) ')I.All )\j'

212 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ()..,,\ i,.ly.JIJ i,.yl

Pergjigja eshte e qarte. Nuk ka te beje me kurrfare fshehtesie ose mrekullie,

por me Islamin, ku bashkemendimtaret duhen ne emer te Allahut, pasi
dashuria ndaj Allahut dhe te Derguarit te Tij te secili eshte me e forte sesa
dashuria ndaj vetvetes, dhe i tilli nuk mund ta kerkoje interesin e vet personal
ne llogari te vellait te vet, si ka qene rasti para Islamit. Perkundrazi, ne Islam,
ne vend te pare vjen dashuria ne emer te Allahut. 155

VESHTRIM I SHKURTER MBI VELLAZERIMIN NE

MES MUHAXHIREVE DHE ENSAREVE
Vellazerimi ne mes muhaxhireve dhe ensareve vetvetiu meriton studim dhe
analizim. Kjo aq me pare kur sillte rezuletate largpamese ne jeten e
muslimaneve, si ne nivelin e bashkesise se ummetit ashtu edhe ne nivel
individual.
Ne nivelin e bashkesise, vellazerimi ishte faktor qendror ne formimin e
shoqerise islame ne kuptimin me te gjere te fjales (Umme Islamijje);
shoqerise te cilen e pershkonte feja e Allahut, per te cilen jetohej dhe vdisej.
Kete fuqi te tubimit nuk e ka pasur asnje lidhje tjeter: as lidhja e gjakut, as e
prejardhjes se perbashket, as e vatres, as e shtreses, as e ngjyres se lekures, as
e llojit te gjuhes ... Te gjitha ato ishin asgje perpara fuqise se ndjenjes te
perkatesise se te njejtes fe. E qe eshte keshtu, para se gjithash, duhet te
falenderojme Meshiren dhe Miresine se Allahut, i Cili thote:
:/:

,.,

if,

J ,,. ,,..

,,..

..1i ::i 1 1J::i1J 1; uJ ,:_::,. 1 11J

o'.?
' Ll..'.i.
1 ..5''J 151''1
,, r-'"
.:::. r
1. .:.r-i
,,, -1
Y, .
( Jj) * 0 J 0 1 r-5<G;G
,,

.
J 81 0'4
,,

,,. .:;::,

,,.

,,..

.,,.,,.

.,, ,,.,..

,,.,.,

JJ

,.,

-:;,,,..,,.

<..JU

0\ ')) ;:J1 0) J;.J 0J;t) ;J1 J 0;

')) QI :k C 1fo1J 1;

-c yl

J-}lS' lyfa IJJ *

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l..,1

.J 1'1)1J

I'

_,!1 213

"Dhe kapuni qe te gjithe per litarin (Kur'anin dhe Sunnetin) e

Allahut, e mos u per9ani! Perkujtonie nimetin e Allahut ndaj jush,
kur ju (para se ta pranonit Jene islame) ishit te armiqesuar, e Ai
bashkoi zemrat tuaja dhe ashtu me dhuntine e Tij aguat te jeni
vellezer. Madje ishit ne buze te gremines se Xhehennemit, e Ai ju
shpetoi prej tij. Po keshtu Allahu ua sqaron juve argumentet e veta
qe ju te gjeni te verteten e lumtur. Nga ju le te jete nje grup qe
therret ne ate qe eshte e dobishme, urdheron per pune te mbara dhe
ndalon nga e keqja. Te tille jane ata te shpetuarit. E mos u beni si
ata qe u ndane dhe u per9ane pasi u paten zbritur argumentet. Ata
do te pesojne nje denim te madh." [Ali-Imran: 103-105)
Keshtu besimtaret u bene miq te vertete. Secili prej tyre vellain e vet e do si
veten, e ndihmon, per te perpiqet dhe kujdeset me teper se per me te afermit e
vet, me teper se per pasurine e vet dhe njerezit e shtepise:

"Besimtaret dhe besimtaret jane te dashur per njeri-tjetrin ..." [Et

Teube: 7/J
Me kete, bashkesia e besimtareve u be e lidhur dhe e forte si nje trup i vetem.
Besimtaret jane te lidhur fort si pjese e nderteses, mandej i Derguari i Allahut
(duke e treguar kete me gishterinj) i gershetoi gishterinjte e vet. 156
Nga Nu'man bin Beshiri transmetohet se i Derguari i Allahut ka thene:
"Besimtaret jane ne meshiren e ndersjelle, dashuri dhe ndjenje e perbashket
si nje trup i vetem, tek i cili, kur dobesohet nje organ (gjymtyre), dobesohen
edhe te tjeret dhe trupin e perfshin pagjumesia dhe ethet. ,,1 57
Allahu i Lartesuar, per shkak te qendrimit te tyre, i lavderon edhe muhaxhiret
edhe ensaret. Per muhaxhiret thote:

1 11' 0;; 1;.fJ / 1;..;-r J\ J('" 1 :1P1:

,

,,

\Jy'\ )\ ;..)

;Jj\

'.

L> j :'(? 2) \.;\!)

"(Aja prone) U takon muhaxhireve te varfer, te cilet u debuan prej

shtepive te tyre dhe prej pasurise se tyre, duke kerkuar miresine dhe
156 Shiko: .(189<.I"') ;i .;,-,
157 Shiko: ,).1 y\5 (2586c ,1999/4()
"?) .l:wilj

'it1-- J ,y)I y\5 <601 l c_ ,438/lOo '<$)'

214 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1 .j s.l)IJ s. ;1 _,J1

kenaqesine prej Allahut dhe qe ndihmojne Allahun dhe te

Derguarin e Tij, te tillet jane ata te sinqertit." [El-Hashiir: 8J
I Lartesuari duke lavderuar ensaret thote:
.,...

.,

.,.

:11 ,,
ls'. 0 )
. - U') :(""""""
.r \.:.

- ,,,.

.,...

,,,

.,...

:;) (a;. 0l5" :,r)

,,,

if I.)
,,.

.,...
.,,.
Cl
J
-: :1J
..U

ll-U\'
'\I
I
.1.
.
if I.) - ) )
) ..r' J I')

, ._

,,, ,,,

,,,

;, f Js- 0)) 1}) ;;,_G- !)

.,...

.,...

01 )t ,.:; 0y.,.

"Edhe ata qe pergatiten vendin (Medinen) dhe besimin para tyre, i

duan ata qe shpernguleshin tek ata dhe nuk ndiejne ne gjoksat e
tyre ndonje nevoje nga ajo qe u jepej atyre ( muhaxhiriive ), madje
edhe sikur te kishin vete nevoje per te, ata u jepnin perparesi atyre
para vetvetes. Kush eshte i ruajtur prej lakmise se vet, te fillet jane
te shpetuar." [El-Hasher: 9}
Ne pershkrimin e virtyteve te besimtareve i Derguari i Allahut shkon edhe
me tutje. Perkrah asaj qe, kur ishte me se veshtiri per te Derguarin e Allahut
dhe as'habet e tij, ata kishin ofruar vendstrehim, ata nga dashuria ndaj Allahut
ofruan tere ndihmen dhe 9do gje qe kishin me vlere e vune ne dispozicion.
Prandaj, dashuria ndaj ensareve u be pjese perberese e besimit te cilen
muslimani e shpreh ndaj Zotit te vet, kurse urrejtja dhe armiqesia ndaj tyre
eshte shenje e hipokrizise, duke qene se i Derguari i Allahut ne hadithin e
besueshem ka thene: "Shenje e fese se vertete eshte dashuria ndaj ensareve,
,,
ndersa shenje e hipokrizise eshte urrejtja e tyre. 1.ss
I Derguari i Allahut gjithashtu ka thene: "Ensaret mund t'i doje vetem
besimtari e t'i urreje vetem hipokriti. Ate qe i do ata, e do Allahu, e ate qe i
,
urren ata, e urren Allahu. ,1s9
Mbi vellazerimin e ketille jane vetem themelet e "shoqerise islame", shoqeria
mbi te cilen valvitet flamuri ''.iii11 w1 - Nuk ka te adhuruar tjeter me merite
perve9 Allahut", ku mbreteron ligji fetar (Sheriati) i Allahut dhe dashuria, ku
urdherohet e mira e ndalohet e keqja, shoqeria ne te cilen urdherohet xhihadi,
shoqeria ne te cilen thirrja e Allahut eshte pjese perberese e jetes, shoqeria ne
te cilen i pasuri eshte aq i dobet, saqe pa e pyetur mund t'i merret pjesa e
caktuar pasurise, e i varferi aq i pasur, sage vete e merr te drejten e vet,
158

Shiko: ',,>)i....,.l.l .l:ill.111 (75c:85/lo "i-1-- J ,.:,\ y\::S' (17c:62/to ',$)\,,;..,JI

159
Shiko: :"i-1-- 1 ..,JW.1 y\::S' <3783c:t13/7o ,<75c:85/to :'i-1-- 1 ',$J\,,;..,l1
..,,)i....,.JJ Y1 1 <7sc.ss110

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 >1)1J >}I 215

shoqeria ne te cilen perkushtimi dhe dashuria i takojne vetem Allahut, te

Derguarit te Tij dhe besimtareve, kurse urrejtja dhe perbuzja armiqve te
Allahut, madje nese ka te beje edhe me me te afermit. Ne shoqerine e ketille
besimtaret e gjeten embelsine e besimit dhe ndikimin e rrezikshem te
mosbesimit deri ne ate mase saqe me e lehte per ta do te ishte qe te hidheshin
ne zjarr, sesa te ktheheshin perseri ne mosbesim, nga i cili Allahu tanime nje
here i kishte shpetuar. I Derguari i Allahut ne nje rast ka thene, e kjo ne mes
tyre eshte vertetuar, se: "Askush nuk ka per ta shijuar embelsine e imanit
besimit derisa nuk fiJlon te doje ne emer te Allahut, derisa nuk i behet me e
dashur hedhja ne rjarr sesa kthimi i serishem ne mosbesim, pasi qe Allahu e
shpetoi nga ai (rjarri), dhe derisa Allahu dhe i Derguari i Tij nuk behen me
te dashur per te sesa r;dokush tjeter. " 160
Me kete vellazerim ne fe eshte arritur deri te "solidariteti social" me te cilin
kane ardhur ne shprehje shembujt qe deri atehere nuk ishin shenuar.
Ne shembuj te tille hyn edhe ai te cilin e shenon Buhariu. I Derguari i Allahut
. kur kishin arritur ne Medine, e kishte vellazeruar Abdurrahman bin Avfin
me Sa'd bin er-Rebiun, me rast Sa'di i kishte thene Abdurrahmanit: "Une
jam ensari me i pasur. Ta jap gjysmen e pasurise time. I kam dy gra. Shiko se
cila te pelqen me teper dhe me trego. Une do ta le dhe, kur t'i kaloje afati i
pritjes (idelet), ti merre per vete." Por Abdurrahmani ishte pergjigjur: "Allahu
te bekofte me femije dhe me pasuri, por ti tregome se ku eshte tregu!" Ia
tregoi tregun e Beni Kajnuka'as dhe u drejtua kah ai (treg). Kur u kthye ne
mbremje, e pane duke bartur tepricen e djathit dhe te qumeshtit. Vazhdoi
ashtu edhe te nesermen. Pas disa ditesh e kishte pare te Derguarin e Allahut
dhe i kishte treguar se ishte martuar. Pyetjes sesa meher i kishte dhene gruas,
ai i ishte pergjigjur: "Pese derhem ari." 161
Sa shume mund te mrekullohet njeriu me zemergjeresine e Sa'dit, mu aq
duhet te mrekullohet me gjindshmerine e Abdurrahmanit, i cili shtyhej ne treg
me jehudet dhe vetem per disa dite arriti te fitonte aq sa i nevojitej qe ta ruante
fytyren dhe nderin. Aq me pare kur dihet qe natyres se fese i perkasin aspirata
te shumta. 162 Shkurtimisht, ky vellezerim ishte hap praktik i vellazerimit te
pergjithshem (te muslimaneve) ne Islam, i cili rrjedh nga teksti kur'anor dhe i
perfshin zemrat e te gjithe besimtareve: "Besimtaret jane vellezer" [El-

160

Shiko:

"?)""'-,1)

161

Shiko:

)\..aiI

162

Shiko: .(193.f')

JulJIJ (43r_ 66/lo : J ,yI yi5 (604lt463/tOo :\}....,JI

..,_jl:.o yl5 (3780r_l 12/7o

'J1_;o.!1

o_p-)1,_aj'

:\)\>'..,JI

....,.......

216 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>\...,\

.J l',1y.J1_.., l'_,J1

Huxhurat: JO]. Ky ishte nje mesim i suksesshem i llojit te vet ne nje rrjedhe te
paperseritshme te kohes.

Kjo ishte shkolle praktike e solidaritetit, e cila ne ndertimin e shoqerise islame

ka kuptim te thelle; nga njera ane te pasurit u ndihmojne te varferve ne baze te
dashurise ne emer te Allahut, ndersa nga ana tjeter ne baze te shpenzimit te
pasurise ne qellime qe i ka caktuar Allahu. 163
Historia e tere gjinise njerezore nuk ka njohur si shembullin e solidaritetit te
tille si ka qene ai kur ensaret kane pranuar muhaxhiret. Ate e kane bere me
aq dashuri vellazerore, aq me bujari, me aq kenaqesi dhe me aq gara se cili do
ta merrte filanin, saqe u duhej te hidhnin short.*

ME KA DALLOHEJ DASHURIA NDAJ TE MIRES

DHE URREJTJA NDAJ TE KEQES NE PERIUDHEN
MEDINASE?
Kemi thene me pare se jeta e muslimaneve ne periudhen mekase dallohej se
pari me fshehtesi, mandej me proklamimin e fese, pas kesaj me durim dhe
permbajtje ndaj fyerjeve dhe keqtrajtimeve dhe ne fund me shmangien dhe
largimin nga idhujtaret ne menyre te bukur.
Urtesia e Allahut ka dashur qe muslimanet ne keto kushte ta mesojne fene dhe
ne driten e dispozitave te saj t'i pastrojne zemrat duke iu permbajtur urdhrave
te te Lartesuarit dhe te te Derguarit te Tij, pa dalluar se a eshte kerkuar te
behej ose te ndalohej di me to.
Nderkaq, ne periudhen medinase jeta mori teresisht kah tjeter; duke filluar nga
hixhreti, vellazerimi i muhaxhireve me ensaret dhe lufta ne rrugen e Allahut
dhe deri te vendosja e shtetit islam te themeluar mbi sheriat.
E para qe do te analizojme nga kjo periudhe eshte dokumenti i marreveshjes
te cilin i Derguari i Allahut e ka lejuar te shkruhet ne mes muhaxhireve,
ensareve dhe te tjereve te cilet rane dakord per te. Ne te vertete, i Derguari i
Allahut nepermjet ketij dokumenti e kishte lidhur marreveshjen edhe me
'jehudet, ku, perkrah dispozitave te tjera, ishte edhe pelqimi i tij qe ata mund te
163

Shiko: (69/2(.) :-,..hi .J..J. \;:....,

Shiko: .(3526/60 :"J')\hl1'

"9')l...1 4._;:J1

i;'.:r'"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1 1.r.JIJ _,J1 217
mbesin ne fene e tyre dhe qe pasuesit e tyre nuk do te cenohen. Tekstin e
kesaj marreveshje, duke mos e paraqitur burimin, e sjell Then Is'haku. 164 Ate
ne komentimin e "Musenedit" te Imam Ahmedit 165 e paraqet edhe El-Benna,
si edhe biografet dhe historianet.
Ne do te ndalemi vetem ne disa pika te ketij dokumenti, te cilat flasin per
besnikerine (muwalat). Ne fillim te marreveshjes qendron:
"Ne emer te Allahut, te Gjithemeshirshmit, Meshiruesit. Kjo eshte leter
(dokument) e te Derguarit te Allahut, Muhammedit :i, me te cilen
besimtareve muslimane nga kurejshet dhe Jethribi dhe atyre qe se
bashku i perkrahin ata dhe me ta do te luftojne u behet me dije se,
perkrah te tjereve, jane nje popull (ummetun vahidun) ...166
...dhe se besimtari per aleat nuk do te kerkoje tjeter perve\'. vellait te vet
besimtar, dhe qe besimtaret te gjithe se bashku do te ngrihen kunder atij
qe e hen ose ndoshta mendon te beje padrejtesi, mekat, dhune, ose
\'.rregullim ne mes besimtareve, madje qofte ai edhe i biri i vertete i dikujt
prej tyre; se per shkak te mosbesimtarit besimtari nuk do ta vrase
besimtarin, qe besimtari nuk do ta ndihmoje mosbesimtarin ne llogari te
besimtarit, qe te gjithe besimtaret individualisht e gezojne mbrojtjen e
Allahut; dhe besimtaret perkrah njerezve te tjere jane miq te njeri
tjetrit; se jehudet, te cilet do t'u bashkohen, do t'i ndihmojne; se nuk do
t'u bejne te padrejte dhe te kthehen kunder tyre; se siguria e besimtareve
eshte \'.eshtje e perbashket, qe ne lufte ne rruge te Allahut besimtaret nuk
do te lidhin kurrfare armepushimi ne llogari te tjetrit dhe nese e bejne
ate, e bejne vetem atehere kur eshte ne interesin e te gjithe besimtareve.
Dhe se asnje besimtari, i cili e ka pranuar kete marreveshje dhe beson ne
Allahun dhe Diten e Gjykimit, nuk i lejohet ta ndihmoje dhe ta strehoje
ate i cili fut risi ne fe dhe mbi ate qe e ndihmon te tillin deri ne Diten e
Gjykimit eshte mallkimi dhe hidherimi i Allahut. Nese do te kemi
mospajtime per ndonjeren nga dispozitat e kesaj marreveshjeje, atehere
do t'i drejtohemi per gjykim Allahut dhe te Derguarit te Tij, Muhamedit
:i. Gjithashtu, jehudet do te shpenzojne se bashku me besimtaret, per sa
kohe qe luftojne se bashku me ta.11167

164

Shiko: c147/2o :rL:...> If.

165

Shiko: .(10/210 :l:.,)1 Cr-! 'J..:...-.1.i'

166

Shiko: .(147/20 :r1..:...> If. '.;,-J 1'

167

Shiko: c149-148/2o :r1..:...> If.

';\;._,,.JI o_;,-JI'

'o_;,-J1'

218 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l..iI

.J 1.J1J .,i1

Duke pasur parasysh nga njera ane qe shoqerine islame e ben te lidhur dhe te
forte dhe nga ana tjeter qe perkatesve te feve te tjera u garantonte te drejtat,
gjithnje derisa jane duke jetuar nen pushtetin islam dhe respektuar ligjet e tij,
ky dokument eshte argument i Ilojit te vec;ante te te drejtave te njeriut.
Imam Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, duke e analizuar pasqyren e
bashkesise se atehershme medinase thote: "Kur i Derguari i Allahut erdhi
ne Medine, hasi ne tri Iloje te mosbesimtareve.
a) ata me te cilet ka lidhur marreveshje qe mos ta sulmojne, qe ndaj tij te mos
tregojne armiqesi dhe me armiqte e tij te mos lidhin aleance kunder tij. Ne
zevendesim per kete u ka garantuar siguri per jeten dhe pasurine e tyre, edhe
pse edhe me tutje kane mbetur mosbesimtare;
b) ata te cilet kishin luftuar me te dhe ndaj tij jane sjelle armiqesisht dhe
c) te atille qe me te nuk kane lidhur marreveshje per mossulmim dhe qe
kunder tij nuk kane luftuar, por kane pritur te shohin se si do te perfundoje
llogaria me armiqte e tij.
Ne mesin e tyre ka pasur edhe te atille qe e perkrahnin fshehurazi ate dhe e
pritnin fitoren e tij, por edhe te tille qe deshironin te kunderten (te fitonin
armiqte e tij).
Ne mesin e tyre ka pasur qe hiqeshin haptazi si miq, kurse ne fshehtesi
ushqenin ndaj tij armiqesi.
Ata ishin hipokritet. Ndaj secilit lloj mosbesimtaresh sillej ashtu sic; e
urdheronte Sunduesi i Lartesuar. 168
Permes analizes te kesaj periudhe kemi ardhur ne perfundimin qe kete
periudhe e kane karakterizuar tri gjera te rendesishme:
1. dinakeria dhe poshtersia e pasuesve te Librit ndaj Islamit, per shkak te se
cilave pasoi syc;eltesia dhe ndalesa qe me ta te lidhet miqesi;
2. shfaqja e hipokrizise dhe e hipokriteve, dhe
3. mohimi nga muslimanet i te gjithe llojeve te mosbesimtareve dhe
kristalizimi gjithnje me i qarte i armiqesise mes tyre. Mbi kete do te kete me
teper fjale me vane.

168

Shiko: .(126/30

:uo11

,j'

......
I

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L.,1

J s-ly.JIJ s- _,)1

219

I - DINAKERIA E PASUESVE TE LIBRIT NDAJ

MUSLIMANEVE DHE PARALAJMERIMI PER
NDALIMIN E MIQESISE ME TA
Te gjithe hulumtuesit e historise c;ifute Uehude) jane te pajtimit se c;ifutet jane
nje popull i pabese (perfid), qe dinakeria dhe tradhtia jane veti te lindura te
tyre, kurse kundershtimi ndaj Allahut dhe te Derguarve te Tij njolle e
papermiresuar morale. Urtesia e Allahut ka dashur qe pas vargut te te
Derguarve nga pasardhesit e beni israileve misioni t'i besohet te Derguarit te
fundit, Muhammed iben Abdullahut i1J5, arabit nga dega e Hashimeve te fisit
kurejsh. Jehudet i shtuan komplotet e veta sidomos nga ai moment kur ne
Mekke u degjua per te Derguarin e Allahut ilJ5. Ata i perkrahnin kurejshet ne
kembenguljen e tyre dhe i bindnin qe t'i parashtronin pyetje provokative duke
u thene:
"Pyeteni mbi shpirtin dhe banuesit e Shpelles (As'habul Kehf)",- mbi te cilat
flitet ne suren Kehf.
Kur i Derguari i Allahut ilJ5, se bashku me muslimanet, ishte shperngulur ne
Medine, jehudeve u ishin erresuar syte sikur per ta te ishte paraqitur
Katastrofa e Pergjithshme. Pas hixhrit me nuk kane pasur asnjehere qetesi, as
kafshate te sigurt. Frikoheshin nga vendosja e shtetit islam ne toke dhe
forcimi i ndikimit te tij, sepse e dinin fare mire qe vetem Islami mund ta
thyeje fuqine e tyre, t'i zbuloje genjeshtrat e tyre te mbeshtjellura, ta liroje
boten nga e keqja e tyre dhe ta shkaterroje bashkimin e tyre, epersine dhe
dhunen. Mbi keto baza filluan te mbillnin dinakerine dhe hutimin ndaj Islamit,
te Derguarit dhe besimtareve, te vendosnin pengesa perpara atyre qe donin ta
pranonin Islamin. Ne preherin e tyre lindi dhe lulezoi fara e hipokrizise.
Prandaj edhe tentuan qe ta mashtrojne Allahun dhe te Derguarin e Tij i1J5 dhe ta
thyenin marreveshjen e permendur. I tradhtuan muslimanet dhe iu kthyen
mosbesimtareve dhe idhujtareve njekohesisht duke thurur intriga ndaj te
Derguarit te Allahut, por Allahu nuk i lejoi qe t'i realizojne.
Prandaj pjesa me e madhe e Kur'anit e shpallur ne periudhen medinase,
vec;anerisht suret e gjata sic; jane El-Bekare, Ali-Imran, En-Nisa, dhe El
Ma'ide, flet hollesisht mbi ta dhe i zbulon dinakerite dhe intrigat e tyre.
Ka ajete te shumta kur'anore qe flasin mbi kete. Ketu ne do te paraqesim
vetem disa, meqe muslimanet naive edhe ne ditet e sotme shkojne ende pas

220 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r'.>L,11 J s.l)IJ s.'1 _,JI

tyre dhe i madherojne arritjet e tyre, me qellim qe te terheqim verejtjen se ata

jane armiqte e Allahut, vrasesit e te Derguarve dhe protagonistet e
c;rregullimeve ne toke.
I Lartesuari mbi ta thote:

,..

:r- ..;;. JS"

,,..

"' J

,,,

"Shume ithtare te Librit (jehudi e te krishtere), edhe pasi qe iu eshte

here e qarte e verteta, nga zilia e tyre personale deshiruan qe pas
besimit tuaj t'ju kthejne ne mosbesimtare, pra ju lini dhe largohuni
prej tyre derisa Allahu ta sjelle urdhrin e Vet. Allahu ka mundesi
per 9do send." [El-Bekare: 109)
Ne suren Ali Imran i Lartesuari thote:
,,..

0J/ "

2 c:, i U 0 c:, jJ
J

,,,

,,..

.!,

,,..

,,..

,.. ,...

,,..

i lk

oJ
,,

"Nje grup nga ithtaret e Librit kishin deshire t'ju shpiejne ne rruge
te gabuar, por ata nuk mashtrojne tjeter perve9 vetvetes dhe nuk e
verejne." [Ali Imran: 69J

J lT ::r-.u1
ISl

,;,

Jl+:JI
,,,

,,,

J)I ',?.U lT yl:S'.JI i ::_,,. 4.JiJlk l!J

0:; T IJfalJ
,,..

,,..

,,..

,,..

lJ:i

.,,,

$ ,,..

,,..

Jo

,,..

,,..

,,..

,..

,,..

,...

,,.. ,,..

,,..

"Nje grup nga ithtaret e Librit u thane (te veteve): "Besoni paradite
ne ate qe u eshte shpallur atyre qe besuan (muslimaneve), e pasdite
mos e besoni, e ndoshta edhe ata (muslimanet) do te zbrapsen (nga
besimi i tyre)." [Ali Imran: 72J
I Lartesuari mandej thote:

,
. u LS" C'J
, : : 0), L,aS Ji \y>' Iy1y< IyIL!'J
-, (..r.: U., u-I; u1. I )
U,:
/

,,..

,,,$

.,,,.

J.,..

;:,:Ji

"Ata (ithtaret e Librit) thane: "Behuni jehudi ose te krishtere, e

gjeni rrugifn e drejte!" Thuaj: "Jo, (asnjeren) por Jene e drejte te
Ibrahimit, qe nuk ishte nga idhujtaret." [El-Bekare: 135J

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - tA.. I

s-1).1 1 s-'1_,ll

221

"As ata, ithtaret e Librit qe nuk besuan, e as idhujtaret nuk duan qe

juve t'u vije ndonje e mire nga Zoti juaj. Mirepo, Allahu me
Meshiren e Vet ve9on ate qe deshiron, Allahu eshte Zot i miresise se
madhe." [El-Bekare: 105]

jj

Jc 1JJ u )l; u J ;_; 1J u 1_;1 ::r-1 4

"0 ju qe besuat, mos i zini per miq te ngushte te tjeret jashte mesit
tuaj: ata nuk pushojne se vepruari ne dem tuajin, ju deshirojne 9ka
u mundon juve. Urrejtja kunder jush duket nga gojet e tyre, por ajo
qe fshehin ne gjoksat e tyre eshte edhe me e madhe. Ne, pra, ju
kemi sqaruar faktet, nese ju i kuptoni." [Ali Imran: 118)
Nga keto dhe ajete tjera me permbajtje te ngjashme shihet pabesia (perfiditeti)
e tyre dhe urrejtja ndaj Islamit dhe muslimaneve. Prandaj, ajete te shumta
kur'anore i paralajmerojne besimtaret per kete fakt dhe ua ndalojne degjimin
dhe nenshtrimin ndaj mosbesimtareve, e ve9anerisht ndaj pasuesve te Librit.
Mbi te gjitha keto do te kete me teper fjale ne kapitullin vijues, e ketu, nese do
Allahu, do te paraqesim vetem disa ajete te cilat flasin mbi menyrat e
dashamiresise dhe miqesise. I Lartesuari thote:

eJ J;.- 0W1 U3 --*-11 '} JJ

01;, ;1JI 0 0 Ji el
0

.;,

;I,

U3 J
.,.
.,.
.,.

.;,

,.,,

,,

,,

,"

ill\ 2.lJ C \ :G,. -UI :1f I JlJ

.,,.

.,

,,,

.,,

..,

,,.

,.,

"As jehudite e as te krishteret kurre nuk do te jene te kenaqur me ty

derisa te mos pasosh Jene e tyre. Thuaju: "Udhezimi i Allahut eshte
udhezim i drejte. " E nese, pasi qe te ka ardhur ty e verteta, shkon
pas mendimeve te tyre, nuk ka kush te te ndihmoje e as te te mbroje
nga Allahu." [El-Bekare: 120)
.,.

.,.

.,,.

,,.

'.
G:. 1jJ;;,
. '<'.i
t""''-:
J..r
,, .,,.

,,,

,,.

,,, ,,.

.;,

;;;,

, ;< J..
'. ill I.\_!
ill 1',
I'.<J ,,
01 Ir'T J..
1G'

r ...r.- I Jr"
,,

,,,.

.,,.

r r u-I*
J.. 81'''.''
.Y"''J '<U"I
J

,...

.;,

,,,

.,.

}/

222 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI s.1y.J1 _., s.':i}I
"0 besimtare, nese u nenshtroheni jobesimtareve, ata ju kthejne
prapa, aty ku ishit (ne kufr) dhe atehere do te jeni te humbur. Sepse
vetem Allahu eshte ndihmetar juaji dhe Ai eshte me i miri
ndihmes." [Ali-Imran: 149-150}
J

::: ,,.
!
\ 0 1j:T I L;
<: .-J w1
;::A1,r--
c1;._ (.$'""
1;,rrJ 0 J_r-A-.J
:< IS'
J * ..)!/,
r J r--
,
J

"'

Le J) yI 1}J 1 \
,

0-4 J
:', '.,,

"1

,,..

,,.

,,..

,,..

.,

1f' : .11
,::;

,,.

:::

,,,

Jo

:;,

.,,.

"'

,,,.

J1 <ll
,,..

,,,

,,,

,,..

"0 ju qe besuat, ne qofte se ju i bindeni nje grupi te atyre qe iu

eshte dhene libri, ata, pas besimit tuaj, do t'ju kthejne ne
mosbesimtare. Si ben te mos besoni, kur juve jane duke iu lexuar
ajetet e Allahut dhe kur ne mesin tuaj gjendet i Derguari i Tij? E
kush i permbahet fese se Allahut, ai pa dyshim eshte i udhezuar ne
rrugen e drejte." [Ali-Imran: 100-JOJ]
Mbi motivin e shpalljes se ketyre dy ajeteve thuhet se nje jehud i vjeter, me
emrin Shas bin Kajs, ishte zhytur ne mosbesim qe ne periudhen paraislamike
dhe i mbushur perplot urrejtje dhe armiqesi ndaj muslimaneve, me nje rast
kishte hasur nje grup as'habesh nga fisi Evs dhe Hazrexh qe po rrinin dhe
bisedonin. Duke pare se si qendrojne dhe bisedojne te pajtuar ne Islam me
dashuri dhe miqesisht, pasi qe para Islamit ishin armiq te perbetuar, i kishte
lakmuar dhe kishte menduar: "Jane pajtuar dhe jane tubuar pasardhesit e
Kajletit ne kete vend. Pasha Zotin, nese vazhdojne keshtu, per ne ketu me nuk
ka vend."
Mandej e kishte urdheruar nje djalosh jehud, i cili ishte me te, qe te shkonte
tek ata, te ulej dhe t'ua perkujtonte "Buathin" (njeren nga ditet e periudhes
paraislame, e njohur me mosbesim dhe regullim) dhe kenget qe kendonin
dhe recitonin.
Ky shkoi dhe pas kesaj njerezit filluan te lavderohen dhe te mburren, derisa ne
fund dy vete u grinden, e pas tyre edhe te tjeret, duke u rreshtuar perseri ne dy
tabore dhe duke i thirrur kundershtaret ne qerimin e hesapeve me arme ne
rrafshnalten Hurra, ne afersi te Medines. Te ndare perseri ne Evs dhe
Hazrexh, duke e ndezur rivalitetin paraislamik, dy taborret ishin nisur nga
Hurra. Kur i Derguari i Allahut degjoi per kete, u nis pas tyre me
muhaxhiret dhe, duke i hasur te pergatitur per dyluftim, iu drejtua me fjalet:
"0 ju muslimane ! Per Zotin e dashur, a perseri iu kthyet paganizmit dhe
deshironi te ktheheni ne mosbesimin e vjeter derisa une jam ne mesin tuaj
dhe pasi qe Allahu ju udhezoi ne Islam, ju ka shperblyer me te, ju ka

J 1}1J ..,i1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...11

223

shkulur nga shprehite pagane, ju ka shpetuar nga mosbesimi dhe i ka

bashkuar zemrat tuaja?!" Njerezit atehere kuptuan se kjo veper eshte veper e
shejtanit dhe dinakeri e armikut, i hodhen armet dhe qane, ndersa Evset dhe
Hazrexhet filluan te perqafoheshin dhe te putheshin. Pasi u pajtuan dhe pasi
Allahu i pengoi komplotet e armiqve te tyre, u shperndane te bindur dhe u
kthyen me te Derguarin e Allahut - Per kete i Lartesuari e shpalli ajetin
VIJUes:
'<':L:c\ '_ < , L:S:JI I ! ( '. .Ui '.
Y J J..,., ,.:r,,,.
r J .r-
r--',,.. "'.,,
>

,
1_! 01 I J T .UI ,-.,eLl,-: I
, .r- J..
,,.

,,.

,,.

,,.

J)LS"
"0 ju qe besuat, ne qofte se ju i bindeni nje grupi te atyre qe iu
eshte dhene Libri, ata, pas besimit tuaj, do t'ju kthejne ne
mosbesimtare." [Ali-lmran: JOO]
'

Xhabir bin Abdullahu thote: "Per ne ne ate 9ast nuk kishte njeri me te urryer
sesa i Derguari i Allahut - Ai tregoi me dore nga ne dhe ne u ndalem, me
9'rast Allahu na pajtoi. Kur e pame kete, per ne nuk kishte njeri me te dashur
sesa i Derguari i Allahut - Kurre ne jete nuk mbaj mend ndonje dite me
fillim me te keq dhe me perfundim me te mire." 169
I Lartesuari, pas rrefimit mbi bijte e Ismailit dhe Musait \ per rastin e lopes,
duke iu drejtuar besimtareve thote:

->3;.._; \ rUS' 0;.:.:_; . i 0LS" J I}: 0i 0;.:Bi

ill I r
.:111' * 0 ,c'
1:::. C
r J .r-""
J:\ bl:'J GT\yl\j I.r4!'T J..
:J
,
, .
J. .,,,

,,,

,,, J

.,,,,..

.,,

,,,

....

'>,."lb:-

,,.

, ,,.

,..

J ,..

.;,

,,,.

.,,

.... .,,

,,..

.,..

,.,

0 ,,.. ,,..

,..

J,,.

* 0 wi ;..s-;,.w <lli ;Ll l}\j

0 _)-::; c:, 0 J c :; iJ, 010;1:.; u:,f

,.,

,,..,.,
,,..

J .,,,

.,,

,,..

,,..

.,, ,..

,,..

:;;,

,,..

JJJ

,,.

J ....

,.,

"A shpresoni se do t'ju besojne ata juve (jehudite), kur dihet se nje
grup prej tyre degjuan Fjalet e Allahut e, edhe pse i kishin kuptuar,
duke qene te vetedijshem i ndryshuan ato. E kur takonin ata qe
kishin besuar (muslimanet) thonin: "Ne kemi besuar!" E kur
veroheshin ata mes veti thonin: "A po ju tregoni atyre
(muslimaneve) per ate qe Allahu ua shpalli juve (ne Teurat rreth
Muhammedit) qe ata para Zotit tuaj te kene argumente kunder jush?
169

Shiko: ,(155/4o

.;,.,..u 0T_;i1 r\5'..,..i J ,(66

c389/to "',?JA-)1 J

..,,, )

',?1.,.u "JJJJ1 yL,..,,i"J ,(23/4o " ',? y..hl1 _fa;1

224 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')l...1 ,cl_p.)1 _,, " }1

A nuk jeni duke kuptuar?" A thua nuk e dine ata (jehudite) se

Allahu e di ate rka efshehin dhe e publikojne?" [El-Bekare: 75-77]
Mandej ne suren EI-Ma'ide hasim ne verejtje me te rrepte:
'."

,:/)

;;,
,,,
J
0
..,
,,,.
,,,.
.,.
J
,..,.
" J LJ'i'"'
','.\
' l.J'i ' 1' 11'; '.'111 UI
:-1-.
iJ11
C"
..,..,. J.
-) -J 0)1..,.,,a.,J) )
/

::,

.,,.

.... 0

'.. llkJ\ " :I\

.,.

,,,

:;;,

;p

,,, ,,.,

,...

r----:- r-.r.J

:;;,

,...

' , U ;;Jj\ 01 ' , '. ii.! ' ("'. : \' -

i r '-?

: :

"0 ju qe besuat, mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane

miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El
Ma'ide: 51]

"Mik (i afert)juaji eshte vetem Allahu, eshte i Derguari i Tij dhe ata
qe besuan e qe falin namazin dhe japin zekatin duke here ruku
(duke qene respektues). E kush ka per mik Allahun, te Derguarin e
Tij dhe ata qe besuan, s'ka dyshim se ana (pala) e Allahut eshte
ngadhenjyese. 0 ju qe besuat! Mos i merrni per miq ata te cileve u
eshte dhene Libri para jush edhe as jobesimtaret, qe me Jene tuaj
tallen e luajne. Frikesojuni Allahut, po qe se jeni besimtare." [El
Ma'ide: 55-57]
Keto dhe ajete te ngjashme me to i kane mesuar muslimanet te jene sy<;ele nga
intrigat (fitnet) dhe armiqesite qe thurin pasuesit e Librit ndaj tyre dhe fese se
tyre. Keto ajete u kane ndihmuar qe te nderprejne lidhjet e dashurise dhe
dashamiresise ndaj armiqve te ketille dhe qe ne te ardhmen tere dashurine t'ia
kushtojne Allahut, te Derguarit te Tij dhe vellezerve besimtare.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 .J ..1)1J .. "l _,J1 225

II - HIPOKRIZIA DHE HIPOKRITET

Edhe pse besimtaret ne periudhen Mekase kalonin neper sprova dhe
teqtrnjtime nga me te nctryshmet, t gjitha kto i prballonin guximshem dhe
stoikisht. Ne Mekke, ne ate kohe, ishin te njohur vetem dy lloje njerezish: lloji
i parti ishin he.s.mt.l.et e sinqertii dhe te respektur, Hoji tjeter ishin
mosbesimtaret e zhytur dhe idhujtaret. Ne ate periudhe nuk ka pasur hipokrite
n.. Mukk 1 t,pt, hif'tlkrt:tHl eimte fryt i ctilrntrise cthe 1 pabesis, e t till@t n
ate periudhe ne Mekke nuk e pranonin Islamin
.
Nderkaq, ne Medine, ku me shpejtesi leshonte shtat shteti i ri islam dhe
mbreteronin ligjet e Allahut, hipokritet u shfaqen heret. Kjo edhe pritej ne
mesin ku kishte qyqare dhe frikacake te cilet i frikesoheshin pushtetit islam.
Nderkohe qe ne jeten publike paraqiteshin pro Islamit, ne vetvete edhe me
tutje fshihnin dashamiresine ndaj mosbesimit dhe mosbesimtareve, por kete
nuk iuxonin ta pranonin haptai.
Hipokritet ishin ata njerez te cilet publikisht paraqiteshin si muslimane dhe
pasues te te Derguarit te Allahut , kurse ne vetvete fshihnin mosbesimin dhe
urrejtjen ndaj Allahut dhe te Derguarit te Tij. Ata jane njerezit me te keqinj, te
cileve Allahu iu kercenohet qe do te jene ne vete fundin e xhehennemit.
\:))/JI G1 \ ci1
"S'ka dyshim, munafiket do te jene ne shtresen me te ulet (ne fund)
te 'l'jarrit dhe per ta nuk do te gjesh mbrojtes." [En-Nisa: I 45J
Mosbesimtaret e hapet jane me pak te rrezikshem sesa ata dhe do te jene mbi
hipokritet ne xhehennem, sepse edhe te paret edhe te fundit ne esence jane
mosbesimtare pasi e urrejne Allahun dhe te Derguarin e Tij. Kjo sepse
hipokritet mbi te gjitha shtojne genjeshtra dhe hipokrizi dhe si te tille jane me
te rrezikshem per muslimanet sesa vete mosbesimtaret, te cilet pranojne
haptazi se jane mosbesimtare. Per kete shkak, Allahu i Lartesuar per
hipokritet thote:
\j "'\
r) .b- J r

o Jo

,,

.o

,,,. J

o J

". . . Ata jane armiq te vertete, pra ruaju prej tyre... " [El-Munafikun:

4)

226 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L.I

J j:.1_pi1_, j:. '; yl

Ne kete ajet kur'anor nuk eshte qellimi te thuhet se te gjithe armiqte e Islamit
dhe te muslimaneve jane te prezantuar si hipokrite, gjithsesi te tille ka edhe
afer tyre, por ver;anerisht eshte dashur te theksohet rrezikshmeria ndaj
armiqve te tyre, per shkak se perkatesise se tyre islame i shoqeronin edhe te
ashtuquajturen dashuri. E kjo nuk duhet t'i mashtroje muslimanet dhe te
harrojne se ata jane armiqte e tyre. Pra, muslimanet duhet te jene me te ashper
ndaj atyre qe e tregojne haptas armiqesine.
Rreziku nga nderfutesit e ketille, te cilet ne vete fshihnin mosbesimin kurse
muslimaneve u hiqeshin si besimtare, ishte me i madh. Ata ishin me te
rrezikshem dhe me te qendrueshem sesa mosbesimtaret. Kjo pasi me
mosbesimtaret e hapet lufta zgjaste disa ore ose disa dite, pas se ciles vinte
fitorja, derisa hipokritet edhe diten edhe naten mbeteshin ne nje shtepi me
muslimanet, ia zbulonin armikut dobesite dhe fshehtesite dhe pritnin r;astin e
volitshem per tradhti. Prandaj, kunder tyre nuk mund te luftohej me arme,
sepse ne dukje tregoheshin si muslimane. Nga shoqerimi me ta rridhte turpi
dhe nen<;mimi, kurse nga dashamiresia dhe dashuria ndaj tyre hidherimi i te
Gjithefuqishmit dhe denimi me xhehennem.
Kujt i futen kanxhat e mendimit te tyre, atij do t'i griset petku i fese dhe do te
behet pre e fatkeqesise dhe e nenr;mimit duke terhequr pas bishtat e mjerimit
dhe te turpit. Me thembra do te terhiqet pas, por do t'i duket se ecen
perpara. i 10
Nderkaq, nga meshira e Allahut, ky ummet nuk eshte Jene pa simbole te
njohjes ne mes besimtarit dhe hipokritit, sepse kjo do te sillte deri te humbja e
shembelltyres ne shoqerine islame dhe ne zhdukjen e pamjes se besueshme te
muslimanit te vertete.
Ne mes pjesetareve te Islamit ka edhe njerez te interesit, brenga e vetme e te
cileve eshte se si te rrembejne pasurine dhe vlerat e imta te dunjase. Nese
fitojne muslimanet, pohojne se ishin me ta, e nese perjetojne disfate, atehere
armikut i thone se ishin me ta dhe kunder muslimaneve. Ne mesin e tyre ka
edhe te atille qe i fshehin qellimet e uleta dhe shkaterrimtare, zemra e te cileve
eshte e permbushur me urrejtje dhe xhelozi, qe i gezohen fatkeqesise se
muslimaneve dhe shtiren sikur jane me ta, por i tradhtojne ne momentet me
kritike." 171
Nderkaq, Allahu ka dhene sprova qe permes tyre te tregohet se kush thote te
verteten e kush genjen. I Lartesuari thote:
70
1

Shiko: .r""-. ;;_,..;.u1

111

Shiko:

.o

1375 """"'JJ' a...,h)1 c408-402 <.!")

.c116._,,,) :.,,1 j!.yJ1

.!-f'

:1 IJ.'i ".:.11A....J1 Y4J .:,:,1p,.J,1 JJ..)," fai1

1;...,'JJ "r-.JJ1 .:iT_;J1 .:>fa\.J.1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI s-1}.IJ s-'l _,J1 227

IG
, J-iJ
,
,;,

,..

J * J_/;; U ;J-3 GT 1) Ji 1__,5''); Ji 81 I* t I

.,,

,;

,;

,,,,.

LS:J\

,;,

,,

/.

:,;...i:}J 1_,.; ::r-1 <lll '.j

,...

.;,

.,,

.;:,

,,

,,

,,..

.,,,..

"Eli!, Lame, Mime. A menduan njerezit te thone: "Ne kemi besuar,

e te mos vihen ne sprove?" Ne i sprovuam ata qe ishin para tyre,
ashtu qe Allahu gjithqysh do t'i dalloje ata qe e thane te verteten e
do t'i dalloje edhe genjeshtaret." [El-Ankebut: 1-3J
o

,...-o

,,.

1::J )tUI 2..U{

,, 1'.1
1:TJ J' \JI'.,.:_r-!
iJ
('"""""::"
.,,J
.,,
.,..
,.,

1__;1

'- i";q.
, -'<:',.JI
tl:.o c_..J
c_..J r---
.r r...r-"
,,.. o

,.,

Jo

,.,

.,, ,,..

,.,,

,,.

<

.,,

<lll ) * l,bJI u <ll\3 1 ) 1__;1 ::r-1 <lll

,;,

,..

:;,

,IJ

,;,

.,,

,,.

,;,

.,..

,;,

1 ,_, ,,
J

,J....J

"Ne qofte se juve ju preku fka iu dhemb (ne Uhud), edhe ate popull
(armikun) e pat prekur dhembje si kjo e juaja (ne Beder). Ne keto
dite i nderrojme mes njerezve per t'u ditur tek Allahu ata qe besuan
dhe per t'i zgjedhur disa prej jush per deshmore. Allahu nuk i do
zullumqaret. Dhe qe Allahu t'i pastroje besimtaret, ndersa
gradualisht t'i shkaterroje jobesimtaret." [Ali-Imran: 140-141J

\ '. \ '. , - 'i Lo 1;._ '. '/ I\ , lJ <l]\

r-' J -,
,- -: ,- r'
.,;f,

.,,

,,

,,

,..

.,..

,;,

.,,

,;

JI.)

Lo

"Allahu nuk eshte qe t'i le besimtaret ashtu sif jeni, pa dalluar te

keqin nga i miri ... " [Ali-Imran: 179]
Dhe me te vertete e mira dhe e keqja duhet te ndahen. Allahu me Urtesine e
Vet hyjnore ka percaktuar qe kjo te behej permes sprovave me te cilat
pastrohen shpirterat dhe sqarohet e verteta. I Lartesuari, pastaj, nga roberit e
Vet ka kerkuar qe nenshtrimi i tyre te jete i teresishem, si ne fshehtesi ashtu
edhe publikisht, si ne te mire ashtu edhe ne te keq. Ne te dy rastet te
nenshtruarit i takon teresisht vetem te Lartesuarit. Nese kjo nuk ekziston,
zemra nuk eshte ashtu si duhet te jete, ashtu si edhe trupi nuk eshte normal
nese nuk ndien nxehtesine dhe ftohtesine, te uriturit dhe etjen, lodhjen dhe
dobesine. Te gjitha keto sprova dhe nevoja te medha jane parakusht qe njeriu
te zhvillohet si duhet. 172

72 Shiko: .(190 <.J" ) :1,J:Ai. 1 ..1-'l "wL4fl)1 ;Jtt.J" _,.61

228 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\...,\ s.lpllJ s.y'

Rrefimi mbi hipokritet eshte shume i gjate. Mbi te shkruhej gjere dhe gjate, si
me heret ashtu edhe tani. 173
Mbi hipokrizine kemi folur edhe ne hyrje, kurse ketu do te perpiqemi t'i
pershkruajme cilesite e hipokritit dhe dinakerine qe e ushqejne ndaj Islamit
dhe muslimaneve.
1. Vepra me e rrezikshme e hipokritit eshte miqesimi i jehudeve dhe i te
krishtereve duke bere komplote se bashku kunder muslimaneve. Kete
poshtersi te tyre Kur'ani e zbulon ne shume vende, si<; eshte shembulli ne
suren El-Hasher, ne te cilen i Lartesuari thote:

J-\ ly-- 0}fi 115 J-\ J '->) \

tlJ1J ;J:r', \ ; 0) lf 1:x.;_f LJJ :,;-;.J /f
)', 7 LJ 1;; ) 0 _;.fa lJ 1_;.. /f * 0 y.isj J+" S
,.,.

.,,.

\ sY'i

,.,. .,,.

.;,

,,

J ,.,.

i;;,

.,,.

,.,.,,..

\)fa

'.
a

a'.

0 J'(?'.S u t;tJ1 :)) J'_;,aJ 1

.,.

,.,.

,;,

.... o

,,,,

,,.

,,.

"A nuk e ke ditur se ata qe u bene hipokrite, u thoshin vellezerve te

vet nga ithtaret e Librit qe nuk kishin besuar: "Nese ju deboheni,
edhe ne do te dalim me ju, per reshtjen tuaj, ne kurre nuk do t'i
bindemi askujt (t'ju luftojme ose t'ju nenshtrojme), e nese luftoheni
prej dikujt, ne gjithqysh do t'u ndihmojme. "Allahu deshmon se ata
jane rrenacake. Sikur te debohen ata (ithtaret e Librit), nuk do te
dilnin me ta, edhe sikur te luftoheshin, nuk do t'u ndihmojne atyre,
po edhe sikur t'u ndihmonin atyre, ata do te iknin prapa, e ata do te
mbetnin pa ndihmen e tyre." [El-Hasher: 11-12)
.,.

JJ

.,,

,,..

;J)

,,..

g'. UJ C <lJI

,,

t.:

.;,

ljJ}

J-\ J cS) i
;J)

..,.

,,.,,..

0)\
"A e dini per ata qe kane miqesuar nje popull qe Allahu ka
shprehur mallkim kunder tyre? Ata nuk jane as prej jush as prej
atyre dhe me vetedije betoken rrejshem." [El-Muxhadele: 14)
173
Profesor Abdul'aziz el-Humejdi ka shkruar (shqyrtimin) komentimin e jashtezakonshem
me titull "Hipokritet ne Kur'an". Ndoshta eshte ky komentimi me i mire qe eshte shkruar ne
pergjithesi mbi kete teme. Komentimi mund te merret ne degen per studime pasdiplomike ne
Fakultetin per te Drejtat Islame ne Mekke Mukkereme. Shiko gjithashtu edhe Jibrin:
"Hipokrizia, gjurmet e saj dhe te kuptuarit e saj", te Abdurrahman ed-Duserijut, Allahu e
meshirofte.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j....1 .j 1.r.J1J }1 229

Es-Sudiu dhe Mukatili paraqesin se ajeti eshte cituar me rastin e Abdullah bin
Ubejjit dhe Abdullah bin Nebbelit, dy hipokriteve te njohur, nga te cilet njeri
rrinte me te Derguarin . degjonte c;ka fliste ai dhe ua transmetonte
jehudeve. 174
Ne ajetin tjeter te ngjashem Allahu i Lartesuar thote:

II_.' ;j I ji:a.; :;J "Uy, J1 UJ "Uy, J1 u 2-U 0:!

,,,

,,,

,,.

,.,.

,,.

,,.

,,.

,,,

,,,

"Ata jane te luhatshem ndermjet atij dhe atij (besimit dhe

mosbesimit) e nuk jane as me ata (me besimtaret) as me ata
(jobesimtaret). Po ate qe e mposht Allahu, ti nuk mund te gjesh
shpetim per te." [En-Nisa: I 43]
Mbi hipokritet eshte shpallur nje sure e tere, e cila edhe titullohet sipas tyre
"Hipokritet" (El-Munafikun). Ne te Allahu pershkruan se si ata prezantohen
rrejshem dhe te tjereve u paraqiten ndryshe nga c;'jane ne vetvete dhe se jane
duke u perpjekur per dobesimin e radheve te muslimaneve:

\y,:- JI ;1JI _;.:;I->" ; U 0) J\

0 _>6;AJ u ci1 J J"DIJ ..:.,\JOI
rt,

,,,

,,,

,,.

rf,

,,. ,,.

'.

.r,

"Atajane qe u thone (vendasve te Medines): "Mos ujepni atyre qe

jane me te Derguarin e Allahut (muhaxhireve), ashtu qe te
shperndahen! Po te Allahujane pasurite (depot) e qiejve e te tokes,
por hipokritet nukjane duke kuptuar." [El-Munafikun: 7]

;.)J (;,JI .JJJ JUI UI :_,;,. I Jl G;. JJ 0}

'.u
, i: u'
, -. , ,, ; 1 J
<,, .r-vJ
, .,,_ i \'
}

,,.

:JI

;f, / /0

,,,

/0

,,.

,,,

,,,

,,.

,,,

.,,

,.,.,,.

,,.

,,. /

.,,

,,.

"Ata thone: "Nese do te kthehemi (pre} luftes me beni Mustalaket)

ne Medine, ai me i forti pa tjeter prej aty ka per ta perzene ate me te
dobetin!" Ndersa e tere krenaria i takon Allahut, te Derguarit te Tij
dhe besimtareve, por hipokritet kete nuk e dine." [El-Munafikun: 8]
Buhariu dhe Muslimi nga Xhabir bin Abdullahu, Allahu qofte i kenaqur me '
ta, per shkakun e shpalljes se ketij ajeti cekin qe ka thene: "Ishim ne lufte dhe
nje muhaxhir e kishte qelluar me kembe ensariun, ne c;ka ky ka thene: "I mjeri
ensar!" E tjetri ishte pergjigjur: "Te mjeret muhaxhire!" Atehere i Derguari i
Allahut tha: "Lerini ato fjale! Ato jane ndytesira." Kete e degjoi Abdullah
174

Shiko: .(304/17 0

:'_,Ali .;:-iiJ'J ,(

235..,.,)

:<$,.,.u 'JJY' yl.,..,,i'

230 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

".>L,I s-1}.IJ s. }I

bin Ubejje dhe tha: "Po, e kane thene ate. Pasha Allahun, nese kthehemi ne
Medine me siguri qe me te fortit do t'i debojne me te dobetit!" Duke e degjuar
kete, Umeri tha: "Me le t'ia pres koken ketij hipokriti! I Derguari ishte
pergjigjur: "Leshoje! Nuk do te deshiroja qe njerezit te flitnin se
Muhammedi eshte duke mbytur shoket e vet. " 175
Muhamed bin Is'haku nga Asim bin Amir bin Katadeja transmeton te kete
thene se Abdullah bin Ubejje, kur ka degjuar se c;fare ka thene i ati i tij, kishte
ardhur tek i Derguari i Allahut dhe kishte thene: "O i Derguar i Allahut,
kam degjuar se deshiron ta vrasesh Abdullah bin Ubejjen per ate qe ke
degjuar nga ai. Nese ke vendosur ne te vertete ta besh kete, me urdhero mua,
une do te ta sjell koken e tij. Pasha Allahun, Hazrexhi e di qe ne te nuk ka
njeri i cili eshte ndaj prinderve me i mire dhe me i degjueshem sesa une.
Frikohem mos do te urdherosh dike tjeter pervec; meje qe ta vrase ate dhe se
une nuk do te mundem te shikoj se si vrasesi i Abdullah bin Ubejjit shetit ne
mesin e njerezve e te mos e vras. E me kete rast do ta vrisja besimtarin per
mosbesimtar dhe do te hyja ne xhehennem." I Derguari i Allahut ishte
pergjigjur: "Jo, por ndaj tij do te sillemi butesisht dhe do te sillemi mire,
derisa eshte me ne." 176
Ikrime dhe te tjeret paraqesin se Abdullah bin Abdullah bin Ubejje, kur
njerezit ishin kthyer ne Medine, ishte ndalur te dera e Medines, kishte nxjerre
shpaten dhe para tij i kishte leshuar njerezit te hyjne. Kur afer tij ishte
paraqitur i ati, Abdullah bin Ubejje, i biri i kishte thene: "Prapa!"
-Vaj halli per ty c;fare ke? - e kishte pyetur i ati.
-Pasha Allahun nuk mund te shkosh me tutje, - ishte pergjigjur,- derisa nuk te
lejon i Derguari i Allahut!" E ai (i Derguari) ishte duke ecur i fundit. 177 Kur
arriti i Derguari i Allahut, Abdullah Bin Ubejje ishte ankuar per djalin e vet, e
pastaj djali tha: "Pasha Allahun, o i Derguar i Allahut, nuk do te hyje ne qytet
derisa ti nuk e lejon." E i Derguari i Allahut e lejoi duke thene: "Tani i
Derguari i Allahut e lejoi, prandaj Jere (te hyje)." 178
Me te vertete eshte pamje madheshtore te shikosh se si i biri i lutet te
Derguarit te Allahut: "Nese ke vendosur me te vertete ta besh kete, me
urdhero mua, une do te ta sjell koken e tij!"
. 175 Shiko: . .J .lo..ilJIJ (3584c_ 1999/4o -) ' y\5 (4907c_652/8o :\)I
176 Shiko: .JI.>,...,! ' 'i!- i - uc.fi tJ"' <159/80 :'.; .:r.1
J ,c292/2o rL..:...> .:r.'i ',r:--.l''
.:r.
177 I Derguari i Allahut s.a. v .s. nga modestia i lente as'habet te ecnin perpara tij dhe nuk
Iejonte qe askush te ecte pas tij.
178
Shiko: cl59/8o '.; .:r.'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\_.,1 .j s.l}IJ s.yl 231

Ne dika te ketille asgje nuk ka mundur ta shtynte te birin perve besimit te

forte, dashurise se thelle ndaj te Derguarit dhe mohimi i te atit mosbesimtar.
2. Ne cilesite me te shemtuara te hipokriteve hyn edhe refuzimi qe t'i
nenshtroheshin ligjit te Allahut dhe pranimi i vendimeve te shejtanit me
deshire, per te realizuar qellimet dhe deshirat e veta.
I Lartesuari thote:

0f JJ; ::,_. Jjf GJ 2-Ql J) 1_;1 0 ::r-if1 )1 J r5f

0
lJlu...,o
l':l

f\k0 -..I-) <1.J\. )

<<' uf1)..r) f,) ylkJ\J,'\\_,.,,....,)<;.,
u u
, '. -ci ,_ f' J ) 11 J,i' J, '.f G J,1 (t:
1
1 _j)
'1 1\'
1 \......-:! ) ..,...., _r
u J...l..,a.,
,)
' y

,) * 1:'.w.;
- .
,.,

.,..

,.,

,,.

,,.

,,.

.,,.

,,.

.,,.

\\\

U
,,.

),

,,.

,,.

.,,,,.

,,.

,,.

t)

,,.,..

,,

.,.,

.,,

.,.

.,..

,,.

,,. ,,

.,..

,.,

0 )G:- i (_ a .:G,i \ * I)
;
0
0
1; G <lll 1:; ...i.JI 2.-Lr i * LLJ
\JG\: Ui: \S, i 01 <lJL,
'-"-!' r
r-: J..,
,J
-,YJ

,,

.,...,,.

JJ

,,. ,,.

,.,

.;,

.,.,

,..

.;,

,,

,::.

:'

u:,; i y) )
,::.

,
l

.,,.

J /

/ 0

.,. 0

.;,

:,

"A i vure re ata qe mendojne se besuan ate qe te zbriti ty dhe ate qe

zbriti para teje, se si deshirojne qe mes tyre te gjykoje djalli, e duke
qene se jane urdheruar qe te mos e besojne ate? E djalli deshiron t'i
humbe ne pafundesi. Kur u thuhet atyre: "Ejani (pe"r te gjykuar) tek
ajo qe e zbriti Allahu dhe tek i Derguari!",- i sheh se si dyfytyreshit
ia kthejne shpinen. E qysh do te jete (gjendja e tyre) kur t'i godase
ata ndonje e keqe, e shkaktuar nga vete duart e tyre, e pastaj vijne te
ti (per t'u arsyetuar) dhe betohen ne Allahun: "Ne nuk patem tjeter
qellim, vetem afrim e pajtim. " Ata jane per te cilet e di Allahu <;ka
mbajne zemrat e tyre. Po ti hiqu tyre, terhiqu verejtjen (per
hipokrizi) dhe thuaju jjale qe lene pershtypje ne veten e tyre." [En
Nisa: 60-63 J
I Lartesuari me tutje thote se refuzimi i gjykimit sipas ligjit te Allahut do te
thote refuzim i besimit:

232 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")l..,1
r

J s.l_p.llJ s._,J1

"Ata (hipokritet) thone: "Ne i kemi besuar Allahut, te Derguarit te

Tij dhe u jemi bindur." Por pas asaj nje grup prej tyre u zbrapsen.
Te tillet nuk jane besimtare. E kur thirren qe ndermjet tyre te
gjykoje Allahu dhe i Derguari i Tij, nje grup prej tyre nuk i
pergjigjen asaj. Po nese eshte qe e drejta u takon atyre (ne ate
gjykim), ata i shkojne atij te bindur e me respekt. A thua jane te
semure ne zemrat e tyre apo mos dyshojne (ne te Derguarin) ose
mos frikesohen se Allahu dhe i Derguari i Tij do te gjykojne padrejt
kunder tyre? Por jo, ata vete jane zullumqare." [En-Nur: 47-50]
Sipas kesaj pyetjeje, ne mes besimtarit dhe hipokritit Allahu ka vendosur
peshore precize (te sakte). Besimtari i sinqerte i nenshtrohet gjyqit te Allahut,
e pranon me kenaqesi te plote dhe thote: "Degjoj dhe respektoj !"
J J Cl .....
J
!fl
.,,.
,,,,
Cl ,,
,, ..... ,,..
/
' ,., '(':_'1
,//
'. '/.I\ J'
II.,
Y 0i
t'"' //r
JJ <lJI
/ JI: I,\\
Y
J\S' CJ\
,

0 \ :l, cifj

: _,.-,

"Kur thirren besimtaret per gjykim ndermjet tyre tek Allahu dhe tek
i Derguari i Tij, e vetmja fjale e tyre eshte te thone: "Degjuam dhe
respektuam!" Te tillet jane ata te shpetuarit." [En-Nur: 51 J
Keshtu vepron besimtari, derisa, per dallim nga ai, hipokriti refuzon dhe
shmanget ta pranoje vendimin e Allahut.
I Lartesuari thote:
,,,
J

.....
.....
' ' ' - ,,. ,,
bl:
',- t'"'
, (':_ '\ //r
, J'/J,<lll JI: IY
,I\'
0 , , iy..-!

.>4'-:

:J

"E kur thirren qe ndermjet tyre te gjykoje Allahu dhe i Derguari i

Tij, nje grup prej tyre nuk i pergjigjen asaj." [En-Nur: 48]
3. Cilesise se munafikeve i perket edhe ajo se ata sherbehen me pune te ndyra,
fusin demoralizim ne radhet e muslimaneve, i vezhgojne dhe ia zbulojne
armikut pikat e tyre te dobeta.
Mbi ta i Lartesuari thote:
o

J ,,.

:::.i:,_:J1 i
,,

;)- ly.: Ji
J

,,- o J

JJ

,, .,,

,,,.

,,.

J ,,

;;;

Ip G \Sj-lbi IJJ ly:- l}t.; 0:ill

,,,

Lp ;.

,, ..,.

,,,,,

,,

"Dhe ata qe nuk luftuan dhe atyre te veteve u thane: "Sikur te na

degjonin neve (e te ktheheshin sir; u kthyem ne), nuk do te

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (}-,\ s.1_,.JIJ s. _,!I 233

mbyteshin!" Thuaju: "Largojeni pra vdekjen prej vetes suaj, nese

jeni te sigurt fka thoni." [Ali-Imran: 168J
Ne luften e Uhudit muslimanet ishin befasuar dhe ishin tmerruar kur pane qe
nje e treta e ushtrise se tyre muslimane iu bashkangjit Ibn Ubejjit dhe u kthye.
Kjo gjithashtu ka ndodhur edhe me ekspertet ushtarake ne Tebuk dhe ne disa
luftera te tjera. Mbi miqesimin e hipokritit me armiqte, i Lartesuari thote:
.,

.,

,,. 0

.,.

J; .. ji J-jl5:JI 0 J J-I * i I 0 WI
$

,,,,

,,.

.,.

,,. rt, .,

' '
, '
1'
.I O
:, ' 1
I O
'.
,,,;\,. . J:J'

uu
U
-.Jt>J..:.s.
, <UJ
: ' 1'J,'
1
i..r.,...,o 1
,,.
.,. ,,.
.,.
.,.

y,J

.,

.,,.

y,J

.,,,,.

"Ti lajmeroji munafiket se me te vertete ata kane nje denim te

dhembshem. Jane ata qe perkunder besimtareve miqesojne
jobesimtaret. Valle, a mos kerkojne fuqi te ta? S'ka dyshim, e tere
fuqia i takon Allahut." [En-Nisa: 138-139]
I Lartesuari mbi ta thote:

'fa i l}L; :-u1 c2 0ts" 0 0;.:J;-?- J-\

<llu :?Ji F1 F i 1_,JL; J-!

.,.

.,

0ts" 0J
)

,;

,,.,,.

J ,,,.

..r-'

1;._

,;

\.L...
'. ','_ I\
'Jf,

rt,

,;

,;

J .,. ,,.

.,.

,;

,,.,,.

,,r

rt,

.,.

J /

.,. 0

l5:1J <lJI 1: J ' GJI i..Y"' 'C'

)
J-/
,,,. 0

rt,

,,,

,,.

, ,

r--

"Ata jane qe presin se f'po ju ngjan juve. Nese me ndihmen e

Allahut ngadhenjeni, ata thone: "A nuk ishim me ju?" E nese
jobesimtareve u takon ndonje .fitim, ata thone: "A nuk mbizoteruam
ne mbi ju (par nuk deshem te mposhtim) dhe penguam prej jush
besimtaret?" Allahu do te gjykoje mes jush Diten e Gjykimit. Allahu
kurrsesi nuk u mundeson jobesimtareve mbizoterim te plote mbi
besimtaret." [En-Nisa: 14 J]
Ne veanti ne suren Teube, Allahu i zbulon hipokritet duke thene per ta:

.) t+' _}; ::_;1511 _r=-UI iIJ <ll 0j; U J-iJI 2.1;1:' ; l..Sl
.,

;. sv::
,,,. ,,.

JJ

t 1

.,.

- .,

1 ;iii
.,..,.

rt,

;$

.,.

,;

rt,

.,.

.,.

,,.

.,.

rt,

,,,.

.,.

,,,

.,.

1 0);;;

.,,

;31) ti cJ11);1) ) *
J

.,,.

.,. 0

,,.

1_;:oju1 u u1 J;1J c 1;,.;. * ::r-LlJ1 1J1 1

,,.
.,.
.,.
., ,,,.
rt,

,,.. .,.

:,,

.,. ,,.

\\ j_iJ * lk.l <ll\J 0

,,. ,,.
.,.
.,.

;t.:.. ) \ Lb:.
0

.,

} .,. .,

0;.)\S" 1 JJ1 ;f 1 1 :k J;- ;u1 1fa.1 Ji ::r- G.J1

.,.

.,.

.,

.,.

.,.

.,.

.,.

234 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A.... I 1y.J1J _,JI

,,,

,,.

,,,.

:?i 0 * J-!lS'.J

,.i

(:.i 15J;:.i 1) (.,a 0)

,,..

0;.

,,..

,J.

:;;;

...- O

,,,

! ) l}J J;

"Vetem ata qe nuk besojne Allahun dhe boten tjeter dhe qe zemrat e
tyre jane te dyshimta te kerkojne leje (per te mos vajtur ne lufte), pra
ata, sillen verdalle ne dyshimin e tyre. E sikur te kishin deshiruar
ata te dalin, do te benin per te (per lufte) ndonje pergatitje, por
Allahu nuk e pelqeu ngritjen e tyre, andaj i zmbrapsi, dhe u eshte
thene: "Rrini me te paaftit (jemijet, grate e pleqte)." Edhe sikur te
dilnin me ju, ata nuk do t'ju shtonin tjeter perve,; ngaterreses dhe
shume shpejt do te per,;anin mesin tuaj, duke kerkuar t'ju
turbullojne. E nder ju ka te tille qe i degjojne ata. Allahu i di shume
mire hipokritet. Ata edhe me pare tentuan per,;arjen tuaj, t'i
ngaterruan ty ,;eshtjet, derisa te erdhi e verteta dhe ngadhenjeu
vendimi i Allahut, perkunder asaj qe ata e urrenin. Dhe prej tyre ka
te tille qe thote: "Me lejo mua (te shkoj ne lufte) e mos me ve ne
sprove!" Ja, ata mu ne sprove kane rene (me pare). Xhehennemi
gjithsesi i perfshin nga te gjitha anet jobesimtaret. Nese ty te takon
ndonje e mire (ne lufte), ajo u vjen keq atyre, e nese te godet ndonje
e pakendshme, ata thone: "Ne edhe me pare kemi ndermarre per
,;eshtjen tone dhe kthehen te gezuar." [Et-Teube: 45-50}
Ne ajetet e paraqitura i Lartesuari i lajmeron besimtaret se ne rast se hipokritet
do te ishin nisur me ta, atehere do te ishin vetem barre e tyre dhe ne mes tyre
do te futnin ngaterresa duke folur njeri per tjetrin dhe duke i transmetuar njeri
tjetrit genjeshtra dhe urrejtje. 179
Gjithashtu Allahu i Lartesuar mbi hipokritin thote:
rP
O .,,
;jl
, I
..... 2
Jykjl l}jl 2-L;CI .J_;, IJt_;,.J .J.J 11 0i

"" .,

,.. .,,.

,,,

.,,

,,,.

,,,

.,,

o_;, GJ ,,,jl blJ,,..

,,

,,,

JJ
/
)
0
)
0 /
/0
J
,,,.
J .,,.
'
.I. I:\,,'
t(::_._I\,, I 1 <' t., I',*'. Ll..ll,, '. C \S I l\t
..,.....,

c:;'....>
y<-' c:: y
u __rP) J..
)
y )
c::
)
,,

.r..

0Jg;:; \.)

"E kur zbritem nje sure (qe thote): "Te besoni Allahun dhe luftoni
se bashku me te Derguarin e Tij",- ata te pasurit kerkuan leje prej
179

Shiko: .(100/40 : .:r.' ..,,_..;,; Jo; 1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?")\...,I .J 1.r.JIJ 'J }1 235

teje dhe thane: "Na le te mbesim me ata qe rrine!" U pajtuan te

mbesin me ata qe nuk vajten (ne lufte). Po zemrat e tyre jane
mbyllur, andaj ata nuk kuptojne." [Et-Teube: 86-87}
Mbi ta flitet ngjashem edhe ne vende te tjera. Allahu i ka paralajmeruar
besimtaret qe te ruhen nga ata dhe te Derguarit te Vet i shpalli qe, sikur te
deshironte, do t'ia kishte treguar ata padyshim, por kjo nuk eshte e
nevojshme, sepse njihen sipas menyres se te folurit:

;_rn:, 1 0J -i ?:, )J G ji:,

/

tll

,' 0

,,.,,.

,'

,,..,,

_,.

,,,,,, J

..-

;...sJGi

"E sikur te kishim dashur, Ne do t'i tregonim ty se kush jane ata e

do t'i njihje konkretisht, po me siguri do t'i njohesh permes
menyres se fjales se tyre, e Allahu i di veprat tuaja." [Muhammed:

30]
Ne vazhdim do te shohim se si ka rrjedhur mohimi i hipokriteve dhe si ka
vepruar me ta i Derguari i Allahut -

236 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 J 1)1J _,J1

Ill- MOHIMI PREJ MUSLIMANEVE I TE GJITHE

ARMIQVE NE PERIUDHEN MEDINASE
Nese per edukimin e muslimaneve gjate periudhes Mekase mund te thuhet se
eshte dalluar me permbajtjen dhe durimin ne perhapjen e Islamit, me
parapergatitjen e kujdesshme per hapat te cilet do te beheshin me vone, per
periudhen medinase mund te thuhet se keto principe kane marre forme te re.
Nga aty besimtaret u nisen ne lufte per lartesimin e Fjales se Allahut, filluan
lufte te fuqishme dhe vendimtare kunder armikut, 180 gje qe ka qene
karakteristika kryesore e kesaj periudhe te shkelqyeshme dhe hapi i pare i
mohimit te pasuesve te shejtanit ne Medine. Xhihadi ishte dukuri e re e
qendrueshmerise ne fe, pergatitje per sakrifikim dhe vendosmeri e berjes se
llogarive perfundimtare me armikun. 181
Rrefimi mbi xhihadin eshte fort fort i gjate. Ajetet kur'anore dhe hadithet e
Resulullahut ii mbi te jane te shumta dhe kuptimi i qellimit te tyre,
veanerisht ne disa shekuj te fundit, eshte jashtezakonisht i larmishem, sepse
nen ndikimin e mosbesimtareve, ateisteve dhe orientalisteve perendimore
filloi te shfaqet dobesia dhe ndjenja e humbjes te muslimanet.
Ne shekujt e fundit, dohere kur armiqte e Allahut dilnin me pohimin se
Islami zgjerohej me shpate, perhere ne mesin e dijetareve islame gjendej
dikush qe tentonte ta mbronte Islamin dhe t' i hidhte poshte pohimet e tyre dhe
dohere i shtremberonte tekstet e Kur'anit dhe te hadithit ne kinse mbrojtjen e
Kur'anit. Ne vend te superioritetit dhe depertimit te pandalshem, eshte
vendosur ne pozite mbrojtjeje duke u identifikuar me luftetarin i cili eshte
ndalur ne lufte dhe shikon se si mund te terhiqet. As ne kohen me te re taktika
nuk ka ndryshuar, sepse dohere kur dikush mundohet te njollose Islamin dhe
te ndeze ndonje dyshim, gjendet dikush i cili tenton ta mbroje ate!
Nese deshirojme ta themi te drejten, jemi te obliguar ta pranojme se kjo eshte
tallje dhe marrezi qe ka mundur te shfaqet vetem ne keta shekujt e fundit, kur
ne bote mbreteroi mosbesimi dhe mosbesimtaret, kur muslimanet rolin
udheheqes ia lane te tjereve, kur e lane xhihadin dhe vendosen per mbrojtje
pasive qe rezultoi me dobesi, degjueshmeri dhe me pasim te verber ndaj te
180

Shiko:

181

Shiko: c70/2r)

,C-!4

i"'9)4i1

JIJ O

:-,...hl J..J.

1400 a.:.., (1 )

. .i.

cl l3i.f') :.,..,,.....i., i J.,J. .J 'y')l....,)11 y..UI ._b..,' pl

"'""'Al 'y')l....,)11 4.,rl1 pi

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

f>'...... 1 l'-1p11_,, I',, }I

237

tjereve. Gjeresisht mbi kete kane folur dhe kane shkruar dijetare te shquar
islame 182, aq gjeresisht, sage gati nuk ka <_;:ka te shtohet.
Kur jemi te kjo, eshte e rendesishme te njohim se si sillej dhe luftonte me
armikun i Derguari i Allahut. Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, ka shkruar
mbi kete nje veshtrim te shkurter, andaj, duke e pasur parasysh seriozitetin e
lendes mbi te cilen flasim, do ta citojme fjale per fjale. Then el Kajjimi, Allahu
e meshirofte, ne vepren e tij "Zadu-l-Me'ad" thote:
"E para gje qe Sunduesi i Lartesuar i ka shpallur Muhammedit ishte qe te
lexoje ne emer te Sunduesit te vet, i Cili krijoi <_;do gje. Ky ishte fillimi i
misionit te lajmerimit te fese. Se pari, pra, e ka urdheruar qe ate ta lexoje ne
vetvete e nuk e ka urdheruar qe kete t'ua proklamonte menjehere te tjereve.
Mandej i ka shpallur:
,,,..,

r-' * ..T':w11','it:'.\L'J

.l.;L; -

),

'II,.,

J""

"0 ti i mbuluar! Ngrihu dhe terhiqju verejtjen." [El-Muddeththir:

1-2)
Me fjalet i)1 - "Meso, lexo!" ka aluduar se eshte duke e derguar si Lajmetar te

.:J, :_

fese, ndersa me fjalet

"0 ti i mbuluar!", se eshte duke e derguar si
misionar - te Derguar. Pastaj e ka urdheruar qe t'i therrase me te afermit e vet,
pastaj farefisin, pastaj arabet perreth, pastaj te gjithe arabet dhe te gjithe
njerezit ne pergjithesi. Me se dhjete vjet, pas pranimit te fjaleve te para te
shpalljes, ai i kaloi duke thirrur ne Islam me rruge paqesore, pa arme. Tere
kete kohe Zoti e urdheronte te permbahet, te jete i durueshem dhe te fale ne
menyre te bukur.
Pastaj i eshte lejuar qe te shperngulet nga Mekka ne Medine. Mandej i eshte
lejuar te luftoje.
Pastaj i eshte urdheruar qe te luftoje kunder atyre te cilet luftojne kunder tij,
ndersa te permbahet nga lufta kunder atyre qe nuk luftojne kunder tij.
Pastaj i eshte urdheruar qe te luftoje kunder idhujtareve derisa politeizmi te
zhduket dhe derisa te mbetet vetem feja e Allahut. Pas percaktimit te luftes,
mosbesimtaret u ndane ne tri lloje:
1. ata me te cilet eshte lidhur marreveshja mbi armepushimin,
Si shembull paraqesim dijetaret e medhenj islame: Iben Tejmijen, Iben el-Kajimin,
Muhamed bin Abdulvehabin dhe nxenesit e tij, kurse nga me te rinjte permendim Ebu Ala-el
Mevdudin, Sejjid Kutubin dhe Sulejman bin Hamdanin, Allahu i meshirofte.
182

238 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - \

J s-1}.IJ s.}I

2. ata me te cilet kane qene ne lufte, dhe

3. ata te cileve u eshte garantuar siguria.
Te Derguarit i eshte urdheruar qe ndaj atyre me te cilet ka lidhur marreveshje
per armepushim te permbushet marreveshja dhe t'i permbahet, gjithnje derisa
edhe ata i permbahen. Me ata per te cilet frikesohej se do ta tradhtojne, i eshte
urdheruar qe ta nderpreje marreveshjen mbi armepushim, por qe me ta te mos
hyje ne lufte derisa nuk ua ben te ditur se marreveshja nuk eshte me ne fuqi.
Me ata qe e kane thyer marreveshjen mbi armepushim, i eshte urdheruar qe te
hyje ne lufte.
Kur eshte shpallur sureja Et-Teube (El-Berae), ne te i jane dhene rregullat se
si te sillej me secilen prej kategorive. Ne te i eshte urdheruar qe te luftoje
kunder armiqve te vet nga radhet e pasuesve te Librit Uehudeve dhe te
krishtereve), derisa te pranojne dhenien e xhizjes (tatimi personal) me
degjueshmeri ose te pranojne Islamin. Me tutje i eshte urdheruar qe te hyje ne
lufte me mosbesimtaret dhe hipokritet dhe te jete i rrepte ndaj tyre. Ndaj
mosbesimtareve me tehun e shpates dhe harkut, kurse ndaj hipokriteve me
gjuhen dhe forcen e argumenteve.
Ne kete sure i eshte urdheruar qe ta pezulloje marreveshjen mbi
armepushimin me mosbesimtaret dhe qe t' i ndaje ne tre lloje:
I. ata kunder te cileve i eshte urdheruar te luftoje, te cilet me heret e kane
thyer marreveshjen dhe nuk i kane respektuar rregullat e saj,
2. ata me te cilet ka lidhur marredhenie te perkohshme mbi mossulmim dhe qe
nuk e kane thyer marreveshjen. Per te tillet i eshte urdheruar qe deri ne fund ta
respektoje marreveshjen e lidhur, dhe
3. ata me te cilet nuk ka pasur kurrfare marreveshjeje, qe nuk kane luftuar dhe
nuk kane treguar armiqesi kunder tij, ose e kane pasur marreveshjen e hapur
dhe u eshte dhene kater muaj qe te vendosnin, e kur te kalojne kater muaj,
nese nuk e pranojne Islamin, te hyje ne lufte edhe me ata. Nen keta kater muaj
mendohet per ata te cilet jane permendur ne Fjalet e te Lartesuarit:
O

Ip rI UI I b
J

"'

.... o

_,

..-

,,

"E kur te kalojne muajt e shenjte, luftojini idhujtaret kudo qe t'i

gjeni, ... " [Et-Teube: 5]
Muajt ne fjale jane muajt e te ndjekurve, te cilet filluan nga dita e proklamimit
te ketyre dispozitave, me 10 dhu-1-hixheh dhe perfunduan me 10 rebiul-ahir, e
jo muaji i shenjte, i cili permendet ne Fjalet e te Lartesuarit:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....I s.1_p.J1_, s. ..,i, 239

,..

,,.

;. i

:?tJ1J
..... o

"Tek Allahu numri i muajve eshte dymbedhjete, ashtu si eshte ne

Librin e Allahut prej dites kur krijoi qiejt e token. Prej tyre kater
jane te shenjte ... " [Et-Teube: 36]
Nga keta kater muaj njeri eshte i vec;uar, e ky eshte muaji Rexheb, ndersa tre
jane te njepasnjeshem, e ata jane Dhul Ka'de, Dhul Hixh-xhe dhe Muharrem.
Mandej, me kete ajet i eshte urdheruar qe kur te kalojne keta kater muaj (nga
10 dhu-1-hixhxhe deri ne 10 rebiu-1-ahir), te hyje ne lufte. Por, deri ne
skadimin e afatit, askush prej idhujtareve nuk mbeti ne mosbesim. Te tjereve,
si te mbrojturve ne shtetin islam, u eshte suplementuar xhizja (tatimi
personal).
Me kete ata jane reduktuar ne dy kategori: e atyre qe u eshte garantuar siguria
me pagimin e xhizjes, per sa kohe i qendrojne besnik shtetit islam, dhe e atyre
qe i ka kercenuar me lufte. Keshtu qe mbeten gjithsej tre kategori njerezish ne
toke: muslimanet, te mbrojturit nen pushtetin islam dhe ata me te cilet jane ne
gjendje lufte." 183
Ne ajete te shumta flitet mbi qellimet e luftes ne rruge te Allahut. Ketyre u
perkasin edhe Fjalet e Allahut te Lartesuar:
:;,

,>'

J::UI

GJ 0fa U <.?- fuJ

,,..

,..

,,.

.,,,.

,.,

.,

"Luftojini ata derisa te mos mbetet idhujtari (besimi i kote), e i tere

adhurimi te behet vetem per Allahun ... " [El-Enfal: 39]
Abdurrahman bin Zejd bin Eslemiu pohon se kjo do te thote: "Luftoni gjithnje
derisa perkrah fese tuaj do te kete mosbesim." 184
I Lartesuari me tutje thote:
,,..

,,.

'/JJ

oil

,,.

..>'

;_;- ) <l5" J-::U\ ; \ J-:;)

,.,

,,..

.,,.

,,.

,,.

,,,.

,,.
O

0\

183

Shiko: c160-158/3o

184

Shiko: .c597/3o "_;;5 .:r-1 p-AJ'

:')w.1 )lj'

(.>
.,,.

,,.

::,

.,,.

J,,i ($ill;
,,

240 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - 'j..,.,I s.lylJ s.yl

"Ai eshte qe e dergoi te Derguarin e Tij me udhezim te drejte e te

vertete, e per ta here qe te dominoje mbi te gjitha fete, edhe pse kete
e urrejne idhujtaret." [Et-Teube: 33)
Allahu i Lartesuar thote:

J ....

__y>-J)

"(U lejuan te luftojne) Ata, te cilet vetem pse thane: "Allahu eshte
Zoti yne!",- u debuan prej shtepive te tyre pa kurrfare te drejte. E
sikur Allahu te mos i zbrapste disa me disa te tjere, do te
rrenoheshin manastiret, kishat, havrat e edhe mesxhidet, qe ne to
permendet shume emri i Allahut. E Allahu patjeter do ta ndihmoje
ate qe ndihmon rrugen e Tij, se Allahu eshte shume i Fuqishem dhe
gjithnje Triumfues. (Ai ndihmon) Ata te cilet kur Ne u mundesojme
vendosjen ne toke, e falin namazin, japin zekatin, urdherojne per te
mire dhe largojne prej te keqes. Allahut i takon perfundimi i
r;eshtjeve." [Haxhxh: 40-41)
Qellimi i luftes ne rrugen e Allahut eshte qe vetem Allahu te adhurohet ne
toke, qe boten ta sundoje ligji i Allahut (Sheriati), qe njerezimi te lirohet nga
roberimi ndaj tjeterkujt pervec; Allahut. 185 Ne qellimet e Iuftes ne rruge te
Allahut gjithsesi hyn shpetimi dhe ndihmimi i te shtypurve, sic; thuhet ne
Fjalet e te Lartesuarit:
0

"'

,,.

,,,.

J ,,,.

01_;,;, :J1J I 0uf U CJ

G:. i c; 0) J-\
\J \) i tkj\ \

)
j
2-1;

.,,,,

!II

1:UJIJ :LllJ t_;.)

,,,

.,,.

.,,

:fJ

,... 0

,..

.,,

....

(I)

2-1; 0-4
\
,
,

LJ \)

"(;'keni qe nuk luftoni per Zotin dhe per (t'i shpetuar) te paaftit:
nga burrat, nga grate e nga femijet, te cilet luten: "Zoti yne!
Nxirrna nga ky /shat (Mekka), banoret e te cilit jane mizore. Jepna
nga ana Jote shpetim e ndihme!" [En-Nisa: 75]
Kurse tani kemi per te pare se si muslimanet hiqnin dore (distancoheshin) nga
te gjitha grupet e mosbesimtareve dhe si luftonin kunder tyre.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f'f.....,I s.ly.JI _, s. _,J1 241

a) Te hequrit dore nga politeistet

1. Pas formimit te shtetit islam ne Medine, duhej te vinte ne radhe largimi i

trungut te mosbesimit dhe politeizmit ne Mekke dhe ne qytete te tjera. Gati
tere sureja Et-Teube flet mbi luften kunder politeisteve. Gjeresisht mbi kete
mund te mesohet ne vepren e permendur te Then el-Kajjimit.
I Lartesuari thote:
.... o

,.,.

;J J-I J _;.J ;1JI o,.(_;

.....

,.,. .,.

.,.

;f;

;f;

UI I * I
r;, ,.,.

;fi

.;

,,,

,1j

,.,.

,,,...

....

,.,. ,,.

....

01iJ * J-}l5:JI I 0iJ .JJI lIJ i i

,,..

,,.,.,.

,.,.

........
0 /0

....
If, ,.,.

ff,

, ,, '. < ''\\ '. _ , I 0i '<tJ1 :..::...11 ,. , 81 JI 4-l, ,, .JJ

0u
, YJJ I
YJJJ.:-->.r----0' , f.
,
fl"'
c-iY..v'
';< '. ill''" .JJ ., _r.?
,,.'Ci\'.l':-t_;'
\'
,,.!
.
' '("1".
IJ
r-y
U1:J
.r->-
r-' J.., _r-!J I
,
1/r J L0
1
J-il1 u1 * i yl.kJ

.
'
,
'
'
'
,
'
.
-::i.:: JI
:'11 \ 01
" , \\ I -l.; 1:'.G..i ('\;:.
'.";.,..!'.;\ lu *
0

,,.

,,.

.... ....

.... ....

r;,

,...

....
,,.

....

,,.

,.,.

....

....

;fl

r-N

,,

;f;

,,.

,.,.

;f;

,.

....

,,.

r1

,,..

$,

.,, ........

....

r....

,,..

r--

;Ii

....

,.,.

-,

,,,

.... .,.,.

,.,.
,,,,.,.

;,s

c-

;f;

....

;f;

,,;

,,.

,.I

;f;

,,.

....

,...

,,..
,,..

....
.,,,.,.

r--

0 ,,.

.,,

,.,.

r-:-:

....

... o

IJIJ JIJ J.b!-J _;t.G:-J I lpu (I UI

JS'
.# 1 01 1 olS') 1y1J olL,a.JI 1;1.;iJ 1;.L; 0 .(o'_;

.,,

""

,.,.

;;,

.;,

l1i

....

,...

i ;1JI

,.,.

;!

rUS'

,,

,,,.

,,.

,,.

....

,,.,,.

,,.

,,.,,

....

,,.

;;, J

....

,.,.

,,.....

J>- l.; \ \ i 0J *
,,.

;<i 0
u
0 1;_:..u 1;1;;:'..1 w rl;,Ji \ r-1 J-\ u _;.
)

::,

""

,;

,,.

,,.

;f;

;f;

'
,, U '("1;:. I ,'. \;. 01' * '.:
<" I y.,___;..
U'J U\' '
t"''='
J ,J I\
. - I
',
' ,:. I * 0 - u ' ,,<i' ' ,, 1; 'L;' ' \' -t, ' <":'
\.Lu .JJI oLL 1J
J .J' t"'" _rP __;..

.r' J r

_r-"
-,
, , UJ Ul
,j 0 U * 0 _,.G; 1)l5' ,.C. l :; IJJ

,"

,,,

,.,.
/

,,.

::, ,,,.

!Ii

.,.,

JJ

,,.

;;,

.,.

,,,.

,,,.

.,.

,,,.

/0 /

r-

....

.:/:?

.,, ::,
J

,.,.

,,.

,,,.

,,,.

,,,

,,,

$,

,,.

JJ

,.,.
O _.,

(5

,,,.

.,,

,,.

,,.

_P.'_;.

,,, ,,,.

,,,.,,,.

,,. .,,

,,,.

::u1 1:,;. olS') 1y1J olL,a.JI 1_;1.;iJ 1;.L; 0

.,. .,,,,,

,,.

* 0J1:;Ii :,1J
/

,j,,, 1);.bJ ,., i I 0),.,J * 0;...i;.; i oL;UI J

.,,

,,,.

J.,,

1
0/

,,,. ,,,.

,,,.

.,,

,,-

.;,

,.,

.,.,,,

,,,.

, ;.s , ,,, ,,
.,,

,,,.

,;

,,,.

J <>'

.,.

c:,.; 0uf ui * 0-; 0i u 1 i 1w

,.,

,,,.

,,,

0i i u i :::: J:,i
J

J,,,.

. . J
J 1,.J,-:,

;.s
J

,,,. /

,,,.

.,,

.....:

.::;
0J

.,, ,,,.
,,,.
,,,.

,,,.

,,,. ,,,.

.,,

J>- ) ;.) r1;:.t 1) i

' , 11 , ,, , 1,
,. . ' , -, u I "
'-. .
: 0
...l,1., '\.U1 ...\JlJ ,.J,
1 y1; * Y
,
,
,.,

,,,.

YI

.,.

242 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...,\
:r,

J 111'
".lJ
J

,.,

:r,

p
I 'c '\....,J>...U
J, * '
'' J iJ
' ' JJ
, '- "
. . y
JJ ...l.,o J
- .
.J U:--4

I', ' ' ' , ".lJ

J 111 '--'
J
J,, '
. -J
" - if

.J s.lpllJ s."iyl

JJ ,,.

,., .,,.

,.,

,,..

,.,

,.,,.,

:::-

.,.

"Denoncim nga Allahu dhe i Derguari i Tij ndaj idhujtareve me te

cilet ju patet lidhur kontrate (kumtese per shkeputjen e
marreveshjes). Pra, ju (idhujtare) qarkulloni neper toke (lirisht)
kater muaj, e dijeni se Fuqine e Allahut nuk mund ta beni te paaJte
dhe se Allahu mposht mohuesit. Dhe (ky eshte) nje kumtim nga
Allahu dhe i Derguari i Tij, drejtuar te gjithe njerezve ne diten e
haxhit te madh, se Allahu eshte terhequr prej (marreveshjes)
idhujtareve, e njekohesisht edhe i Derguari i Tij. Po nese
pendoheni, do te jete me mire per ju, e nese ia ktheni shpinen
(rruges se drejte), ta dini se nuk mund t'i shpetoni (ndjekjes se)
Allahut. E ti, pergezoji ata qe mohuan me nje denim te
padurueshem. Por atyre idhujtareve me te ciet keni lidhur
marreveshje, e te cilet nuk ju kane shmangur asgje dhe nuk e kane
ndihmuar askend kunder jush, pra, edhe ju permbushni
marreveshjen e tyre deri ne aJatin e caktuar. E kur te kalojne muajt
e shenjte, luJtojini idhujtaret kudo qe t'i gjeni, roberojini dhe
ngujojini ata, e vejuni prite ne <;do shteg. Ne qoJte se pendohen, e
Jalin namazin dhe e japin zekatin, atehere ua leshoni rrugen, se
vertete Allahu Jal eshte Meshirues. E nese ndokush prej idhujtareve
te kerkon strehim, ti strehoje ne menyre qe t'i degjoje Fjalet e
Allahut (Kur'anin), e mandej percille deri ne vendin e tij te sigurt.
Kete ngase ata jane popull qe nuk e dine (te vertetiin e fese islame).
Si mund te kene idhujtaret bese (marreveshje) tek Allahu dhe tek i
Derguari i Tij, perve<; atyre me te cilet keni lidhur marreveshje
prane Mesxhidit te Shenjte (Ka 'bes), e derisa ata i permbahen
(marreveshjes) permbahuni edhe ju. Allahu i do ata qe ruajne
besen. Si (mund te kene bese) ata te cilet nese ju mundin, nuk
perfillin ndaj jush as Jarefisni dhe as marreveshje? Ata ju bejne
lajka me fjalet e tyre, kurse zemrat e tyre kundershtojne ngase
shumica e tyre jane besethyes. Ata i shkembyen ajetet e Allahut per
nje vlere te paket dhe penguan nga rruga e Tij. Ata keq vepruan.
Ata nuk repektojne asnje besimtar, as Jarefisnine as marreveshjen;
si te tille ata jane perdhunues. Po, nese ata pendohen, e Jalin
namazin dhe e japin zekatin, atehere i keni vellezer ne Je. Ne
sqarojme argumentet per ata njerez qe kuptojne. E nese ata thyejne
zotimet e tyre pas marreveshjes, oJendojne Jene tuaj, atehere luJtoni

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

243

r")L.,1 1}1J }'

kreret e mohuesve. Ata vertete nuk kane bese, luftoni qe te Jrenohen

(nga krimi e fyerja). Perse te mos e luftoni nje popull qe thyen
zotimet e veta dhe tentuan te debojne te Derguarin? Ne te vertete ata
ua filluan te paret luften. A u frikesoheni atyre? Me e drejte eshte
t'i frikesoheni Allahut, nese jeni besimtare. Luftojini ata, Allahu i
denon dhe i mposht ata nepermjet jush, e juve ju ndihmon kunder
tyre dhe sheron zemrat e njerezve besimtare. Dhe Ai menjanon
brengat nga zemrat e tyre. Allahu ia pranon pendimin atij qe do.
Allahu i di te fshehtat dhe me urtesi zgjidh r;eshtjet." [Et-Teube: 115]
2. Allahu i Lartesuar ua ndalon hyrjen ne Mesxhidin e Shenjte dhe thote:
'\'::_I\\
I Y.fi
, _, ili"
< , I\ L:51 Iy-T J.._
'. 0y-:
'. .lJI 1',
1G'. i _r'-' ,

:
: ,, u-: ill\ - 01:J' \i.A,
J

//

" <:::.._
.,_..- I ill\ 01 .. G 01 .
$

;:;,

.,..

;:;,

;:;,

-:::-,.,

<:: .':. y, .

)"'

"O ju qe besuat, vertete idhujtaret jane te ndyre, andaj pas ketij viti
te mos i afrohen me Mesxhidit (xhamise) te Shenjte. Nese i
frikesoheni skamjes, Allahu me Deshiren e Vet do t'ju pasuroje me
miresite e Tij. Allahu eshte i Gjithdijshem, eshte i Urte." [Et-Teube:
28]
Then Kethiri thote se ky ajet eshte shpallur nente vjet pas hixhretit. Prandaj i
Derguari i Allahut :i se bashku me Ebu Bekrin e dergoi Ali bin Ebu Talibin,
Allahu qofte i kenaqur me ta, dhe e urdheroi qe t'i informoje "qe prej ketij viti
politeistet te mos vijne ne haxhxh dhe qe askush te mos sillet i zhveshur rreth
Ka'bes." 186 Allahu kete e beri obligim per te gjitha kohet. 187
3. Allahu i Lartesuar ka ndaluar qe politeistet te merren per gra. Duke folur
mbi marreveshjen ne Hudejbije, Then Xhabir et-Taberiu paraqet se tek i
Derguari i Allahut kishin ardhur grate besimtare dhe Allahu i Lartesuar ka
shpallur:

;s..

ill\:;_u
..::.ii? GI
b:- bl 1_;1 J.lJI 4
,, ,,.
,,
0_,b.-7 UJ j>-:; U JI Jl:;p.-) ili oG:?:; 0
,.,

.,,

,,

//

_..

-:::-

/ ::e

.,,

.,.

;:;, J

,,

,,,_

,.,

,.,

:;,

,,.

//

}/

,,,

,,

,,.

UJ :;;..( J';:fi \ d' ::ir CG- UJ 1_,iijf G }T)

,,

186
187

Shiko: ._,d1 'JJ-' .;,-iJ :1 yl::S" c4655c. 317/80

Shiko: .(73/4(.) :'JlS .;r.1.;,-iJ"

:\,,Jl>'..,)1

-:::-

"'

244 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>'.._.., "1p.J1.., "}I

"0 ju qe besuat, kur t'ju vijne besimtaret e shperngulura (prej

Mekkes), provoni besnikerine e tyre - ndonese Allahu di me se miri
per besimin e tyre - nese vertetoni se ato jane besimtare, atehere
mos i ktheni ato te jobesimtaret, pse as ato nuk jane te lejuara per ta
e as ata nuk jane te lejuara per to (ne emer te kurorezimit). Ju nuk
keni pengese te martoheni me to, pasi t'ua jepni vleren e kurores.
Mos i mbani nen kurore idhujtaret, por kerkoni (prej idhujtareve
Mekas) ate qe kane shpenzuar per to dhe ata le te kerkojne (prej
jush besimtare) ate qe kane shpenzuar. Keto jane dispozita te
Allahut me te cilat Ai gjykon ndermjet jush; Allahu eshte me i
Dijshmi, me i Informuari." [El-Mumtehine: 10}
Then Xheriri me tutje thote se Umer iben Hattabi qe ate dite i leshoi dy gra
politeiste me te cilat kishte jetuar deri atehere. 188
4. Qe nga ajo kohe muslimani e ka te ndaluar te jetoje ne rrethin e
politeisteve. Kjo ndalese ka ardhur pasi qe Allahu e forcoi fene e Vet dhe pasi
besimtaret e formuan shtetin e tyre islam. Muslimanit i eshte ndaluar te jetoje
ne shtetin politeist nga frika qe mos te bjere ne heretizem nga njera ane dhe qe
nga ana tjeter t'i bashkangjitet bashkesise me popullsi dermuese muslimane,
sepse ata jane te vetmit te cilet mund t'i japin ndihme vellezerore, perkrah
njerezve te tjere. I Derguari i Allahut thote: "Une heq dore nga fdo
musZiman qe jeton ne rrethin politeist." "Perse o i Derguar i Allahut?" - ishte
pyetur. "Per ate se nuk mund te dallohet zjarri i kujt a i cilit eshte." - i eshte
.. ..
pergJigJUr. 189

b) Mohimi i ithtareve te Librit (jehude dhe te krishtere)

Me heret kemi thene se xhihadi eshte nder format me te mira te njohjes se

muslimaneve dhe te dallimit nga te gjitha llojet e mosbesimit, duke i perfshire
ketu edhe pasuesit e Librit Uehudet dhe te krishteret).
Ketu do te paraqesim disa ajete te cilat, perve<; Juftes ne rrugen e Allahut,
obligojne ne mohimin e pasuesve te Librit. Ajeteve te tilla u perkasin edhe
188 Shiko: (69/lo :I ..:r."i ;,...i]1 ..,u,i i )o.;\ (100/260 :\,_p.hll
)
189 Shiko: .:....i- r i,lL,l'll Ju ,(1604 329/So :",i,-JI' ..,..i..o.,,.-JIJ .\ y\5 (2645 105/30 JI i,li .:r'
c.
c.
<1474c.11120 , t'u,.,

:fa1 .:r-

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f)l.....1 s-ly.JIJ s-_,J1 245

ajetet nga sureja Ali-Imran, te cilat flasin gjeresisht mbi ta dhe e zbulojne
armiqesine e tyre ndaj Islamit dhe muslimaneve:
,

'
J ' \7 r I .__,L:S:]\
.r--:;- , , . , ...r1 ..iL- * JJ

,,,

,,,

,.,

,,,.

':<: I .__,L:5:j\ \'..iC'

rTJ ,<lJI ,oGT,- J J_r-A,J
r-:, , . , ...r 0

,,,.

::.

,,,

0 r) :;J1 0;iJ)

Jo

,.,

.,.

:;J1

"0 ithtare te Librit, perse nuk i besoni ajetet (Kur'anin) e Allahut, e

duke e ditur te verteten? 0 ithtare te Librit, perse, duke qene se ju e
dini, te verteten e ngaterroni me genjeshten dhe fshihni realitetin?"
[Ali-lmran: 70-7J]
,,

1;._"
* J
1' :7 G.
', ill\' <lJI oGli
':<::rI .__,L:S:]1
1'.. iC' if
1.
J J_r-A,J
u
.
J
I G. 1 1 i1 G:- P, T:; ;1JI :}- J J4 r-: I
,,,.

.,,

1.
1'.. iC' i..r
u
if,

,,.

,,,.

;:.,

,,,

,,,.

,,,.

.,..

.,,

;;:;

Jo

,,, .,..

,,,

.,,

,.,

,,,.

0
,

"Thuaj: "O ithtare te Librit, perse i mohoni ajetet (argumentet ) e

Allahut?" E Allahu mbikeqyr ate qe veproni. Thuaj: "O ithtare te
Librit, perse e pengoni ate qe beson nga rruga e Allahut, duke u
angazhuar qe ta paraqitni ate te shtrember, ndersa vete ju, jeni
deshmues se eshte e vertete! Veprimi juaj nuk mund t'i shmanget
mbikeqyrjes se Allahut." [Ali-Imran: 98-99]
Ne suren El-Maide Allahu i Lartesuar thote:

"Thuaj: "O ithtare te Librit, a na shihni per te mete vetem pse e

besuam Allahun; besuam ate qe na zbriti neve dhe ate qe zbriti me
pare? S'ka dyshim, shumica prej jush jane te shfrenuar." Thuaj:
"A t'ju lajmeroj per nje te keqe (te zeze) me te demshme (nga ajo e
mete qe nae shihni) si denim nga Allahu? (Ajo eshte) Mallkimi i atij
qe e mallkoi Allahu dhe hidherimi ndaj tij, qe disa prej tyre i
shnderroi ne majmune e ne derra, e i beri adhurues te shejtanit. Te
tillet jane ne pozite me te keqe dhe me te humburit prej rruges se
drejte." [El-Maide: 59-60]

246 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')\....i\ .j s-l}IJ s-"1_,JI

Ne keto dhe ajete te tilla te ngjashme zbulojme perbuzjen ndaj pasuesve te

Librit dhe denimin e genjeshtrave dhe veprimeve te tyre te turpshme.
Teksti kur'anor me tutje i drejtohet te Derguarit e me kete edhe
'
besimtareve pas tij, qe pasuesve te Librit t'u thone se nuk kane kurrfare feje
derisa nuk i respektojne dispozitat e Librit te Tij.

rc-

1 4U1' 01" 11 1 , - , ,, 1;:._: '._1 ._.,13:Ji 1... 1.

. t"''::"',
<"\\ J j'.1 G)' <
if
.,,
.,. ,,.
,,, ,,, ) )..r'
.,,. S-(5"'"'
.. r-- ,,. . ,,. u - u
.'!' t"'';
'('')
1;._ J'
, ili .r' ) WI .f G ' ) \'

-: !
ft';' j:i.,-:-)
.)
J

,,

.,.

,,.

,,

,,

,,

t 1<<' t.rci , '.

.,,

-;:,

,,

<

c,

,,.

J.jlS'.JI r;i1

"Thuaj: "0 ithtare te Librit, ju nuk jeni asgje (ne fe) derisa te mos
zbatoni Tevratin, Inxhilin dhe ate qe ju zbriti nga Zoti juaj." E kjo
qe t'u zbrit ty nga Zoti yt do te shtoje te shumica prej tyre rezistence
e mohim. Po ti mos u keqeso per popullin qe nuk beson." [El
Maide: 68)
Ky ajet merr pjese ne formen me te forte te mohimit te pasuesve te Librit,
fiseve jehude Benu Kajnuka, Benu Kurejdha dhe Benu Nadir, paraqet
argumentin me te mire te domosdoshmerise se luftes kunder tyre dhe te
mohimit te fese se tyre te gabuar. Ne kapitullin e gjashte te librit te dyte do te
kete me teper fjale, nese Allahu do, mbi debimin e tyre nga Gadishulli Arabik.

c) Mohimi i hipokriteve

Shembulli se si duhen mohuar hipokritet me se miri eshte te merret nga

qendrimi i te Derguarit te Allahut ill5 ndaj tyre. Mbi kete Then El-Kajjimi thote:
"Sa i perket qendrimit te te Derguarit ill5 ndaj hipokriteve, duhet ditur se ai ka
urdheruar qe te pranohen ashtu sic; prezantohen publikisht, qe gjyqi mbi
ndjenjat e tyre te brendshme t'i lihet Allahut dhe qe atyre t'u kundervihemi
me dituri dhe argumente. Allahu e ka urdheruar qe te kthehet nga ata, qe te
jete i rrepte ndaj tyre dhe qe t'iu drejtohet me stil retorik, se mos kjo ndoshta
do t'i preke zemrat e tyre. I ka ndaluar qe t'ua fale xhenazen, qe t'i vizitoje
varret e tyre dhe i ka bere te ditur qe nuk ka per t'i falur, nese kerkon falje per
ta." 190

Me heret kemi thene se nga cilesite me te dalluara te hipokriteve jane edhe

. keto: miqesohen me mosbesimtaret, e urrejne fene e Allahut dhe fusin
ngaterresa ne radhet e muslimaneve.

190

Shiko: .(161/30

:')w.1 )IJ'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\...,1 .j ,.1_pJ1_, .. _,J1 247

Prandaj Allahu i Lartesuar, duke folur mbi ta, u ka bere te ditur besimtareve se
jane te obliguar t'i mohojne dhe te largohen nga ata. Ka ajete te shumta
kur' anore qe flasin se si duhen mohuar ata.
1. Shmangia nga hipokritet dhe tregimi i ashpersise ndaj tyre eshte nga format
e mohimit te tyre. Ashpersia ndaj hipokriteve eshte e permendur se bashku me
luften kunder mosbesimtareve.
I Lartesuari thote:

, _, i , > , ,,.
1 J:_)

, , ' t, '. , '1 ! '

1 )
r')

'. t.::k) J, \J 1 :.U.G:- i 1 1 1 '. l;

, -

"0 i Derguar, lufto pabesimtaret dhe hipokritet dhe sillu rrepte

(ashper) ndaj tyre - vendi i tyre eshte xhehennemi, qi! eshte
perfundimi me i keq." [Et-Teube: 73]
Ky ajet, ne forme teresisht te njejte, perseritet ne ajetin nente te sures "Et
Tahrim". Sureja "Et-Teube" aq shume i ka zbuluar hipokritet, sage quhet edhe
"El-Fadihatu". Buhariu ne "Sahihun" e vet paraqet nga Se'id bin Xhubejri se
Then Abbasi kete kapitull e ka permendur nen titullin "Et-Teube". Then Abbasi
i ka thene: "Titulli tjeter per "Et-Teube" eshte "El-Fadihatu". Ajo ende eshte
duke u shpallur."
Per te kane menduar se nuk do ta lere askend pa e permendur. 191
Ne suren "En-Nisa", Allahu i Lartesuar mbi hipokritet thote:

.,, ,..

ill\3 J_,.i (,,>\ ;g Lb \Jj; b Lb 0)yi73

'1<'y:')
US'
<lJL (" <lli
1;._ u
' r../'!''G 0 c
,), ),
0

.;,

;:;,

.,,

,.. .,,

'

J.

,J

"Dhe thone: "(jemi) Te bindur." E kur largohen prej teje, nje grup
prej tyre (naten) planifikon difka tjeter nga ajo qi! u thua ti. Allahu
shenon ate qi! ndryshojne. Mos u vi! veshin atyre e mbeshtetju
Allahut, se mjafton mbrojtja e Allahut." [En-Nisa: 81 J
2. Ndalesa per faljen e xhenazes dhe vizites se varrezave. Allahu i Lartesuar,
ne lidhje me hipokritet, te Derguarit te Vet i thote:

4-lJ
ill IJfa lo>. U3 li 0C -G-i J,aJ U3
,.,
,,.
.;,

,...

,.,

//

/.

,...

//

,,,

u r'J
' , , IYic,J
u

,...

::,

,!J

.,,

248 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 s.1).IJ s._,J1
"Dhe asnjerit prej tyre kur te vdesin, mos ia Jal namazin ( e
xhenazes) kurre, e as mos qendro prane varrit te tij (per vizite), pse
ata mohuan Allahun dhe te Derguarin e Tij dhe vdiqen kryenefe."
[Et-Teube: 84)
Then Kethiri thote se ky urdher vlen per cilindo, per hipokrizine e te cilit s'ka
dyshim, edhe pse ketu mendohet konkretisht mbi Abdullah bin Ubejj bin
Selulin, udheheqesin e hipokriteve. 192
3. Nga hipokritet nuk eshte pranuar arsyetimi per mospjesemarrjen ne lufte
dhe nuk u eshte lejuar qe te marrin perseri pjese. I Lartesuari thote:

J1.,, tiJ1 0,..

fa >- J.,. )k,, ,,.. lb
,,.
2 IJu o J3i l: l 13 l_,l;l.i JJ

1f ly.fa:)
,,,
WI
o

,,, .,,.

T.

o ,,,

Jo

,,.. ,,..,,.

,,.

,,,

.,..

.,..

,,.

,,,

...

,,.

,,,

,,..,

"Nese Allahu te kthen ty (prej Tebukut) te ndonje grup i tyre

(hipokriteve), e ata te kerkojne leje per te dale (me ty ne ndonje
lufte), thuaju: "Ju nuk do te dilni kurre me mua dhe kurre nuk do
te luftoni ndonje armik se bashku me mua! Ju ishit te kenaqur
heren e pare qe nuk luftuat, pra rrini me ata qe mbeten." [Et-Teube:
83)

r--G

0J0
<lll IS :U Ji:) IJ U :1 ;_ I
;1J >;Ji J 0J) J <lli 0;;_.J t5'!t;:.i
:f,

,,, ,,,,

,,.

,., 0 J

,,.

J ,.,

,,,

C-:

,,..

,,,

.,,.

.,..

,,.

:f,

J .,.

J
,;

.,.

.,,.

r'.c 1;,o?l.;\ \ ;1J 0 * 0p P0 * 0 1)\S' :1;,. (. 'g;_ 1JLJ ! r'.c 1;,ofG

,..

.,,. 0

.,,,,.

..- 0

,..

:f,

,,.

:f,

J ,,,

,,,

:f,

,,..

.,.

J J

..,

,,..

J ,,.

WI rI '_; U all 0 \) 0 \

"Kur te ktheheni te ata, ata do t'ju kerkojne falje, thuajuni: "Mos u

arsyetoni, ne nuk ju besojme, per gjendjen tuaj na ka njoftuar
Allahu. Vepren tuaj do ta shohe Allahu dhe i Derguari i Tij, e
pastaj ju do te ktheheni tek Ai qe i di te fshehtat dhe te dukshmet, e
Ai do t'ju lajmeroje per ate qe e keni vepruar. " Ata do t'ju betohen
ne Allahun kur te ktheheni tek ata, per te mos i qortuar, ju pra,
hiqjuni tyre, ata jane te ndyre: e vendi i tyre do te jete xhehennemi,
shperblim per ate qe fituan. Ata ju betohen juve qe te jeni te
192

Shiko: <132/4(:_) :'_#' .;,,!'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"f-.,1 1y.,11J _,.11 249

ki!naqur me ta, e ni!se ju shprehni ki!naqi!si, Allahu nuk i!shti! i

ki!naqur me popullin e paturpshi!m." [Et-Teube: 94-96]
4. Per hipokritet nuk eshte e lejuar te kerkuarit falje nga Allahu:

\:fa:,:: f 0

.f

u :,f

; N\

, I\
,
, < "'t
'. - Li..ll i
, ,, <l)L, IJ

r <.f U ;_u\J .J;Y'JJ

,
,
,; 0

,; 0

:;,

:;l

,,, ,,,

,,,.,,

"Ki!rko falje per ta ose mos ki!rko (eshte e njejte), e edhe ni!se
ki!rkon falje shtati!dhjeti! here, Allahu nuk do t'ua fali!, sepse ata
mohuan Allahun dhe ti! Di!rguarin e Tij, e Allahu nuk vi! ni! rrugi!
(tii shpetimit) ata qi! nuk respektojni!." [Et-Teube: 80]

J 0J r;;iJ y- \) ;1JI J;. S ljl \)J

:I ;_u1 , -, - ('""'lr'
._:I
' - I
'i('""'lr'
'_:I ,
,
<; ,
'l \', * 0J
' -,, Ii r
0 I ('""'lr'
('"'i
J
:
,,,

:P

,,,

:;,

,,,

.,

.,,

,o

,,.,.,.

,,,

,,,

,,,.

.,,.

w1 r)1 <.f

,,,

,,,

,,,

,,,

,,, ,,.

.,,

.,,.

u 1

"E kur u thuhet: "Ejani tek i Di!rguari i Allahut qi! ai ti! ki!rkoji!
prej Tij falje per ju",- ata tundin kokat e tyre dhe i sheh se si ta
kthejni! shpini!n duke e mbajtur veten ti! madh. Sa u pi!rket atyre,
i!shti! krejt nji!soj: si ki!rkove per ta falje, si nuk ki!rkove per ta falje
(nga Zoti), sepse Allahu kurrsesi nuk do t'i fali! dhe i!shti! e sigurt se
Allahu nuk ia ofron udhi!zimin popullit arrogant." [El-Munafikun:
5-6]

d) Nderprerja e miqesise me te afermit, nese e kundershtojne

Allahun dhe te Derguarin e Tij
Me heret kemi thene se ne periudhen Mekase besimtarit i eshte urdheruar qe
mos t'i nderprese lidhjet me prinderit mosbesimtare, por qe edhe me tutje te
sillet mire me ta dhe te beje mire ndaj tyre.
Kemi thene se ne asnje menyre kjo nuk do te thonte dashamiresi ndaj
mosbesimit te tyre, por qe kjo megjithate nuk do te thonte as nderprerje e
marredhenieve me ta. Nderkaq, ne periudhen medinase, pas formimit te
pushtetit islam dhe percaktimit te luftes (xhihadit) kunder mosbesimtareve
dhe politeisteve, gjerat ndryshuan dhe erdhi deri tek nderprerja e plote e
marredhenieve ne mes besimtarit dhe te afermve te tij; mosbesimtareve,
politeisteve dhe hipokriteve, pa dallim.

250 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l...1

J 1}.1 _., .,i,

Mbi kete jane shpallur nje numer i konsiderueshem ajetesh, ne mesin e te

cilave jane edhe:
,;

,,.

,;

;P

,,.

.,..

,,.

$1

,,.

lyl5' :,JJ _;,J aJ\ G- :; 0 JIJ .(" UI r:,;JIJ 0 ;,_;. :,; U

,,.,,.

.,,

JJ

,,.

I; .
.. J u li--UI '.F
.
'

J -

,s,

,,.

/0

:,1

01 1

J -

" ,

'

,,,

,,.

,,.

ill\ J-G:- UI
,

,,.

,,.

,,.

,,.

' fl'_y-:
' I 'J i
' -- Gi. J' i
' -- L,l
2.1..<l'
, JI ' Ji
.
c$ G,.
:,1

,,..,,

,,.,

J J
J

ui 1 Y :,1 1J

"Nuk gjen popull qe e beson Allahu dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre. Ata jane qe ne zemrat e tyre (Ai)
ka skalitur besimin dhe e ka forcuar me shpirt nga ana e Tij dhe ata
do t'i shpjere ne Xhennete, neper te cilet rrjedhin lumenj. Aty jane,
pergjithmone. Allahu ua ka pelqyer punen e tyre dhe ata jane te
kenaqur me shperblimin e Tij. Te tillet jane pale (partia) e Allahut,
ta dini pra, se ithtaret e Allahut jane ata te shpetuarit." [El
Muxhadele: 22]
Dijetaret e tefsirit thone se ky ajet eshte shpallur per rastin e Ebu' Ubejd Amir
bin el-Xherrahut, i cili ne Uhud kishte vrare te atin, Abdullah bin el
Xherrahun, per rastin e Ebu-Bekrit, i cili ne Luften e Bedrit, kishte thirur ne
dyluftim birin e vet, per rastin e Umer bin El-Hattabit, i cili ne Beder kishte
vrare dajen e vet, El-Asa bin Hishamin, dhe per rastin e Ali bin Ebu Talibit
dhe Hamzes, te cilet ne Beder kishin vrare bijte e Rebies: Utben, Shejben dhe
El-Velid bin Utben. 193
Me qellimin e shpalljes se ketij ajeti paraqiten edhe disa shembuj. 194 Ky ajet
fisnik tregon mbi mohimin dhe ndarjen e plote te miqve te Allahut nga miqte
e shejtanit, mbi obligimin e besimtareve qe te radhiten ne radhet e
muslimaneve dhe te lirohen nga te gjitha llojet e bajraktarizmit dhe pengesave
te cilat u qendrojne ne rruge dhe mbi lidhjen me nje litar, litarin e Allahut. Ne
realizimin e ketij qellimi nuk mund te pengoje asgje; as prejardhja, as familja,
as farefisi, as miqesia, as vendlindja, as perkatesia fisnore, as perkatesia e nje
populli, as faredo lidhje tjeter e cila do te ishte shkak per dobesimin e lidhjes
me Allahun, te Derguarin e Tij dhe besimtaret. Kjo per ate se ka te beje me
193 Shiko: <79/80 :'_#' .:r.' ,(236 ./) :1$,..,.u 'J.J_}l1 y1.,.,i
.J
194 Shiko: .(307/17o :.;,pi '.:>T_,,.i)1 ri .,i.;11.i.o.,; o)l.r?'J

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"j.,.,,I s-1).IJ s. ..,i1 251

fene dhe se ai i cili radhitet nen flamurin e saj, radhitet perkrah miqve te
Allahut dhe se ai qe kete e refuzon, qendron nen flamurin e genjeshtres dhe
radhitet perkrah miqve te shejtanit, te cilin asgje nuk mund ta lidhe me miqte
e Allahut. 195
Ne suren "Et-Teube" arrin urdhri i fundit dhe perfundimtar: keto dy grupe te
ndahen dhe t' i kthejne shpinen njeri-tjetrit. Ketu behet fjale per vendimin
fatal: te jesh apo te mos jesh besimtar, e jo per ndonje eshtje dytesore mbi te
cilen mund te kete luhatje. Allahu i Lartesuar ne kete sure thote:
0
0 0
<Lll
-TJ- jj\l',
-1 U1 G i <':f , r
1;._-,<
r...s--111
J .WU\
y
1G'
J
,.,
.,,.
,,.J
,...
.,,.
_.,.

0 J O

.,,.

,,-

<

<'cf _ <'Ll -. lS' . 1: u

1 *

rJ .J rJ . u

J ,.,

,...

.;,

)/

, t 2:. i- - . -- tsu1
r-:, 'l1.J1 r'
, J r-- Y- ,yJ ;

\'
(""'N

("T'

"0 ju qe besuat, mos u afroni miqesi (dashuri)prinderve tuaj, as

vellezerve tuaj, nese ata vleresojne mosbesimin kunder besimit. E
kush prej jush miqesohet me ta, ata jane miwre. Thuaj (o i
Derguar): "Ne qofte se eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit tuaj,
bashkeshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe
frikoheni se do te deshtoje, vendbanimet me te cilat jeni te kenaqur,
(te gjitha keto)jane me te dashura per ju se Allahu, se i Derguari i
Tij dhe se lufta per ne rrugen e Tij, atehere, pritni derisa Allahu
nuk ve ne rrugen e drejte njerezit e prishur." [Et-Teube: 23-24)
Eshte urdher i Allahut qe besimtaret te ndahen nga mosbesimtaret, madje nese
ata jane edhe eterit apo bijte e tyre te cilet ne vend te besimit (imanit) kane
zgjedhur mosbesimin (kufrin). 196
Duke e komentuar kete ajet (ajetin 23 te sures Et-Teube), Kurtubiu thote:
"Dispozitat mbi nderprerjen e miqesive ne mes besimtareve dhe
mosbesimtareve, mbi te cilat flitet ne kete ajet, jane te perhershme dhe
obligim deri ne Katastrofen e Pergjithshme." 197 Then Abbasi, Allahu qofte i

195
196
197

Shiko: .(3516-3514/6()

:'J'.>U:il1'

Shiko: .(66/4() : <J!''

Shiko: .(94/8() :..,.w

'wT_,.a.11

),.ii

ri

I
\I

252 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'>L,1

.J 1_pJ1_, }I

kenaqur me te, ne pikepamje te fjaleve kur'anore "lhJ1 '.,fa. J E kush prej jush miqesohet me ta, ata jane mizore", pohon se kjo do te thote
se edhe ai eshte politeist, nese politeizmi i tyre nuk i pengon." 198
Ky ajet kur'anor i ka numeruar gati te gjitha lidhjet, te mirat dhe kenaqesite e
kesaj bote dhe i ka vene ne njeren ane, e te besuarit (akiden) dhe ate qe ajo
nenkupton ne anen tjeter.
Ne kete ajet kur'anor ne njeren ane jane vene eterit, femijet, vellezerit, grate
dhe familja, qe jane lidhje fisnore te gjakut, pasuria, tregtia, shtepite komode
dhe te gjitha kenaqesite e kesaj bote, e ne anen tjeter dashuria ndaj Allahut, te
Derguarit te Tij , besimtareve dhe xhihadit, i cili kerkon perpjekje te medha,
veshtiresi, mohim, dhembje, gjak, plagosje dhe deri sakrifikimin e jetes.
Allahu i Lartesuar e ka ditur fare mire se besimtaret, sipas natyres te cilen Ai
ua ka dhene, mund t'i perballojne te gjitha keto, prandaj edhe ua ka percaktuar
keto, perndryshe Ai nuk e obligon aske me ate qe nuk mund ta perballoje.
Allahu, pra, nga meshira per roberit e Vet, ka mbjelle ne natyren e tyre tere
kete fuqi dhe ndjenjen e kenaqesise se te afruarit Atij, kenaqesi me te cilen
nuk mund te krahasohet asgje, kenaqesi ne perballimin e pafuqise, nenmimit
dhe dobesise, kenaqesi ne lirimin e endjeve te uleta trupore, te cilat
qarkullojne neper gjak dhe lartesimin kah sferat me te larta shpirterore. 199
Shkurtimisht, eshtja e besnikerise dhe dashurise ndaj te mires dhe e mohimit
dhe e urrejtjes ndaj te keqes formen e vet perfundimtare e mori ne periudhen
medinase, ku ne shtetin e sapoformuar islam dashuria ndaj Allahut dhe fese se
Tij u be lidhja e vetme e vertete ne mes besimtareve. Mbi keto themele eshte
percaktuar lufta kunder mosbesimtareve, politeisteve dhe atyre te cilet e kane
thyer marreveshjen. Mbi keto themele ka ardhur urdhri i shmangies nga
hipokritet dhe sillja e rrepte ndaj tyre. Mbi keto themele ka ardhur urdhri mbi
mohimin e atyre qe nuk i besojne Allahut, te Derguarit te Tij dhe nuk e
rrefejne fene e vertete, madje nese ka te beje edhe me me te afermit; te atin, te
birin, vellain, gruan ose kedo tjeter.
Ne saje te besnikerise ndaj ketyre principeve te fese muslimanet u ngriten aq
lart dhe arriten lavdi duke pushtuar Lindjen dhe Perendimin. Muslimanet e
sotem mund ta kthejne famen e te pareve vetem nese i pasojne hapat e tyre,
nese i kthehen fese dhe dashurine dhe besnikerine e tyre ia falin fese se
Allahut dhe besimtareve, heqin dore nga perngjasimi me mosbesimtaret,
198
199

Shiko: <94/8o

:Jo ;ill .:.iT_,.aJ, ri

Shiko: .J (1615/30

:"J'}'J:.)1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?\ 1_pi1J )I 253

politeistet dhe hipokritet, madje qofshin ata edhe me te afermit e tyre. <;eshtje
tjeter eshte ndihmimi i prinderve dhe bamiresia ndaj tyre, madje qofshin edhe
mosbesimtare, sepse obligimi i femijeve qe te sillen ndaj tyre mire dhe qe t'u
bejne bemiresi mbetet deri ne Katastrofen e Pergjithshme.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..I s.l}IJ s._,!1 255

KAPITUlll I SHTATE
Formate miqesise
Permbajtja e kapitullit:
- Cili lloj i justifikimit mund te pranohet dhe cili nuk mund te pranohet?
- Qendrimi i muslimanit ndaj ketyre formave te dashamiresise.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..I

J "'1_pl1J "' }I

257

Kapitulli i shtate
FORMATE MIQESISE

Duke pasur parasysh rendesine e ketij shqyrtimi mendoj se eshte e dobishme

qe ne nje kapitull te ve9ante te trajtojme format dhe menyrat e miqesise. Ne
kete menyre, lexuesi do ta kishte me te qarte se 9'nenkuptohet nen dashurine
ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes dhe krejt 9ka rrjedh nga kjo.
Qe ne fillim do t'ia kisha terhequr vemendjen lexuesit se per secilen prej
ketyre formave nuk do t'ua paraqes perhere qendrimin e sheriatit, per shkak te
veshtiresise se te kuptuarit qe per secilen 9eshtje te jepet vendimi definitiv,
sepse si9 thone dijetaret "Fjala apo qendrimi ndonjehere mund te duken
mosbesim, por permes pamjes se jashtme nuk mund te gjykohet, sepse nuk
dihet se 9'lidhje ekziston ne mes robit dhe Sunduesit te tij. Shikuar ne
pergjithesi, keto forma njihen sipas njeriut me te cilin kane te bejne, a eshte
duke dalur nga feja per ate pse nga dashuria ndaj mosbesimit i do
mosbesimtaret ose eshte duke bere mekat te madh pasi i respekton dhe mbi ta
flet fjale lavderuese. " 200
Kjo per ate se fjala muwalat-besnikeria, miqesia, perdoret ne menyrat nga me
te ndryshme, nga te cilat disa terheqin automatikisht dezertimin nga feja, si9
eshte lenia pas dore e Islamit ne teresi, derisa te tjerat numerohen si mekate te
medha. 201
Islami nga pasuesit e vet kerkon perkushtim te plote ndaj Allahut, kjo do te
thote degjueshmeri dhe nenshtrim ndaj Allahut dhe mohimi i 9do gjeje qe i
pershkruhet si rival. Islami me tutje kerkon qe zemra e besimtarit gjate
peruljes, frikes, shpreses, pritjes dhe te kerkuarit ndihme te jete e drejtuar
vetem kah Sunduesi i vet, sepse ai i cili lidhet me zemer me dike tjeter
perkrah Allahut dhe pret nga ai qe ta ndihmoje, ta furnizoje apo ta udhezoje,
behet skllav i tij. Eshte e njohur se roberimi i zemres eshte me i veshtire sesa

200
201

Sh1'ko. c 17..I')
Shiko: .c43t.f')

' ' .111

'
.:r. .:,......,....._,,
I t:,-WJ ,w, , J ,c2 O 1 I10
1 JT ,:r)' .;r. .......,i..u, I t:,-zJJ "o.i.,,.,U1 JL..o )"

,.i.,,z-

:'l.,.;...J1

))..u,

258

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...1 s.l_p.)IJ s._,J1

roberimi i trupit dhe se roberimi me zemer eshte me i forte se roberimi me

trup.
Kjo pasi besimtarin e vertete nuk e brengos fakti qe do te jete i roberuar, nese
zemra e tij eshte e sinqerte dhe e vendosur (e paluhatshme), sepse ne fund te
fundit mund te perdore edhe mashtrimin, nese kete detyrohet ta beje, e qe ne
zemer edhe me tutje te mbetet besimtar. Teresisht ndryshe eshte me ate njeri
zemra e te cilit eshte e preokupuar me di<_;: tjeter perve<_;: Allahut. Ky eshte
roberim i vertete nga i cili nuk ka dalje.202
Rreziku nga miqesimi me mosbesimtaret pasqyrohet ne ate pse demi per
muslimanet eshte me i madh sesa vete mosbesimi i atij qe per veten e vet nuk
beson. Kjo pasi demi per muslimanet eshte me i madh nga njerez te ketille
sesa sikur ta kishin humbur bindjen vete. Mjerisht, kete e bejne ata te cilet
mendojne se jane duke besuar drejt, ndersa tek Allahu, tek i Derguari i Tij dhe
tek besimtaret jane genjeshtare te thjeshte, e ne pergjithesi eshte e njohur qe
futja e hutimit dhe ngaterrimit ne keto 9eshtje eshte me e rende sesa vete
nderrimi i bindjes. 203
Format e miqesise me mosbesimtaret mund te reduktoheshin kryesisht ne: 204
1. Dashamiresia ndaj mosbesimit te mosbesimtarit, mospublikimi i bartesve te
tij mosbesimtare, dyshimi ne mosbesimin e tyre dhe konsiderimi se ndonje
nga botekuptimet e mosbesimtareve eshte i rregullt (i drejte). 205
Qe miqesia e tille eshte ne interes te mosbesimtareve, a nuk eshte argument
me i mire per kete fakti qe mezi presin te gjejne dike qe do te pajtohet rreth
mosbesimit te tyre dhe botekuptimeve te mosbesimtareve per te pohuar se
jane ne te drejten?
rQe ne fillim, ne hyrjen e ketij libri, kemi thene se pasuesit e tradites se
shendoshe dhe mendimit te njezeshem (ehli-s-sunne we-1-xhema'a)
konsiderojne se dashuria nga zemra dhe urrejtja nga zemra duhen te jene te
teresishme. Sipas mendimit te njezeshem te te gjithe dijetareve, ai qe
mosbesimtarin e do per shkak te mosbesimit te tij, edhe vete eshte
mosbesimtar. Nuk ka asnje dijetar islam qe mendon ndryshe. Then Tejmijje,
Allahu e meshirofte, thote:
202 Shiko: .c96-95 :;.,....,; .;r.':I '-!_,,Al aJL../
1
c.f')
203 Shiko: .c371 :;.,....,; .;r.':I "J )1 t\,;;, J}-11 ?JL.AJ1"
_,...
J')
204 Mbi kete me se miri ka shkruar Imam Muhammed bin Abdulvehabi dhe djemte e tij,
Allahu i meshirofte. Prandaj veprat e tyre i kemi cituar me se tepermi ketu.
205 Shiko: -;,,.._,0-1 c129J'J :".I.?_,:;)1-....JJ.-"J f>l.... 1 .;,.it_,; _).;1

-Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")-1....1 ,.1_}1 _, .. }1 259

"Dashuria nga zemra dhe urrejtja nga zemra, dashamiresia e tij dhe perbuzja,
duhet te jene te teresishme dhe te vendosura. Sepse do mangesi ne kete
shprehet ne mangesine e imanit (te besuarit). Me trup eshte ndryshe, sepse ai
sillet sipas forces fizike dhe qendrueshmerise. Nese dashamiresia dhe
perbuzja e zemres jane te teresishme dhe nese njeriu vepron ne kufijte e
mundesise, shperblimi per vepren e bere do te jete i teresishem.
Kete e veme ne dukje sepse ka njerez qe lejojne dhe perbuzin, dashurojne dhe
urrejne aq sa u pelqen atyre e jo sa deshiron Allahu, i Derguari i Tij dhe sa
urdheron feja, ka paraqet ndjekjen e pasioneve personale (heva). E per te
tillet Allahu thote:
;;,

..... 0

,,.

:ti

:;)

.;,

,,.

.,,

lkJI (yiJI '.> U :ill\ 0 ;1JI '-> lyi, \

j.:oi :;:,
;!,

,.,

". . . e kush eshte me i humbur se ai qe duke mos pasur fakt prej

Allahut, ndjek epshin e vet? S'ka dyshim se Allahu nuk udhezon

popullin zullumqar." [El-Kasas: 50) 206
Sipas kesaj, dashuria dhe kenaqesia jane dy gjera qe, nese jane te
mosbesimtari, nuk dalin nga kornizat e mosbesimit, e nese jane te besimtari,
dalin nga kornizat e besimit (imanit).
2. Manja e mosbesimtarit per mik, mbrojtes dhe ndihmetar, ose edhe hyrja ne
fene e tyre.
Te gjitha keto i Lartesuari i ka ndaluar me Fjalet:

ill\ 0-4 j;:; :;:, :;.:_ii 0 J 0-4 ;:,r J)ls:JI 0:;.:_ii WU

1 .JJ1 J1:, 1 :, oli r-P 1y-8 0i u1 .. l?'
.,..

,,,

,,,

.;,

,,,.

,,..,..

_,

.....

;;i

.,.

<iJ

.,.

,:::.

,.,

.,.. .....

).,,

,,.

,..

.,,,.

.;,

..... ,:::.

,,,.

"Besimtaret te mos i miqesojne mosbesimtaret, e t'i lene manash

besimtaret. E kush ben ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje,
perve9 nese eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre. Allahu ju
terheq verejtjen me denimin prej Tij, pse vetem tek Allahu eshte e
ardhmja." [Ali-Imran: 28}
Duke e komentuar kete ajet, Then Xheriri thote: "Kush i merr mosbesimtaret
per ndihmetare dhe ndihmes, le ta dije se nuk eshte duke u miqesuar vetem
me ta, por edhe me fene e tyre, ne llogari te Islamit dhe te muslimaneve. Me
te tillet Allahu nuk ka asgje, do te thote te ketillet (kane hequr dore nga
Allahu) e kane mohuar Allahun dhe Allahu ata, sepse kane dezertuar nga feja

260 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j._.:;1 _J 1)1J s. '1 _,J1

e Allahut dhe kane shkuar ne mosbesim (kufer) "lif , 0f J; - perve<; nese

eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre". Kjo do te thote: Nese bini nen
pushtetin e tyre dhe frikoheni per jeten dhe me ate rast i tregoni lojalitet me
gjuhe, nderkohe qe ne vetvete edhe me tutje fshehni urrejtje dhe armiqesi.
Madje edhe ne kete rast nuk eshte e lejuar t'i bashkangjiteni mosbesimit te
tyre ose t'u ndihmoni me faredo ne dem te muslimaneve.207
Allahu i Lartesuar thote:
0,,

.,

<Y) J2"-!
,::.

t.:r i " ., t.:r i

J

.,,

.,..

,.,

.....

,,,

;;,

.....
' '.'111 .i,;2 u 1 :,1,. JJ1
'WI
) )
_,....,. J,,.
,,. J
,,.
..... 0
,,.
,:;,
,:;,
;;,
;;,
,... ,,.

'.. 11111'11
'UaJ101 ''. zl.;c.I''

-)
,,.
l,<2)

- ) 0)

ir

,,.,cJ--

: : !'""'""".:' r..

"0 ju qe besuat mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane

miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El
Ma"ide: 51]
Duke e komentuar kete ajet, Then Xheriri, Allahu e meshirofte, thote: "Ai i cili
perve besimtareve per mbrojtes dhe miq te vet i merr jehudet ose te
krishteret, ai eshte prej tyre. Kjo do te thote se edhe ai eshte i fese se tyre,
sepse askush askend per mbrojtes dhe mik nuk do ta pranoje nese nuk eshte i
te njejtes fe ose, se paku, nese me te nuk eshte i kenaqur, e atehere ka pranuar
qe e urren ate ka urrejne edhe pasuesit e tij, me ka behet i njejte si ata." 208
Then Hazmi, Allahu e meshirofte, thote: "Eshte e sakte qe Fjalet e Allahut: ":;1
P- E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre", edhe ne
domethenien e jashtme do te thone qe edhe ai eshte si ata, mosbesimtar. Kjo
eshte e vertete. Dhe nuk mund te gjenden dy muslimane e qe te mos pajtohen
se eshte ashtu." 209

ut

Then Tejmije, Allahu e meshirofte, thote: "Me kete ajet Allahu e verteton ge ai
i cili i merr ata per mbrojtes eshte i njejte si ata, sepse i Lartesuari ne nje vend
tjeter thote:

;.'. \)Ji)\ C Jfi c:, 1:,

.,,

.....

.,..

,,,.

,.,

,,.

.,.

.,.

,.>'

.....

;11 0}:- 1)\S' :,J:,

.;:,

,,.

207 Shiko: .'JJ.;Al .,,.., ;JL.,/ ,(354 35/to :'.:,:,,"')1.,)101y.i..:.'

208
Shiko: .(277/60 :<.Y-W1 JJ...alt
209
Shiko: 4, J' .r-L:lt 1392;;,..., 01"!.j J#- (35/130 :' 1

,,

.,.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 s.lpllJ s."} _,JI 261

"Sikur te ishin ata qe vertete e besojne Allahun, te Derguarin dhe

ate qe i zbriti atij, nuk do t'i zinin per miq ata (idhujtaret), por
shumica prej tyre janefasika (mekatare)." [El-Ma 'ide: 81}
Me kete ajet kategorikisht mohohet qe besimi (imani) lejon qe perve9
besimtarit mund te merren te tjere miq, sepse ne te njejten zemer nuk mund te
bashkohet feja dhe dashuria ndaj mosbesimtareve. Keshtu, Kur'ani e verteton
vetveten." 210
Then el Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote: "Allahu ka vendosur. E a mund te
kete vendim me te drejte sesa vendimi i Tij, sipas te cilit ai qe i merr te
krishteret per miq, eshte i njejte si ata, sepse Ai thote: "
1-E
kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre". Ai qe pas Islamit e pranon
fene e tyre, sipas Islamit nuk mund ta gezoje statusin e te mbrojturit ne shtetin
islam dhe nga ai nuk mund te pranohet xhizja, por do t'i jepet qe te zgjedhe:
ose Islamin ose shpaten, sepse, sipas tekstit te Kur'anit dhe mendimit te
njezeshem te dijetareve islame (ixhmase), ai eshte dezertor i fese, ne dallim
nga mosbesimtaret e tjere te cilet e kane pranuar fene e tyre para Islamit. Kjo
per ate se mosbesimtari qe e pranon fene e tyre, pas shpalljes se Kur'anit, nga
feja me e keqe ka hyre ne me te miren, edhe pse te dyjat sipas Islamit jane te
gabuara, derisa muslimani nga feja e drejte ka hyre ne te gabuaren, pasi qe ka
pohuar dhe pranuar qe feja e tij eshte e drejte (e rregullt), e kjo ne te cilen ka
hyre tani eshte e gabuar. Per kete arsye, statusi i anetarit te as.1j feje nuk mund
t' i pranohet. " 211

it :;

Profesor Sejjid Kutubi e perjashton mundesine qe ne mesin e muslimaneve ka

edhe te tille te cilet, ne kuptimin tekstual, ngasin pas fese se jehudeve dhe te
krishtereve. Do te ishte me mire te themi se ketu kemi te beje me aspiratat, me
ndihmen reciproke dhe me vendosjen e aleances.
Ai thote: "Miqesia ne raste te jashtezakonshme, per te cilen eshte fjala ketu,
ka per qellim vendosjen e marredhenieve te ndersjellta dhe aleances me ta dhe
nuk ka te beje me pranimin e fese se tyre.
Fare te pakta jane mundesite qe ne mesin e muslimaneve te kete edhe te tille
te cilet pretendojne ne pranimin e Judaizmit dhe Krishterizmit si fe.
Ketu te muslimanet eshte ngaterruar nje 9eshtje tjeter: 9eshtja mbi besnikerine
ndaj jehudeve dhe te krishtereve ne ndihmen e ndersjellte dhe vendosjen e
aleances, duke menduar se ajo eshte e lejuar derisa ekzistojne interesat e
210

Sh1.ko.

211

Shiko: (69 ,67/lo

;'-' ".,1 1
,.r'"
- .:r.'i ' 0l<:_'.il ' _,.:.;1
!;.:
"' C'""
.i. ( 14<.f') :
1

.:r.'i ;;,...u1 J.,,i r\5:.,..i'

262 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>A.... I

-J s.l_p.)IJ s. _,JI

perbashketa dhe duke u arsyetuar me ate qe bashkepunim te ngjashem ka

pasur edhe para Islamit e edhe ne fillim te Islamit, ne periudhen medinase. Por
nuk duhet harruar qe kete praktike Allahu me vone e ka ndaluar dhe ka
urdheruar qe ajo te abrogohet. Kete e sqarojne edhe me mire Fjalet e te
Lartesuarit, te cilat kane te bejne me muslimanet qe nuk e kane bere hixhretin
me te Derguarin:
IJ?-
/

J;- .. UJ
,

:{,

,,,.

,,, ,,,.

,,.

"... Ata qe besuan por nuk u shperngulen, ju nuk keni perkujdes as

ndihme per ta, derisa te shperngulen edhe ata ... " [En-Enfal: 72)
Kjo do te thote: Nuk mund te jene dashamires ndaj atyre ne ndihmese dhe ne
dhenien e ndihmes, e jo ne fe. Kete e themi per ate se disa ngaterrojne
kuptimin e thirrjes ne tolerimin nga ana e Islamit ne sjellje me pasuesit e
Librit, veprimtarive me ta dhe mbrojtjen e te drejtave te tyre ne shoqerine
islame, ne te cilen jetojne, me besnikerine e cila i dhurohet vetem Allahut, te
Derguarit te Tij dhe muslimaneve, duke harruar ate qe verteton Kur'ani i
Shenjte: qe pasuesit e Librit jane miq te njeri-tjetrit ne lufte kunder
muslimaneve, eshte vertetuar dhe argumentuar shume here se nuk do te jene
te kenaqur me muslimanet derisa nuk e braktisin Islamin dhe nuk e pranojne
fene e tyre.
A mund te kete marrezi dhe naivitet me te madh sesa te besuarit qe
muslimanet dhe pasuesit e Librit i lidh qellimi i njejte ne luften kunder
mosbesimtareve dhe ne rrugen e vendosjes se fese? ! Ata, me siguri, nese
shkohet deri te perleshja ne mes muslimaneve dhe mosbesimtareve, do te jene
perhere ne anen e mosbesimtareve. Ata qe nuk e besojne kete nuk e kemi per
qellim t'i bindim, por t'i permbahemi te vertetes se perhershme dhe udhezimit
kur'anor: "..s::,1:, , ,J W J ,pT
4 - 0 ju qe besuat mos zini miq as
,,zii'
jehudite as te krishteret.

.u,

3. Te besuarit e pjeserishem ne mosbesimin e tyre dhe aplikimi i ligjeve te

tyre ne vend te Librit te Allahut. I Lartesuari thote:
J

.,.

,,,.

,,,

:;) ,.(lji ,.(lji (.>WI)

:{,

.,,.

'. . 1lk.l l ,

i1

.,,.

ir <$

,,.,,

,,.,

.,..

.;:,

-*11 IJ.b:2 u 1_;1 J..U\

t
: : r-''-'.:'('"T..H

u Ji1 j1

.,,.

:::-.

\' /

,..

4
)/

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (;}....,,\ 1_p.31 ., }I 263

"A nuk u vure re atyre qe iu eshte dhene pjese nga Libri? Besojne
idhuj e djallezi dhe per ata qe nuk besuan thone: "Keta Jane ne
rruge me te drejte se ata qe besuan." [En-Nisa: 51]
Duke folur mbi pasuesit e Librit, ne ajetin tjeter, Allahu i Lartesuar thote:
l

:;,

i)J I \

! J ;1JI J_; "b CJ3

,,,. .,,

""

:;,

.,,

.,,

:;;I

.,,

I fl G 1_,:.;13 * 0 U ! "lJ ;1JI y y I

,,,

,,,.

.,,

,,.

,,.

01::1'..

,,,.,,,,,

&

"E kur u erdhi atyre ndonje i Derguar prej Allahut, vertetues i asaj
qe e kishin ata, nje grup prej tyre te cileve iu kishte dhene Libri, e
hodhi pas shpine Librin e Allahut, kinse nuk dinin (asgje). (E
hodhen Librin e Zotit) E ndoqen ate qe e thoshin shejtanet ne kohen
e sundimit te Sulejmanit ... " [El-Bekare: 101-102)
I Lartesuari tregon se ata pasojne magjite dhe e lene Librin e Allahut, si9 e
bejne kete shumica nga jehudet dhe disa qe mendojne se jane pasues te
Islamit. (:do musliman qe eshte dashamires ndaj mosbesimtareve, politeisteve
ose pasuesve te Librit dhe e pason mesimin e tyre te gabuar, qofte me fjale
apo me vepra, meriton perbuzje dhe denim ne ate mase ne te cilen e ben
ate. 213 Ketyre formave te dashamiresise ndaj mosbesimtareve sot iu jane
nenshtruar shumica e pjesetareve te Islamit. Mbajtja siperfaqesore dhe e
pjeserishme e fese "ne boten e sotme islame" eshte realitet qe askush nuk
mund ta mohoje. Si t'i quajme sot ata anetare te Islamit te cilet flasin gjuhen
tone edhe jane udheheqes? Ca besojne ne komunizem, ca ne socializem, ca ne
demokraci e ca ne laicizem. Keto doktrina te mosbesimit jane pranuar dhe
aplikohen ne shume vende islame. Ato u jane imponuar njerezve dhe ata jane
te obliguar te sherbehen me to. A nuk eshte kjo forme e llojit te vet te
roberimit ndaj di9kaje qe nuk eshte hyjnore? Valle, 9do musliman, qe ka
thirrur ne aplikimin e Librit te Allahut dhe Sunnetit te te Derguarit te Tij, a
nuk eshte shpallur armik i shtetit? Mbi kete lloj te ri te dezertimit nga feja do
te kete me teper fjale, nese do Allahu, ne kapitullin e fundit te ketij libri.
Ne kete lloj te dezertimit merr pjese edhe perngjasimi me mosbesimtaret ne
disa 9eshtje me te reja, si9 eshte: ndarja e fese nga shteti, pohimi qe Islami
nuk ka kurrfare lidhje me politiken dhe te ngjashme. Probleme te ketilla mund
te beheshin vetem ne Evrope, pas ndjekjes se shkencetareve nga ana e kishes.
213

Shiko: (201-199/280 :'a.,...,; .:r.' .SJW' fa1

264 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r")L..1

s\,'J s}I

<;fare Jidhje mund te kete Islami, si fe e tolerances, fe e politikes, fe e forces

dhe fe e jetes, me heretiket e kishes ne Evrope dhe me ate se disa zuzare kete
helm nga Evropa e hedhin ne Islam dhe qe nen masken e rrejshme deklarojne:
"Islami eshte lidhja ne mes Zotit dhe njeriut, kurse politika eshte krejtesisht
dii;ka tjeter dhe ajo duhet te kete njerezit e vet qe do te merren me problemet
te cilat nuk kane kurrfare lidhjeje me fene." 214
4. Dashamiresia dhe dashuria ndaj mosbesimtareve. Kete Allahu e ka ndaluar
me Fjalet:
,,.

lyl.5'

,,.

,,.

.,,

jJJ j.,,J aJI G- ;; 0Jly. UI (JIJ \ 0; :,; U

:,f ly:- :,f :(;f :,f :0
,,.

,;

,,,.

,;

$,

-!:"

"Nuk gjen popull qe e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre... " [El-Muxhadele: 22]
Duke e komentuar kete ajet shejhu-1-Islam Then Tejmijje, Allahu e meshirofte,
thote:
"I Lartesuari thote qe nuk mund te gjesh besimtar qe e do ate te ciJin
kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, sepse vete imani nuk lejon
dashuri dhe dashamiresi te tille ndaj atyre te cilet e kundershtojne Allahun dhe
te Derguarin e Tij, sikurse e perjashton edhe dashurine e tille dhe
dashamiresine ndaj atyre qe e kundershtojne Allahun dhe te Derguarin e Tij.
Do te thote qe feja dhe dashuria ndaj armiqve te Allahut nuk shkojne njera me
tjetren, sepse perjashtohen mes vete. Me fjale te tjera, "ku ka besim nuk ka
dashuri te tille dhe te ndersjellte". Sipas kesaj, nese dikush dashuron me
zemer dhe ndien dashuri ndaj armikut te Allahut, ky eshte argumenti me
mire qe ne te nuk ka fe (iman)."215
I Lartesuari thote:

Shumica e dijetareve te shquar islame kane shkruar mbi kete problem. Ne mesin e tyre
janc dr. Muhammed el-Behijju, prof. Sejjid Kutubi, prof. El-Mevdudi dhe te tjeret. Kush
deshiron qe te njihet me hollesisht me kete eshtje, le ta lexoje librin me titull "Laicizmi dhe
ndikimi i tij ne boten islame" te autorit Sefer bin Abdurrahman el-Havalit.
215 Shiko: .(13 ) :"wu;.'.i1'
..f'

14

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

tf.....1 .J >l_,..IIJ >_,JI

265

"0 ju qe besuat, nese keni dale (pre) vendlindjes) per hir te luftes
per rrugen Time, duke kerkuar kenaqesine Time ndaj jush, mos e
zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre
dashuri, kur dihet se ata mohuan te verteten qe u erdhi juve. Ata e
debojne te Derguarin dhe ju sepse i besoni Allahut, Zotit tuaj ... "
[El-Mumtehine: 1J
5. Te mbeshteturit ne mosbesimtaret. Duke ua ndaluar besimtareve te
mbeshteturit ne mosbesimtare, i Lartesuari thote:

J.,,

UJ

"Dhe mos anoni kah ata qe bejne zullum, e per ate shkak t'ju kape
zjarri, sepse perver Allahut nuk keni ndonje mbrojtes, e mbeteni te
pandihmuar." [Hud: 113J
Duke e komentuar kete ajet, Kurtubiu, Allahu e meshirofte, thote: "Kjo do te
thote: Mos u mbeshtetni ne ta dhe mos u kenaqni me <;kado nga feja e tyre." 216
Katadeja pohon se ky ajet do te thote: "Mos i shprehni dashamiresi!" Then
Xhurejxhi deklaron: "Do te thote mos anoni kah ata."
Ky ajet eshte argument me i mire qe mosbesimtaret, mekataret dhe ata te cilet
fusin risi ne fe duhet te shmangen, sepse shoqerimi me ta paraqet ose
mosbesim ose mekat duke qene se nuk ka shoqerim te vertete pa dashuri, si<;
thote poeti:
"Mos pyet per njeriun,
por per shokun e tij,

sepse seciti shkon pas shokut te vet! " 217

I Lartesuari gjithashtu thote:

0
oLll

Gti
\
;
\
*
\.lli
8

1\

<
Q d jf u \'

u'
J'
.
y)
,,,,
.,,
.,,
,,,
.,, ,,,
,,,,
1 Qc 2-lJ U L.:..:.ll J
0

.,,

,,,.

,,, ,,, J

"Dhe sikur Ne te mos te kishim forcuar ty, ti gati anove dirka pak te
ta. E atehere Ne do te ta shijonim mundimin dyfish te kesaj dhe
216 Shiko: . .1.,AJ1 .:y. ;;j)ol c..,)11.oi .(256/30 :'0jI <,$_,..,ll' P'J ,(108/90 :').l1 .;:-Ai'
J
217
Shiko: . .y.W11.......11

266 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')L,1

.J 1)1J }I

dyfish te jetes tjeter, e pastaj ti nuk do te gjeje mbrojtes kunder

Nesh." [El-lsra: 74-75]
Nese gjerat qendrojne keshtu me njeriun me te zgjedhur, paqja dhe bekimi i
Allahut qofshin mbi te, si mund te qendrojne me njerezit e tjere?218
6. Lajkatimi dhe miklimi ndaj mosbesimtareve ne llogari te fese.
Allahu i Lartesuar thote:
,,,

;a. ;y.JJ jJ \ J
,,..

,,,

J:

"Ata kane deshire qe ti te besh lajka, e qe edhe ata te bejne lajka."

[El-Kalem: 9]
Lajkatimi dhe miklimi ndaj mosbesimtareve ne llogari te fese ne kohen e
sotme ka perfshire shume muslimane. Kjo eshte ndjenje e pasojes natyrore te
kompleksit te vlerave te uleta, meqe tek armiqte e Allahut kane pare
superioritet ne arritjet materiale dhe jane magjepsur. Ne te kuptuarit e ketyre
te mjereve eshte ngulitur bindja se armiqte e Allahut jane kuptim i forces dhe i
prestigjit, andaj filluan qe t'u lajkatohen dhe t'u miklohen, qe me ndonje rast
mosbesimtaret te mos ua zene per te madhe qe jane te njeanshem. Mbi te
ketillet, me te vertete jane realizuar fjalet e te Derguarit "Do te vije koha kur do te filloni, pellembe pas pellembe, arshin pas arshini,
t'i pasoni sjelljet e atyre qe ishin para jush. Nese ata do te futeshin ne
vrimen e hardhuces, ju do te ishit nisur pas tyre?"
- 0 i Derguar i Allahut,- e kemi pyetur,- kjo ka te beje me jehudet dhe me te
krishteret?" "E me kend tjeter perve se me ta!",- ishte pergjigjur." 219
Lajkatimi me mosbesimtaret zakonisht fillon me gjera te imta, mandej shtohet
pak nga pak, derisa, mos e dhente Allahu, te nxjerr nga feja. Ky eshte nje nga
vendet e rreshqitshme ne te cilat cyt shejtani, andaj le te kujdeset muslimani
qe te mos rreshqase mbi te dhe le ta dije qe eshte me i forte nese i permbahet
rruges se Allahut, sheriatit te Tij dhe te gjithave qe dalin nga ky ligj.
Perve te besuarit ne Allahun dhe ne te Derguarin e tij, gjithsesi krenaria ne
Islam merr pjese ne te arritjet me te medha te muslimaneve gjate historise se
gjate. Kete e vertetojne edhe fjalet e Umer bin el-Hatabbit, Allahu qofte i
kenaqur me te, i cili ka thene: "Ishim populli me i prapambetur dhe Allahu na
ngriti me Islamin. Kerkimi i fames dhe lavdise perve asaj me te cilen na ka
218 Shiko: 1 )I) . Jo <117 ) _,:!1 "o$,"
..f'
219 Shiko: ',>) .lo.i.UIJ (2669 2054/4o ) ,L.=,\ y\::S' (7320 300/13(_) " }....,Ji
.,,
c_
c_

----Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI

.J ,.1)1J ,. _,J1

267

ngritur Allahu, do te thote kerkimi qe Allahu perseri te na perule

.
..
(perbuze. ). ,,220
7. Marrja per miq te afert perve<; besimtareve.
Allahu i Lartesuar thote:

;c c: 1JJ u )t.; u J 1J u 11 J1 t.;

,..

:;

J /

,,-

.,,.

0 L;Ui G,' ?i ;J,J

,'./.

.,,.

.,,

,;,

,.,

Cl,...

,,.,,

CJ l)i ,.\ 0:(

"O ju qe besuat, mos i zini per miq te ngushte te tjeret jashte mesit
tuaj, ata nuk pushojne se vepruari ne dem tuajin, ju deshirojne <;ka
u mundon juve. Urrejtja kunder jush duket ne gojet e tyre, por ajo
qe fshehin ne gjoksat e tyre eshte edhe me e madhe. Ne pra, u kemi
sqaruar faktet nese ju i kuptoni." [Ali-Imran: I 18]
Ky ajet eshte shpallur me rastin e shoqerimit te disa besimtareve me hipokritet
dhe me jehudet me te cilet ishin ne lidhje fisnore.
Duke e shpallur kete ajet, i Lartesuari ua ka ndaluar qe te jene ne marredhenie
te aferta me ta duke pasur kujdes qe kjo te mos fuse per<;arje ne mesin e
besimtareve. 221
Fjala bitanetun - afersi, rrjedh nga e njejta fjale e cila do te thote astar, pjese e
brendshme e rrobave qe drejtperdrejt prek ne trup, <;ka do te thote qe ketu
mendohet per miqte me intime, te cileve u zbulohen fshehtesite qe nuk u
tregohen te tjereve. I Lartesuari ne kete ajet paraqet edhe per <;fare shkaku
eshte ndaluar afersia e ngushte me ta. "Ata nuk pushojne se vepruari ne dem
tuajin ", do te thote se do t'ju shkaktojne fatkeqesi sa here qe t'u jepet rasti
dhe do t'i gezohen fatkeqesise dhe shkaterrimit tuaj.
Armiqesia e tyre pasqyrohet me urrejtje, shpifje dhe thashetheme ndaj
besimtareve dhe me zbulimin e fshehtesive te tyre politeisteve.222 Ne
"Sunnenin" e Ebu Davudit paraqitet qe i Derguari i Allahut ka thene:
"Njeriu eshte i asaj feje se ciles fe i perket miku i tij, prandaj te keni kujdes
se me ke do te miqesoheni. "223
..,;
220

Shiko:

J ..r.UI .WI)) o\.,cfi fJ 1.l,_r' Js, Ju) .0'.il y'.5 c62/lo :'.!ly.la...J.1' J U-1 "-':-fi

1
22

222

.c68cf') :<$1.,u 'JJJ-l1 yL,-,i'

Shiko: .c89/2r' 0!' J ,c409/1) :'<$' _,,J.;1

Shiko:

268

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 .j >l}.IJ >'.i _,J1

8. Nenshtrimin ndaj urdhrave dhe sugjestioneve te tyre. 224 Duke ua ndaluar

besimtareve kete, Allahu i Lartesuar thote:

t1) :;.i 0\S'J

,; ,..

,.,

! L:w-i :; uJ

_,.

1;, 1J l;

o,.-

o ...... 0 ,..

,...

"

dhe mos iu bind atij qe ia kemi shmangur zemren e tij prej

perkujtimit ndaj Nesh dhe i eshte dhene epshit te vet." [El-Kehf 28]

.,,.

,.,

r--

,..

,,.

r G=- 1_).;;'., '<'-i

J..
,,,..
,,.
,,.

,.. ,,,

:;:;

:;:;

J
-T J..
jj\
jj\ I-\_!
01 I..,......
< J..
1;:., '.<J , / IJ,_,......,

r
,,.
,..
,,.
,,.

,,,

.r-

'/1L'
,,.,,,

'1!-:

"0 besimtare, nese u nenshtroheni jobesimtareve, ata ju kthejne

prapa aty ku ishit (ne kufer) dhe atehere do te jeni te humbur." [Ali
Imran: 149]
J ..,..
'< 1 .;i ' \.]' i
0 < ', , I '<':\ ', , !'..Li 01'J r
Y
:
Y
,
/ - -)
J

,,.

,,, ,.. 0

r---: r'

,,,

, 'I '. - '-WI 01'

Ji: 0Yr:J
,..

,..

,.,

,.,

:;,

". . . Shejtanet i nxisin miqte e vet qe t'ju polemizojne juve, e nese i

degjoni ata, atehere jeni si ata (idhujtare)." [El-En'am: 121J

Duke e komentuar kete ajet, Then Kethiri ne tefsirin e vet thote:

"Dhe sikur t'iu nenshtroheshit, edhe ju do te beheshit me siguri politeiste,

sepse jeni zbrapsur nga urdhri i Allahut dhe nga sheriati i Tij dhe anoni kah
tjetri perve Allahut, me ka ate tjetrin e keni vene perpara Tij, e kjo eshte
shirk. Si thote i Lartesuari:
;f,

,el

;1JI J \

Y'J ;J,\ \JJ;:.;\

t

,.,

"Ata i konsideruan 'ahbaret' (prifter jehudi) e tyre, 'ruhbanet'

(murgjit e krishtere) e tyre, per zota perver Allahut ... " [Et-Teube:
31)22)
9. Qendrimi (pasimi) dhe shoqerimi me ta derisa jane duke u tallur me ajetet e
Allahut.
Duke e ndaluar qendrimin me ta Allahu i Lartesuar thote:
.,,,,.

,.. 0

l
ili 1/.. (.' ,/ '/, :<' .J.ll oLl '!' / bl 0i L:s::JI '<"1::.
J ,
- :
. , r-''"!"'"
/
/
/fl

0 ,..

,,,

J- '...(;'
,.. ,.,

_,

23 Shiko: :..i.._,dlJ ,.;)\.;. ;;,,.,J, ,(8398c ,178/16() '..1.:.-J.I' J ,y)'il yl.::S" (4833c_ ,168/So :')JI) \,?i ,:f-'.
-Y-.J- Co.!.\?- :l..i...> Jl!J '.ujl' (2379 c i:,111170
224 Shiko: .(117J') :'_.,,J1 yJ.-'
225
Shiko: .(322/30 :'.# .:.,i1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ff...,,'jl

.J 1.r.JIJ _,J1 269

C:'b:- aJI 01 b\ l o ..G- J \_f.; i?- 1/

;;,

,,,

;;,

Jo

.,,.

,::,

.,,,.

,,,.

.,,,.

.,,,.

,,,.,,

, ,,

,::,

,,,

,,,

'lS:k '. ci1

, . . u:!/
)

"Juve u eshte shpallur ne Librin (Kur'anin) qe, kur te degjoni se po

mohohet Kur'ani i Allahut dhe po behet tallje me te, mos rrini me
ata derisa te mos hyjne ne bisede tjeter. Perndryshe, ju do te jeni si
ata. Allahu do t'i tuboje tradhtaret dhe jobesimtaret qe te gjithe ne
xhehennem." [En-Nisa: 140}

Duke i komentuar Fjalet e te Lartesuarit " - 1! ! Perndryshe, ju do te jeni

si ata", Then Xheriri, Allahu e meshirofte, pohon se kjo do te thote: "Nese jeni
duke qendruar me ata te cilet i mohojne ajetet e Allahut dhe i perqeshin ato, e
ju ate e degjoni, edhe ju do te jeni si ata per shkak se nuk jeni ngritur dhe nuk
i keni braktisur ne ate momentin kur i keni degjuar ato fjale. Kjo per ate se
keni bere mekat duke qendruar me ta dhe duke i degjuar se si i mohojne ajetet
e Allahut dhe i perqeshin ato.
Ne ajet eshte paraqitur ndalese e qarte per pasimin e njerezve mosbesimtare,
genjeshtareve, risimtareve ne fe dhe te te gjithe llojeve te tjere te mekatareve
derisa ata diskutojne ashtu."226
Ne hadith transmetohet se i Derguari i Allahut ka thene: "Mos hyni ne
shtepiat e atyre te cilet vetvetes i kane here zullum, pervefse duke qare, ashtu
qe te mos ju godase ajo fka i ka goditur ata. ,,227
10. Te besuarit e posteve me pergjegjesi.
Mosbesimtarin dhe hipokritin nuk eshte e lejuar ta vendosesh ne vende me
pergjegjesi, t'i besosh pozite ne pushtet etj., sepse kjo do te thote t'u shfaqesh
besim atyre te cileve Allahu nuk ua ka dhene. Perkundrazi, ata, qe tregojne
besim dhe dashamiresi ndaj tyre, Allahu i radhit ne radhet e tyre, sepse imani
nuk mund te argumentohet dhe te deshmohet derisa nuk mohohen ata, kurse te
mohuarit e dikujt dhe te treguarit besim dhe dashamiresi ndaj tij e perjashtojne
njeri-tjetrin dhe nuk shkojne se bashku. Shprehja e besnikerise dhe e
dashamiresise ndaj dikujt eshte lartesim i tij, e kjo eshte e papajtueshme me
mosperfilljen e mosbesimtarit, c;ka edhe kerkohet nga besimtari.

226

Shiko: (330/So :-..,phli

227

Shiko: y\5 (4419c. ,125/80

:\;Jl.>..,]1

. .!.,>)\ y\5 (2980c. ,2185/40 'it1--' J '<,?jW.1

,i.;.

.u-i (5705c. ,80/80

:'..L:....l.1'.j

.u-i 01JJ

270 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L.. 1 .j ;:.l}IJ ;:. _,J1

Shprehja e besimit dhe e dashamiresise ndaj dikujt eshte lidhje me te dhe

eshte ne kundershtim me mohimin e armigve dhe mosbesimtareve. Sikur
sunduesit islame te ishin te vetedijshem per tradhtine e nepunesve te krishtere,
per pershkrimet e fshehura te tyre me armigte e Islamit, sunduesit e krishtere
ne Perendim, dhe gellimit te tyre per t'i 9rrenjosur muslimanet dhe Islamin
kudo gofshin dhe ag sa munden, atehere nuk do t'i kishin marre per
bashkepunetore te afert dhe nuk do te kishin shkuar pas tyre, si9 ka gene rasti
me nje sundues te "mire" ne nje vend islam, i cili per bashkepunetor me te
afert mbante te krishterin Ebu-1-Fadel bin Duhanin, per te cilin Islami ishte
ferre ne sy dhe 9iban i keg ne fytyre. Kur njehere degjoi se nje i krishtere
kishte pranuar Islamin, dha 9do gje ge ta largonte perseri nga Islami, madje
edhe pas kesaj e vazhdoi punen e vet duke u derguar fshehurazi te krishtereve
lajme te hollesishme mbi gjendjen ne radhet e muslimaneve ne ate vend
musliman.
Zyra e tij perhere ishte perplot perfagesues te respektuar dhe te nderuar, kurse
kerkesat e tyre perhere te permbushura. Derisa ata mburreshin dhe gostiteshin,
as muslimani me i respektuar nuk e kishte te lehte te hynte aty, e kur kjo u
lejohej, ai as nuk pershendetej mire me ta e Jere me te bisedonte. Ne nje rast,
ne pallatin e sunduesit te "mire" u tubuan nepunes te larte shteterore,
perfagesues, gjykates dhe shkencetare. Sunduesi permendi disa mashtrime te
te krishtereve ne besimin dhe ceremonite fetare te tyre dhe ne mes tjerash tha:
"Te krishteret nuk dine te llogaritin, sepse tek ata njeshi eshte tre dhe treshi
eshte nje. Per ta Allahu i Lartesuar thote:
,,.

;fJ

,,.

.,, ,,.,,. ,}

,,.

;f,

;fJ

;;,

,,. ,,.

,., .,,

i,...1J l Ul .Ji GJ Lt c.J :J.ll 011_,11_; JJJI '_; :.Gi.l

.,.,

,,.

.,.. ,,.

,.,

r:,

.,,

,,.

,,.

,,.

"Gjithashtu hen kufer ata qe thane "Allahu eshte i treti i treve."

S'ka ne gjithesi tjeter perve9 nje Allahu ... " [El-Ma 'ide: 73}
Dogma e tyre themelore eshte "Ne emer te Atit, te Birit dhe Shpirtit te
Shenjte", te nje Zoti !? Nje poet kete e ka shkruar ne vargje plot ironi, ku ne
njerin thuhet:
"Si mund ta dije matematiken ai i cili per nje Sundues te botes thote se
jane tre?"
Poeti pastaj e kishte pyetur sunduesin:
"Si mund te jesh i sigurt ge edhe sunduesit e krishtere nuk llogarisin si ne fene
e vet; ge nuk e ndajne nje dinar e per vete i ndalin dy, ag me pare pasi
llogarisin se kjo eshte konsekuenca dhe besnikeria ndaj fese?"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j...,I s.1j1.., s._,ll 271
Kur u mbyll mbledhja, i krishteri iu nenshtrua sprovave, pas se cilave u
vertetuar se ishte tradhtar, u ekzektua dhe ne vend te tij u vendos tjeterkush. 228
11. Mosbesimtareve nuk mund t'u jepet asgje ne besim, sepse i Lartesuari per
ta ka thene qe jane mosbesimtare (tradhtare):
oj

,,,. ,,
.

I f J
\J J,,. t:.U 0l,,,. )
l,,. ,,.oj J,,.,,, t;.1.; 01.,. yl:S'.J
,,,.
,,.
,.. .,, .,,
.

J J

,;::,

.,.I

.,,.

Jo

0 I _,, I '. '. "UI

yJ

i..r--:

v.:::-4

w, '\ I
,,.

,,.

,;::,

J.,,,.

,,..,,

,,.

l\j' '?'1.., 2-U

W\j CUI: 2..,u\:

0;i;.; J yI \

.,,.

,,.

.;;

,.,

"Nder ithtare te Librit ka asish, qe po ia besove nje sasi te madhe

(ari), ai ta kthen ty ate, po ka te tille qe po ia besove nje dinar, ai
nuk ta kthen ty ate, pervef nese gjithnje i rri gati. Kete (e bejne) per
arsye se ata thonin: "Ne nuk kemi kurrfare pergjegjesie ndaj
(pasurise qe u marrim) te paditurve." Pra duke ditur te verteten, ata
bejne genjeshter ndaj Allahut." [Ali-Imran: 75J
Mandej eshte ndaluar:

12. Te jesh i kenaqur me veprat e tyre, t'i imitosh dhe te vishesh si ata. 229

13. T'i presesh me fytyre te buzeqeshur, te jesh zemerhapur ndaj tyre, t'u
tregosh respekt dhe t'i konsiderosh te afert. 230
14. T'i ndihmosh derisa veprojne me padrejtesi. Kur'ani i eek dy shembuj te
ketille. E para eshte gruaja e Lutit, e cila nuk besonte dhe ishte mosbesirntare
si populli i saj. Kenaqej me vepra te keqija dhe u zbulonte te veteve se kush ,
vinte te Luti si rnusafir. E dyta eshte gruaja e Nuhut. 231
15. Lavderimi i virtyteve te paraqitura te mosbesimtareve dhe perhapja e
tyre. 232 Ky lloj i dashamiresise ndaj mosbesimtareve eshte shfaqur ne disa
shekuj te fundit, kur per here te pare takohemi me ithtaret e orientalisteve
perendimore, te cilet i propagandojne virtytet e tyre dhe pohojne se vetem ata
kane qasjen e rregullt shkencore ndaj problemeve etj. Ne gojet e tyre jane te
pranishme levdatat per meritat e Perendirnit dhe te Lindjes dhe ate e quajne
progres dhe perparim civilizues, kurse Islamin dhe rnuslimanet i akuzojne per
228
229
230
231
232

Shiko: . J (244-242/lo
Shiko: (117 ..f') ..L?yJ1 ,s.yJ.-'

ctl'l

;;,...u1

J,>i ?i

Shiko: (117 ..f') '..I.?yJ1 ,s.yJ.-'

Shiko: L. JJ..1 ._;.,...., -liJ c210/6o :'y;S ct!1 ;:,-Ju'
Shiko: .(101._,,,> :IP' ctl

J.A,..,

JL..)J ,(117._,,,> : '..I.?yJ1 ,s.yJ.-'

272 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - 'j..,.,'jl s.1).IJ s. _,J1

prapambeturi dhe paaftesi ne ecjen me hapa te njejte me perparimin e popujve

te tjere.
16. Madherimi i mosbesimtarit dhe emertimi i tyre me emra te shquar, si:
zoteri, fisnik, dijetar dhe te tjere. Ketu merr pjese edhe pershendetja e tyre me
selam, para se ta bejne ata kete, si9 bejne shume te paditur ne kohen tone. Kur
e takojne dike nga armiqte e Allahut, ata nxitojne ta pershendesin duke vene
doren e vet ne kraharor, si shenje qe jane duke e dashur me te vertete nga
zemra dhe qe jane duke e respektuar, ose ngrejne doren ne drejtim te kokes,
qe do te thote se jane duke e 9muar shume. Keto jane te ndaluara dhe duhet
pasur frike se mos ai qe e ben kete de! nga Islami dhe per kete behet dezertor,
sepse kjo eshte shenJe e dashurise, e dashamiresise dhe e respektimit te
armiqve te Allahut." 23
Kjo per ate se respektimi dhe emertimi me emra te nderuar eshte i kufizuar
vetem per besimtaret, ndersa mosbesimtaret meritojne perbuzje dhe nen9mim.
Ne hadithin e besueshem qendron qe i Derguari i Allahut ka ndaluar qe
mosbesimtaret t'i pershendesim te paret: "Mos u jepni te paret selam
jehudeve dhe te krishtereve, e nese e takoni dike nga ata ne rruge, shtyjeni
ne pjesen me te ngushte. "234 Kjo nenkupton qe ai te shkoje menjane. Mbi
kete do te kete fjale ne pjesen tjeter te ketij libri.
17. Ndalimi i banimit dhe ndarja e shtratit me mosbesimtaret.235
I Derguari i Allahut ka thene: "Kush shoqerohet me politeistet dhe banon
me ta, eshte i njejte si ata. "236 I Derguari i Allahut ' gjithashtu ka thene:
' "Mos banoni dhe mos u shoieroni me politeistet! Kush me ta banon dhe
shoqerohet, nuk eshte i yni. "2 7 Nese Allahu do, ne pjesen e dyte te ketij libri
do te flitet me shume mbi banimin e perbashket ne rast nevoje.
18. Ndalesa ne pjesemarrjen e komploteve bashke me mosbesimtaret, ne
zbatimin e planeve te tyre, ne anetaresimin ne aleancat dhe organizatat e tyre,
ne zbulimin e pikave te dobeta te muslimaneve, ne spiunimin e fshehtesive te
tyre ne dobi te mosbesimtareve dhe ne luftimin ne radhet e tyre.238
233
234

Shiko: .J"l/.)4 )Pi.__.._;, ,J/i1 ;;,..,hl1 ,(19.f')

Shiko:

235

Shiko:

236

Shiko:

:.;p_,J1 J_p: i:,1_,,..1

yJ1 <J <5205c ,384/50 :JJIJ y.iJ ,f.>L.J1 y\::S' <2167c ,1707/40
.(64.f') 1 JT

,:r-)1 .i..,.. 0! ..J.,k.U1 .i..,.. "i.l,.ill J1...,}1"

:1 t'Ll:-1 _),.;i ,.;r- - (,,Wi \ J\!J ,J\ y\::S' (2787c ,224/320 JJIJ y.i

c6062c ,279/60

237

Shiko:

.r.ill WIJJ '',?)\ .1, r' Jl!J ,c141/2o :".!l ) .l:;.....\.I" <J i-5'1

Shiko:

.c147d')

38

:"it1-o

:.:,:,..-4 .J.J.

J.P.uJ ";,.;aj1y .,.ns) - .1JLC_1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\,...,11 S',,1).11 s._,ll 273

Ky lloj i dashamiresise ndaj armikut, me te cilin sot ballafaqohet bota islame,

njekohesisht eshte edhe me i rrezikshem, sepse e ashtuquajtura "kolona e
peste" ka depertuar dhe ka shkaterruar gjenerata te tera muslimane, gati ne te
gjitha fushat e veprimit, si ne arsim ashtu dhe ne edukim, ne politike, ne
pushtet, ne fushen e etikes, ne jeten fetare dhe shpirterore. Prandaj, mjerisht,
mund te themi se, sic; transmeton Shejh Muhammed Kutubi, poeti Muhammed
Ebu-1-Vefa ka pasur te drejte kur ka thene gjate ndjekjes se anglezve nga
Egjipti: "Shkuan te kaltrit, por mbeten anglezet e zinj." Dhe me te vertete
semundja jone jane anglezet e zinj, "anglezet" vendas!
<;fare mendon, kush vigjelon aq kujdesshem mbi zbatimin e planit te
"Dunlopit", plani per edukim dhe arsimim? <;fare mendon, kush i zbaton
planet e tre jehudeve famekeq: Freudit, Marksit dhe Durkemit dhe projektet e
tyre famekeqe? 239 Askush tjeter pervec; bijve me orientim properendimor te
ketij populli, te cilet punojne per armiqte e Allahut ate qe as vete mesuesit e
tyre nuk kane mundur ta punojne. Por, le ta dine se nuk kane per te arritur ta
shuajne fene e Allahut, per te cilen Ai thote:
Ll JJ

* 0J\ * :;.i1 Ll 1!::5" ';-.. )

0).WI

"E tashme jjala (premtimi) e Jone u eshte dhene me pare roberve

tane te derguar. Se ata, pa dyshim do te jene te ndihmuar. Dhe se
ushtria Jone do te jene ata ngadhenjyesit." [Es-Saffat: 171-173}
19. Dashamiresise ndaj pabesimtareve u perket edhe ikja nga vendi musliman
dhe strehimi ne vendet jomuslimane per shkak te urrejtjes ndaj muslimaneve
dhe dashurise ndaj pabesimtareve. 240
20. Dashamiresise ndaj mosbesimtareve u perket edhe anetaresimi ne partite
popullore dhe mosbesimtare sic; jane ato komuniste, nacionaliste dhe partite
masone. Sepse edhe ne kete menyre shprehet dashamiresia, dashuria dhe te
ndihmuarit e mosbesimtarit.241

Shiko: .:). J.,>" y\::S'J ,;;.,")l.:J1 1 :J-.:,.! (35<..I"') :..,..kl :i1.;;..., ''-!..r-,J1 !.? .:.il,:]1J Jfa:!1' y\::5' e--1.r
, .,...., w '-!.fa c,->1.V y\::S'J ,(133 J") :'0_,...L-.,
240
Shiko: .(33'-"'l : 'r_,,)1J ..,...1 }1"
241
Shiko: .(40<..I"') :.y.W1 J..l.al.1
139

274 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L,I s-ly-llJ s-'1}1

CILI LLOJ I JUSTIFIKIMIT TE KETILLE MUND TE

PRANOHET E CILI NUK MUND TE PRANOHET?
Shpeshhere ata qe jane te lidhur me mosbesimtaret arsyetohen me friken per
poziten, ndikimin, pasurine e tyre etj. Allahu nuk do ta pranoje kete si
arsyetim, sepse te gjithe keto justifikime bejne pjese ne veprat e shejtanit dhe
ne mashtrimin me dashurine per pasuri dhe me deshiren e zjarrte per arritjen e
saJ.
Nga te gjithe justifikimet per shprehjen e dashamiresise ndaj mosbesimtareve,
nenshtrimit dhe pajtimit me ta, ne pikepamje te fese Allahu askujt nuk do t' i
pranoje me teper se nje, e ky eshte detyrimi.
I Lartesuari thote:

c?

:; ) - ;
,....

\\ *
J

,....

,....

.,,

,;

.._I

r-c

0/

:Y

Si

;:;:,

,,...,,.

;1J 'fi' :;
) fi :; u
yl J ;1JI I
,....

,... 0

,....

.,,.

::iJ

,....

S, /

;:;:,

,....

,....

.,.

0 J

J-jl5'.:JI rI ($ U I JiJ UI :U\ oI

0

,....

"Ai qi! pas besimit ti! tij e mohon Allahun, me perjashtim ti! atij qi!
dhunohet (pe"r te mohuar), e zemra e tij eshte e bindur plotesisht me
besim, por fjala eshte per ate qi! ia hap gjoksin mosbesimit. Ata i ka
kapur hidherimi nga Allahu dhe ata kane nje denim ti! madh. Kete
(denim te madh) ngase ata me teper e deshen jeten e kesaj bote sesa
jeten e botes tjeter, e Allahu nuk udhezon njerezit jobesimtare."
[En-Nahel: 106-107)
<lll

,,,

U
::r- :;J \ JJ ::r- :l):,f J-}ls:JI J;.1 W.
,.,
,....

,....

,.,.,....

,...

,....

.,.

oLl1 1 Ji u1 ;. _)
:::,

,....

,....

,...

,....

;t,

,.... :::,

,....

"Besimtaret ti! mos i miqesojne mosbesimtaret, e t'i Zeni! manash

besimtaret. E kush hen ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje,
pervef nese eshte per qellim ruajtja prej ti! keqes se tyre ... " [Ali
Imran: 28)
Kur eshte ne pyetje zemra, kenaqesia e brendshme dhe dashamiresia ndaj
mosbesimtareve, detyrimi nuk mund t' i sherbeje askujt. Ne baze te fjaleve te te
Lartesuarit: "e zemra e tij eshte e bindur plotesisht me besim ", detyrimi nuk

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 s.l}IJ s._,J1 275

eshte i lejuar, sepse edhe detyrimi nuk ka pushtet mbi ndjenjat ne zemer, edhe
pse vetem Allahu e di se c;ka fsheh ajo.
Ai qe anon me zemer kah mosbesimtaret dhe ne te ndien dashuri ndaj tyre, ne
c;do rast eshte mosbesimtar. Nese kete dashuri dhe dashamiresi e tregon edhe
me gjuhe dhe vepron ne pajtim me te, ne kete bote do te trajtohet si
mosbesimtar e ne ate bote do te jete pergjithmone ne zjarrin e xhehennemit.
Nese dashurine dhe dashamiresine ndaj mosbesimtareve nuk e tregon me
veper dhe me gjuhe, por e fsheh ne vetvete dhe paraqitet si musliman, ne kete
bote eshte si munafik - i kursehet pasuria dhe jeta - e ne ate bote do te jete ne
fundin e xhehennemit. 242

Qendrimi i muslimaneve ndaj ketyre formave te

dashamiresise
Dashamiresia ndaj mosbesimtareve dhe mohimi i mosbesimtareve eshte
pasqyre e zbatimit praktik te besimit. Ne te pasqyrohet fuqia dhe madhesia e
fese dhe e atyre qe e shprehin ate. Allahu i Lartesuar thote:
,,.,,.

:;,

.ill
,,.

.,,

:rJ 0\.kl '.,;:}JI

:r :'..G) -:r-::UI - ;1:_.s--1 U
J

,,.

.,,.

:;,

Jo

,,.. .>J

.,,

,,

,,,.

'

,,.

1; , ili 1 ' t'.\'\\.J

::,11;;"\ L, \
i
)
if"' y ,).r-'
,

.,,

,,.

.,,

"Ne fe nuk ka dhune. Eshte sqaruar e verteta nga e kota. E kush

nuk i beson te pavertetat, e i beson Allahut, ai eshte kapur per
lidhjen me te forte, e cila nuk ka keputje. Allahu eshte Degjues, i
Ditur." [El-Bekare: 256)
Allahu, ne pergjithesi, muslimanin e ka shperblyer dhe e ka dalluar:

'.li!')
i,T (.,?';' C/<
r

"Ne vertet nderuam pasardhesit e Ademit (njerezit), ... " [El-Isra:

70)

,.

Kur muslimani ia fal dashurine dhe dashamiresine e tij Allahut, i roberohet

sinqerisht vetem Atij dhe heq dore nga c;do hyjni tjeter perkrah Allahut, si dhe
nga nenshtrimi ndaj c;dokujt tjeter pervec; Tij, atehere ai e arsyeton respektin qe
i eshte treguar ne toke. Nga ana tjeter, kur gjate ceremonive fetare, ligjeve dhe
242

Shiko:

ct 48-147u") :0:--'i. .J.J. J.P....u 0u:.1 j,;1

276 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'>L>I

.J 1.J1J ')}I

kerkesave ai fillon te nenshtrohet e te sherbehet me dic;ka tjeter e jo me

kenaqesine e Allahut, atehere ai e tradhton ate respekt te Iarte qe i eshte
besuar, bie shume ulet, i roberohet epsheve te ndryshme, mundimeve dhe
shikimeve te cilat e shkaterrojne jeten e tij ne kete bote dhe ia germojne nje
jete me te veshtire ne boten tjeter; edhe pse i duket se eshte i lumtur, ai jeton
ne ankth.
Sepse, sipas mesimeve islame, peshorja e lumturise dhe e fatkeqesise rrjedh
nga ajo se a eshte duke iu roberuar vetem Allahut, a eshte duke e respektuar
sheriatin e Tij dhe a i beson sinqerisht vetem Atij, apo po i roberohet shejtanit,
epsheve dhe kerkesave? Nese eshte kjo e dyta, atehere ato jane dallget e
fatkeqesise qe duhet te kaloje ai qe devijon nga rruga e Allahut dhe nga feja e
Tij.
Pervec; asaj se dashamiresia ndaj mosbesimtareve eshte dezertim i llojit te vet
dhe mosnenshtrim ndaj Allahut te Lartesuar, ajo eshte bredhje e vazhdueshme
dhe dyshim ne jete, pavendosmeri se a te shkoje me keta apo me ata. Ne kohen
e sotme, kur mbreteron ankth i vertete ne te kuptuar dhe ne te menduar, kur
genjeshtra shpallet si e vertete dhe e verteta genjeshter, kur e verteta shuhet,
kurse genjeshtra lartesohet, me te vertete paraqitet pyetja: Si te orientohet
muslimani ne te gjithe kete dhe kujt t'ia fale dashurine dhe dashamiresine? Si
te orientohet ne kohen kur mosbesimi i hapet perpiqet t'i imponohet ne jeten e
perditshme dhe siper i ngjitet etiketa: Kjo nuk eshte ne kundershtim me
Islamin, me te vertete, si?
Shembull te tille paraqesin ata te cilet besojne ne socializem, demokraci,
laicizem, nacionalizem ose komunizem dhe thone se kjo nuk eshte ne
kundershtim dhe se i rregullon marredheniet ne mes robit dhe Sunduesit. Ketu
shtrohet pyetja: Kujt t'ia fale muslimani dashurine dhe besnikerine kur para
syve te tij sheriati i Allahut ndiqet e luftohet dhe ne vend te tij futen ligjet
laike, me te cilat rregullohet sot jeta e muslimaneve, duke pohuar se kjo nuk
eshte ne kundershtim me Islamin, sepse legjislatura islame - pa marre parasysh
a eshte menduar ashtu apo eshte folur - me nuk eshte e afte t'i percjelle
rrjedhat e civilizimit dhe te zhvillimit?!
Kujt t'ia fale sot muslimani dashurine kur para syve te tij hipokritet stolisen
me emra islame, ndersa ne esence jane me te rrezikshem per fene sesa armiqte
e hapur?
Pyetje te ketilla dhe te ngjashme me keto ka jashtezakonisht shume. Pergjigja
fshihet ne faktin qe dashamiresia e besimtarit dhe dashuria ndaj Allahut, fese
se Tij dhe besimtareve nuk mund te jete e drejte derisa nuk e kupton kuptimin
e fjaleve te kelimei-shehadetit "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervec;

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')L,1

_j 1_}1_, 'l _,J1 277

Allahut, e Muhammedi eshte i Derguari i Allahut" dhe i;do gje qe nenkuptohet

dhe rrjedh nga ato.
Besimtari, mandej, duhet ta dije mire se i;fare do te thote paganizem,
politeizem, mosbesim, dezertim dhe hipokrizi, qe mos te jete preja qe do te
bjere ne kurthin e fatkeqesise, sepse Islamin nuk mund ta dije me vertetesi ai
qe nuk e di se (eshte paganizmi (Xhahiljjeti).
Ai pastaj duhet ta dije kuptimin e dashamiresise ndaj te mires dhe rezistimit
ndaj te keqes dhe ta dije mire se i;fare kuptimi ka ne mesimin islam; e kjo
eshte dashuria dhe dashamiresia ndaj besimtareve dhe te ndihmuarit e tyre, pa
dallim se i;fare prejardhje kane, se cilen gjuhe flasin dhe ku jetojne. Kjo per ate
se besimtari bindjet e veta nuk i nderton mbi vlerat e uleta fisnore si paganet,
perkundrazi, besimtari eshte i lidhur me vellezerit e vet besimtare me zemer,
gjuhe, pasuri dhe gjak. E pikellon ajo <;ka i pikellon edhe ata dhe e gezon ajo
<;ka i gezon edhe ata. Ai i mohon dhe i urren te gjithe armiqte e Allahut,
qofshin ata mosbesimtaret, dezertoret apo hipokritet. Ndaj te gjithe atyre merr
qendrim armiqesor dhe, ne kufijte e mundesive te veta, lufton kunder tyre me
jete, pasuri, pene dhe gjuhe.
Kjo eshte e verteta qe, nese besimtari e njeh dhe e ve ne veprim, do t'ia
mundesoje atij qe te marre qendrim te drejte ne <;do situate; ndaj kujt duhet te
tregoje dashuri dhe nga e keqja e kujt duhet te kete kujdes, <;fare kerkon Islami
nga ai dhe <;ka enderrojne armiqte e tij per Islamin. Vetem ne kete menyre
besimtari mund te jete i vetedijshem dhe krenar per perkatesine e vet ne Islam,
fene e vetme te pranuar tek Allahu, mund te gezohet e jo te pikellohet, sepse
atij i Lartesuari i drejtohet me fjalet:

:? ; < 0 0u1 i:, 1;;.J u:, 1 u:,

J

,...

,,.

,...o

,,.

,...

_,.

"E mos u dobesoni (fizikisht) dhe mos u deshperoni (shpirterisht)

derisa ju jeni me te lartit, po qe se jeni besimtare te sinqerte." [Ali
Imran: 139)
Ai me te cilin eshte Allahu, atij nuk mund t'i beje dem e tere bota, edhe sikur
te ishte marre vesh kunder tij. E tere gjinia njerezore nuk mund te beje asgje
me teper sesa i lejon Allahu. Pra, pa vullnetin dhe percaktimin e Allahut,
besimtarit askush nuk mund t'i beje asgje. 243
3
24

Shiko: .(47 d')

:.:, .:)-

J,>' yl..5" '.r 1.i.,:.-

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l...1 l}IJ }I 279

KAPITUlll I TETE

Pergenieshtrimi i te kuntuarit te dashurise dhe

urreities ne le nga havarixhet dhe ralidinite
Permbajtja e kapitullit:
-

Si e kuptojne kete problem havarixhet?

Te kuptuarit e dashamiresise ndaj te mires dhe mohimi i te keqes nga

rafidinjte

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r;JI

.J >1_,.J1J >'l__,ll

281

Kapitulli i tete

PERGENJESHTRIMI I TE KUPTUARIT TE DASHURISE

DHE URREJTJES NE FE NGA HAVARIXHET DHE
RAFIDINJTE

Disa qe nuk e kuptojne nocionin e te besuarit dhe domethenien (kuptimin) e

drejte te kelimei-shehadetit ".:il11 w1 Nuk ka te adhuruar tjeter me merite
perve<; Allahut", ndoshta mund te mendojne se shprehjet -> 'iy-ft dashuria dhe
dashamiresia ndaj te mire's dhe >-Ip-ft urrejtja dhe rezistimi ndaj te keqes jane
nocione me prejardhje te havarixheve apo te shiive dhe pyesin: Prej nga kjo qe
te flitet mbi to ne besimin e pasuesve te tradites se shendoshe dhe mendimit te
njezeshem?

'\

I
i

Pyetjeve te ketilla mund t'u jepen disa pergjigje nga aspekte te ndryshme:
1. Nga ne nuk kerkohet asgje me teper se ajo qe paraqitet ne Kur'an dhe ne
Sunnetin e te Derguarit te Allahut :i. Keto dy burime jane themelet e te
besuarit tone, themele te ligjit fetar dhe peshore sipas se ciles duhet te
pershtatim jeten. Shpresojme qe ne pjesen e deritanishme te ketij libri kemi
paraqitur mjaft burime per kete: dhjetera ajete kur'anore dhe hadithe te te
Derguarit te Allahut ;!, te cilat e trajtojne <;eshtjen e dashamiresise dhe
dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes dhe rezistimit ndaj te keqes.
2. Duke u nisur nga te besuarit e drejte te te pareve tane te mire, duhet te themi
se nuk jemi te gatshem te heqim dore as nga imtesite, e Jere me nga parimet
themelore te fese tone, vetem per ate pse disa te tjere i kane marre shprehjet
tona dhe mbi to kane ndertuar botekuptimet e tyre te gabuara.
3. A mundet ai qe beson ne Librin e Allahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij
te deshmoje se Ibrahimi :%!\, shembulli i pastertise dhe i dashamiresise ndaj te
mires dhe mohimit te te keqes, ka perdorur shprehjet e havarixheve dhe
rafidinjeve, njerez qe kane ardhur mijera vjet pas tij? Allahu na ruajte, kjo do
te ishte genjeshter e madhe!

282 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - \

J s.l}IJ s.}I

4. C::eshtja e dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes, nga themelet e
te besuarit islam te paster si loti, permendet edhe ne Librin e Allahut dhe ne
Sunnetin e te Derguarit te Tij Problemi, pra, nuk eshte ne ate se prej nga rrjedhin keto terma, por ne
mashtrimet fatale dhe risite qe kane futur ne to havarixhet dhe rafidite, duke
dale nga kornizat e teksteve te qarta te Kur'anit dhe Sunnetit dhe mendimit te
njezeshem te dijetareve te ummetit te Muhamedit I. Ka pasur te drejte ai qe
ka thene:
"C::fare faji kane trendafilat,
pse aromen e tyre nuk e ndien
dhe me te nuk kenaqet i ftohuri?"

SI E KUPTOJNE KETE PROBLEM HAVARIXHET?

Njohesi i madh dhe praktikuesi i Sunnetit te te Derguarit te Allahut , Imam
Ahmed bin Hanbeli, Allahu qofte i kenaqur me te, thote:
"Ata jane dezertore te fese, dezertore te Islamit. Pasuesit e ketij sekti, te cilet u
ndane ne mendimin nga pasuesit e mendimit te njezeshem, kane humbur dhe i
jane drejtuar rruges se gabuar. Kane hequr dore nga degjueshmeria ndaj
pushtetit islam, e kane ngritur shpaten kunder muslimaneve dhe kane marre
per vete te drejten per derdhjen e gjakut te tyre dhe pla9kitjen e pasuesve te
tyre. Jane armiq me ata qe nuk pajtohen me mendimin dhe veprat e tyre, me
ata qe nuk i pasojne ne rrugen e gabuar dhe ne mashtrimet e tyre, qe nuk e
fyejne Muhammedin ci, shoket dhe miqte e tij, dhe me ata qe nuk heqin dore
prej tij, me ata qe nuk i akuzojne per mosbesim dhe mekate te medha ose te
vogla dhe qe, ne pergjithesi, dispozitat e Islamit i kuptojne ndryshe nga ata.
Ata pohojne qe edhe per genjeshtren me te vogel, per 9do mekat, qe ai i vogel
apo i madh, nese para vdekjes njeriu nuk pendohet per to, perhere do te digjet
ne zjarrin e xhehennemit dhe se kurre nuk do te dale prej aty. Keshtu
mendojne kaderite, xhehemite, murxhite dhe rafidinjte. Ata nuk i besojne
askujt qe nuk i beson imanit (te besuarit) te tyre. Konsiderojne se nuk jane te
obliguar t'i nenshtrohen pushtetit te dikujt tjeter dhe se kurejshet nuk kane
pasur te drejte ne hilafet.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f...,,I

.J s.l}IJ s. .,i1

283

Mjafton vetem kjo qe te shihet se me te vertete kane humbur, se mendimi i

tyre eshte i gabuar dhe se feja e tyre nuk ka asgje me Islamin. Jane te njohur
me emra te ndryshem, si: harurite (sipas vendit Harura), 244 ezreke (sipas
udheheqesit te tyre Nafi bin el-Ezreku), nexhdi (sipas Nexhdu bin Amir el
Harurij), ibadi, safrite dhe te ngjashem. Te gjithe keta jane havarixhe mekatare te medhenj, dezertore nga feja, rekomandues te risive ne fe dhe
kundershtare te Sunnetit te te Derguarit :i. 245
Perkrahesit e sektit te havarixheve e kane shtremberuar nocionin e
dashamiresise ndaj te mires dhe mohimin e te keqes. Ata, me te vertete, per
miq konsiderojne vetem ata te cilet rrefejne mesimet e sektit te tyre, qe beresit
e mekateve, sidomos atyre te medha, i shpall per mosbesimtare.
Ne pikeEamje te as'habeve ata me dashamiresi shikojne Ebu Bekrin dhe
Umerin, 46 por e mohojne Uthmanin dhe Aliun. 247
Ne pikepamje te tyre pergjigja jone do te ishte e shkurter: Pasuesit e tradites se
shendoshe dhe te mendimit te njezeshem (ehlu-s-sunne we-1-xhema' a), per
shkak te mashtrimeve dhe risive te tyre, i mohojne ata dhe nuk barazohen me
ta ne asgje.
Sa i perket dashamiresise ndaj te mires dhe mohimit te te keqes, mund te themi
se vetem pasuesit e tradites se shendoshe dhe mendimit te njezeshem e
kuptojne drejt.
Atyre nuk u pengon ajo pse havarixhet kane kuptimet e veta mbi keto <;eshtje,
pasi mesimi nuk merret nga frazat dhe parullat, por nga njohurit ne perputhje
me Kur' anin dhe Sunnetin. Por kur shikohet ne te, eshte e dukshme se te
kuptuarit e havarixheve mbi <;eshtjen e dashamiresise ndaj te mires dhe
mohimit te se keqes eshte baze mbi kerkesat dhe cilesite e tyre personale dhe
jo mbi ate sesa eshte kjo ne perputhje me tekstet e Kur' anit dhe te Sunnetit.

244

Fshati ne aforsi te Kufos, ku ka ndodhur lufta kunder havarixheve nen udheheqjen e

Nexhde iben Amirit. . .,...1..- d o.1$- o\.,A.! rfr' Js, wJ .:..;IS' a.i_,s:)4 }
Shiko: .J_,,;)1 ...,.J <84.f') :.u-i r"'t-1 u, ._;...1,, _,1o;1

<...:,) <$)1..a.i' J.,,-4:-! <85-83.f') :..u-i r"'t-1 u, y\

Shiko: .(53.f') :Jo.Wl )'J -..,.,.:::)1"
247
Shiko: .) "i! y1_,...J1 Jill)=;), w, "J .!l .J} J .(82.f') :..u-i r"'t-1 u,
245

246

Shiko:

284 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...,1 _j s-ly.-!1 s-':l_,JI
f
_,

SI E KUPTOJNE RAFIDINJTE DASHURINE NDAJ TE

MIRES DHE URREJTJEN NDAJ TE KEQES?
Rafidinjte e mohojne Muhamedin dhe as'habet, madje edhe i fyejne dhe i
nenmojne ata. Ata, perve Aliut, Ammarit, el-Mikdadit dhe Selmanit, Imamet
i shpallin si mosbesimtare. 248
El-Esh'ariu thote: "Jane quajtur rafidinj vetem pse nuk e kane pranuar
rregullsine (ligjshmerine) e pushtetit te Ebu Bekrit dhe Umerit, Allahu qofte i
kenaqur me ata. 249 Nese per havarixhet kemi thene se kane devijuar nga rruga
e permendur me heret, per rafidinjte mund te thuhet se, sipas te keqes, nuk
mbesin pas tyre. Kjo per ate se ndaj as'habeve te te Derguarit te Allahut
kane vepruar turpshem dhe kane lejuar qe te behen loder ne duart e jehudeve,
te paraqitur ne formen e Abdullah bin Sebe'se. Ishte dora jehude ajo e cila u
ndertoi pallate ne qiej mbi dashurine e rrejshme ndaj Ehli-Bejtit dhe mohimin
e as'habeve te tjere te te Derguarit te Allahut dhe mbi sjelljen armiqesore
ndaj tyre, perkunder asaj qe Ehli-Bejti nuk ka asgje me ate qe i pershkruajne
ata.
Then Kethiri, Allahu e meshirofte, thote: "Ithtaret e sektit te turpshem rafidi
nuk hezitojne qe te shprehin armiqesi ndaj as'habeve me te zgjedhur, qe t'i
urrejne dhe neudhubilah (Allahu na ruajte) t'i shajne dhe t'i fyejne.
Te gjitha keto tregojne se arsyen e kane te turbulluar dhe te bastarduar. A thua
si mund te pohojne qe besojne ne Kur'an kur i shajne dhe i fyejne ata me te
cilet Allahu eshte i kenaqur? 250 Perkunder tyre, pasuesit e tradites se
shendoshe jane te kenaqur me ata me te cilet Allahu eshte i kenaqur, i
mallkojne ata te cilet Allahu dhe i Derguari i Tij i ka mallkuar, i urrejne ata te
cilet i urren Allahu. Pasuesit e tradites se shendoshe, pra, e pasojne fene ashtu
si e ka urdheruar Allahu dhe nuk fusin risi ne te." 251

248

Shiko: .c89/lo :\,.,,,')\...,1 ..::.iw

Duke aluduar ne fjalet e te Lartesuarit: "Allahu eshte i kenaqur me muslimanet e pare,
muhaxhiret dhe ensaret, dhe te gjithe ata... " [Et-Teube 10].
250
Shiko: .(142/40 :1
249

251

Shiko: .c532._,..)

:'l.iJw..!1

c._r'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...1

.J s.l}IJ s.}I

285

Rafidinjte thone: "Nuk mund ta duash, derisa nuk e mohon !" Do te thote se
nuk mund ta duash dhe te jesh besnik ndaj Ehli-Bejtit derisa nuk e mohon Ebu
Bekrin dhe Umerin, Allahu qofte i kenaqur me te dy! 252
Nese e dime kete, nuk duhet te habitemi perse Jibrat jane perplot shembuj te
turpshem nga e kaluara e tyre. Rafidinjte, gjate historise se gjate, kane qene
armiqte e pasuesve te Islamit dhe miqesoheshin me armiqte e muslimaneve,
tataret, kryqalite dhe te tjeret. Shejhul-Islam Then Tejmijje thote: "Rafidinjte
miqesohen me ata te cilet luftojne kunder pasuesve te tradites se shendoshe
dhe mendimit te njezeshem, miqesohen me tataret dhe te krishteret. Ne zonen
bregdetare te kufirit rafidinjte ishin ne marredhenie paqedashese me
evropianet. Jane te njohura rastet qe rafidinjte ne Qipro kane transferuar armet,
nenpunesit, oborrtaret, armaten dhe femijet. Kur muslimanet luftonin kunder
tatareve dhe fitonin, ata organizonin dite zie dhe vajtime, por kur tataret
fitonin, ata organizonin gazmende dhe gezime. Fundja, keta jane ata te cilet i
nxiten tataret qe ta sulmonin Bagdadin, ta vrisnin halifen dhe t'ua zinin frymen
me gjak banoreve te Bagdadit.
Veziri i Bagdadit, Then Alkame Err-Rrafidiju, ishte ai qe nuk e kurseu
komplotin kunder muslimaneve. Ai ishte qe bente komplote ne bashkeveprim
me tataret, qe te shkeleshin tokat e Irakut. Eshte ai i cili i ka penguar banoret e
Irakut dhe Bagdadit qe ta organizonin rezistencen kunder tatareve."
Kush e njeh sado pak Islamin, e di fare mire se rafidinjte perhere kane qene
dashamires ndaj dindushmaneve (armiqve te fese). Per sa kohe qe Egjipti ishte
ne duart e tyre vezire ishin sa jehudet sa te krishteret armenas. Ne saje te njerit
prej vezireve te krishtere, me prejardhje ermene, te krishteret u forcuan shume,
saqe ngriten kisha ne qytete te shumta te Egjiptit. Ne kohen e sundimit te
hipokriteve rafidij, ne vendet e tyre, mes dy pallateve therritej: "Kush do t'i
shaje dhe do t'i mallkoje muslimanet, do ta fitoje nje monedhe te arte, e edhe
me teper." (Irdeb = masa nga 24 sa'a)
Ne kohen e tyre te krishteret rrembyen nga muslimanet Shamin, te cilin e
ric;liruan Nuredini dhe Salahudini. 253
Pasardhesit e tyre jane sekti mosbesimtar "En-Nusajrijje", i cili u solli
muslimaneve aq fatkeqesi (zemerim). Mosbesimi i tyre, sic; thote shejhul-Islam
Then Tejmijje dhe te tjeret, eshte me i rende sesa mosbesimi jehud dhe i
krishtere. Ata ishin instrumenti kryesor i kolonializimit francez ne vendin e
Shamit. Ata jane ndezesit e perleshjeve brenda vendeve islame.
252 Shiko: (637-636/280 :"..s L,,iJ '
J 1
253 Shiko: ....... ,(528 ) '4>-r" t: ;j,,J \,,,hl1'),;1
<.J"

286 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l......1

.J ,_p.31J }'

Edhe nje here te nenvizojme: Pasuesit e tradites se shendoshe dhe mendimit te

njezeshem jane ata te cilet me te vertete i duan as'habet e te Derguarit te
Allahut - Ata nuk e teprojne ne dashuri ndaj asnjerit prej tyre, jane
dashamires ndaj te gjitheve dhe nuk e mohojne asnjerin prej tyre. Ata e urrejne
ate qe i urren ata, por e duan ate qe i do ata.
Pervec; kesaj, ata konsiderojne se dashuria ndaj as'habeve paraqet besimin dhe
bamiresine, kurse urrejtja dhe mosbesimi paraqet hipokrizine dhe
padrejtesine. 254
Nga ana tjeter, pasuesit e tradites se shendoshe dhe te mendimit te njezeshem
mohojne jo vetem havarixhet dhe rafidinjte, por edhe <;do fraksion tjeter qe ka
humbur nga rruga e drejte.

254

Me vone ne duar me ka rene libri me vlere te jashtezakonshme i shkruar nga dr. Abdullah
Muhamed el-Garibi, i cili i zbulon shiinjte e sotem dhe planet e tyre te drejtuara kunder
pasuesve te tradites se shendoshe dhe mendimit te njczeshem. Atyre qe deshirojne te njihen
me mashtrimet e tyre ngrohtesisht u propozojme qe ta lexojne kete liber.

Dshuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1

.J s.1_p.J1 _, s.'l ..,i1

KREU II

(:fare nenkupton dashuria ndai te mires dhe

urreilia ndai te keqes?

287

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1

.J s..l}IJ s..'l }I

289

<;FARE NENKUPTON DASHURIA NDAJ TE MIRES

DHE URREJTJA NDAJ TE KEQES?
Ne fillim te ketij libri kemi thene qe "el-wela" ne esence do te thote dashuri
kurse "el-berau" urrejtje. E bartur ne fushen e veprimit do te thote argumentim
ne praktike.
Dashuria eshte element baze ne te besuarit islam. Kete e vertetojne edhe Fjalet
e te Lartesuarit:

"Nuk ka dyshim se ata qe besuan dhe bene vepra te mira, atyre i

Gjithemeshirshmi do t'u krijoje (ne zemrat e tyre) dashuri."
[Merjem: 96}
Mandej:
;) y > J _) (.,/,_)
0

,..

.,,

,..

.,..

,,,

,iJ

". . . Vertet, Zoti im eshte Meshirues, shume i Dashur." [Hud: 90}

'

'

JJi \ y?'J
"Ai eshte qefal mekatet, eshte i Dashur." [El-Buruxh: 14}

"

po dashuria e atyre qe besuan Allahun eshte shume me e

forte ... " [El-Bekare: I 65J

_)

"Thuaj: 'Nese e doni Allahun, atehere ejani pas meje qe Allahu t'ju
doje, t'jufale mekatet tuaja, se Allahu eshte qe Jal shume, meshiron
shume." [Ali-Imran: 3 l]
Kjo do te thote se mesimi islam ne lidhjen (raportin) Sundues-rob eshte i
kristalizuar qarte. Ketu nuk ka te beje me thirrjen boshe te te dashurit, ne

290 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 .j s.l)IJ s. }I

relacionin mes Allahut dhe roberve te Tij, dhe e kunderta. Nuk eshte, si9 e
pohojne kete armiqte e Allahut, marredhenie boshe, e rrepte dhe perplot
shqetesime, lidhje e detyrimit dhe e nenshtrimit, raport i denimit dhe mundimit
dhe as lidhje e barbarizmit dhe e braktisjes, por lidhje e meshires, drejtesise
dhe e dashurise.

" Sa e madhe eshte ajo fjale qe def nga gojet e tyre, e ata nuk
thone tjeter vetem se genjeshter." [El-Kehf 5)
Se 9ka do te thote dashuria e Allahut ndaj robit te Vet, e dine vetem ata te cilet
e kane njohur permes atributeve te Tij, ashtu si<; i Lartesuari e ka pershkruar
Vetveten dhe asht si<; e ka pershkruar i Derguari i Tij, Muhammedi dhe ata
'
te cilet ne veten e tyre e kane pe1jetuar dhe e kane ndier madheshtine e
atributeve te Tij.
Nga ana tjeter, dashuria e robit ndaj Sunduesit eshte dhunti e llojit te vet,
embelsine e se ciles e dine vetem ata te cilet e kane sprovuar. Nese dashuria e
Allahut ndaj robit te Vet eshte dhunti aq e bujshme dhe e madhe, nuk duhet
harruar se ajo gje, ne te cilen Allahu e ka udhezuar per t'a dashur dhe ia ka
dhene qe ta shijoje embelsine e dashurise se atille, eshte gjithashtu dhunti e
madhe.1
Dhuntive te Allahut ndaj besimtareve i perket edhe ajo se dashurine ne emer te
Tij e ka bere parashenje te dalluar te dashurise ne mes vete, sepse ai eshte
burim i pijshem nga i cili pine te gjithe se bashku. I Lartesuari mandej e ka
rrenjosur dashurine ndaj bashkesise se besimtareve dhe te atyre qe ende as nuk
u jane bashkangjitur, ose nuk kane gjetur menyre qe t'u bashkangjiten. Ne
dobi te kesaj shkojne edhe fjalet e te Derguarit te Allahut . i cili ka thene:
"Njeriu eshte me ate qe e do. "2
Abdullah bin Mes'udi, Allahu qofte i kenaqur me te, thote se nje njeri kishte
ardhur tek i Derguari i Allahut dhe e kishte pyetur: "O i Derguar i Allahut,
si mund te thuash per dike qe e do bashkesine e besimtareve (popullin), kur
ende nuk i eshte bashkangjitur?" I Derguari i Allahut ishte pergjigjur:
"Njeriu eshte me ate te cilin e do. "3
Shiko: . J c919-918/2o "J')lk)J"
2 Shiko: .,l\1 _; ._,...J-1,...'A>- y ,y'J1 yi.5 c6168c .557/too '".$JN1
3 Shiko: ,2034/4o J ,,l\1 _; ...,......1 ....'N- Y ,y'J1 y\5 c6169c ,557/lOo ".$JN1
).1 yl.5 c2640c
I

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f)l...'jl

.J s.l}IJ s. _,J1

291

Nga Enesi transmetohet te kete thene se nje njeri e kishte pyetur te Derguarin e
Allahut : "O i Derguari i Allahut, kur eshte Katastrofa e Pergjithshme?"
Ndersa i Derguari i Allahut e pyeti: "(:fare ke pergatitur per te?" "Per te nuk
kam pergatitur as shume namaz, as agjerim, as ndarjen e zekatit, - ishte
pergjigjur, - por e dua Allahun dhe te Derguarin e Tij." I Derguari i ka
thene: "Ti je me ate te cilin e do. ,,4
Nderkaq, ketu duhet theksuar qe kjo dashuri nuk ndertohet mbi deshirat boshe
dhe enderrat e shkreta qe pergenjeshtrohen prej veprave te keqija, mbi
"herezine" sis.: bejne mistiket ose mbi ... , por mbi dash urine e cila e perfshin
zemren dhe vertetohet me veper, sis.: e thote kete i Lartesuari:
/

J U3

;!_;.._;I..:; I i Ci U3 G\
( r
er <lll
,;t;

J::'+2-' \.]')

,., .J'

,,.

,.,

'

,.,

"Nuk eshte (shpetimi) sipas shpresave tuaja as sipas shpresave te

ithtareve te Librit. Kushdo qe hen keq, do te ndeshkohet me te dhe
perve9 Allahut nuk ka per t'i gjetur vetes as mbrojtes as ndihmes."
[En-Nisa: 123J
'1 -:LJ\'J
,

\'Jr
' I\ ,J'.YtJ
" W
.:_ i1.,. :__,\

.
J, ..r
Y
. - rJ.!'!
,,,

.,,.

"Thuaj: 'Nese e doni Allahun, atehere ejani pas meje qe Allahu t'ju
doje, t'ju /ale mekatet tuaja, se Allahu eshte qe Jal shume, meshiron
shume." [Ali-Imran: 3 J J
Hasani thote: "Mos u mashtro nga fjalet "Njeriu eshte me ate qi! e do", sepse
kur dikush e do dike, ai duhet edhe ta pasoje ate. Te devotshmeve nuk mund
t' u afrohesh derisa nuk fill on te ecesh pas hapave te tyre, derisa nuk fill on ta
pasosh rrugen e tyre dhe derisa nuk sherbehesh me praktiken e tyre, derisa nuk
ngrysesh dhe nuk gdhin (agon) ne rrugen e tyre dhe derisa nuk digjesh nga
deshira qe te behesh njeri prej tyre. Madje, nese ne praktike nuk je perhere/.,
konsekuent, jeta dhe eksperienca e tyre jetesore duhet te jene udheheqes per ty,
sepse me e rendesishme eshte te jesh ne rruge te drejte dhe te mos humbesh. A
nuk ke pare se si edhe jehudet, edhe te krishteret, edhe dezertoret nga feja
pohojne se i duan te Derguarit e tyre edhe pse me ta nuk kane asgje te
perbashket, sepse nuk flasin dhe nuk veprojne sis.: kane folur dhe vepruar ata?..,

4 Shiko: ,2032/4 :' ,.i1 .j ..J.1 ;..,"}.$. y4 ,y1 yi.:S' (6171 557/10 :\,sJi.:>'..,11 "
J
c_
[_)
()
.}.I y\5 (2639c_

292 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,I

.J l',1y.J1__, 1'':i}I

Pra, e kane pasuar rrugen e dikujt tjeter, e jo rrugen e tyre, prandaj kane arritur
ne zjarrin e xhehennernit." 5
Dashuria ndahet ne kater lloje.6
1. Dashuria ndaj politeizrnit dhe politeisteve. Mbi ata, te cilet e kane cilesi kete
lloj te dashurise, i Lartesuari thote:
J

.,,.

:;.

,;,

vJ

,,.

:;:,

:Gi lpT ::r-1:, I lli;i I J

:;,

:II

::,

:lJ

,., ,,- JO

,,..

,,..

'

.,..

0i

.-G w1 01:, <ll 01

,;

,.,

.,,.

,,...,,

,;,

y1.k.l1 0j;.. 1 1;..tt ::r-.u1 0;..

- ::__,1-k.ll \ i" I '"::'I lJI '.

;;;,

W:; 81 J

,;,

,,

,.,

;$,

I , "'I -. lJI
)

:,i:, <lJ
.,-

;;;,

.-,

r-:: I * '--'1-k.ll
,.,

....,.,

,.,

->": J.. _ _r : ,
is' IJ... :;. w ;. : i? o l:J 0i :,i 11 ::r-1 JL'J * yUI
c:, 01;.,;.. f I _;
)81
,,. .,.

,... ,,..

,.,

,,

J.,.

,,.

,.,

))) y<--:J J.._

.....,,

0:>.- )

,,. ,.,

,.,

,,. ,p,,.,,.,

,,.

,., .;, ,.,

,,..

/.

if;

,,..

,.,

,.-o

"E nga njerezit ka asish qe ne vend te Allahut besojne idhujt, qe i

duan (i madherojne) ata, sikur (qe besimtaret e verteti:! e duan)
Allahun, po dashuria e atyre qe besuan Allahun eshte shume me e
forte. E sikur te dinin ata qe bene mizori se kur do ta shohin
denimin (ne boten tjeter), do te binden se e tere fuqia i takon vetem
Allahut (e jo idhujve) dhe se Allahu eshte Ndeshkues i rrepte. Dhe
(sikur te shihnin) kur do te largohen ata qe u prinin prej atyre qe i
ndiqnin (paria largohet prej atyre qe u shkuan pas), e te gjithe e
shohin denimin dhe u keputen lidhjet e tyre. E ata, te cilet u paten
shkuar pas do te thone: "Ah, sikur te na lejohej nje kthim (ne
dunja), e te largohemi prej tyre (prijesve) sif u larguan ata tash prej
nesh!" Keshtu Allahu do t'ju paraqese veprat qe jane deshprim per
ta, e ata nuk kane te dale prej zjarrit." [El-Bekare: 165-167]
2. Dashuria ndaj jo te vertetes dhe ndaj pasuesve te saj si dhe urrejtja ndaj te
vertetes dhe pasuesve te saj. Ky Iloj i dashurise eshte cilesi e hipokriteve.
3. Dashuria e lindur ndaj pasurise dhe fernijeve. Nese kjo lloj dashurie nuk
shkon ne dern te nenshtrirnit ndaj Allahut dhe nuk nxit nenshtrirnin ndaj asaj
qe Allahu ka ndaluar, atehere eshte e lejuar.

5
6

Shiko: . ._.....ii

..1.o ..J..J.

J# <133 ..f') :) .;r."l w, !.$.!..!. .J.,-)4 :1 Jj ,J' 14

Shiko: , ), ,(17..f')

:'yl1 .JJ.-" :y\.A>_,)1 .:r. ..J..J. r1..o1

J!...Ll:-1

p, .

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>l...\ f-1}.IJ f- ") yl 293
4. Dashuria ndaj atyre qe besojne vetem ne nje Allah pl J...-Ai i, urrejtja
ndaj politeisteve .!.l1 J...-Ai ,_;:.....J.,.. Ajo eshte hallka me e mire ne zinxhirin e te
besuarit dhe lidhja me e forte ne mes robit dhe Sunduesit te tij.
Duke gene se dashuria ne emer te Allahut eshte hallka me e forte ne zinxhirin
e te besuarit, si<; qendron ne hadithin: "Lidhja me e mire e imanit eshte
miqesia ne emer te Allahut dhe armiqesia ne emer te Allahut."7 Rruga e
vetme e cila shpie deri tek ajo dhe deri te miqesimi me Allahun eshte sheriati i
Allahut, te cilin e ka sjelle Muhammedi ;!i. Pa kete rruge jane te rrejshme te
gjitha pohimet mbi dashurine ndaj Allahut dhe deshirat per miqesine me Te.
Ne fund te fundit, si<; thote i Lartesuari, edhe idhujtaret paraislamike kane
pohuar qe duke i adhuruar statujat deshirojne t'i afrohen Allahut:
:1' <ll l J,1 \S ),, U\ 0) G
l.5"'),
:

y.

r.

".. .Ne nuk i adhurojme ata per tjeter, vetem qe te na afrojne sa me

afer Allahut ..." [Ez-Zumer: 3]
I Lartesuari gjithashtu tregon se jehudet dhe te krishteret, edhe perkrah futjes
se vazhdueshme ne thenien e genjeshtrave kunder te Derguarve te Tij dhe
thyerjes se ndalesave te Tij dhe moszbatimit te urdherave te Tij, 8 pohojne:

".. .Ne jemi bijte e Allahut dhe te dashurit e Tij..." [El-Ma 'ide: 18}
Kur zemra mbushet me frikerespekt ndaj Allahut te Madherishem, njeriu fshin
nga zemra <;do gje perve<; Tij, pra robit nuk i mbetet asgje tjeter prej kerkesave
personale, deshirave dhe nevojave vetem aq sa do Sunduesi i tij. Kur zemra e
shijon njehere embelsine e teuhidit te vertete, ne te nuk mbetet vend per
dashuri ndaj askujt perev<; Allahut, e as per urrejtje perve<; asaj qe urren
Allahu. Ai qe arrin ta beje kete, ka arritur te vije ne gjendje te nenshtrimit ndaj
Allahut dhe veprimit te kontrolluar te organeve trupore. Mekatet, ne fund te
fundit, njedhin nga dashuria ndaj asaj qe urren Allahu dhe urrejtja ndaj asaj qe
e do Allahu, e keto rrjedhin nga venia e e.psheve personale dhe deshirave mbi
frikerespektin dhe dashurine ndaj Allahut.

7 Shiko: .(38._..,) :1 .fa J-:--8 Shiko: .(316._..,) :)..:r.'i p1n1t'1,:-' pi

9 Shiko: .(320
..,.,) :) .;r.'i p1) r_,.l,JI t'I,:-' pl

294 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")',...,1 ..1y.J1J ,. ') _,J1
r

Duke e pershkruar madheshtine dhe embelsine e dashurise ndaj Allahut,

shejhu-1-Islam Ibn Tejmijje, Allahu qofte i kenaqur me te, thote: "Edhe ne kete
bote ekziston xhenneti. Ai i cili nuk ka hyre ne te, nuk do te hyje as ne
xhennetin e botes tjeter (Ahiretin)."
Dikush tjeter ka thene: "Te mjere jane ata te cilet kete bote e braktisin duke
mos shijuar ate qe eshte me e embel !" <;fare eshte ajo me e embel ne te (ne
kete bote)?" Ishte pergjigjur: "Dashuria ndaj Allahut, te shoqeruarit me Te,
deshira e papermbajtur fcer takimin me Te, dalja perpara Tij dhe kthyerja e
shpines c;do gjeje tjeter." 0
'sa i perket urrejtjes ne emer te Allahut, per te mund te thuhet qe eshte pjese
perberese dhe e pandare e dashurise ndaj Allahut, sepse ai qe do e do edhe ate
qe e do i dashuri, ai eshte mik me ate qe eshte mik i te dashurit, e armik i atij
qe eshte armik i te dashurit. Ai eshte i kenaqur me ate qe eshte i kenaqur i
dashuri, e i hidheruar me ate qe eshte i hidheruar i dashuri. Ai urdheron ate c;:ka
urdheron i dashuri dhe ndalon ate c;ka ndalon i dashuri, sepse ne te gjitha
shkon pas tij.
Eshte e tepert te permendim qe ai i cili me te vertete e do Allahun eshte i
obliguar t'i urreje armiqte e Tij dhe te doje ate c;ka do edhe Ai, sic; thote i
Lartesuari, pasi ketu ben pjese edhe lufta kunder armiqve te Tij:
:;;,
,;,
,
, " .... ' , ,...,...

,,,
J ,,,
If, J
,..LS",,
0
<l....:... . 0 i:\j_;' ' .-UI - :WI 01
i.r'.J4' / - .
--- r, - J-, . ,
:
"Allahu i do ata qe luftojne ne rrugen e Tij te rreshtuar si te jete
ndertese e fortifikuar." [Es-Saft: 4J
Duke i pershkruar roberit e Vet, te cilet i do dhe e duan Ate, Allahu i Lartesuar
thote:
a:;
.;;;
J-''
i
)
,,.
,,.
J
,.-:
. .i..:., '. , 'C. :0'' '., I T .l.ll 1'."\G'
t)
J ,,
" , i
' - I (,I-t_;- 0"

- ,:/' r""',,. _f.. if .r4 J- ,,, ,...

,,.
,...
,...
,....,, ,...
:,J 0.J-' U3 ,,,.JJI ls'
0J J.)tS:.ll oi \ AJ)i
.. ,...
,...
,,.
,...,...
,
r-5U
,...

,... ,,,

J.

,..

:-:,

.;,

,...

,...

I)

,...

,...

,...

,...

,;,

,...

- ,

"0 ju qe besuat! Kush largohet prej jush nga feja e vet (i ben dem
vetes) s'ka dyshim se Allahu do ta sjelle nje popull qe Ai e do ate
(popull) dhe ata e duan Ate (Zotin), (nje popull) qe eshte modest e i
bute ndaj besimtareve, por i ashper dhe i forte ndaj mohuesve, qe

JO

Shiko: .(454/lo

:\:WI

[).l.o'

Dashuria ndaj te mire

lufton ne rrugi
asnje kercenue5
Qe do te thote se r
perulur, kurse ndaj I
jene krenare dhe kr)
. i Lartesuari thote:

"Muhammedi t
(as 'habet) jane t
ndermjet vete ... J
Armiqte e Allahut, p
luftojne kunder tyre:
0 - ,...

J J

iY JJ...L.,o

"Luftojini ata, A
juve ju ndihmc
besimtare." [Et-1
Prandaj, nga kuptimi
keqes rrjedh obligimi
ato detyrime dhe te dr

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A,..,\

Qe do te thote se ndaj besimtareve do te sillen butesisht dhe do te jene te

perulur, kurse ndaj mosbesimtareve do te sillen rreptesisht dhe ndaj tyre do te
jene krenare dhe kryelarte. Duke i pershkruar shoket e te Derguarit te Allahut
. i Lartesuari thote:

bote e braktisin duke

me e embel ne te (ne
te shoqeruarit me Te,
ara Tij dhe kthyerja e

6:; .. !l..&JI ,.li

J

$/J o

t ' , i1 ".
wu,I

reshtuar si te jete
Ate, Allahu i Lartesuar

ja e vet (i ben dem

ull qe Ai e do ate
qe eshte modest e i
ndaj mohuesve, qe

,.,

,,

,.,.

"Muhammedi eshte i Derguar i Allahut, e ata qe jane me te

(as 'habet) jane te ashper kunder jobesimtareve, jane te meshirshem
ndermjet vete ... " [El-Fet'h: 29J
Armiqte e Allahut, pra, meritojne perbuzje dhe urrejtje dhe besimtaret duhet te
luftojne kunder tyre:

y
,

e do Allahun eshte i
O edhe Ai, sic; thote i
e te Tij:

295

lufton ne rrugen e Allahut dhe qe nuk i frikesohet kercenimit te

asnje kercenuesi... " [El-Ma 'ide: 54J

fhurise ndaj Allahut,

, thote: "Edhe ne kete
uk do te hyje as ne

e thuhet qe eshte pjese

ai qe do e do edhe ate
dashurit, e armik i atij
e qe eshte i kenaqur i
ri. Ai urdheron ate c;ka
uri, sepse ne te gjitha

.J s.ly.J1_, s."i _,J1

"Luftojini ata, Allahu i denon dhe i mposht ata nepermjet jush, e

juve ju ndihmon kunder tyre dhe sheron zemrat e njerezve
besimtare." [Et-Teube: 14]
Prandaj, nga kuptimi i drejte i dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te
keqes rrjedh obligimi i muslimanit ndaj vellait te vet musliman. Por, cilat jane
ato detyrime dhe te drejta?

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>'w1\

-J s-l}IJ s-_,J1

KAPITUlll I PARE
OBLIGIMI I MUSLIMANIT NDAJ MUSLIMANIT

297

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l.....1 .j j:.1.J1J j:. "1 yl 299

Kapitulli i pare

OBLIGIMI I MUSLIMANIT NDAJ MUSLIMANIT

Me heret kemi thene qe dashuria ne emer te Allahut eshte lidhja me e forte e

cila i lidh njerezit. Ajo e tille do te mbetet deri ne Diten e Gjykimit. Mbi baze
te ketille ndertohen marredheniet e ndersjellta dhe obligimet e besimtareve
ndaj njeri-tjetrit, e ato jane te shumta; duke filluar nga ndihma reciproke,
miqesimi, vizita, ngushellimi ne fatkeqesi dhe te ngjashme, mbi 9ka flasin
ajetet e shumta kur' anore dhe shembujt nga jeta e te Derguarit te Allahut Nderkaq, obligimet mbi te cilat do te flasim ketu lidhen drejtperdrejt me
tematiken mbi te cilen eshte fjala. Ne to hyjne:
1. DASHURIA e besimtarit ndaj besimtareve, e jo ndaj mosbesimtareve,
mekatareve dhe ndaj te shfrenuarve (amoraleve) ose ndaj atyre qe fusin risi ne
fe. Ne kete dashuri hyn ajo qe besimtari vellait te vet besimtar i deshiron ate
9ka edhe vetvetes, si9 thote i Derguari i Allahut : "Askush nga ju nuk do te
jete besimtar i vertete, derisa vellait te vet nuk i deshiron ate fka i deshiron
edhe vetvetes." Ky hadith eshte "mutefikun alejhi" (e transmetojne Buhariu
dhe Muslimi). 11
2. TE NDIHMUARIT, i cili eshte obligim fetar dhe vellazeror i 9do muslimani
ndaj vellait te vet musliman, i 9faredo prejardhjeje qofte ai, kudo qofte duke
jetuar, i cilesdo race qofte dhe <;faredo gjuhe qofte duke folur. Secili besimtar
eshte i obliguar ta ndihmojne vellane e vet besimtar dhe t'ia ruaje nderin
(gjakun). Prandaj, per ate qe mund ta bente kete por nuk deshiron ta beje, i
Derguari i Allahut thote: "Cilido qe muslimanin e le ne balte dhe lejon qe
t'i cenohen nderi dhe dinjiteti, edhe ate Allahu do ta le ne balte dhe do ta
lejoje t'i cenohen nderi dhe dinjiteti dhe do t'ia ndaloje ndihmen kur ajo do
t'i duhet me se tepermi. Secili qe e ndihmon muslimanin dhe nuk lejon t'i
cenohen nderi dhe dinjiteti, edhe ate Allahu do ta ndihmoje kur ndihma do
t'i duhet me se tepermi. " 12
11 Shiko: .0'.i' yi.5 c45c ,67/to. ) 0'.i' yl.5 ct3c ,57/to '<$)1>'..,)1
12 Shiko: t4'J.-I pl,,::- C-!_..1.,- i,ll.,lI Ju .(30/40 "J.:-l.i') ,y.ll yl.5 c4884c ,197/So .l)l.l y.i
)
c5566c ,t60/So.,

300

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l...1

.J 1y.J1_., '1)1

Duke i lavderuar ensaret, Allahu qofte i kenaqur me ta, te cilet i kane

ndihmuar vellezerit e vet muhaxhire, i Lartesuari thote:

:,( IJJ IJJT J}1J I IJG,.J 1/;,.0,J 1_;1 J}1J

ff 0jJ o u;_ 0f:?JI

,,,

,.,

ff,

.,.

"Po ata qe besuan, migruan dhe luftuan per rrugen e Allahut, dhe
ata qe strehuan dhe ndihmuan, jane besimtare te vertete. Atyre u
takon falje (e mekateve) dhe furnizimi ne menyre te ndershme." [El
Enaf 74]
I Derguari i Allahut ;j ka urdheruar qe besimtaret te ndihmohen mes vete. Ai
ne pikepamje te ndihmes ka thene: "Ndihmoje vellain tend edhe kur ben
padrejtesi edhe kur i behet e padrejta!" 13 Eshte e qarte se si duhet ndihmuar
vellai kur i eshte bere e padrejta. E nese ai vete ben padrejtesi, atehere duhet
ndihrnuar duke e keshilluar qe te zbrapset nga padrejtesia dhe te ndalohet ta
beje ate.
I Derguari i Allahut ;j gjithashtu ka thene: "Muslimani eshte vella per
muslimanin. Nuk guxon t'i beje te padrejte, as ta /ere vetem. Kush e
ndihmon vellain e vet, atij do t'i ndihmoje Allahu i IArtesuar. Kush ia
mbulon nje turp muslimanit, Allahu ne Diten e Gjykimit do t'ia mbuloje
turpin e tij." (Buhariu dhe Muslimi) 14
Muslimani ne shoqerine islame nuk eshte asgje tjeter vetem se nje nga organet
me vitale te trupit. Nese ky organ semuret dhe nuk funksionon, kjo do te
shprehet ne tere trupin. I Derguari i Allahut ;j kete e pershkruan me fjalet:
"Besimtaret jane si ndertesa, pjeset e se ciles jane te lidhura fort mes vete. " 15
Ne nje hadith tjeter i Derguari i Allahut ;j thote: "Kur i shihni besimtaret, se
si kujdesen dhe duhen mes vete, duken si nje trup. Kur semuret nje organ i
tij, edhe organet e tjera i perfshijne ethet edhe pagjumesia. " 16
I Derguari gjithashtu ka thene: "Besimtari eshte pasqyre e vellait te vet
besimtar. Besimtari eshte vella per besimtarin. Ai i ndihmon qe ta
kompensoje te humburen dhe te kujdeset per pasurine e tij." 17

13 Shiko: )llol1 y\5 (2443 ,98/So :\J\,,,.,]1

c_

14 Shiko: ),.l.aJIJ ).1 y\5 (2580 '1996/40 :' J ,fllo.\1 y\5 (2442 ,97/So
c_
c.
15

Shiko: .180'-""

16

Shiko: .186'-""

:;i ._;.,-,
:;i ._;.,-,

:\)\,,,.,]!

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r':>l.,1 .j ..1_p.J1J .. _,l1 301

Nese do te deshironim t'i numeronin tekstet kur'anore dhe te hadithit qe flasin

mbi kete, do te nevojitej shume me teper hapesire sesa kaq. Praktika e te
Derguarit te Allahut e as'habeve te tij dhe e gjeneratave te devotshme, qe
gjate historise se gjate islame e kane pasuar ate, e verteton me se miri kete.
Lidhshmeria e ngushte e muslimaneve dhe ndihmesa reciproke e tyre gjate
historise se gjate jane shembuj qe rralle mund te gjenden, si ne nivel te popullit
ashtu edhe ne nivel individual. Dashuria e ndersjellte, miqesia dhe qendrimi i
perbashket ndaj armikut jane shprehur realisht ne kohen e tyre.
Muslimanet do te dalin fitimtare vetem atehere kur, pas bindjes se paster dhe
te qarte, do te arrijne qe vellezerit ne fe t'i duan si<; e duan vetveten, qe
fatkeqesine e tyre ta vuajne si fatkeqesi personale, qe t'i gezohen suksesit te
tyre si<; i gezohen suksesit personal dhe kur t'i ndihmojne te tjeret si<;
deshirojne qe te tjeret t'i ndihmojne ata. Kur ta arrijne kete, atehere do t'u
ndihmoje edhe Allahu, sepse Allahu e ndihmon ate qe i de! ne ndihme Atij
(fese se Tij), e Ai eshte i Fuqishem, i Forte.
Ndihma e vellait besimtar mund te behet ne disa menyra: me ekspozim
personal ne mbrojtje te tij, duke ia dermuar briret atyre qe jane duke i bere te
padrejte, me ndihme materiale qe ai te forcohet, me mbrojtje te nderit dhe
dinjitetit te tij dhe me pergjigje te vendosur ndaj atyre qe perpiqen ta fyejne
ose ta perulin. Ndihme mund t'i drejtohet muslimanit edhe me dua te hajrit, qe
ai te kete sukses dhe qe t'a percjelle fati. Perve<; kesaj, muslimani eshte i
obliguar t'i percjelle lajmet mbi gjendjen e muslimaneve ne mbare boten, te
qendroje perkrah tyre dhe t'u ndihmoje sa te mundet.
Te gjitha keto e ndihmojne besimtarin qe te behet besnik ndaj vellezerve te vet
besimtare dhe anetar aktiv i bashkesise islame.

Shiko: t'\ C:="-"'' pl ..:.i_IJ ,..,..\ y\. c4918c ,217/So

c6532c ,6!6o 1

17

:JI

\JiJ ,c70.,f') :1$Jl>..,.ll .,.i.1 ..,..I"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>\.....,\

.J s-l}I J s-'l}I

303

KAPITUlll I BYTE
HIXHRETI

Permbajtja e kapitullit:
Qendrimi ne mesin mosbesimtar (erdul kufri)
Shperngulja (hixhreti) nga vendi mosbesimtar ne vendin islam (erdul
islam)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\.....,\

.J 1.r.J1J }I

305

Kapitulli i dyte
HIXHRETI

Ky kapitull eshte me rendesi te madhe pasi c_;eshtja e hixhretit (shpernguljes)

lidhet drejtperdrejt me c_;eshtjen e besnikerise ndaj te mires dhe mohimit te se
keqes. Madje, mund te thuhet qe kjo c_;eshtje eshte ne vete kulmin e
obligimeve. <;eshtja mbi hixhretin eshte jashtezakonisht e gjere dhe mund te
veshtrohet nga shume aspekte. Prandaj, ketu do ta ndajme ne dy pjese:
a) c_;eshtja e qendrimit ne mesin e mosbesimtareve dhe qendrimi i Islamit mbi
te.
b) c_;eshtja e hixhretit (shpernguljes) nga vendi jobesimtar ne mesin islam.

QENDRIMI NE VENDIN E MOSBESIMTAREVE

Para se te themi dic_;ka mbi kete, jemi te obliguar qe se pari te japim
perkufizimin se c_;fare do te thote mes jobesimtar (daru-1-kufer), e c_;fare mes
musliman (daru-1-Islam). Dijetaret e vjeter, Allahu i meshirofte, vendin e
mosbesimtareve (daru-1-kufer) e kane perkufizuar si vendin ne te cilin
sundojne dhe udheheqin mosbesimtaret, ne te cilin zbatohen ligjet
mosbesimtare dhe ne te cilin mosbesimtaret kane ndikim mbizoterues.
Vende te ketilla ka dy lloje:
a) vende mosbesimtare me te cilat muslimanet jane ne disponim Juftarak dhe
b)vende mosbesimtare me te cilat muslimanet kane lidhur marredhenie
paqesore dhe mossulmimi. Kjo do te thote qe si vende mosbesimtare
konsiderohen edhe ato vende ne te cilat ne fuqi jane ligjet mosbesimtare,
madje edhe nese ne to ka shume muslimane. 18

306 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....1 .J ,.1_p11 _., .. _,ll
Vendi islam (daru-1-Islam) eshte ai ne te cilin sundojne dhe udheheqin
muslimanet, ne te cilin zbatohen ligjet islame dhe ne te cilin muslimanet kane
ndikim mbisundues, madje edhe nese ne te mosbesimtaret jane shumice. 19
Duke qene qe Islami, si fee fuqise dhe e krenarise, ithtareve te vet nuk u Jejon
qe te nenc;mohen dhe t'u perulen mosbesimtareve, ai ndalon qe muslimanet te
qendrojne ne mesin e jomuslimaneve. Kjo per ate se muslimani, kur jeton ne
mesin e mosbesimtareve, fillon te ndieje vetmine, braktisjen dhe dobesine. Ne
te fillon te zhvillohet kompleksi i nenc;mimit dhe i vleres me te ulet, c;ka mund
ta shtyje se pari ne miratim, kurse me vone ne pasimin e gjendjes se mesit ne
te cilin ka hasur dhe po jeton.
Nderkaq, Islami nga muslimani kerkon qe ai te jete i fuqishem dhe krenar, qe
te tjeret te shkojne pas tij e jo ai pas te tjereve dhe qe te mos lejoje qe mbi te
pervec; Allahut te kete pushtet dikush tjeter. Per ate Islami ia ndalon
muslimanit qe te jetoje ne vendin ne te cilin nuk ka ligje islame, vetem nese ne
te mund te shprehet (praktikohet) lirisht Islami dhe te jetohet sipas dispozitave
te fese, pa frike qe per shkak te kesaj do te hase ne sprova. Nese nuk i ka te
siguruara keto kushte, eshte i obliguar qe te shperngulet nga nje vend i tille
dhe te vendoset ne vendin ku mbreterojne Iigjet islame. Nese jo, Islami me ate,
derisa nuk e ben hixhretin, nuk ka asgje.
Mbi te gjitha keto i Lartesuari thote:

0-_:.a.: cs-- 1)\j l}\j i Lib lLl1 u} J.1 0

,,

J .,,

.,,

J .,,

,,..

,,..

,,,

.;:,

:;:,

:,

:,t 1) 1) 01 J>f r3f 1) G1

0;_):,:' .; \.) 01:.J}\) Ll\) JG:-jl:::.. 0->:',;.,:' i1 u1 * \ o:L,)
; g;,_

,,,

1).:
.,

.,,

.,,

.,,

.,,.

,,,.

,,,

,,,

.,,

1? 1 ill1 0\5'J 0i ill\ :,u * 0 J uJ

) ,,..

.;:,

,,..

,,..

,,,,

.;:,

,,..

,--

,,,

,,..

"Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju

thane: "Ne rka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate
toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te
migronit ne te?" (e te praktikonit lirisht fenii e Allahut) Vendi i tyre
eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai! Perver atyre qe ishin
te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk kishin mundesi te
gjenin, as menyre, as rruge (per shperngulje). Atyre do t'ua fale
Allahu. Allahu eshte qe shlyen e fal shume (gabime)." [En-Nisa: 9799)
19 Shiko: .(92/l :.y.Wl J..l.al1
c_)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j.....I S',,1_pl11 S',,}1 307
I Derguari i Allahut thote: "Une (heq dore) e mohoj secilin musliman i cili
qendron dhe jeton ne mesin e politeizmit." "Perse, o i Derguar i Allahut?"
kishin pyetur. "Per ate se nuk mund te njihet se cili dhe i cilit eshte zjarri"
ishte pergjigjur. 20 I Derguari i Allahut :i gjithashtu ka thene: "Kush e ndan
banesen me politeistin dhe shoqerohet me te, eshte i njejte si ai. "21 Ai
gjithashtu thote: "Hixhreti nuk do te ndalet kurre, derisa nuk do te ndalet
pendimi, e pendimi nuk do te ndalet kurre, derisa Dielli nuk find nga
Perendimi. "22 23
Hasan bin Salihu thote: "Kush jeton dhe qendron ne vendin armiqesor, madje
edhe nese paraqitet si musliman, nese eshte ne gjendje qe te shperngulet ne
vendin Islam, ai trajtohet si politeistet e tjere."
Nese dikush nga armiqte me te cilet jemi ne Jufte pranon Islamin dhe pas
kesaj, edhe pse eshte ne gjendje te shperngulet ne vend islam, edhe me tutje
vazhdon te jetoje ne vendin armiqesor, ai nuk eshte musliman. Mbi te dhe
pasurine e tij zbatohen rregullat e njejta si mbi armiqte e tjere me te cilet jemi
ne Iufte."24
Hasani thote: "Nese dikush nga muslimanet shkon ne vendin armik, edhe pse
nuk ka dezertuar nga Islami, trajtohet si dezertor per ate se e ka leshuar vendin
Islam."25
Then Hazmi thote: "Kush iken me vetedeshire ne vendin mosbesimtar dhe
armik dhe Jufton kunder muslimaneve, ai eshte dezertor i Islamit dhe mbi te
zbatohen te gjitha despozitat si mbi dezertoret e tjere. Eshte obligim qe, nese
dezertori i tille kapet, te behet ekzekutimi i tij. Pasuria e tij eshte e Iejuar dhe
ne qofte se eshte i martuar me muslimane, martesa e tille duhet te asgjesohet
etj."
Sa i perket atij qe nga frika qe te mos i behet e padrejte iken dhe strehohet ne
vendin armik, vetem pasi qe ne mesin e muslimaneve nuk ka gjetur perkrahes,
ne asnje menyre te mos marre pjese ne lufte kunder muslimaneve dhe askend

20

Shiko:

21

Shiko:

22

Shiko:

.c224d') :'-$,.;J. ._;.,....,

.c247d') d$,.;J.._;.,...,

: .....ly.UIJ ,)I y\5 c2479c. ,7/30

, t'u,., p, -

:(,lWl JllJ ._p-)1

y\5 c239/2o

c7347c. ,186160
Sh1.ko. .( 81 d') :o)y ))ui,I
'" \;;....,-"'
"" "l.,,ijwl
" W:>JIJ
. ')\..,I" _r:.;1
"-'
24
Shiko: .(216/30 ".._1,i..a.,,.ll 0T_;J1 \5:.:,.i
25
Shiko: c2t6/3o :\_,..i..a.,,..U i:.ir.,ai, \5:.:,.i
23

)JI)

,h ,c99/4o ,

308 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...11 1_pJ1_,, }1
tjeter mos ta ndihmoje kunder tyre, kunder te atillit nuk ka kurrfare te drejte,
sepse ka qene nen shtrengese dhe nen trysni.
Sa i perket atij qe do te luftonte kunder muslimaneve ose do t'i ndihmonte
mosbesimtaret ne <:;:faredo menyre kunder muslimaneve, ai vete eshte
mosbesimtar.
Ai qe qendron dhe jeton ne vendin armik per nevojat e dunjase dhe e ka
statusin e nje lloj mbrojtjeje te tyre, nese eshte ne gjendje te shperngulet ne
vend musliman dhe t'i bashkohet muslimaneve te tjere e kete nuk e do, i tilli
nuk eshte larg nga mosbesimi, pasi per rastin e tij nuk shohim kurrfare shkaku
te arsyeshem. E lusim Allahun per falje.
Kush jeton me vetedeshire ne mesin e karmeliteve (pjesetar i rendit katolik,
sipas emrit te maht Karmel ne Palestine sh.p.) pa dyshim eshte mosbesimtar,
sepse karmelitet publikisht e pranojne mosbesimin dhe dezertimin nga Islami.
Sa i perket atij qe jeton ne vendin ku jane ne dukje disa shenja te mosbesimit,
ai vete nuk eshte mosbesimtar derisa aty nuk mposhtet Islami, derisa
vertetohet feja ne nje Allah (teuhidi), pranohet misioni i Muhammedit ti,
derisa ai e mohon <:;:do fe tjeter perve<:;: Islamit, derisa falet, agjeron dhe kryen
ceremonite e tjera fetare.
Fjalet e te Derguarit ?Ji;: "Une e mohoj secilin musliman qe jeton ne mesin
politeist" vertetojne fjalet e lartpermendura, d.m.th. qellimi eshte per vendet
armike me te cilat muslimanet jane ne lufte.
Ne te kunderten i Derguari nuk do t'i dergonte perfaqesuesit e vet ne
Hajber, ku te gjithe banoret ishin jehude.
Sikur ndonje mosbesimtar i hapet, i cili e lufton Islamin, ta kishte nenshtruar
ndonje shtet islam dhe te ishte pajtuar qe muslimanet t'i mbante nen nje
gjendje te tille duke pranuar haptazi se nuk eshte musliman dhe se do te
sundoje sipas deshires se vet, kushdo qe do te kishte pranuar te mbetej ne te
dhe ta perkrahte ate, sipas arsyeve te permendura me pare, ai do te ishte
mosbesimtar edhe pse pohon se eshte musliman." 26

Ne origjinal qendron: i..u. i)IS' .:,i) J "Sikur ndonje muxhahid mosbesimtar.." Mua me duket
qe ketu eshte dashur te thuhet: i_...,. i)\S' .:,i) J "Sikur ndonje mosbesimtar i hapet.. " sepse per
besimtarin nuk mund te thuhet qe eshte mosbesimtar.
26
Shiko: ct 40-139/13 :r.r .:,i'i J.,w

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....1 .j s.lylJ s.'i_,ll 309
Shejh Hamed bin Atiku27, Allahu e meshirofte, ka shkruar nje diskutim
jashtezakonisht te mire28, ne te cilin thote se ata qe jetojne ne vendin armik
ndahen ne tri lloje:
1. Ne ata qe vullnetarisht dhe te disponuar miqesisht ndaj armiqve zgjedhin te
jetojne dhe te qendrojne ne vendin e tyre, qe nuk u pengon feja e tyre, i
lavderojne dhe i nenshtrohen armiqve duke i njollosur muslimanet, ose ne
9faredo menyre i ndihmojne ata kunder muslimaneve, me fjale ose me vepra,
te tillet jane mosbesimtare, armiq te Allahut dhe te Derguarit te Tij . sepse
Allahu per ta thote:

;;J \ 0) 0-4 ::,f J)LS'.:JI 0),.I W \.J

<lJI 0-4 2-lJ

,,,

....

,,,

,,,,,,

.,.

,,,

,,,

,.,

....

"Besimtaret te mos i miqesojne mosbesimtaret e t'i lene manash

besimtaret. E kush ben ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje,
pervef nese eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre ... " [Ali
Imran: 28]
Then Xheriri, Allahu e meshirofte, thote: "Kush e ben kete e ka mohuar
Allahun dhe Allahu ate, sepse e ka mohuar fene dhe ka shkelur ne mosbesim. I
Lartesuari thote:
'.,, ,, .LJ'i',,. ,, .LJ'i 'C,a.J\' 'I\ I U I !'T ' . ..UI 1'.'.\C'
,y) _ -)
. ")
0)
) ) ,,,
..,..,. J- ,,, "'t':! "
,.,
,,,
', U aJ\ JI ' , \j ' C \' :'
'. llkJ\ " :I\

i.r (-?
: : r-- r-r..
J

:;:.

.,.

.;,

,,,

.... 0

/.

,,,

"'

.;,

,,,.

,,.

,,_

,,,

.;,

)/

.;,

"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane

miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
27

Ka te beje me shejh Hamed bin Ali bin Muhamed bin Atikun, i lindur ne vitin 1227 sipas
hixhrit, ne Zulf. Ishte dijetar i dalluar dhe i shquar dhe njohes i Kur'anit. Ka mesuar prej
shejh Abdurrahman bin Hasanit. Por gjithashtu edhe nga autori i vepres: ".I". Nga ai, me
vone edhe nga dijetaret e tjere, ka mesuar me zell, derisa edhe vete u be dijetar i madh. Ka
punuar si kadi-avokat se pari ne Harxh dhe me vone ne Eflaxh. Eshte autor i veprave te
njohura:
.-!.U ff J .:r.lJ ui.J.,ll w:,,11 J_;ill" J "t L,iIJ WI J->i ,Y- t U..UIJ :.l\5:..JIJ o\,,,..JI" J .J.?pl y\5 c_.,...::, -4.J..;;:)1 Ji
Vdiq shtatedhejte e disa vjec;:ar, ne vitin 1301 sipas hixhrit. Nxenesi i tij Sulejman bin
Sahmani ia ka kushtuar nje kaside (vajtuese), ne te cilen ne njerin prej vargjeve thote:
"Veshtire sot mund ta gjesh dikend te ngjashem me te qe edhe per c;:eshtje me te veshtira
kishte zgjidhje."
Shiko: .(229/20 :rc..,Jl "iJJJ} a:... J')I.,:. .J.j. -
28 Shiko: -olJ iJJ..l; ir-s- .:r. ..i...... .:r. l.c'! ""ri <"t L,iIJ W1 J.,>i .y- t u..u1' :!

310 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\.....1

J 1)1 _,, "2 }I

Vertet Allahu nuk ve ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El

Ma 'ide: 51]
I Derguari ka thene: "Kush e ndan me politeistin banesen e njejte dhe
shoqerohet me te, ai eshte njesoj si ai. "29
Ne transmetimin e besueshem nga Abdullah bin Umeri, Allahu qofte i kenaqur
me te, i Derguari ka thene: "Kush shperngulet ne mesin politeist dhe merr
pjese ne ceremonite dhe Jestat e tyre, si dhe i imiton ata (u perngjason atyre)
derisa vdes, ne Diten e Gjykimit do te ringjallet me ta. "30
Shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote: "Eshte e dukshme ngaqe marrin pjese se
bashku me politeistet ne ceremonite e tyre pagane."
Duke i numeruar te gjitha gjerat qe mund ta nxjerrin njeriun nga feja dhe qe
mund ta shpiejne ne mosbesim, shejhul-islam Muhammed bin Abdulvehabi,
Allahu e meshirofte, thote: "E lloji i katert eshte aii i cili i perballon te gjitha
keto, por refuzon ta braktise vendin dhe qytetin, banoret e te cilit jane
kembengules ne politeizem dhe ne luften kunder besimit ne nje Allah (teuhid),
e per kete shkak edhe ai lufton perkrah tyre me jeten me pasurine e vet kunder
muslimaneve. Ai eshte mosbesimtar, sepse nuk mund te refuzoje e mos t'i
degjoje per 9do gje qe e urdherojne, madje qofte qe te martohet edhe me
njerken e vet. Pranimi qe te luftoje me jeten dhe pasurine e tij ne anen e tyre
per 9rrenjosjen e fese se Allahut dhe fese se te Derguarit te Tij , vetvetiu
eshte mekat me i rende se martesa me njerken. Per njerezit e tille Allahu i
Lartesuar thote:
0

J IJ G JS":,_; 1(3 ( 01 0/! ;j./T 0/

,,.

:;; J

.,.

o ..... ...-

,,.

.,,,,
'(''\\ I :I''< I-"'_ I \j 1'.:. I , <'i
', '''..Ci I :<"Cl\
J
, - Jr- t""''::-': r-'"!-J r Y :- r 0: r--: J
J

.,,.

.,.

tJ

Cl.4L
..... o

,,..

J .,.

LJ.;;.

.,.

Jo

.,,. o

,.,

:,r:, ;,," _,s1:,

J

,,. J

,,. J

Jo

"Ju do te hasni ne te tjere, qe duan te sigurohen te ju (duke u

paraqitur si besimtare). E, sahere qe thirren, (kunder jush) i
pergjigjen thirrjes. Ne qofte se nuk largohen prej jush, nuk ju
ofrojne paqe dhe nuk heqin dore nga lufta kunde-r jush, atehere
kapini edhe mbytini kudo qe t'i takoni. Kunder tyre u kemi dhene
fakte te qarta." [En-Nisa: 91]31
29

Shiko: .(247d') ;i _;.,..... 'J ,(12-1 Od') :J-:"" .;r- 't u..u1'
30 Shiko: \.;....,! (200,_,,,) :'1 J.1_r'l1 .l.;d1'.,; .:r-' Ju
31
Shiko: .(12-10,_,,,) J-:"" .;r- 't u..u1'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....,1 s-1_p.J1_, s-'1 _,J1 311

2. Ai qe jeton dhe qendron per shkak te shtepise dhe femijeve ne mesin

armiqesor duke e fshehur qe eshte musliman, edhe pse eshte ne gjendje qe te
shperngulet dhe ta shprehe ate, por as me veprat e as me fjalet e veta nuk i
ndihmon armikut ne asgje kunder muslimaneve, si dhe nuk e shpreh me zemer
besnikerine ndaj tyre, ai nuk trajtohet si mosbesimtar per shkak te
vendqendrimit te tij ne mes armiqve, por konsiderohet mekatar i madh pasi
refuzon te beje hixhret dhe pasi nuk i nenshtrohet Allahut dhe te Derguarit te
Tij qe e urdherojne ta beje ate. Madje edhe ne rast se ne vetvete i urren
mosbesimtaret, sepse Allahu i Lartesuar thote:
,,.J

J ,,.

J ,,.

J .,.

,.,

J ,,.

,,,.

::r_;';.,' . LS"' l}lj l}lj i U;, lWI

,,,.

,... ,:;,

:::,

,,,.

y J-\ 0

,.,,,,.

;:;,

:;,

J ,,.

..-o

:::,

;,. IJC :, IJlp IJ I i i l}lj UI

j

,.,

,,,,.

\ Q:c..J
"Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju
thane: "Ne fka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate
toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te
migronit ne te?" (e tepraktikonit lirisht Jenee Allahut) Vendi i tyre
eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai!" [En-Nisa: 97)
Duke e komentuar kete ajet kur'anor Then Kethiri thote: "Qe nen fjalet "Li,
f - e atyre qe ishin mizore te vetvetes ", mendohet ne ata te cilet refuzojne
te bejne hixhret, e mandej sqaron: "Ky ajet ka te beje me ata te cilet jane ne
gjendje te bejne hixhret dhe nuk e bejne, por edhe me tutje jetojne ne mesin
politeist, ku nuk guxojne ta deklarojne lirisht fene. Kushdo qe vepron ashtu
eshte mekatar sipas ketij ajeti dhe mendimit te njezeshem te dijetareve islame,
sepse ben ate qe eshte rreptesisht e ndaluar (haram)."32
Une ketu do te citoj edhe fjalet e Then Abbasit, Allahu qofte i kenaqur me te, te
cilat i paraqet Buhariu. "Disa muslimane ne kohen e te Derguarit te Allahut .
ne nje lufte kishin hasur ne idhujtaret, disa nga te cilet ishin te qelluar me
shigjeta ose te vrare nga goditjet e armeve. Per shkakun e ketij rasti Allahu i
Lartesuar ka shpallur ajetin kur'anor ne te cilin thuhet: "Engjejt qe ua marrin
shpirtin e atyre qe ishin - mizore te vetvetes ju thone... "33
Ketyre arsyetimeve te pabaza Allahu ua ka mbyllur shtegun me fjalet:
32

Shiko: .(13<.I"') ,r-G- d,'i 't J.li'J c343/2o '., <J.I ):.ii

33

Shiko: .c4596c. ,262/So '<JJl>'..,l1

312

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 s-1.r.JIJ s-') _,J1

"Thuaj (o i Derguar): "Ne qofte se eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit

tuaj, bashkeshortet tuaja, farefisi juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe
frikesoheni se do t'u deshtoje, vendbanimet me te cilat jeni te
kenaqur (te gjitha keto) jane me te dashura per ju se Allahu, se i
Derguari i Tij dhe se lufta per ne rrugen e Tij, atehere pritni derisa
Allahu nuk ve ne rruge te drejte njerezit e prishur." [Et-Teube: 24J
Nuk ka kush qe refuzon te beje hixhret e qe te mos gjeje arsyetim ne njeren
nga keto tete gjerat e paraqitura. Nderkaq, me kete ajet Allahu i ka mbyllur
dyert e arsyetimeve dhe ate qe refuzon te beje hixhret e quan fasik - mekatar te
madh.
Nese Allahu i Lartesuar e ka urdheruar hixhretin nga qyteti me i zgjedhur ne
bote, Mekka, dhe nese dashuria ndaj tij nuk ka gene shkak i mjaftueshem per
te mos e bere ate, si mund te kete shkak per ndonje vend tjeter? 34
3. Prej atyre qe nuk u pengon qe te jetojne dhe te qendrojne ne mesin e
politeisteve ka dy lloje:
a) Ai i cili eshte ne gjendje qe ta shprehe haptazi fene e vet dhe te heqe dore
haptazi nga politeistet duke ua bere te ditur qe me ta nuk ka asgje, sepse nuk
jane duke e pasuar fene e vertete por te gabuaren, nuk eshte i obliguar qe te
beje hixhret, sepse i permbush te gjitha kushtet te cilat kerkohen nga ai ne
Fja1et e te Lartesuarit:

'I- JJ * i G 0 J i u:, * r5 G
J

J ,,,.

,.,

,,,.

,,,

.,.

"Thuaj: "0 ju besimtare! Une nuk adhuroj ate qe ju adhuroni! As

ju nuk jeni adhurues te Atij qe une e adhuroj! Dhe une kurre nuk
do te jem adhurues i asaj qe ju adhuroni! Por edhe ju nuk do te jeni
adhurues te Atij qe une adhuroj! Ju keni Jene tuaj (qe i
permbaheni), e une kam fene time (qe i permbahem)!" [El-Kafirun:
1-6}

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>'"""' s.l}IJ s. "i _,J1 313

E kjo eshte qe t'u thote se jane mosbesimtare, se ai nuk adhuron ate qe ata
adhurojne, qe ata nuk e adhurojne Allahun, Nje dhe te Vetmin Sundues, por i
pershkruajne te tjere te barabarte me Te, qe Allahu eshte i kenaqur me te dhe
fene e tij, e qe me ta dhe fene e tyre nuk ka asgje. I Lartesuari thote:

\ ) 0) J-}1 f ili 0: 0 GI t; y
) i 01) * :?JI 0_,$1 0i IJ r5';; (,51 \ i )
.,. 0 _.,

,.,.

J .,. 0 /

.,.

.,.

:;:,

:;:,

:;:,

.,.

""

?I J UJ 0;:ill
"Thuaj: '0 ju njerez, nese ju dyshoni ne Jene time, une nuk
adhuroj ata qe ju adhuroni perver Allahut, por adhuroj Allahun qe
u jep vdekjen (ashtu si ua ka dhiinii jetiin), dhe jam i urdheruar te
jem besimtar (i Zoti Nje). Dhe (jam i urdheruar): Perqendrohu me
tere qenien tende ne Jene e drejte, e mos u be nga idhujtaret."
[Junus: 104-105]
Ai qe eshte ne gjendje t'ua thote politeisteve haptazi ne fytyre te gjitha keto,
nuk eshte i obliguar te beje hixhret.
Nen shfaqjen e lire te besimit mendohet qe dikujt t'i lejohet te falet dhe te mos
detyrohet te adhuroje ate 9ka ata adhurojne. Per shembull, te krishteret dhe
jehudet nuk i ndalojne muslimanet qe te falen ne vendin e tyre dhe as nuk i
detyrojne te adhurojne ate 9ka ata adhurojne. Nen shprehjen e lire te fese
jo vetem m?Pjtii por
mendohe q _ndaj_ mosbesimtareve. mud te shp_rehet
.
_
_
edhe arm1qes1a, s19 ka vepruar Hahd bm el-Vehd1 me Mexha'ane, 1 c1h e ka
ngritur zerin ndaj dezertoreve dhe i ka mohuar ata, si9 e ka bere kete
Themami36 dhe El-Jeshkuriu. Ky rast eshte i njohur ne pergjithesi nga kronikat
e ngjarjeve ne fillim te pushtimeve islame. Kjo do te thote se ai i cili boterisht

35

Fjala eshte mbi Mexha'ate bin Meverete bin Selemi el-Hanefi el-Jemamin, nje nga te paret
e fisit Beni Hanife, i cili ne luften e Jemames ishte zene rob. Ishte jashtezakonisht elokuent
dhe njeri i ditur. Si fjalet te tij te urta paraqiten edhe ato qe ia ka thene Ebu Bekrit: "Nuk ben '
dobi mendimi i sakte tek ai qe nuk degjon, armet tek ai qe nuk lufton me to dhe pasuria tek aiqe nuk e shpenzon." Shiko: .(362/30 :'L,.:,'.il'
36
Fjala eshte mbi Themam bin Etha! bin Nu'man bin Selemete el-Hanefi Ebu Umame el
Jemamin. Ne "Permbledhjen" e Buhariut flitet sesi e ka pranuar Islamin pasi ishte zene rob.
Iben Is'haku paraqet qe Themame kishte mbetur i forte dhe besnik kur banoret Jemamit
kishin dezertuar nga Islami. Themame e kishte braktisur fisin e vet se bashku me mendimtaret
e vet te cilet e kishin degjuar, dhe i ishte bashkangjitur El-Ala bin el-Hadremiut dhe me te
kishte luftuar kunder dezertoreve nga Bahrejni. Shiko: .(203/Io :'L,.:,'.i1"

314

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...I

-J s.l}IJ s.)1

nuk ka hequr dore nga idhujtaret dhe idhujtaria, ai as qe nuk e ka treguar fene
e vet. 37
b) Ai qe, ne pamundesi per te bere hixhret, jeton dhe qendron ne mesin e
politeisteve, sepse per te eshte e pamundur qe ta beje ate. I Lartesuari ne Librin
e Vet e konsideron si shkak te arsyeshem dhe thote:

11__ ,.. 0) u3 ,,, 0y_k;

:a :11 u1
u ,,.01:J),,, 3 ...,, u13 Jt_;.) 0'.,, 0-_.;:.
,,.
,,.
I_# I ill\ 0l5"3 0i ill\ J\j *
/

,,.

;;Ct

,,,

,,,

,,..

.,..

,,,.

"Perver atyre qe ishin te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk

kishin mundesi te gjenin as menyre e as rruge (per shperngulje).
Atyre do t'ua fale Allahu. Allahu eshte qe shlyen e fate shume
(gabime)." [En-Nisa: 98-99]
Nuk duhet harruar se ky perjashtim vjen pas kercenimit qe te mos jetohet ne
mesin e politeisteve, sepse:

\ ::.,;c.J (. po- ;J-1).

" Vendi i tyre eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ail."
[En-Nisa: 97]
Pra, nga ky kercenim i Lartesuari perjashton vetem te dobetit, ata te cilet nuk
jane te gjindshem dhe ata te cilet nuk e dine rrugen.
37 Shiko (16cf') t. \!..1.li. Rastin e permendur autori e permend ne vepren e vet: ".!lL...S:.<iJ1 o'--"'-11" ku
J
thote: "Kur Halidi kishte ardhur perpara Jemamit ne lufte kunder dezertoreve, si pararoje i
kishte derguar dyqind kalores te cilet i kishte urdheruar." Zini rob cilindo qe hasni!" Ne mes
te zeneve rob ishte Mexha'a me njezet e tre njerez. Kur ishin sjelle para Halidit, Mexha'a
kishte thene: "O, Halid, ti e di qe une kur ka qene i Derguari gjalle kam ardhur dhe e kam
pranuar Islamin perpara tij. Une jam edhe sot po i njejti qe isha dje, edhe pse ne mesin tone
eshte shfaqur ky genjeshtar, sepse Allahu thote: "Askush nuk do ta barte baren e askujt." Ne
ate Halidi i ka thene "Mexha'a, sot je duke e mohuar te djeshmen, sic;: nuk te ka penguar ky
genjeshtar (do te thote Musejleme). Kunder tij, dje nuk e ngrije zerin dhe heshtje si qyqar,
edhe pse je Jemamasi me i shquar. E beje qe ta perkrahje ate dhe qe ta argumentoje se nuk te
pengonte ajo qe bente ai. Ke degjuar qe isha duke ardhur, prandaj pse nuk munde te gjesh
ndonje arsyetim, t'i thoje dic;:ka dhe te tregoje qe nuk je pajtuar me te? Ti ate nuk e bere, por
disa e kane bere ate, si Themame dhe El-Jeshkuri, te cilet iu kundervune dhe e ngriten zerin
kunder tij. Nese thua qe je frikesuar nga njerezit e tu, perse atehere nuk kalove ne anen time,
ose bile te me dergoje nje leter permes lajmetarit?" Por ai e kishte pyetur: "Biri i Mugires, a
do te m'i falesh te gjitha keto?" Halidi ishte pergjegjur: "Do te ta kursej jeten, por nuk me
duket e drejte kjo qe jam duke bere."
Shiko: (70-68..f') .!l\SJJ1J 01,,J1 0\,,!"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>I....\

-J s.l}IJ s. }'

315

Then Kethiri thote se kjo ka te beje "me ata te cilet nuk mund te shkulen nga
duart e politeisteve, e sikur te kishin mundur ta benin kete, nuk do ta dinin
rrugen neper te cilen do te niseshin."38
I Lartesuari thote:
O

1::u ;1:, :u1:,

G:-) t

_,

:;,

,,,.

-:.a. :.i1:, ;111 01.i

,,.

J ,,,

u c:,

J 2.1; LJ _y.;.1:, \ C-:\.kJI )JI G.-/i (;' 0) J-\

\ 2.1; 0-4 8 _y.;.1:,
,
,
/.

,,.

,,,

,,.

:;,

..... 0

.....

,,,

,,,

:;,

"<;'keni qe nuk luftoni per Zotin dhe per (t'i shpiituar) te paaftet
nga burrat, nga grate e nga femijet, te cilet Luten: 'Zoti yne!
Nxirrna nga ky fshat (Mekka), banoret e te cilitjane mizore. Jepna
nga ana Jote shpetim e ndihme!" [En-Nisa: 75]
Ne ajetin e pare flitet mbi pamundesine qe te behet hixhreti dhe mbi
mosnjohjen e rruges, ndersa ne tjetrin mbi vajtimet dhe lutjet qe Allahu t'i
nxjerre nga mesi politeist, mesi i tiraneve me te cilet jetojne dhe qe t'ua
percaktoje mbrojtesin dhe ndihmesin. Ata qe jane ne kete gjendje dhe ata qe
Iuten ashtu Allahu i perjashton dhe per ta thote:
J

;;p

,,,.

....

\ \ <lll Jl)J
,,,

O ,,.

0i

:;,

<lli :,
.....

,,...

"Atyre do t'ua fale Allahu. Allahu eshte qe shlyen e Jal shume

(gabime)." [En-Nisa: 99}
Mufesiri i njohur El-Bcgaviu thote: "Nese muslimani i roberuar te
mosbesimtari e rremben lirine dhe iken prej tij, me nuk e ka te lejuar qe te
kthehet ne mesin e tyre dhe te jetoje aty. Nese nga ai kerkojne qe te betohet se,
nese e leshojne nga arresti, nuk do te ike dhe ai betohet dhe pastaj e leshojne,
ai eshte i obliguar te ike nese mundet dhe nuk i nenshtrohet kurrfare keffareti
per thyerjen e betimit, sepse eshte dhene nen detyrim. 39 Nese betohet me
vetedeshire qe te tregohet i mire, e kete nuk ia kane kerkuar, perseri eshte i

38

Shiko: c343/2o "_#" d.1

Shiko c16u") "t u..L...J1" Pergjigjia e shejh Hamedit perputhet plotesisht me pergjigjen e dhene
per kete <;eshtje prej shejh Hasanit dhe shejh Abdullahut, djemte e Muhammed bin
Abdulvehabit.
Shiko: )W.1 ,o 1346 a.:... JJ I 1,c39/lo :""-t..i.,,..ll JWIJ JL...}I JJ."
39

316 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -. f>l.....1 s.ly.J1 ., s. ..,Ji
obliguar qe te shkoje ne shtetin islam, por ne kete rast eshte i obliguar qe ta
permbushe keffaretin per betimin e thyer."40
Sa i perket 9eshtjes se si i shikon Islami udhetimet per shkak te tregtise dhe te
ngjashme per ne vendet armike, vende jobesimtare, ketu kemi dy situata:
l. Nese muslimani eshte ne gjendje qe ta rrefeje boterisht fene e vet dhe nuk
eshte i obliguar qe t'i nenshtrohet mosbesimtareve, atehere e ka te lejuar te
udhetoje per tregti ne vendin e tyre. Kete e benin edhe disa as'habe te te
Derguarit te Allahut ' ne mesin e te cileve edhe Ebu Bekri dhe te tjeret,
Allahu qofte i kenaqur me ta. Per shkak te tregtise ata udhetonin edhe neper
vende jobesimtare e kete i Derguari i Allahut nuk e ka kundershtuar, si9 e
paraqet kete ne "Musnedin"41 e vet Imam Ahmedi.
2. Nese muslimani nuk eshte ne gjendje qe ta rrefeje boterisht fene e vet dhe
nese eshte i detyruar qe t'u nenshtrohet mosbesimtareve, sipas mendimit te
dijetareve islame ai nuk e ka te lejuar te udhetoje ne vendet e tyre. Per kete
ndalese tregojne edhe disa nga hadithet e te Derguarit - Kjo per ate se Allahu
i Lartesuar njeriun e ka obliguar qe te jetoje dhe te veproje sipas mesimit te
monoteizmit islam - teuhidit dhe qe ndaj politeisteve te tregoje armiqesi. <;do
gje qe besimtarit i qendron si pengese ne kete rruge, atehere per te nuk eshte i
42
I eJuar.

Pas kesaj paraqitjeje ne forme te burimeve te qarta dhe te shumta, do te ishte i

nevojshem edhe nje veshtrim i shkurter per te pare se deri ne <;fare mase
muslimanet u jane nenshtruar armiqve te Allahut, ne kohen kur jemi
deshmitare te dukurise gjithnje e me te shpeshte kur muslimanet jetojne ne
vendet e tyre dhe bijte i dergojne qe te shkollohen larg dhe nga ku ata vijne me
diplomat e arsimimit te larte, madje edhe nga fusha e jurisprudences dhe e
gjuhes arabe!
Historia do ta shenoje si tragjedi dhe turp qe femijet e muslimaneve shkojne ne
vendet jobesimtare dhe nga andej kthehen me diploma te juristit te te drejtave
te sheriatit dhe te profesorit te gjuhes arabe.
Mbi rrezikshmerine e ketij problemi kane shkruajtur shume dijetare te shquar
duke paralajmeruar rreziqe te shumta nga dergimi i femijeve muslimane per

40

c.r'

"Shiko: .(246/lOo :.,..,.U 'WI

41 Keshtu tekstualisht qendron ne '.L....;...,..;JI t'u.- . Jam perpjekur, por nuk kam mundur ta gjej
1
tekstin ne "Musned".
42 Shiko: _;;,,a:J1 a...,h]1 ,(382 :"-4...,..;J1 t'lJ.:-1" _,i..;1
4J"')

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r"}...,.1 J s.1_p.J1_, s.yl 317
shkollim ne vendet jobesimtare ku u shrelahen trute, u fshihet identiteti islam
dhe u rrenjosen idete e mosbesimtareve. 3

II - Hixhreti nga vendet jobesimtare ne vendin islam

Veshtruar gjuhesisht, kuptimi thelbesor i hixhretit eshte braktisja dhe te lenit.

Ne kuptimin fetar, si term profesional, kjo do te thote shperngulje nga vendi
jobesimtar ose nga vendi politeist ne vendin islam. 44 Eshte ne pergjithesi e
njohur qe besimtarin musliman, mosbesimtaret (te pafete), nese do te kishin
mundesi, nuk do ta lenin qe ta shprehte fene e vet ne qetesi. Kete e vertetojne
edhe Fjalet e te Lartesuarit:

\Y'\ 0 ):; J:>- f 0}ly. u:,

,,.

,,_

.,,.

,,.

.,.

" Ata do t'u luJtojne juve vazhdimisht per t'ju zbrapsur, nese
munden, nga Jeja juaj... " [El-Bekare: 217]
Ne kete kuptim i Lartesuari transmeton qe banuesit e shpelles (as'habi-kehf)
kane thene:
,,,

,,.

:/I

.,,.

J
J
. '.< 'i '<

li bl I I;;} ' '. -1.

J -

rJ

, J

.,,,

J
("1;:..
I

r _r-:>:-.r- t""'
J ' . , '

J '.

I:. 01 ' '\

J_ft+'-:.

: :

"Nese ata kuptojne per ju (se ku ndodheni) do t'ju mbysin me gure

ose do t'ju kthejne (me dhune) ne Jene e tyre, e atehere kurre nuk
keni per te shpetuar." [Kehf 20]
I Lartesuari gjithashtu rrefen se zbrapsja nga feja ka gene cilesi e pebashket e
te gjithe mosbesimtareve.

r:1 L?Jl!
,,,

,,.,,,

0;;.:i :,i i \)fa J\ J:,

.;,

.;,

,,,

,,.

,,,

J ,,.

,,.

,,. ,,,

:;,

,,.

,,.

.;,
,,. ,,. ,,.
)
'.. Ilk.JI <1 .:1 ' J
)

"Ata qe mohuan te Derguarit e vet thane: "Per Zotin, ne do t'ju

debojme nga vendi yne, ose ju domosdo do te ktheheni ne Jene

43

Ne mes atyre qe kane shkruar mbi kete eshte edhe prof. Muhammed Husein. Shiko ne
veprat e tij jashtezakonisht te rendesishme: ,)..,;,}.1J r')I...-J1' J ';;,,,J,.,i1 vt.>'il' J 'J,'-1JJ1 0' i)-4-" 1.;;.,..-

.,.i1. Mbi kete studim me vlere ka shkruar edhe shejh Muhamed Lutfi Es-Sabagu nen titull:
'o),ue J v'il' te botuar nga Byroja Islame. Shiko edhe te tjeret qe flasin mbi kete.
44 Shiko: .(16/lo :\).,JI pl

318

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fI s.lpllJ s.)1

tone!" E atyre (te Derguarve) Zoti u shpalli: "Ne gjithqysh do t'i

shkaterrojme zullumqaret." [Ibrahim: 13J
Vereka bin Nevfeli i kishte thene te Derguarit te Allahut : "Sikur te kisha
pasur fat me gene me i ri dhe te arrij te shoh kur populli yt do te te deboje!"
"Valle a do te me debojne?" - kishte pyetur. E ai i ishte pergjigjur: "Po do te
te debojne. Asnje njeri nuk ka ardhur me ate qe ke ardhur ti, e qe te mos jene
kthyer kunder tij."
Prandaj, e kane debuar nga Mekka. Se pari ne Taif e past ne Medine, e deri
atehere as'habet e tij ishin shperngulur dy here ne Abisini. 4
Hixhreti ne Islam ka rendesi dhe domethenie te madhe. Si i tille ai eshte nje
pjese e dashurise ndaj te mires dhe e denimit te se keqes. <:=ka me teper,
hixhreti eshte forma me e mire e argumentit te dashurise ndaj te mires dhe
urrejtjes ndaj te keqes. Ne fund te fundit, sikur te mos ishte ky urdher i Zotit
ndaj atyre qe fene nuk munden ta shprehin lirisht ne vendin e tyre, muslimanet
nuk do t' i lenin vatrat e veta, popullin dhe pasurine dhe t' i ekspozoheshin
veshtiresive te rruges dhe te jetes ne vend te huaj.
Allahu i Lartesuar roberve te Vet besimtare, te cilet bejne hixhret, u premton te
mira edhe ne kete edhe ne ate bote. Ai thote:
-J1

?u:, c :u1 r; 1 G \ 1)';,- J.1:,

,
J I<'- ' , I;.._' I , ,, '. jj\
.Y-' y.. .) c...s--) ) .r.P J..,

,,

);f,

""

,,,

;;.

' I , ,<i
* 0
, C Iy!\) y
r.'
,,,

,,,.

.,,

,,,.

.,.

"Ata qe migruan per hir te Allahut, e pasi qe u torturuan, atyre

gjithsesi do t'u mundesojme vendbanim te mire edhe ne kete bote,
po shperblimi i botes tjeter eshte edhe me i madh, sikur njerezit te
dinin (per ate shperblim). Jane ata qe bene durim edhe vetem Zotit
te tyre iu mbeshteten." [En-Nahel: 41-42}
Ne studimin islam, kuptimi i teresishem i Hixhretit nuk shpie vetem ne
shpernguljen e kote nga vendi jobesimtar ne vendin islam. Perkundrazi, si<;;
thote Then el-Kajjimi "hixhreti i vertete eshte i dyfishte", hixhret me trup nga
nje vend ne tjetrin, kuptimi i te cilit kryesisht eshte i njohur dhe hixhreti i dyte,
thelbesori, kthimi tek Allahu dhe tek i Derguari i Tij - Ky i dyti eshte
kryesori ndersa i pari vetem se rrjedh nga ai. Ai nenkupton qe dashuria me
zemer, ne vend se ndaj te tjereve, duhet kthyer vetem ndaj Allahut, ne vend te
45

Shiko:

.(2s4110

"rL..:w> .:,---11 '.J:--""" J .111 J-,, .J .111 J_.,....J t: ;;J)J ;\.a.lJ ,(19-18..,.,> J-:?$' .:r.'J "t 1.LiJ1" _,,61

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,\ s.l}IJ s. ":i }I

319

te tjereve duhet t'i nenshtrohemi vetem Allahut, t'i frikesohemi vetem Allahut,
t'i mbeshtetemi vetem Allahut, t'i lutemi vetem Atij dhe ne vend te te
drejtuarit te tjereve t'i drejtohemi vetem Atij. Kryesisht ky eshte kuptimi
nxitimit kah Allahu, i shprehur ne Fjalet e te Lartesuarit:
.

JS t_.

L.1::-4
.,,. J- ,.,

.,..

J .,

r---
0

('

,JJ

;;,

.,.

,,.,

\ <l.)\ JI I ) .
(5'
',..
- .., .,,.
,,.

"Pra ikni e mbeshtetuni tek Allahu, une prej Tij jam nje qortues i
hapet." [Edh-Dharijat: 50]
Nga besimtari, pra, kerkohet qe ta vertetoje besimin ne nje Allah, ashtu qe nga
frika prej Tij te shkoje tek Ai. Ky lloj i hixhretit, hixhret tek Allahu, nenkupton
shkeputjen perfundimtare nga te gjitha ato qe Allahu urren dhe percaktimin
per ate qe Allahu e do dhe eshte i kenaqur.
Ne esence, hixhreti nga njera ane nenkupton dashurine dhe nga ana tjeter
urrejtjen, sepse ai i cili braktis dic;ka e pranon dic;ka tjeter, qe ta kete hixhretin
ne rregull, me siguri c;ka eshte duke pranuar e ka me te dashur se ajo qe eshte
duke lene.
Ky hixhret forcohet dhe dobesohet ne perputhje me motivet e dashurise ne
zemren e njeriut, per aq kohe sa jane motivet e forta, atehere edhe hixhreti
eshte me i forte dhe me i teresishem dhe e kunderta, per aq kohe sa jane
motivet me te dobeta, edhe hixhreti eshte me i dobet: ne disa raste, deri ne ate
mase sage gati nuk ndjehet e as nuk nxitet vullneti per te. 46
Tani do te flasim pak me teper mbi llojin e pare te hixhretit: shpernguljen nga
nje vend ne tjetrin, nga vendi jobesimtar ne vend islam. El-Hattabi47 thote:
"Hixhreti ne fillim ishte propozim e jo obligim sipas Fjaleve te te Lartesuarit.
.
,) (.fr'-'< 6(J' ,._/')U1 l5. .. <ll i u::-:I , . l5 .r
' . I'.
'. ,,
J)
.,,.

,..

..

,,.,

"Kush shperngulet per hir te Allahut, ai gjen mundesi te madhe dhe

begati ne toke ... " [En-Nisa: JOO]

46 Shiko: a.,.u...J1 ;...,l:,l1 ,o 1394;;,,.... J..,;l.;)1 a...,.w1 ,c18-14

..f') 1 .;r.':I "'9?-1 ;;J1...,J1"
47
Fjala eshte mbi Imam Hamed bin Muhammed bin Ibrahim bin El-Hattabin, i biri i Zejd
b.El-Hattabit, i njohur edhe me emrin Ebu Sulejman. Eshte i njohur si dijetar i madh i
hadithit, jurist, letrar, poet dhe linguist. Hakim en Nejsaburi ka gene nxenes i tij. Ka lindur nc
vitin 319 sipas hixhrit ne qytetin Best, ne krahinen e Kabulit, dhe ka vdekur po aty, ne vitin
388 sipas hixhrit.
Shiko: .1)1 a...,.bll c273/2o :J\S"))l "{)\,;":II' ) ,(11110 :JI <-ti ,:;,.-, t:' t.,.,hll ".:,:--JI fw" ;...Li., pl

320 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fi1...o11 ij 1.r.JIJ _,J1

Ky ajet eshte shpallur kur idhujtaret e shtuan ndjekjen e muslimaneve, para

shpernguljes se te Derguarit j; ne Medine. Mandej, muslimaneve u eshte
urdheruar qe t'i bashkangjiten dhe qe te jene se bashku me te, ne menyre qe te
ndihmoheshin dhe te beheshin me te forte dhe te mesonin nga ai rregullat e
fese. Ne ate kohe rreziku me i madh vinte nga kurejshet, banoret e Mekkes.
Kur kurejshet pranuan Islamin, pas renies se Mekkes, me nderprerjen e
shkakut u nderpre edhe obligimi i shpernguljes (hixhretit), e maridej perseri u
kthye ne kornizat e vullnetares. Ne ate kuptim mund te lidhet hadithi te cilin
Muaviu e transmeton nga i Derguari i Allahut : "Hixhreti nuk do te ndalet
kurre, derisa nuk ndalet pendimi, kurse pendimi nuk do te ndalet kurre,
,
derisa dielli te linde nga perendimi.' 48 Ne nje hadith tjeter, te cilin e
transmeton Ibni Abbasi, i Derguari i Allahut j; gjate pushtimit te Mekkes ka
thene: "Nga sot ine nuk ka hixhret, por na duhet vullneti i forte (nijet) dhe
xhihad ne rruge te Allahut W J .) prandaj, kur te thirreni ne lufte,
pergjigjuni dhe nisuni ne te!49 Nderkaq, ne mes ketyre dy haditheve ekziston
dallimi ne zinxhirin e besueshem te transmetuesve. Ne te vertete, senedi i
hadithit te transmetuar nga Ibni Abbasi eshte i besueshem dhe i panderprere
&'""" ' derisa ne senedin e hadithit te transmetuar nga Mu'aviu ka elemente
te pazgjidhura Jw ,1.i0
Sesa te rendesishme ishin 9eshtjet e hixhretit, ve9anerisht ne fillim te Islamit,
me se miri mund te shihet nga ajo qe Allahu ka urdheruar qe te nderpritet
ndihma reciproke e muslimaneve mes muhaxhireve ne Medine dhe atyre qe
nuk jane shperngulur nga Mekka. I Lartesuari thote:
:P .;,
.;,
.;:;
J ,.,
,,,
, LA>' I !'T '. jj\ 01
fJ '.r-;,\\"i.,
I
t_;,.'
I
,
I JJ'T J..
'. jj(J,.ill\ I '. . '
:
J Jr J r J..
,r J
,
, J ,,,
,,,
,,,
:P
J
,.,.
.,.
,, 1'. \' I !'T '. jj( " ;. \.J' i',,_ ,, ::1r i I ,, ,
<"1 CI Jr
' -'U'J 0-
'. 't"'

rJ r J.. J -J
J J.r'2-'J

s-r-:

,.,.

,,..

.,.

,.,.

::,

,.,.

,.,

r.;
u1.,,. 1 J..::u1
J1 0f, 1J?-? ;. ::_,..

,,,
,.,
,.,
,.,.

,.,

.,.

.;,

,.,

.,,

,.,.

,JJ

, ,., J

0 1' : c..,
.f.:;'

,.,.

ill\') JL::....., )
, :,, t"'
c
:P

,,,.

.,,.

"Eshte e vertete se ata qe besuan, u shperngulen dhe luftuan me

pasurine e shpirtin e tyre ne rrugen e Allahut dhe ata qe strehuan
(te shperngulurit) dhe u ndihmuan, te tillet jane miq te njeri-tjetrit
48 Burimi eshte cituar ne faqen 210, ne fillim te ketij kapitulli.
49 Shiko: .,r,AJI YY:J y .I y\5 (2825 ,37/6o :\)\;,.,JI

so Shiko: .(207er')

c_

't.,._J.'J ;::--Ll1' j,.i1J ,,...w1

..!.,\.,,-

J1.;, .u-i ,J:Ai. (352/30 :iJ\b;.U '.:r,-J1 fw"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".)L.,1 ij l}IJ }I 321

(ne ndihme dhe ne trashegim). Ata qe besuan por nuk u

shperngulen, ju nuk keni perkujdes as ndihme per ta derisa te
shperngulen edhe ata. E nese ata kerkojne ndihme prej jush per
feshtjen e fese, atehere jeni te obliguar t'u ndihmoni, pervef nese
eshte puna kunder nje populli qe me te keni marreveshje (nuk mund
t'u ndihmoni ne lufte kunder atij populli). Allahu mbikeqyr ate qe
veproni." [El-Enfal: 72]

E me pas i lavderon muhaxhiret dhe ensaret duke thene:

;;;:;

,., I

jl IJJ IJJT J-IJ ;1JI

;;;:;

IJt_;.J IJ?-1.;,J lT J-IJ

r-f 0j) o 0f:?J1

,,.

,..

,,.

,.

.,.

"Po ata qe besuan, migruan dhe luftuan per rrugen e Allahut, dhe
ata qe strehuan dhe ndihmuan, jane besimtare te vertete. Atyre u
takon falje (e mekateve) dhe furnizimi ne menyre te ndershme." [El
Enfal: 74]
Mbi muhaxhiret dhe ensaret kemi folur edhe me heret.
Ata per te cilet deshirojme te flasim pak me teper jane besimtaret te cilet e
kane pranuar Islamin por nuk jane shperngulur dhe kane mbetur ne Mekke
edhe pas hixhretit. Mbi ta i Lartesuari thote:
J ,,,

,., J

J ,.,

J .,.

J_:.a: . Cs" l)tj l)u i

.,..

' ,.,

:;,

;;;:;

:;,

u:JI } J-1 0
1) 1) 1 Jo) r5f 1) vU1
\l,

,,,

'cfa
0 J,: ._;- u 01:J)) .:.Ll\) Jt_;.) 0' c.a: .\ J1 * \ o:)
(, ;,. 1).

,,,

y ,.,

,,,

:::-. J

:;,

Jt
,.,

,,,

,,,

,,.

.,.

,.,

O .,.

:ti

,.,

,.,

,..

.. ......

::-.

,.,

,.,

,,,

,.,

1 1 ill1 0lS'J ;. 6'.c 0i ill1 jt * 0) uJ

"Melaiket qe ua moren shpirtin e atyre qe ishin mizore te vetvetes ju
thane: "Ne fka ishit ju?" Ata thane: "Ne ishim te paafte ne ate
toke!" (Melaiket) Ju thane: "A nuk ishte e gjere toka e Allahut e te
migronit ne te?' (e te praktikonit lirisht Jene e Allahut). Vendi i tyre
eshte xhehennemi dhe sa vend i keq eshte ai!. Pervef atyre qe ishin
te paafte nga burrat, grate e femijet qe nuk kishin mundesi te gjenin
as menyre, as rruge (per shperngulje). Atyre do t'ua fate Allahu.
Allahu eshte qe shlyen e fal shume (gabime)." [En-Nisa: 97-99]
Buhariu nga Then Abbasi, Allahu qofte i kenaqur me te dy, paraqet se disa
muslimane, ne kohen e te Derguarit te Allahut ;!, ne nje Jufte ishin ndeshur me

322 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....I s.lpllJ s-_,11
idhujtaret. Disa prej tyre ishin qelluar me shigjeta ose me goditje te armeve
dhe ishin vrare, andaj me kete rast Allahu i Lartesuar ka shpallur:
J .,,.

,,,.

i Lt

J ,,,

,,,

lwl

.r,

;J,t.;}

J-\ J
.r,

.;,

"Melaiket qe ua moren shpirtin atyre qe ishin mizore te vetvetes ... "

[En-Nisa: 97]51
Prandaj, besimtareve te cilet e pranojne Islamin por nuk shperngulen
vazhdojne edhe me tutje te jetojne ne vendet e tyre, larg nga muslimanet e
tjere, si<; thote Imam Ahmedi, 52 "nuk u takon pjesa e prese se luftes dhe as
pjesa e "te pestes" prej prese se luftes, vetem nese kane marre pjese ne lufte".
Kete e verteton edhe hadithi te cilin Then Burejde e transmeton nga babai i tij,
te cilin e shenoj.ne Imam Ahmedi ne "Musnedin" e vet dhe Muslimi ne
"Sahihun" e vet: "Kur i Derguari i Allahut, , e emeronte kryekomandantin
(emirin) ne balle te ushtrise ose ndonje 9ete, se pari e keshillonte qe te ishte i
perulur, ndersa ndaj muslimaneve dashamires. Mandej u thoshte: "Luftoni ne
rrugen e Allahut ne emer te Allahut! Luftoni kunder atyre qe nuk besojne
ne Allahun. Luftoni, por mos e teproni (egzagjeroni) masen e te lejuares!
Mos mashtroni, mos keqtrajtoni dhe mos i vritni femijet! Kur ballafaqoheni
me armikun, ofrojini qe te zgjedhe njeren nga tri gjera. Nese e zgjedh
ndonjeren prej tyre, hiqni dore dhe kursejini! Ofrojauni atyre Islamin, e
nese kete e pranojne, atehere ofrojuni qe te shperngulen dhe te nisen rruges
se muhaxhireve. Va beni te ditur se nese e bejne kete do te kene te drejta dhe
detyrime te njejta si muhaxhiret
Nese edhe kete e refuzojne ta bejne, ua beni te ditur qe do te trajtohen ashtu
si muslimanet beduine, qe edhe ata do t'u nenshtrohen dispozitave te
Allahut si besimtaret e tjere dhe qe, nuk do te luftojne me muslimanet e
tjere, ne prene e luftes dhe ne te ardhurat nuk do te kene nga meditjet asgje.
Nese refuzojne qe ta pranojne Islamin, ofrojuni te paguajne xhizjen (tatimin
personal) dhe nese pranojne qe ta paguajne, kursejini ata dhe nderpriteni
luften, e nese kete nuk e bejne, mbeshtetjuni Allahut dhe shpalluni lufte
atyre!"53

51

Shiko: .(278<.J") :'-f:.}- .:;.,-,

52

Shiko: (40/40 :'_#' .:r.' .;:,-AJ'

53

Shiko: <1731c. ,1357/3o: ' .JJ ,(352/5'-"'l '.u-i -"-''.J 1

---Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t>l...1 s.l_pl1_., s.".J_,ll 323
Ne baze te te gjitha te permendurave, hixhretin, pa marre parasysh se per cilin
lloj eshte fjala: i obliguar, i abroguar dhe i llojeve te tjera, mund ta
perkufizojme shkurtimisht ne pikat vijuese:
1. Hixhreti nga vendi armigesor ne vendin islam, i cili eshte farz. Ai ka gene
obligim ne kohen e te Derguarit te Allahut dhe si i tille do te mbetet deri ne
Diten e Gjykimit.
Nen hixhretin e nderprere si obligim, pas pushtimit te Mekkes, mendohet ne
shpernguljen ku ka gene i Derguari i Allahut - Ai banor i vendit armigesor ge
e pranon Islamin eshte i obliguar ge ta braktise vendin armik dhe te
shperngulet ne vend islam. 54
Kjo shihet edhe nga hadithi mbi Mexhashi' bin Mes'udin,55 i cili e kishte sjelle
vellane tek i Derguari i Allahut dhe i ka thene: "Ky eshte Muxhahidi, i cili
te betohet se do ta beje hixhretin",- per ka i Derguari i Allahut ka thene:
"Nuk ka hixhret pas pushtimit te Mekkes, megjithate ia pranoj betimin per
Islam. "56
Prandaj tekstet kur'anore dhe te hadithit ge flasin mbi obligueshmerine e
hixhretit, edhe me tej mbeten ne fugi per muslimanet ge jane duke gendruar ne
vende armike. Mbi kete kemi folur me shume kur kemi trajtuar gendrimin ne
vendet jobesimtare.
2. Hixhreti nga vendi ku jane duke bere kerdi risite. Imam Maliku thote:
"Askush nuk e ka te lejuar te jetoje dhe te gendroje ne vendin ku shahen dhefyhen te paret tane te mire - selefot. " 57
3. Hixhreti nga vendi i zhytur ne haram. Kjo per ate se gjurmimi pas hallallit
eshte obligim (farz) per do musliman. 58

54 Shiko:

:Jo_..-all J ,(8/130 :"i-1--4 ,.}&- 1$JFI Cr' plJ ,(484/lo :(,#._;All ,j!'J 'wT_;ll ri

c3os;s0
Ai eshte Mexhashi iben Mes'ud iben Tha'lebe es-Sulemi. Buhariu edhe te tjeret thone se e
ka takuar te Derguarin :!JI$. Nga ai transmetojne Ebu Uthman en-Nehdi dhe te tjeret. Ka vdekur
ne diten "jevmel-xhemel" (Lufta rreth devese).
Shiko: .(33l cf') : ..:r. ':I ._;Jw1 1 ,c362/3o "'-!1..,:,-:11
56 Shiko: ,1488/30 :o L.,'.il yl......S' ,\ ..L...J<! o/.""':I Y4 .\ y\ (3079 ,189/6o ' lo'..,)\
55

c1864c
57 Shiko: .(484,485/lo :\#._,,.JI ..:r.':1 .:,T_;J1 ri
58 Shiko: c484,485/lo :\#..,,.i1 ..:r.':1 .:,T_,..i1 ri

c_

<$)

324

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>\.....,I .j l)IJ _,!1

Duke folur mbi kete lloj te hixhretit, shejhu-1-Islam Then Tejmijje thote:
"Vendet jane te neshtruara ndaj ndryshimeve ashtu si edhe njerezit. Njeriu
eshte sa musliman sa mosbesimtar, sa besimtar sa hipokrit, sa bamires i
perulur sa mekatar i shfrenuar. Ashtu eshte edhe me shtepite, varesisht nga
qiraxhiu. Prandaj hixhreti i besimtarit nga vendi i zhytur ne mosbesim dhe
mekate ne vend ku ka fe dhe nenshtrim ndaj Allahut, si edhe pendim per
mosbesim dhe shlyerje te mekateve me pranimin e fese dhe nenshtrimin ndaj
Allahut, eshte dika qe do te mbetet ne fuqi deri ne Diten e Gjykimit." 59
4. Hixhreti nga frika e keqtrajtimeve dhe frika per jeten. Pra edhe ne kete
situate, nga Meshira e Vet per njeriun, Allahu i Lartesuar ka dhene lehtesirne.
Kur ne nje vend njeriu frikesohet per sigurine personale, Allahu i Lartesuar e
lejon qe ta braktise. ate vend, qe te shperngulet nga ai dhe keshtu te ruhet nga
rreziku kercenues per jeten. I pari qe e ka bere kete nga frika prej popullit te
vet eshte Ibrahimi &,;\. Ai ka thene:

"... Une shperngulem atje ku me udhezoi Zoti im ... " [Ankebut: 26]
Mandej:

"Ai tha: 'Une po shkoj aty ku me urdheroi Zoti im, e Ai me

udhezon '." [Es-Saffat: 99J
Per Musane i Lartesuari thote:

lkJI r\ J:.5 J j;

G;.

c_;.j

"E ai doli prej aty ifrikesuar e duke pritur (se (po ndodh) dhe tha:
"0 Zoti im, me shpeto prej popullit zullumqar." [El-Kasas: 21] 60
5. Hixhreti nga vendi me semundje ne vend te shendoshe dhe te paster. Kur
urnejnasit (banoret e Urnejnit) ishin ankuar tek i Derguari i Allahut se nuk
mund te perballonin klimen medinase, ai i lejoi qe te shkonin ne shkretetire
dhe te kalonin nje kohe atje, derisa te sheroheshin. Nga kjo natyrisht

59

Shiko: <284/180 .;..,...,; .:.-. 'i.5J1::! t.,.J.-'

60 Shiko: (485/Io (,1\ .:,-.'J .:.,T}JI i'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,11 .j 1.r.J1J ") )1 325

perjashtohet braktisja e vendit ne te cilin mbreteron murtaja, si<; qendron ne

hadithin e besueshem. 61
6. Hixhreti nga frika per pasurine, sepse pasuria e muslimanit eshte e
pacenueshme, ashtu si jeta dhe familja. 62
Pra edhe hixhreti, si edhe veprat e tjera, varet nga qellimi (nijjeti), si<; thote i
Derguari i Allahut : "Veprat vleresohen sipas qellimit. Secilit i takon ajo qe
ka pasur per qellim. Kush e hen hixhretin per hir te Allahut dhe te Derguarit
te Tij, e ka here per hir te Allahut dhe te Derguarit te Tij. E kush e hen
hixhretin per shkak te perfitimeve te dunjase ose per martese, hixhretin e ka
here per ate rka e ka here. ,,63

61

Shiko:

.,...w, ...,.,15 c5686c. ,I42/10o

:\Jl.,;,,,)1

.J .:&..,-)' C-/_..l>-J ,c485/Io .y.w, J.l...al1

....-;J ,.,...w, y\5 c5728c. ,179/IOo :<.$)1....,)1 0y\lol1 c.i..1.>- Lti ..... wi, ...,.,1 c167Ic. ,I296/3o
. ly.-ji'JJ 1,4 iJ ,jPJ (:} J l!J I.Ay.J.J--jj ,jP) .j iJy\lol4 I!'
62 Shiko: c486/1 :".:>Tyil1 i
(.)

63

Shiko: c486/lo

:'.:iT,,.aJI

--Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,11 .J s.l}.IJ s. )1 327

KAPITUlll I TRETE
Lotta ne rruue te Allahut
Permbajtja e kapitullit:
- Spiunimi i muslimaneve

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".>l,.,1

J s.l_pllJ s.':i}I

329

Kapitulli i trete

LUFTA NE RRUGE TE ALLAHUT

Jll \

Lufta ne rruge te Allahut i takon kerkesave kulminante te argumentimit te

dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes, sepse ajo e ndan te verteten
nga e paverteta dhe ata te cilet jane ne anen e Meshiruesit nga ata te cilet jane
ne anen e shejtanit. Shikuar gjuhesisht, fjala xhihad .iii, J...---,9 , - lufta ne
rruge te Allahut, do te thote perpjekje, mund. Prandaj thuhet: i4,:- .:.i ne
kuptimin: ll.:;.l1 .
Si term profesional, ne tekstet fetare kjo fjale nenkupton perpjekjen ne Jufte
--kunder mosbesimtareve. 64 Ky term i njejte perdoret edhe ne kuptimin e
veterishqyrtimit, luftes kunder shejtanit dhe te shfrenuareve. Veterishqyrtimi
, ;; - lufta me vetveten, perbehet nga mesimi dhe njohja e fese dhe e
c;eshtjeve fetare, veprimit ne perthje me te dhe studimit te dispozitave te
tjera te fese.
Lufta kunder shejtanit nenkupton zbrapsjen nga gjerat e dyshimta ne te cilat
cyt shejtani dhe zbrapsja nga epshet te cilat i zbukuron shejtani.
Lufta kunder mosbesimtareve nenkupton angazhimin e te gjitha mjeteve ne
disponim: force, gjuhe dhe zemer.
Lufta kunder te shfrenuarve (mekatareve) perfshin forcen, gjuhen dhe ne fund
zemren. 65
Ne kapitullin e dyte te kreut te pare te ketij libri nen titullin: "Natyra e
armiqesive mes pasuesve te Allahut dhe pasuesve te shejtanit" eshte thene qe
armiqesia mes ketyre dy paleve eshte e vjeter dhe e vazhdueshme dhe do te
mbetet e pakapercyeshme, derisa Allahu nuk e trashegon token dhe c_;:do gje qe
eshte mbi te. Kjo per ate pse keto dy rruge jane teresisht te ndryshme. Ato
64 Shiko: (3160 f.'"" .:r.'1 \JJl,ll
65 Shiko: (3/60 f.'"" .:r.'i \o,J1

330 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - '}.....1 .j 1)1J }I
r

eshte e pamundur t'i bashkosh dhe t'i pajtosh, sepse ata te cilet jane ne anen e
Allahut deshirojne ge te vendosin fjalet e te vertetes mbi toke dhe ge ligji
islam te mbreteroje ne <;do vend, e kjo i pikellon ithtaret e shejtanit, te cilet
perpigen ge te japin c;do gje nga vetja ne shkaterrimin e Islamit dhe
dispozitave te tij, kudo dhe sado ge te arrijne ta bejne kete.
Kur kemi folur mbi urrejtjen ndaj te keges, kemi thene ge menyra me e mire e
vertetimit te saj eshte lufta ne rruge te Allahut, sepse kjo eshte menyra me e
mire e ndarjes se pasuesve te Allahut nga pasuesit e shejtanit.
Nese kthehemi dhe shikojme me kujdes ne praktiken e te Derguarit te Allahut
, kemi per te pare ge lufta ka gene vazhdimi (faza e dyte) i hixhretit te te
Derguarve, <;ka vetvetiu flet mbi rendesine e luftes mbi vendosjen e fese, e
kete nuk mund ta kemi pa gene te gatshem ge ne rruge te Allahut te flijojne
edhe jeta personale. Kjo eshte pergjigjia me e mire ne thirrjen per te luftuar ne
rruge te Allahut.
Eshte e njohur se kjo fe e vertete (ed-dinu-1-hanifu) urdheron ge edhe te tjeret
te thirren ne te besuarit ne nje Allah dhe ge vetem Atij,t'i nenshtrohen dhe t'i
falen. Ata te cilet i pergjigjen kesaj thirrjeje kane arritur gellimin per te cilin
Allahu dergonte te Derguarit dhe shpallte Librat, ndersa ata te cilet refuzojne
ta bejne kete duhet te ballafagohen me shpate:
;p

<ll

J::U1 0J G 0fa U
,>'

.,,,

....

.,,

..,.

.,,.

"... derisa te mos mbetet idhujtari (besimi i kote), e i tere adhurimi te

behet vetem per Allahun." [El-Enfal: 39]
Qe me heret, sipas kuptimit, kemi cituar hadithin e te Derguarit te Allahut :i
ne te cilin gendron: "Kur ballafaqohesh me armikun, ofroji qe te zgjedhe
njeren nga tri gjerat. Nese e zgjedh ndonjeren prej tyre, hiq dore dhe kurseje
ate!'{J6
Islami, pra, se pari i therret njerezit ge ta pranojne vullnetarisht te miren. Nese
refuzojne ta degjojne, atehere me ta polemizohet ne menyre te bukur. Nese,
edhe kur u paragiten argumentet, e kthejne koken dhe refuzojne te degjojne,
atehere kunder tyre eshte obligim te luftohet. Nese dikush ua ndalon njerezve
degjimin dhe te pergjigjurit ne Islam, heretiket e tille duhet te <;rrenjosen dhe
duhet mundesuar ge thirrja e Islamit te depertoje te te gjithe njerezit. Ketu vjen
ne shprehje te plote parim: "Ne fe nuk ka dhune"; kjo do te thote se nese
ndonje sundues musliman ne vendin e vet ka te atille te cilet nuk jane
66 Shiko: .(287 )
...f'

:.J. J-:---

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (A.... I

.J ,y..11J '1}1

331

muslimane, ai nuk do t'i detyroje qe ta pranojne (fene) Islamin, por do t'i

detyroje qe te jene te nenshtruar ndaj pushtetit te tij. Nese e pranojne Islamin
vullnetarisht, i arrijne te drejtat dhe obligimet njesoj si muslimanet e tjere, por
nese nuk e pranojne Islamin dhe deshirojne te mbeten ne fene e vet (krishterim
ose judaizem), ata jane te obliguar te paguajne xhizjen. Nese edhe kete e
refuzojne, atehere mes tyre dhe muslimaneve nuk mbetet asgje perve<;
shpates. 67
Duke u nisur nga keto parime, lufta ne Islam ka qellime te lartesuara dhe
Jargpamese, pasi besimtari lufton kunder mosbesimtarit per shkak:
1. te realizimit te se drejtes per shprehje te lire te mendimit,
2. te realizimit te se drejtes per thirrjen e lire ne fe,
3. te vendosjes se shoqerise islame ne toke. Nen kete te treten nenkuptohet
edhe realizimi i lirise se njeriut, sepse permes shoqerise islame behet thirrje ne
adhurimin e vetem nje Allahu te Lartesuar, e ne te njejten kohe ne abrogimin e
te gjitha formave te roberimit te njeriut ndaj njeriut.
Ne bote nuk ka asnje individ, shtrese ose popull i cili ka te drejte qe njerezve
t'ua percaktoje ligjet dhe ne ate menyre t'ua Uape te drejtat) percaktoje fatin.
Andaj ekziston nje Sundues per te gjithe njerezit se bashku, Sundues i Cili ua
ka hartuar ligjin fetar sipas te cilit do te sillen, vetem Atij t' i nenshtrohen dhe
permes fese dhe ceremonive fetare te argumentojne qe vetem Atij do t'i
drejtohen. 68
Prandaj lufta ne rruge te Allahut i takon llojit me fisnik dhe per Allahun eshte
nje nga ibadetet me te dashura- sikur te gjithe njerezit te ishin besimtare do t'u
ishte ndaluar ky ibadet dhe shperblimi qe rrjedh nga ai. Sikur te mos ishte
xhihadi a thua, si do ta kishte argumentuar besimtari miqesine ndaj Allahut
dhe armiqesine ndaj mosbesimtareve? Per shkak te Tij, a thua, si do ta
argumentonte dashurine ndaj Tij dhe urrejtjen ndaj mosbesimtareve?
Sikur te mos ishte xhihadi si mund ta vertetonte besimtari veteflijimin ne lufte
kunder armikut ne thirrjen per te mire dhe zbrapsjen nga e keqja? Si mund ta
vertetonte qe eshte i vendosur, qe eshte duke iu kundervene kerkesave dhe
zakoneve te ulta dhe qe per te Sunduesi eshte me i rendesishem dhe me i
dashur sesa vetvetja? 69
67

Shiko: .(74._f') 'J;}>JI w 4-':-I plJ ,(459/lo .#' JI .J (J...UI ol)'!) pl

68 Shiko: (289-288/1) 'oy.u1 J,),' pi

69

Shiko: (196/20

'.;,:$JW1 J1.u'

332 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.,1

J s.l}IJ s._,J1

Shejhul Islam Then Tejmijje thote: "Per asnje veper, si per luften ne rruge te
Allahut, nuk eshte thene qe nga ajo rrjedhin me teper sevabe ... Kjo per ate pse
frytet e luftes ne rruge te Allahut i gezojne te gjithe, edhe ne kete edhe ne ate
bote, si ai qe merr pjese ne te ashtu edhe te tjeret. Lufta ne rrugen e Allahut
permban te gjitha format e brendshme dhe te jashtme te ibadetit. Permes saj
vertetohet dashuria ndaj Allahut, sinqeriteti ndaj Tij, te mbeshteturit ne Te,
sakrifikimi i jetes dhe i pasurise, vendosmeria, modestia, te permendurit e
Allahut dhe te tjera qe nuk i permban asnje veper tjeter. Kush merr pjese ne te,
nese kjo ka te beje me tere popullin apo individin, perhere gjendet ne mes dy
te mirave: qe te fitoje dhe te arrije famen e pushtuesit, ose te vdese dhe ta
arrije shperblimin e shehidit: hyrjen direkte ne xhennet."70
Mbi xhihadin dhe fadiletet e xhihadit flasin shume ajete kur'anore, nga te cilat
do te paraqesim vetem disa. Para se gjithash do te themi se i Lartesuari per
shehidin (ate qe vdes ne rrugen e Tij) thote se nuk ka vdekur, por eshte gjalle
te Sunduesi i Vet:

"Kurrsesi te mos mendoni se jane te vdekur ata qe rane deshmore

ne rrugen e Allahut. Perkundrazi, ata jane te gjalle duke u ushqyer
te Zoti i tyre. Jane te gezuar me ate qe u dha Allahu nga te mirat e
Tij, dhe atyre qe kane mbetur ende pa iu bashkuar rradheve te tyre
u marrin myzhde se per ta nuk ka as frike dhe as qe kane pse te
brengosen." [Ali-Imran: I 69-170J
Allahu i Lartesuar me tutje thote:
J ,.,

,.,

,., ,.,_ J

::P

s,

,,.

,.,_

iJ 1:,_:. IJG:-J ly.G:; .J_;J .wl; \\ J.UI 0:?JI l

,., ,,.

,.., .,..

,,.

0)\ ) \
.,, ,,.

,.,

,,.

,.,

,,.

,.,

"Besimtare jane vetem ata qe i besuan Allahut, te Derguarit te Tij, e

mandej nuk dyshuan dhe per hir te Allahut luftuan me pasurine
dhe jeten e tyre. Te tille jane ata te vertetit." [El-Huxhurat: 15]

. ,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1 s.1).1 _, s._,J1 333

Allahu i Lartesuar thote me tej se lufta ne rrugen e Tij eshte tregti e sukseshme
me Te:
.,,.

;:j,

<ll 0

,,.

,,

}-:y * i yl 0-4 o6J i j_a, 1_;1 J-.lJI (

/

.,.

.,,.

,,,.

.,,.

,,

1(,

.,.

t .,,

,;

:;,

)/

,.,

iJ 1;.\ \ 0)b.J) )
JG3 \JI 0-4 (,fo;..5 ..:.iG.- J
)) * 0
.,.
.,,
J

J .,.

,,.

0 :;;:- )

J ,,.

/0

,,.

/.

,,.

.,,.

,,

,,

J O

:;,

.,,.

.,,.

.,,.

<l)\ d.,. )>J

l>() * \ j:,:11 0 ..:_ib,. J
,,
,,,
,,.
.,,.
,..

.,..

"0 ju qe keni besuar, a t'ju tregoj per nje tregti te frytshme, qe ju

shpeton prej nje denimi te dhembshem: T'i besoni Allahut dhe te
Derguarit te Tij, te luftoni ne rrugen e Allahut me pasurine tuaj dhe
me veten tuaj, e kjo eshte shume me e dobishme per ju, nese jeni qe
e dini. Ai (Allahu) iu Jal mekatet tuaja, ju shpie ne xhennete neper
te cilat rrjedhin lumenj dhe ne pallate te bukura ne xhennetet e
amshueshme, e ky eshte ai suksesi me i madh. Edhe te tjera qe ju i
deshironi ndihme prej Allahut dhe fitore e afert, e pra, pergezoji
besimtaret!" [Es-Saff: I 0-13J
Sa i perket Sunnetit te te Derguarit te Allahut . ne te gjejme hadithe te
shumta te cilat flasin mbi fadiletet e luftes ne rrugen e Allahut. Po paraqesim
vetem disa, ne te cilat i Derguari thote:
"Ne xhennet ka njeqind shkalle (derexhe) te cilat Allahu ua ka pergatitur
luftetareve-muxhahideve ne rrugen e Allahut, ndersa largesia ne mes seciles
shkalle eshte sa ne mes qiejve e tokes."71
"Nuk ka rob te cilit kembet iu kane pluhurosur ne rrugen e Allahut e qe do
ta preke zjarri i xhehennemit."72
Nje njeri erdhi tek i Derguari i Allahut dhe i tha: "Me trego ndonje veper te
barabarte me Juften ne rrugen e Allahut!" Dhe i Derguari ishte pergjigjur:
"Nuk jam duke pare dif te tille." Dhe kishte pyetur: "A mundesh ti, kur
luftetari niset ne lufte ne rruge te Allahut, te hysh ne mesxhid dhe te falesh

71

Shiko: . ..JJ1 J,.,-, .J cr-.u.\J1:1..:.i1.,cJ ...,.,

72

Shiko:

c281 l

c.

.,

y\5 c2790

,29/60 :\,.J L,:..,)1

c.

,ll/60 :\JL,:..,)1

"_,34 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...1 .j 1y.J1J ..,i1
panderprere d"1t te agjerosh, e qe mos ta prishesh (derisa ky nuk kthehet)?"
Ai kishte pyetur: "E cili mund ta beje kete?"73
Ne "Sunnenin" e Ebu Davudit qendron qe i Derguari i Allahut ka thene:
"Furnizimi i pasuesve te mi -ri :i.;.-t,,...., eshte lufta ne rruge te Allahut. "74
I Derguari i Allahut luften ne rruge te Allahut e ka quajtur 'kulminacionin e
Islamit'. Ja ky hadith: "lslami eshte koka e kesaj feje, namazi shtylla e saj,
kurse lufta ne rruge te Allahut kulminacioni i saj. "75
I Derguari i Allahut gjithashtu ka thene: "Te gdhish ose te ngrysesh ne
lufte ne rrugen e Allahut, eshte me mire sesa e (ere kjo bote dhe f;dO gje qe
ka ne te 4-:,!i.o J L,,J..lll ,:r '.?- ." Hadithin e transmeton Buhariu dhe Muslimi. 76
Perkunder lavderimit te ketille te atyre te cilet jane duke luftuar ne rruge te
Allahut, Allahu i qorton ata te cilet e lene anash dhe largohen nga lufta ne
rrugen e Allahut (xhihadi), duke i pershkruar si hipokrite dhe njerez me zemer
te semure.

"Thuaj ( o i Derguar): "Ne qofte se eterit tuaj, djemte tuaj, vellezerit

tuaj, bashkeshortet tuaja, ferefisi juaj, pasuria qe e fituat, tregtia qe
frikoheni se do t'u deshtoje, vendbanimet me te cilat jeni te
kenaqur, (te gjitha keto) jane me te dashura per ju se Allahu, se i
Derguari i Tij dhe se lufta per ne rrugen e Tij, atehere pritni derisa
Allahu te vije me vendimin e Tij, sepse Allahu nuk ve ne rrugen e
drejte njerezit e prishur." [Et-Teube: 24)
I Lartesuari gjithashtu thote:

73
74

Shiko: .(2785c. .4160

Shiko: o 1 ,,:.,- u,.....J ,(73/20

<724c. ,22s110
75

:\Ju:...J1

Shiko:

:i-5'1

'.!.ly.1.,.......J

,)\

y\5 (2486c_ ,12/30

:')JI)

.Ji ,:;-,'

:'LA.Li

i,jWI JL.JJ

,(3973c. ,1314/20 :'\., .:r-1 ,:;-,') ,0\.C_I yly. i (2619c_ ,281/7o \,.i.._,::ll ,:;-,'

<5012c. ,30/So 1 t'\k-1 ..,i.;1 C-!..l.>-

76

Shiko:

J1..1

._,.,15 <1880c. ,1499/30 : J ,)\ yl5 <2792c. ,13/60

\Ju:...J1

J s..l_r.JIJ s.._,)1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l...1

335

J8JI '_j') o_;, ::.Jjl b):! o_;, ::..J) UyJ \T Jlll JJ

,..

,,.

,JI

,,.

,,..

.,..

,JI

,,.

""""

,,.

:$,

\; . '. lJI i'

:. I\ '\:.J 2-LJI J 1:.."."'
")
J
JJ' L; ,o''.r-I\'. ,
," ": J:J / _r-' J..,
,,,

,,.

,,.

,,..,,.

,,.

.,,.

.,,.

-"'

.,.

,,.

,,.

,,,

_,

JJ

;:;,

.,.

* 1 Jt5J 1 1_,; )u1 ;- b 0 )? JJ 1.1 *

0

,,.

,,,.

,,.

:f,

,,..,,,

/0

,,.

.,,,

,JI

,,.

,.I

,,.

,,.

+";f ::r-1 :,( * G-) ly;J U1 IJJ, a10f Y 0 /:' c

);f l;.;JJ G I
0

"E ata qe besuan po thone: 'Perse te mos shpallet nje sure (qe na e
obligon luften)?" E kur u shpall sureja e qarte dhe ne te u permend
lufta, i sheh ata, te cilet kane zemra te semura, te shikojne me nje
shikim si te ishin ne agoni te vdekjes. I gjete e keqja! Nje respekt
dhe nje fjale e mire (do te ishte me mire per ta). E kur 9eshtja (e
luftes) te jete vendosur, do te ishte me mire per ata te jene besnik
ndaj Allahut. A pritet prej jush (hipokritiive) qe nese merrni
sundimin (ose zbrapseni prej fesii islame) te beni trazira ne toke dhe
te nderpreni lidhjet e akraballekut? Te fillet jane qe Allahu i
mallkoi, i beri te shurdhet dhe ua verberoi te pamet e tyre."
[Muhammed: 20-23]

Xhihadi eshte domosdoshmeri e thirrjes ne fe dhe ligj i Zotit ne sprovimin e

njerezve. Allahu i Lartesuar ne ate kuptim thote:

.lJI <lJI 1:
1:- t"''"".:'
'C. I) G:- J..,
J..!,L,aJ\ )

,,.

:1l

:::,

_,.

1.:r) QI Iy-I
,,.

,,..

_,

,;

Ji
' , ' i'i

'.'..15

,,.

,,.

"A mos menduat ju se do te hyni ne xhennet e Allahu pa i ditur (pa

u vertetuar nii praktikii) se cilet prej jush kane luftuar dhe pa u ditur
se cilet prej jush ishin te durueshem?" [Ali-Imran: 142]
I J IJ0 J
:;,

,,.

IJG:- JI <lJI
s,

;:;,

,,.

wJ
,,.

l}J JI'.,

,,.

.\' : "
'. <lJIJ
' ;;;.J'
'. '/. I\ U'J y-") U')
J
.
.J<J::-v'_r,,.

J.

.;,

::,

.,,.

,,.

ri

.,..

,,.

"A menduat se do te mbeteni anash (pa u provuar), e pa u sqaruar

tek Allahu ata qe luftuan prej jush dhe perve9 Allahut, te Derguarit
te Tij dhe besimtareve nuk moren ndonje te jashtem mik intim.
Allahu e di hollesisht ate qe beni ju." [Et-Teube: 16]

Lufta ne rruge te Allahut eshte nje nga menyrat e thirrjes qe te besohet ne

Allahun.

336 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r'j.....,\ J 1_pi1J '1)1

Lufta ne rruge te Allahut nuk eshte kurrfare dukurie kalimtare nga periudha e
pare e misionit te Islamit, por domosdoshmeri e cila duhet te percjelle procesin
e perhapjes se Islamit. Sikur lufta ne rruge te Allahut te ishte di<_;:ka kalimtare
ne jeten e muslimaneve, nuk do t'i ishte kushtuar aq hapesire ne Librin e
Allahut dhe ne praktiken e te Derguarit :I.
Allahu eshte deshmitar qe kjo rruge hyjnore nuk u pelqen heretikeve. Ai fare
mire e di qe tiranet e kesaj bote do ta kundershtojne. sepse kjo nuk eshte rruga
e tyre as menyra e te jetuarit te tyre. Kjo nuk ka te beje vetem me te kaluaren,
por edhe me te sotmen dhe me te ardhmen, ne <_;do vend dhe ne secilen
gjenerate. Allahu i Lartesuar e di gjithashtu qe e keqja eshte megallomane, nuk
ka kufi dhe kurre nuk eshte e drejte. Ajo si e tille kurre nuk do te pajtohet qe e
mira te perparoje, <_;:faredo rruge paqedashese dhe dashamirese e pason. Kjo per
ate se vete shtimi i te mires kercenon dhe e shuan rrugen e se keqes, sepse
ekzistimi i te vertetes e demton jo te verteten. Prandaj, e keqja heredo kurdo
duhet t'i kthehet forces. Kjo do te thote se e paverteta, qe te mbrohet, duhet te
perpiqet qe ta largoje dhe ta shuaje te verteten me force. Kjo do te thote qe
eshte cilesi trasheguese e te keqes dhe jo kalimtare ... Prandaj lufta ne rrugen e
Allahut, ne te gjitha format, eshte e pashmangshme!
Ajo se pari duhet te shfaqet ne zemer, te digjet pas saj (luftes) shpirti, e pastaj
te bartet ne boten e realitetit. Te keqes se armatosur duhet t'i kundervihemi me
te miren e armatosur, kurse te pavertetes me tehun e te vertetes. Nese kjo
mungon, atehere kjo eshte dobesi e cila nuk u ka hije besimtareve. E qe te jene
te fuqishem duhen bere perpjekje te medha, mjete dhe jete, e kete i Lartesuari
e kerkon nga besimtari.77
Derisa muslimanet i kuptonin drejt Fjalet e te Lartesuarit:
;ti

,,.

,;

.,,

;fi

:f,

_.,

0 ..-

''s, J..
..iJ\ <lJ\ u-=I '. LS'. ,J"\:
<l.ll u-=I '.. ' ,J"\:- '.,,
;;' UL,. C:J\
- ;;Q\
- \) )
- ,,. ,,, ,,.
,,,
,,, ,,.
- .,, .,,. if) .,, ?
,,.
.,
,,.
,,. .,, LS'
0
!
'f '1;',:
('. f ', J
-,

-Y

.
,:

-)

"Le te luftojne ne rrugen e Allahu ata qe e japin jeten e kesaj bote

per boten tjeter. Kush lufton ne rrugen e Allahut e mbytet (bie
deshmor) ose triumfon, Ne do t'i japim atij shperblim te madh."
[En-Nisa: 74J
ne mbare boten kaleronin <_;:etat - luftetaret e perhapjes se Islamit, te mires dhe
te lavdise. Ne rrugen e tyre rrenonin te keqen, vendosnin te miren, rrenonin
mosbesimin dhe perhapnin besimin ne nje Allah kudo qe arrinin.
77 Shiko: (304-303/lo :"o_y..il1 JI.},"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l...1 s.lpllJ s. _,J1

337

Ne ate periudhe te historise se lavdishme te Islamit kishte gjenerata te

shkelqyera qe dinin ta <;monin jeten dhe vdekjen, sepse deshironin te jetonin
jete te devotshme, duke varguar fitore dhe duke e lartesuar Fjalen e Allahut ne
kete bote ose duke u flijuar ne ate rruge ne menyre qe tek Allahu te meritonin
jete edhe me te mire ne ate bote (ahiret).
/

"'

0 YJ..r-'-','J
,,
,

/0

,;

iP

.,G.-i
1; G'('1 .J.ll \ '..
.
u- .r , Y:

}}

r-; i:..r-,

;;l

,.,.,

. I \.; j.J\ ,, '

,;

U'

"Kurrsesi te mos mendoni se jane te vdekur ata qe rane deshmore

ne rrugen e Allahut. Perkundrazi, ata jane te gjalle duke u ushqyer
te Zoti i tyre." [Ali-Imran: 169)
Ne mesin e ketyre gjeneratave te shkelqyera ka pasur edhe te atille te cilet deri
te hyrja ne xhennet nuk mundnin te pritnin as aq <;aste sa eshte e nevojshme te
hahen vetem disa hurma. Rast i tille eshte as'habi i <;muar Umejr bin
Hammami78, ensari i cili duke degjuar se si ne Luften e Bedrit i Derguari i
Allahut therret: "Nxitoni ne xhennet, i cili eshte i gjere sa qiejt dhe toka!",
kishte pyetur: "O i Derguari i Allahut, xhenneti i cili eshte i gjere sa qiejt dhe
toka?" Kur i Derguari i Allahut ishte pergjigjur me: "Po!",- ky kishte thene:
"Shkelqyeshem." I Derguari i Allahut e kishte pyetur: "(;fare te shtyri qe te
thuash 'shkelqyeshem'?" "Pasha Allahun, o i Derguari i Allahut, asgje tjeter
perve<; deshires per te qene njeri nga banoret e tij" ,- ishte pergjigjur. Atehere i
Derguari i Allahut i ka thene: "Dije se ke per te qene!" Umejri pas kesaj
kishte nxjerre nga trasta e vet disa hurma dhe kishte filluar t'i hante, por e
kishte nderruar mendjen dhe kishte thene: "A thua valle te jetoj derisa t' i ha
keto hurma? Kjo eshte teper gjate!" Mandej i kishte hedhur hurmat dhe kishte
vazhduar te luftonte duke i shqiptuar keto fjale derisa kishte vdekur: 79
"Per takimin me Allahun nuk nevojitet furnizim tjeter perve<; besimit,
veprave per ate bote dhe guximit ne lufte ne ruge te Allahut, sepse <;do
furnizim perve<; besimit, bamiresise dhe guximit eshte i denuar me
shkaterrim."
Shembullin tjeter te shkelqyer e gjejme ne personalitetin e as'habit te njohur
Handhale bin Ebu Amirit, i cili kishte dale nga shtepia posa e kishte degjuar
78

Fjala eshte mbi Umejr bin el-Hammam bin el-Xhumuh bin Zejd bin Haram bin Ka'b bin
Selernete el-Ensari es-Selemi, per te cilin Musa bin Ukabeja dhe te tjeret thone qe ka marre
pjese ne Luften e Bedrit dhe qe ka gene i pari qe kishte vdekur ne lufte.
Shiko: <31/3(.) "A!.L.,1
79

Shiko: 'op-Jiili"plJ ,..:.,L/il_j'0J.J;(1899c,1509/3o J ,(137/3 (.)

.c244v") :J1..,.i1

".u-i?\.4)'1..(.;.....,'

338 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (}..... ')\

.J l}.IJ _,11

thirrjen per Lufte ne Uhud. Handhalen, thirrja e kishte takuar te palare

(xhunub) dhe nuk ka dashur te priste madje as aq sa te lahej, por pernjehere
kishte nxituar ne fushen e luftes, qe per asnje moment mos ta lente luften ne
rruge te Allahut. Kur kishte vdekur, i Derguari i Allahut kishte thene:
"Shokun tuaj tani jane duke e lare melaiket. Nese deshironi ta dini se si ka
dale (ne lufte), pyetni shoqen e tij!" "Kur e kishin pyetur, ishte pergjigjur: "Ka
dale xhunub, menjehere pasi degjoi thirrjen." Atehere i Derguari i Allahut :i
ka thene: "Prandaj edhe jane duke e tare melaiket. ,,so
Shembujt e paraqitur paraqesin vetem nje kokerr rere ose nje pike ne detin e
guximit dhe heroizmit te papare qe rridhte nga besimi ne Allahun. Me deshiren
e papermbajtur per xhennet dhe per dhuntite e tij, muslimanet besonin sikur te
ishin duke e pare trpara vetes me syte e tyre, prandaj fluturonin drejt tij si
tufat e pellumbave. 1
Keta jane shembuj te xhihadit te vertete dhe te besimtarit muxhahid. Ata kane
qene dhe kane mbetur shembull se si duhet luftuar ne rruge te Allahut. Te
tjeret, te cilet nuk besojne, nuk luftojne ne rruge te Allahut, por ne rruge te
shejtanit:

"Ata qe besuan luftojne ne rrugen e Allahut, e ata qe nuk besuan

luftojne ne rrugen e shejtanit (tagutit). . . "[En-Nisa: 76)
Ate qe jane duke thene sot disa qyqare muslimane, jo xhihadi nuk eshte xhihad
por perdhosje (<;oroditje), te tillet jane ata qe rekomandojne pajtim me pasuesit
o shejtunit, qe therrasin ne ndertimin e marredhenieve te mira me ta.
marredhenie te bazuara ne respektimin, degjueshmerine dhe nenshtrimin,
sepse kjo do te thote zbutje e shkronjave te Kur'anit dhe Sunnetit te te
Derguarit te Allahut :i perpara mashtrimeve ateiste.
Mjaft ka te tille, te mundur, te shkelur dhe degjues te nenshtruar, te te cilet nga
Islami nuk ka mbetur asgje perve<; emrit, brenga e vetme e te cileve eshte
pasimi i verber i te tjereve.
Megjithate, ne toke ka dhe perhere do te kete te atille te cilet kane per te ditur
ta rrefejne fene e Allahut. Allahu ate e garanton. Prandaj, kur masa ekzagjeron
(e tepron) mbi perparimin e mosbesimtareve, shkronja e Kur'anit dhe e
Sunnetit fillon te shtremberohet dhe te keqperdoret, pohohet se xhihadi ne
so Shiko: .(272...I') JifaJ "o_;,-)1 ....a.i" _fa;1J ,(360/lo :T-'"" .:1-'J '"L.,)'1"
81 Shiko: .(108-104 <$J..l.:.ll 'tw1 1.;1..o .j ..:..i'Jfa.,.11 ..!.lb' .:.r' 1-4r _).;1
._..,)

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t)....,,\

.J s-1}.IJ s-'1yl

339

Islam eshte i urdheruar vetem per vetembrojtje, e kjo nuk guxon te kaloje
heshturazi. Perkundrazi, <;faredo tituj pa<;in dhe kushdo qofshin ata!
Feja e Allahut eshte e vertete dhe a ka gje me te nevojshme se e verteta? Nuk
mendoj te zgjatem mbi kete, pasi ne kapitujt e meparshem kemi folur mjaft. 82
Edhe sot ka dijetare te lavdishem te Islamit te cilet kane ditur te zbulojne edhe
te pergenjeshtrojne mendime te ketilla te huaja per kuptimin islam. Prandaj,
drejtojuni veprave te tyre.
Duke u kthyer edhe nje here ne fillim, duhet nenvizuar se nuk ka jete te
ndershme pa iu kthyer fese se vertete dhe burimeve te saj te pastra: Librit te
Allahut, Sunnetit te te Derguarit te Tij pa iu kthyer kuptimit te tyre te drejte
'
dhe pa i marre si shembull paraardhesit e ndershem te ketij ummeti. Pa kete
eshte i paparamendueshem kuptimi i drejte i kelimei-shehadetit, kuptimi i
ibadetit dhe i fese ne pergjithesi. Pa kete nuk mund te paremendohet kuptimi i
drejte i luftes ne rruge te Allahut, e jo i luftes per vendlindje, atdhe, race,
nacionalitet, personalitet dhe te ngjashme.
Muslimaneve te sotem u mbetet qe te kuptojne keto porosi, qe t'i kapen
fortesisht fese, ne menyre qe te luhaturve dhe te pabeseve te mos u lejohet qe
t'i shkaterrojne. Muslimanet duhet t'i kundervihen vendosmerisht <;do gjeje qe
eshte ne kundershtim me Kur' an dhe Sunnet dhe per ta asgje te mos jete me
me rendesi sesa perkrahja dhe ndihma e Allahut, sepse, kur ta meritojne, me
siguri nuk do te mungoje, e atehere te gjitha dinakerite e shejtanit do te
zhduken.

SPIUNIMI I MUSLIMANEVE
Problemin e spiunimit te muslimaneve dijetaret islame zakonisht e shqyrtonin
ne nderlidhje me xhihadin. Kjo per faktin se spiunimi eshte forma kryesore e
zbulimit te pikave te dobeta te muslimaneve, ve<;anerisht ne raste te luftes.
Duke i marre si shembull ata edhe ne problemin e spiunimit, ne luften kunder
tij dhe ne qendrimin e muslimaneve mbi te, do te perpiqemi ta shqyrtojme kete
<;eshtje ne nderlidhje me diskutimet mbi xhihadin.
Spiunimi i muslimaneve eshte tradhti e madhe dhe nga mekatet me te renda te
cilin mund ta beje muslimani, sepse kjo eshte dukuri karakteristike e
dashamiresise ndaj armikut mosbesimtar. Denimi vjen nga mosbesimi, i cili
82 Shiko ne faqe 215.

340 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L,1 .j s-1y.J1 .., s-'1_,ll

nxjerr nga feja nese kjo behet nga dashamiresia dhe dashuria ndaj armikut,
nese kontribuon ne forcimin e tij nga njera ane dhe dobesimin e muslimaneve
nga ana tjeter, dhe deri te mekati i rende nese kjo behet per arsye personale,
materiale dhe arsye te tjera.
Mbi ate Allahu i Lartesuar paralajmeron ne fillim te kapitullit El-Mumtehine,
duke e paraqitur rastin e Hatib bin Ebi-Beltase. 83

J ,,,o;J,,. 1
0 _,il1 s-l:)ji JJ tfJ 1J u 1_;1 ;:;..u1 Li
,,. ,,,
,,.
,,.

,,,.,

.,.

.,.

Jo

,,,

,,

,,,..

""

,,.

.;,

.fJ

J .#1

,,.

.,,.

01 <lJ ly 0i L;lJ J) 0fa

.,.

,,,

,,,

f d) ;J
,/

r:r

,,,

p1 s-lr
_,

,,,

.,,.

\ J4.,. s-b.wJ

J ,,,

,,, ,,,

IJfa
.,.

0 J :; \) -:-.. 1 ;..

J.:o '..w J i CJ :"i

.;,

/ /

.;

,,,.

,,,

J:"'

r -

"0 ju qe besuat, nese keni dale (pre} vendlindjes) per hir te luftes
per rrugen Time, duke kerkuar kenaqesine Time ndaj jush, mos e
zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre
dashuri, kur dihet se ata mohuan te verteten qe u erdhi juve. Ata e
debojne te Derguarin dhe ju sepse i besoni Allahut, Zotit tuaj, e ju
fshehurazi u afroni miqesi, po Une me se miri e di ate qe e keni
fshehur dhe ate qe e keni publikuar. Ai qe punon ashtu nga pala
juaj, ai e ka humbur rrugen e drejte." [El-Mumtehine: J]
Duke e komentuar kete ajet Taberaniu pohon se kjo do te thote: "Mos lejoni qe
femijet, familja dhe te afermit tuaj t'ju c;ojne ne mosbesim, as qe armiqte tuaj
t'i merrnin per miq ose qe ne ta te shikoni me dashamiresi, sepse as femijet, as
te afermit, as miqte ne Diten e Gjykimit nuk do t'u bejne dobi, ne diten kur
besimtaret qe i jane nenshtruar Allahut do te hyjne ne xhennet, kurse
mosbesimtaret e panenshtruar do te hidhen ne xhehennem." 84
Buhariu ne "Sahihun" e vet, nga Aliu paraqet qe ka thene: "I Derguari i
Allahut me dergoi mua, Zubejrin dhe Mikdad bin Esvedin dhe na tha:
Fjale eshte mbi Hatib bin Ebu Belta el Lahmin, aleat i kurejsheve, por disa thone se behet
fjale mbi mikun e afert te Zubejr bin Awamit, pjesemaresit te Bedrit dhe Hudejbijes. Ka
vdekur ne vitin e 30-te hixhri, ne moshen 65 vjec;are, ne Medine dhe xhenazen ia ka falur
Uthmani, Allahu qofte i kenaqur me te. Allahu ne kapitullin El-Mumtehine ka vertetuar se ai
eshte besimtar. Vitin e gjashte sipas hixhrit, i Derguari i Allahut e ka derguar si perfaqesues
te vetin te Mukavkisi, sunduesi i Egjiptit, nga ku ishte kthyer me dhurata te shumta, ne mesin
e tyre edhe me kopten e quajtur Maria (egjiptiane e krishtere).
Shiko: (300/lo :'L.,,l'J ,(348/lo :'y\Jt,....,I'
83

84

Shiko: <611280 :'<,Gphl 1 .;,-Ju'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (f.....,1 1y.J1.., _;II 341
"Nisuni menjehere deri te vendi Revdatu Hah- t L....?- ;\.p.n! Aty gjendet gruaja
me leter. Merrjani ate!" U nisem menjehere dhe i ndogem derisa arritem deri
te vendi Revda, ku e gjetem gruan dhe i thame: "Nxirre letren !"
Une nuk kam kurrfare letre",- u pergjigj ajo.
Ose do ta nxjerresh letren ose do te te zhveshim dhe do te te kontrollojrne,
e kercenuam ate dhe ajo nga gersheti e nxori letren te cilen ia sollern te
Derguarit te Allahut :i dhe ai tha: "Hatib, ffare eshte kjo?" Hatibi u
pergjigj: "I Derguar i Allahut, ngadale te ta sgaroj. Une kam gene i afert
me kurejshet, por une vete nuk kam gene prej tyre. Dhe ne mesin e
muhaxhireve, ge jane me ty, ka te tille te cilet ne Mekke kane te aferrn
permes te cileve i mbrojne farniljet e veta dhe pasurine. Desha, pasi nuk
jam i lidhur familjarisht me ta (kurejshet), ta kisha ne mesin e tyre dike ge
do te mbronte familjen time. Kete ge e kam bere nuk e kam bere as nga
tradhtia, as nga dezertimi nga feja e as nga dashamiresia ndaj mosbesimit,
pasi ge kam pranuar Islamin." Atehere i Derguari i Allahut ka thene:
"Te verteten e ka thene." Umeri shtoi: "I Derguar i Allahut, me lejo c'ia
pres koken ketij hipokriti !" Mandej i Derguari i Allahut ka thene: "Ai
eshte pjesemarres ne luften e Bedrit. fka di ti, ndoshta Allahu difka u ka
zbuluar pjesemarresve te Bedrit dhe u ka thene: "Beni f 'te doni, Une qe
ma pare ua kam falur!" Ne ate Allahu shpalli:

) r.l r:1 0 _,.a1 ":,i :,)

,,,

I)

,,.._

J ""

,,,

;fl

,,,

JO

,;

0 ;11 1;:;; 0i
,,,

,,,

,,,

,,,

"'

,,,,_

,,,.

) \) u 1_;1

J\ t.;

L;J J) 0;.; \ "G,-

J

,,,

,;

,,.

,,.

"'

J .,,.

,J"'

,,.,,.

\)fa

r.l r:1 0) Lp "\) -:,.. 1 :;.. ;Js'

p1 -'Ir ;1: :;J i Jrai

i 15iJ
,,,

,,.

,,,

,,,_

,,

,,,

;fl

,,,

,,.

J.

,,- .,,.

,,,

,;

,,,

,;

"0 ju qe besuat, nese keni dale (prej vendlindjes) per hir te luftes
per rrugen Time, duke kerkuar kenaqesine Time ndaj jush, mos e
zini mik armikun Tim dhe armikun tuaj, duke shprehur ndaj tyre
dashuri, kur dihet se ata mohuan te verteten qe u erdhi juve. Ata e
debojne te Derguarin dhe ju sepse i besoni Allahut, Zotit tuaj, e ju
fshehurazi u afroni miqesi, po Une me se miri e di ate qe e keni
fshehur dhe ate qe e keni publikuar. Ai qe punon ashtu nga pala
juaj, ai e ka humbur rrugen e drejte." [El-Mumtehine: 1] 85

342 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,I >l}IJ >'l)I
r

Then el-Kaj)rni, Allahu e meshirofte, thote: "Nga ky rast mund te nxirret

perfundim se eshte e lejuar te vritet spiuni, madje edhe nese eshte musliman,
sepse Umeri kishte kerkuar nga i Derguari i Allahut qe t'ia lejonte te
vriste Hatib bin Ebi Belta'ne, ndersa i Derguari i Allahut nuk i ishte
pergjigjur: "Nuk eshte e lejuar te vritet per ate se eshte musliman", por:
"(;fare di ti, ndoshta Allahu dif u ka zbuluar pjesemarresve te Bedrit dhe u
ka thene: "Beni fka te doni... " Pra i ishte pergjigjur se ekzistonte pengesa per
vrasjen e tij, e kjo ishte pjesemarrja e tij ne Luften e Bedrit. Ne pergjigje te
tille qendron verejtja qe eshte e lejuar vrasja e atij, tek i cili nuk ka pengese te
tille. Keshtu e trajton kete <;eshtje methhebi i Malikut dhe ne nje pjese edhe
methhebi i Ahmedit, derisa Shafiu dhe Hanefiu konsiderojne se nuk duhet te
vritet. Edhe te paret edhe te fundit ne qendrime te veta argumentojne me rastin
e Hatib bin Beltase.
E drejte eshte qe vendimin per kete, se a te vritet apo jo, duhet te lihet ta
vleresoje imami (sunduesi). Nese ai vlereson se eshte ne interes te
muslimaneve qe te vritet, atehere duhet te vritet, e nese vlereson se eshte me
mire qe te lihet te luftoje, duhet lene, por Allahu me se miri e di. 86
Ai, Then el-Kajjimi, me tutje vazhdon dhe thote: "Nga ky rast mund te
perfundohet se edhe mekati i madh, duke e perjashtuar shirkun, mund te lahet
me ndonje merite te madhe (veper te mire, e cila i fshin mekatet), si<; eshte
vepra e Hatibit - pjesemarrja ne Luften e Bedrit, e cila e ka shpetuar nga
spiunimi, sepse pjesemarrja ne Luften e Bedrit ishte me te vertete veper
madheshtore, veper e cila ne vetvete permbante dashurine e Allahut,
kenaqesine, gezimin dhe krenarine perpara melaikeve. Kjo ishte me e madhe
dhe me e forte sesa mekati i spiunimit, te cilin Allahu e urren dhe e perbuz.
Kjo do te thote se, ne kete rast, midis dy veprave ka peshuar me e forta, e cila
e ka neutralizuar me te dobeten. Keshtu eshte vendimi i Allahut mbi shendetin
dhe semundjen e cila, varesisht nga zemra e shendoshe ose e semure, rrjedh
nga veprat e mira ose te keqija. I Lartesuari thote:
ul: .\\ ue,_;jl
.,

,,,

,,,.

jl

.,,

"... S'ka dyshim se veprat e mira i shlyejne te keqijat... " [Hud: 114]

<

:<'

, ! 1'LA )
, ,,,...- 1
1':.
11'.' ('...lj)
1 ...:.. ,, (':1."
('-..;._.
;._
,., U .)+-'
',. :: U,
1
U.._r u>'-...lo
t"' ,,,.
t"'"
t"'
,,..
,,.
.,,
.,,
.,,
.,,.

86

J O

Shiko: . .k..,....i J <422/30

:w.1

""<>'

tj'

'fJ,,,

.-

.,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 .J ,.1.t31J .._,l1 343
"Nese largoheni prej mekateve te medha, te cilat u jane te
ndalueshme, Ne ju shlyejme mekatet e vogla dhe ju fusim ne nje
vend te ndershem." [En-Nisa: 31)

Ibn el-Kajimi me tutje thote: "Paramendo vetem sesa i forte ka gene imani i
Hatibit. Ai iman e kishte shtyre te merrte pjese ne Luften e Bedrit dhe ta
flijonte veten krah per krah me te Derguarin ' ge Allahu dhe i Derguari i Tij
ishin me te rendesishem per te sesa populli, familja dhe fisi i tij. Ate asgje nuk
ka mundur ta lekunde, t'ia luhase besimin ose t'ia pengoje vendosmerine per
t'iu kundervene atyre ne mesin e te cileve ndodheshin familja dhe te afermit e
vet. Kjo fugi erdhi ne shprehje pasi ge e mundi semundja e spiunimit. Sherimi
erdhi menjehere dhe i semuri u ngrit sikur te mos ishte semure kurre. Kur
mjeku e kishte vene re fugine e besimit, e cila e mposhti semundjen e
spiunimit, atyre ge deshen t'ia derdhin gjakun u tha ge te mos e benin kete, me
fjalet: "(:fare di ti, ndoshta Allahu dif u ka zbuluar pjesemarresve te Bedrit
dhe u ka thene: "Beni f 'te doni. Une me pare u kam falur." Teresisht i
ndryshem eshte rasti me Dhulhuvejsar et-Temimin87 dhe havarixheve te
ngjashem me te, te cilet ishin ag te perkushtuar ne namaz, agjerim, mision dhe
i;eshtje te tjera, sage as 'habet i konsideronin veprat e veta te pavlera ne
krahasim me veprat e tyre, por edhe perkrah kesaj njeri nga as'habet per ta ka
thene: "Sikur t'i kisha zene, do t'i kisha shkaterruar sii; eshte shkaterruar
populli i Adit."88 Ose: "Vritini ata, sepse per vrasjen e tyre tek Allahu
shperblimi eshte i madh."89
<;do njeri i meni;ur fare mire e di se i;ka do te thote kjo; sesa me vlere do te
ishte per te kuptimi i drejte i kesaj i;eshtjeje, sepse kjo ia hap dyert per njohjen
e Allahut, Urtesise se Tij ne te udhehegurit e Tij me krijesat, te urdhrave te Tij,
kuptimit te shperblimit dhe denimit ne vendosjen e rendit dhe te tjera, dhe ne

Iben el-Ethir edhe Dhulhuvejsir et-Temimin e konsideron si as'habe, por mbi te nuk
paraqet asgje me teper se paraqet Buhariu.
Shiko: . o \S')1 .j (1063c_ ,740/20 :i-1--' J .,Jl:11 yl5 ,(3610c_ ,617/60 :'?i"'.,J1
Ne hadithin e transmetuar nga Iben Seidi qendron: "Derisa i Derguari i Allahut nje dite ishte
duke e ndare prene e luftes Dhulhuvesirit, nje nga fisi Beni Temim i kishte thene: "'O i
Derguar i Allahut, behu i drejte!' - ne ka ai i ishte pergjigjur: "Rende te qofte, e kush eshte i
drejte nese une nuk jam?!"
Shiko: .(458/lo : .;r-'i aii.....)'1'
88
Burimi eshte cituar me heret ne faqen 48.
89 Shiko: ,746/20 :'it1--' J , o.,_,J1 .:.>L.....> y ,.,Jl:11 yl5 (361l ,618/60 :''?Jl><,)1
c_

87

_,..i

. o\S')I yl5 (1066c.

344 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l..,11

iJ s.1_r.J1_., s.'1 _,J1

baze te asaj klasifikimin skajshmerisht preciz te secilit sipas asaj <;ka ka

fituar.90
Mua me duket, kurse Allahu me se miri e di, se mbi kete <;eshtje qendrim me
te drejte ka mbajtur Malik bin Ukajli, njeri nga nxenesit e Ahmedit. Ai ne te
vertete konsideron se muslimani i cili i spiunon muslimanet duhet ekzekutuar,
sepse arsyetimi i cili eshte aplikuar ne rastin e Hatibit per moszbatimin e
ekzekutimit nuk mund te aplikohet mbi te tjeret.
Sikur vete Islami i spiunit te mjaftonte si arsyetim per mosekzekutimin,
atehere nuk do te prekej di<;ka qe eshte me specifike, pasi sikur arsyetimi per
mosekzekutim te ishte arsyetuar me argumentim me di<;ka qe eshte e
pergjithshme, nuk do te nevojitej zberthimi me i hollesishem. Ky, e Allahu me
se miri e di, eshte argument me i forte."91
Te drejtuarit e Kur'anit me fjalet: "0 ju qe besuat... mos e zini mik armikun
Tim dhe armikun tuaj.. " verteton se Hatibi, per te cilin eshte fjala, eshte
besimtar, por edhe ndalesen e asaj ne te cilen eshte zhytur. Edhe pse ketu
kemi te bejme me rast specifik, nga ajeti mund te perfundohet se veprimi i
Hatibit eshte nje lloj dashamiresie, me mire te themi falja e dashurise
mosbesimtareve dhe qe ai qe e ben ate ka devijuar nga rruga e drejte.
Nderkaq, nga fjalet e te Derguarit "Leshojeni ate, te verteten ua ka
thene!", shihet qarte qe me kete, duke qene se edhe me tej, pa kurrfare
dyshimi dhe lekundje, ka vazhduar te besoje ne Allahun dhe te Derguarin e
Tij . nuk e ka shkelur fene dhe nuk ka dezertuar te mosbesimtaret, por
vepren e lartpermendur e ka bere per interesat e kesaj bote, sepse sikur ta kish
mohuar Islamin, me siguri i Derguari nuk do te kishte thene: "Leshojeni
ate!" 92
Sa i perket spiunimit te mosbesimtarit, ai pa dyshim duhet vrare, sepse edhe
vete i Derguari ka lejuar qe te vritet spiuni politeist (mushrik). Kete e
verteton edhe hadithi qe transmeton Ejas bin Seleme bin el-Ekva' nga babai i
tij, ne te cilin thuhet: "Tek i Derguari . derisa ishte ne rruge, kishte ardhur
nje spiun politeist, kishte ndenjur, kishte biseduar me as'habet dhe ishte
zhdukur. Pastaj i Derguari i Allahut :i tha "Kerkojeni ate dhe vriteni!", - dhe
une e vrava." 93
90

Shiko: Jr""'-'- <427-424/2(.) ')Wt )tj'

91 Shiko: J )t i ),.;1 ,(114/30 :")Wt )lj"fli).(25 ) ".Jltl1 c} .:r-'f
...,..
J
.,....
92

Shiko: .(15'-"'l :w .:r- wL..,L,

93 Shiko:

'yt.hl1

)\..;:,)!'

)Jt) (JiJ ,wL....oi r'j,__...'.i1 J.-,') 11 (J_,..J-1 y )4k-t yl::S' <3051c. ,168/60 :\fJ\,;,.,l1

.)4k-l (2653c. , 112/30

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f'>'..._..1

.J >1)1J >'l )1

345

KAPITUllll I KATERT

laruuimi nua ata qe iane te dhene pas risive dhe

epsheve
Permbajtja e kapitullit:
- <;ka kane thene pasuesit e tradites se shendoshe mbi pasimin e
fese ashtu si<; eshte shpallur dhe mbi ndalimin e futjes se risive ne
t""?
e.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\....,\

J s-1).IJ s. _,J1

347

Kapitulli i Katert

LARGIMI NGA ATA QE JANE TE DHENE PAS RISIVE

DHE EPSHEVE

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ,.1_p.-J1J ,...,.i, nenkupton edhe te
larguarit nga ata qe jane te dhene pas risive ne fe dhe pas epsheve, mohimin e
te kuptuarit te tyre dhe pohimeve te rrejshme te tyre. Ne kapitullin e trete te
kreut te dyte te ketij libri kemi trajtuar eshtjen se fare qendrimi kane pasur
ndaj tyre pasuesit e tradites se shendoshe. Aty e kemi dhene perkufizimin mbi
risite ne fe dhe i kemi ndare ne ato qe nxjerrin dhe ne ato qe nuk nxjerrin nga
feja.
Ketu, duke u nisur nga pikepamja qe dashuria ndaj te mires eshte dashuri ndaj
Allahut dhe ndaj atyre te cilet e duan Ate, ndersa urrejtja ndaj te keqes eshte
urrejtja e atyre te cilet e urrejne Allahun ose bejne ate qe Allahu e urren, do te
theksojme largimi, mosperzierja dhe denimi i atyre te cilet ne fe fusin risi ose
shkojne pas epsheve te veta, eshte obligim i cili vetvetiu nenkuptohet nga
kuptimi i drejte i dashurise ndaj te mires dhe i urrejtjes ndaj te keqes.
Shkak i ndryshimit te fese eshte njeri prej faktoreve, ose te dy se bashku:
Hedhja ne herezi (besim te gabuar) dhe te perhapurit e saj, qe pasqyrohet
ne ndarje te pabaze dhe te panevojshme dhe
Kryerja e veprave qe jane ne kundershtim me te verteten dhe te kenaqurit
me to.
Ne rastin e pare kemi te bejme me risite ne fe, ndersa ne tjetrin me shkuarjen
pas epsheve. Keta dy faktore jane shkaku i gjithe te keqijave, sprovave dhe
fatkeqesive. Per shkakun e tyre jane mohuar te Derguarit, per shkakun e tyre
ekziston mosnenshtrimi ndaj Sunduesit, per shkakun e tyre shperndahen
denimet dhe per shkakun e tyre shkohet ne zjarr te xhehennemit.
Deri te ndryshimi ne te besuar arrihet prej dyshimit ne vepra per shkak te
kerkesave te uleta. Prandaj te paret tane te mire, pasuesit e tradites se

shendoshe, kane pasur shprehi te thone:

348

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j.,.,..1 1p11 _, '.!}I

"Ruaju prej dy lloj njerezish: nga i shfrenuari, i cili i eshte dhene epsheve, dhe
nga lakmuesi, i cili i eshte dhene dunjase!"94 Ose: "Ruaju nga dijetari i
shfrenuar dhe besimtari i paditur, sepse te paret t'i perkujtojne ata te cilet mbi
vete terhegin hidherimin, duke e ditur te verteten dhe duke mos e pasuar, e te
tjeret te humburit, ata te cilet punojne por nuk dine si duhet punuar." 95
Rreziku nga te hedhurit ne risi pasgyrohet ne ate se kjo eshte ne kundershtim
me "perkushtimin e teresishem vetern Allahut" o..L.?-J Jii1 r')L.....,...,'i1, sepse si<; ka
thene dikush nga paraardhesit tane fisnike: "Kemba e Islamit ndihet e
gendrueshme vetem mbi uren e perkushtimit te teresishem." 96
Per risite ne fe Imam Suffjan eth-Thevriu ka thene: "Per Iblisin ato jane me te
dashura sesa vete mekatet, sepse per mekate pendohesh, ndersa per risi nuk
pendohesh." Kjo pasi ai ge hidhet ne risi pranon fene te cilen nuk e ka
urdheruar Allahu dhe i Derguari i Tij, edhe pse veprat e tij te kegija i duken te
mira, e, derisa i duken te mira, ai nuk pendohet. Hapi i pare i pendimit te
njeriut eshte te kuptuarit ge ka bere di<;ka keg dhe ge ka gabuar. Prandaj, per
ag kohe sa veprat e tij i duken te mira, edhe pse kane gene te kegija, nuk ka per
t'u penduar dhe nuk ka per te kerkuar falje. 97
Nderkag, nese njeriu i permbahet asaj ge di, dyert e pendimit gendrojne te
hapura dhe gjasat jane te mira ge njeriu te pendohet. Nje njeri te tille Allahu e
udhezon ne rruge te drejte dhe ia mundeson ge e verteta te jete e garte per te.
Perve9 kesaj, Allahu eshte Meshirues dhe ka drejtuar shumicen ne rruge te
drejte, edhe pse me heret ishin mosbesimtare, hipokrite, pasues te risive dhe te
rruges se gabuar, sepse Ai thote:

1); \.;\)

(.>

;lj \)\ J-i1:,

"Kurse ata qe gjeten rrugen e drejte, Ai atyre u shton edhe me

udhezimin ne rrugen e drejte dhe u ofron mundesi te jene edhe me
te matur." [Muhammed:17]
Nese ne mesin e njerezve shuhet dituria dhe padituria mbisundon fene, nese
lejojne ge padituria te marre hov dhe t' i leshoje rrenjet thelle ne shpirtrat e
tyre, ata, sipas natyres se rrjedhes se gjerave, do te fillojne te nxirren nga litari
i pasimit, sepse jane te prirur ne njefare lloji te krenarise dhe deshires sado ge
Shiko: .c25u") : .:r.'x 1 J:,1__,..aJ1 <La:!!' }o;IJ ,c136/Io
95 Shiko: .c25 ) :1 J:o1__,..al1,l.a:!J'
..f'
94

Shiko: cl 71/Io :<$.,..,.U 'a.....J1 c?'

97 Shiko: c38
..f') : .:r.>x ';J1_,.J1 a....d1' p1
96

:I

.:r.'x _,i.1 '.)\...!'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')L,1

J s-1).IJ s-..,i1

349

te munden te shkeputen nga nenshtrimi, si<; ka thene dikush nga paraardhesit

tane fisnike:
"Askush nuk e ka Jene Sunnetin (rrugen e Resulullahut ), e te mos jete bere
mendjemadh."98
Ne kapitullin e dyte te kreut te pare te ketij libri sqaruam se armiqesia mes
pasuesve te Allahut dhe te shejtanit eshte e domosdoshme dhe e
pashmangshme. Gjithashtu armiqesia mes pasuesve te fese se vertete dhe
pasuesve te risive eshte e pashmangshme.
Esh-Shevkaniu thote: "Armiqesia ndermjet atij qe e pason fene ashtu si<; eshte
shpallur dhe atij qe fut risi ne te eshte e qarte si Dielli, per arsye se i pari e
urren te dytin per shkak te risive te tij, ndersa i dyti e urren te parin sepse i pari
ka te drejte dhe se e pason fene ashtu si<; eshte shpallur. Per me teper, ata qe (
pasojne risite shpeshhere kane urrejtje me te madhe per ata qe nuk iu shkojneJ
pas, sesa per vete jehudet dhe te krishteret!"99
Para se te sqarojme se si duhen mohuar pasuesit e risive dhe te epsheve, duhet
qe se pari te njihemi me marredheniet ndernjerezore. Me ka pelqyer se si e ka
pershkruar kete Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, prandaj fjalet e tij do t'i
paraqes shkurtimisht.
Ai, Allahu e meshirofte, marredheniet e njerezve i ka ndare ne kater lloje: 100
1. Ata, shoqerimi me te cilet eshte i domosdoshem si ushqimi, te cilin, sa here
qe ndien uri, e merr, e pastaj e le derisa nuk ndien uri perseri. Ky lloj eshte me
i vlefshem se sulfuri i kuq - r'l' .r.5J1. Ata jane dijetaret, njohesit e vertete te
fese, te perkushtuar Allahut, Kur'anit, te Derguarit te Allahut dhe krijesave te
Tij. Shoqerimi me kete lloj te njerezve eshte fitim i paster.
2. Ata, shoqerimi me te cilet eshte i nevojshem si ila<;i per te semurin. Derisa
je i shendoshe nuk te nevojiten. Keta jane ata te cilet te duhen ne jete per te
kryer ndonje pune te nevojshme, e kur e kryen, nuk te nevojiten me. <;::do gje
qe eshte pertej kesaj ben pjese ne llojin e trete.
3. Ata, shoqerimi me te cilet eshte semundje. Jane te llojeve te ndryshme, si<;
ka lloje te ndryshme te semundjeve. Disa jane si semundje e rende dhe e
pasherueshme, nga te cilet nuk ka kurrfare dobie as ne fe, as ne punet e
dunjase. Keta perhere do te jene te demshem ose ne fe ose ne punet e dunjase,
98

Shiko: -'-'' ;;,,., ,c87v")

:y1.A>_,)1

99

Shiko: .c259v"l :i..;IS'_,.:..U

.,,hi'

100

'J_,)1

Shiko: .(275-274/20 ".u1yil1 e:_ii.1/

.r- J.J '-'1 '..:.,\Aly

350 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l...1 s.1_,r.J1_, s. _,Ji

e ndoshta ne te dyja se bashku. Te tjeret jane si dhembja e dhembit; derisa je

duke u shoqeruar me ta, ke dhembje, ndersa kur i braktis, dhembja ndalet dhe
qetesohet. Te tretet jane ata nga shoqerimi i te cileve shpirtin e perfshijne
ethet. Ata jane njerez te bezdisshem dhe koketrashe, nuk dine te te thone asgje
te dobishme, as te degjojne qe ti t'u thuash di<;ka te men<;ur. Kur fillojne te
'
flasin, fjalet e tyre per degjuesin jane te renda si goditja me shpate. Por 9 eshte
edhe me keq, ata kete nuk e verejne dhe krenohen me fjalet e veta dhe
mendojne qe kane arome te kendshme e nuk e dine qe kundermojne. Por nese
heshtin, jane me te rende sesa guri i mullirit, i cili as nuk mund te bartet e as
nuk mund te rrokulliset neper toke. Nese te duhet te takohesh me njerez te
tille, shiko qe kete ta besh ne menyre te bukur dhe te shkathet, derisa Allahu
nuk te liron dhe nuk te jep rrugedalje nga ata.
4. Ata, shoqerimi me te cilet eshte me te vertete shkaterrim. Ata jane sikur
helmi. Jane vdekjeprures per ate qe e peson dhe prej tyre mund te shpetoje
vetem ai qe zoteron kunderhelm edhe me te forte. 10
Shume te tille ka ne mesin e popullit, Allahu dashte dhe i zhdukte!
Ata jane pasues te risive ne fe dhe te rruges se gabuar, zbrapsin nga Sunneti i
te Derguarit te Allahut dhe shkojne pas asaj qe eshte ne kundershtim me te.
Ata zbrapsin nga rruga e Allahut dhe perpiqen ta shtremberojne ate duke i
shpallur risite sunnet. kurs sunnetet risi, tit miren e shpallin te keqe, te keqen
te mire. Nese ua terheq verejtjen se kane shkelur teuhidin, kane per te te thene
'
se ke bere mekat ndaj evlijave dhe njerezve te mire. Nese perpiqesh t i
kundershtosh, pasi nuk jane duke e pasuar si<; duhet te Derguarin e Allahut '
kane per t'u pergjigjur qe ke harruar imamet, te cilet gjithashtu duhen pasuar.
Nese Allahun e pershkruan me atributet me te cilat e ka pershkruar Vetveten
dhe me te cilat e ka pershkruar i Derguari i Allahut . duke mos shtuar dhe
duke mos lene mangut asgje, kane per te te thene qe e ke krahasuar Ate. Nese
urdheron te miren te cilen e ka urdheruar Allahu dhe i Derguari i Tij ' ose
ndalon te keqen te cilen e ka ndaluar Allahu dhe i Derguari i Tij ' kane per te
te thene se je duke futur per9arje dhe fitne. Nese e pason Sunnetin dhe e le ate
qe eshte ne kundershtim me te, kane per te te akuzuar qe ti e jo ata, je duke
futur risi ne fe dhe qe je duke e pasuar rrugen e gabuar (shtrember). Nese i
perkushtohesh Allahut dhe i le gjerat boshe e te pavlera te kesaj dunjaje, kane
per te te akuzuar per shtirje. Nese heq dore dhe vendos t'u bashkangjitesh dhe

101

Fjala J_,.d1-kunderhelm eshte fjale e arabizuar nga persishtja.

Shiko: .(91 '-"'l :" r_L>...,aJ1 )

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>l..iI

J s:.l)IJ s:.'l_,11

351

te pasosh deshirat e tyre, dije qe tek Allahu te gjitha i ke humbur, kurse tek ata
edhe me tutje ke mbetur hipokrit!
Sipas kesaj, nuk te mbetet gje tjeter pervec; asaj qe vendosmerisht dhe me me
qendrueshmeri te perpiqesh qe ta arrish kenaqesine e Allahut dhe te Derguarit
te Tij ' madje edhe ne rast se kjo ata i terbon, duke mos i vene re ngacmimet
dhe lajkatimet, qortimet apo zemerimet e tyre. Nese mund te arrish kete,
atehere ajo eshte shenja me e mire qe je ne Rruge te Drejte, sic; thote poeti:
Nese degjon qe ndonje i pavlere me qorton
Ky eshte argumenti me i mire qe dirka vlej
Kur vdesin, permenden per te mire besimtaret
Par kur gdhin, lavderohen udhi:itaret e nates.
Citat nga vepra ..01_,.il1 til..l.!
Varesisht nga ajo se si jane ata te cilet shkojne pas risive ose epsheve
personale po ashtu do te jete edhe qendrimi i besimtareve ndaj tyre. Nese
risite e tyre kufizohen me mosbesim ose politeizem 'J..,f Ji 4.i.._}S', atehere nga
ata duhet hequr dore perfundimisht dhe duhen shmangur teresisht. Ndaj te
tilleve nuk guxon te tregohet kurrfare dashamiresie por duhen mohuar njesoj
si politeistet e tjere. Ketu hyjne ata te cilet ne fe sjellin risi ose ndihmojne e i
strehojne te atillet, sepse ne hadithin e te Derguarit qendron: "Kush ne fe
fut risi ose te atilleve iu ofron strehim, qofte i mallkuar nga Allahu, nga
melaiket dhe nga te gjithe njerezit. " 102
Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote: "Ne risite me te renda bejne pjese:
mosperfillja e Librit te Allahut dhe e Sunnetit te te Derguarit te Tij ' futja e
risive qe jane ne kundershtim me Kur'an dhe Sunnet, te ndihmuarit e atij qe e
ben ate, te ofruarit perkrahje njerezve te tille dhe armiqesia ndaj atij i cili
therret ne te permbajturit e Librit te Allahut dhe Sunnetit te te Derguarit te
Allahut -"' 03
Sa i perket qendrimit ndaj atyre, risite e te cileve jane nen kete dhe nuk
kufizohen me mosbesim ose politeizem por trajtohen si mosdegjueshmeri, ai
qendrim dallohet nga individi ne individ dhe nga situata ne situate.
Kur fjala eshte mbi te urdheruarit per berjen e te mires dhe te zbrapsurit nga e
keqja eshte e nevojshme te theksohet qe per kete eshte i nevojshem zoterimi i
diturise, i shkathtesise dhe i mendjeprehtesise se mjaftueshme. Ai i cili nuk i
zoteron keto, sic; thote i Derguari , me se miri eshte te kete kujdes per
102 Shiko: - OJ\.<...)) ,;;...Wll .J (20/80 :JWI ,..:.i1iJ.11 y\5 (4530c ,669140 JJIJ y.i
J
1
03

Shiko: <405/40

:1

.:r."i ".:)' r!'

352

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j...,1 s-1}.IJ s-}I

vetveten: "Kur sheh qe i nenshtrohet koprracise, qe i kenaq epshet e veta,

shkon pas dunjase dhe me se tepermi magjepset me mendimin e vet
personal, ki kujdes per veten tende!" 104
Kur muslimani e sheh dike duke bere mekat, eshte i obliguar qe ta perbuze ne
ate mase sa eshte i rende mekati i bere dhe ta doje ne ate mase sa eshte me
vlere e mira e bere nga ai. Mbi kete kemi folur ne fillim te ketij libri, kur kemi
folur rreth nderlidhjes se te besuarit te pasuesve te Sunnetit. Nuk eshte mire qe
mbi dike te sillet vendimi perfundimtar vetem ne baze te anes se tij te keqe dhe
ne baze te asaj te urrehet teresisht, por duhet shikuar ana tjeter e tij, ana e mire
dhe te duhet ne ate rnase. Perkundrazi, nese perbuzja nuk jep kurrfare rezultati
pozitiv, individi i tille dhe ai i ngjashem nuk duhet shmangur por ne te duhet te
ndikohet. I Derguari i Allahut u shmangej atyre per te cilet e dinte se do t'u
vinte rende dhe per shkak te asaj do te pendoheshin dhe do te permiresoheshin,
e nderkohe pranonte ndjese nga ata per te cilet te shrnangurit nuk paraqiste
asgje, duke ia Jene Allahut ate qe fshehnin ne vete. 105
Ne c;do rast, rnuslirnanet nuk duhet te shoqerohen me ata qe jane te dhene pas
risive ne fe, mekatimit dhe padegjueshmerise, pervec; ne ate mase per te cilin
jane te bindur qe nuk do t'i godase denimi i Allahut. Minimumi qe kerkohet
nga ai eshte qe ne kufijte e mundesive te veta, t'i denoje veprimet e tyre dhe qe
t'ua beje me dije se nuk i lejon ato, sic; qendron ne hadithin e te Derguarit :
"Ai prej jush qe sheh difka te keqe, le ta pengoje me force (me dore), e nese
nuk mundet, atehere me fjale (me gjuhe), e nese edhe kete nuk mundet, le ta
denoje bile me zemer, por ky eshte imani me i dobet. " 106
Ne Islam ka dy lloje largimesh:
largim ne kuptim te lenies se zakoneve te keqija dhe
largirn ne kuptim te denimit.
Me llojin e pare kane te bejne Fjalet e te Lartesuarit:

o)-

,,.,,,,

,J;

,,,

J \ )-t 81.J J 0 Jill t I:{,

,.,

.,.,

.,,

,,,

,.,

104 Shiko: 'J "-,-1._f- .:.,- C-iJ.:>- :JuJ ,__r,-<i:]1 .j (30600 :.,,.l.,_,,::l1J '1""')111 y\5 (341 ,512/40
1:.

:J,

y.i

_,.-b;1 . ..u.1_,..;, J :.,;W1 Ju .(74531:. ,3;100 :"J..,....1 t' fa'J ,.:?,Ali.,; <40141:. ,1331120 ;_,.,.1.,
"<1423/30 :'l.Al.1 o\S:..:....'
105

106

Shiko: .(41170

..u,.J1 y.1

.j 1 JJJJ1' _.hi1

Shiko: (491:. ,69/1(.) :' .j c.i1J ,o 1397 ;;..;..... JJ1....,W1 ,(55._..,) :;i..,...,i .:,,.'i
.01 y\5

"J_,J1 oJ.r'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\....,1

J s.1_t.l1_., s- .,i,

353

"Kur sheh ata se jane te thelluar (me tallje) ne 9eshtjet Tona,

largohu prej tyre derisa te kalojne ne bisede tjeter." [El-En' am: 68J
I Lartesuari gjithashtu thote:
,,..,,..

O
:<' <l.J\ ,..::..,LI-
!. , \.)\: 0i .__.,l.:SJ\ . ' ('\ ;:.. _ J- '.ti'
, , r-- f o )
,

)
:;, :;,
Jo :::;
J .,,
,,..
l

w I'. ( ,, I'.. J

""0

.,

:;,

c:4k \ 01 bl l
.,,

,,..

.,.

,,,

0 ,,..

..b-

O
,,.. ,,..,,..
:::;

,,,

,,

1;,o;..;

'. 'l5:.JI' '. -ci1

-, . r= . J-!
)

.,,

,,,. ,,..

.,.

,,.

J;-. \)

, --

"Juve u eshte shpallur ne Librin (Kur'anin) qe kur te degjoni se po

mohohet Kur'ani i Allahut dhe po behet tallje me te, mos rrini me
ata derisa te mos hyjne ne bisede tjeter. Perndryshe, ju do te jeni si
ata. Allahu do t'i tuboje tradhtaret dhe jobesimtaret qe te gjithe ne
Xhehennem." [En-Nisa: 140]
Ketij lloji largimi i perket edhe nderprerja e e berjeve te veprave te keqija. Ne
kete kuptim i Derguari i Allahut :i thote: "Muhaxhir eshte ai qe i braktis ato
qe Allahu i ka ndaluar. " 107
Ne kete lloj te hixhretit (te te larguarit) ben pjese edhe shperngulja (hixhreti)
nga vendi jobesimtar ne ate islam, sepse kjo eshte braktisja e mosbesimtareve
dhe e hipokriteve nga mesi ne te cilin besimtarit nuk i lejohet qe t' i zbatoje si
duhet ato qe Allahu i ka urdheruar. Ne ate kuptim Allahu i Lartesuar thote:

;,.):,

"Dhe te keqes se ndyre largoju." [El-Muddeththir: 5]

Ne llojin e dyte ben pjese ajo me karakter edukativ; kjo nenkupton largimin
nga ai i cili ben gjera te keqija derisa nuk pendohet dhe nuk ndalet se beri ato.
Ne ate lloj ben pjese edhe rasti kur i Derguari se bashku me muslimanet e
tjere u shmangej "treshes qe kishte munguar" 108, derisa Allahu shpalli se ua ka
pranuar pendimin dhe i ka falur.
Ky lloj i shmangies dallon nga njeriu te njeriu, varesisht nga forca ose dobesia
e tij, vendosmeria ose perkulshmeria, shumica ose pakica. Shmangia e ketille
ka per qellim qe ai te qortohet, qe te ndikohet edukativisht tek ai dhe qe kjo te
Shiko: ..l!J .,_;\...,) '1-' .:,_.,...w1 '1-' 1 Y4 ,0\J;.'.')1 y\5 clOc ,53/Io ',?)L,:..,)\
Ncse Allahu do, me vone do te kete me teper fjale rreth tyre, vei;:anerisht kur do te flasim
mbi Ka'b bin Malikun, njerin nga keta tre.
IO?

108

354 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,I

.J 1pJ11 '.!_,JI

sherbeje si shembull dhe mesim per te tjeret. Lloji i ketille i shmangies eshte i
lejuar nese ka gjasa qe ai te permiresohet, ose e keqja qe eshte duke e bere te
ndalet, ose bile te zvogelohet. Megjithate, nese i shmanguri dhe njerezit e tjere
nuk marrin kurrfare mesimi nga kjo dhe as nuk permiresohen, nese arrihet
kunderefekt dhe e keqja ndizet edhe me teper, nese i shmanguri eshte i
pafuqishem perkrah kesaj, me gjasa qe demi nga qendrimi i tij mund te jete me
i madh se dobia, atehere shmangia nuk eshte e lejuar, sepse qendrimi i mire
dhe perpjekja per te pervetesuar me mjete te tjera mund te jete me i dobishem
dhe me efikas.
I Derguari i Allahut ka pasur qendrim te ndryshem ndaj njerezve te ndryshem.
Disa perpiqej t'i pervetesonte me fjale te bukura, derisa disa te tjereve u
shmangej. Nese i kemi parasysh te gjitha keto, eshte e qarte se shmangia (.J"'!'A)
duhet te jete prej sinqeritetit ndaj Allahut dhe ne perputhje me urdhrat e Tij,
sepse ai qe i jepet shmangies nga prirja personale, ose i nderpren marredheniet
me tjetrin pa qellim te arsyeshem, del nga korniza e thelbit te problemit. Sa
shume ka qe e bejne kete me paramendim dhe sipas deshires se vet e nderkohe
mendojne se jane duke e bere prej nenshtrimit ndaj Allahut? ! 109
Shmangia eshte nje lloj denimi ne baze te sheriatit. Kjo eshte forme e llojit te
vet te luftes ne rruge te Allahut. Perdoret me qellim qe Fjala e Allahut te jete
me e larta dhe qe te mbetet vetem feja e tij. Besimtari eshte i obliguar qe ne
emer te Allahut te behet edhe mik edhe armik, qe ne emer te Tij te dije edhe te
doje edhe te urreje. Ndaj te gjithe besimtareve ne bote, madje edhe ndaj atyre
qe i kane bere te padrejte, eshte i obliguar te jete dashamires dhe t'ua fale
dashurine, sepse as padrejtesia e bere nuk e shkeput dashamiresine dhe
dashurine ne fe, si thote i Lartesuari:

1;,. \\'.,,. :..:_.;.;-. 0,,.' 1:;.. I

.1'-t I\\'U:-4
.. .r-'
/i1 iJ
08;\.b 01'
,,,.)
,,.,,.
.,.
1 -t 0.. u 0u
.
-
. <...>-\\ Irl:w
J :.WL,,,.. 1:;- I
, ill\ ...r4'i JI,,,. ..
C' '. f .,I 1 -to' I 0 / \\ t..:JI * '. '- :' 11 ill\ 01 I 1- ;i'
, _,_........, J
, . y, .r4.r-'
('""''"Y 0::-1

'-" .TU1
0

,/

y-----'

,,.,,,

,,.

// 1',

,,.

,.,

,,.

;;,

,,.

,,.

,,,

,,.

;;,

,,,,,,

J ....

.....

;;,

_,

,'.

J ;;,

,.,

,,.

,,,

;f,

,,,

_, /

;;,

O/

,,.

0') ill\ I(

"Nese dy grupe besimtaresh tentojne te luftojne ndermjet vete, ju

pajtojini ata, e ne qofte se ndonjeri prej tyre e sulmon tjetrin,
atehere luftojeni ate grup qe versulet me pa te drejte, derisa t'i
bindet udhezimit te Allahut, e nese kthehet, atehere me drejtesi beni
109 Shiko: (207-203/280 :\s1\:.o.l1 tJ4-" .fal 1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L..11 j:,1_p.J1J j:,_,J1 355

pajtimin ndermjet tyre, mbajeni drejtesine, se vertete Allahu i do te

drejtit. S 'ka dyshim se besimtaret jane vellezer, pra beni pajtim
ndermjet vellezerve tuaj dhe kini frike Allahun, qe te jeni te
meshiruar (nga Zoti)." [El-Huxhurat: 9-10]
Shiko se si i ka quajtur Allahu besimtaret vellezer, madje edhe kur jane ne
konflikt ose kur kane perdorur force ndaj njeri-tjetrit! 110
Ne fund do te deshironim te ceknim se shmangia, mohimi dhe armiqesia ndaj
pasuesve te risive ne fe ka te beje vetem me ata te cilet e bejne kete mbi bazat
e mesimit te saj, derisa mospajtimi ne <;eshtjet dytesore eshte krejtesisht tjeter.
Allahu, nga Meshira e Vet, nuk ka dhene veshtiresi per besimtaret. Rreth disa ,
<;eshtjeve dytesore kane divergjenca edhe dijetaret, prandaj per ate shkak as
keta nuk duhen mohuar. Mospajtime ka pasur edhe ne mesin e as'habeve te te
o;.;rgmlfit t Allahut, edhe pse ishin si vijllczcr, te moshirshem nicS vetl.
Mendimit te tyre i mbaheshin edhe dijetaret e mevonshem, te gjithe ne
gjurmimin e te vertetes dhe rruges se drejte. 111

FARE KANE THENE PASUESIT E TRADITES SE

SHENDOSHE MBI PASIMIN E FESE
ASHTU SI ESHTE SHPALLUR
DHE MBI NDALESEN E FUTJES SE RISIVE NE FE?
Pasuesit e tradites se shendoshe, Allahu i meshirofte, jane perpjekur te ndalen
nbi Librin e Allahut dhe Sunnetin e te Derguarit te Tij dhe i kane urryer ata
qe dilnin nga kornizat e ketyre dy burimeve baze te Islamit. Te shumta jane
theniet e tyre ne ate kuptim. Ketu do te citojme vetem disa qe e forcojne
besimtarin per te qendruar mbi ate mbi te cilen qendronin edhe ata.
Imam Maliku, Allahu e meshirofte, thote: "Kush fut ne kete fe di<;ka te re, <;ka
nuk e kane praktikuar pasuesit e tradites se shendoshe, ka pohuar se i Derguari
i Allahut shpalljet nuk i ka sjelle me besnikeri, sepse Allahu i Lartesuar thote:

"Sot persosa per ju Jene tuaj ..." [El-Maide: 3]

110
111

Shiko: .(208/280

J..L..<U1
Shiko: (229/lo :.,f_,..u "WI c_..,.:,"
:.;iW1

356 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')I...,\

Ajo e cila atehere nuk ishte fe, me siguri nuk eshte as sot!" 11_2

J s-l_pl1 _., s-}I

'

Then Mes'udi, Allahu qofte i kenaqur me te, ka thene: "Do te ndesheni me

njerez te cilet do t'ju therrasin qe t'i permbaheni Librit te Allahut, kurse vete e
kane hedhur ate prapa shpine. Permbajuni diturise dhe kini kujdes nga risite,
sterhollimet dhe detajizimet. Mbajuni asaj qe eshte burimore (atik)." 1 n

Ebu-1-Alije er-Rejjah ka thene: "Njiheni Islamin, e kur te njiheni me te,

atehere mos u zbrapsni nga ai! Mbajuni Sunnetit te te Derguarit tuaj dhe
as'habeve te tij."114
Imam Shafiu, Allahu e meshirofte, thote: "Per njeriun eshte me mire te dale
para Allahut me c;faredo mekati, duke e perjashtuar (politeizmin) shirkun, sesa
te dulo m ndonje riai," 115
Sufjan bin Ujejneten dikush e kishte pyetur: "fare kane keta qe shkojne pas
epsheve te veta dhe i duan aq shume?" Ai ishte pergjigjur: "Valle, a i ke
harruar Fjalet e te Lartesuarit:
"

E per shkak te mosbesimit te tyre, adhurimi ndaj vi<;it ishte

93] 116
perzier me gjak ne zemrat e tyre... " [El-Bekare:

Prandaj Ebu Katadeja ka thene: "Mos u shoqeroni me ata qe i pasojne epshet e

veta. Nuk jam i sigurt qe nuk kane per t'ju mashtruar dhe per t'ju hedhur
dyshim ne ate qe dini." 117
Then Mes'udi, Allahu qofte i kenaqur me te, thote: "Ju mjafton qe ta pasoni
fene ashtu sic; eshte shpallur dhe qe te mos fusni risi ne te."118
Dhe me te vertete na mjafton, sepse Libri i Allahut eshte i qarte dhe i paster,
sic; eshte i qarte dhe i paster Sunneti i te Derguarit te Tij . i cili e kumton dhe
e sqaron ate. Pervec; kesaj, njohim jeten dhe praktiken e pasuesve te tradites se
112
11
3

114
115
11

Shiko: (53/20

:L;JJ "r1..,a:;;.1

Shiko:

JJ1 r..lAJ1 ',$i :1 J ,(85 ..f' )

Shiko:

.(84..f') :J<WI J.1...ai1

Shiko:

.(118..f' )

:J,LJJ "}IJ -...,,di"

:Jit.,,ll "..il-J1 -,...,,.J.., 1

Shiko:

.(70..f') :;.,,...,,; d-'J ;., 1

117

Shiko:

.(118..f')

118

Shiko:

Jit.,,1l 1

pl . "o.l:...-o" .j .,....4..u1 /iJ '.($Jlo...JI Ju 4i)4 .i.,:.1 a..,..1)' Y'! ,I

.(16 ..f') : ..,_;..1 .1..;,W.1"

y\5 .j (69/lo

" 1$' 1 ) ..UI .:.f-""

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l...,1

.j

s-1_,.JIJ s- ..,i,

357

shendoshe. Pra, duhet pasuar vetem Kur' ani dhe Sunneti i te Derguarit te
Allahut dhe duhet pasur kujdes nga risite dhe elementet e huaja ne fe. Nese
jemi ne gjendje ta bejme kete, atehere do te kerni sukses ne formimin e
personalitetit te besirntarit, i cili nuk mund te krahasohet ne asgje me ata qe \
shkojne pas epsheve te veta dhe pas disa mendimeve te uleta njerezore.
Kurre nje popull nuk ka pranuar gjithc;ka e te mos jete hedhur ne erresire dhe
padituri. Allahu u deshiron roberve te vet besimtare drite, sukses dhe c;do te
mire.
Te gjitha keto, se bashku, mund te gjenden vetem ne Islam. Te gjitha te tjerat,
te cilat gjenden perreth tij, jane padituri dhe mashtrim, Allahu na ruajte nga te
tillet!

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

f>l.... 1 .j f-1}1J

f..

_,J1 359

KAPITUlll I PESTE
Nderpreria e trashegimisii dhe e lidhieve
manesore mes muslimaneve dhe mosbesimtareve

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r")l....,1 s.lpllJ s. _,J1

361

Kapitulli i peste

NDERPRERJA E TRASHEGIMISE DHE E LIDHJEVE

MARTESORE MES MUSLIMANEVE DHE
MOSBESIMTAREVE

Duke u perpjekur qe te formoje nje personalitet te njohur te besimtarit, Islami

anon kah shkeputja e te gjitha lidhjeve dhe marredhenieve te cilat besimtarin
do te mund ta zbrapsnin nga feja dhe e mira qe Allahu ia deshiron atij. Nder te
tjera ben pjese edhe nderprerja e trashegimise mes besimtarit dhe te afermit e
tij mosbesimtare. Sipas te kuptuarit islam, ky obligim vetvetiu nenkuptohet
nga kuptimi i drejte i dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes.
Urdhrat mbi kete kane ardhur ne fazen e shtyre te shpalljes, pasi qe te
Derguarit te Allahut i eshte urdheruar lufta ne rruge te Allahut (xhihadi). Sic; e
paraqet Then el-Kajjimi, i Derguari i Allahut deri atehere e lejonte
vazhdimin e lidhjeve te hershme martesore me jomuslimane dhe bashkeshorti,
i cili nuk e kishte pranuar Islamin, ftohej qe ta pranonte ate. Kishte raste ku
gruaja e kishte pranuar Islamin, ndersa buri jo. Martesat e tilla nuk jane
shkeputur deri te marreveshja e Hudejbijes, pas se ciles ka ardhur shpallja qe
muslimania nuk mund te jete ne martese me jomuslimanin. 119 Kjo dispozite
eshte shpallur ne Fjalet e te Lartesuarit:
0
/.

,,.. ....

;!J

u:, J:- d' U

...

..... ::e

,,.

,...

"...as ato nukjane te lejuara per ta, e as ata nukjane te lejuara per
to... " [El-Mumtehine: JO]

1'< 1 1 ,
....

.,,

I< '!U'
J

!,.Y"

". . . Mos i mbani nen kurore idhujtaret... " [El-Mumtehine: JO]

Pasi u shpallen keto fjale kur'anore, u arrit deri te shkeputja e teresishme e
besimtarit nga mosbesimtari. Kishte ardhur koha qe besimtaret dhe besimtaret

362 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 .j 1)1J _,11

te pajtohen me realitetin, qe perkrah fese (imanit) nuk ka lidhje tjeter dhe qe

mund te lidhen vetem me ata te cilet lidhen me Allahun.120
Kjo ndalese eshte urdheruar ne suren El-Bekare, ku i Lartesuari thote:

u) i :,J) c"? 0-4 ;.;_ s:;; tJ)

,,..

.,,.

,,..

,,..

....

....

,..,,..

:r j;.

,,,

uLS'1 I

u)
,,..

&') Pf j)) ? ::_... ;.;. :;; ) 1;. J>. 0;)1 1_;..s:J

'/Jc

,,..

,,,

,;:, ,,..

,,,

.,,

.,,.

,,..

,..

,,,.

.,,.

.,,.

,,,

.,, ,,..

,..

'. -,, .i_.;\.,

;:.' i() QI J,1 y
, - \') ) \JI J,1. 0y
, . ;'
:f if8J ,0\.,1- )
,,..

,,.. ,,.. ,,..

,,.. ,,.. ,,..,,, ,,,

,,,.

,,,

0 )J

,,,

,,..

,,..

"Mos u martoni me idhujtare derisa ato te besojne (Zotin). Nje

robereshe besimtare eshte me e vlefshme se nje idhujtare, edhe nese
ajo (idhujtarja) ju mahnit. Mos u martoni as me idhujtare derisa ata
te besojne (Zotin). Nje rob besimtar eshte me i vlefshem se idhujtari
edhe nese ai ju mahnit. Ata ju ftojne per ne 'ljarr, e Allahu me
Meshiren e Vet ju fton per ne xhennet, per ne shpetim dhe u sqaron
njerezve argumentet e Veta, ashtu qe ata te perkujtojne." [El
Bekare: 221]
Shejh Abdurrahman bin Sa'di, Allahu e meshirofte, per Fjalet e te Lartesuarit:
"Mos u martoni me idhujtare derisa ato te besojne (Zotin) ... - ,

u:,

:;.....; \S',,, ... thote se kane te bejne me te gjitha grate idhujtare, qe me

ajetin nga sureja "El-Maide" besimtareve u jane te lejuara kitabijet (te
krishterat dhe jehudet), derisa Fjalet e te Lartesuarit: "Mos u martoni me
idhujtare, derisa ato te besojne (Zotin) ... " vlejne per te gjitha jomuslimanet
dhe aty nuk ka kurrfare dyshimi.
I Lartesuari e paraqet edhe shkakun e ndaleses se marteses se muslimanit me
jomuslimanen dhe thote: "Ata ju ftojne per ne 'ljarr" [El-Bekare: 221], pra me
fjalet dhe veprat e veta. Prandaj perzierja me ta eshte e rrezikshme, sepse
kercenon me hedhje ne fatkeqesi te perhershme.121
Sipas mendimit te njezeshem te dijetareve islame, si nga gjeneratat e hershme
ashtu edhe nga gjeneratat e mevonshme, siv thote edhe Then Tejmijje,
muslimani e ka te lejuar te martohet me Ehli Kitaben. Nderkaq nga Then Umeri
transmetohet se ai e ka urryer martesen me te krishtere dhe se ka thene: "Nuk e
120

Shiko: .(3546/60 'J".>Uol1'

121

Shiko: .(274/lo

:._;.a.,,

.:r. ',:,l.:l.i r'}S p-i,J'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..,1 1_;J1 _., _,!1 363
di se cila mund te jete me politeiste sesa ajo e cila thote qe Zoti i saj eshte Isai,
i biri i Merjemes?" 122 Nderkaq, per kete mendim mund te jepen tri lloj
pergjigjesh:
1. Pasuesit e Librit nuk numerohen nder radhet e politeisteve (mushrikeve).
Argumentet per kete jane Fjalet e te Lartesuarit:
k

J_ ) I .r4
-T J'. .UI
'. () 0), \',a\() I ) Lb J
.,...,..
,.,
.,..

j,

.,..

"Vertete, ata qe besuan, ata qe ishin jehudi, krishteret, sabejet

(kishin leshuar Jene e adhuronin melaiket) ... "[El-Bekare: 62}
Nese dikush pohon qe jane te karakterizuar si politeiste (mushrik) - me Fjalet e
te Lartesuarit:

"Ata i konsideruan "ahbaret" (priftiirinjte jehudi) te tyre,

"ruhbanet" (murgjit e krishtere) te tyre dhe Mesihun (lsain) birin e
Merjemes, per zota perver Allahut, ndersa ata nuk jane urdheruar
per tjeter (nga te Derguarit) perver per adhurimin ndaj Allahut Nje,
e qe nuk ka te adhuruar tjeter perver Tij. I larte eshte Ai nga rka i
shoqerojne."[Et-Teube: 31}
pergjigjia eshte se ne esence te besuarit e pasuesve te Librit nuk eshte
politeizem (shirk), sepse Allahu te gjithe te Derguarit e Vet i dergonte qe
njerezit te mesonin per monoteizem (teuhid), por te krishteret e kane
imagjinuar politeizmin. Pasi Allahu i ka pershkruar me ndryshe se politeistet
(mushriket), do te thote qe ne esence te te besuarit e tyre qendron pasimi i
librave qiellor.
2. Ne ajetin ne suren El-Bekare eshte thene se me ke ka te beje, derisa ne ajetin
e sures El-Ma'ide eshte thene konkretisht, e rastit te permendur konkret i jepet
perparesi mbi ate te permendur pergjithesisht.
3. Me ajetin e sures El-Maide eshte shfuqizuar ajeti ne suren El-Bekare, sepse
sureja El-Maide eshte shpallur pas sures El-Bekare. Mbi kete nuk ka kurrfare
divergjence mes dijetareve islame. 123
122

Shiko:

.:r <,:,,,.i! <? ..:.i\S'_...:.111'lJ) :Jw .J} y ,J')'J:,)1 y\5 <5385c ,416/90

''iJ' .J ;1

wi ,:_,, _,!i L:.,..;. .!.)1.,.:,1 ,:_,, i'JJ .:.,;:.:.ejl.l Js, ..:.,\S'_...:.11 r.r ..lil 0! :JI! '-1..J+--IIJ yl.,...._JI (.IS:; ,:r J:-, I! 0\S' .;r,1 wi c!"
..lil \,>- ,:_,, JAJ ...r,f- ) oi)I J_,..;

364 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>L..1 ..j l}IJ .,i1

Mua me duket, e Allahu me se miri e di se cila eshte e sakte, se e para nga tri
pergjigjet e permendura te shejhui-Islamit nuk eshte e pranueshme, ngase,
edhe pse baze e te besuarit te tyre dikur ka gene monoteizmi, ata kete baze me
vone e kane shtremberuar dhe e kane shkelur, sepse mbi gjerat gjykohet sipas
perfundimit te tyre. Ndersa sa i rerket pergjigjes se dyte dhe te trete me to
pajtohen te gjithe dijetaret islame. 24
Sa i perket nderprerjes se praktikes se trashegimit mes besimtareve dhe
mosbesimtareve, duhet ditur se kjo e rekomandon kuptimin e dashurise ndaj te
mires dhe urrejtjes ndaj te keqes. Argument per kete jane edhe fjalet e te
Derguarit te Ailahut : "Besimtari nuk mund ta trashegoje mosbesimtarin
dhe as mosbesimtari besimtarin." Ky hadith sipas mendimit te njezeshem te
dijetareve islame eshte i besueshem (mutefekun alejh). 125
Kjo pasi trashegimia eshte e lidhur ngushte me besnikerine, kurse besnikeri ne
mes muslimanit dhe jomuslimanit nuk mund te kete, sepse i Lartesuari thote:
J

,,,.

,,.

.,

/.

,;

-:{,

,}"'

.. (J'.,i .. (J'.,i 0W1) ; \ \ ) U 1_;,1 JiJI L;

::;,

,,.

,,,.

,,.

.,,

,,,.

"0 ju te cilet besuat, moz zini miq as jehudite as te krishteret. Ata

51] 126
jane miq te njeri-tjetrit ... " [El-Ma'ide:
EI-Begaviu thote: "Shumica e dijetareve islame, duke u nisur nga as'habet dhe
me tutje, konsiderojne qe mosbesimtari per arsye te njezeshme nuk mund ta
trashegoje besimtarin, as besimtari mosbesimtarin, pasi ne mes tyre nuk ka
besnikeri. Sidoqofte, nga Mu'adhi dhe Mu'avije transmetohet se kane
konsideruar qe mosbesimtari nuk mund ta trashegoje muslimanin, ndersa
muslimani mund ta trashegoje jobesimtarin. Kete mendim e mbron edhe
Ibrahim en Nah'i, i cili shton qe muslimani mund te martohet me kitabijen, por
qe muslimania nuk mund te martohet me mosbesimtarin. I ketij mendimi eshte
edhe Is'hak bin Rahevijeh." 127 Sa i perket dezertorit nga feja, ai nuk mund te
trashegoje aske, as muslimanin, as mosbesimtarin e as dezertorin. Ne mes
dijetareve nuk ka mendim te njezeshem se a mund te trashegohet ai; disa nga
dijetaret islame, si jane Imam Maliku dhe Shafiu, konsiderojne qe me
123

Shiko:

)L.,.o;I } :r'\.JI . .i.,.J;,-1

.i.,...)1 J.J :)yS'.UI C:-J J# (260-258/lo :;;,.,...,; .:r-'i 1 Jilb'

124

Shiko: (129170 :;;...1.u .:r-'i 1 J1 J.,,-, ,js- _fa;1

1.25 Shiko: yi....5 <1614c ,1233/30 : J .J>,il}J1 yl.:S' <6764c ,50/120 ".$)1
. ._.a.il}JI
126

Shiko: .(50/120

:'.;)l.,l1

127

Shiko: (364/So

:"WI

c..,..:.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.I s.-1_,..llJ s.. '1 }I 365

pasurine e dezertorit mund te veprohet si me prene ,..j dhe qe familja e tij nuk
mund ta trashegoje.
Dijetaret e tjere islame, si9 jane Hasani, Sha'bi Umer bin Abdulaziz, el-Evzai,
Ebu Jusufi dhe Muhammedi, konsiderojne se trashegimia e tyre u takon te
afermve te tyre muslimane. Te tretet, ne mesin e te cileve eshte edhe Sufjan
eth-Thevriu dhe Ebu Hanifja, jane te mendimit se pasuria e tyre e mbetur, e
fituar ne Islam, i takon te afermve muslimane, kurse ajo e fituar pas dezertimit
duhet te trajtohet si pre - ,..j. 128 Islami eshte fe e forces, e pastertise dhe e
krenarise. Ai muslimanin e larteson dhe e meson qe t'i tejkaloje lakmite e
uleta, te cilat jane ne kundershtim me principet e fese. Dhe jo vetem kaq,
Islami i shkeput te gjitha lidhjet te cilat muslimanin e mbajne labil (te luhatur)
ne fe ose e nxisin ne hipokrizi. Per ate muslimanes i ndalohet martesa me
mosbesimtarin, me qellim qe te mos bjere nen ndikimin e tij, e si te lejohet qe
dikush tjeter te ndikoje ne te kur Islami eshte mbi 9do gje e mbi te nuk eshte
asgje? .I..# '11 fa.! f'"J,...,1
Muslimanit i rekomandohet qe te mos martohet me mosbesimtaren per shkak
te rrezikut se ajo do ta zhyse ne mosbesim, ndersa femijet do t'ia edukoje ne
mosbesim dhe politeizem. Ndalesa e trashegimit ne mes muslimaneve dhe
mosbesimtareve eshte mase parandaluese e cila e ruan muslimanin qe te mos
zhytet ne pasurine haram, sepse mosbesimtari nuk kujdeset se 9ka eshte hallall
e 9ka haram.
Sipas kesaj, me vete ndalesen e muslimanit qe ta ndihmoje dhe qe te jete
dashamires ne fe ndaj mosbesimtarit, eshte e ndaluar per muslimanin qe te
trashegohet dhe te martohet me pabesimtaren, sepse per te eshte me mire te
jete besnik ndaj Zotit te boteve, te jetoje dhe te vdese ne rrugen e drejte te
Allahut dhe t'i permbahet ligjit te Tij te urte fetar.
Vetem ne kete menyre muslimani mund te argumentoje qe me mosbesimtaret
nuk e lidh asgje, qe adhuron vetem Allahun, qe merr urdhra vetem nga Ai, qe
vetem Atij i lutet per furnizim dhe qe ne 9do gje drejtohet me kenaqesine e
Allahut. Ketu qendron kuptimi i nenshtrimit dhe i degjueshmerise ndaj
Allahut.

128

Shiko: c365/8o

:"W1

(.J

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>l...1 '}'J .,i, 367

KAPITUlll I GJASHTE
Ndalesa e pernuiasimit me mosbesimaret dhe
perniekia per ruaiQen e shoqerise islame
Permbajtja e kapitullit:
- Lidhja mes perngjasimit dhe dashamiresise
-

Perngjasimi ne te mirat me jehudet dhe te krishteret

Shembuj te shkelqyer te vec;antise se shoqerise fillestare islame

Vendet ne te cilat eshte i ndaluar qendrimi i armiqve te Allahut

Verejtje dhe pergjigje

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j....1 1pJ1.., 'l}I 369

Kapitulli i gjashte

NDALESA E PERNGJASIMIT ME MOSBESIMTARET

DHE PERPJEKJA PER RUAJTJEN E SHOQERISE
ISLAME

Islami eshte duke u perpjekur jo vetem per ruaJtJen e identitetit te

muslimaneve sipas permbajtjes, por edhe sipas pamjes se tyre, si te individit
ashtu edhe te shoqerise islame ne teresi. Prandaj, ndalesa e perngjasimit me
pabesimtaret eshte prej urdhrave te te besuarit islam. Kur' ani dhe Sunneti i te
Derguarit te Allahut jane te begatshem me tekste qe i vertetojne keto, sepse
perngjasimi ne pamje me mosbesimtarin terheq pas edhe perngjasimin e tyre
ne te besuar, sjell te treguarit e dashamiresise, te udhehequrit dhe pajtimin me
pikepamjet e tyre ne jete, c;ka te muslimanet nxit butesi dhe perkuUe dhe e ben
te shkoje pas c;do gjeje, e kjo eshte ajo c;ka nuk guxojme ta lejojme, sepse
Allahu muslimanin e urdheron qe te jete dinjitoz, i respektuar dhe krenar.
Nese i kushtojme kujdes studimit te qasjes kur' anore ndaj edukimit, kemi per
te pare se Islami i ka kushtuar nje kohe te gjate edukimit te besimtareve dhe
rrenjosjes se besimit te forte para se te vinin dispozitat mbi urdheresat. Kur ky
dru (feja) i bekuar leshoi rrenje thelle ne damaret e shpirtit te besimtarit, mu
atehere urdhrat filluan te arrinin njeri pas tjetrit. Aty edhe qendron fshehtesia
qe muslimanet u ngriten me aq shpejtesi neper keto shkalle te edukimit deri ne
piedestal.
Deri te ndalesa e perngjasimit me mosbesimtaret eshte arritur ne periudhen
medinase, pas percaktimit te luftes per ruajtjen e shoqerise islame nga c;do
nderfutes i huaj per Islamin, me deshire te ruajtjes se identitetit te njohur
islam. Sikurse te besuarit islam, o.L-# - akideja eshte unik sipas esences dhe
permbajtjes, ai eshte unik edhe sipas formes dhe manifestimit. Prandaj, ai qe e
rrefen ate eshte i obliguar te dallohet dhe te njihet nga te tjeret mu per kete,
pasi qe Allahu nga erresira e paditurise e nxori ne driten e diturise.
Ne boten islame sot ben kerdi vala e refugjateve qe para vetes shkaterrojne c;do
gje, duke perfshire ketu edhe valen e perngjasimit te verber te Perendimit
mosbesimtar nga ana e muslimaneve te dobet dhe te kompleksuar, e qe
mendojne se kjo eshte rruga e perparimit dhe e progresit!

370 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes e Islam - r')l.....1 s.l)IJ s. _,!1
Mbi kete profesor Muhammed Esadi thote: "Vetem njerezit e ceket mund te
mendojne qe nje kulture nga jashte mund te imitohet dhe te manifestohet e ne
te njejten kohe fryma e saj te mos Jere kurrfare gjurme."
Kultura dhe civilizimi, pa dallim per te cilin eshte fjala, nuk eshte dic;ka e
vdekur dhe e zbrazet, por aktivitet i gjalle i cili vetengjitet dhe le vulen e vet.
Ne momentin e njejte, kur pak nga pak pranohen shenjat e saj te jashtme qe as
nuk verehen, ajo fillon te trokase dhe c;do here te veproje me me aktivitet ne te
gjitha poret e jetes, derisa perfundimisht e mbizoteron arsyen dhe merr formen
e caktuar.
Shiko vetem se me c;fare shkathtesie i Derguari i Allahut e ka vleresuar kete
moment kur ka thene: "Kush e imiton nje popull, atij i takon. " 129
Perkrah asaj qe ky hadith i njohur frymon me shprehje te thelle retorike, ai
edhe me fort frymon me te verteten qe muslimanet kane per t'u ngjyrosur me
kulture te huaj nese e imitojne ate.
Duke i veshtruar te gjithe faktoret te cilet ndikojne ne jeten shoqerore, gati
eshte e pamundur te nenvizohet dallimi mes asaj qe eshte e "rendesishme" e
asaj qe eshte e "parendesishme".
Nuk ka asgje me te rrezikshme sesa te themi ose te mendojme se veshja - si
c;eshtje e paster e jashtme - nuk ndikon ne jeten shpirterore te muslimaneve,
sepse edhe veshja kombetare, duke e marre ne pergjithesi, eshte rezultat i
zhvillimit te vazhdueshem i shijes se nje populli dhe nderrohet vazhdimisht,
sipas hapit te ndryshimeve specifike dhe te aspiratave te te njejtit popull.
Duke e pranuar menyren e te veshurit evropian, muslimani, duke mos e vene
re, shijen e vet e pershtat me shijen evropiane, pas se ciles pason pa dyshim
edhe adaptimi i jetes shpirterore dhe i menyres se te menduarit te tij. Ne kete
menyre muslimani mohon vlerat kulturore, simbolet e popullit te vet dhe
shijen e tij tradicionale dhe pranon roberimin ndaj kultures se huaj jo vetem ne
te veshur, por edhe ne te menduar.
Kur muslimani fillon ta imitoje veshjen evropiane, zakonet dhe stilin e te
jetuarit, sido qofshin arsyetimet e tij, kjo tregon qe me teper eshte duke c;muar
kulturen evropiane sesa te veten. Eshte e pamundur qe ne praktike te imitohet
kultura e huaj e qe frytet e saj mendore si dhe krijimtaria e saj te mos lene
pershtypje edhe ne vlerat shpirterore, gjithashtu eshte e pamundur qe ne te
njejten kohe te admirosh vlerat shpirterore te kultures joislame dhe ne te
njejten kohe te mbetesh edhe me tutje musliman i vertete.
129

Burimin do ta cekim me vone - .J.,li _j Jr

-Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j....I

J s.l}IJ s. _,J1

371

Animi kah imitimi i kultures se huaj nuk eshte asgje tjeter pervec;se ndjenje e
inferioritetit dhe e kompleksit te vleres me te ulet. Kryesisht nga kjo Jengojne
ata muslimane te cilet perpiqen te imitojne kulturen perendimore."130
Allahu i Lartesuar njerezit, si edhe krijesat e tjera, i ka krijuar qe te ndikojne te
njeri-tjetri sipas natyres se tyre. Sa me e madhe ngjashmeria, aq me i
teresishem ndikimi i ndersjelle ne sjellje dhe virtyte.
Sa me i shpeshte dhe me i ngushte eshte shoqerimi mes njerezve, aq me i forte
eshte edhe ndikimi. Prandaj, njerezit ndikojne te te tjeret dhe ne te njejten kohe
edhe te tjeret ndikojne ne sjelljen e tyre gjate shoqerimit dhe jetes se
perbashket.
Perngjasimi ne gjera te jashtme gradualisht dhe pa verejtur terheq edhe
perngjasimi e brendshem. Per ate arsye mund te verehet qe jehudet dhe te
krishteret qe kane jetuar me muslimanet jane mosbesimtare me te dobet se te
tjeret dhe e kunderta, qe muslimanet te cilet jetojne me jehudet dhe te
krishteret jane besimtare me te dobet se muslimanet e tjere, te cilet nuk
perzihen me ta dhe jetojne ne mesin e paster islam. 131
Nga ana tjeter, pervetesimi i stilit te huaj te te jetuarit, madje edhe ne
formalitete, pa dallim te vendit dhe kohes, terheq pas aforsi, miqesi,
dashamiresi dhe shprehje te dashurise nga zemra, ashtu sic; dashuria terheq pas
vetes perngjasimin ne formalitete.
Sipas kesaj, nese perngjasimi ne c;eshtjet e dunjase terheq pas vetes dashuri
dhe dashamiresi, si e terheq atehere te perngjasimi ne fe? Perngjasimi ne rastin
e dyte do te jete me siguri edhe me i forte dhe me i ndjeshem. Nderkaq nuk
duhet harruar qe dashuria dhe dashamiresia ndaj jomuslimaneve nuk eshte ne
frymen e te mesuarit islam, sepse i Lartesuari thote:
J

,..

,,..

.,.

'. " " LJ' i ' " ', G' i

..:..r)'"-) >--)
,::

,,,.

0,

.... 0

,,,,.

,;,

,,,,_

,..

.;,

, 1i...,a.;..J
, :y '. '\\ I U I !'1 ill

r..SJ
,,,

) Yr.')

.;,

,..

,,..

.,,.

.r4

$t

J- ,,,.

J.,.

1 ''.IL
-

LkJI rI '? U \ 0 , :

"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudite as ti! krishteret. Ata jane
miq te njeri- tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej
tyre. Vertete Allahu nuk vi! ne rruge ti! drejte popullin zullumqar."
[El-Ma 'ide: 51]

130

Shiko:

131

Shiko: .0 <220<.I"')

.")\...JJ 1 ), r

1974 ....... ;.;,\;.!1 i...,hl1 ,tJ) )..,s..i.11 J <83-81'-"")

:1 J,1_,,..aJ1

,Ld!'

:'J)J1 J.rA'

r')L.1

372 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")L..1 J .,1_r.l1J .. .,i1
Kjo per ate se te shprehurit e dashurise dhe dashamiresise ndaj jomuslimaneve
e privon besimtarin nga imani, sepse aty ku nuk ka fe, nuk ka as besimtare. 132
Ketu do te paraqesim edhe disa nga tekstet e shumta te Kur' anit dhe te
Sunnetit, te cilat ndalojne perngjasimin me mosbesimtaret dhe pasimin e risive
dhe botekuptimeve te tyre.
I Lartesuari thote:

"Pastaj, Ne te vume ty ne nje rruge te drejte te fese, pra ti ndiqe ate

e mos ndiq deshirat e atyre qe nuk dine. Ata nuk mund te te
mbrojne ty per asgje tek Allahu. Zullumqaret jane miq te njeri
tjetrit, kurse Allahu eshte Mbrojtes i besimtareve te devotshem."
[El-Xhathije: 18-19]
Duke e komentuar kete ajet shejhu-1-Islam Then Tejmijje, Allahu e meshirofte,
thote:
"Allahu ia ka percaktuar Muhammedit drejtimin ne fe dhe e ka ndaluar te
pasoje epshet e atyre qe nuk dine. Nder ata qe nuk dine numerohen te gjithe
ata qe nuk e pasojne por e thyejne ligjin e Allahut duke shkuar pas politeisteve
dhe duke u perpjekur ne pershtatjen me ta dhe me herezine e tyre. Pajtimi me
politeistet ne herezine e tyre do te thote renie nen ndikimin e tyre. Prandaj
kenaqen aq shume mosbesimtaret kur muslimanet i pasojne me dika dhe kur e
lejojne stilin e te jetuarit te tyre.
Madje edhe nen supozimin qe veprimet e caktuara nuk do te thone pasim i
deshirave te tyre, shmangia e tyre dhe te sjellurit ndryshe nga ajo qe deshirojne
politeistet eshte me e dashur te Zoti. 133
E kete e vertetojne edhe Fjalet e te Lartesuarit:
0

;;j

;;/)

;f,

G4ll;, ;1JI G 0 ;.I

\J)
,::, ,,,

cl J::- GWI UJ I')/,

,,-

.."".

,,,.

,,,

,...

:si) 0-4 <lll 0-4 c \ 0-4 !.J:G:- l?ill :1;J 01 JlJ

..,.

,,,. ,,,.

,,,.

,,,

.,,

..,.

,,,.

.,

"As jehudite, e as te krishteret kurre nuk do te jene te kenaqur me ty

derisa qe te pasosh Jene e tyre. Thuaju: 'Udhezimi i Allahut eshte
132
133

Shiko: .-'.r>"! c122-219()

Shiko: .(14..f')

1.1,1y-ai1 Wa,:;!J'

:'1 .i,1_,....J1 Wa,:;!J'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\....,\

.J s-1_,.JIJ s-"l _,!1

373

udhezim i drejte. E nese, pasi qe te ka ardhur ty e verteta shkon pas

mendimeve te tyre, nuk ka kush te te ndihmoje e as te te mbroje nga
Allahu."
[El-Bekare: 120}
Shiko se si eshte thene ne kontekst: " t /; r? ,/,' ll1 , ') :)1 ".. kurre nuk do te jene te kenaqur me ty derisa ta pasosh Jene e tyre." Dhe
kjo sepse te tjeret nuk do te jene te kenaqur derisa feja e tyre te pranohet ne
teresi.
Pasimi i mosbesimtareve eshte i padeshiruar, pa marre parasysh a ka te beje
me gjera te imta apo te medha, sepse pasimi i tyre ne gjera te imta do te thote
shkuarje pas deshirave dhe pas mosbesimit te tyre." 134
Kete e vertetojne edhe shkronjat e Kur'anit ne shume vende. Do te paraqesim
shembullin nga sureja El-Bekare, ku flitet mbi nderrimin e kibles dhe urdhrit
qe, ne te ardhmen, besimtaret te kthehen kah Tempulli i Shenjte ne Mekke ne
vend te Jerusalemit:

rl.;

. ,t'J
1< bJI, IY!Jf J- ,ill f- u;
f C'J , I .J: C
; l..f:..
,
I 2.J.f :ii
C :1;J \ )

C'J

:G,.

lkJI

"Po edhe sikur t'u sillje ti fdo lloj argumenti atyre qe u eshte dhene
Libri, ata nuk e pranojne kiblen tende e as ti nuk do te pasosh
kiblen e tyre, po asnjera pale nuk do ta pasoje kiblen e tjetrit. E pas
dijes, e cila te ka ardhur, po e zeme se ishe vene pas deshirave te
tyre, atehere ti do te ishe mizor." [El-Bekare I 45J
Mandej Fjalet e te Lartesuarit:

.,,

l}J-'

c '" :;..) (_,;.J\ \ ) Jy-' ;.:. )

J

,,,.,,,

.,..,,

;;,

ili '.: 1;.it J-1

,

lJJ

J ,

yl

u
$

"",,.

,,,

.,,

8: 0 ;..)
,,.

,,,

,1, ,,,.

,/

:::

2) \)

"Dhe kahdo qe te dalesh, ktheje fytyren tende kah ana e Xhamise te

Shenjte (Ka'bja) dhe kudo qe te gjendeni ktheni fytyrat tuaja kah
ana e saj, ashtu qe njerezit mos te kene argument kunder jush,
134 Shiko: .(15<.f') :<Y-W1 J......11

374 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1 .J '"1_p.31 _., '"_,.l1
pervef atyre qe jane mizore nga ata ( qe nga inati nuk pranojne
kurrfare fakti), por mos ia keni friken atyre, frikesohuni prej Meje ( e
bera kete) qe te gjeni rrugen e drejte dhe qe te plotesoj Miresine
Time ndaj jush." [El-Bekare: 150}
Shume pasues te tradites se shendoshe dhe te te pareve tane te mire pohojne se
kjo do te thote qe per shkak te kibles se njejte jehudet te mos u benin verejtje
dhe te thonin: "E moren kiblen tone. Vetem sa nuk e kane marre edhe fene
tone!" Me nderrimin e kibles, i Lartesuari ua ka mbyllur gojet dhe i ka Jene pa
kurrfare argumenti. I Lartesuari, permes nderrimit te kibles, e tregoi tere
kotesine e deshirave te shkreta te mosbesimtareve dhe nevojen qe besimtaret
me ta te mos kene asgje te perbashket, madje as kiblen. Kjo duhet pasur
parasysh jo vetem kur kemi te bejme me kiblen, por edhe me <;do <;eshtje tjeter,
sepse sa here qe besimtaret fillojne te shkojne pas mosbesimtareve, ata
perpiqen ta shfrytezojne kete si argument te vlerave me te larta, ashtu si
deshironin te argumentonin jehudet ne lidhje me kiblen." 135
Nder argumentet e ndalesave kur'anore mbi perngjasimin e mosbesimtareve
ne cilindo rast dhe mbi cilendo <;eshtje jane edhe Fjalet e te Lartesuarit:

f
J
,.1: \J .UI '1 '.. 0 IJ' L:_ J..

.
) y
- ,J
0

"Ai (Allahu) tha: "Lutja juaj eshte pranuar, prandaj ju te dy

qendroni ashtu si jeni e mos ndiqni rrugen e atyre qe nuk dine."
[Junus: 89]

Gjithashtu:

C: IJ'

I , I , . ' ::
)
J..
,,

". . . e mos shko rruges se te keqinjve." [El-A 'raf 142}

J- c.r:-: i1 r
I '.

G , Y!

'.. '.'

J
'. -: G ,.
'. ,J r ..r J:
'--c::._;- iY)
'.,,
I o;LJ r g;_ J j}
0

,o
._r-Y c:) 0 ""+'
:"

,.,_;,

,,

"Kush i kundervihet te Derguarit, pasi qe i eshte bere e qarte e

verteta dhe ndjek rruge tjeter nga ajo e besimtareve, Ne e Zeme ne

135

Shiko: .(16._,,.,)

:)..i....,J.1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')\...I

J s.l_p.ll_., s.}1

375

ate qe e ka zgjedhur (ne dunja) dhe e fusim ne xhehennem.

Perfundim i keq eshte ai." [En-Nisa: 115]
Te gjitha keto flasin per ate se dallimi dhe mosngjasimi me mosbesimtaret
eshte di9ka e percaktuar me fe. 136
Sa i perket Sunnetit te te Derguarit te Allahut, ne kete pikepamje ai eshte i
begatshem me tekste te tilla. I Derguari i Allahut thote:
"Kush e imiton nje popull, atij i takon. " 137
Ne lidhje me kete hadith Then Tejmijje thote qe senedin e ka te mire dhe qe me
e pakta qe nenkuptohet nen ate eshte ndalesa e perngjasimit te
mosbesimtareve, edhe pse nga domethenia e jashtme e tij mund te kuptohet
qe ai i cili e ben ate eshte mosbesimtar, sepse i Lartesuari thote:

r ;; :,
,.,

J.

.;,

". . . E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre..." [El-Maide:

51]

Ne kete kuptim Abdullah bin Amri ka thene: "Kush shperngulet ne mesin I

politeist dhe merr pjese ne festimin e festave pagane si Sulltan Nevruzi jJ.f'
(Viti i ri persian) dhe i imiton ata deri ne vdekje, me ta ka per t'u ringjallur ne
Diten e Gjykimit." 138
Ky identifikim me politeistet mund te jete i ndryshem. Nese eshte i teresishem,
terheq pas vetes mosbesim. Nese eshte i pjeserishem, pa marre parasysh ne
<; fare forme: perngjasimi, mohimi ose mekatimi, edhe individi i cili e ben kete
eshte ne te njejten mase mekatar dhe mosbesimtar.
Nese ndodh qe muslimani dhe jomuslimani te bejne di<; te njejte, e qe gjate
kesaj asnjeri nuk sherbehet me imitimin e tjetrit, eshte e pazgjidhur se a eshte
ky perngjasim ose jo. Por edhe kjo mund te jete e ndaluar. Nga njera ane qe te
mos jete arsyetim per imitimin e jomuslimaneve edhe ne 9eshtje te tjera dhe
nga ana tjeter duhet bere perpjekje qe muslimani te dallohet nga
jomuslimani. 139
136
1
37

Shiko: .cl6cf')
Shiko:

..1_...3-i

:JJ..al.1 j,;1

t:,-:Ji JuJ ,c5114c ,14217(.)

c6025c ,270/50

138

139

Shiko: .(276<.I')

:'.u-i ""--'' J ''-"'\,111

t' 1 j,;1 :i?L,J1 JuJ \.;.pi

:_;i .J,-P J1 J

Shiko: .(83-82<.I')

,(83cf')

1 .lo1_rA11 i..:d!'

:'1 .i.1_r411

y\5 c4031c ,314/4(.)

:.J"\.!.

:J1 \Ji

.:r'

376 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....,1

.J j".1}1J j"._,l1

Si argument per kete sherbejne fjalet e te Derguarit :

- Ka per te ardhur koha kur pellembe pas pellembe e kut pas kuti keni per
t'i pasuar veprimet e atyre qe ishin para jush. Nese ata do te futeshin ne
vrimen e hardhuces, edhe ju do te shkonit pas tyre."
O i Derguari i Allahut, a ka te beje k:jo me jehudet dhe me te krishteret?
- Me kend ijeter, perVefSe me ta" - ishte pergjigjur. 140
Ne nje hadith te besueshem, nga Then Umeri transmetohet se ne shoqeri me te
Derguarin e Allahut njerezit ishin vendosur ne Hixhre, vend ku banonte
populli i Themudit, dhe nxirrnin uje nga puset e tyre per te pergatitur brumin. I
Derguari i Allahut i ka urdheruar qe ta derdhin ujin e nxjerre dhe qe brumin
e gatuar t'ua hedhin deveve er ta ngrene, duke i urdheruar qe ujin ta marrin
nga pusi ku kane pire devete. 41

vDuke e pare qe politeistet kane drurin e vet te quajtur "Dhatu-1-envat -

..;..,1

(te cilin ne kohen paraislamike arabet e konsideronin te shenjte), disa

njerez i ishin lutur: "O i Derguar i Allahut, sikur ti te na caktoje "Dhatu-1envat", si<; e kane edhe ata?" I Derguari i Allahut u kishte thene:
"Allahu eshte me i Madhi p---Si .:iii! Keni thene Sif i ka thene populli i vet
Musait:
"Na e jep edhe neve nje Zot, sif i kane edhe ata zotat e tyre!" Keto jane
shprehi C.:r-i) te cilat keni per t'i pasuar prej atyre perpara jush. "142
1_,.....;1"

Pra i Derguari i Allahut e denonte edhe vete mendimin qe as'habet e tij t'i
imitonin politeistet dhe qe te kishin drurin rreth te cilit do te mblidheshin dhe
do te varnin armet, si<; benin idhujtaret, e te mos flasim per di<;ka me te rende,
e cila do te ngjante me identifikimin me politeistet ose me vete politeizmin. 143
I nderuari lexues, si mendon, cila kundervajtje eshte me e rende: Te kerkosh
drurin mbi te cilin varen armet sipas ngjasimit me mosbesimtaret, apo te
hartosh ligje sipas deshires personale dhe t'i vesh ne jete ato, te ndalosh te
lejuaren, te lejosh te ndaluaren, t'i aplikosh keto ligje me dhune dhe t'i denosh
njerezit per mosrespektimin e tyre?
Edhe rrefimet vijuese te te Derguarit te Allahut tregojne se nuk eshte i lejuar
imitimi i jomuslimaneve.
10

Shiko: .(234d') :fa._;.,....

11

Shiko: (2981r. ,2285/40 :'

142

Shiko:

143

Shiko: .(314w")

.1

Jt>cJ .Jt>c JJ L...! ,(218/So '.u-i

11>1.rl1

Wo.::.l!'

.l;.....o'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l...1 1}1 J _,J1 377

Ndalesa e imitimit te jomuslimaneve eshte e dukshme edhe ne hadithin ne te'

cilin i Derguari thote: "Jehudet dhe te krishteret nuk perdorin kanen,
andaj, per dallim nga ata,ju bejeni ketif!" 144
"Dallohuni nga jehudet! Ata nuk luten me papure, as me meste!" 145
"Nuk eshte yni ai i cili perkrah nesh imiton tjetrin!" 146
Keto dhe hadithe te ngjashme kane per qellim qe t'i menjanojne arsyetimet per
perngjasimin me pabesimtaret, sepse perngjasimi i tyre siperfaqesisht mund te
shpjere ne identifikimin me ta ne qellime dhe ne vepra. 147
Nderkaq, ekzistojne situata te caktuara te cilat muslimanit ia imponojne qe ne
pamje te jashtme (ne disa gjera) te mos jete i obliguar te dallohet gjithsesi nga
jomuslimanet.
Shtrohet pyetja: Kur dhe ne c;fare duhet bere dallimi nga ata e kur jo?
Duke iu pergjigjur kesaj pyetjeje shejhul Islam Ebu-1-Abbas Ahmed bin
Tejmijje, Allahu e meshirofte, thote:
"Dallimi ne pamje te jashtme prej jomuslimaneve, ashtu si edhe xhihadi,
behet i obligueshem vetem atehere kur mbizoteron dhe forcohet besimi
dhe kur jomuslimaneve u obligohet pagesa e tatimit (xhizjes) dhe
nenshtrimi. Kur muslimanet ne fillim ishin te dobet dhe te pafuqishem
nuk e kane pasur te caktuar dallimin ne pamje te jashtme. Urdhrat mbi
kete kane ardhur me vone, kur feja u plotesua, mbizoteroi dhe u forcua.
Keshtu eshte edhe sot."
Nese shejhu thote keshtu per kohen e vet, c;fare do te thonte per kohet qe
pasuan pas kesaj? !
- Nese muslimani rastis ne vendin jomusliman me te cilin jane ne marredhenie
luftarake ose ne vendin jobesimtar me te cilin nuk jane ne lufte, per shkak te
veshtiresive te mundshme nuk i eshte urdheruar qe te dallohet domosdo ne
pamje te jashtme nga te tjeret, por eshte rekomanduar, e ne disa raste edhe
obliguar, qe ne pamje te jashtme te mos (bie ne sy) dallohet nga ata, nese ne
144

Shiko: ,1663/30 : J JJJ y

,,\,.,iI

yl5 (3462r. ,496160

:\Jl.,.,,)1

(2103r.
145

Shiko:

' t' \j,-1 pl-

i,jWI J\.iJ ,o'f.,.all yl5 (652r. ,427/lo

:JI

\:ii ,:;,-,, '

.c3205r. ,106/30
146

Shiko:

" t' \j,-1 pl

-i,!W' JJJ 1....,! JliJ ,(2696r. ,335170 )' ,:;-,'

.(5310r. ,101/So
147

Shiko: <140/30

:1.:r. ;1

r!'

378 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (>\.....\ .j 1y.J1J .,i1
kete eshte interesi i fese, nese vezhgon se <;fare jane ne brendi dhe i lajmeron
muslirnanet per te menjanuar rrezikun e rnundshem per ta.

No 11m1 tjwttir, n vonain ilo.m no rn oilin Alltihu kfl ngritur fan, Rtr ku

mosbesimtaret jane te nenshtrur <;lh t 9!i9\Hlr t t'bWjn ?\hi;n, Ballimi

nga jomuslimanet eshte i detyruar. 148

Dijetaret islame, Allahu i meshirofte, paraqesin nje rregull te arte brenda te

cilit duhet te zhvillohet do aie dhe te ciles Jane te obliuar t'i permbahen
besimtaret. Then el-Kajjimi thote se ai qendron ne ate qe nga dy te mirat te
zgjidhet me e mira, ose nga dy te keqijat te zgjidhet me e vogla. Ne rastin e
pare duke u perpjekur qe te arrihet ndonje e mire dhe te mos leshohet di<;ka qe
eshte me me vlere. Ne rastin e dyte duke u perpjekur qe te menjanohet die; qe
nuk ben dhe te mos ndodhe ndonje e keqe edhe me e madhe. 149
Nderkaq, besimtari duhet te jete skajshmerisht i matur, sepse dituria mbi keto
gjera arrihet vetem me driten e Allahut, me te cilen Ai e ndric;on zemren e
njeriut, vetem duke iu permbajtur rreptesisht rruges se drejte dhe duke pasuar
te Derguarin e Allahut :i. Duhet pasur kujdes rreptesisht mbi ate se cilat vepra
jane me te zgjedhura tek Allahu, cilat jane me te dashurat tek Ai dhe me cilat
prej tyre eshte me i kenaqur Ai. 150
Nese deshirojme te njihemi me hollesisht se me c;ka duhet te dallohet
muslimani nga pasuesit e Librit dhe ku duhen kundershtuar ata, do te shohim
se kjo mund te ndahet ne tri baza: 151
1. Ajo qe eshte urdheruar ne te dy Iigjet e fese, ose ajo qe na eshte urdheruar
por e bejne edhe ata, sic; eshte agjerimi ne te dhjeten dite te Muharremit
(ashura) dhe pergjithesisht agjerimi dhe lutja. Ketu ka ardhur ne shprehje
mospajtimi, shumellojshmeria ne menyren e kryerjes. Ne ate kuptim neve
(muslimaneve), per dallim nga pasuesit e Librit, na eshte urdheruar qe te
agjerojme diten e nente dhe te dhjete te Muharremit, qe te nxitojme me iftar
dhe te falim namazin e akshamit. Kjo gjithashtu ka te beje edhe me lenien e
syfyrit deri ne agim, c;ka te ta eshte e kunderta, ose te falurit me papuc;e a me
meste per dallim nga jehudet, te cilet ate nuk e bejne. Shembuj te ketille ka
shume, qofte ne ceremoni te tjera qofte ne rregullat mbi sjelljet.

148 Shiko: <177-176 ) 1 Jo1_r",11 .L.d!'

..f'
149 Shiko: . c
167..f') : \i\5J1 y1__,.J,:.1'
150 Shiko: (262/20 :'..u1_,..;J1 ti'-4' ),;1

151 Shiko: .(179-178 :1 Jo1_r",11 L.d!' .j ()\.....!It--,-:. u. p,

_
..f')

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'j....,1 s.1_p.J1 _., s._,J1 379

2. Ajo ge ka gene e urdheruar, por ge me vone eshte shfugizuar. Si<; eshte rasti
me te shtunen ge nuk punohet, ose me futjen e ceremonive te ve9anta dhe
agjerimit per ate <lite. Eshte ne pergjithesi e njohur ge eshte e ndaluar te
imitohen jehudet ne pikepamje te se shtunes dhe te krishteret ne pikepamje te
se dieles. I tille eshte rasti edhe me ditet e tjera te festave te tyre. Me ditet e
festes jane te caktuara ose jane te preferuara ceremonite e caktuara, si9 eshte
namazi i Bajramit, dhikri (tekbiru et-teshrik), sadakaja (sadekatul fitri) ose
ceremonia e haxh-xhit, 9ka nuk eshte rasti me ditet festive te cilat nuk jane si
ato. Perve9 kesaj, me ditet e caktuara te festes lidhen edhe zakonet e tjera te
cilat mund te jene mubah, mustehab ose vaxhib, si9 eshte rasti me ushgimin
ose veshjen e rrobave festive me te bukura.
Prandaj, te ne muslimanet eshte e domosdoshme ngrenia (mosagjerimi) ne te
dy Bajramet. Perkrah tyre eshte i caktuar edhe namazi i ve9ante, namazi i
Bajramit, kurse perkrah Bajramit te Ramazanit lidhet edhe sadekatu-1-fitri, me
Kurban Bajramin lidhet edhe therja e kurbaneve. Edhe sadekatu-1-fitri (fitri)
dhe kurbani bartin me vete domethenien e diteve te paagjeruara dhe ndihma
per te varferit. Prandaj, ditet e festave te Islamit duhet te shenohen ashtu si9
eshte urdheruar dhe nuk guxojne te shenohen me kurrfare ceremonish te tjera
ose me zakone te cilat jane te te tjereve Uehudeve dhe te krishtereve), sepse te
perngjasuarit me ta dhe pasimi i asaj ge eshte abroguar eshte e ndaluar.
3. Risite e futura ne ceremonite ose zakonet, ose edhe ne njeren dhe ne tjetren,
jane edhe me te kegija se te paragiturat e deritanishme. Ato do te ishin te
kegija edhe sikur t'i kishin shpikur muslimanet, sepse nuk kane gene te
urdheruara ne ligjin e fese te asnje te Derguari. E sa te shumtuara jane kur i
kane shpikur mosbesimtaret? Ne baze nuk eshte mire te pershtatesh dhe te
pajtohesh me mosbesimtaret e sidomos ne ceremonite ose ne zakonet, ose edhe
ne njeren ose edhe ne tjetren, 9ka me kalimin e kohes eshte futur si risi dhe per
9ka ne fe nuk ka kurrfare baze. Ketu behet perjashtimi ne ate ge na eshte lejuar
me fe dhe ge e kane praktikuar pasuesit e tradites se shendoshe. Kjo nuk mund
te vihet ne pyetje. Shkurtimisht, ajo ge eshte paragitur nen piken 1 eshte e
gortuar o J, nen piken 2 eshte e ndaluar Lof, kurse nen piken 3 eshte

rreptesisht e ndaluar to.f .'.G.i.

380 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L,1 ,.1_,..J1J .. _,11

LIDHJA MIDIS PERNGJASIMIT DHE

DASHAMIRESISE
II

shtg e tepert te permendet se Ligjdhenesi t.JL.-;J1 nuk ka Jene asgje qe eshte e

mire e qe beimtRret nuk i ka drgjtua1 n t, as nuk ka lene aru! q !sht!

RI! t i\\6s i paralaJmgronte bes1mtargt preJ saj. Rur Ugjdhenes1 1 lJrte

ka urdheruar qe besimtaret te dallohen edhe ne pamje te jashtme, e

ka bere kete per shume arsye, 152 ne mes tjerash edhe per shkak te asaj se:
1. Pemgjasimi ne formalitete terheq pas pemgjasim ne sjellje dhe ne te
vepruar. Kjo eshte mese e dukshme. Keshtu, p.sh. njeriu i cili vesh uniformen
ushtarake eshte i prire per pemgjasim me ushtarin dhe qendrimin e vet ia
pershtat uniformes.
1 tJL.:J1

2. Dallimi i besimtarit nga mosbesimtari ne gjerat e jashtme dytesore terheq

pas vetes dallim edhe me te madh ne pyetjet e brendshme thelbesore, c;ka,
vetvetiu, besimtarit i ndihmon ne spastrimin e marredhenieve te cilat jane
burim i mashtrimeve per shkak te se cilave nxitet hidherimi i Allahut, i
ndihmon qe te kthehet rruges se drejte dhe kenaqesise se Allahut dhe me kete
te nderprehet dashamiresia ne mes miqve te Tij te cilet, me siguri, do te kene
sukses ndaj armiqve te cilet, padyshim, do te shkaterrohen.
Sa me teper qe zemra eshte e rafinuar dhe e vetedijshme per jeten e ndershme
ne Islam (nuk mendoj mbi Islamin vetem si simbol i jashtem, as ne pasimin e
kote te paraardhesve ne teresi), ndjenja e saj per nevojen qe te dallohet nga
jehudet dhe te krishteret, si ne kuptimin e jashtem ashtu si edhe ne kuptimin e
brendshem, eshte me e forte dhe me e teresishme, ndersa rezistimi ndaj
muslimaneve te cilet jane duke i imituar eshte me i madh.
3. Pemgjasimi me mosbesimtaret ne pamje te jashtme sjell deri te identifikimi
me ta, me pamundesine per dallim, ne shikim te pare, te atyre qe jane ne rruge
te drejte dhe ne kenaqesine e Allahut dhe te atyre qe jane ne rruge te gabuar
dhe qe mbi vete nxisin hidherimin e Allahut. E te mos flasim mbi gjerat e tjera
nga te cilat secila e ka kuptimin e vet!
Kjo, pra, nese imitimi i jomuslimanit ne pamje te jashtme eshte i lejuar dhe
c;eshtje formalisht e paster, edhe ne c;eshtje te tilla nese mundet disi te dallohet
nga ata eshte me mire. Nderkaq, nese eshte fjala mbi imitimin e tyre ne c;eshtje
152

Shiko: (12-11..f') , Jo1.,...aJ1 ,L.io.JJ'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')L,1 1_p.J1J

".Jyi 381

mosbesimi, edhe imitimi eshte dukuri e llojit te vet te mosbesimit, sepse kjo do
te thote te pajtohesh me ata ne rrugen e gabuar dhe ne ate qe eshte mekat dhe e
ndaluar. Nga ky lloj perngjasimi duhet pasur kujdes dhe duhet te ruhemi. 153

IMITIMI I JEHUDEVE DHE I KRISHTEREVE NE

FESTAT E TYRE
Qendrimi ndaj te kremteve eshte pasqyre e llojit te vet qe flet mjaft mbi secilin
popull. Prandaj, pikerisht kete e mora si shembull te imitimit te jehudeve dhe
te krishtereve. Jane te shumta argumente nga Kur'ani, Sunneti dhe ixhma'i, 154
te cilat e ndalojne rreptesisht imitimin e tyre ne kete pikepamje.
Argument nga Kur'ani jane Fjalet e te Lartesuarit:
JI

'If,

JI

.,,.

JI

.,,.

.,,.

Cl}" 1J:; }lJ 1J:; 1:{, JJI 0 ).' 7 U

.,,.

.,,.

,,,.

.,,.

JiJIJ
;;,

,.,

"(Robi:frit e Zotitjane) Edhe ata qe nuk deshmojne rrejshem dhe kur

(rastesisht) kalojne prane se keqes, kalojne duke e ruajtur
karakterin e vet." [El-Furkan: 72]
Duke e komentuar kete ajet, Muxhahidi thote se Fjalet e te Lartesuarit: "Edhe
ata qe nuk deshmojne rrejshem" do te thone: Edhe ata qe nuk marrin pjese
ne kremtet pagane dhe ne punet e tyre.
Ne menyre te njejte ajeti i mesiperm kur'anor eshte komentuar edhe prej Rebi
bin Enesit, Kadi Ebu Ja'las dhe Dahhakut. 155
Nese Allahu eshte shprehur me aq fjale lavderuese per ate qe nuk ka marre
pjese ne genjeshtrat e tyre dhe e ka pershkruar si virtyt te besimtarit, d.m.th. qe
besimtaret as te mos kthehen drejt tyre, qe te mos shohin dhe qe te mos
degjojne asgje nga kremtet e tyre, mund vetem te supozohet sesa mekat i madh
eshte pjesemarrja ne to e sidomos pranimi si te ishin tonat.

153

Shiko: (12cf') :J.i...a.11

Mbi kete shejhul Islam Iben et-Tejmijje, Allahu e meshirofte, shkruan gjcresisht ne vepren
e vet l'-i- ,>JI 1,1_r--'2l1 ,l..-;:di. Ajo qc kcmi paraqitur ketu eshte vetem nje pjese e asaj qe ai ka
traj tuar.
155
Shiko: .c181cf') :..;.iW1 ).i...a.11
154

382 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l.....1 s.l}.13 s._,ll

Argumente nga Sunneti ka shume, e prej tyre paraqesim ate qe rrefen Enes
bin Maliku, Allahu qofte i kenaqur me te, kur thote: "Kur erdhi i Derguari i
Allahut ne kishim dy dite gjate te cilave luanim dhe defreheshim dhe ai
pyeti: "<;fare ditesh jane ato?" Ishin pergjegjur: "Ditet gjate te cilave luanim
dhe defreheshim ne periudhen paraislamike L...,!A1 iJ." Atehere i Derguari i
Allahut u kishte thene: "Allahu ato ua ka zevendesuar me dy festa me te
mira: Kurban Bajrami dhe Ramazan Bajrami." Kete hadith e paraqet Ebu
Davudi. 156 E paraqesin gjithashtu Ahmedi dhe En-Nesaiu, sipas kushteve te
Muslimit.
Argument me i mire per kete eshte se i Derguari i Allahut keto dy festa
paraislamike nuk i ka lejuar dhe as nuk ka lejuar qe gjate tyre te luhet dhe te
defrehet, por ka thene: "Allahu ato ua ka zevendesuar me dy festa edhe me te
mira ... " e kur flitet mbi zevendesimin e dikaje, kjo do te thote qe e
zevendesuara duhet lene. Rasti i tille eshte ne Fjalet e te Lartesuarit:

,.t

.,,

,,,

u:i.; :, :, J ":,i
,,,

>:, tJi
.,,..,,,,

.,,

.,,..,,

'Valle a ne vend Timin do ta merrni per mik ate dhe

"
pasardhesit e tij, ndersa ata jane armiq tuaj?' Sa kembim i
shemtuar eshte ai i jobesimtareve!." [El-Kehf" 50)
Fjalet e te Derguarit: "me dy edhe me te mira ... " nenkuptojne zevendesimin
e asaj qe ka gene ne periudhen paraislamike me ate qe Allahu ka urdheruar.
Mjerisht, druhemi se imitimi i jehudeve dhe i te krishtereve ne festat e tyre, te
cilat i pranojme, eshte me i rrezikshem sesa imitimi i zakoneve paraislamike,
te cilat nuk i pranojme. Prandaj, besimtaret paralajmerohen per rrezikun nga
imitimi i jehudeve dhe i te krishtereve dhe u behet e ditur se nese gjeneratat e
para te muslimaneve nuk i nenshtrohen imitimit kane per t'iu nenshtruar me
vone ..LJ1/T iJ, kur ne mesin e besimtareve do te mbreteroje semundje e
pergjithshme. Kjo perkunder asaj se imitimi i jehudeve dhe i te krishtereve,
nese nuk eshte me pak i rrezikshem se imitimi i paganeve paraislamike, aq me
pare kur e keqja qe ka mbrojtesit e vet eshte me e rrezikshme per njerezit se
ajo e keqe e cila nuk ka mbrojtes dhe ka kaluar. 157
Edhe ixhmai (konsensusi - mendimi i njezeshem i dijetareve islame) eshte i
pasur me argumente qe ndalojne imitimin e jomuslimaneve. Ne pergjithesi
eshte e njohur se, gje qe nder te tjera e shenojne historia dhe revistat shkencore
156
157

Shiko: (184 ..I') 1.l,11 <w,.iJ' j,;1J ,(1134e:6751) :'o"A...:,.11' y\5

Shiko: .(186-184'-"')

:'1.1,11

<w,.iJ' j,;1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>'...... I l}IJ .,i, 383

- jehudet, te krishteret dhe mexhusite, te cilet permes pageses se xhizjes

(tatimit) kishin vazhduar te jetonin edhe me tutje ne shtetin islam, i kane
festuar festat e veta fetare. Nderkaq, askush nga muslimanet prej pasuesve te
tradites se shendoshe te shekujve te pare te Islamit as qe ka menduar t'i imitoje
ata.
Nuk duhet harruar halif Umer bin Hattabi i cili, me pelqimin e as'habeve te
tjere dhe njerezve te ditur te kohes se vet, te mbrojturve ne shtetin islam i
Uomuslimaneve) nder te tjera u kishte vene kusht qe mos t'i shenonin
publikisht festat e veta. Mbi kete do te kete fjale edhe me vone. Nese gjerat
mbi lejen e shenimit te festave fetare per jomuslimanet qendrojne keshtu, si do
te qendronin atehere kur vete muslimanet marrin pjese ne to?! Valle a nuk
eshte kundervajtje me e rende pjesemanja e muslimaneve ne to sesa festimi
publik prej vete mosbesimtareve?
L..l.J1

Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te, ka paralajmeruar me rreptesisht:

"Ruajuni nga absurditetet e huaja ne (faltoret pagane) tempujt pagane gjate
kohes se festave te tyre, sepse hidherimi i Allahut Ieshohet mbi ta!" Kete e
trasnmetojne babai i Isbahaniut dhe Bejhekiu. Zinxhiri i transmetuesve eshte i
. ..
mire.)- 158
Perfundim i ketille mund te nxirret ne baze te analogjise, pasi edhe festat
nenkuptohen nen Fjalet e te Lartesuarit:

:,

"

., J

Per secilin prej jush, Ne caktuam ligje e program ... " [ElMa 'ide: 48]
Aq me pare kur nuk ka kurrfare dallimi midis pJesemarrjes ne shenimin e
festave jomuslimane dhe zakoneve shprehive te tjera te tyre. Kjo sepse te
lejuarit e festave te tyre do te nenkuptonte lejimin e mosbesimit te tyre, ose te
disa formave te mosbesimit te tyre. E per me teper, festat jane forma me e
njohur e ligjit fetar. Prandaj, lejimi i ceremonive te tyre paraqet lejimin e hapur
te formave te mosbesimit. Nuk ka kurrfare dyshimi ne ate qe te tera keto se
bashku, ne rast te jashtezakonshem, shpiejne ne mosbesim. 159

158

Shiko: .(199 ,182.f')

159

Shiko: .(208.f')

:.y.W1 J.w,J.1 ._.....;;

:.y.W1 ;.w,J.1 ._.....;;

384 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....I s.1).IJ s.}1
Perfundimi vijues eshte se festat e tyre jane te mallkuara, sic;: jane ata dhe feja e
tyre, dhe se miratimi i asaj me te cilen ata dallohen do te thote miratimi i asaj
qe e nxit hidherimin e Allahut dhe denimin e rrepte.
Per mesim duhet te sherbeje e verteta e pakontestueshme: kur dic;:ka fillon te
provohet me pak, kalon Jehte ne shume. Me pas, kur dic;:ka behet e njohur,
njerezit ngarendin pas saj, harrohet se kush eshte dhe c;:ka eshte derisa nuk
kalon ne shprehi, e kur kalon ne shprehi, kalon ne feste. Kurse ate moment kur
ndonje shprehi kalon ne feste, ajo eshte vendosur kudruall festave te Allahut,
ose mbi to, e kur arrihet deri te kjo, atehere arrihet deri te shuarja e Islamit dhe
ringjallja e mosbesimit. 160
Shkuarja e muslimaneve pas jomuslimaneve, sidomos kur jane ne pyetje festat
e tyre, te jomuslimani nxit ndjenje te gezimit dhe te kenaqesise, sepse kjo do te
thote lartesimi i fese se tyre te gabuar dhe rrenimi i parimit te mbizoterimit te
muslimanit mbi jomuslimanet, qe pasqyrohet ne nenshtrimin e te dyteve ndaj
te pareve, nder te tjera edhe permes pagimit te xhizjes.
Shkurtimisht, shkuarja e muslimaneve pas jomuslimaneve ne raste te
jashtezakonshme shpie ne mosbesim ose mekatim, e ne shumicen e rasteve
edhe ne te parin edhe ne te dytin, e qe te dyja jane rreptesisht te ndaluara. Pa
dyshim eshte e ndaluar gjithc;:ka qe nxit ne te. <;do gje qe i shkel ligjet e fese
dhe c;:on ne mosbesim, sado qe mund te duket e imte dhe e fshehur, eshte e
ndaluar. E te mos flasim mbi gjerat e medha te cilat duken haptas qe jane
1161
mosbes1m.
Kur muslimani mendon mire per c;:ka eshte thene mbi festat dhe i krahason me
Kur' an dhe Sunnet, ka per te pare se shumica e festave te sotme te shpikura
dhe te organizuara nga mosbesimtaret-ateistet, sic;: jane: dita e revolucionit, dita
e vendosjes, datelindja, dita e nenave, dita e shpalljes se kushtetutes (dhe
ndjekjes se ligjit te fese), dita e shtetesise, dita e pavaresise dhe te ngjashme,
jane vetem emra pagan mbi te cilet Allahu nuk ka shpallur asgje dhe jane ne
kundershtim me ligjet e Allahut dhe urdhrat e Tij.
Si te tilla, muslimani eshte i obliguar te refuzoje, te mos ia uroje askujt ato dhe
te kufizohet ne dy festat islame te Ramazanit dhe te Kurban Bajramit dhe ditet
e tjera te zgjedhura ne Islam, sic;: eshte e premtja (e xhumaja), sepse nuk i
duhen kurrfare festash dhe ceremonish te importuara, te cilat jane shprehje e
mosbesimit.
160 Shiko: .(208 ) :d-w, J..i..al1
..,..
161
Shiko: .(216..f') :d-W1 J..i..al1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f'>'1..11

.J s-ly.JIJ s-_,.11

385

SHEMBUJ TE SHKELQYER TE VEORIVE TE

SHOQERISE Fl LLESTARE ISLAME
Sa here kthehemi ne gjeneraten e pare te muslimaneve fjalet embelsohen dhe
ne thellesi te shpirtit zgjohet shpresa dhe deshira e papermbajtur per t'i marre
si shembull heronjte e pare te Islamit.
<:=dohere ata zgjojne deshiren qe t'i rrekemi punes me seriozitet me te gjitha
forcat, qe t'i bashkangjitemi kolones se besimtareve, mbrojtesve te rruges se
drejte dhe te c;do gjeje qe eshte e mire.
Rregullat e vendosura nga Umer el-Faruku, Allahu qofte i kenaqur me te, mbi
sjelljen e muslimaneve me jomuslimanet dhe mbi dallimin e te mbrojturve ne
shtetin islam ;;.;.u1 _JAi ishin dhe mbeten shembull i shkelqyer se si duhet te ruhet
shoqeria islame dhe identiteti i saj i dalluar nga njera ane dhe nga ana tjeter te
drejtat e pakontestueshme, te percaktuara nga kjo fee paster 1 .,:r...l.ll J"'i 1,
te te mbrojturve ne shtetin islam.
Kujdesi i Umerit per zbulimin e menyres me te cilen muslimanet do te
dalloheshin nga jomuslimanet, nese flet mbi dic;ka, flet mbi pe1jetimin e fese
ne thellesi te shpirtit dhe mbi ndjenjen e pergjegjesise si ruajtes i ummetit,
plotesisht i vetedijshem per poziten e vet para Allahut dhe historise, sic;
qendron ne hadithin e besueshem: "Te gjithe ju jeni ruajtes dhe te gjithe ju
jeni pergjegjes per kopene tuaj. " 162
Ajo qe me shtyu qe, posac;erisht ne kete pjese te kapitullit, t'i hedh nje
veshtrim te mbrojturve ne shtetin islam ";;.;.u1 _JAi" eshte statusi i tyre special, qe
ne menyre te konsiderueshme dallon nga qendrimi ndaj mosbesimtareve me te
cilet muslimanet jane ne lufte ose kane lidhur marreveshje armepushimi.
Duke gene se te mbrojturit jetojne ne rrethin islam, muslimanet duhet te
kushtojne kujdes te vec;ante qe kontaktet e tyre te perditshme me te mbrojturit
te mos behen imitim i tyre dhe me ate te arrihet deri te humbja e identitetit te
dalluar islamik, te cilin kjo fe deshiron ta ndertoje ne menyre qe te behet unik
dhe i dalluar ne c;do pikepamje.
162 Shiko: yL:S <1829 ,1459/3) :"i>1---' J r'i1 yl:S (7138 ,111/130 \;JL>..,J1
c.
c.
J'-'1

386 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>i...... 1

J s.1_p.J1_, s._,)1

Cilesia e dyte e dalluar e kesaj feje te vertete (Islamit) eshte drejtesia, madje
edhe ndaj mosbesimtareve. Kur jemi ketu, shtrohet pyetja se deri ku shkon kjo
drejtesi J1 dhe cilat jane simbolet e saj, duke qene se Islami e pranon
bashkejetesen me te mbrojturit 0_,,,;lJ1 brenda shoqerise islame.
Pergjigjen kemi per ta gjetur ne "Urdhrat e Umerit", qe nga nJera ane
perkufizojne mbrojtjen e muslimaneve, ndersa nga ana tjeter te mbrojturve ne
ghtti1, iglmn mi mmteJjH t ctrnJtlit: q Uli H tllilleli@R n vghJ
ttg
deshmimin e fese ne menrre qe mos te shkohet deri te ngaterresa se cili eshte
muslimani e cili i mbrojturi, ose ne krijimin e mases se paemer, te
papercaktuar, te padalluar dhe pa identitet personal. Me disa nga keto
urdheresa, sic; thote Shejhu-1-Islam Ibn Tejimjje, eshte dashur te arrihet ajo qe
jomuslimanet te dallohen nga muslimanet ne sjellje, ne veshje, ne emra, ne
mjete transportuese, ne te folur etj., dhe e kunderta, qe as sipas pamjes se
jashtme te mos i perngjanin njeri-tjetrit. Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te,
si dhe muslimanet e tjere nuk kenaqeshin vetem me dallimin formal te
muslimanit nga jomuslimani, por perpiqeshin qe ky dallim te futej kudo ku
ishte e mundur ne jeten e perditshme, e kjo nenkuptonte pergjigjen masive te
muslimaneve qe edhe sipas pamjes se jashtme te dallohen nga mosbesimaret
dhe e te mos i imitojne ne asgje. Mbrojtesit e stilit te jetes personale me
parashenja te dalluara islame, sic; jane dy Umeret (Umer bin Hattab dhe Umer
bin Abdulaziz) dhe te tjere, benin perpjekje maksimale per arritjen e qellimit te
deshiruar. Per kete ata perdornin masa te ndryshme; duke i detyruar
jomuslimanet qe t'i fshehnin dhe te mos i tregonin haptazi zakonet e tyre te
keqija, sic; jane: shitja e veres, renia e kembanave kishtare, vallezimi,
organizimi i festave fetare dhe te ngjashme.

an

Pasojne te fshehurit e ceremonive fetare, leximi i zeshem i librave dhe i lutjeve

te tyre, mostregimi i respektit ndaj tyre dhe ne fund detyrimi i tyre ne
nenshtrim para Islamit dhe muslimaneve, ashtu si, nder te tjera, ka urdheruar
Allahu. 163
Ja teksti i atyre urdheresave. Transmeton Sufjan eth-Thevriu nga Mesruku, e
ky nga Abdurrahman bin Ganemi tek thote:
"Kur Umer bin Hattabi lidhi marreveshje me te krishteret e Shamit, une isha
shkrues i tij. Ne marreveshje ua paraqiti keto kushte:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - rI 1.}1J }I 387
- Ne ate qytet dhe ne rrethinen e tij nuk do te ndertojne manastire, kisha,
qeli 164 dhe manastire per jermitet dhe murgjit; kishat e demtuara dhe kishat e
vjetra nuk do t'i (rindertojne) riparojne; nuk do te pengojne qe ne kishat e tyre
te pushojne muslimanet kalimtare dhe do t'u ofrojne mikpritje (bujtje dhe
ushqim) deri ne tri dite, nuk do te pranojne spiune dhe nuk do te thurin
komplote kunder muslimaneve; femijeve te tyre nuk jane te obliguar t'ua
mesojne Kur'anin, por qe as nuk do te guxojne ta shprehin politeizmin; femijet
dhe familjen e tyre nuk do ta pengojne te kalojne ne Islam dhe do te sillen me
respekt ndaj muslimaneve; te <;ohen para muslimaneve dhe t'u bejne vend kur
shohin qe ata deshirojne te ulen; te mos i imitojne muslimanet ne veshje dhe
te mos prezantohen me titujt e tyre dhe me pseudonimet e tyre; nuk do te
kalerojne mbi shale, nuk do te ngjeshin shpaten dhe as nuk do te shesin vere;
do te qethen shkurt dhe do te bartin rrobat e tyre te dalluara, kudo qofshin; do
t'i mbajne rripat e vet te shtrenguar dhe kryqin ose cilindo nga Ii brat e tyre nuk
do t'i tregojne neper rruget neper te cilat kalojne muslimanet; te vdekurit e tyre
nuk do t'i varrosin afer varrezave muslimane, kembanat e tyre kishtare do te
lajmerojne qetas, lutjet neper kisha do t'i shqiptojne me ze te ulet dhe nuk do
t'i shqetesojne muslimanet; jashte nuk do te dalin te pakrehur qe te vajtojne
zeshem per te vdekurit e tyre, mbi varret e te vdekurve te tyre nuk do te djegin
qirinj dhe nuk do t'i riblejne roberit e luftes te goditur nga shigjetat e
muslimaneve.
Ne rast te shkeljes te cilesdo prej te lartppermendurave, ata e humbin statusin e
te mbrojturve dhe behen armiq me te cilet muslimanet kane te drejte te sillen si
me mosbesimtaret." 165
Ekzistojne disa versione te ketyre urdhrave, por ne kuptim te gjitha jane te
njejta. Duke e komentuar mosperputhjen e pjeserishme te ketyre versioneve,
Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote:
"Njohja e ketyre urdhrave ne masat e gjera e ben senedin e tyre transmetues
joqenesor. Si te tille i pranojne imamet e te gjitha medh'hebeve dhe i paraqesin
si argumente ne librat e vet. "Urdhrat e Umerit" jane te ruajtura permes librave

164

Ndertese e ngritur nga te krishteret, e cila sherben per vetmimin e nje personi te vetem.
Nuk ka dere, por vetem nje kapak permes te cilit hyhet dhe dergohet ushqimi, uji dhe gjerat e
tjera te nevojshme.
Shiko: <668/20 ';(...U1 Joi ri'),;J
165

Shiko: <662-661120

:I

.:,!'I

a...u1

Joi ri

388 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....1 _J s.l}.IJ s._,J1

dhe permes transmetimeve gojore. Sipas tyre kane vepruar sunduesit islame
(halifet) pas Umerit." 166
O Zoti im i dashur, c;fare dallimi ka ne mes asaj periudhe kur Islami ishte ne
piedestal dhe funderrinave te sotme qe bredhin dhe i nenshtrohen
mosbesimtareve-ateisteve dhe veten e tyre e konsiderojne si muslimane!
fare dallimi i madh mes krenarise, forces dhe pushtetit te ndihmuar nga
Allahu te muslimaneve te dikurshem dhe dobesise, pafuqise, nenshtrimit dhe
pasimit te verber qe perjetojne "muslimanet" e sotem!
A jane anetaret e sotem te Islamit ne shkallen e jomuslimaneve te lire J.l)
..i......J1 te cilet gezonin statusin e te mbrojturve ne vendin islam dhe me te cilet
lidheshin urdhrat e paraqitura? A kane arritur "muslimanet" e sotem ne poziten
e te mbrojturve ne vendet joislame?
Na duket se, madje edhe sipas ketij supozimi te fundit, muslimanet e sotem
nuk gezojne as statusin qe jomuslimanet e lire gezonin ne vendet islame; p.sh.
rrobat, si shenje e dallimit dhe e nenshtrimit, u imponohen vetem ne vendet ku
perzihen me muslimanet.
Per dallim nga ata, muslimanet e sotem Islamin e perjetojne si nenc;mim dhe
kompleks i vlerave me te uleta. Prandaj, nga aty rrjedh edhe pasimi aq i madh
dhe dashamiresia ndaj Lindjes ateiste dhe Perendimit (te pafe) pabesimtar.
Nga aty rrjedh magjepsja dhe admirimi ndaj armiqve te Islamit dhe perqeshja,
madje edhe tallja, me pasuesit e ndershem te ketij ummeti.
Valle, kur jane te ketille, a duhet te habitemi qe tek Allahu jane edhe me te
perbuzur?
A duhet te habitemi qe vete ata, me te cilet keta jane te entuziazmuar, nuk u
japin kurrfare rendesie dhe fjala e tyre nuk respektohet ne bashkesine e sotme
nderkombetare? !
Muslimani i vertete dhe i drejte, i cili e njeh fene e vet dhe i permbahet asaj,
duhet ta dije perse edhe ku do te shkele me kembet e veta dhe se kujt duhet t'ia
dhuroje dashurine dhe perkushtimin e vet.
Ai duhet te dije qe dashuria, dashamiresia dhe pasimi i armiqve te Allahut nuk
mund te shkojne me hapa te njejte me fene e tij, nese me te vertete eshte
besimtar i vertete. Kete mund ta bejne vetem ata qe ne mendjen e tyre e
imagjinojne Islamin, ama mjere feja e atij qe e imagjinon ate!

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

f.>\....,1

J s.l)IJ s.')_,ll

389

Dijetaret Islame nuk ndalen vetem mbi numerimin e te drejtave te cilat i

gezojne jomuslimanet e lire ne shtetin islam, por hollesisht i paraqesin edhe
shkeljet per 9'arsye keto te drejta zhvleresohen. Kjo eshte perpunuar detajisht
per t'i mbrojtur muslimanet dhe qe toleranca e Islamit te mos keqperdoret per
futjen e armiqve ne shtetin islam. Kemi te bejme me shkeljet (kundervajtjet)
VIJUese:
1. ndihmimi i armikut ne 9faredo menyre, ne lufte kunder muslimaneve ose ne
vrasjen e muslimanit a muslimanes;
2. banditizmi dhe pla9kitja e muslimaneve;
3. strehimi i armiqve dhe spiuneve, sidomos spiunimi i muslimaneve dhe
paraqitja e te dhenave informative armiqve te tyre;
4. adulteria (njeri i martuar qe thyen kuroren duke pasur marredhenie me nje
grua tjeter) me muslimanen ose martesa me te;
5. zbrapja e muslimaneve nga Islami ne cilendo menyre;
6. Fyerja e Allahut dhe e te Derguarit te Tij. 167
Jane te shumta argumente nga Kur'ani, Sunneti, Ixhmai dhe Kijasi qe tregojne
se jomuslimani i lire ne shtetin islam i humb te gjitha te drejtat mbi mbrojtjen
dhe meriton denimin me vdekje ne rast te fyerjes se Allahut, Librit te Tij
Kur' anit, fese islame dhe te Derguarit te Tij, Muhammedit - Denimin e njejte
e meriton edhe muslimani nese ben di9ka nga te lartpermendurat. 168
Argument nga Kur'ani jane Fjalet e te Lartesuarit:
.,

/.

0 J

u 1

., /.

.,

,,,. ,

i lfw

.;

.,

1)J,,:,

0Jes :r 0f

J.,

i 1?

0:,

"E nese ata thyejne zotimet e tyre pas marreveshjes, ofendojne Jene
tuaj, atehere luftoni kreret e mohuesve. Ata vertete nuk kane bese,
luftoni qe te frenohen (nga krimi efyerja)." [Et-Teube: 12]
Mandej:

u:, _;,:, 1 :;.. c 0; u:, -::-u1 r:,J\ u:, ;1J\ 0; u :r-1 lfl.;
"

s,

,;

,,-

vi

.;

.,

'Si

J ;,;:r,j1 1;.:.; yl:SJI 1)) J-..UI

::;

167
168

.,,

.,

Shiko: .(26-5-f') :w ..:r.'i J.,...}1 t\.!, J1 rJ1 _).;1

Shiko: .,..,..1 :},;;;.)' Jl}IJ :J!W1 J.>....a.\1

.,

,,,

.,,.

:J

0' j_;J1 J.) 0),

,.,

,.,

.,,.

,,,

390 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,\ l)IJ 'Jyl

"Luftoni ata qe nuk besojne Allahun e as boten tjeter, nuk e

konsiderojne te ndaluar (haram) ate qe e ndaloi Allahu dhe i
Derguari i Tij, nuk besojne Jene e vertete, prej atyre te cileve u eshte
dhene Libri, derisa ta japin xhi'ljen ne dore e duke qene te
mposhtur." [Et-Teube: 29}
E gjithashtu edhe Fjalet e te Lartesuarit:

"E s'ka dyshim se ata, te cilet e fyejne Allahun dhe te Derguarin e

Tij, ata i ka mallkuar Allahu ne dunja e ne ahiret dhe per ta ka
pergatitur nje denim te dhembshem. E ata qe fyejne besimtaret dhe
besimtaret, per fka ata nuk jane fajtore, ata kane ngarkuar veten
me nje mekat shume te madh." [El-Ahzab: 57-58]
Argument nga Sunneti eshte rasti te cilin e transmeton Esh-Shabiu, i cili ka
thene nga Aliu, Allahu qofte i kenaqur me te: "Nje jehude e kishte share dhe e
kishte fyer te Derguarin e Allahut :I. mandej nje njeri e kishte ngulfatur dhe i
Derguari i Allahut :I e kishte liruar nga pagesa e gjakut me te holla 169 (obligim
qe te paguhet riblerja per individin e vrare)." Kete hadith e paraqet Ebu
Davudi dhe Then Bettai ne "Sunnenin" e vet. Hadithi eshte muttesal (hadith ku
nje transmetues ka qene bashkekohanik i tjetrit), sepse Esh-Sha'biu gjate jetes
se Aliut ka qene rreth njezet vje<:;:. Madje, edhe sikur Esh-Sha'biu mos ta
degjonte konkretisht nga Aliu, ai mund te sherbeje si argument, pasi sipas tyre
ai nuk ka transmetuar asnje hadith mursel qe te mos konstatohej se eshte
sahih. 170
Argumenti i dyte nga Sunneti ehte rasti te cilin e transmeton Ikrimeja nga
Then Abbasi, Allahu qofte i kenaqur me te dhe me babane e tij: "Nje i verber
kishte grua Ummu Velenden, e cila e shante dhe e fyente te Derguarin e
Allahut e ai e ndalonte te bente kete, por asgje nuk bente dobi, derisa nje
nate, kur perseri kishte filluar ta shante dhe ta fyente te Derguarin e Allahut .
ai kishte marre nje shpate te holle dhe ia kishte ngulur ne bark, pas se ciles ajo
169

Shiko:

.lo.iLJ.1

JI.! ')I (l02c ,112/3(_)

.uW .t.ilJJ :'1)1 t_}!'
170

Shiko: .(61..,.,) 'J_,...)1 tL;. Js, J1 }..all'

:).UIJ 'JI

y\::S' ( 4362c ,530/4(_)

:"JI

\Ji IJ""" 0

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 s-1.}IJ s-}1 391

kishte vdekur. Kur kishte aguar, kishte shkuar dhe i kishte treguar te Derguarit
te Allahut , i cili kishte urdheruar qe te tubohej populli. Kur populli ishte
tubuar, i Derguari :i kishte thene: "E therras ate qe e ka here kete dhe kete qe
te fOhet dhe te me afrohet!" Then Abbasi me tutje kishte thene: "Ishte c;uar i
verberi dhe duke u luhatur kishte filluar te haperonte mes njerezve, derisa i
ishte afruar te Derguarit te Allahut , ishte ulur perpara tij dhe kishte thene: "I
Derguari i Allahut. Ajo eshte gruaja ime, te shante dhe te fyente. E ndaloja ta
bente ate, por nuk donte te me degjonte. E kisha bashkeshorte dhe nga ajo kam
dy djem si dy margaritare. Mbreme, kur filloi perseri te te shaje dhe te fyeje, e
mora shpaten e holle dhe ia shpova barkun, nga c;ka vdiq." Atehere i Derguari
kishte thene: "Deshmoj qe gjaku i saj i derdhur nuk i nenshtrohet
shpagimit." Kete hadith e transmetojne Ebu Davudi dhe Nesaiu. 171
Argumenti i trete nga Sunneti eshte rasti me Ka'b bin el-Eshrefin, ne baze te
se cilit Imam Shafiu nxjerr perfundim qe jomuslimanet e lire, te cilet gezojne
mbrojtjen e shtetit islarn, per shkak te fyerjes se Zotit privohen nga te gjitha te
drejtat per mbrojtje dhe duhet te vriten. Hadithi qe flet mbi kete rast eshte
mutefekun alejhi. 172
Sa i perket lxhmase (konsensusit te dijetareve islarne), rnjafton te dime qe
mbi kete c;eshtje as'habet jane pajtuar njezeri, qe kane transmetuar raste te
shumta te ngjashme dhe qe asnjeri prej tyre nuk ka kundershtuar asnje rast te
vetem.

Nje shernbull i tille eshte rasti me Muhaxhir bin Ebu Umejjin, 173 i cili
njekohesisht ishte rnekernbes (guverner) i Jemames dhe i rrethines se saj. Gjate
udhetimit te tij ne Jemam i eshte shtruar problemi i dy kengetareve, nga te cilat
njera ne kengen e vet kishte fyer te Derguarin e Allahut , ndersa tjetra kishte
perqeshur muslimanet. Muhaxhir bin Ebu Umejje ka lejuar qe edhe njeres
edhe tjetres t'i pritet nga nje dore dhe t'u nxirren nga dy dhembe te perparme.
Duke degjuar per kete, halifeja Ebu Beker i kishte shkruar: "Degjova se si ke
vepruar me grate te cilat kane kenduar dhe me kengen e tyre e kane fyer te
171

Shiko: 1.:.......,,!J ,I-,.-...., Y'! <> (108/70 :Ji.-:.liJ ').!>-\ yl.::.) (4361c. ,528/4o '.),-.ii ..;---,'

. .;r172 Shiko: -4-k-' .J <1801c. ,1425/20 : J ,.;jlAl.1 yl.::.) <4037c. ,336/70 :'.;Jl;i,.,11
Fjala eshte mbi Muhaxhir bin Ebu Umejjin bin Abdullah bin Amer bin Mahzurn el
Kurejshij el-Mahzurnijun, vellane e Urnmi Selemes, gruas se te Derguarit te Allahut. Per te
Zubejri thote: "Ne Luften e Bedrit ka qene ne anen e idhujtareve." I Derguari i Allahut me
vone, pas pranimit te Islamit, ia kishte besuar detyren e tubimit te zekatit ne San'a dhe ne
rrethine. Kete detyre ia besoi edhe Ebu Bekri.
Shiko: (465/30 L..P'.il'
173

392 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1

J s.l}IJ s._,J1

Derguarin e Allahut ti. Sikur te mos ishe nxituar te beje ate qe ke bere, do te te
kisha urdheruar qe t'i vrisje, sepse denimi per fyerjen e te Derguarit te Allahut
nuk eshte si denimi per fyerjen e njerezve te tjere. Kush e ben kete prej
muslimaneve, ai eshte dezertor i fese, e kush e ben kete prej te mbrojturve ne
vendin islam, ai me nuk eshte i mbrojtur, por armik qe gjurmon rastin per
sulm." 174
Kur prijesi, Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te, kishte vizituar Shamin gjate
sundimit te vet, atij i qe afruar nje pasues i Librit i teri i rrahur dhe i plagosur,
c;ka e zemeroi pa mase Umerin, i cili kishte urdheruar qe menjehere te
paraqitet Avf bin Maliku, ai qe kishte vepruar keshtu me te mbrojturin ne
vendin islam. Kur Umeri e kishte pyetur perse e kishte bere kete, Avf bin
Maliku ishte pergjigjur:
"O udheheqes i besimtareve, e kam pare kete ndytesire tek e ndiqte nje grua
muslimane e cila udhetonte mbi gomar dhe si ia shtyu gomarin qe ajo te
rrezohej. Pasi qe ishte mbrojtur dhe nuk ishte rrezuar, u versul dhe e shtyu ate,
ajo u rrezua dhe humbi vetedijen, e ai nxitoi dhe u hodh mbi te." Duke e
degjuar kete, Umeri urdheroi qe menjehere ta sjellin gruan e permendur qe te
vertetohej se c;ka eshte e vertete nga e tere kjo. Per gruan shkoi vete
personalisht Afvi 175 dhe e solli me percjelljen e burrit dhe te atit te saj. Pasi
gruaja kishte perseritur tregimin e Afvit, Umeri kishte urdheruar qe jehudi i
permendur menjehere te vritet dhe te kungohet, duke iu drejtuar me fjalet:
"Kur me ju lidhem marreveshjen mbi mbrojtjen, nuk jemi marre vesh qe ta
beni edhe kete!" Mandej Umeri iu drejtua njerezve dhe me ton kercenues i
paralajmeroi. "O njerez, kini frike Allahun dhe ruajuni qe mos te beni mekat
ndaj ketyre te cileve Muhammedi u ka premtuar mbrojtje dhe ta keni te ditur
se ata te cilet bejne dic;ka si ky Uehudi) e humbin c;do perkrahje!" 176
Sa i perket argumenteve te cilat mund te nxirren ne baze te kijasit
(perfundimit analog) ato shkurtimisht mund te permblidhen ne tri lloje: 177
174 Shiko: .(200 ) :"J )1 fi..:;. ..fa- J_1 rlal1' _fa;1
_,....
'-"'
175 El-Vahidu per Afva bin Malik el-Eshxheun thote se e ka pranuar Islamin ne vitin e
fushates mbi Hajberin dhe se me vone qe vendosur ne Humus. Te tjeret thane qe ka marre
pjese ne fushaten per lirimin e Mekkes dhe se flamuri i tij ka valuar me se larti. lben Sa'di
thote qe i Derguari i Allahut e kishte bere vella me Ebu Derda'n dhe se ka vdekur ne vitin 73
sipas hixhrit, ne kohen e sundimit te halifes Abdul Melik.
Shiko: <43/30 :'L;,i
176 Shiko: .(236-235 ) : \?.'i "J1_,.'i1
"
'-"'
177 Shiko: .(209-206'-"') :J.,....)1 fi..:;. ..fa- J, rJ1..aJ1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r'j.....I s.1.r.JIJ s._:,ll

393

a) Fyerja e Islamit dhe blasfemimi i te Derguarit te Allahut eshte shkelje e

marreveshjes mbi dhenien e ndihmes jomuslimaneve ne vendin islam. Ky
eshte sulm mbi Islamin dhe muslimanet dhe ata jane te obliguar t'u
kundervihen dhe t'i luftojne shkaktaret e tyre.
b) Me marreveshjen mbi mbrojtje ne vendin islam jomuslimanet detyrohen te
mos e fyejne Islamin dhe te mos e blasfemojne te Derguarin e Allahut - Dhe
jo vetem kaq. Ata detyrohen te mos derdhin gjakun e muslimanit dhe ne
c;faredo menyre te mos luftojne kunder muslimaneve.
c) Allahu i Lartesuar besimtaret e Vet i ka urdheruar qe ta respektojne te
Derguarin, ta c;mojne, ta lartesojne, ta ndihmojne dhe ta mbrojne prestigjin e tij
ne c;do menyre. Prandaj nuk eshte e lejuar dhenia e ndihmes atyre
jomuslimaneve te cilet haptazi e fyejne dhe e urrejne te Derguarin e Allahut,
sepse perndryshe do te beheshin te shurdher perpara detyrimeve ndaj te
Derguarit te Allahut -

.. ..
..
..
VENDET NE TE CILAT ESHTE I NDALUAR
QENDRIMI I ARMIQVE TE ALLAHUT
Allahu i Lartesuar thote:
I O <"-:.: 0 , .
"
("::__ r-:
.le. I 01: s.G 01:
, , u-: !'""' -

.,,.

;jj

.;

,,,

01' I.ii

,,.

:)

"0 ju qe besuat, vertet idhujtaret jane te ndyre, andaj pas ketij viti te
mos i afrohen me Xhamise se Shenjte. Nese i frikesoheni skamjes,
Allahu me Deshiren e Vet do t'ju pasuroje me miresite e Tij. Allahu
eshte i Gjithedijshem, eshte i Urte." [Et-Tewbe: 27-28)
Nga Ebu Hurejre, Allahu qofte i kenaqur me te, transmetohet se ka thene:
"Derisa ishim ne xhami, para nesh doli i Derguari i Allahut, dhe tha:
"Nisemi perballe jehudeve !" Dhe u nisem se bashku me te. Kur arritem deri
te Bejtu-1-Medarisi .rJ'J.....11 c..,i, i Derguari i Allahut filloi te therriste: "0 grup i
jehudeve, pranojeni Islamin, do te jeni te shpetuar!" Ata ishin pergjigjur:
"Te degjuam, o Ebu Kasim." I Derguari i Allahut atehere u tha: "Kete
deshiroja te degjoja." Dhe perseri kishte perseritur: "Pranoni Islamin, do te
jeni te shpetuar!" Prape ishin pergjigjur: "Te degjuam o Ebu Kasim!" I
Derguari i Allahut perseri ka thene: "Kete deshiroja te degjoja." Heren e trete

394 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')l......I

.j l)IJ _,11

u tha: "Ta keni te ditur se kjo toke eshte e Allahut dhe e Derguarit te Tij dhe
se kam ardhur t'ju shperngul nga ajo dhe kush ka te shese dirka, le ta shese.
Ne te kunderten, dijeni se kjo toke i takon Allahut dhe te Derguarit te Tij!"
Ky hadith ben pjese ne kategorine e haditheve "mutefikun alejhi" dhe ne kete
.
. in
vers10n e paraqet B uharm.
Ne hadithin tjeter, i cili eshte gjithashtu "mutefikun alejhi", i Derguari
Allahut ka thene: "LlirQojini politeistet n0a Gadishulli Arab!"179

I Derguari i Allahut ti gjithashtu ka thene: "Nga Gadishulli Arab do te deboj

jehudet dhe te krishteret, ashtu qe ne te do te mbesin vetem besimtaret."
Hadithin e paraqet Muslimi. 180
Nga tekstet e paraqitura shihet qarte se deri ne <;fare mase Islami kujdeset qe te
kurseje muslimant nga bashkejetesa me mosbesimtaret, kryesisht nga frika qe
muslimanet mos te shkojne pas tyre dhe qe mos t'ua falnin dashurine dhe te
ngjashme, te cilat Allahu ua ka ndaluar.
Imam Shafiu, Allahu e meshirofte, thote: "Jomuslimanet e kane te ndaluar
hyrjen ne Hixhaz, do te thote ne Mekke, Medine, Jemame dhe fshatrat perreth,
kurse ne pjesen tjeter, jashte Haremit, e kane te ndaluar qe te popullizohen dhe
te jetojne, pa dallim se per ke eshte fjala - per pasuesit e Librit ose per te tjeret
, me perjashtim se pasuesit e Librit, me leje speciale te sunduesit (imamit),
nese eshte ne interesin e muslimaneve, mund te hyjne per nje kohe te shkurter,
te percjellin porosine dhe te dorezojne mallin e nevojshem per muslimanet."
Nese u lejohet hyrja per shkak te tregtise dhe nese kjo per muslimanet eshte e
domosdoshme, mund te kushtezohet qe mallin t'ua lene muslimaneve dhe qe
qendrimi i tyre te mos jete me i gjate. 181 (Nga kjo perjashtohen vendet e
permendura me lart) Duke veshtruar qendrimin e Shafiut, Then El-Kajjimi,
Allahu e meshirofte, thote: "Sa i perket Haremit mekkas, ne te jomuslimani
nuk mund te beje asnje hap, me asnje kusht dhe cilatdo qofshin arsyet.
Nese ndonje perfaqesues jomusliman do te vije me ndonje mesazh te
rendesishem, sunduesi (imami) nuk do t'i jape leje per hyrje, por do ta dergoje
perfaqesuesin e vet te besueshem qe te takohet me te. Sa i perket Medines, ne
178 Shiko: .,lfl:-1 .J (1765 c,1387/30 : ,ol_f)'I yi:S' (6944c,317/120 :\,)\;,:,.,JI

J
19 Shiko: yL....6' .J <1637c ,1258/30 : J ,lfl:-1 yi:S' <3053c ,170/60 :\,,J\;,:,.,!1
.;;,,,.,,_,i,
180 Shiko: ,4J:-1 yi:S' < 1767c,1388/30

181 Shiko: .(90
.r') :. y,'l 'J1y'11' y .:, J uJ ,(184/lo ;;,...1J1 J-,>i ri

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\....,\

J s-1).IJ s._,11

395

te jomuslimani mund te hyje (por jo edhe te qendroje) nese bart ndonje

mesazh, ndonje mall per muslimanet ose te ngjashme." 182

KUNDERTHENIE DHE PERGJIGJE

Nese dikush kundershton se Allahu i Lartesuar ne Librin e Vet ua ka ndaluar
politeisteve hyrjen ne Xhamine e Shenjte r'.,->' , e qe aty nuk jane te
permendur fjale per fjale pasuesit e Librit, sepse perfaqesuesi i te Derguarit
gjate Haxhxhit te Madh ka lajmeruar qe pas haxhxhit te atij viti me te mos
vijne ne haxhxh politeistet, e politeistet jane idhujtaret dhe jo pasuesit e
Librit 183, pergjigja jone do te ishte:
Mbi ate se a nenkuptohen pasuesit e Librit nen fjalen politeist .;.,!y--:;.11 ka dy
mendime:
1. Then Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te, dhe disa te tjere konsiderojne se
edhe ata jane idhujtare (politeiste). Abdullah bin Umeri thote:
"Nuk e di se ku mund te kete politeizem me te madh sesa tek ai i cili thote qe
Mesihu (i biri i Merjemes) eshte i biri i Zotit, ose qe Uzejri eshte i biri i Zotit.
A nuk ka thene Allahu i Lartesuar per ta:
I
UI I, I
G' ,,,, '.

: J

"

,,,,
,,, J ,,,
:.-"..\(
<lll
0 '. c''i '\Jo,,' ''G.i I I
J ..r" J. c=-:- J , , J . . J t+' . JJ
J .
J
O

r'

"Ata i konsideruan "ahbaret" (prifterit jehudi) te tyre, "ruhbanet"

(murgjit e krishtere) te tyre dhe Mesihun (lsain) birin e Merjemes,
per wta pervef Allahut, ndersa ata nuk jane te urdheruar per tjeter
(nga te Derguarit) pervef per adhurimin ndaj Allahut Nje, e qe nuk
ka te adhuruar tjeter pervef Tij. I Larte eshte Ai nga fka i
shoqerojne."
[Et-Teube: 3]]
2. Sipas mendimit te dyte, pasuesit e Librit nuk nenkuptohen nen fjalet
"politeist" .;.,!_rl.1, sepse Allahu ne nje vend tjeter ata i ka pershkruar ndryshe:

182

Shiko: .c185/Io

:'a...ll1

J.-i i

183

Shiko: .cl85/lo

:'a...ll1

J.-i i

396 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>l..1 s.ljlJ s. '1 _,J1

"Vertete, ata qe besuan, ata qe ishin jehudi, krishteret, sabejet

(kishin leshuar Jenee adhuronin melaiket) . . . "[El-Bekare: 62]
Mbi kete Then Tejmijje, Allahu e meshirofte, thote: "Dikur ne baze te besimit
te tyre ne te vertete ka qene monoteizmi y:J1. Kjo do te thote se ne thelb nuk
jane politeiste, sepse politeizmi eshte futur me vone ne fene e tyre, kurse ne
thelb nuk ka ekzistuar. Madje edhe nen supozimin se nuk permendet ne ajet
fjale per fjale, domethenia e ajetit i perfshin duke qene se edhe ata jane te
ndyre dhe se u eshte e ndaluar hyrja ne Xhamine e Shenjte.
Te gjithe as'habet dhe imamet (e medh'hebeve) pa i perjashtuar Fjalet e te
Lartesuarit "... andaj pas ketij viti te mos i afrohen me Xhamise se Shenjte,"
kane kuptuar qe ka te beje me Mekken dhe Haremin e saj dhe askush nga ata
nuk e ka kuptuar kete se kjo ka te beje vetem me Ka'ben dhe hapesiren rreth
saj, ne te cilen kryhet tavafi. Kur u shpall ky ajet jehudet ishin ende ne Hajber
dhe ne rrethinen e tij dhe nuk e kishin te ndaluar hyrjen ne Medine." 184

184

Shiko:

.(189/lo :J,!WI ).w,11

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ff.,..,\ l',1.t-31.,

!',

KAPITUlll I SHTATE
Marredheniet mes muslimaneve dhe
iomuslimaneve
Permbajtja e kapitullit:
-

Dallirni mes rniqesise dhe sjelljes se mire

Dallimi mes rniqesise dhe sjelljes se bukur dhe me maturi
Lidhjet me pabesimtaret
<;fare eshte e lejuar te shfrytezosh nga pabesimtaret?
Perfundim
Kamuflirni dhe detyrirni
Kamuflirni
Kur eshte i lejuar kamuflirni?
Detyrirni
Ku htet e detyrirnit
Llojet e detyrirnit
Fjala perfundimtare mbi detyrimin

_,J1 397

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,..\ lylJ }' 399

Kapitulli i shtate
MARREDHENIET MES MUSLIMANEVE DHE
JOMUSLIMANEVE

Kete <;eshtje do ta analizojme nga tri aspekte:

I - DALLIMI MES MIQESISE DHE SJELLJES SE MIRE

Disa verejtje mbi te ashtuquajturin tolerim ne mes feve
Duke e hapur kete <;eshtje do te jem i detyruar ta sqaroj dhe ta zbuloj fytyren e
vertete te ketij mashtrimi ne te cilin shkohet deri te konfuzioni i vertete mbi ate
se cila eshte e verteta dhe cila eshte e paverteta. Fillestaret ne gjurmimin pas
diturise dhe te vertetes, <;fare jam nder te tjerash edhe une personalisht, nuk
mund te ndalen se habituri sesi njerez te medhenj dhe te ditur kane mundur te
bien ne dinakeri te ketilla dhe ne kurthe te pergatitura nga te krishteret dhe
jehudet, armiqte e perbetuar te Islamit.
Pas ketij "tolerimi" dhe "miqesie" ne afrimin e religjioneve fshihet cungimi i
ve<;orise se muslimanit dhe humbja e identitetit te tij te dalluar.
Ne fillim do te doja te konstatoja se te gjitha shpalljet qiellore, te cilat Allahu i
ka zbritur permes te Derguarve te Vet, therrasin vetem ne adhurimin e nje
Zoti, si<; thote i Lartesuari:

olhJ11_p.13 11J1 01 u_;, 1 JS' i.}- :,

J

;;,

;;,

,,

JO

....

,,,., "'

::;

,,..,,

.,.

"Ne derguam ne fdo popull te Derguar qe t'u thone: "Adhuroni

vetem Allahun e largojuni taguteve (adhurimi te shejtaneve) ... " [En
Nahel: 36]
Pra te besuarit ne nje Zot perkunder dallimeve te caktuara ne ceremonite,
kuptimin e vertete te te cilave e di vetem Allahu, ka gene ne bazen e c;do
shpalljeje qiellore.

400 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - (J-,'jl 1pi1J 'l_,ll
Nderkaq te gjitha shpalljet para asaj te fundit, misioni i Muhammedit , kane
pesuar ndryshime dhe shtremberime te (shkaktuara) futura nga dora e njeriut,
si<; thote i Lartesuari:
,,,.

.II

,.,

,,,.

,...

/.

,....

0 , <' kA '_ ',I I'." '

fi \ yI 0j.K; J)

\)}'" : ;1)1 I 0}

,.... }

,.,

..Ci
kA
.

, r'"' J!-)) ,"

,.,

,.,

,,

,.,

,;

,.,

,1,

::;

,,,.

,...

'_ \ i'.'. lW

, r'"' v-.Y

",

"Eshte shkaterrim per ata qe me duart e veta e shkruajne librin, e

pastaj thone: "Ky eshte prej Allahut!",- e per te arritur me te nje
fitim te pakte, pra eshte shkaterrim i madh per ta ajo fka fitojne."
[El-Bekare: 79}
Ja per <;fare arsye Urtesia e Allahut ka dashur qe misioni i Muhamed bin
Abdullahut te jete i fundit dhe qe Kur'ani te jete shpallja e fundit, anuluese e
te gjitha ligjeve te meparshme fetare.
Jemi te detyruar te paraqesim qe ne fillim deklaratat e disa rekomanduesve te
afrimit te feve, si<; e quajne vetveten, te cilet mendojne se jane duke i bere
sherbim te madh Islamit dhe tere njerezimit:
- Shejh Mustafa El-Meragiu ne letren e vet drejtuar Kongresit Nderkombetar
per Fete shkruan: "Islami nga zemra e muslimaneve ka <;rrenjosur rrenjet e
mosdurimit fetar ndaj pjesetareve te feve te tjera qiellore dhe ka deshmuar
miqesine ndermjet anetareve te gjinise njerezore ne mbare boten. Prandaj,
Islami perpiqet per bashkeekzistencen paqesore te te gjitha feve njera prane
tjetres." 185
- Shejh Muhamed Ebu Zehre thote: "Nese fete ndryshojne, ithtaret e seciles fe
ne fene e vet duhet te therrasin ne menyre te bukur, te urte dhe te paanshme
duke mos i mbyllur syte erpara fakteve, pa detyrime dhe mashtrime, pa fakte
dhe argumente te qarta." 1 6
- Dr. Veheb Ez-Zuhajli thote: "Islami nuk ka per qellim me asnje <;mim t'i
imponohet askujt e as qe te behet e vetmja fe boterore, sepse perpjekje te tilla
do te perjetonin mossukses, duke gene ne kundershtim me realitetin dhe
Vullnetin e Allahut." 187
185

Citati eshte marre nga libri ")\...._...,1....w1 J y.f-1J\iT nga pena e dr. Veheb ez-Zuhejlit, faqe 63,
botimi i dyte, viti 1385 sipas hixhrit. Ky njeri ka shkuar edhe me larg nga kjo, duke i
komentuar disa nga ajetet kur' anore ashtu si nuk i ka komentuar asnje njeri i pashkolluar i cili
beson ne Nje Zot, e Jere me njeriu i cili gjurmon pas diturise.
186 Shiko: .(189 1384;;....... l..-\,h.ll ;.,..1 )..ul :.,...::,W1 ,(42 :" A....1.J ;;,,l ..u1 -.:..,Li')!.Al1"
)
J
u") (
187

Shiko: .(65..f')

:"y,;-1 J\iT"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l.....11 .J l}IJ .,i,

401

Autoret e permendur harrojne argumentin kur'anor, se pasuesit e Librit jane

miq te njeri-tjetrit dhe aleate kunder muslimaneve dhe qe ne ate jane te
paluhatshem. Ata, mandej, harrojne qe pasuesit e Librit e urrejne Islamin dhe
muslimanet sepse nuk e braktisin fene e te pareve dhe nuk pranojne fene e
tyre.
Shikoni 9fare naiviteti dhe 9fare pamaturie te mendosh qe pasuesit e Librit
luftojne se bashku me ne muslimanet per vendosjen e fese, rendit dhe qetesise
ne toke!
<;fare naiviteti eshte te besohet se ata jane ne anen tone kunder
mosbesimtareve (ateisteve)! Perkundrazi, ata perhere do te qendrojne ne anen
e mosbesimtareve (ateisteve), nese eshte ne pyetje lufta kunder Islamit dhe
muslimaneve.
Vetem muslimani naiv mund te mendoje qe, si besimtare, muslimanet dhe
pasuesit e Librit mund te kapen se bashku per krahu dhe bashkerisht t'i
kundervihen materializmit dhe ateizmit, sepse harrojne se 9ka thote per kete
Kur' ani dhe 9ka na meson historia e deritanishme. Sa shume flisnin po keta
pasues te Librit dje per mosbesimtaret (idhujtaret).

,r__-..
.,,

1_;1

::;..J, (Sf uy,

,,,.

.,,

.,,

"... Ketajane ne rruge me te drejtese ata qe besuan." [En-Nisa: 51}

Keta pasues te Librit edhe ne Medine i nxitnin idhujtaret kunder muslimaneve
dhe i ndihmonin ku kishin mundesi. Keta pasues te Librit per me se dyqind
vjet udhehoqen kryqezatat kunder muslimaneve. Ata jane qe ne Andaluzi
(Spanje) bene vepra te shemtuara dhe krime te papara kunder muslimaneve.
Ata jane qe debuan (dhe ende jane duke i debuar) muslimanet nga Palestina
dhe ne pronat e tyre sollen (dhe ende jane duke sjelle) jehudet. Ne te gjitha
keto bashkepunuan dhe u ndihmuan nga ateistet dhe materialistet.
Pasuesit e Librit jane ata te cilet vazhdimisht i ndjekin muslimanet kudo ne
bote, ku u jepet mundesia: ne Etiopi, Smali, ne Eritre dhe ne vende te tjera.
Atyre aspak nuk u pengon qe ne ndjekjen e muslimaneve te ndihmohen nga
ateistet, materialistet dhe paganet e Jugosllavise, Kines, Turqise, Indise dhe
cilitdo vendi ne rruzullin tokesor!
Ata te cilet mendojne ose imagjinojne qe mes nesh (muslimaneve) dhe
pasuesve te Librit, keshtu si9 jane sot, eshte e mundur te vendoset besirni dhe
bashkepunirni ne lufte kunder materializmit dhe ateizmit, ose nuk jane duke e
lexuar Kur'anin, ose, edhe nese jane duke e lexuar, nuk e kuptojne, duke i

402 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')L.,1

J s-1}.IJ s.'J_,ll

ngaterruar nocionet mbi tolerancen e Islamit me dashamiresine ndaj

jomuslimaneve, te cilen Kur' ani e denon rreptesisht.
Mjerisht kjo nuk ka te beje vetem me keta tre te lartcekurit, por edhe me
shume te tjere. Mua me duket se ata kane rene nen ndikimin e mesuesit te
tyre, Xhemaluddin EI-Afganit, njeri i cili ishte rrembyer nga rryma e ideve
famekeqe te masoneve. Ai eshte i pari bartes i flamurit te rekomandimit te
vellazerimit te religjioneve. Ai ne mendimet e veta, nen titullin o..L..?-_,J1 _fa;
"Teoria e Bashkimit", nder te tjera shkruan:
"Pas gjithe hulumtimeve dhe studimeve te kujdesshme vura re se tre
religjionet monoteiste, ne pikepamje te principeve dhe qellimeve, ne teresi
perputhen dhe se kur ne njerin prej tyre mungon dic;ka, ndonje urdher mbi
mireqenien absolute, .atehere e ploteson tjetri !
Prandaj, shpresoj qe besimtaret e tri religjioneve do te bashkohen, sikurse jane
bashkuar religjionet e tyre ne princip, esence dhe qellim. Shpresoj qe gjinia
njerezore me kete bashkim do te beje nje hap te rendesishem kah paqja ne kete
jete te shkurter. Teorise sime kam filluar t'ia ve themelet dhe planin e
realizimit duke e shkruajtur ne Jeter dhe duke iu drejtuar me letra te tjereve,
me qellim qe edhe ata te me bashkangjiten ne kete veprim timin. E bej kete
edhe perkunder asaj qe ende nuk i kam studiuar dhe nuk i kam analizuar sa
duhet shkaqet e divergjences, mospajtimit dhe ndarjes ne grupe as ne mes
perkatesve te nje sekti e Jere me te te gjitha feve ..." 188
Ne citatet e paraqitura ka mashtrime te qarta te cilat i veren c;dokush qe ka sy.
Kush ka thene qe Islami i jep per te drejte te krishterit te therrase ne
Krishterizem, jehudit te therrase ne Judaizem, budistit te therrase ne Budizem
ose ne fete e tjera te imagjinuara (te shpikura) dhe te shtremberuara?
A thua valle ju rekomandues te ketille nuk dini se <;fare rrefen Kur' ani mbi
jehudet, per vrasjen nga ana e tyre e te Derguarve, per shtremberimin e
Teuratit dhe te Ungjillit dhe talljen me shpalljet qiellore sic; iu leverdis? A
thua valle kurre nuk keni degjuar per Fjalet e te Lartesuarit:

lt
..:JG I 01 l)u Jjj\ '_/

,,. ,,,.,,. J

,,

,,.

;i:;

;i:;

,,,.

J ,,,.

;t)

,,. ,,..

,,. ,,.

,,

"Gjithashtu hen kufer ata qe thane: "Allahu eshte i treti i treve.. "
[El-Ma 'ide: 73}
Mandej Fjalet e te Lartesuarit:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam 0/

,,.

.,,.

.;,

1' L '. 1' 2.lb <lJ1 '1 :... ...:11

y r- y , , J. c....--::-:-

'

0 fa

J /

.."'.

, W1
IS J

Ji ill\
/

SJ

,,.

,,. J

'. '11 :.:Jct)

"! fi"::"
'1 _r-.f'
Lt) <lll J.
,

//

,,.

.j 1_pJ1 _., ')_,JI 403

r')\....I

\)fa

,,; /

.;,

/ ,,.

J-\ J:,; 0
.;,

/ ,,.

,,.

"E jehudite thane: "Uzejri eshte djali i Allahut." E te krishteret

thane: "Mesihu eshte djali i Allahut." Ato ishin thenie te tyre me
gojet e tyre (fraza te thata), qe imitojne theniet e jobesimtareve te
mehershem. Allahu i vrafte, si largohen (nga e verteta)!" [Teube:
30]
"Ata deshirojne qe edhe ju te mos besoni sikurse nuk besuan vete
dhe te beheni te njejte ... " [En-Nisa: 89J
.;,J

,,.

,,,

,;.

\\. y )) \ i )
"Shume ithtare te Librit (jehudi, e tii krishtere), edhe pasi qe iu eshte
here e qarte e verteta, nga vete zilia e tyre personale deshiruan qe
pas besimit tuaj t'iu.kthejne ne mosbesimtare ... " [El-Bekare: 109J
Ka edhe shume ajete te ketilla te ngjashme te cilat flasin mbi armiqesine e
perbetuar te pasuesve te Librit ndaj muslimaneve. Profesor Sejjid Kutubi,
Allahu e meshirofte, dijetar i madh dhe njohes i fese, me te vertete ka pasur te
drejte kur ka thene: "Toleranca e Islamit ndaj pasuesve te Librit eshte nje
feshtje, kurse dashuria ndaj atyre dhe shprehja e dashamiresise ndaj tyre eshte
krejtesisht gje tjeter." Mjerisht, disa nga muslimanet te cilet nuk e kuptojne
domethenien e vertete te Islamit dhe rolin e tij, i cili ka per qellim vendosjen e
rregullimit ne Toke ne frymen e te kuptuarit islam dhe qe ne teresi sipas
natyres se vet dallohet nga te gjitha fete e tjera dhe te gjitha botekuptimet e
tjera, i ngaterrojne keto dy nocione.
Ata nuk jane te vetedijshem per kete sepse u mungon ndjenja per fene e paster,
e te mos flasim per vetedijen, per natyren e luftes dhe rolin e pasuesve te Librit
ne to.
Ata nuk i kuptojne mesazhet e qarta kur'anore dhe e ngaterrojne thirrjen
kur'anore per tolerance dhe bamiresi ndaj pasuesve te Librit, te cilet jetojne
brenda shoqerise islame, me afrimin e ndihmes dhe dashurise, te cilat, si te
tilla, i takojne vetem Allahut, te Derguarit te Tij dhe besimtareve
muslimane.
Pra, eshte mashtrim i qarte qe ne emer te tolerances dhe afrimit te te gjithe
bartesve te shpalljeve qiellore te flitet mbi dashamiresine dhe dashurine mes

404 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\....,\ 1y.J1J )I
muslimaneve dhe pasuesve te Librit. Prandaj, ata jo vetem qe nuk jane duke e
kuptuar dallimin ne mes feve, por nuk jane duke e kuptuar as domethenien e
tolerances.
Sepse e vetmja fe e pranuar tek Allahu eshte Islami, i cili i eshte shpallur te
Derguarit - E sa i perket tolerances ne fe, mbi te mund te kete fjale vetem ne
marredheniet e ndersjellta te anetareve te feve te ndryshme, e assesi ne vete te
besuarit ose ne organizimin e rregullimit shoqeror. Megjithate, perkunder
kesaj, ata perpiqen qe ta zbusin bindjen e forte te muslimaneve qe Allahu prej
feve pranon vetem Islamin, qe muslimanet vetem ne Islam mund ta pasojne
rrugen e Allahut dhe askund tjeter dhe qe ne te i Lartesuari nuk pranon
kurrfare ndryshimesh, madje as me te voglat, sepse:
.,,.

:P

LL.\ <lll ::UI

:P

01

"Feja e pranueshme tek Allahu eshte vetem Islami... " [Ali-Imran:

19]
Sepse:
"E kush kerkon fe tjeter pever fese islame, atij kurrsesi nuk i
pranohet dhe ai ne boten tjeter eshte nga te deshperuarit." [Ali
Imran: 85]
Islami, ashtu sic; ka ardhur qe te drejtoje besimin e paganeve dhe te
idhujtareve, ka ardhur te drejtoje edhe te besuarit e shtremberuar te pasuesve te
Librit dhe qe te gjithe se bashku t'i therrase ne Islam, fene e vetme te pranuar
tek Allahu. Muslimani, ashtu sic; eshte i obliguar qe ne Islam te therrase
paganet dhe ateistet, eshte i obliguar qe ne te t'i therrase edhe pasuesit e Librit.
Njekohesisht, muslimani nuk e ka te lejuar qe cilindo nga keta t'i detyroje ne
Islam, sepse te besuarit me kurrfare detyrimi nuk mund te rrenjoset ne zemer.
Perkrah asaj qe kjo eshte e ndaluar, te besuarit e tille nuk mund te jape asnje
fryt.189

189 Shiko: . J
..r""-! <915-909/20 :'wT_,,.aJ1 J')l.l; .j" fa1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fi-''

J s.l_pl1_., s. _,J1

405

DALLIMI MES MIQESISE DHE SJELLJES SE BUKUR

DHE TE MATUR
Me pare thame se dashuria eshte nje gje, kurse sjellja e bukur krejtesisht tjeter.
Bazen per kete e gjejme ne Fjalet e te Lartesuarit:

Ji r-5'!l7 r-5'y,- _;.;. J ::UI r-5'fLll J\ \ r-5' U

'. L 'I\ 4..U\ 01: , I '
. , " : r:-: ) t""')r.

o ,,..

,,..

-,J

,...
0

\\

,..

,,..

: '

'

,...

"Allahu nuk ju ndalon ti! beni mire dhe ti! mbani drejtesi ndaj atyre
qi! nuk ju luftuan per shkak ti! fese, e as nuk ju debuan prej shtepive
tuaja; Allahu i do ata qi! mbajne drejtesine." [El-Mumtehine: 8]
Dijetaret kete ajet e kamentajne ne menyra te ndryshme. Te paret thane qe ne
te mendahet mbi besimtaret e Mekkes te cilet nuk e braktisen Mekken me
besimtaret e tjere per t'u shperngulur ne Medine, prandaj Allahu i ka lejuar
besimtaret qe me ta te sillen bukur dhe t'u bejne mire. Kete mendim e ka
Muxhahidi. Te tjeret mendajne qe ne kete ajet mendahet mbi besimtaret jashte
Mekkes, te cilet nuk jane shperngulur ne Medine. Te tretet mendajne qe ne
kete ajet mendahet mbi ata idhujtare mekkas te cilet nuk kane luftuar kunder
muslimaneve dhe as nuk i kane ndjekur nga shtepite e tyre, e qe kja me vane
eshte abroguar me urdherimin e muslimaneve qe te luftajne edhe kunder tyre.
Kete mendim e mbron Katadeja. 190
Nderkaq, Then Xheriri kansideron qe mendimi me i drejte eshte ai i cili nen
Fjalet e te Lartesuarit: "Allahu nuk ju ndalon ti! beni mire dhe ti! mbani
drejtesi me ata qi! nuk ju luftuan per shkak ti! fese", nenkuptan te gjithe
anetaret e feve dhe te papujve, sepse Fjalet e te Lartesuarit "me ata qi! nuk ju
luftuan per shkak ti! fese, e as nuk ju debuan prej shtepive tuaja", kane te
bejne me te gjithe ata qe dallahen me keta cilesi, duke gene se tekstualisht nuk
eshte bere kurrfare perjashtimi. Prandaj nuk ka kurrfare arsyeje te flitet qe ky
ajet eshte abroguar, sepse besimtari nuk e ka te ndaluar qe t'u beje mire te
afermve ne vendet jaislame (armiqesare), as ndaj atyre qe nuk i ka asgje, nese
per ta dihet qe nuk jane duke e ndihmuar armikun e muslimaneve as me arme
as me ndanje menyre tjeter.

190 Shiko: .(66/28 :' _r.hl1

r_> '?

406 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\.,....! .1_pi1J s._,J1
Mbi kete me se miri flet rasti me Esmen dhe nenen e saj, 191 rast te cilin e
transmeton Then Ez-Zubejri. Me nje qendrim te tille Islami me ndergjegje te
paster i le te hapura ne zemer dyert e dashurise, madje edhe ne rast te grindjes,
duke shpresuar diten kur kundeshtari do te bindet qe per te nuk ka asgje me te
mire sesa te qendroje nen flamurin e Islamit. 192
Ne fillim te ketij shqyrtimi kemi thene se Allahu ka urdheruar qe lidhja me te
afermit, politeiste dhe mosbesimtare, te mos shkeputet dhe qe kjo nuk do te
thote shprehje e dashurise ndaj tyre.
Kete me se miri do ta sqarojme nese analizojme rastin me Esmen, vajzen e
Ebu Bekrit, Allahu qofte i kenaqur me te dhe nenen e saj.
Ne te vertete Buhariu dhe Muslimi shenojne qe Esma, Allahu qofte i kenaqur
me te, ka thene: "Ende sa ishte i Derguari i Allahut gjalle, me pat ardhur nena,
e cila ende ishte politeiste, dhe e pata pyetur te Derguarin e Allahut : "Me
erdhi nena, e cila ende nuk eshte pajtuar te pranoje Islamin. A mund te
mbetem e afert me te?" "Mundesh. Qendro me nenen ne marredhenie ti!
mira!" - ishte pergjigjur ai. 193
Ne baze te ketij hadithi EI-Hattabi nxjerr perfundimin se: "Ndihmesa materiale
ndaj nenes mosbesimtare eshte e njejte me ate ndaj nenes besimtare dhe se
femija musliman eshte i detyruar ta mbaje te atin dhe nenen, qofshin ata edhe
mosbesimtare." 194
Then Haxheri thote: "Ndihma, mbajtja e lidhjeve fisnore dhe sjellja e mire me
famiijen nuk e shpreh ate lloj te dashurise dhe dashamiresise e cila ndalohet
me Fjalet e te Lartesuarit:
,,,

dJ

.,,

,,,.

j,,J <lll t_;.. :; 0 Jly. -!: UI (:,_)IJ

;1J 0f J' U
ai

,,,.

"'

.,..

''Nuk gjen popull qi! e beson Allahun dhe Diten e Gjykimit, e ta doje
ate qi! kundershton Allahun dhe ti! Derguarin e Tij... " [El
Muxhadele: 22)

191
19
. 2
193

Shiko: .c66/28o :\r#'

Shiko: c3544/6o

:'J'>'-hl1'),;1

Shiko: ,696/20 J J? a......,.u, Y4 ,..,.., y\5 c2620c. ,233/So '<$)'

.o\S')' ._,.,15 c1003c.

194

Shiko: .c234/So :'<$i.,l'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...I ..1)1J .. )I 407

fjale te cilat kane te beJne me te gjithe, pa dallim, qofshin duke luftuar ose jo
kunder besimtareve." 19
Then el-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote: "Ky eshte argument qe femijet
jane te detyruar te kujdesen per prinderit, madje edhe nese nuk jane te te
njejtes fe, sepse i Lartesuari thote:
0G1 1:,..,33
..} J d'J 8,,3 ( :Uly.
J.. ,., 1 Jf
.,,
.,, .,. ,.,
,,.
- ,,,.
,,,
lli 2.-U G !J?-J Jf !JlG,. 03 * I J 13
J

.,, ,.,

"'.,.

J ,., ,,,

'('_,,"'\\

'-"-"'
/ l5.
t"'
,,.

..

,,.

"'

I\ C'i'if
\ '..
.'
<$. .
,,,

.,,

.,,

,,.

.,,

,.,

:'(

t:
,., )
J

:::

U)/-'" G::UI
)o ,

J J {'

. 1' 0 -L,o'

,.,/,.,
,.,

1''.1_!
)
,.,

0u

"Ne njeriun e kemi urdheruar per (sjellje te mira ndaj) prinderit te

vet, sepse nena e vet ate e barti me mund pas mundi dhe pas dy
viteve ia ndau gjirin. (E porositem) Te jesh mirenjohes ndaj Meje
dhe ndaj dy prinderve tu, pse vetem tek Une eshte kthimi juaj. E
nese ata te dy tentojne qe ti te me pershkruash Mua shok, per fka ti
nuk ke kurrfare fakti, atehere mos i respekto ata, po ne feshtjet e
jetes se kesaj bote te kesh mirekuptim ndaj tyre, e ti ndiqe rrugen e
atij qe eshte i kthyer kah Une, mandej kthimi juaj eshte tek Une, e
Une do t'ju njoftoj per ate qe keni punuar."
[Lukman: 14-15]
Nuk eshte kurrfare bamiresie ta lesh nenen dhe babain ne skamje dhe varferi
derisa vete kenaqesh ne begati te c;do lloji. Allahu, pra, e qorton ate i cili i
shkeput marredheniet fisnore dhe urdheron qe t'i permbushim obligimet ndaj
te afermve, madje edhe nese nuk besojne.
Ne ate kuptim i Lartesuari thote:
/0

3 0).. Ll <$11113

t_;..tJ1

,,.

J,,.

;f,

;f,

J ....

" ...Dhe kijeni frike Allahun qe me Emrin e Tij perbetoheni, duajeni

farefisin, se Allahu eshte Mbikeqyres mbi ju." [En-Nisa: 1J
Ne hadith qendron qe i Derguari i Allahut ka thene: "Ne xhennet nuk do te
hyje ai i cili i shkeput lidhjet fisnore." 196

195

Shiko:

.(233/So :\;}.,!I

408 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....,1 .,; ..1y.J1_, ..':I )I
Kujdesi ndaj te afermve dhe mbajtja e lidhjeve fisnore eshte oligim, madje
edhe kur kemi te bejme me mosbesimtare, sepse atyre - feja e tyre, ndersa feja
e tij - atij qe u bene mire atyre. Te sherbehesh me analogjine mbi
mostrashegimine e jobesimtareve, kur eshte ne pyetje mbajtja e familjes me te
ngushte, nuk eshte me vend, sepse trashegimia lidhet me te ndihmuarit dhe te
treguarit e bamiresise dhe dashamiresise, kurse mbajtja e familjes dhe
bamiresia ndaj saj eshte obligim.
Allahu i Lartesuar i jep familjes te drejten e vet, madje edhe kur ajo nuk beson.
Mbi faktin qe as mosbesimi nuk e liron njeriun nga obligimi ndaj prinderve
flasin Fjalet e te Lartesuarit:
. ':iJ(ll,'
":I\ '-:? .i,'
.;,.,. 1 Y<f"""'! U'J aJI 1J \'
.J t.fGI,,., <Y<S'8(
- J t...s!r
Y ,,..J
- ,,.,,.
. J
,,. ,,.
,,.
,,.
,,.
Jo

,,,,

'

,,,.,

:::-

,,,.

Jo

, :I\
I "' \\ J.
. y l,. ---....;-L,aJ(
. <t.::....::.JI')
) \
),., W() t...s!J""
'-:? ,,. ),,,. W() i.Y.:-'

,,. ,.,
,., ) .,, .
,,,. ,,,. . ,.,
,,. .
,... ,,.
,,,

:::-

,,.

,,.

,.,

.II

,,.

,., ,.,

I U 0l5':; U aJI 0 i G3

"Adhuroni Allahun e mos i shoqi!roni Atij asnje send, silluni mire

ndaj prinderve, ndaj te afermve, ndaj jetimeve, ndaj te varferve,
ndaj fqinjit te afert, ndaj fqinjit te target, ndaj shokut prane vetes,
ndaj udhetarit te target dhe ndaj roberve. Allahu nuk e do ate qe
eshte kryetarte dhe ate qe tavderohet." [En-Nisa: 36]
Te gjithe ata qe jane permendur ne kete ajet kane te drejten e vet, madje
qofshin ata edhe mosbesimtare. Prandaj, vetem familja do te bente perjashtim
ne mes atyre te cileve u eshte rekomanduar bamiresia. 197
Prandaj, tani e kemi me te qarte se shprehja e dashurise, shprehja e
dashamiresise dhe dhenia e ndihmes eshte nje, kurse mbajtja e lidhjeve
familjare dhe te mbajturit e famljes me te ngushte, madje qofshin edhe
mosbesimtare, eshte dir;ka tjeter. Toleranca e Islamit gjithashtu vjen ne
shprehje edhe ne qendrimin ndaj te zeneve rob, pleqve, femijeve dhe grave te
atyre me te cilet muslimanet jane ne lufte. Te gjithe keto jane shembuj te
shkelqyer te tolerances islame, r;ka per kedo qe e njeh mire Islamin eshte e
qarte dhe e njohur.

196 Shiko: ,1981/40 : J tl'Wll {! Y4 ...,.,\ y\.S' c5984 ,415/lOo :\J\.:,:,.,ll

c..
.\Ji.,.., .J c.,JJ _,s:.JI ,:,i :\.:..> 'Y'!J u....JIJ _,.JI y\.S' .J (2556c_
197

Shiko: .c418-417/2o

:.u1

J->i ri

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....I s.l}IJ s.yl 409

II - MARREDHENIET AFARISTE ME
MOSBESIMTARET
a) Shitblerjet dhe marredheniet tregtare
Shejhul Islam Then Tejmijje, Allahu e meshirofte, thote: "Njerezve ne esence
nuk u eshte ndaluar mbajtja e marredhenieve te nevojshme profesionale me te
tjeret, me perjashtim kur ato jane ne kundershtim me ndalesat e urdheruara nga
Kur'ani dhe Sunneti. Gjithashtu, ne ceremonite fetare nuk duhet futur ajo qe
eshte e ndaluar me Kur'an dhe Sunnet, sepse feja eshte ajo qe e ka urdheruar
Allahu. Ne te eshte e ndaluar ajo qe e ka ndaluar Allahu, kurse e lejuar ajo qe e
ka lejuar Allahu. Besimtare jane ata te cilet i permbahen kesaj, per dallim nga
ata te cilet Allahu i qorton sepse e ndalojne ate qe Allahu nuk e ka ndaluar.
Ata i pershkruajne shok, per <;ka Ai nuk ka shpallur asgje, dhe urdherojne ne fe
ate qe Allahu nuk ka urdheruar dhe nuk e ka Iejuar." 198
Duke kaluar nga ky rregull, ne baze te burimeve kur'anore dhe ne baze te
praktikes se te Derguarit te Allahut 11, as'habeve te tij dhe dijetareve islame,
mbajtja ose mosmbajtja e marredhenieve profesionale (punesore), shitblerja,
dhenia dhe marrja e dhuratave dhe te ngjashme ne qarkullimin e perditshem
me mosbesimtaret nuk paraqet falje dashurie dhe shprehje dashamiresie ndaj
tyre. Perkundrazi, me mosbesimtaret eshte e lejuar mbajtja e marredhenieve
tregtare (shitblerje). I pyetur mbi ate se <;fare mendon mbi marredheniet me
tataret, shejhu-1-Islam Then Tejmijje ishte pergjigjur: "Me ta jane te lejuara
marredheniet e tilla si me te tjeret, kurse eshte e ndaluar <;ka eshte e ndaluar
edhe me te tjeret. Njeriu e ka te lejuar qe nga ata te bleje kafshen ose kalin
ashtu si<; i blen edhe nga te tjeret, nga beduinet arabe, turqit ose kurdet, si
edhe shitja e artikujve ushqimore, veshmbathje dhe te ngjashme, si<; ua shet
edhe te tjereve.
Nderkaq, as atyre e as te tjereve nuk lejohet t'u shitet ajo qe do t'u ndihmonte
per te keg dhe do t'i demtonte muslimanet, si<; jane: kuajt luftarake, armet,
pajisjet luftarake dhe te ngjashme, sepse i Lartesuari thote:
all

01 all 111 01111

t\

1)1 U1 011 \ 1)11

yI ..G

198

Shiko: .(155..f') :_r11 1.,-J1'

410 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L.'jl s.1.r.JIJ s.'} _,l1
"...Ndihmohuni mes vete me te mira dhe ne te mbara, e mosni ne
mekate e ne armiqesi. Frikesojuni denimit te Allahut, se me te
vertete Allahu eshte Ndeshkues iforte." [El-Ma'ide: 2}
Nese kemi te bejme me mallin per te cilin dihet qe ata ose dikush tjeter ia kane
plavkitur dikujt, nuk eshte e lejuar blerja e tij, pervev per ta shpetuar nga
shkaterrimi, per t'ia kthyer pronarit te meparshem, ose per ta vene ne
dispozicion per qellime te cilat jane ne interesin e muslimaneve. Nese eshte e
ditur qe ne mallin e tyre ka edhe mall te tille, te fituar ne menyre jo te
ndershme, por nuk dihet sakte se cili mall eshte ai, eshte i lejuar tregtimi me te.
Eshte rast i njejte kur dihet se ne treg ka mall qe i eshte plavkitur apo rrembyer
dikujt, por nuk dihet sakte se cili mall eshte ai dhe nga kush eshte vjedhur." 199
/ Ne librin mbi shitblerjen dhe tregtine me politeistet dhe me ata ne marredhenie
luftarake, shkruar nga Abdurrahman bin Ebu Bekri, Allahu qofte i kenaqur me
te dhe te atin e tij, Buhariu transmeton se ka thene: "Ishim me te Derguarin e
Allahut kur nje politeist shtatlarte dhe me floke te shprishura wlA.::.5200 kishte
sjelle kopene e deleve dhe i Derguari i Allahut e kishte pyetur: "A je duke e
shitur, a je duke e falur apo je duke e dhuruar?" Dhe ai i eshte pergjigjur:
"Jo, por jam duke e shitur",- dhe ai e bleu nga politeisti nje dele."201
Then Betali thote: "Tregtia me mosbesimtaret eshte e lejuar. Eshte e ndaluar
vetem ajo qe do te round te sherbente ne lufte kunder muslimaneve."202
Eshte e sigurt qe i Derguri i Allahut kishte huazuar nga nje jehud 30 vesek
(1 vesek = 60 sa'a) elb dhe qe si peng kishte lene mburojen e vet.203
Shejhul-Islam Then Tejmije thote: "Muslimani e ka te lejuar qe te shkoje ne
vendin armik per te blere mallin e nevojshem. Kete e verteton edhe hadithi i
cili flet mbi ate qe Ebu Bekri, Allahu qofte i kenaqur me te, ende sa ishte i
Derguari i Allahut ka shkuar per tregti ne Sham, e Shami atehere ka gene
vend armiqesor. Mbi kete ka shume hadithe.
Muslimaneve nuk u eshte e lejuar shitja e artikujve ushqimore, rrobave ose
parfumeve mosbesimtareve, nese dihet qe ata kane per t'i shfrytezuar ne
festimin e te kremteve, te cilat jane te ndaluara (haram). Ky mendim bazohet
199 Shiko: .o 1399 i..:.... ;u1 ;;.,.,h]1 <..r'-!-J\.!J1 _; (133-132 :''-:,'!J}J.1 JJW1'
..,.,)
2
D.m.th. i gjate dhe me floke te shprishura.
201
Shiko: <2216c. .410/4) :".!J1

202
20

Shiko: .(410/40 :\iJL,)1

Shiko: - OJ\:...! :Jl.iJ _jL;, ..u-i _; (3409c. ,137/So :'..u-i

..i.:.-.,'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

f.>\..... 1 1y.J1J 'iyl 411

mbi analogjine qe besimtaret nuk e kane te lejuar t'u shesin atyre rrushin ose
lengun e tij nese nga ai do te bejne vere.
Gjithashtu nuk e kane te lejuar shitjen e armeve, te cilat ata do te mund t'i
perdornin kunder muslimaneve." 204
b) Veprat bamirese mes muslimaneve dhe jomuslimaneve
Then El-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote: "Nese jomuslimanet i caktojne
ndonje individi ose ndonje shoqate di<;ka si bamiresi nga e cila, si te
muslimanet, do te jepej lemoshe dhe do te ndihmoheshin te varferit, do te
riparoheshin rruget, institucionet publike, ose do te ndihmoheshin pasardhesit
e tyre, atehere kjo bamiresi eshte si duhet dhe do te trajtohet njesoj si bamiresi
e muslimanit. Por nese kushtezohet qe femijet ose te afermit e tyre per te patur
te drejte per ta shfrytezuar duhet te mbesin mosbesimtare, pra do te thote se e
humbin te drejten per shfrytezimin e shoqates bamirese ne rast se e pranojne
Islamin, kushti nuk eshte i plotfuqishem dhe sipas mendimit te njezeshem te
dijetareve islame sunduesi kete nuk duhet ta lejoje, sepse kjo eshte ne
kundershtim me Islamin dhe ligjin fetar te dhene nga Allahu permes te
Derguarit te Vet :i.
Sa i perket bamiresise se muslimaneve ndaj jomuslimaneve, do te jete si duhet
nese eshte ne perputhje me dispozitat te cilat i ka caktuar Allahu dhe i
Derguari i Tij. Sipas kesaj, nga shoqata bamirese muslimani mund t'i le di<;ka
edhe jomuslimanit, te afermit te tij ose femijeve te tij.
Pra mosbesimi i dikujt nuk eshte as kusht e as pengese per realizimin e te
drejtave per bamiresine qe i eshte dedikuar. Nese dikush i dergon di<; femijeve
te vet, babait ose te afermve, kjo nuk mund te refuzohet, madje edhe nese ata
do te mbeteshin mosbesimtare, e aq me pak nese e pranojne Islamin.
Sa i perket mjeteve nga fondi i ndihmave per kishat e tyre, manastiret dhe
vendet e tjera ku i kryejne ceremonite e tyre pagane, keto mjete nuk lejohen as
nga mosbesimtaret e as nga muslimanet, sepse kjo eshte forme e dukshme e te
ndihmuarit te mosbesimit te tyre dhe te mbeshteturit qe te qendrojne ne te, e
kjo eshte ne kundershtim me Islamin. 205

Shiko: (229..f') 1 .1>1__,...J1 ,\.dJ'

205 Shiko: .(229/1 'J.iWI
J Ji'-'}I;... yJ.-' )>iiJ ,(302-299/Io :'ojj\ J,>i i
)
204

412 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fL.1 s.ly-llJ s. _,!1

c) Vizitirni i jornuslirnaneve te sernure dhe te urirni i festave te tyre

Buhariu ne librin mbi varrimin ;LJ:-1 y\ nga Enesi, Allahu qofte i kenaqur me
te, paraqitet se ka thene: "Nje i ri jehud sherbente tek i Derguari i Allahut
dhe i Derguari i Allahut, kur kishte degjuar qe djaloshi ishte semure, kishte
shkuar ta vizitonte. Kur kishte mberritur tek ai, ishte ulur te koka e djalit dhe i
kishte thene: "Pranoje Islamin!" Ne ate djali kishte shikuar te atin, i cili ishte
i pranishem, qe i tha: "Degjoje Ebul Kasimin!" Dhe djali e kishte pranuar
Islamin. Kur kishte dale, i Derguari i Allahut kishte thene: "Falenderimi i
qofte Allahut, i Cili e shpetoi nga zjarri!" 206
Buhariu gjithashtu e paraqet rastin me Ebu Talibin, te cilin, kur ishte ne
shtratin e vdekjes, e kishte vizituar i Derguari i Allahut dhe i kishte ofruar
qe te pranonte Islamin.207
Then Betali, Allahu e meshirofte, thote: "Jomuslimanin eshte e lejuar ta
vizitosh kur eshte i semure, nese ekziston shpresa qe kur t'i ofrohet Islami, ta
pranoje. Nese jo, atehere eshte e ndaluar."208
Then Haxheri, Allahu e meshirofte, thote: "Si duket kjo varet nga qellimi,
sepse me viziten e ndonje jomuslimani te semure ndoshta mund te arrihet
ndonje e mire tjeter." 209
'Sa i perket urimit te festave te tyre pagane, qe mosbesimtareve t'u thuhet: "Me
fat festa (Gezuar festen)!" dhe te ngjashme, kjo gje sipas mendimit te
i njezeshem te te gjithe dijetareve islame eshte rreptesisht e ndaluar (haram).
Edhe nese ai qe e ben kete shpeton nga mosbesimi, ai nuk eshte ruajtur nga
mekatet ..:.>L-.o_):1. Si mund t'i urohet jomuslimanit ceremonia apo festa fetare
derisa eshte duke iu falur kryqit? ! Ky padyshim eshte mekati me i rende dhe
per kete meritohet hidherim i madh i Allahut, me i madh se pirja e veres,
vrasja, amoraliteti etj.
Mjerisht shumica, te cilet nuk e njohin mire fene, hidhen ne mekate te ketilla
dhe nuk jane te vetedijshem se c;fare jane duke bere, sepse kur dikush ia uron
dikujt mekatin, mosdegjueshmerine ose mosbesimin, ai vete i ekspozohet
hidherimit dhe perbuzjes se Allahut te Madheruar.
206

Shiko:

207

Shiko:

208

Shiko:

209

Shiko:

c1356c. ,219/30 :'11>'..,!1

y\:S c1360c_ ,222/3() :'11>'..,!1
c119/10o :)\.,JI
.(119/lOo :)\.,JI
.JLJ:-1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r")\....I i:.1}.IJ i:. _,J1

413

Njerezit e ditur dhe besimtare nga frika e hidherimit te Allahut shmangeshin

dhe frikesoheshin t'ua uronin festat sunduesve te padrejte dhe gjykatesve te
paditur, muderiseve dhe myftive.
Nese ekziston frika prej jobesimtareve, per te mos u rene ne sy ose per te mos
pesuar ndonje te keqe, mund te shkohet te ta dhe te mos flitet per ta asgje e
keqe, por t'u deshirohet sukses dhe <;do e mire. 2 10
Ne kete nuk hyn Iartesimi i tyre dhe te drejtuarit me emertime respektuese, si<;
jane: zoteri, shkelqesi dhe te ngjashme, sepse kjo eshte rreptesisht e ndaluar.
Ne nje hadith merfu thuhet: "Mos i thoni hipokritit qe eshte zoteri J.,:.-J1, sepse

nese ai per ju eshte zoteri, e keni nxitur mbi vete hidherimin e Zotit tuaj te
Lartesuar. 211
Then El-Kajjimi thote se nuk eshte e lejuar t'u drejtohemi me pseudonimet, si:
i famshmi, i fuqishmi, i men<;uri, i lavdishmi, shembelltyra etj. Secilit prej
atyre qe quhet me cilesi te ketilla, muslimani nuk e ka te Iejuar qe t'i drejtohet
ashtu, por te krishterit do t'i drejtohet: o i krishtere, ose o kryqali, kurse
jehudit: o jehud, ose o <;ifut!
Then EI-Kajjimi, me tutje, tekstualisht thote: "Mjerisht, ne kohen e sotme
shohim se muslimanet i vendosin ata ne rend te pare neper mbledhje, se
kercejne ne kembe perpara tyre, ua puthin doren, u caktojne rroge ushtareve te
tyre, u japin prej pasurise shteterore, i emertojne me titujt: i madheruari,
bamiresi, i miri dhe te ngjashem, u japin emra si Hasan, Husejn, Uthman, Ali,
kur me pare jane quajtur Ivan, Matej, Gjorgj, Peter, Azra, Eshija, Ezekiel etj.
212
Secila kohe ka token dhe njerezit e vet!
Nese dijetari Ibn EI-Kajjimi, i cili ka vdekur ne vitin 751 sipas hixhrit, flet
keshtu per kohen e tij, <;fare do te mund te thonte muslimani i sotem per kohen
e vet dhe per kete funderrine te madhe, e cila te perkujton funderrinen e lumit,
qe mendon se i takon Islamit, ndersa ne te gjitha, edhe ne gjerat e medha edhe
ne te imtat, pason armikun e Allahut, e sikur armiku te futej ne vrimen e
hardhuces, mos edhe ai do t'i shkonte pas?!
Ata jo vetem qe u qendrojne besnike, por edhe i admirojne dhe mahniten me
ta!
210
21

Shiko: .(206-205/Io
Shiko:

(4780c. , 1349/30
Shiko: <771120

212

:1

.;r. 'i

'L.il1

J,>i ri

:'\......al.I- _,J.;1 -

:'L.il1

J,>i ri

0)1.;........i

:ijWi Ju

.y)\

y\5 (4977c. ,257/So

:')JI)

',!i .:r"

414 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\....,I

J l}.IJ .,i1

Armiqve tane nuk u kalon asnje feste dhe asnje rast e qe te mos mbulohen nga
te gjitha anet me urime, deshira te mira dhe fjale te embla nga muslimanet
, d) Te pershendeturit me "es-selamu alejkum"
Ne mesin e dijetareve ekzistojne shume mendime rreth domethenies se fjaleve
f te Ibrahimit \ "Paqa qofte mbi ty!" ':}...,,, te cilat ia ka thene te atit kur ky
refuzoi qe ta degjonte dhe ta pranonte fene e tij. Mbi kete rast flitet ne suren
Merjem:
"Ai (lbrahimi) tha: "Qofsh i lire prej meje! Uni! do ta lus Zotin tim
per ti! falur ty, pse ai (babai) ishte i kujdesshem ndaj meje."
[Merjem: 47]
Shumica e dijetareve islame konsiderojne se keto fjale te Ibrahimit I nuk
jane pershendetje drejtuar babait, por pajtim. Et-Taberaniu thote - Li ow

cl..J. "Sipas ketij mendimi, pabesimtarit nuk eshte e Jejuar t'i japesh selam i

pan. ,,213

Sipas te tjereve, fjalet e tij do te thone ndarje perfundimtare me te atin dhe

pershendetje gjate ndarjes. Sipas tyre eshte e lejuar qe mosbesimtarit t'i japesh
selam, madje edhe i pari. I pyetur se a eshte e lejuar t'i japesh selam
jomuslimanit, Ibn Ujejne eshte pergjigjur qe po, sepse i Lartesuari thote:
. < I:'.
I'. .UI '., I'.
<1-:. U
'< '. .,.'.'' \' ,,,.. ::U\ c.s'r.r<.,.. L,,, '.<JrY:-_r:.rJJ.
u i rJr"-;H
,.,
- .,..
,,. -rJ. ,, rY-

0 /

..,

.:i

...

\_

:' 1

(P

.P

.,,.

,,.

,,.

:P

.p

.,..

J
0
,
1 all 01 : /\\ I \_ : !' , Jr
J

.,'.

: r:=-:

"Allahu nuk ju ndalon ti! beni mire dhe ti! mbani drejtesi me ata qi!
nuk ju luftuan per shkak ti! fese, e as nuk ju debuan prej shtepive
tuaja; Allahu i do ata qe mbajne drejtesine." [El-Mumtehine: 8)
....

....

J ,,,.

.,,.

.,,

1; <i orl ci\S'

"Ju e keni shembullin me te mire tek lbrahimi ... " [El-Mumtehine:

4)
'Kurse Ibrahimi te atit te vet i ka thene "Paga qofte mbi ty".
213

Shiko:

c112-111/1lo :..,.aJ 1

Dashuria ndaj te mires dJ-.c: urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ff...,,1 1_t.l1J _,J1 415

Sipas Kurtubiut, mendimi me i pranueshem eshte ai te cilin e mbron Sufjan

bin Ujejneja. 214
Mbi kete c;eshtje flasin edhe dy hadithe te te Derguarit te Allahut Ne te parin, te cilin e transmeton Ebu Hurejre, qendron se i Derguari i Allahut
ka thene: "Jehudeve dhe te krishtereve mos u jepni selam te paret, e kur e
takoni dike nga ata mos u largoni, por detyrojeni ate te ece ne pjesen me te
ngushte te rruges !',215
Ne "Sahihun" e Buhariut dhe ne "Sahihun" e Muslimit nga Usame bin Zejdi
paraqitet se i Derguari i Allahut para Luftes se Bedrit, kishte hypur mbi
'
gomar me shale nen te cilen ishte kadifeja fedekijase, pas vetes kishte
vendosur Usame bin Zejdin dhe e kishte vizituar Sa'd bin Ubaden te Beni El
Harith bin El-Hazrexhit. Duke kaluar afer nje grupi ne te cilin ishin perzier
muslimane, politeiste, idhujtare dhe jehude, ne mesin e te cileve ndodheshin
edhe Abdullah bin Ubej Seluli dhe Abdullah bin Revaha, u c;ua pluhur pas
gomarit dhe Abdullah bin Ubeji kishte mbeshtjelle hunden me skajin e
pelerines se vet dhe kishte thene: "Mos ngrini pluhur!" kurse i Derguari ,
duke mos marre parasysh kete, u kishte dhene selam te gjitheve." 216
EI-Kurtubiu thote: "Hadithi i pare flet mbi shmangien qe muslimani t'u jape i
pari selam mosbesimtareve, sepse kjo eshte shenje e respektit dhe
mosbesimtari nuk mund te jete i denje per respekt, ndersa hadithi i dyte kete e
lejon."
Et-Taberaniu thote: "Hadithi i transmetuar nga Usameja nuk eshte ne
kundershtim me hadithin e transmetuar nga Ebu Hurejre, sepse ne hadithin e
Ebu Hurejres flitet mbi pershendetjen ne pergjithesi, kurse ne hadithin e
Usames (flitet) mbi rastin konkret."
En-Neh'i thote: "Nese duhet te kryesh te jehudet apo te te krishteret ndonje
pune, mundesh t'u japesh selam i pari."
Sipas kesaj, sipas hadithit te cilin e transmeton Ebu Hurejre, nuk duhet t'u
japim selam te paret, pervec; nese per kete ekziston ndonje arsye, si:
permbushja e ndonje obligimi apo nevoje, shoqerimi i perbashket, udhetimi
ose lidhja fisnore.
Et-Teberiu paraqet qe pasuesit e tradites se shendoshe u kane dhene selam
pasuesve te Librit. Kete e ka bere edhe Then Mes'udi me nje udheheqes fisi
214 Shiko: <112-111/1 lo ,.;,_,,..i1
m Shiko: .(240...f') :_j. ._;.,...,
216 Shiko: -1.J <1798 ,1422/30 :'i-1--' .J ,.:.,1.1.:,...'.i1 y\5 (38,6254/llo :\;Jl>..,11
(.

416 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\...,I s.l)IJ s._,.!1
?

jomusliman, me te cilin ishte ne udhetim. I pyetur nga ana e Alkames: "A nuk
eshte o Ebu Abdurrahman e qortuar qe t'u japesh selam i pari?" Then Mes'udi
ishte pergjigjur qe po, por qe kjo eshte e drejte per shoqerim te perbashket.
El-Evza'i thote: "Nese u jep selam, dije qe kete e kane bere edhe njerezit me te
mire para teje, por nese nuk u jep selam, dije qe kete e kane bere njerez me te
mire para teje!"
Nga Hasan El-Basriu transmetohet se ka thene: "Nese has afer grupit te
njerezve ne te cilin ka edhe muslimane edhe jomuslimane, jepu selam!" 217
Then El-Kajjimi thote: "Kush lejon qe i pari te jape selam, te thote vetem
"page r')l...J1" ne njejes, pa permendur Meshiren e Allahut."218
Sa i perket pergjigjes per selam (pershendetje), dijetaret nuk pajtohen se a
eshte kjo obligim apo jo. Shumica qendrojne prane mendimit qe eshte obligim
dhe qe eshte e drejte qe selami te kthehet. Disa thane qe nuk eshte i
detyrueshem kthimi i selamit, sikur ndaj pasuesve te risive ne fe. E kur nuk
eshte per keta, si do te jete atehere per ata? Mendimi i pare eshte me i drejte.
Dallimi qendron ne ate se na eshte urdheruar qe duhet te shmangemi nga
pasuesit e risive ne fe, me qellim qe t'u bejme me dije se jemi duke i denuar
dhe duke u ruajtur prej tyre per dallim nga jomuslimanet e lire ne vendin
islam, te cilet kane status me te ndryshem nga ata. 219
Ne konsiderojme se mendimi i shumices se dijetareve eshte me i drejte. Ne
favor te kesaj shkojne edhe fjalet e te Derguarit "Kur jehudet ju japin
selam, thone: "Helmi me ju" rL..J1. Prandaj, atyre pergjigjiuni: "Edhe
me ju!" J 220 Ashtu si fjalet e te Derguarit nje hadith tjeter: "Kur
pasuesit e Librit ju japin selam, ju thoni: "Edhe juve!" (Do tii thotii vetiim
"ue alejkum!" J)',221

217

Shiko:

. 218

Shiko:

219

Shiko:

220

Shiko:

221

Shiko:

(112/1lo :.;, _;11 _;:-i,;'

.(425/20 :'JIA!.1 Ji/
.(425/2) :'JIA!.1 Ji/
f>I..JI .J (2164c. ,1706/40 :" ) Jl.i..:.,...I yl::S' (6257c. ,42/llo :\;)'""'-,JI
(2163c_ ,1705/40 : J ,.:.,1.i..:.,...1 yl::S' (6258c_ ,42/llo \fJ'""'-,l

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ")\....,11 s.ly.-llJ s- 'l }I 417

111 - FARE ESHTE E LEJUAR TE SHFRYTEZOHET

NGA MOSBESIMTARI?
Islami muslimanin e lejon qe nga jomuslimani te marre dhe te sherbehet me
shkenca te dobishme, si: kimia, fizika, astronomia, mjekesia, industria dhe
bujqesia, qe te sherbehet me eksperiencen e tyre administrative etj, nese
njohurite e tilla nuk mund te arrihen prej muslimaneve. 222
Gjithashtu, eshte e lejuar qe jomuslimanin ta shfrytezosh si udheheqes te
udhetimit. Eshte i lejuar sherbimi me armet e tyre dhe furnizimi me
veshmbathje dhe artikuj te tjere te nevojshem per muslimanet, me te cilat ne
menyre te barabarte sherbehen edhe muslimanet edhe mosbesimtaret.
Nderkaq Islami nuk e lejon, madje e ndalon, qe muslimani te sherbehet me
c;faredo te tyren qe lidhet me fene dhe vlerat shpirterore, sic; eshte per
shembull: komentimi i Kur'anit ose Sunnetit te te Derguarit te Allahut ,
mandej historia e tyre mbi Islamin, mbi zhvillimin e tij, mbi urdhrat, vlerat
mora1e dhe te.. ngias
hme. 223
Qe ne fillim te ketij studimi kemi thene se muslimanet kane bere gabim te'
madh kur kane marre veprat e filozofeve greke dhe misticizmin indian dhe
persian, sepse kur ajo funderrine eshte perzier me mesimin e paster islam eshte
shkuar deri te ngaterrimi dhe shtremberimi i te besuarit islam 01.
Nga ana tjeter, shume mire qe jane perkthyer veprat e tyre mbi mjekesine dhe
kimine, sepse kjo jep shtytje per zbulimin e metutjeshem ne disiplina te tjera.
Mendimi islam, i ndric;uar me Driten e Allahut, eshte treguar i denje per
zbulime ne fusha te shumta te shkences (si nga fusha e shkencave natyrore
ashtu edhe nga fusha e shkencave shoqerore), e sidomos ne fushen e etikes dhe
kultures islame.
Arritjet e paraqitura muslimanet i kane arritur kryesisht ne saje te fese dhe te
vlerave te saj, fe e cila vazhdimisht i nxit ne pune dhe qendrueshmeri dhe i
meson se njekohesisht edhe studimi eshte nje lloj ibadeti, pasi me arritjet e
tyre nuk sherbehen vetem ata, por e tere gjinia njerezore.

222

Shiko:

(114/40 : 0'!1 '.>\..,'.ii '-5JW

223

Shiko:

.(131'1") :'.:;i),J1

t' }ulJ ,(132-131'1")

.J lw" W1 J..L..al.1 }ul

'.:;i)a.11

.J lw' }u1

418

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l....,1 1_p.,11J ":!}I

Argument me i mire per kete eshte se Evropa me shekuj te tere eshte sherbyer
me njohurite e arritura nga muslimanet. Kryesisht mbi kete jane vendosur
themelet e progresit shkencor te arritur ne keta shekujt e fundit prej Perendimi,
derisa muslimanet flinin dhe rolin udheheqes ia kane lene gati ne c_;do gje te
tjereve. Eshte e dhimbshme qe brezat e sotem te muslimaneve jane te detyruar
te mesojne nga ata te cilet dikur ishin nxenes te paraardhesve te tyre!
Per shkak te te gjitha ketyre, sot, kur gezohemi qe muslimanet jarie shperndare
neper tere boten ne kerkim te diturise, ua terheqim verejtjen qe te kene kujdes
te madh se c;ka do te marrin nga te tjeret dhe me c_;ka do te sherbehen, nga c_;ka
duhen ruajtur dhe c_;ka te lene qe mos te hidhen ne gabimet e njejta ne te cilat
jane hedhur te tjeret perpara tyre.
Muslimanet e sotem si baze per ndertimin e shoqerise moderne islame duhet te
marrin Islamin dhe nga jomuslimanet te importojne vetem ate c;ka u mungon
nga fusha e te arriturave te pastra teknologjike shkencore. Dhe jo vetem kaq,
c_;do gje qe merret nga te tjeret duhet te vihet nen thjerrzen e syc_;eltesise, e
pastruar nga perzierjet ateiste dhe ne pershtatje me mesimin e paster islam dhe
me pikepamjet islamike mbi boten.
Ndoshta dikush do te kundershtoje dhe do te pyese: (:fare lidhje ka me fene
qasja e paster shkencore ndaj ndonje c;eshtjeje?
Pergjigja jone eshte: Feja dhe shkenca nuk mund te ndahen, per me teper qe
Islami eshte fe e diturise dhe se qasja e drejte islame ndaj diturise ne shpirtin e
njeriut thellon bindjen ne plotfuqishmerine e Krijuesit te Lartesuar dhe nxit
admirim ndaj krijimeve te Tij, kozmosit me gjithc;ka qe eshte ne te.
Ne kundershtimin e paraqitur eshte e dukshme nje ngaterrese e madhe: kur
dikush betohet se qasja ndaj ndonje problemi shkencor eshte qasje e paster
shkencore dhe nuk ka rendesi se a eshte duke marre ndonje teori nga Marksi,
Frojdi, Durkheimi ose nga ndonje i ngjashem me ta dhe me aftesi te njejta
shkencore, por ate edhe me tutje beson qe "nuk ka te adhuruar tjeter me merite
pervec; Allahut", ashtu sic; e meson Muhammed bin Abdullahu :i.
Ky eshte argument qe mund te kundershtohet vetem prej ndonje kryenec;i dhe
te padituri mendjemadh, i cili eshte duke mashtruar vetveten.
Argumentin e lejimit te shfrytezimit te mosbesimtareve dhe te sherbimeve te
tyre i gjejme ne vete praktiken e te Derguarit te Allahut :i. Ne hadithin e
qesueshem te cilin e transmeton Buhariu ne "Sahihun" e vet, ne librin mbi
dhenie dhe manje me qira - 0J1 ._,;L::S', ne kapitullin mbi dhenien me gira
idhujtarit ne rast nevoje, ne pamundesine ge te gjendet muslimani (e kete e
paragesin edhe dijetaret e tjere te hadithit), nga Aisheja, Allahu gofte i kenagur

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1 s.l_pl1 _, s. }I 419
me te, transmetohet qe ka thene: "I Derguari i Allahut dhe Ebu Bekri i
kishin dhene me qira nje njeriu nga fisi Beni ed-Dejjil, kurse me vone edhe
udheheqesit te udhetimit me eksperience nga fisi Beni Abd bin Adij, i cili,
edhe pse ishte ende ne fene e idhujtareve kurejsh, e kishte shkelur aleancen me
Ali el-As bin Vailin. Ata te dy (i Derguari i Allahut dhe Ebu Bekri) i kishin
besuar atij, ia kishin dorezuar kafshet kaleruese dhe i thane qe perseri t'i sillte,
pas tri ditesh, deri te shpella ne kodren Thever dhe ai, diten e trete ne mengjes
i ka sjelle, nga ku kishin udhetuar. .. 224
Then el-Kajjimi thote se prijesi quhej Abdullah bin Urejkit et-Dueli, dhe qe nga
ky shembull i dhenies me qira mosbesimtarit mund te perfundohet qe ne rast
nevoje eshte i lejuar kerkimi i ndihmes ne sherim (mjekesi), ne barera (ilac;et),
ne matematike dhe te ngjashme, me kusht qe kjo te mos kaloje ne dashamiresi
ndaj tyre. Fakti qe dikush eshte mosbesimtar nuk do te thote se nuk mund te
mbeshtetesh per asgje tek ai, sepse nuk ka asgje me te rrezikshme sesa te
marresh per udherrefyes mosbesimtarin, e sidomos nese kjo rruge eshte sikur e
hixhrit (kurse i Derguari kete e ka bere).225
Then Betali thote: "Shumica e juristeve islame lejojne qe ne rast nevoje
politeistet ose jomuslimanet e tjere te merren me pagese ose te merren si
sherbetore, sepse kjo per ta eshte nenc;mim. Kryesisht per kete muslimani nuk
e ka te lejuar qe te behet sherbetor te politeisti." 226
Pergjigjen e kesaj pyetjeje do ta gjejme ne fjalet e Habbabit, Allahu qofte i
kenaqur me te, te cilat i paraqet Buhariu ne "Sahihun" e vet.
Habbabi tregon: "Isha medites dhe isha duke punuar tek El-As bin Vaili. Kur
parate u grumbulluan, pata ardhur tek ai te me paguante dhe ai me pat thene:
"Pasha Zotin, nuk do te te paguaj derisa te mohosh Muhammedin." Une i pata
thene: "Pasha Allahun, sikur ti te kishe vdekur dhe perseri te ishe ringjallur,
kete nuk do ta kisha bere." Atehere ai me tallje pat pyetur: "A njemend do te
vdes dhe perseri do te ringjallem?"
Do te ringjallesh,- iu pergjigja une.
E atehere do te kem shume pasuri dhe femije, dhe do te te paguaj 227,- me pat
thene ai.
Per shkak te ketij rasti i Lartesuari ka shpallur:
224 Shiko: .(2263 ,442/4 \fJl>..,!1
(.)
c_
225 Shiko: .(208/30 :'..u1_,..J1 ti'
226 Shiko: .(442/4) :\,,},ll
227 Shiko: . ...,.,_;., .J') .!l.r'-',:,,, .i......i; )' .r-'Y-JA ...,., J'.i' ._,.,15 (2275
c_ ,452/40 \fJl>..,!1

420 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\....,I i,.l}IJ i,.yl

"A je i njoftuar per ate qi! mohoi argumentet Tona e tha: "Mua
gjitheqysh do ti! me jepet pasuri e femije (ne boten tjete"r)?"
[Merjem: 77}
El-Muhelebi thote: "Kjo do te thote dhenia e vetvetes me qira politeisteve ne
vendin armik. Dijetaret kete e kane lejuar vetem ne rast nevoje, ate nen dy
kushte:
- qe te mos punoje ate qe muslimani nuk e ka te lejuar dhe qe te mos punoje
ate
qe do te ishte ne dem te muslimaneve."228
.__

Sa i perket marrjes se politeisteve me pagese per lufte, kjo gje nuk eshte e
lejuar dhe ne hadith ndalohet. Ne te vertete, ne hadithin te cilin Muslimi e
shenon nga Aishja, Allahu qofte i kenaqur me te, ajo ceket te kete thene: "Kur
i Derguari i Allahut ishte nisur per ne Beder, ne vendin Hurretu-l-Vebere229 e
mberriti nje njeri mbi guximin dhe nderin e te cilit tregoheshin tregime. Kur e
kishin verejtur ate, as'habet ishin gezuar. Por, kur e kishte mberritur te
Derguarin e Allahut dhe i kishte thene: "Kam ardhur te vij me ty dhe qe te
fitoj die; me ty",- i Derguari i Allahut e kishte pyetur: "A beson ti ne
Allahun dhe ti! Derguarin e Tij?" Ai ishte pergjigjur qe nuk beson dhe i
Derguari i ka thene: "Kthehu nga ke ardhur! Kurre politeistin nuk do ta
marr per ndihmes!" Aishja me tutje tregon: "Vazhdoi te shkonte me tutje dhe
kur ishim te "Druri" 01 perseri mberriti ai njeri dhe e pyeti te Derguarin
si heren e pare dhe i Derguari ishte pergjigjur ashtu si heren e pare: "Kthehu
nga ke ardhur! Kurre politeistin nuk do ta marr per ndihmes!" Ishte kthyer,
por perseri e ka mberritur te vendi "El-Bejdae" dhe e kishte pyetur si edhe
heren e pare: "A beson ne Allahun dhe ne ti! Derguarin e Tij?" dhe ai ishte
pergjigjur qe beson, ne c;ka i Derguari i Allahut ka thene: "Nisu!" Jlkl.9230
Nderkaq, El-Hazimi231 thote se mbi kete c;eshtje nuk ka mendim te njezeshem
te dijetareve islame. Disa thane qe marrja e idhujtarit per ndihmes eshte
absolutisht e ndaluar.
Shiko: c452/4o :\,;)L,J1
Vend 6.4 km larg Medines.
230
Shiko: c1817c_ ,1499/30 :'i-1-4
231
Fjala eshte mbi Imam Ebu Beker Muhammed bin Musa bin Uthman bin Hazimin, te
njohur vetem si El-Hazimi. Ka qene dijetar i madh i hadithit. Me prejardhje eshte nga
Hemedhani. Ka lindur ne vitin 548 sipas hixhrit, e ka vdekur nc Bagdad, ne vitin 584 sipas
hixhrit.
228

229

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')'.....\ s.lp!I _, s. 'J _,JI 421
Ata i permbahen rreptesisht kuptimit te jashtem te hadithit te paraqitur dhe
thone: "Ky hadith eshte me siguri nga i Derguari i Allahut . derisa hadithet e
tjera, qe flasin te kunderten, nuk jane as perafersisht ne shkallen e njejte te
besueshmerise, ashtu qe eshte veshtire te shpallet i deroguar."
Te tjeret konsiderojne qe sunduesi (imami) ka te drejte t'i lejoje qe ne anen e
tij te Iuftojne edhe idhujtaret dhe te ndihmohet nga ata ne rast nevoje, por nen
dy kushte vijuese: nese muslimanet jane te pakte dhe kane nevoje te
mbeshteten ne ta dhe nese nuk ka frike nga tradhtia e tyre.
Ne rast se nuk permbushen keto dy kushte, as sunduesi nuk e ka te lejuar qe t'i
angazhoje dhe e kunderta, nese permbushen, e ka te lejuar. Si argument
paraqiten fjalet e Then Abbasit, se i Derguari i Allahut ne situata te ngjashme
i ka perdorur jehudet e fisit Beni Kajnuka'a dhe fisin e Safvan bin Umejjes ne
Hunejn ne lufte kunder fisit Hevazin.
Ata thone qe hadithi te cilin e transmeton Aishja, Allahu qofte i kenaqur me te,
eshte shume me i vjeter qe hadithi i Then Abbasit, sepse ka te beje me luften e
Bedrit, prandaj si i tille eshte i deroguar. 232 Ai (El-Hadhimi) me tutje thote:
"Nuk ka asgje te keqe ne ate qe ne lufte kunder idhujtareve muslimanet te
ndihmohen me idhujtaret, nese ata vullnetarisht pajtohen me faktin qe nuk u
takon pjesa e prese se luftes."233
Per kete mendim eshte percaktuar edhe Then el-Kajjimi ne vepren ne te cilen
flitet mbi perfitimet nga "Marreveshja paqesore ne Hudejbije", e ai thote:
"Eshte e Jejuar qe ne rast nevoje, ne lufte kunder idhujtareve, muslimanet te
ndihmohen edhe nga jomuslimanet e lire te cilet gezojne siguri ne vendin
islam, sepse edhe vezhguesi i te Derguarit . El-Huzai, ne ate kohe ka gene
mosbesimtar. Ne punet e tilla ai kishte edhe perparesi te caktuara, duke qene
se e kishte me lehte te futej ne mesin e armiqve dhe te sillte lajme te
nevojshme rreth tyre."234
Ne vepren "Rendesia e Luftes ne Hunejn" o_,_;. ..I.ii} Then el-Kajjimi thote:
"Sunduesi (imami) ne lufte me armikun mund te perdore edhe armet edhe
pajisjet luftarake te tyre, sipas shembullit te te Derguarit te Allahut i cili per

Shiko:
232
233
234

.1)1 1

,(177/70

:_;s-J)l ' r1

Shiko: i:.- ._,.;1J J#- (219..,.,)

Shiko: .(220..,.,) :J!WI J ..l..;:,.\.1

Shiko: <625/20

:\pkl1 Ju'

:._...jwi 'J1S'i1

.y

t_,...,J.1

_,

,J 1_;.1 a...a.i_, ,(301/30

w1

,J J1

:w.1 1/

422 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....I _J 1.t.51J }I
Luften e Hunejnit ka huazuar kemishen e hekurt nga Safvan bin Umejje, i cili
atehere ishte politeist." 235
Ne ate kuptim, edhe Imami Muhammed bin Abdulvehabi thote: "Ne baze te
rastit te El-Huzait, mund te perfundohet se nuk eshte e ndaluar qe ne disa raste
te perdoren pabesimtaret, nese kjo eshte ne interes te fese." 236

"

PERFUNDIM
Dobia dhe marredheniet e ndersjellta ne angazhimin e pabesimtareve dhe ne
arritjet e tyre shkencore, te cilat jane fryt i perpjekjeve njerezore, jane te
lejuara ne Islam. Disa nga argumentet, e te atilla ka me teper, se kjo eshte e
Iejuar i kemi paraqitur me pare. Tani do te cekim edhe disa. Prej tyre eshte
angazhimi i jehudeve nga i Derguari ii ne Hajber per perpunimin dhe
mbjelljen e tokes dhe ndarja e nje pjese te te ardhurave nga toka per ta. 237
Sa i perket <;eshtjes se muslimaneve per te punuar per ta, mund te thuhet se
edhe kjo eshte e lejuar, me kusht qe ne ate te mos kete madherim te fese se
tyre dhe ceremonive te tyre fetare ose nen<;mim per muslimanet. Sa i perket
angazhimit te tyre ne lufte (ne anen e muslimaneve), edhe kjo eshte e lejuar,
por me kusht qe kete ta lejoje sunduesi (imami), nese mendon qe angazhimi i
tyre eshte ne interes te muslimaneve, e nese nuk ka pajtim nga sunduesi,
atehere angazhimi i tyre nuk eshte i lejuar.
Perkunder kesaj qe u tha me !art, nevojitet sy<;eltesi dhe nuk iu duhet lejuar
mosbesimtareve qe te marrin mbi vete ndonje vend te rendesishem ne pushtet,
nga ku do te kishin pushtet mbi muslimanet, sepse ajo do te ishte krim per
Islamin dhe per muslimanet, e te mos permendim se kjo eshte ne kundershtim
me dispozitat e sheriatit dhe superioritetit te tij mbi toke. Ky eshte nenshtrimi i
hapet per muslimanet, madje edhe per ata qe mendojne se kjo eshte e ndaluar.
Prandaj do te paraqesim disa shembuj te rendesishem nga ngjarjet historike ne
te cilat shihet sesa eshte e madhe dinakeria dhe armiqesia e armiqve te Allahut
ndaj Islamit dhe muslimaneve, kur ata marrin persiper ndonje pozite te larte:
- Imam Ahmedi ne transmetimin e besueshem paraqet se Ebu Musa el
Esh' ariu, Allahu qofte i kenaqur me te, ka thene: "I tregova Umerit, Allahu

Shiko: (73/3(_) :".;_p.hl1 i::!Ju'J ,(83/4(_) :\..!..A .:,l'i "o,r,-J1" 1J ,(479/3(_) :"Jw
Shiko: .(7d') :yt.>j1 .. <J. i...1 '..:., .;:,,.Lo'
237
Shiko: J.Ji:)1 ;;...)1)1 Y4 ,;;...)1)1 y\5 (2331c. ,15/So :\)I C-/_..U-1

235
236

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l...1 1)1J .,i1 423

qofte i kenaqur me te, qe shkruesi im eshte i krishtere dhe ai me tha: "<;fare ke,
Allahu mos te vrafte? A nuk ke degjuar qe i Lartesuari ka thene:
-.

' lJ'i'JJ., lJ i ' 1' I\'; '.'1 I :,\,.

'.'1G"
,
11
U ..r4 J- jj11
.:.r") - .,,) - ) i..S)L.p....)) .)it::"' ) ,,.
.,,
\j
'.. IL,b.J\ ,0 ;\\
" LJ al\ 0\
J

,,,

.,,

-:;

.,,

,,,_

.,,.

.... 0

.;,

.,,

.;,

.;,

ir cf

""

'.

,,.

,,,_

.,,

(".

.;,

.;,
'

)"'

'
:

: r-''"'::" Y-

"0 ju qe besuat! Mos zini miq as jehudite as te krishteret. Ata jane

miq te njeri-tjetrit. E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre.
Vertet Allahu nuk vii ne rruge te drejte popullin zullumqar." [El
Ma 'ide: 51]
Perse nuk e ke marre muslimanin per shkrues?" I thashe: "Sunduesi i
besimtareve, njerit te shkruarit e tij, kurse tjetrit feja e tij !" - dhe ai u pergjigj.
"Une nuk i respektoj ata te ciJet Allahu i perbuz, nuk i Jartesoj ata te cilet
Allahu i ka peruJur dhe as nuk i afroj ata te cilet Allahu i ka Jarguar."238
Umeri, Allahu qofte i kenaqur me te, i ka shkruar Jeter Ebu Hurejres, ne te
cilen qendron: "Ne asnje pune qe lidhet me muslimanet mos i angazho
politeistet. Mundohu vete qe t'i mbrosh interesat e muslimaneve, sepse edhe ti
je njeri prej tyre, vetem qe Allahu ty te ka dhene qe ta bartesh barren e
tyre!"239
Umer bin Abdulazizi, Allahu e meshirofte, i ka shkruar njerit prej
perfaqesuesve te vet: "Kam degjuar se ne krahinen tende per shkrues ke
angazhuar nje te krishtere, i cili te mirat e muslimaneve i perdor si deshiron
vete. A nuk ke degjuar per Fjalet e te Lartesuarit:
l

:;;,

,.,

1jy, I J..Wi \ IJ U lT I L;

<1; . L:5:JI
'. ,,, .,, y
',' r---'. !-< 01,.,,. all I.Y'"-:y) lJ'-.,,)i ,) Ll.SJ\)' 'r---
i..J:""
.,, .:.r".,, . ,,.

i)J I \

.(,

.,,

.;,

.,,

;f,J

.,,

,,,

.;,

,.,,

"0 ju qe besuat! Mos i merrni per miq ata te cileve u eshte dhene
Libri para jush edhe as jobesimtaret qe me Jene tuaj fallen e luajne.
Frikesojuni Allahut, po qe se jeni besimtare." [El-Ma 'ide: 57]
Kur te mberrije kjo Jeter, thirre Hasan bin Zejdin, shkruesin e krishtere, dhe
ofroji qe ta pranoje Islamin, nese e pranon, ai eshte i yni dhe ne jemi te tij, por

Shiko: \Ji...,_.. .j ....,,.i tJ .u-i IJJ 1 1..i.,, .:,i (50'-"') :, .l,1..,..aJ1 .\..a;;j1' .j a.,...,; .;y.' ')4.....1 _;- 1..i.0.
....... \l!I yiT y\;;S' (127/10) :\.,I .:r-JI" .j I)) i ..UJ ' ..r'.J'
239
Shiko: <7212/Io :a....u1 J,>i

238

424 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.1

.J s.l}IJ s.}1

nese e refuzon, deboje nga puna dhe mos merr askend qe nuk eshte musliman
ne vende te cilat jane sadopak te lidhura me interesin e muslimaneve!"
Pas kesaj Hasani e kishte pranuar Islamin dhe ishte bere musliman i mire. 240
Kur ne kohen e halifes abbasit ne shtetin islam mori hov vendosja e pasuesve
te Librit ne paste te larta, njeri nga dijetaret islame te asaj kohe, Shebib bin
Shejbe, 241 duke e ndier nevojen per ngritjen e zerit kunder kesaj dukurie
negative dhe duke e kryer detyrimin e vet islam, qe te tregoje per te miren dhe
te pengoje te keqen, kerkoi nga halifja Ebu Xhafer El-Mensuri qe te pranonte
ta takonte. Kur ky e kishte pranuar, i ishte drejtuar me fjalet: "O sunduesi i
besimtareve, ki frike Allahun! Ky eshte urdhri i Allahut drejtuar edhe juve
sunduesve. Ju jeni obliguar me kete dhe duhet ta respektoni. Ta them kete me
qellim te mire dhe ndergjegje te paster nga dhembsuria ndaj teje dhe nga
kujdesi ndaj begative te Allahut qe te jane dhene. Behu i perulur dhe i
meshirueshem kur je ne pozite te larte ..:.1, '}.;, '! dhe shtriji duart kur Allahu te
ka dhene pasuri! 0 sundues i besimtareve, para dyerve te tua eshte duke u
ndezur zjarri i padrejtesise dhe tiranise sepse nuk eshte duke u punuar sipas
Librit te Allahut dhe Sunnetit te te Derguarit te Tij, Muhammedit O sunduesi i besimtareve, i ke vendosur jomuslimanet a;.u1 qe te sundojne mbi
muslimanet. Ke lejuar qe te zbatojne mbi ta zullumin dhe tiranine e tyre, t'ua
rrembejne token, t'ua plac;kisin pasurine dhe te shfryjne mllefin e vet duke te
marre ty per mbrojtes ne zbatimin e tekave te tyre te papermbajtura. Dije se ne
Diten e Gjykimit ata nuk do te ndihmojne aspak!" Ate c;ast El-Mensuri tha:
"Merre vulen time dhe me emrin tim dergoju Jeter muslimaneve te cilet ti i
njeh!" Mandej iu drejtua shkruesit te vet (sekretarit) dhe i tha: "O Rebia, merre
dhe shkruaju leter te gjithe guvematoreve dhe pushoi nga puna te gjithe ata qe
nuk jane muslimane, kurse per te gjithe emrat qe t'i jep Shebibi, me trego se
ku jane, shkruaje per ta inkuadrimin dhe ma sill qe ta nenshkruaj !" Atehere
Shebibi ka thene: "O sunduesi i besimtareve, muslimanet nuk do te vijne
derisa keta mosbesimtare do te jene ne sherbimin tuaj, sepse, nese i
nenshtrohen atyre, do te nxisin mbi vete hidherimin e Allahut, e nese ua zene

Shiko: .(214/1) w, )..l.,o.1.1'

J Fjala eshte mbi Shebib bin Shejbe bin Abdullah et-Temimi el-Munkeri el-Ethemiun,
njcriun i cili ishte i deshiruar ne oborrin mbreteror, shoqerohej me te varferit dhe te pastrehet.
Per shkak te elokuences se tij ishte i njohur si "El-Hatib". Ishte njeri fisnik dhe i urte dhe
ndihmonte vendasit e tij kur gjendeshin ne veshtiresi.
Shiko: (156/30 :'r, J (307/40 :'y,-4-"JI y,.il' 1 (256/lo ..,.....u, ..:.ily.l.!,'

240
24

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f}...,,\ 1..r.J1J ') _,J1 425
per te madhe, ata do te bejne komplot, do t'i njollosin dhe ashtu do te te
.. ,,242
mashtroJne.

PERFUNDIM
Lidhur me kete c;eshtje duhet dalluar nocioni i pageses se mosbesimtarit si
individ per ndonje pune dhe i vendosjes se tyre ne pozita me pergjegjesi dhe
ndikim ne pushtet ne shtetin islam.
Ne rastin e pare eshte e lejuar dhe sic; e kemi paraqitur ka argumente te
kosiderueshme.
Ne rastin e dyte kjo nuk eshte e lejuar, sepse bie ne kundershtim me frymen e
sheriatit dhe me qellimin thelbesor qe Fjala e Allahut te jete me e larta, kurse
fjala e mosbesimtarit e fundit.
E mira e te mires eshte qe muslimanet te mbeshteten vetem ne veten e tyre
duke u perpjekur te ruajne identitetin e dalluar islam si "ummet", bashkesi ne
kuptimin me te gjere te fjales, me te gjitha virtytet me te cilat i ka pershkruar
dhe me te cilat eshte i kenaqur Allahu i Madherishem!
I lutemi Allahut te Lartesuar qe ta perjetojme diten kur kemi per te pare se
muslimanet ne teresi i jane kthyer fese se tyre te lartesuar dhe ne te gjitha
punet e tyre jane liruar nga mosbesimtaret dhe nga armiqte e tjere te Allahut, e
kjo per Allahun nuk eshte e veshtire!

242

Shiko:

(215/1(.) :\y.W1 J ..i...oJ.1'

426 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L,1 s-l_p.l1 _., s- _,J1

KAMUFLIMI OHE OETYRIMI - 01}'11_, 1

Ne librat e te drejtes islame shpesh perdoren keto dy terma, zakonisht per
shpjegimin e rrethanave te jashtezakonshme dhe rasteve te detyrimit ne te cilat
mund te ndeshet muslimani.
Kamuflimi
Dijetari i madh i ketij ummeti 4.......41y Abdullah bin Abbasi, Allahu qofte i
kenaqur me te, kamuflimin e ka perkufizuar si "mohim me gjuhe dhe te
besuarit e forte edhe me tutje me zemer."243
Ebu El-Aliu thote: "Kamuflimi eshte ne gjuhe, e jo ne vepra."244
Then Haxher El-Askalani thote: "Kamufllimi nenkupton ruajtjen e gjuhes per
te mos ia zbuluar tjetrit se c;fare fsheh zemra, sic; eshte te besuarit dhe te
ngjashme."245
Profesori Seid Kutubi thote: "Kamuflim do te thote ruajtja e gjuhes, me qellim
qe tjetrit te mos i zbulohet ajo qe fshihet ne zemer. Mund te jete vetem ne
gjuhe, e jo ne zemer dhe ne vepra. Me lehtesim te ketille nuk mund te
arsyetohet dashamiresia dhe shprehja e dashurise ndaj mosbesimtarit.
Gjithashtu, ne kete nuk mund te beje pjese as ajo qe nen arsyetimin e
kamufllimit (te fshehurit) besimtari ta ndihmoje mosbesimtarin ne 9faredo
menyre, sepse Allahu nuk mund te mashtrohet." 246
Kur eshte i lejuar kamuflimi?
Allahu i Lartesuar thote:

ill\ 2-lJ :;J \ 0J ;l/,f )ls:JI 0\ W Ll

.,,.

,,,

.,,

23 Shiko: c229 ,228/30 :

\;_#1 _;,-AJ'
244
Shiko: .(229 ,228/3) \;_#1 _;,-AJ'
245
Shiko: .(314/120 :\;Jl,)1
246
Shiko: .(386/lo :'J')\Jo.J1'p1

.,,.,,,.

.,.

.,,

..,.

,,,..,..

.,,

.,..

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')'.....\ s-1).IJ s- yl 427
"Besimtaret te mos i miqesojne mosbesimtaret, e t'i lene anash
besimtaret. E kush ben ate, ai nga feja e Allahut nuk ka asgje,
perver; nese eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre. Allahu ju
terheq verejtjen me denimin prej Tij, pse vetem tek Allahu eshte e
ardhmja." [Ali-Imran: 28]
El-Begaviu thote: "Allahu ua ndalon besimtareve qe te jene te afert dhe te
ngushte me mosbesimtaret. Allahu ua ndalon qe te marrin per miq
mosbesimtaret dhe qe te shprehin dashamiresi ndaj tyre. Kete munden ta bejne
vetem sa per dukje, nese mosbesimtaret jane me te forte, ose nese besimtaret
ndodhen ne mesin joislam dhe frikesohen nga ata.
Me kete rast eshte e lejuar te afrohesh me servilizem, por qe zemra jote edhe
me tutje te mbetet fortesisht ne fe, me qellim qe te largosh nga vetja rrezikun,
gjakderdhjen, humbjen e pasurise apo zbulimin e te fshehtave te muslimaneve.
Kamuflimi eshte i lejuar vetem nen dy kushte:
a) frika per jeten dhe
b) sinqeriteti i qellimit (nijetit), sepse ky eshte kusht i dhene ne Fjalet e te
Lartesuarit: : ;.,;lj:, off:; J "me perjashtim te atij qe detyrohet (per tii
mohuar) e zemra e tij eshte e bindur plotesisht me besim" dhe se kjo eshte
vetem lehtesim. Nderkaq, nese dikush do te ishte aq i guximshem qe
lehtesimin te mos e perdore dhe te vdese ashtu, per ate do te kishte shperblim
te madh. 247
Then El-Kajjimi, Allahu e meshirofte, thote: "Ne pergjithesi eshte e njohur se
kamuflimi nuk eshte i njejte si shprehja e dashamiresise. Duke qene se
besimtaret e kane te ndaluar shprehjen e dashamiresise ndaj mosbesimtareve,
besimtaret i mohojne ata, tregojne armiqesi ndaj tyre dhe luftojne kunder tyre.
Perjashtimi i vetem mund te behet nese frikesohen se mos u sjellin ndonje te
keqe. Ne kete rast e kane te lejuar kamuflimin, e kjo nuk eshte e njejte si edhe
miqesimi." 248
Por, kur eshte fjala mbi kamuflimin, duhet ditur se ajo eshte dere e
pershtatshme per shejtanin, i cili besimtareve te dobet e me zemer te semure u
pershperit qe te mbeshteten te mosbesimtaret dhe armiqte e Allahut. Prandaj,
ne ajet, menjehere pas fjales mbi kamuflimin, eshte thene: , J=, W tlJ, lJ
, "Allahu ju terheq verejtjen me denimin prej Tij, pse vetem tek Allahu
247
248

Shiko: (289/2(.) :'-"'i..,..,JJ .:,T_;J, ri fai'J ,(336/to

Shiko: (69/3(.) :" ..1.Hyil1 ti'

=\c>.,.,i, _;,-A]'

428 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...,1 ,.j 1..r.J1J _,JI
eshte e ardhmja." [Ali-Imran: 28]. Pse vetem tek Allahu eshte e ardhmja! Me
fjale te tjera kjo do te thote: Allahu ua terheq verejtjen qe kamuflimin ne kete
bote te mos e merrni si arsyetim per dashamiresine ndaj armiqve te Allahut
dhe me kete te beni mekat te madh. Allahu u perkujton qe do te ktheheni tek
Ai dhe qe per veprat tuaja do te jepni llogari. Prandaj, mos mendoni se do te
mund te mashtroni veten edhe te tjeret dhe nen arsyetimin e kamuflimit te Jani
mekate te medha ne toke dhe ne fund t'i shpetoni denimit te Allahut ne ate
bote! 249
Then Xherir Et-Taberiu, Allahu e meshirofte, duke i komentuar Fjalet e te
Lartesuarit:

oli

,;:, ,,,.

r'.

J,,.

0 ,,,

1fa 0i

u
.:,

". . .perve9 nese eshte per qellim ruajtja prej te keqes se tyre... "
[Ali-Imran: 28}
thote se kuptimi i tyre eshte: "Ate mund ta beni vetem nese bini nen pushtetin
e tyre dhe nese frikesoheni per jeten tuaj. Vetem ne kete rast eshte e lejuar t'u
shprehet dashamiresi me gjuhe, e qe ne zemer edhe me tutje ndaj tyre te
fshihni armiqesi. Madje as ne situata te tilla nuk eshte e lejuar pjesemarrja ne
ceremonite e tyre pagane dhe as te ndihmuarit ne faredo gjeje kunder
muslimaneve." 250
Detyrimi
Allahu i Lartesuar thote:

c> J - :1. J ff u :Y

\\ \ * r-c yl J \ \
J

,,,.,,,.

,,,

,,,.

,,,

;;,

,,.

,,.

,,.

Cl J O

::r-;LSJ1 rI U Jl1 0f3 lJI (;\ \

"Ai qe pas besimit te tij e mohon Allahun, me perjashtim te atij qe

detyrohet (per te mohuar), e zemra e tij eshte e bindur plotesisht me
besim, por fjala eshte per ate qe ia hap gjoksin mosbesimit, ata i ka
kapur hidherimi nga Allahu dhe ata kane nje denim te madh. Kete
(denim te madh) ngase ata me teper e deshen jeten e kesaj bote sesa
249

Shiko: .(327-326..f') :',..,iT) ..:.,1...,1)

250 Shiko: (328 3o :\rr.hJI

--Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?1

.J s-1.t.313 s-_;!1

429

jeten e botes tjeter, e Allahu nuk udhezon njerezit jobesimtare."

[En-Nahl: 106-107]
Per kete ajet Then Abbasi, Allahu qofte i kenaqur me te, thote se eshte shpallur
ne lidhje me rastin e Ammar bin Jasirit, te cilin mushriket e torturuan se
bashku me te atin Jasirin, dhe nenen e tij Sumejjen, si dhe me Bilalin,
Suhejbin, Habbabin dhe Salimin. Nenen e tij, Sumejjen, mushriket e kane
lidhur mes dy deveve, kane marre shtizen dhe e kane shpuar derisa ka vdekur,
por ajo nuk deshi ta mohonte Allahun. Me ate rast e kane vrare edhe burrin e
saj, Jasirin. Keta te dy ishin shehidet e pare te Islamit. Duke e pare se c;fare
bene me te atin dhe nenen e tij, nen detyrimin e tyre, Ammari iu tha atyre ate
qe deshiruan te degjonin prej tij, por vetem me gjuhe. Njerezit erdhen tek i
Derguari dhe i thane qe Ammari e ka mohuar Allahun dhe qe perseri ka
kaluar te mosbesimtaret. Ne ate i Derguari i Allahut ka thene: "Jo, Ammari
eshte i teri nga koka deri te thembra perplot besim (iman). Mishi i tij dhe
gjaku i tij jane te perzier me imanin. "251
Pas kesaj Ammari erdhi duke qare tek i Derguari i cili, duke ia fshire lotet
nga syte, i ka thene: "Nese perseri te sulmojne, ti perseri thuaju ate qe u ke
thene edhe heren e pare!"252 Mbi ate Allahu e shpalli ajetin e paraqitur. 253
Mbi kuptimin e ketij ajeti Et-Teberiu thote: "Ai qe, pasi ka besuar, nen
detyrim e mohon Allahun me gjuhe, kurse zemra i mbetet perseri fortesisht e
lidhur per feje, te besuarit e tij eshte i drejte. Por ai qe e ben kete vullnetarisht
dhe me teper do mosbesimin sesa besimin, ai e ka merituar hidherimin e
Allahut dhe denimin e rrepte. 254
Kjo eshte per ate se kjo bote per te eshte me e dashur sesa bota tjeter dhe per
shkak te kesaj eshte zbrapsur nga feja. 255

251

Shiko:

:._.;L..J1 ..!.U.L.SJ ,(393-392/30 :'.i.S'J..1;;.._...,'

.j it5'1..J.101JJ1., y> ' .w, l.l:!J ,......,._.. .W11.u.

:'\ t'U,.I pl .l.,lI Ju W .i,. y>J 'ul.!.o J! U! JW .},' :1--W, 01 w\5 .j (] 11/8(_)
<807c. ,466/20 "' , ...W..."J ,(5764c. 5211/50

252
25

3
254
255

Shiko: (312/120 :'\,)w, pl _..:.,W ;J1>:-)) J--.,.

J,-

Shiko: .(525/40 :'_#' 0! J ,(182/140 :\,-Jal' P'J ,(162LI"') :.,,.i,.,_,.u 'JJ.Jll wL,-,i'
Shiko: <182/140 :".,,)al1
Shiko: <525/40 :'_#' 0!'

430 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 ,.1_,.J1J .. _,J1

Kushtet e detyrimit:
Then Haxheri thote: "Jane kater kushte te detyrimit. Ato jane:
1. Detyruesi te jete i afte ta zbatoje, kurse i kercenuari te mos mund te mbrohet
ose te ike.
2. Qe ne vleresimin e seriozitetit te kercenimit te mbisundoje bindja, se ne rast
se e refuzon mohimin, pason zbatimi i vertete i kercenimit.
1. Qe zbatimi i kercenimit te behet ne ate moment, sepse nese dikush do te
kercenonte dhe do te thonte: "Nese nuk e ben kete dhe kete, neser kam per
te te rrahur", kjo nuk do te hynte ne kete lloj te kercenimeve dhe nuk do te
llogaritej detyrim. Perjashtim nga kjo do te ishte nese kemi te bejme me
nje afat shume te shkurter, ose kur eshte e ditur qe kercenuesi perhere e
zbaton kercenimin.
2. Qe te mos kete kurrfare shenje se kete i detyruari eshte duke e bere
vullnetarisht.
Shumica e dijetareve islame nuk bejne dallim se a ka te beje me detyrim per te
thene a per te bere dic;ka. Megjithate, ne veprat e tyre behet perjashtimi per
mekate te medha per te cilat kercenohet me denim te perjetshem, sic; eshte
vrasja e te pafajshmit. 256
El-Hazini thote: "Dijetaret islame pajtohen qe kur detyrimi eshte si duhet, i
detyruari do te mund te sherbehet me fjalet qe nxjerrin nga feja, por kercenimi
do te duhej te ishte i rrepte dhe ai nuk do te kishte mundur ta duronte, sic; eshte
kercenimi me vdekje, kercenimi me te goditura te renda, kercenimi me djegie
ne zjarr dhe te ngjashme. 257
Dijetaret islame gjithashtu pajtohen qe kur dikush detyrohet qe t'i shqiptoje
fjalet e mosbesimit, as atehere nuk e ka te lejuar qe t' i flase ato paster dhe
qarte, por duhet te perpiqet qe fjalet t'i shqiptoje me paqartesi per te mashtruar
ate qe eshte duke e detyruar. Nese detyrohet qe kete ta beje kuptueshem, me
fjale te qarta, do ta kete te lejuar nese eshte i sigurte qe me zemer edhe metutje
eshte duke besuar fuqishem e qe nuk eshte duke besuar ne fjalet qe po

256

Shiko: .(312-311/120 ".,.i,l1

257

Shiko: cll7/4o

:".:.,.ii;..1 p-J.;'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...I .j 1)13 )1 431
shqipton. Por me mire eshte te durosh dhe te vdesesh, si<; kane vefruar
Sumejja dhe Jasiri, ose t'i durosh dhe te qendrosh si<; ka qendruar Bilali.25
Nuk ka asgje qe idhujtaret nuk i kane bere Bilalit, Allahut qofte i kenaqur me
te, per ta detyruar qe ta mohonte Allahun ose t'i pershkruante shok Atij. Nder
te tjerat, mbi gjoksin e tij vendosnin nje guri te madh dhe e lenin qe te digjej
nen diellin percellues, por ai perhere pergjigjej: "Nje! Nje!" ..L..:>-i, i,- si dhe u
thoshte atyre: "Pasha Allahun, sikur te dija ndonje fjale edhe me te rende, do ta
kisha thene."259
Ashtu u mbajt edhe Habib bin Zejd el-Ensariu260 kur Musejlem el-Kedhdhabi
e pyeti: "A je duke deshmuar tani qe Muhammedi eshte i Derguari i Allahut?
E ai <;do here ishte pergjigjur me fjalet: "Po, deshmoj!" E kur e kishte pyetur:
"A deshmon qe une jam i Derguari i Allahut?" - ishte pergjigjur: "Nuk jam
duke te degjuar!" Dhe u mbajt ashtu i palekundshem, derisa e prene copa
copa. 261
Ashtu ka qendruar edhe as'habi i njohur Abdullah bin Hudhejfe es-Sehmiu,262
te cilin, kur kishte rene rob lufte i bizantineve, e kishin sjelle te mbreti i tyre, i
cili i kishte thene: "Pranoje Krishterizmin, kam per te te lene te sundosh se
bashku me mua dhe kam per te te martuar me vajzen time!" Por Abdullahu iu
pergjigj: "Sikur te ma jepje tere pasurine tende dhe tere pasurine e arabeve,
nuk do te largohem nga feja e Muhammedit per asnje moment." Mbreti i
tha: "Atehere do te te vras!" Abdullahu iu pergjigj: "Une timen e thashe, e ti
vepro si te duash." Atehere mbreti urdheroi qe ta kryqezonin. Mbreti i tha qe te
kungohet dhe i urdheroi shigjetaret qe te qellojne rreth duarve dhe kembeve te
258

Shiko: (117/40

:"0jl

.,r,,--<i"

259

Shiko: (525/40 ".#' 0!1 pi

Fjala eshte per Habib bin Zejd bin Asim bin Amr el-Ensariun, vellain e Abdullah bin
Zejdit. Iben is'haku e permend ne mesin e ensarijeve te cilet kane marre pjese ne
marreveshjen e Akabese dhe shton se eshte ai qe u roberua dhe u vra nga Musejlemi. Iben
Sa'di transmeton se ka marre pjese ne Betejen e Bedrit, ne Betejen e Hendekut dhe ne betejat
e tjera.
Shiko: .(307/lo "'-!L.,..)'1"
26

261

Shiko: .(525/40 ".#' 0!1 .,r,,--<i"

Shiko: Behet fjale per Abdullah bin Kajs bin Addiu bin Sa'd bin Sehm el-Kurejshi es
Sehmiun. Nena e tij ishte Ummi Amina bint Harsani nga fisi Beni Haris. Islamin e ka pranuar
heret dhe per te thuhet se ka marre pjese ne Betejen e Bedrit. Musa bin Ukbe, Iben Is'haku
dhe autoret e tjere te vjetarit nuk e permendin. Rastin e tij me mbretin e bizantit e kemi
permendur me heret.
Shiko: (185/50 " '-:-1..i+:JI '-:-I.ii" J ,(296/20 :"'-!L.,..)'1" ,J j pl
262

432 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l.....1 .j 1y,J1 }I
J
tij, perseri duke e detyruar qe ta pranonte Krishterizmin, kurse ai refuzonte sa
here qe ia thonte ate. Mandej kishte urdheruar qe ta zbritnin, t'i sillnin nje
kazan te madh bakri plot me uje dhe te ndiznin zjarrin. Pasi uji vloi, sollen nje
rob musliaman dhe e hodhen ne kazan, qe Abdullahu te shihte me syte e vet
sesi po i shkriheshin eshtrat dhe mishi. Mandej edhe nje here i ofroi qe ta
mohonte Muhammedin dhe fene e tij, por ai perseri refuzoi ta bente kete, e
atehere mbreti urdheroi qe edhe ai te hidhet ne kazan.
Derisa po e ngrinin per ta hedhur ne kazan, ai qau. Pastaj iu drejtua mbretit:
"Mos mendo se jam duke qare nga frika! Jo, une jam duke qare nga gezimi.
Une jam vetem nje njeri qe ne kete kazan do te mundohet vec;se disa c;aste ne
rrugen e Allahut, prandaj do te deshiroja te kisha aq jete sa kam qime ne trupin
tim dhe qe secilen prej tyre ta sakrifikoj keshtu ne rrugen e Allahut."
Ne disa versione thuhet se mbreti e kishte mbyllur dhe ia kishte ndaluar disa
dite ushqimin dhe ujin dhe pastaj i kishte derguar vere dhe mish derri, ndersa
ai as nuk i ishte afruar. Mandej e kishte thirrur dhe e kishte pyetur: "C:::fare te
pengoi qe te mos hash?" Ai ishte pergjijgur: "Ne situate te tille e kam te lejuar
ushqimin, por nuk desha te te ofroj rast qe te kenaqesh." Atehere mbreti i
kishte thene: "Atehere me puth ne balle dhe do te te liroj !" E ai shtoi: "A do t'i
lirosh edhe roberit e tjere muslimane?" Kur i kishte thene se po, e kishte
puthur ne balle dhe ishte liruar se bashku me roberit e tjere muslimane.
Kur u kthye, Umer bin el-Hattabi tha: "Secili musliman e ka per detyre ta
puthe ne balle Abdullah bin Hudhafen, e une do ta bej i pari." Ishte ngritur dhe
e k.1s hte put h ur.263

Llojet e detyrimit:
1. Te detyruarit me dhune, me tortura te renda dhe te ngjashme, kur nuk ka
tjeter zgjedhje dhe me kusht qe kjo te jete kunder vullnetit. 264 Per kete lloj te
detyrimit eshte shpallur sureja En-Nahl.

c_? :; :, \.(- :, ; fi:; u ;:t :-U fa:;

-c y1 :, :-u1 1:(p j5J
.,..

.,..

,.1

.,.

0/

:il

:1'

.,..

;;1,

.,..

,,..

0 J

.,.. .,..

"Ai qe pas besimit te tij e mohon Allahun, me perjashtim te atij qe

detyrohet (per te mohuar), e zemra e tij eshte e bindur plotesisht me
263

Shiko: .c526/4(_) :'_; .:r-1

264 Shiko: ,..,n5:J1 .J"i4....,.,p..o c523
d') :Jl.;.)1 ..i..,,!:1 L-.,'JJ 01 J r'}.....1 yi.5

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>LiI

J f--1}.1_,

f..

_,J1 433

besim, por jjala eshte per ate qe ia hap gjoksin mosbesimit, ata i ka
kapur hidherimi nga Allahu dhe ata kane nje denim te madh." [En
Nahl: 106]
2. Kercenimi gjate te cilit njeriu eshte i privuar nga vullneti i vet i mire, por ne
teresi nuk eshte i privuar nga zgjedhja. Rasti i tille eshte ai ne te cilin njeriu
mes dy te keqijave mund ta zgjedhe ate me te voglen, sir; eshte rasti i Shuajbit
\ me popullin e tij, i cili i ka ofruar te zgjedhe: te kthehet ne mosbesim ose te
largohet nga qyteti i tyre. 265
1_;1
,.,

.,.

:;:,

,.,.

Jjj\
u:JI JL;
J :. ::\4 & ,,.)._J ,,.,,."---:,; ,,, IJ\ 0!.U\
.,,
.,,
$,

.,._

.,,

_.,.

01 <lJI pl J.!(88)Jl5'
/

,.,)

,,.

:f,

jJ3i JL; Ll.A

,;

,,,.

.,,.

:;,

c_} 0
.ii

.. ,,..

J,,..

y-:) ji G;)
,,.
,,:

,,.

"Paria, qe ishte kryelarte, nga populli i tij tha: "0 Shuajb, ne do te

debojme ty dhe se bashku me ty edhe ata qe besuan nga Jshati yne,
ose patjeter te ktheheni ne Jene tone." Ai (Shuajbi) tha: "A edhe
nese ne nuk e deshirojme ate (kthimin)? Ne do te kemi shpifur
genjeshter ndaj Allahut nese kthehemi ne Jene tuaj (idhujtare), pasi
qe Allahu na shpetoi nga ajo. Nuk eshte per ne te kthehemi ne te
vetem nese eshte deshira e Allahut, e Zotit tone. Zoti yne ka
perJshire me diturine e Vet fdo send, ne ju kemi mbeshtetur
Allahut. Zoti yne, vendos mes nesh dhe mes popullit tone gjykimin
Tend te drejte, se Ti je me i miri gjykates." [El-A 'raf 88-89]
Kercenimi i llojit te ketille nuk eshte i lejuar te pranohet ne baze te ajetit te
cituar dhe ne baze edhe te nje ajeti tjeter ne te cilin i Lartesuari thote:
:;:;

,,, ,,.

,,:

,,.

,,..

! ,,. ,,,

:;,

:;,

Gi J
J:; c..J"
,,,
,,,.

,,

<lJI yl..W" c..J"GI G <lJI c_} JI b <lJ CT

,,.

.,.

,,.

. L..., r
1::_t,
,,.
.,.

, , <s'
JJ.>....,o
,,.
.. .,,

,,,

,.,.

.,.

,,..

.. .,.

,,.

,,,. ,,,.

,.,.

.,._

ill\,'l'i
'(':-:_\JI I :'I 2).;'' '. , r b,. c...r'J
J r--
.,,,. '-" .J 0-4,,.. '. ,.,.,I'
:;:,

,.,.

,,.

,,,.J

, '

,,

.,._J

,,.

"'

,,.

.,,

434 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - fJ...... 1

J 1}.1J }1

"Ka disa njerez qe thone: "Ne i kemi besuar Allahut",- e kur goditet
me ndonje te keqe per shkak te (rruges se) Allahut, ai sprovimin
prej njerezve e trajton si denimin e Allahut (prej te cilit njerezit ikin
prej besimit ne mosbesim), e nese vjen ndonje fitore prej Zotit tend,
ata do te thone: "Ne kemi qene me ju!" Po a nuk eshte Allahu qe e
di me se miri per ate qe eshte ne zemrat e njerezve?" [El-Ankebut:
10/
3. Shtypja (neperkembja), gjate se ciles i shtypuri nuk torturohet dhe as nuk
kercenohet, vetem se gjendja e tij ne te cilen gjendet i eshte imponuar nga te
tjeret,_perkunder deshires se tij, si9 ka gene rasti me muslimanet e mbetur ne
Mekke, te cilet nuk kane bere hixhret.
Nese gjendja e ketille e te keqtrajtuarit eshte kushtezuar me dobesimin e tij qe
te dale nga kjo gjendje dhe, sikur te kishte pasur mundesi do te kishte dalur
nga ajo pa e J?asur parasysh 9mimin dhe sakrificat, te shpresojme se Allahu ka
per ta falur. 2 6
E nese eshte ne gjendje qe te dale nga ai vend, por nuk e ben pasi frikesohet
nga pasojat, atehere me te lidhen fjalet e shejh Then Atikut dhe te tjereve, te
cilat i kemi cituar me pare. Then Tejmijje mbi kete thote: "Gjate kam studiuar
te gjitha meth'hebet dhe kam vene re qe ketij problemi te gjithe i qasen ne
menyra te ndryshme dhe se ka shume lloje te detyrimit. Detyrimi me fjale nuk
eshte i njejte me detyrimin ne veper. Ahmedi thote qe nuk ka detyrim te
vertete ne mosbesim pa torturirne dhe te goditura dhe qe fjalet nuk jane
detyrim. " 267
Fjala perfundimtare mbi detyrimin

Eshte me rendesi te permendet se duhet te dallohet se 9ka eshte detyrim i

vertete e 9ka ndjenje e frikes, e cila terheq pas lutje dhe madherim, sepse
ndjenja te ketilla jane roberim i llojit te vet.
Gjithashtu, duhet dalluar se 9ka eshte neperkembje e vertete e 9ka shpartallimi
i brendshem, nenshtrimi, humbja e besimit tek Allahu dhe harresa qe te
mbeshtetet ne Te.

266

267

Shiko: .(526<..f) :\y.W1 J..l..al.1'

Shiko: .(30<..f) :,r-- .;r.'i 't \i..ut'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,11 ij >1)1J > __,J1 435
Kjo per ate se njeriu, edhe ne situatat me te erreta dhe me te renda, merr fuqi te
papare dhe guxirn ne zerner, fuqi te cilen i Derguari i Allahut e ka quajtur
xhihad me fjalet: ". . . e nese kunder tyre lufton me zemer eshte besimtar. Pas
kesaj, nuk ka iman as sa kokrra e grurit. "268
Prandaj besirntari para jo te vertetes dhe padrejtesise kurre nuk guxon te
gjunjezohet, sado qofte e tmerrshme ajo, dhe ndaj saj nuk guxon te tregoje
mirekuptim dhe dashamiresi. Ky eshte xhihadi i vertete i zernres ! Pas betejes
se Uhudit i Lartesuari i ka porositur besimtaret:
(:' <lll I ' .

J,

''L:,of WI:,,

('"+!

, pJ

G" < 0
.fr;'

_r-J.!

'1:t.;

'.

'.

\S''

u-: J.

"E sa te Derguar pati qe se bashku me te luftuan turma te medha

besimtaresh dhe per ate qe i goditi ne rrugen e Allahut ata nuk u
dobesuan dhe as nuk u perulen. Allahu i do durimtaret. Fjala e tyre
nuk ishte tjeter pos vetem te thonin: "Zoti yne, na i Jal mekatet tona
dhe leshimet ne punet tona dhe na forco ne vendet tona (ne lufte), e
ndihmona kunder popullit jobesimtar !" Ndaj Allahu ua dha atyre
shperblimin e kesaj bote dhe shperblimin me te mire te botes tjeter;
Allahu i do punemiret. 0 besimtare, nese u nenshtroheni
jobesimtareve, ata ju kthejne prapa aty ku ishit (ne kufer) dhe
atehere do te jeni te humbur. Sepse vetem Allahu eshte Ndihmetar
juaji dhe Ai eshte me i miri ndihmes." [Ali-Imran: 146-150}
As'habi i njohur Abdullah bin Mes'udi, Allahu qofte i kenaqur me te, thote:
"Njeriu i cili e urren di<;;ka te keqe por nuk mundet ta menjanoje, mjafton qe
Allahu e di qe ai kete e urren me zemer." E shenje e urrejtjes eshte qe ai te
terhiqet dhe mos ta beje ate.
Kur zemra arrin ta mposhte shpartallimin e brendshem dhe ta ruaje fuqine per
te perballuar te paverteten, sado e fuqishme qofte ajo, e perkrah te gjitha
268

Shiko: . .:.iu:JI y\ c50c. ,70/to

436 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')\...,\

J >1_p.J1J >'ll _,J1

ketyre arrin ta ruaje kontrollin e sjelljes, ky eshte argumenti me i mire i te

terhequrit. Nga ana tjeter, mosnenshtrim ndaJ detyrimit eshte lufta me zemer, e
cila ka efekt te fuqishem ne jeten e njerezve. 69

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ':)....,.\ s-l}IJ s-'l_,ll 437

K R E U Ill
PASQYRA PRAKTIKE E APllKIMIT TE DASHURISE NDAJ
TE MIRES DHE URREJTJES NDAJ TE KEQES

Dikurdhe SOI
KAPITUlll I PARE

Si e praktikonin dashurine ndai te mires dhe

urreitien ndai te keqes pasuesit e tradites se
shendoshe?

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')l..,1 s.lp.lJ s.'Jyl 439

Kapitulli i Pare
SI E PRAKTIKONIN DASHURINE NDAJ TE MIRES
DHE URREJTJEN NDAJ TE KEQES PASUESIT E
TRADITES SE SHENDOSHE?

Me heret kemi folur mbi popujt e lashte te cilet kane jetuar para ummetit te
Muhammedit - I kemi permendur disa udhezime dhe shembuj nga koha e
misioneve, por keto, duke qene se kane te bejne me shembuj te
mrekullueshem, nuk mjaftojne. Duke pasur parasysh rendesine e tyre te
madhe, ketu do t'i trajtojme me hollesisht.
<;do teori e pazbatueshme praktikisht eshte mashtrim i vertete, sepse me te
verteten dhe realitetin nuk ka kurrfare lidhje.
Prandaj, zbatimi praktik i dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes
eshte kuptimi i vertete i besimit se "nuk ka Zot pervec;: Allahut dhe qe
Muhammedi eshte i Derguari i Allahut."
Ne pergjithesi eshte e njohur qe te paret tane te mire te ketij ummeti, pasuesit e
tradites se shendoshe, perhere e kane percjelle me endje dhe kenaqesi kete
rruge dhe e kane zbatuar me perpikmeri ne jeten e tyre praktike. Per me teper,
duke folur mbi te kaluaren e Islamit dhe te muslimaneve, jane nxitje dhe
udherrefim per ata qe vijne pas tyre, te cilet i pasojne dhe shkojne pas hapave
te tyre.
Ata, Allahu qofte i kenaqur me ta, me teper se c;do gje c;monin imanin,
begatine me te cilin i ka shperblyer Allahu dhe Drita e Tij, Sheriati, qe Ai e
shpalli permes te Derguarit te Tij Muhammedit ,t

..::.,W,b.11
c.)
c.)
.,.
- ,, :;_s-- J'GI
,,,
- .,,. .,,.I}
,,, - ,,,
,,,

J,,

,,

,,

,,.

G;..;,.J ;l! 0\5" ::_;.:,i

I)

.,.,,,

'. lSis '. " 2..ll I', .

I: I.Y1\5" Lo J-!

, J-.J , !

,,,

,,,

,,.

'.

"Valle, a eshte ai qe qe i vdekur kurse Ne e ngjallem dhe i dhame

drite, me te cilen ecen mes njerezve, si ai qe ka mbetur ne erresira ( i
humbur) dhe nuk mund te shpetoje nga ajo? Ja, keshtu (si ketij ne
erresire) iu duket mire mohuesve ajo qe veprojne." [El-En'am: 122}

440 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')l....,1

,p-1,.,, 'l}I

Ata, Allahu i meshirofte, kane ditur ta 9mojne edukimin nen kujdesin dhe
mbikeqyrjen e te Derguarit te Allahut edhe me fjale edhe me vepra. Ata e
kane ditur se nuk ishin duke i sherbyer nje race, nje populli apo nje vendi dhe
se nuk ishin duke luftuar per interesat e tij apo per mireqenien e tij. Ata nuk
besonin se nga te gjithe popujt dhe nga te gjitha vendet ishin me te zgjedhurit
dhe ne arenen boterore nuk kishin dale me qellim qe te formonin nje "mbreteri
arabe", nen tempullin e te cilit do te beheshin te rendesishem dhe te dalluar
dhe te kenaqeshin ne begatite dhe komoditetet duke i nxjerre njerezit nga
pushteti bizantin dhe persian dhe duke i futur nen pushtetin arab. Perkundrazi,
ata u ngriten qe ta lironin njeriun nga roberimi ndaj njeriut, cilido qofte, dhe ta
udhezonin ne roberimin vetem ndaj Allahut, mu ashtu si<; e ka shpjeguar Rebi
bin Amiri, perfaqesuesi musliman te Jezdexhridi: "Ne Allahu na ka derguar qe
ta lirojme (boten) .popullin nga roberimi ndaj njeriut dhe ta udhezojme ne
roberimin ndaj vetem nje Zoti, qe ta nxjerrim nga ngushtica ne hapesirat e
kesaj bote dhe qe nga tiranet e feve te tjera ta vendosim ne drejtesine e Islamit,
ne te cilen te gjithe njerezit dhe te gjithe popujt jane te barabarte, sepse te
gjithe njerezit rrjedhin nga Ademi, kurse Ademi eshte nga dheu ..."
Muslimanet fene, diturine dhe etiken nuk e kane ruajtur vetem per vete, por ia
kane transmetuar edhe te tjereve, e kur kishte te bente me pushtetin dhe te
drejtuarit, atehere kerkohej kualiteti dhe besnikeria ndaj Islamit e jo perkatesia
e prejardhjes. Kjo ishte reja e bekuar e shiut e cila ka ujitur te gjitha kodrat dhe
fushat. Nga shiu i bekuar i kesaj reje kane perfituar te gjitha vendet dhe te
gjithe popujt, varesisht nga ajo sesa toka e tyre ishte pjellore dhe e rralle. 1
Ne nje vend eshte e pamundur te numerohen te gjitha fushat dhe shembujt ku
ka ardhur ne shprehje zbatimi i drejte i dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes
ndaj te keqes ashtu si<; e kane praktikuar te paret tane te mire, pasuesit e
tradites se shendoshe, meshira e Allahut qofte mbi ta.
Une do te permend vetem nje pjese nga ajo, e cila mjafton qe te arrihet
paraqitja e vertete dhe pasqyra e gjalle e shembujve te shkelqyer te
besimtareve permes te cileve Allahu ka dashur te paraqese persosmerine e
kesaj feje, qe e tere bota ta dinte se ajo eshte reale dhe ideale2 kur gjenden

1 Shiko: . J cl27-126 :1 .1, fw1 ..,-,;- 11.,

'-"")
Qe te fitohet pasqyre sa me e plote mbi idealizmin dhe realitetin e Islamit, do te ishte mire te
lexohej libri ._..')\...,1 J.,....,_11 ..,.aJi.......:-' nga profesor Sejjid Kutubi, e vei;:anerisht kapitulli 1_,!1 j...aj ,
pastaj libri '9'j.__..,1 .,.,i1 nga Muhammed Kutubi, por veshtrim i vei;:ante te hidhet ne
2

kapitul!in e fundit te Vellimit te pare te atij Jibri 'r')\...,IJ i.l.l WI',

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L...I

iJ s.lylJ s. yl

441

pasues te afte dhe besnike te denje qe e bartin dhe e transmetojne ne emer te

Allahut sinqerisht dhe me besnikeri, me nder dhe dinjitet.
Ne shembuj te tille marrin pjese edhe qendrimi i shokeve te te Derguarit te
Allahut ndaj Ka'b bin Malikut, Allahu qofte i kenaqur me te, dhe dy te
tjereve qe nuk moren pjese ne fushaten ushtarake te Tebukut, pas se ciles u
shmangeshin atyre derisa erdhi shpallja se pendimi u ishte pranuar.
Shikojeni kete bojkot ndaj tre as'habeve te te Derguarit te Allahut te cilet
'
jane falur pas tij ne xhamine themelet e se ciles jane te vendosura mbi besimin
ndaj Allahut! Te gjithe u shmangeshin atyre, nuk u flisnin asnje fjale e madje
as selam nuk u jepnin ! A mund te gjesh sot musliman i cili heq dore nga ata te
cilet e kundershtojne Allahun, te Derguarin e Tij dhe bejne 9regullime ne
toke?
Nese deshiron te shohesh se 9fare besnikerie kane pasur muslimanet ndaj fese
dhe vellezerve te tyre besimtare, madje edhe te atyre te cilet jane braktisur
edhe nga shoket me te mire dhe miqte me te afert nga njera ane dhe nga ana
tjeter gjetjen e pasurise terheqese dhe arritjen e vendit dhe pozites se larte ne
kete bote, te mjafton shembulli i as'habit te njohur Ka'b bin Malikut, Allahu
qofte i kenaqur me te, te cilit, se bashku me te tjeret qe munguan ne fushaten
ushtarake ne Tebuk, sipas urdherit te te Derguarit te Allahut , i shmangeshin
te gjithe shoket dhe miqte e deriatehershem, madje edhe gruaja, e cila e kishte
braktisur dhe kishte shkuar te prinderit e vet.
Ne rrefimin tjeter mbi kete rast Ka'b bin Maliku, Allahu qofte i kenaqur me te
rrefen: "Derisa isha duke kaluar neper tregun medinas, papritur degjova nje
Nabetijas, i cili nga Shami kishte sjelle ushqim per ta shitur ne Medine, sesi
ishte duke pyetur se ku gjendej Ka'b bin Maliku. Populli ishte tubuar rreth tij
dhe i tregonte per mua. Kur m'u afrua, fshehurazi me dorezoi letren e mbretit
te Gassaneve, ne te cilen shkruante: "Degjova qe miku yt te largohet dhe te le
anash. Zoti nuk ta ka caktuar qe te jetosh ne nenshtrim dhe skamje. Prandaj,
eja tek ne, ne do te te ngushellojme dhe do te te afrojme 9do gje qe do te
deshirosh!" Kur lexova mendova: "Ja, edhe nje sprove!"- dhe e grisa ate, e
hodha ne zjarr dhe e dogja." 3
Te verteten e ka thene Ka'bi, Allahu qofte i kenaqur me te: "Ja edhe nje
sprove!"
Me te vertete kjo ishte sprove e madhe, por dashuria e tij ndaj Allahut, fese se
Tij, te Derguarit dhe besimtareve, perkunder te gjithave, shmangies se tyre nga
3 Shiko: l..l>.!i 1 ),l1J ,.!.lli.. .;r. .:...; Y ,.,,jw.1 yi.::S' c4418c ,113/8 : .,,)""',.11 u. 1
0
ct68-t66/4o '.; .;i11 _,,...;; J ,c601110 :'.,,_.r.hl1 _,,...;;

442 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

')l...1

-P

s.l}IJ s. _,J1

njera ane dhe premtimeve nga ana tjeter, ka qene me e forte. Nga ana tjeter,
hedhja e letres se mbretit te Gassaneve dhe djegia e saj nga ana e tij, nese flet
mbi die;, flet mbi urrejtjen e tij ndaj mosbesimit dhe mosbesimtareve.
Vereje mire kete mision ! Vereje mire kete sinqeritet ne dashamiresine dhe
dashurine ndaj Islamit dhe muslimaneve, ndersa urrejtje ndaj mosbesimtareve,
mosbesimit dhe provokimeve te kesaj bote dhe kenaqesive te cilat tek Allahu
nuk peshojne as sa nje krah mushkonje.
Duke folur mbi rastin e Ka'bit, Then Haxheri thote: "Qendrimi i Ka'bit tregon
mbi forcen e imanit dhe dashurine e tij te thelle ndaj Allahut dhe te Derguarit
te Tij. Sepse, po te mos ishte keshtu, dikush qe do te ishte ne pozite te tij, i
braktisur dhe i Jene anash, veshtire eshte per t'u paramenduar se do te duronte
c;ka ka duruar ai dhe se deshira per respekt dhe per pasuri nuk do ta shtynte qe
t'i braktiste ata te cilet e kishin braktisur ate, aq me pare kur mbreti e therret
dhe i garanton se nuk do ta detyroje qe ta lere fene e vet. Nderkaq, Ka'bi nuk
mundi te shikonte me indiference aferen per blerjen e tij dhe ishte hidheruar, e
kishte grisur dhe e kishte djegur letren duke refuzuar jeten komode e duke u
percaktuar per vuajtje dhe mundime, te gjitha keto prej dashurise ndaj Allahut
dhe te Derguarit, sepse nuk i kishte harruar fjalet e te Derguarit qe Allahu dhe i
Derguari i Tij per te duhet te jene me te dashur se c;do gje tjeter."4
Shembullin e dyte te shkelqyer e gjejme ne rastin e Abdullah bin Hudhafete
Es-Sehmiut, i cili eshte mbrojtur guximshem para mbretit bizantin, pasi qe me
premtimin se do ta marre per ndihmes, ky u perpoq ta lekundte dhe ta shtynte
qe te pranonte Krishterizmin dhe me vone e kercenoi se do ta vriste dhe do ta
digjte nese nuk e bente kete. Por ky nuk pranoi asgje, perkundrazi, refuzoi
gjithc;ka.
Te gjitha keto jane argumente te verteta qe flasin qarte se deri ne c;fare mase ka
qene i rrenjosur imani ne zemren e tij dhe sa ka qene e zhvilluar dashuria ndaj
Islamit dhe muslimaneve. Nese shembulli i Abdullah bin Abdullah bin
Ubejjes, i cili ishte ndalur ne hyrje te Medines dhe te atin e tij nuk e kishte
lejuar te hynte ne te derisa e kishte lejuar i Derguari i Allahut ishte
'
shembull i shkelqyer, shembulli i Ebu Ubejdes, Allahu qofte i kenaqur me te,
eshte edhe me i shkelqyer dhe me i habitshem. Ne te vertete, ne Luften e
Bedrit ai ka vrare te atin e vet mosbesmtar, i cili luftonte kunder Allahut dhe te
Derguarit te Tij - As dashuria me e afert familjare, lidhja e atit dhe e birit,
nuk e pengoi Ebu Ubejden qe te tregoje dashurine ndaj te mires, te ndalet ne
anen e Allahut dhe t'i ndihmoje te Derguarit te Tij ' fese dhe besimtareve, te

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l...1

.J s.lpllJ s._,.11

443

zbrapset nga e keqja dhe te niset ne lufte kunder armiqve te Allahut, pra edhe
kunder te atit, i cili kishte pranuar qe te qendronte ne anen e shejtanit, i cili
ben lufte kunder besimtareve.
Jo vetem kaq. Veprat biografike dhe historike paraqesin edhe nje rast me Zejd
bin ed-Dethneten,5 Allahu qofte i kenaqur me te, te cilin pas fushates ushtarake
ne Rrexhi' C:---?.)' J-!., e kishte riblere Safvan bin Umejjneja qe ta vriste dhe te
hakmerrej per te atin, Umejje bin Halefin. Zejdin e kishin nxjerre ne Ten'imi,
ku ishin grumbulluar nje grup i kurejsheve. Ne mesin e tyre ishte Ebu Sufjan
bin Harbi, i cili, kur kishte dale per ta ekzekutuar, kishte thene: "Zejd, pasha
Allahun, na trego te verteten. A do te deshiroje tani qe ne vend tendin ketu te
ishte Muhammedi dhe qe atij t'ia hiqnin koken, ndersa ti te ishe ne shtepine
tende?"
- Pasha Allahun - ishte pergjigjur Zejdi - nuk do te deshiroja qe Muhammedin,
aty ku eshte tani, ta shponte as ferra e qe une te isha ne shtepine time dhe ne
mesin e familjes sime." Atehere Ebu Sufjani deklaroi: "Kurre nuk kam pare
dike qe e duan aq shume shoket e tij si Muhammedin",- dhe pastaj e kishin
vrare Zejdin, Allahu qofte i kenaqur me te. 6
Shikoeni sesa te fuqishme ishin dashuria e Zejdit, sakrifikimi dhe dashamiresia
ndaj te Derguarit ii. Per te ishte me e dashur qe, ne situaten ne te cilen
ndodhej, te vdiste, sesa ta therte ferra te Derguarin ' e jo me t'i ndodhte
di9ka!
Ky eshte shembulli i perkushtimit te vertete i formuar mbi besimin e forte ne
shpirterat e besimtareve. Vetem besimi i tille ka mundur qe t'i ofroje
njerezimit shembuj te ketille te shkelqyer, 9fare askund ne toke nuk jane te
shenuar.
Imam Ahmedi e te tjeret nga Enes bin en-Nadri, Allahu qofte i kenaqur me te,
i cili me ndikimin e rrethanave nuk ka marre pjese ne Luften e Bedrit,
transmetojne se fliste: "Ne luften e pare te udhehequr nga i Derguari i Allahut
kunder idhujtareve une nuk kam marre pjese. Nese Allahu me jep rast qe te
marr pjese ne ndonje lufte tjeter kunder idhujtareve, keni per te pare se 9fare
kam per te bere." Kur gjate Iuftes se Uhudit shigjetaret ishin terhequr dhe i
kishin lene muslimanet pa mbrojtje, ai kishte thirrur: "O Zot, une te kerkoj
5

Fjala eshte per Zejd bin ed-Dethnete bin Mu'avij bin Ubejd bin Amir bin Bejadiju el
Ensariun, pjesemarres ne betejen e Bedrit dhe te Uhudit.
Gjate marshimit ne Bi'r Meune ka qene ne prapavije, ashtu qe idhujtaret e roberuan.
Kurejshitet e kane ekzekutuar ne Ten'imu. Shiko: .(565/Io 1.,p1
6 Shiko: (181/30 :rL.!..A, .:r-"l a_.c-J1' .J ......ai1 fa1

444 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')l...,1

.J 1)1J _,)1

falje per ate 9ka kane bere keta (shoket e tij) dhe e mohoj ate me te cilen kane
ardhur keta (idhujtaret)!" Mandej u nis perpara dhe nen Uhud kishte takuar
Sa'd bin Muadhin, i cili i tha: "Une jam me ty!" Sa'di me vone tregonte: "Nuk
mundja te beja 9fare bente ai. Pas luftes ne trupin e tij jane gjetur tetedhjete e
ca goditje, disa me shpate, disa me shigjete, e disa me goditje te shtizes."7 Per
te dhe per shoket e tij thuhet se i Lartesuari ka shpallur fjalet:

J ::, J r+'.:

". . . e disa prej tyre e realizuan premtimin duke e dhene jeten, dhe ka

prej tyre qe jane duke pritur ... " [El-Ahzab: 23J

Te paret tane te mire, Allahu qofte i kenaqur me ta, mburreshin pa mase me

fene e tyre. Ata nuk lejuan qe t'i mashtroje pamja e jashtme e mjere e as qe t'i
habise fuqia dhe b6tekuptimet paraislamike te cilave i roberoheshin te tjeret.
Argumenti me i mire per kete eshte rasti me Rebi bin Amirin, Allahu qofte i
kenaqur me te, kur ishte pranuar te Rustemi. Roja e Rustemit ishte i armatosur
deri ne dhembe, me perkrenare ne koke dhe me uniforme te qendisur me ar.
Mbi dysheme ishin shtruar qilima te shtrenjte, kurse Rustemi ishte ulur mbi
fronin e arte. Rebiu kaleronte mbi kalin me jele te gjate '---'.}, me shpate ne

kellef, me shtize9 , me mburoje dhe me hark me shigjeta. Kur iu afrua

qilimit, i thane qe te zbrese, t'i heqe armet dhe t'i vendose mbi qilim. Kur
kishte shkelur mbi qilim, kishte zbritur, i kishte shpuar dy mbeshtetese ne te,
kishte futur frerin dhe kishte lidhur kalin. E pengonin, por nuk munden t'a
ndalnin. Mandej i thane: "Hiqi armet!",- e ai u pergjigj: "Nuk kam ardhur te ju
qe t'i heq armet kur do te deshironit ju! Nese nuk deshironi qe te hyj keshtu si9
deshiroj, une do te kthehem." Kete ia kishin treguar Rustemit, i cili e kishte
lejuar te hynte ashtu si9 ishte, duke i pyetur rojet: "A ka te beje vetem me nje
njeri?"
Rebiu ishte shfaqur me shtize ne dore dhe me majen e saj te hekurt i
permbyste dhe i shponte qilimat dhe jasteket zbukurues, ashtu qe asnje nuk
kishte mbetur i teri i paprere dhe i pademtuar. Kur iu afrua Rustemit, e kishte
ndalur roja dhe e kishte pyetur perse e beri kete. Ai ishte ulur mbi toke, e
kishte drejtuar shtizen dhe kishte thene: "Ne nuk duam te ulemi mbi kete
shtroje tuajen te begatshme." Pyetjes perse ka ardhur, i ishte pergjigjur
7

Shiko: .(394/6(:_) :'y!5 .:a.' _;:-JJ'J ,1/3(:_) :'.u-i

8 Shiko: '"y!5 _l'-!J1 Uifa '?i :,4)1
9
Shiko: <.!"_;:l1 :1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r")l....1

J s.1_p.J1 1 s._,ll

445

Rustemit: "Ne na ka derguar Allahu qe ata qe deshirojne t'i nxjerrim nga

roberimi ndaj njeriut dhe t'u tregojme rrugen e nenshtrimit vetem ndaj Allahut,
qe t'i nxjerrim nga ankthi i kesaj bote dhe t'ia tregojme gjeresine e saj, qe ta
nxjerrim nga padrejtesia me feve te tjera dhe t'u tregojme drejtesine e Islamit.
Ai me fene e Vet na ka derguar te krijesat e Tij qe t'i therrasim ne fene e Tij
dhe kush e pranon kete nga ne, edhe ne do ta pranojme nga ai dhe do ta leme
ne vendin e vet, por nese refuzon, do te luftojme kunder tij derisa nuk
permbushet premtimi i Allahut." Ndersa pyetjes "Cili eshte premtimi i
Allahut?" - ai ishte pergjigjur: "Xhenneti per ate qe vdes kunder atij i cili
refuzon ta pranoje, kurse fitorja per ate qe ia kalon dikujt." Atehere Rustemi
ishte pergjigjur: "Ju degjuam. A mund ta lini kete per me vone dhe te prisni
pak derisa te mendojme dhe mandej te merremi vesh?"
- Mundemi" - ishte pergjigjur Rebia.-Sa ju duhen, nje dite, dy?
- Jo - ishte pergjigjur ai- por derisa t'ju lajmerojme dhe derisa nuk
keshillohemi me keshilltaret tane dhe me prijesit e popullit." Kur Rustemi u
mundua t'i afrohej dhe ta merrte pelqimin e tij, i kishte thene: "I Derguari i
Allahut na ka mesuar, e sipas asaj veprojne edhe udheheqesit tane, qe
armikut tone te mos t'i lejojme qe t'i afrohet vesheve tane dhe qe kur takohemi
me ta te mos i japim afat me teper se tri dite. Ne do t'ju presim tri dite dhe
shiko me njerezit e tu se c;ka dhe si do te vendosesh. Pas kesaj, zgjidhe njeren:
Islamin dhe te te leme ty dhe vendin tend pa e paguar xhizjen dhe te na
ndihmosh nese je i pasur, por nese nuk je, ne do te te ndihmojme ty duke te
mbrojtur, ose shpalljen e luftes diten e katert. Para <lites se katert ne nuk do te
sulmojme, pervec; nese ju sulmoni te paret. Te garantoj qe pas te gjitha ketyre
qendrojne shoket e mi." Rustemi pyeti: "A jeni ju perfaqesuesi i tyre?"
- Jo, nuk jam - ishte pergjigjur. - Por muslimanet jane si nje trup ne te cilin c;do
pjese, edhe pjesa me e imte, mbeshtetet ne tjetren." 10
Kete pasqyre te besnikerise se ketyre viganeve edhe me mire e shpjegojne
fjalet e te Derguarit te Allahut . te shqiptuara ne luften e Tebukut: "Ne
Medine ka njerez te cilet jane me ju kudo qe kaloni dhe cilendo lugine qe i
kaloni."
- A vertete jane ne Medine?" - kishin pyetur.
- Po, ata jane ne Medine dhe kane arsye qe jane mbetur aty" - ishte pergjigjur.
Ky hadith eshte mutefekun alejhi. 11
10 Shiko: (520-519/3 '<$ph)1 ;11
(.)
II Shiko: Jl,,'.ilvl5(1911c_ ,1518/3o J<$.iW1vl5(4423c_ ,126/8o 1$)1
0

446 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L.,1 1}.1J _,J1

Shikojeni kete besnikeri dhe ndihme, madje edhe nga ata te cilet me arsye
kishin munguar ne lufte, edhe pse per shkak te rendesise se saj nuk eshte
dashur te mungonin. Madje edhe ata qe kishin mbetur, i percillnin vellezerit e
tyre te mbetur me duat (lutjet) e veta dhe me padurim i pritnin lajmet mbi ta.
Mjerisht te sotmit, te mashtruarit, te perkulurit dhe te magjepsur me
mosbesimtaret, muslimanet - sic; tha njeri prej tyre - "te kundershtaret e tyre
shohin miq te ndershem dhe besnik."
Ajo qe muslimanet e sotem duhet ta kuptojne eshte se nuk kane tjeter rrugdalje
por duhet ta marrin shembull dhe te shkojne ne c;do gje pas praktikes se te
Derguarit te Allahut dhe te pareve tane te mire, e para se gjithash ne
dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te keqes. Ata nuk duhet te lejojne
me qe te degjohen thirrjet e atyre te cilet lidhshmerine dhe dashamiresine e vet
e ushqejne ndaj Perendimit mosbesimtar dhe ndaj Lindjes ateiste dhe qe
perhere u perseritet tregimi i njejte se kjo eshte prapambeturi dhe kthim ne te
kaluaren.
Perkundrazi, vendosmeria e sinqerte dhe e forte e muslimaneve per t'iu kthyer
fese dhe per te zbatuar gjate jetes se tyre ligjin e Zotit (Sheriatin), eshte e
vetmja rruge e shpetimit dhe e suksesit edhe ne kete edhe ne ate bote. Tani ka
ardhur koha qe te ngrihen ne shkallen e cila kerkohet nga ata ne Fjalet e te
Lartesuarit:

:? 0 0U1 ;JrfJ 1;;..; J) 1}f J)

"E mos u dobesoni (fizikisht) dhe mos u deshperoni (shpirterisht)

derisa ju jeni me ti! lartet, po qe se jeni besimtare ti! sinqerte." [Ali
lmran: 139}

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>\....:,11 .j l}IJ ..,i1 447

KAPITUlll I BYTE

Si dukel sol pasuvra e dashurise ndai le mires dhe

e urreiUes ndai le keqes
Permbajtja e kapitullit:
-

Edukimi dhe arsimimi

Nje shembull i roberimit ndaj mendimit modern

Mjetet e informimit

Prezantimi i librave te orientalisteve

Shkollat - drejtimet ateiste

Perfundimi

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l...1 J ..1_pJ1_., .. .,i1 449

Kapitulli i dyte
SI DUKET SOT PASQYRA E DASHURISE NDAJ TE
MIRES DHE E URREJTJES NDAJ TE KEQES

Pas shqyrtimit te yeshtjes se dashurise ndaj te mires dhe urrejtjes ndaj te keqes
ne botekuptimin islam, deshmimit te rendesise se tij dhe paraqitjes se
shembujve te shkelqyer nga historia e hershme e Islamit dhe e muslimaneve,
eshte momenti te ndalemi ne qendrimin e muslimaneve te sotem ndaj kesaj
yeshtjeje dhe te percaktojme deri ne yfare mase jane ata te lidhur me te e deri
ku nuk jane, te analizojme se c;fare ka ndodhur me ta dhe te pyesim se a ka
ndonje shenje te ndryshimit te nje gjendjeje te ketille.
Ndoshta ketu do te tingellonte habitshem, por eshte me se e vertete, nese themi
se bota islame ne shekujt e fundit ka perjetuar prapambetje dhe lenie anash ne
ydo pikepamje.
Prapambetje ne besim, sepse ka pushuar se marri shembull te paret tane te
mire dhe eshte kthyer nga ana e perputhjeve dogmatike te importuara (ilmu-1kelamit) duke u drejtuar ne komentimin e filozofise greke, e cila me realitetin
e te mesuarit islam nuk ka kurrfare lidhjeje dhe jo vetem qe nuk i ben dobi, por
e shkaterron dhe e rrenon teresisht.
Prapambetje ne shkallen e besnikerise ndaj principeve te fese, sic; jane: lufta ne
rruge te Allahut, krenaria e perkatesise Islamit dhe identitetit te dalluar islam
dhe zevendesimi i kesaj me misticizmin, supersticionin, besimin e kote dhe
pasivitetin, te cilat, ne kete gjendje ne te cilen jane tani, u pergjigjen me se
tepermi armiqve te tyre.
Prapambetje ne te gjitha fushat e arritjeve shkencore, humbje e rolit
udheheqes, humbje e prestigjit dhe renie ne shkallen e meditesit pasi qe te
paret e tyre ne te gjitha shkencat (njohurite) e dobishme kane qene udheheqes.
Por pasardhesit e tyre, ne vend qe kete ta marrin si arritje te te pareve, kete
mundesi ia kane Jene armiqve te kesaj feje, te cileve kjo u ndihmoi qe te
arrijne aty ku kane arrritur. Dhe me ne fund, pasardhesit e ketille u kane ofruar
te tjereve paraqitjen e shtremberuar dhe te keqe mbi Islamin, kur dihet se
armiqte e (Islamit) kesaj feje,- te cilet deshirojne ta shuajne Driten e Allahut,
kurse Allahu do ta permbushe driten e Vet, madje edhe nese nuk u vjen mire
mosbesimtareve - mirepresin ydo sulm te gjithanshem ndaj Islamit.

'450 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - \ 1)1J .,,i1

Kunder botes isalme u vune ne levizje ushtare te shumte dhe ekspedita

pushtuese, por as tere ajo fuqi njerezore e as arsenali ushtarak nuk mjaftoi qe
armiku ta arrinte qellimin e deshiruar dhe pas mossuksesit te shuarjes se drites
se Islamit me ane te ekspeditave ushtarake, armiku vuri ne perdorim mjete te
tjera. Forma me e rende e invazionit armiqesor ka qene imponimi i kultures se
huaj dhe menyres se te menduarit, sepse kjo i ka dermuar muslimanet me teper
se te gjitha ushtrite dhe te gjitha lufterat se bashku.
E para qe armiku perpiqej te arrinte ishte futja e fares se dyshimit ne te
kuptuarit e muslimaneve duke perhapur ne mesin e tyre ide, si: <;fare lidhjeje
ka feja me rregullimin shoqeror? <;fare lidhjeje ka feja me ekonomine? <;fare
qendrimi ka feja ndaj individit, shoqerise dhe shtetit? <;fare lidhjeje ka feja me
sjelljet ne realitetin e perditshem? <;fare lidhjeje ka feja me ate se si dhe kush,
e ve9anerisht gruaja, duhet te vishet dhe duhet te mbathet? <;fare lidhjeje ka
feja me artin, me shtypin, me radion, me kinemate dhe me televizionin? Me
fjale tjera: <;fare lidhjeje ka feja me jeten ose me realitetin jetesor qe perjeton
njerezimi sot? 12
Qellimi i imperializmit, si9 thote Muhammed EI-Gazali, ka gene "formimi i
gjeneratave te tilla te cilat do te turperohen nga perkatesia e vet islame, te cilet
do te turperohen qe dikush nga intelegjencia e larte, ose nga shtresa nga e cila
rekrutohen njerezit e pushtetit dhe ndikimit, t' i shohe se jane (besimtare) fetare
dhe se jane duke kryer ndonje ceremoni fetare.
Te ketillet me teper do te deshironin qe t'i shihnin duke dale nga pijetorja sesa
nga xhamia. Te tilleve nuk u ben pershtypje te lavderohen se kane pas vetes
me dhjetera lidhje dashurie e kur ndonjerit prej tyre do t'i thuhej se i ka dy gra,
do te nxihej ne fytyre nga turpi. E qe te mendojne dhe te perpiqen te mesojne
ndonje ajet nga Kur'ani ose qe te veprojne sipas Sunnetit te te Derguarit te
Allahut te tilleve as nuk u bie nder mend!" 13
Mjerisht, imperializmi, gjithashtu ka arritur te edukoje ne mesin e
muslimaneve breza te cilat e refuzojne punen nen flamurin e Islamit, e nga
breza te atille rekrutohet "kolona e peste", e cila na turperon dhe na sjell
disfate ne 9do fushe. 14
Qe keto fjale te mos dalin si fraza boshe dhe derdhje e emocioneve ose sulm te
pabaze, si9 i japin verejtje shpeshhere, ne vijim do te citojme deklaratat e
12

Shiko: .(110'-"'> :.:i.:,ijA'

13 Shiko: . l.J\::!1 a...,hl1 ,(147 > :\:.,1.) r_\AS"'
'-"'
14 Shiko: .(39 ) :' ..,.-J1 )t..=-' _.h;1
JJ
<..I"'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')l....1

.J s-1}.IJ s-_,J1

451

dyshimta te armiqve tane - mosbesimtareve, te cilet jo vetem qe i shqiptojne,

par edhe i zbatojne ato. Nga ato do te shihet se vfare armiqesie tregojne ata
ndaj Islamit dhe muslimaneve, se kesaj feje i deshirojne vetem te keqija dhe se
permes dinakerive te ndryshme synojne t'i largojne mesimet e saj. Gjithashtu,
te pakujdesshmit, te dermuarit, paraardhesit e gjakut tone te magjepsur me ta,
te cilet flasin gjuhen tone dhe bartin emrat tane, ne to do te mund te gjejne
keshille dhe mesim.
Lexuesi i kujdesshem le te arrije ne perfundimin se cila nga keto eshte e
vertete e cila jo!
Ne kongresin e mbajtur ne Jerusalem, ne vitin 1935, duke iu drejtuar
misionareve te krishtere ne boten islame prifti Zwemer* fjale per fjale ka
thene: "Detyra e misionit te cilen ua kane besuar vendet e krishtera, ne vendet
muhamedane (muslimane) nuk eshte pagezimi (kryqezimi) i muslimaneve, kjo
per ta do te ishte nder dhe shpetim, par nxjerrja e muslimaneve nga Islami dhe
lenia pa lidhje me Zotin, e me kete edhe pa kurrfare kodesh morale, te cilat te
gjithe popujt i ruajne me kujdes ne jeten e vet. Ju, duke e kryer kete detyre te
besuar, do te jeni pararoje e pushtimeve imperialiste ne boten islame. Gjate
njeqind viteve te fundit i keni kryer me nder dhe si mund te jete me mire, per
vka ju urojne vendet e krishtera, te gjithe te krishteret se bashku dhe une
personalisht. Ju uroj per gjithvka qe keni arritur." 15
Me vane do te paraqesim pjesen e mbetur te citatit.
Edhe perkrah qartesise se mesazhit te te krishterit te permendur dhe urrejtjes se
tij ndaj Islamit, ne mesin e "muslimaneve" ka te tille te cilet, siv e kemi
paraqitur ne kapitullin e dyte te ketij libri, pohojne se miqesia e ndersjellte dhe
tolerimi i feve eshte i deshiruar. Nese kjo tregon divka, atehere tregon mbi
mosnjohjen e tyre totale te (kuptimit) nocionit Islam dhe rrezikut te armiqesise
te cilen e ushqejne armiqte ndaj tij.
Louis rx* ka thene: "Per disfaten e muslimaneve nuk eshte i mjaftueshem
sulmi ushtarak. Duhet sulmuar feja e tyre."
15 Shiko: _;_,,;1.;]1 lA.,hl1 ,(275 :Jdi .J11...,.. \::...'}IJ ''>W' JJ..i.c'
<.f')
* Fjala eshte per Samuel Zwemer-in (1867- I 952), dijetar dhe orientalist amerikan, redaktor i
revistes "Bota Islame" ne gjuhen angleze. Autor i nje numri te madh artikujsh dhe disa
librave mbi boten islame dhe marredheniet e Islamit me Krishterizmin, ne mes te tjerave edhe
i librit "Jesus nc "Jhjan" e Gazaliut".
* Luisi IX, mbret francez (1214-1270), nderrmares i kryqezates se shtate dhe te tetc kunder
muslimaneve. Ai me 1249-ten depertoi dcri ne Dumjat ne Egjipt, ku me 1250-n ne betejen tek
El-Mcnsuri u zu rob nga muslimanet. Ka vdekur ne Tunis, nga malaria, me 1270-n.

452 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\....,\

,pi,_, _,!1

Duke mos mundur te shikoje se si po zgjohen muslimanet dhe si po i kthehen

fese se vet, Islamit, nje armik tjeter ka deklaruar: "Ne bote ka filluar te shfaqet
nje fuqi e re, Islami. Thirrja ne Islam me kembengulje dhe perpjekjet qe
permes tij te vendoset rregullimi teresisht i ri i jetes eshte shenje per alarm,
sepse kjo nuk do te ishte kopje dhe as alternative e ketij rregullimi te sotem,
por rregullim (rend) ne te cilin do te kultivohej dhe do te ruhej identiteti islam,
zakonet dhe interesat e tij morale dhe materiale." 16
William Xhifort Belkraf thote: "Kur ne boten arabe nuk do te ekzistoje me
Kur'ani, Mekka dhe Medina, do te mund t'i shihni arabet duke u ky9ur ne
njedhen e kultures se civilizimit nga e cila s'i ka penguar askush tjeter perve9
Muhamedit dhe Librit te tij." 17
Perkunder qindra teksteve te ngjashem me te cituarit e mesiperm, te cilet deri
me nje 9ojne ne s'hkaterrimin e Islamit dhe ne nxjerrjen e muslimaneve nga
feja e tyre, mjerisht ne vendet islame mund te gjenden te tillet te cilet e
ndihmojne armikun ne realizimin e planeve te tij ose, per t'i kenaqur armiqte e
Islamit, e cungojne te mesuarit islam.
'rrofesori Abdulkadir Ava, Allahu e meshirofte, thote: "Disa vende "islame" u
Iejojne misionareve angleze, franceze, italiane dhe amerikane qe te hapin
shkolla misionare, ne te cilat propagandojne Krishterimin ne mesin e femijeve
muslimane dhe i largojne ata nga Islami. ka me teper, neper shkollat
shteterore e ndalojne studimin e historise islame, derisa ne te njejten kohe i
kushtohet kujdes maksimal studimit te historise se Evropes, kultures dhe
civilizimit te saj, dhe femijet mesojne se kjo eshte "kibla" e perparimit dhe e
begatise." 18
Nese keshtu eshte ne nivel qeveritar, si mund te jete valle ne nivel individual?
Me siguri edhe me keq. Ne 9do rast, nder individet dallohen dy lloje:
1. Dijetaret, intelektualet, te cilet ne historine moderne zene vend te dalluar.
Mbi ta, mbi levdatat dhe titujt e tyre, mbi te arriturat e tyre reformatore, e
Allahu e di edhe mbi 9fare ende, jane shkruar vellime te tera. Nderkaq, historia
me se miri e ka treguar dhe e ka zbuluar fytyren e tyre te vertete.
Nje prej tyre eshte edhe Abdurrahman El-Kevakibi, njeriu i cili numerohet
nder te paret te cilet perpiqeshin per ndarjen e fese nga shteti (pushtetit fetar
nga ai politik). Ai ne vitin 1899 botoi librin me titull "Ummu-1-Kura" '-'y4J1 (, i
16

Shiko: ,

17

Shiko:

)..,;\:J1 AA.,h]1 ,c94cf' ) \,.,')l.....'.i1 w1

18

Shiko:

.,.,;\:Ji AA.,h]1 ,c75 cf' ) :",..,;y\AJ1 w,}J ')l.....'.i1" p1

1399 ""-' ,c4 cf' )

,450 ).WI

<''-:i'i.fiJ1 1 ,y- .j\t. ) J1.r':"1

Js-. )liJ1"

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...1 ij s.l)IJ s.'-1_,ll 453
cili eshte perplot mendime kontraverse dhe sugjestione te dyshimta per
shprehjen e dashamiresise ndaj vendeve imperialiste evropiane. Nder te tjera,
ai ne nje vend thote: "Si shenje e falenderimit per mesimin e ofruar perpara
sunduesve te drejte, madje qofshin ata edhe jomuslimane, duhet te hapen dyert
e nenshtrimit disiplinor dhe nje here e pergjithmone te mbyllen dyert e marrjes
se pakufishme si shembull, madje ne qofte se kemi te bejme edhe me Umer
bin el-Hattabin!"19
Shembulli i dyte eshte Shejh Muhammed Abduhu, per te cilin profesor Gazi
et-Tevbe thote: "Kolaboracionizmi (bashkepunimi) i tij me okupatorin anglez
ka arritur ne shkallen me te larte - bashkepunim me orientalistet brenda ne
Angli. Besimin e tyre te pakufishem ne te dhe bashkepunimin e tij
shumevjear me ta e deshmojne dy nga letrat e tij, te cilat ia ka derguar Mister
Blentit si pergjigje ndaj lutjes se ketij te fundit qe muftiu te paraqese
mendimin e vet mbi politiken e re ne Egjipt dhe mbi ate se cila kushtetute do
te mund te ishte me e mire per Egjiptin. Tekstin e ketyre dy letrave e paraqet
Muhammed Reshid Ridaja ne vellimin e I-re te "Historise" se vet, faqja 899902. Ne letren e dyte, nen piken tre, ai shkruan: "Nese supozohet se disa
ministra do te jene angleze, supozohet se ata do te kene si ndihmes te tyre
egjiptianet. Ketyre ndihmesave te nenrenditur (te varur) egjiptiane, si jane
ndihmesministrat, duhet t'u jepet autorizim qe te kene ne dore te gjitha eshtjet
e lidhura me fene dhe te ngjashme me kete, gjithsesi nen mbikeqyrjen e
eproreve te vet, qe nepunesit egjiptiane te mos jene vetem !oder ne duart e
tyre, si eshte rasti tani.20"
Ja, keshtu mendon shejhu i ngritur ne qiell dhe i quajtur reformator i kohes se
vet!
Do ta paraqesim edhe nje shembull, shembullin e Abbas Muhammed El
Akkadit*, i cili ne librin e vet "Te menduarit eshte obligim islam" L....i:.u) 1
J.,,.o")L...! thote: "C::ka e pengon muslimanin qe te punoje per demokracin? C::ka e
pengon muslimanin qe te punoje per socializem? C::ka e pengon muslimanin qe
te punoje per kozmopolitizem? Cilat jane ato dispozita fetare qe nuk e lejojne
muslimanin qe ta pranoje teorine mbi evolucionin e qenieve te gjalla -

19 Shiko: t..,..:.,)11.L,, J_,.. (20-18 : JJ JJ J.P..ill '..,..-J1 a..ji yl.:5' J,;1

..f')
20 Shiko: .(37-35 :' ji,JJ L1 . ..,..,w.1 ....-')'...'.ii 1
J
..f') {-

*Abbas Mahmmud EI-Akkad (1889-1946) ka lindur ne Asuana. Poet i shquar egjiptian, kritik
dhe gazetar. Ka shkruar shume permbledhje poezish dhe punime me tematike islame.

454 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L..1

.J l}IJ }I

darvinizmin ose ekzistencializmin ne forme te persosur? ... Muslimanit feja nuk

ia ndalon te behet socialist."21
Une, si edhe te tjeret, e di se keto fjale do te nxisin habi dhe do te hasin ne
denim, sepse nuk perputhen me te zakonshmen. Prandaj vetem do ta citoj
profesor doktor Muhammed Muhammed Husejnin, Allahu e meshirofte, i cili
ne librin e tij jashtezakonisht te rendesishem: "Islami dhe civilizimi
perendimor" 4._,.;J1 ;;Jl'J (J...,,'jl thote:
"Ne kur kemi bere thirrje qe te rishqyrtohet dhe te rivleresohet roli i disa
njerezve, nuk kemi pasur per qellim t'ia zvogelojme rendesine dikujt, por ne te
njejten kohe nuk deshirojme qe ne shoqerine tone te instalohen idhuj te rinj te
cileve bota islame do t'u roberohet dhe do te mendoje se jane te shenjte (te
pagabueshem), qe te gjitha veprat e tyre jane te mira dhe se nuk eshte e drejte
te kritikohen.
Ne e dime se adhuruesit qe perhapin idete e tyre do te terbohen nese per
ndonjerin nga udheheqesit e tyre thuhet se ka gabuar, derisa njekohesisht
aspak nuk i shqeteson fakti qe as'habet e te Derguarit te Allahut permenden
ashtu si nuk lejojne ata qe te permenden lideret e tyre te "pagabueshem".
Ngjashem, atyre nuk u pengon aspak qe mbi "Shpaten e Islamit", Halid iben
Velidin, te paraqiten genjeshtra qe gjate lufterave (rriddes), nga lakmia qe t'i
merrte gruan, paska vrare Malik bin Nuvejren. Ata jo vetem qe i degjojne
genjeshtra te tilla, por edhe vete jane duke i perhapur.
Ata pranojne qe me akuzat e trilluara nga jehudi Then Sebe' te njolloset
historia e Uthman bin Affan - Dhunurejnit. Te gjitha keto i pranojne, por
njekohesisht nuk lejojne qe te perfliten idhujt e tyre, as ne kontekst
peraforsisht te ngjashem. Ata, pra, kerkojne lirine e te menduarit ne gjith<;ka
ku muslimanet jane njezeshem te pajtimit, e nderkohe nuk u japin te drejte
ketyre te fundit qe edhe ata lirisht te mendojne ndryshe nga ata. Ata vetes i
japin te drejte qe te korrigjojne, te hedhin poshte, te akuzojne per
paeksperience dhe te fyejne dijetaret me te shquar islame, madje edhe
themeluesit e shkollave juridike, por e ngrejne zerin pse zoterinjte e tyre idhujt - korriohen dhe pergenjeshtrohen me argumente te
pakontestueshme." 2
Ne nuk mundemi te mos i themi atij qe ka gabuar se nuk eshte ne te drejten
dhe atij qe ia ka qelluar te mos i themi: "Mire ke bere, Allahu te bekofte!"
21

Shiko: .(l 71 v") :yl1 'i.>w ',/f...,'P , j,;1J ,(958/4(.) :'l.iAJ1 ls22 Shiko: .(SOW"') :'4._jl1 o W-IJ f>l-'.i''
J

.,..y,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?')\...I 1.r.J1J .,JI 455

Prandaj, miqesimi i dijetareve te ketille, si dhe te ngjashem me keta, me

mosbesimtaret dhe tolerimi i tyre pa argument te forte eshte i papranueshem
nga pikepamja islame, sepse muslimanet shkojne vetem pas te Derguarit te
Allahut ' as' habeve te tij dhe paraardhesve te ndershem, pasuesve te tradites
se shendoshe, dhe pas askujt tjeter. Askush nuk ka te drejte, kushdo qofte ai,
qe me idete dhe veprat e veta te ndertoje ura miqesie me mosbesimtaret, e
atehere te pohohet se eshte perkrahes i Islamit ose reformator i madh !
2. Ne llojin e dyte bejne pjese ata te cilet i ka perdorur per vete imperializmi,
ata te cilet i ka pergatitur ne menyre teresisht te paster evropiane dhe ua ka
besuar rolin e afrimit te muslimaneve me kolonizatoret evropiane.
Ne llojin e ketille, nder shume te tjere, merr pjese edhe Taha Husejni, i cili ne
librin e tij "Ardhmeria e kultures egjiptiane" thote: "Nderkaq, rruga deri tek ai,
perparimi, nuk jane fjalet boshe, paraqitja e rrejshme dhe imagjinimi, por
ekziston vetem nje rruge, e cila eshte e qarte dhe pa kurrfare lakimi dhe
dredhije, e kjo eshte: Te nisemi rruges se evropianeve qe te jemi shoqerues te
tyre, qe te ndajme <;do gje qe eshte e keqe, e embel ose e hidhur, e deshiruar
ose e padeshiruar, e lavderuar ose e qortuar."23
Tani, pasi ne pika kryesore u njohem me qellimet e armiqve tane dhe u
hodhem nje veshtrim qendrimeve te disa intelektualeve te kohes sone te
mashtruar prej tyre, do te ishte mire qe te njiheshim me hollesite e planeve te
tyre famekeqe dhe me mjetet qe perdorin.

1. EDUKIMI DHE ARSIMIMI

Per diturine thuhet qe eshte me dy teha. Duke u nisur nga pikepamja se te'
besuarit islam i forte si shkembi nuk mundet te thyhet me dhune dhe arme, <;ka
nder te tjerash edhe jane perpjekur, armiqte e Allahut nga radhet e te gjitha
llojeve te mosbesimtareve, duke mos i duruar kushtrimet luftarake perpara
luftetareve te vertete ne rrugen e Allahut, iu rreken mjeteve me te rrezikshme,
me efikase dhe me dinake te luftes kunder Islamit; duke e mbuluar programin
e edukimit dhe arsimimit ne boten islame me ide te dyshimta dhe teori perplot
genjeshtra dhe te paverteta te mbeshtjellura me petkun e zbulimeve dhe
hulumtimeve shkencore.
Ne kete rruge armiqte e Islamit ve<;anerisht kujdeseshin per dy gjera:

456 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1

.J ,.1_.r.J1J ,.") _,J1

- qe te merrnin kontrollin mbi arsimimin brenda botes islame dhe

- qe te dergonin sa me teper femije muslimane per shkollim ne vendet e
jashtme.
Per kontrollin mbi programet arsimore brenda botes islame prifti Zwemer,
fjalet hyrese te te cilit i kam cituar me heret, thote: "Vellezer, ne kete periudhe,
nga pjesa e trete e shekullit 19 e deri me tani, i kemi marre teresisht nen
kontroll programet arsimore ne vendet islame, pa marre parasysh se a ka te
beje me vendet e pavarura, te cilat u jane nenshtruar te udhehequrit tone
indirekt, apo me vendet ne te cilat sundojne direkt te krishteret. Ne, ne te gjitha
ato vende: ne kisha, ne shoqata dhe shkolla te shumta, te cilat i kontrollojne
vendet perendimore dhe Amerika, ne qendra te shumta dhe te personalitetet e
shquara, qe ketu. nuk eshte e kendshme te permenden nje per nje, i kemi
themeluar celulat misionare me qellim te propagandimit te Krishterizmit.
Merita per kete para se gjithash u takon juve personalisht dhe formave te
ndryshme te bashkepunimit qe dhane rezultate te jashtezakonshme te cilat
njerezimi nuk i ka pare ndonjehere.
Ju me mjetet tuaja te sprovuara keni pasur sukses ne pergatitjen e terrenit qe te
gjithe intelektualet ne vendet islame te pranojne rrugen te cilen ju ua keni
trasuar: rruga e nxjerrjes se muslimaneve nga Islami. Ju keni ngritur brezin
musliman i cili nuk ka dhe as nuk deshiron te kete lidhje me Zotin. Ju i nxoret
muslimanet nga Islami pa i pagezuar ne te krishtere, e keni edukuar brezin e ri
ashtu si<; i pergjigjet imperializmit, brez i cili nuk do t'ia dije per mekate, qe e
do kenaqesine dhe pushimin, brez i cili kur meson, meson nga korniza, kur
tubohet, tubohet nga epshet dhe kur eshte duke u pergatitur per pozita me te
larta, perseri pergatitet me deshira dhe qellime te papermbajtura, shkurtimisht,
brez qe mund te perdoret per <;do gje."24
Dhe te verteten e ka thene pabesimtari. Ekziston brezi i edukuar me frymen e
Perendimit dhe me kulturen e cila nuk di dhe as nuk deshiron te dije per
kurrfare lidhjeje me Zotin !
Duke u nisur nga pikepamja e ketij kryqaliu famekeq, Lord Cromer (18411917), perfaqestiesi suprem britanik ne Egjipt (1883-1907), gjate kohes se
pushtimit ka ngritur Akademine Viktoria, ne te cilen gjate pushtimit anglez
eshte shkolluar dhe edukuar brezi i politeisteve te ri, lidereve dhe njerezve me

24 Shiko: .(276 ) :'.'j.,)1 JJ.b,-'

...f'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f:>LI .J s.l}IJ s. '1 _,ll 457

ndikim, te cilet pas tyre do te beheshin instrument i imperializmit perendimor

ne zbatimin e interesave te tij ne vendet islame. 25
Ne Egjipt do te vije edhe Denlopi (1840-1921 ), kryesuesi i teologjise
britanike, me detyre qe ta hartoje projektin e politikes se arsimimit ne Egjipt, i
cili gjithsesi kujdesej qe projekti te behej ne perputhje me idete e Zwemerit
mbi prodhimin e brezave te cilat nuk njohin Zot.
Argumenti me i mire per kete eshte qe oreve te mesimit te fese nuk u jepej
kurrfare rendesie. Ne te mesoheshin vetem disa informacione baze; se Islami
ka ardhur qe ta luftoje adhurimin e statujave, qe te adhurohet vetem nje Zot
dhe qe te ndalohet varrimi i vajzave te gjalla. Gjate zgjedhjes se
mesimdhenesit te lendes fetare kujdesej qe ai te ishte me i moshuari nga te
gjithe mesimdhenesit e tjere, ne paraqitje te dukej me i dobeti, dhe kur afrohej
fundi i vitit shkollor Jenda, edhe keshtu si ishte, largohej nga programi. 26
Ne oret e lendes se historise studenteve nuk u flitej mbi ate qe Islami ka ardhur
qe te luftoje kunder te gjitha formave te politeizmit. Studenteve u jepej vetem
nje pasqyre e shkurter mbi fillimin e Islamit dhe se Islami ka ardhur qe te
ndryshoje paditurine dhe arabet e zhytur ne idhujtari, flitej mbi grindjen e
shtresave sunduese mes veti e ne anen tjeter mbi jeten brenda shoqerise islame
nuk behej fjale fare, si<; nuk behej fjale mbi heroizmin dhe trimerine e
muslimaneve, mbi zbulimet dhe mbi rrjedhat shkencore islame. Te gjitha keto
fshiheshin nga studentet, derisa ne te njejten kohe studiohej gjeresisht historia
e Evropes, rilindja e saj, njerezit dhe ngjarjet e saj. Kesaj i qaseshin me
seriozitet, sepse kjo ishte bote e perparimit dhe e civilizimit, sepse ishte e
begatshme me thengjill dhe xehe te hekurit! 27
Shkurt, studenteve u mbaheshin ligjerata qe Evropa ishte vigan shume i madh
dhe i pamposhtur, derisa bota islame xhuxh i vogel, i cili duhet ta degjoje
perbindeshin nese do qe te mbijetoje. 28
Sa i perket problemit tjeter te arsimimit dhe dergimit te fomijeve ne shtete te
jashtme jobesimtare, per te mjerisht mund te thuhet se planifikuesit e kane
arritur qellimin e deshiruar. Kjo per ate se shkollimi ne shtetet e jashtme ne te
shumten e rasteve e fsheh dhe e humb karakteristiken dalluese te muslimanit
25 Shiko: .(46 ) : J.J. J.J. J..PJ.lJ '4.1 J1J 1
..,.,
26 Shiko: :L.......J1 y'.>Lhl .,..hl J.J. )\:;..,'Al '.,..,w.1 "'1 -.,....1.u1 l>' J ,cl38-136'-"') .:.,_,...L.... ,:}- Jo" _,b.;1
;;_.,y-!.l1 ;_,JS' .j \.,.WI ..:.,L..1).U wJ-1
27 Shih: .WI 0<)..w,J.i _,l:,.;1
28 Shih: .(141 ) 0_,...L.... ,:}-J.,,"
J'

458 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l....1

.J s.1.r.JIJ s._,J1

nga mosbesimtari nga njera ane dhe nga ana tjeter muslimani e harron fene e
vet, vlerat e saj dhe idealet e larta. Pervec; kesaj ai mesohet me mesin
jomusliman, perhere e me teper lidhet me Perendimin ose Lindjen, derisa
gradualisht, duke mos e vene re, identifikohet me ta.
Keshtu, studentin tone me shkollim ne shtetet e jashtme pas nje kohe ke per ta
pare se as ne veshje, as ne ushqim, as ne pirje, as ne menyren e te folurit dhe
ne sjellje nuk dallohet aspak nga jomuslimani perendimor apo lindor. Ne disa
raste madje edhe me teper.29
Njeri prej te pareve qe eshte shkolluar ne shtetet e jashtme dhe eshte vene ne
sherbim te caktuar ishte Rifa' at Tahtavi. Ai nga viti 1826 deri ne vitin 1831
ishte me shkollim ne France dhe, kur u kthye, qe i pari qe ne mjedisin islam
filloi te perhapte ;de teresisht te reja dhe te panjohura mbi shtetin, kombin,
nacionalizmin, historine e Jashte, dhe qe me to te perterinte njohurite e tij te
reja mbi rregullimin e shtetit dhe shoqerise. Mandej filloi te fliste mbi lirine;
se ajo eshte e vetmja rruge drejt progresit dhe filloi te kerkonte qe Sheriati te
modifikohet (transformohet) me ligjet sipas shembullit te ligjeve te Evropes.
Mandej filloi te shkruante gjere e gjate mbi problemin e gruas, per nevojen e
arsimimit dhe te shkollimit te saj , ndalimin e martesave me shume gra,
kufizimin e divorcit, mbi mendimin e burrave dhe te grave etj. 30
Shkurt, qellimi i armikut te Islamit eshte qe ne edukim dhe ne arsimim te arrije
ate qe shkruan orientalisti Job (Xhob) ne librin e vet "Pikepamjet e Islamit":
" ... E vetmja menyre e vleresimit se deri ku eshte arritur me evropianizimin e
arsimit islam eshte qe te konstatohet sakte masa e zhvillimit te tij sipas
metodave perendimore dhe menyres se te menduarit perendimor. Kjo eshte e
vetmja menyre, tjeter menyre nuk ka. Ne kemi pare se neper cilat faza ka
kaluar arsimimi ne boten islame, sa ka ndikuar ne te Perendimi, sa i fuqishem
ka gene ai ndikim mbi udheheqesit civil (politik) e sa i dobet mbi udheheqesit
fetare."31
Edukimi dhe arsimimi ne mbare boten islame sot zhvillohet ose ne menyre
perendimore ose ne menyre lindore. Argument per kete eshte fakti se ne te
gjitha universitetet tona sot studiohet teoria e Frojdit, teoria e psikoanalizes ne
fushen e psikologjise, teoria e Durkemit ne fushen e sociologjise, teoria e

29
30
31

Shih:

.c65-64'-"' > :4-.iJ l...:.,!_r-

Shih:

.c30- I 7

Shiko:

Js- J.P..uJ ,_;1 J..;-)1..,_,,!1...,i' j,.;1

'-"'> : J..J. J..J.

).P..uJ

a,..,.i1 a J'J r')L.,1

_;;,.;J1;J1....,J:.J1 ,c217/2o :"a.,,J:,_,11 ..:.i\A1 ,y-

y\5 r:- 1.L> .J e:-'.1-

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,I .J s.l}IJ s.':i_,ll 459

Marksit, teoria e socializmit dhe e komunizmit dhe teoria e Frazierit mbi

religjionet paralele (komporative).
Ne boten islame sot flitet mbi ringjalljen e paganizmit te cilin Allahu, ne
Librin e Vet, dhe i Derguari i Tij, ne Sunnetin e tij, e kane quajtur xhahilijet
(paganizem).
E megjithate kjo studiohet si kulture e zhvilluar qe futet thelle ne histori, me se
shtatemije vjet prapa!
Ne te gjithashtu i behen lavde Evropes, studiohen heronjte e civilizimit te saj,
pershendetet ndarja e fese nga shteti dhe perhapen pohimet se feja eshte lidhja
e njeriut me Zotin dhe se, si e tille, nuk ka vend ne shoqeri. Te gjitha keto jane
frutet shitjes se vetvetes dhe te vershimit te kultures dhe civilizimit
perendimor. 32
Dhe me ne fund, programet e ketilla arsimore e kane privuar muslimanin nga
perkushtimi ndaj Allahut, te Derguarit te Tij, fese dhe vellezerve besimtare
dhe njekohesisht e kane fshire urrejtjen ndaj armiqve te Allahut. Me programe
te tilla arsimore eshte edukuar brezi i cili nuk di per Zot, brezi i cili
percaktimin dhe perkushtimin e vet nuk e themelon mbi fene dhe mesimet e
saj, por mbi ato qe ka mesuar gjate shkollimit. Prandaj, nuk duhet te habitemi
perse bredh dhe shkollohet neper shkolla me parashenja pagane.

NJE SHEMBULL I ROBERIMIT NDAJ MENDIMIT

MODERN
Ketu do te ndalemi shkurtimisht per te permendur nje shembull te roberimit
ndaj mendimit modern. Kete e bejme nga arsyeja e thjeshte se permes tij
tregohet qarte se deri ku arrin nenshtrimi ndaj Perendimit dhe krenimi me
(shkollimin) arsimimin boteror. Dhe ne rast se eshte larguar apo cenuar, me
kembengulja kerkohet ri- kthimi i tij dhe hapja totale e dyerve per te.
Redaktori kryesor i nje gazete ditore ne perplot dy faqe, ne te dyten dhe ne te
treten, shkruan artikullin me titull "Njeriu arab dhe problemi i arsimit." Po
sjellim vetem disa fragmente nga artikulli i permendur per te pare pasqyren e
gjalle te dashamiresise dhe nenshtrimit ndaj armiqve te Allahut. Ne te autori
shkruan:
32

Shiko: 0-4?- (33) . J1}--1 .:r3'")1 .:r. fa' \;;..., " ',S"':f-.1 fw1..; IAJiJ a.,;i..w1 l.lL...) Js- t""p. t ">1.11 1

, 1399/6/16 ) ,4728 ) './'.,,..}ii J.All ,J;

460 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?\ ..j s-1_p.J1 _, s-'1}1

"Arsimimi ne vendet arabe kryesisht eshte i lidhur me dy sisteme te ndryshme.

Te parin prej tyre e ka themeluar britaniku Dunlop, nivelizuesi i arsimit ne
Egjipt. Permes marreveshjeve te ndryshme mbi arsimimin dhe kulturen, te
nenshkruara ne nivel bilateral dhe multilateral, ai padyshim ka pasur ndikim
edhe ne pjeset e tjera te botes arabe. Ky sistem arsimor themelohet mbi
pengimin e aftesise se te menduarit dhe prodhimin e numrit te madh te
shkruesve, per te cilet nuk nevojitet asgje me teper perve<_;: kryerjes se puneve
te thjeshta rutinore, njohja e rregullave te shkrimit dhe leximit... Dhe ne
shikim te pare mund te perfundohet se numer i madh i administratoreve ne
vendet tona kane te kryer shkollimin e llojit te tille."
Shumica e asaj qe ka shkruar autori i artikullit te permendur eshte e sakte,
edhe pse nuk pajtohemi qe sistemi i Dunlopit reduktohet vetem ne kete aspekt,
pasi ne baze ai kujdeset mbi nje tjeter moment shume me te rrezikshem:
prodhimin e gjeneratave te intelektualeve muslimane te cilet nuk dine asgje
mbi Islamin, thene me mire, gjenerata te gatshme per mohimin e Islamit nga
njera ane dhe te pershtatshme per pranimin e vlerave perendimore nga ana
tjeter. Duke vazhduar me tutje autori shkruan:
"Edhe sistemi i dyte i arsimimit ne boten arabe gjithashtu eshte britanik. Per
dallim nga i pari, ky sistem i arsimimit ka per qellim prodhimin e gjeneratave
te afta qe te mendojne ne menyre te shendoshe perendimore!
Ky sistem me se miri eshte treguar ne shkollat Victoria, kolegjet ne Aleksandri
dhe Kairo. Pa marre parasysh akuzat qe ne arsimim keto shkolla kane zbatuar
qellimet misionare-imperialiste, argumentet e pakontestueshme vertetojne se
shumica e mendimtareve te popullit tone, ne rajonin e Lindjes se Afert,
arsimin fillor dhe te mesem e kane kryer ne njeren nga keto dy shkolla. Kjo
per faktin se sistemi arsimor ne keto dy shkolla eshte bazuar mbi bazat e pastra
hulumtuese shkencore qe, gjate tere shkollimit te tij, te njeriu i ri ka zhvilluar
aftesine e te menduarit te shendoshe dhe shkathtesine per te dale nga <;do
situate.
Sesa eshte serioz ky sistem, me se miri e verteton fakti qe ai zbatohet me
planprograme te njejta sipas te cilave shkollohen nxenesit britanike ne arsimin
fillor dhe te mesem ne kolegjet e Oksfordit (Oxford) dhe Kembrixhit
(Cembrige). Shkaku i vertete per perpunimin e sistemit arsimor te ketille ne
kolegjet Victoria, ne Aleksandri dhe Kairo, ka qene qe te prodhohen nga
vendasit arabe gjenerata intelektuale te aftesuara ne nivelin kulturor per te
komunikuar ne menyre te barabarte me Perendimin, ne menyren e tij
karakteristike dhe ne gjuhen e tij!

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>l....1 1p,11J '1 _,ll 461
Dhe me te vertete, bijte e popullit arab, perfunduesit e dy shkollave te
permendura, sidomos pas arritjes edhe te arsimimit akademik ne universitetet e
Britanise dhe Amerikes si dhe ne boten arabe, e kane kryer me zotesi rolin e
vet duke i sherbyer interesave te vendeve te veta ne funksionet e ndryshme qe
kishin. Kete e kane arritur kryesisht ne saje te aftesive te veta per te
komunikuar me Perendimin ne menyre te kuptueshme dhe ne menyre
shkencerisht te (kapshme) pranueshme, e cila eshte rezultat i shkathtesise dhe
adaptimit me menyren e te menduarit sipas kerkesave te kohes!"
Duke e kryer kete detyre, per c;'arsye edhe e shkruan kete artikull, autori me
tutje shkruan mbi konfliktin ndermjet ketyre dy shkollave -Victoria-Dunlop
dhe mbi shogaten e cila tubon te diplomuarit e kolegjit Victoria. Ai thote qe
kjo shogate ka gene e ndaluar, por ge shogeria dhe migesia mes udhehegesve
te Viktorias kurre nuk ka gene e shkeputur dhe ge shogata, pas pergatitjeve te
hollesishme, perseri eshte aktivizuar ne metropolin britanik dhe ge manifestimi
solemn eshte organizuar te premten, me 4 maj 1979. Ne fund autori i ketij
artikulli te paraqitur pyet: "Perse kolegji Victoria eshte detyruar te mbyllet kur
shkolla e Dunlopit eshte ende duke punuar?"
Duke folur mandej mbi alternativat e programeve mesimore, ai vazhdon dhe
thote: "Perkunder simpative te mia personale ndaj kolegjit Victoria, shkolles
se huaj ne token arabe te cilen kam pasur nderin ta ndjek, mendoj se aktivizimi(
i saj i serishem me program disi me te moderuar si ai ge aplikohet ne kolegjet
e Oksfordit dhe Kembrigjit, do te mjaftonte ge te behej hapi i pare drejt kursit\
.---J
shkencor kah i cili pretendojme...
Une mendoj se do te ishte e nevojshme qe te hapen me teper shkolla te
ndryshme te huaja. Larg asaj ge ato duhet te jene te tipit misionar, sepse te
tilla, edhe ashtu, me te vertete ka mjaft. Ato duhet te jene cilesore, ge te
prodhojne te diplomuar te profesioneve te ndryshme, te cilet do te dine
shkencerisht dhe si duhet. Ata duhet te mendojne dhe te plotesohen me
elemente te tjera te arsimit te gjere, me gellim ge keto te gjitha se bashku te
japin nje personalitet komplet te njeriut arab te aftesuar qe te komunikoje me
Perendimin ne menyre pergjegjese dhe ge te perfagesoje interesat dhe gellimeJ,
tona kombetare."33
Shpresoj se citatet e paragitura do te mjaftojne qe te shihet pasgyra e vertete e
dashamiresise ndaj Perendimit. Pervec; kesaj, ky eshte argument se nje menyre
e ketille e te menduarit nuk ka madje asgje te perbashket me te menduarit e
drejte te Islamit.
33

Shiko: , 1399/6/16

:i:;!-J

,4728 J ,.,....,.,_.'!, ..w,

,.1,

o'"'!.r-

462 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r')'......1

J >1p11

_,

>_,JI

Shkrimtari i artikullit te paraqitur nuk sheh tek Islami nje alternative te vyer
per programet pa vlera arsimore sipas te cilave realizohet mesimi ne boten
arabe, sepse as vete nuk eshte i bindur ne vlerat e Islamit, i cili besimtaret i
edukon qe te jene besnike ndaj mesimeve te tij, te jene besnike, te sinqerte dhe
te lidhur fort me besimin e qe te heqin dore nga gjith<;:ka qe eshte e huaj dhe qe
te krenohen me kete dhunti te Zotit, me te cilen autori i permendur dhe te
ngjashem me te nuk meritojne te stolisen, sepse kete te drejte e kane vetem
besimtaret qe permbushin premtimet e dhena Allahut, e jo edhe grupet e
spiuneve te cilet jane rober te botes perendimore dhe programeve te saj
arsimore.
A thua valle, edhe pas te gjitha ketyre, a eshte populli yne i vetedijshem per
rrezikun qe i kanoset prej nxenesve te ketille, te cilet e mbulojne me kesi
artikujsh shtypin tone dhe perpilojne programet e arsimit ne vendet tona? !
O Zot, behu deshmitar i imi qe e kam transmetuar dhe kam paralajmeruar!

2. MJETET E INFORMIMIT
Mjetet e informimit, libri, fjala e shkruar, radio dhe televizioni, revistat,
gazetat, kinemate dhe videoja kane ndikim te madh dhe te rrezikshem mbi te
gjitha shtresat e shoqerise. Armiqte e Islamit e kane vene re seriozitetin, fuqine
dhe thellesine qe bartin mjetet e informimit, prandaj i kane pervetesuar
fuqishem duke mbjelle helm ne mes muslimaneve ne rrugen e amoralitetit dhe
nxjenjes se tyre nga Islami.
Permes te gjitha ketyre mjeteve, me te gjitha fuqite qe disponon, armiku tenton
qe muslimanin ta privoje nga perkushtimi ndaj fese se vet dhe ndaj vellezerve
(besimtare), gjate se cilave theks te ve<;:ante i vihet renies se identitetit dallues
islamik te tij dhe topitjes se urrejtjes se tij ndaj te keqes dhe mosbesimtareve.
Ne ate kuptim ve<;:anerisht theksohet se ndaj vendeve te zhvilluara
industrialisht, vendeve te lirise, perparimit, progresit, diturise, kultures dhe
civilizimit dhe ndaj popujve te atyre vendeve dhe fese se tyre armiqesi dhe
rezistence mund te ndertoje vetem njeriu i cili nuk jeton ne frymen e kohes dhe
te shkences, fryme e cila i rrenon te gjitha barrierat ne mes popujve dhe
kontinenteve dhe qe vellazeron te gjithe njerezit, ne Lindje dhe ne Perendim.
Mandej, ato jane vende ne te cilat njeriu mund te beje gjith<;:ka dhe si deshiron !
Mjetet e informimit ne vendet islame zhvillojne edhe me tutje lufte te vertete
kunder Islamit dhe muslimaneve. Perve<;: kesaj, ato perpiqen qe ne mes
besimtareve te fusin sa me teper amoralitet.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....11 s.1_r.J1 _, s._,J1 463
Nese merret shtypi i ketij shekulli dhe shfletohet me kujdes, do te zbulohet
argumenti i ketij pohimi tone. Keshtu, per shembull, gazeta "El-Mukattam", e
prirur dhe e ndihmuar nga anglezet, aksionet e tyre pushtuese i pershkruan si
vepra skajshmerisht humane, sepse ata, do te thote anglezet, ne Egjipt nuk
kane ardhur per asgje tjeter perve9se ta nxjerrin nga padrejtesia, qe te
rivendosin rregull dhe drejtesi dhe se vetem atyre u takon merita per shpetimin
e Egjiptit nga fatkeqesia qe e kishte goditur!"
Artikuj te ngjashem jane shpallur edhe ne revisten "Al-Muktataf', me tematike
te njejte dhe me mendime identike. 34
Keto gazeta dhe revista mercenare e dhane pjesen e vet te kontributit ne
zhdukjen e kuptimit te drejte te luftes ne rrugen e Allahut. Ato rregullisht
botonin artikuj nga pena e mercenareve, te cilet shkruanin se muslimanet jane
njerez te pagdhendur e te eger, qe i duan lufterat dhe gjakderdhjet, qe nuk
kane ndjenje per tolerance sepse jane te "njeanshem" dhe gjera te ngjashme.
"Nese deshiron te dalesh nga kjo shkretetire dhe te heqesh nga vetja njollen, shkruanin ato, - je i obliguar qe ndaj te tjereve te tregosh tolerance dhe
mirekuptim, qe te fillosh t'i shikosh me ndryshe dhe te heqesh dore nga vetite
e arritura gjate qindvje9areve te njeanshmerise."35
Revistat "El-Hilal" dhe "EI-Muktataf', punonin mbi "zhvillimin e mendimit
islam dhe pasurimin e tij me frymen liridashese liberale dhe frymen laike qe
gjate shekullit te nentembedhjete sundonte Evropen."36
Mjetet e informimit kujdeseshin ve9anerisht mbi futjen e amoralitetit ne mes
muslimaneve, nxitnin ne mosrespektimin e ligjit, ne perhapjen e 9rregullimeve
ne toke, ne rrenimin e vlerave morale dhe ne dobesimin e fese, sepse armiku e
dinte fare mire qe kur lekundet besimi dhe rrenohet morali, dy shtyllat me
kryesore, atehere as qe mund te pritet formimi i personalitetit te shendoshe. 37
Nese eshte rasti keshtu me mjetet e informimit, si mund te jete tani kur pas
tyre qendrojne mosbesimtaret, ose shumica jane mosbesimtare, zemrat e te
cileve jane perplot urrejtje dhe pabesi ndaj fese dhe besimtareve, ve9anerisht
kur shohin sesi keta te fundit i nxit feja dhe se 9fare jane te gatshem te bejne
per te.

34

35
36

Shiko: (113-90/Io ';;,.,J,_,)1 ..:.,1..>1' (::"Y'- )ii;i

Shiko: .(112/to :,y.L...ll ;..w,.l,i _,.lii;I

Shiko: .(60._,., ) :'.i.,i..,.-)1 ;w.,.;..1J r')l.....1

37 Shiko: .a..,;1.01 .i.A.,h)1 ,(71
..,.,) \;1 JJJ1 ,.,..,h... i _,.li,;1

464 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l...,1 _J ..1y.J1 .., .. _,)1

Ndersa, te ketille ka pasur mjaft shume. Njeri nga ata eshte Xhorxh Zejdani,
falsifikator i argumenteve historike dhe pronar i "Daru-1-Hilal-it". Pas tij vjen
Selim Takla, themelues dhe nismetar i gazetes "AI-Ahram", dhe Jakub e Fuad
Sarufi, pronaret e "AI-Muktatafit" etj.
Keto mjete propaganduese jane ngritur per ta luftuar Allahun (Fene e Tij),
duke synuar te lejojne te ndaluaren dhe te ndalojne te lejuaren, duke e
vendosur veten ne poziten e tagutit, qe te adhurohen perve<; Allahut.
Kete me se miri e verteton fakti qe gazetat mercenare, qe nga themelimi i tyre,
ne Egjipt plot tridhjete vjet kane shkruar mbi amoralitetin, mbi 9eshtjen e
gruas, perzie1jen e saj me meshkujt dhe rrenimin e prestigjit te fese, duke e
akuzuar per prapambeturi, dobesi, reaksionizem dhe se nuk eshte me ne
gjendje t'i percjepe rrjedhat moderne ne shoqeri. Keshtu gazetari mercenar
Hejkel ne nje artikull te vet therret: "Perparimi teknologjik dhe liberal, librat e
te shenjta, si<; eshte Kur'ani, i ka shnderruar ne libra me fleta te verdha, te cilat
mund te ruhen vetem ne muze. 38
Dhe jo vetem kaq, penat mercenare nga ana e armiqve te Allahut kane shkuar
edhe me larg, duke mos e kursyer as vete Sunduesin. Keshtu Nexhib Mahudhi,
mallkimi i Allahut qofte mbi mosbesimtaret, ne nje rrefim te vetin tregon sesi
"Allahu ka vdekur" - eudhubil-lah. 39
Sa i perket mbuleses se gruas muslimane, mjetet e informimit perhere kane
ngritur pluhur dhe ende jane duke ngritur pluhur. I pari i cili e filloi kete
fushate te papermbajtur kunder mbulimit te gruas ishte Kasim Emini ne librat
e tij me titull "Emancipimi i femres" dhe "Gruaja moderne", ne te cilet haptazi
e therret gruan egjiptiane qe ta marre si shembull per 9do gje motren e vet
evropiane. Frytet e kesaj fushate me se miri pasqyrohen ne personalitetin e
Emines (e ndershmja, besnike), kurse ajo s'eshte as e ndershme as besnike.
Emine es-Se'idi duke e akuzuar mbulimin e gruas muslimane thote: "Habitem
me grate intelektuale, si mund t'ia lejojne vetes qe te veshin qefin te te
vdekurve kur jane ende gjalle?"
Perpara saj kete e ka bere edhe "liderja" e madhe Hoda Sha'ravi, se bashku me
Safijje Zaglulin dhe te tjerat te cilat e kane zhveshur hixhabin e vet dhe e kane

38

Shi ko: . ..,.J:,.i

39

Shiko:

.J.J

\::...,'>'J "'-1..,.5:,il' ..,_.1.i.i1 }'i.o" ,y, '"}.:k

.y.W1 J.i..al.1 ;.;,

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>l...... 1

.J 1.t.51J }I

465

djegur ne sheshin Ismailij, i cili me vone eshte emertuar "Shesh i lirise". <;fare
ironie! 40
Shkurtimisht, per mjetet e informimit dhe per ata te cilet e hartonin strategjine
e tyre mund te thuhet lirisht se jo vetem qe e kane marre te ndaluaren si te
lejuar, kurse te lejuaren si te ndaluar, por edhe e propagandojne ate.
Kush i lexon me vemendje "Protokollet e mendimtareve cioniste", ka per te
pare se kemi pasur te drejte qe e kemi paraqitur ketu, sepse perputhen
tekstualisht te gjitha, nga fjala ne fjale. Prandaj do ta citojme tekstin e nje
Protokolli.
Ne Protokollin e trembedhjete tekstualisht shkruhet: "Qe masat e te tjereve,
popujve mosbesimtare, t'i pengojme te zbulojne ndonje plan te ri te veprimit te
panjohur per ne, do te jemi te obliguar t'i zbavisim me lloj-lloj defrimi dhe
lojerash ... Sa me pare do te shpallim neper gazeta lajmerime permes te cilave
do ta therrasim boten qe te pergjigjet ne gara te ndryshme nga te gjitha llojet e
artit, sportit etj.
Keto lloje te reja te kenaqesise me siguri do te terheqin vemendjen e popullit
nga problemet me te cilat nuk pajtohemi me ta dhe kur populli e humb
gradualisht shprehine qe te mendoje vete mbi problemet e veta, te gjithe se
bashku me ne do te skandojne, nga nje arsye e vetme, qe do te mund te thonin:
Ne do te jemi anetare te shoqates se vetme, te afte per t'i ofruar planet e te
rnenduarit, teresisht ne menyre te re!
Keto projekte tona do t'i ofrojme permes makinerise se vetme te spiunazhit te
perbere nga personalitete te shquara, besnike, te forta dhe permes aleances se
lidhur me ne, ne c;ka aspak nuk dyshojme.
Roli i idealisteve te lire do te perfundoje ne momentin e njejte kur do te jete i
pranuar pushteti yne i ri, por derisa ajo dite te vije, ata per ne do te kryejne
pune te mire. Prandaj, do te tentojme qe tere vemendjen e opinionit publik ta
drejtojme mbi teorite e ndryshme te pavlera te cilat mund te tingellojne si
progresive dhe liridashese.
Suksesi yne ishte i plote dhe kemi arritur goditje te plote kur me kokat boshe
te lidereve te popujve te tjere kemi arritur qe ta imponojme teorine mbi
perparimin dhe progresin dhe ta shpiejme ne socializem. Eshte per t'u habitur
qe ne mesin e popujve te tjere nuk u gjet asnje njeri i menc;ur i cili do te mund
40 Shiko: .:.,, -'+' \.:,; .,..-.J, "4.1 y1.1 {'J,..1 J, ';,,.,J, ,,i1 0\A1
J
.1

.;.J. .;.J. .i1;;..1

JP..u1 J t""1J

466 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,I ..1y.J1J .. ';I _,JI
ta verente se <;do here kur permendet fjala progres, pas saj fshihet mashtrimi
dhe falsifikimi i se vertetes."41
Shpresoj se ai i cili ka sado pak mend do te ndalet dhe do te mendoje mire kur
do t'i lexoje fjalet e tyre: "Dhe kur populli, gradualisht e humb shprehine qe te
mendoje vete mbi problemet e veta, te gjithe me ne se bashku do te
skandojne..."
Edhe perkrah te gjitha ketyre, ne pohojme: Vershimi dhe imponimi i ideve te
huaja sado te fuqishme, vdekjeprurese dhe perfide, qofshin ato planifikimi i
kujdesshem, dhe preciziteti dhe temperimi i problemeve te caktuara, armiqve
te Islamit nuk i kane ndihmuar sa u kane ndihmuar vete muslimanet, ose ata te
tilet per vete mendojne qe jane muslimane, duke i zbatuar qellimet e tyre te
keqija, vetem sepse muslimanet jane larguar nga feja e tyre dhe i kane Jene
mbrapa mesimet e saj, kurse Allahu i Lartesuar nuk do ta ndryshoje gjendjen e
nje populli derisa ai vete nuk e ndryshon gjendjen e tij.

3. PREZANTIMI I LIBRAVE TE ORIENTALISTEVE

Nese per levizjen e hershme te aktivitetit perkthyes kemi thene se i ka
kontribuar kuptimit te shtremberuar te Islamit, per levizjen me te re te
aktivitetit perkthyes jemi te obliguar te themi se eshte dukshem me i perlyer
dhe me shkaterrues sesa levizja e pare.
Kjo per ate se perkthimet me te reja jo vetem qe kryesisht vijne nga
jomuslimanet, par <;do here e me shpesh perkthehen veprat e orientalisteve
qellimkeqinj, te cilet kane per qellim shtremberimin e burimit te arsimimit te
muslimaneve dhe ndotjen e tyre me intriga perfide dhe ide tendencioze me
qellim qe gjenerata e re te edukohet prej tyre, e rrembyer nga feja e vet dhe
populli i tij, e gatshme qe ta pranoje menyren e te menduarit, te hulumtuarit
evropian si orientues te vetem duke mos e perfillur fene e vet islame, kulturen
dhe trashegimine.
Veprat e shume orientalisteve shquhen per nje cilesi te perbashket. Ato jane
studime tendencioze te shkruara sipas porosise se atyre qe qendrojne pas tyre
dhe qe i financojne. Keto kryesisht nuk jane hulumtime te pastra shkencore te
krijuara nga dashuria ndaj te vertetes dhe shkences, c;ka eshte duke e vertetuar
41 Shiko: :i,,1W
.(346v")

;;,,-*- .uis:.. _,lo.;1J ,1)1 l.A.,h)1 ,_,..Ji ;;_.;_,.l.,;- .J.J. .i ,c168v"l :'i.lJ+-> . ..;.;'JJiJ/

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ff.....,\

lp.lJ .,i1

467

edhe vete Smith ne librin e vet me titull "Islami dhe historia moderne", ne
kapitullin e trete te te cilit, kur flet mbi arabet, thote:
"Islami eshte faktori kryesor dhe njeri nga shkaqet me te rendesishme te
ekzistimit te jazit te pakalueshem ne mes Perendimit dhe arabeve." Ai me tutje
vazhdon dhe thote: "Ne civilizimin modern kemi ardhur deri te njohurite e reja
qe ky jaz duhet te tejkalohet, te ngrihet ura lidhese mbi humneren dhe duhet
gjetur menyra l?er te arritur marreveshje.
I

Gjetja e menyres per marreveshje ne mes kulturave te ndryshme dhe feve te

ndryshme kerkon shume mend dhe dituri dhe deri tek ajo nuk mund te arrihet
lehte."42
Me te vertete, orientalistet kane bere perpjekje te medha derisa ne menyre te
qarte paraqiten disa tekste te vjetra dhe doreshkrime islame. Gjate paraqitjes se
tyre kane nderrmare veprime te organizuara dhe metoda te eksperimentuara,
por, ne te njejten kohe, kane bere gabime te medha ne kuptimin e teksteve dhe
ne komentimin e ngjarjeve. Perkunder te gjitha ketyre, mesimi nuk duhet
marre nga perpjekjet qe jane bere, por nga parandjenja e qellimeve per shkak
te se cilave jane bere dhe duhet pyetur: A eshte bere kjo per shkak te ruajtjes
se pasqyres se Islamit apo per shtremberimin e pasqyres mbi Islamin? 43
Te gjitha ato qe shkruajne dhe hulumtojne orientalistet pohojne se jane duke i
bere nga nxitja e paster e brendshme dhe nga dashuria ndaj te vertetes dhe
diturise!
Pamila te ketilla dhe te ngjashme pergenjeshtrohen nga veprat e vete
orientalisteve. Argument me i mire per kete eshte qe Mergalijuthi, mesuesi i
tyre, ne kapitullin mbi Muhammedin, ne Enciklopedine e Historise Boterore
thote: "Nuk dihet dega e prejardhjes se Muhammedit, sepse emri i tij eshte
"Muhammed bin Abdullah" dhe arabet e vjeter emrin Abdullah ia venin atij te
cilit nuk i dihej i ati dhe prejardhja!"
Valle, a eshte udhehequr ketu me dashuri ndaj te vertetes dhe fakteve te pastra
shkencore apo me urrejtjen e krishtere ndaj Islamit dhe muslimaneve? A thua
nuk e ka shtyre deshira per te futur dyshim ne te verteten e paster si loti te
Islamit? Si mund te thuhet kjo per te Derguarin e Allahut , kur ai vete rrjedh
nga populli i cili, nese ka njohur dika, ka njohur prejardhjen e vet dhe nese

..i2 Shiko: .(109cf') "4..,.-J1 JW' J '}...1 .y, (103-102cf')

43Shiko: .J
.,...a;:; c174cf' ) w..)-J,,,"

468 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..1 s.ly.J1 .., s.':1}1
eshte mburrur me di<;ka, eshte mburrur me prejardhjen e vet. <;fare marrezie
dhe <;fare naiviteti ne te menduarit e armikut dhe orientalistit famekeq?! 44
<;fare mund te pritet nga keta, kur njeri prej tyre, Gold Chiher, ne librin e vet
me titull "Feja dhe ligjet e fese" thote: "Jurisprudenca precize islame
dispozitat e veta i merr nga jurisprudenca romake dhe sistemi i tij politik
rezulton nen ndikimin direkt te teorise persiane, kurse misticizmi eshte marre
nga hinduizmi dhe neoplatonizmi!" 45
Sikur t'i kishim numeruar te gjitha marrezirat qe ka shkruar, do te na duhej
shume shume me teper kohe dhe hapesire.
Ne vend te asaj themi: Nese keta njerez jane te tille si<; i kemi pershkruar,
zemerprishur, qellimkeqinj, te gatshem per <;do lloj mashtrimi, nese arma e
tyre kryesore eshte dyshimi, ndersa feja genjeshter dhe falsifikim i fakteve,
natyra e tyre eshte urrejtja e vjeter e krishtere, e pyes veten dhe kete pyetje ua
parashtroj edhe te tjereve: <;fare dobie dhe vlere mund te kete ne ate qe
shkruajne ata?
Pas kesaj pason edhe pyetja tjeter: <;fare mund te pritet dhe te shpresohet nga
nxenesit e tyre, te cilet i shikojne me admirim dhe respekt? A thua valle ata do
te behen bartesit e zbulimeve shkencore?
Nxenesit e tyre te shumte mund ta mashtrojne vetveten dhe te tjeret si ata duke
treguar tregime mbi ta, por nuk mund t'i demtojne te vertetat e
pakontestueshme mbi jeten e orientalisteve, e te mos flasim mbi shembujt e
paraqitur dhe te ngjashem.
Kjo sepse studentet qe shkollohen ne shtetet e jashtme jane te obliguar t'i
zgjedhin hulumtimet shkencore sipas deshires dhe mases se profesoreve te tyre
orientaliste. Por nese nuk behet keshtu dhe nese studentit i Jejohet
vetezgjedhja, gjith<;ka qe shkruan, ne cilendo fushe qe shkruan duhet t'i
nenshtrohet shijes se profesorit orientalist dhe deshirave te tij ne njollosjen e
Islamit, ligjit fetar dhe menyres se jeteses, aq me pare nese ka te beje mbi
hulumtimin e njerit prej "Problemeve te Islamit".
Shembull me i mire per kete eshte rasti te cilin e transmeton profesor Mustafa
Es-Suba'i, Allahu e meshirofte, i cili tregon: "Profesori Anderson personalisht
me ka treguar sesi e ka rrezuar nje te diplomuar nga El-Ez'heri, i cili kishte
paraqitur ne Universitetin e Londres doktoraturen nga jurisprundenca islame.

44
45

Shiko: ct 72._,,,J

:.y.W1 J ..l.al1 p1

Shiko: cl 76._,,,J

:.y.W1 J ..l.al1

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r'.>L,1 _J s..1_pJ1_., s...,JI 469
Kete e ka bere vetem per nje arsye. Disertacioni i tij titullohej "Te drejtat e
gruas ne Islam" dhe ai kishte shkruar qe Islami gruas ia ka dhene te gjitha te
drejtat.
Isha habitur dhe e pyeta orientalistin e permendur: "Si mundet ta rrezoni dhe
vetem per ate ta lenit pa doktorature? A thua valle nuk thirrni ju ne lirine e
mendimit ne universitetin tuaj?"
Profesori m'u pergjigj: "Vazhdimisht thoshte: "Islami gruas i jep ate dhe ate.
Islami gruas i urdheron ate dhe ate" dhe te tjera. Prandaj, a mos eshte ai
zedhenes zyrtar ne emer te Islamit?"46
Librat e orientalisteve te njerezit me iman te dobet kane nxitur Jekundshmeri te
madhe. Rezultati i kesaj shkolle te dyshueshmerise ishte qe ne te jane
shkolluar gjenerata te tera, te cilat ne rrethet shkencoro-mendore ne boten
islame kane marre rolin udheheqes dhe kane filluar te perserisin si papagaj ate
qe u thone "profesoret" ("dijetaret") e tyre.
Nder qellimi kryesore i orientalisteve dhe nxenesve te tyre ishte shtremberimi
dhe largimi nga praktika e sunnetit te te Derguarit te Allahut - Kete e
verteton rasti me njerin nga nxenesit e tyre, dr. Ali Hasan Abdulkadirin, i cili,
kur ishte kthyer me diplomen e doktorit, studenteve te vet u ka thene: "Une do
t'iu mbaj ligjerata nga historia e jurisprudences islame ne nje menyre te re dhe
praktike qe deri me tani nuk ka qene e zakonshme ne El-Ez'her. E pranoj qe ne
El-Ez- 'her kam mesuar gati katermbedhjete vite dhe qe gjate asaj kohe nuk
kam mundur ta kuptoj Islamin. Islamin e kam kuptuar gjate shkollimit tim ne
Gjermani."47
Profesori El-Suba'i, Allahu e meshirofte, thote: "Me vone kemi kuptuar se
profesori yne ishte duke na diktuar fjale per fjale perkthimin e Iibrit
"Hulumtime Islame" te orientalistit Golld Chiher."48
Sulmet mbi Sunnetin pa dyshim qe me se shpeshti fillonin me sulmin mbi
hadithin, me vendosjen e tij nen thjerrzen (objektivin) e arsyes. Ky eshte
tregim i vjeter ne te cilin se pari jane leshuar mu'tezilet dhe pas tyre
orientalistet dhe nxenesit e tyre, sic; jane Ahmed Emini, Ebu Rrejji dhe shume
te tjere.

46

Shiko: t_,..;,)11.u. Jy .#' lli.oi-k1 .u-rl...i:o.!i J ,a_,;\!.11 l.A,l..11 ,(13.f') :\_,')l...'.il _,.:..:Ji..; 15:...J w1

.I yI ..;.ll _; \...;, ,j-' l...r,li

47 Shiko: .(19 :./W w1

.f')
48
Shiko: .(19.f') :J..l..al.1

470

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")\.....1

.J s.1_pJ1_, s.)1

,-Orientalistet kane libra edhe te llojit tjeter ne te cilet me mjalte eshte perzier
helmi. Ata se pari fillojne te botojne libra qe e lavderojne Islamin, duke
numeruar qe Islami ka bere kete e kete, me qellim qe ta fitojne besimin e
lexuesve dhe pastaj fillojne te nxisin urrejtje te mbeshtjelle ne mes rreshtave,
derisa fillojne te fusin dyshime ne mesimin dhe ne ligjin e tij fetar duke
paraqitur nje rrebesh shembujsh nga burime te dyshimta, te gjitha me qellim te
lekundjes te bindshmerise se muslimanit ne rregullsine e fese se tij. 49
Ata kete e bejne pikerisht ashtu si ka thene Allahu per ta:
}0

$,

,-

$,

,,

.,..,. /

_, .,.

;
T 1_, p1:, _)I
..;.:, 1_;.T Jill
J)i
'-}il
1;.1
yl:SJI
J,,i
,, wl.b
:.:Ju:,
,,
,,
,, .,,
.,. .,,
,,
.,,
.,.
,,
.,.

0:; :1

"Nje grup nga ithtaret e Librit thane (te vete've): "Besoni paradite
ne ate qe u eshte shpallur atyre qe besuan (muslimaneve), e pasdite
mos e besoni, e ndoshta edhe ata (muslimanet), do te zbrapsen (nga
besimi i tyre)." [Ali Imran: 72]
Pa kurrfare dyshimi pas botimit dhe shperndarjes se librave te orientalisteve
neper boten islame qendrojne te hollat dhe qeverite e disa vendeve, sepse ne
kete menyre armiqte e Islamit arrijne qellime te cilat nuk kane mundur t'i
realizojne as me agresion ushtarak.
Ketu, megjithate, eshte e rendesishme te vihet ne pah se muslimanet duke e
braktisur sistemin personal te arsimimit, pasi e kane braktisur te mesuarit e
drejte ne besim dhe pasi kane hequr dore nga metodat te cilat i themeluan
dijetaret e tradites me te mire te metodes shkencore ne historine e njerezimit,
dhe duke ia hapur dyert dinakerive te orientalisteve kane bere gabim
katastrofal, rezultat direkt i se cilit eshte pengesa perhere e me e madhe e
principialitetit ne jeten e muslimaneve.
Shkurtimisht, cilido qe pranon kursin dhe idete e orietalisteve nuk mund te jete
me te vertete besnik ndaj fese dhe popullit te vet si<; e kerkon nga ai te
kuptuarit e drejte te Islamit.

49

Shiko:

JI ;_,.,.L,. '4.I o )IJ r')\,...'.il' '4\::S"' ..::., _,,...,)I o.l.,, ,J' 1-4y \)',"ill\ Oi?, J.J. J.J. \::.}ii

.\ '..r'i...JIJ cr""IJI..IJ ti\)\

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l..I .,1y.-11J .._,JI 471

4. SHKOLLAT ATEISTE
Nga te gjitha gjerat me te cilat muslimanet ballafaqohen ne kohen e sotme nuk
ka asgje me te rrezikshme dhe me te keqe sesa perhapja perhere e me teper ne
mesin e tyre e mesimeve ateiste, sepse pikerisht ketyre u eshte besuar roli i
zhdukjes se ligjeve te Allahut nga siperfaqja e tokes dhe largimit te tij nga
praktika ne jeten e muslimaneve, qe te thyhet ne pjese perkushtimi i tyre dhe
dashuria ndaj vetem nje Zoti dhe si e tille t'i dhurohet te pafeve te ndryshem,
pasi kur muslimani mbetet i privuar nga dashuria ndaj fese eshte me lehte qe te
pervetesohet per cilendo ide tjeter dhe te detyrohet qe te jetoje me te, sadoqe
ne ate ka ndjenje te disfates dhe te vartesise nga tjetri.
Duke u nisur nga kjo pikepamje, armiqte e Isamit u perpoqen qe ne mesin e
muslimaneve te fusin mesime ateiste duke perdorur gjate kesaj dy metoda:
a) sulmin e furishem ndaj te besuarit islam dhe ndaj sheriatit duke e
pershkruar me fjalet me te ashpra dhe me te keqija, duke pohuar se ligji
fetar islam eshte barbar, se e shpiken berberet (popull afrikano-verior), te
cilet ia prejne doren vjedhesit, se eshte duke bere krim kur gurezon
kuroreshkelesin, se nuk mund te ece me frymen e kohes ne te cilen
mbreteron dituria dhe teknologjia dhe keshtu me radhe, deri te pohimi qe
Islami nuk ka ligje precize te pakufizuara, ligje te cilat e rregullojne jeten
e njeriut dhe te ngjashme.
b) perhapjen dhe mbeshtjelljen e genjeshtrave nen petkun e mesimeve
shkaterruese dhe pershkrimi i tyre se kinse jane shenja te progresit dhe te
ecjes me hapat e civilizimit boteror dhe qe u ofrojne njerezve lirine ne c;do
pikepamje. Ndonese ato mesime nuk e kufizojne njeriun me fene e
caktuar, por qe mund te marre ate c;ka i pelqen dhe ta le ate c;ka nuk i
pelqen duke theksuar qe keto mesime ne vetvete nuk permbajne kurrfare
parcialiteti, zemerngushtesie dhe te ngjashme.
Mjerisht, nje numer i madh i pjesetareve te Islamit bie ne gracken e kesaj
dukurie te llojit te vet te futjes me dinakeri te ideve te huaja, mbi c;ka ketu nuk
do te flisja ne hollesi sepse kjo, nder te tjera, nuk eshte as lende e ketij studimi,
sic; kam theksuar me pare. Dua te them vetem qe poeti ka pasur te drejte kur ka
thene:
Sikur te lehurit e secilit qen ta kisha ndalur me gure,
Secili gure do te vlente nje lire dukat.
Pervec; kesaj nuk shprehet nevoja e madhe per t'u pergjigjur ne dyshimet te
cilat i fut armiku, kinse ne kohen ne te cilen jetojme nuk ka nevoje me per

472 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".)l..,1 .j s.l_pllJ s.}I

fene. Keto pohime te tyre i pergenjeshtron praktika ne vete vendet e tyre, sic;;
eshte Amerika dhe vendet evropiane, ne te cilat per shkak te humbjes
(mosudhezimit) ndodhin vetevrasje, vrasje, krime te hatashme dhe zbrazetire
shpirterore, prestigjin e te cilit mund ta ngope vetem Islami. Por, per sa i
perket shkelqimit te rrejshem te kuptimeve te tyre ateiste, i pyesim ata: A thua
nuk eshte mossuksesi qe po perjetojne njerezit ne vendet e tyre argumenti me i
mire qe e pergenjeshtron kete?
Pervec;; kesaj, a thua se mendimtaret e tyre dhe njerezit e penes nuk shkruajne
mbi prapambetjen dhe shkaterrimin e kultures perendimore, disa prej te cileve
e parashohin shpartallimin e saj te shpejte. Kjo eshte mese e dukshme dhe c;;do
gje qe ngrihet sipas ligjeve te huaja e jo sipas ligjit te Allahut eshte ne rrugen e
zhdukjes dhe shkatfarimit te pashmangshem, sic;; thote i Lartesuari:

0\
"Meqe lane pas dore ate me fka u keshilluan (t'i drejtohen Allahut),
Ne ua hapem dyert e fdo gjeje (begatie) derisa kur u gezuan per ate
qe ju kishte dhene, i kapem befas, e ata mbeten te zhgenjyer." [El
En 'Am: 44]

Ne Evropen e sotme dyert e te mirave materiale, te zhvillimit industrial,

politikes, kapitalit dhe ekonomise jane te hapura gjeresisht, por perkunder te
gjitha ketyre ajo eshte ne rrugen e shkaterrimit, ne pajtim me ligjet e Allahut
ne te cilat nuk ka kurrfare ndryshimi as nderrimi.
Edhe pse mbi te gjitha keto mesime ateiste do te jap nje pasqyre te shkurter
dhe do ta perckatoj qellimin e shikuar permes prizmit te studimit tone,
megjithate ne fillim do te ve ne dukje se qellimi i tyre i perbashket, nga i pari
deri tek i fundit, eshte nxjerrja e muslimanit nga Islami, shkeputja e
perkushtimit te tij ndaj Zotit, fese se vet dhe vellezerve besimtare.
Keta kerkojne nga muslimanet qe perseri t'i kthehen frymes pagane e cila
pasqyrohet me nenshtrimin dhe pranimin e ketyre ideve mosbesimtare dhe
idhujve te cilet i imagjinojne dhe i planifikojne. Ata kerkojne nga muslimanet
qe t'i kthehen paganizmit, ne te cilin vlerat kryesore jane prejardhja, pozita,
trashegimia, dhe gjera te shemtuara te ngjashme per te cilat Allahu ka
urdheruar te tejkalohen, sepse zinxhirin e pashkeputur te Islamit jane duke e
shkeputur hallke-hallke. Ne kete qellim jane te pajtimit te gjitha shkollat
ateiste, duke mos hyre ne dallimin e deshirave dhe bartesve te tyre.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ?'}.,..,1

J s:.l)IJ s:.'J_,ll

473

Duke shkruar mbi dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te keqes ne radhe
te pare do te kthehem ne ato mesime te cilat haptazi i kundervihen te besuarit
te ketille te muslimaneve.
Ketu hyjne nacionalizmi dhe patriotizmi i semure, ne te cilet tere dashuria dhe
besnikeria ka te beje me popullin ose token te ciles i takon. Ashtu per
shembull, deshirohet te shperndahet ideja mbi arabizmin - ku mund te flitet
mbi jehudin arab, te krishterin arab, politeistin arab, baptistin arab dhe
muslimanin arab, te cilat se bashku i lidh me arabizmin. Nderkaq, te menduarit
e tille Islami ne baze e refuzon, sepse ka te beje mbi lidhjen e te besuarit e jo
mbi lidhjen e patriotizmit dhe nacionalizmit, te cilet dashurine dhe besnikerine
s'jane duke e zgjeruar, por jane duke e ngushtuar dhe kufizuar.
Bota islame, sado e gjere, paraqet nje popull "ummeten vahideten" te mbuluar
me flamurin e te besuarit qe "Nuk ka te adhuruar tjeter me merite pervef
Allahut dhe qe Muhammedi eshte i Derguari i Allahut." Perkunder renieve dhe
ngritjeve te shumta, te gjithe muslimanet per gati tre shekuj ndjeheshin si nje
popull i cili rrefen nje fe te perbashket, Islamin, beson ne nje Liber, e merr
shembull Sunnetin dhe udhehiqet me nje ligj fetar.
Ne ate kohe muslimani kishte mundesi te nisej nga Tanxhui dhe te arrinte ne
Bagdad pa kurrfare dokumenti ose leternjoftimi mbi shtetesine dhe kombesine.
E vetmja qe i nevojitej ishin fjalet e kelimei-shehadetit, si argument i
perkatesise islame. Kudo qe kalonte, takohej me vellezerit e fese, edhe nese
gjuhet ose ngjyra e Jekures ishte e ndryshme, sepse Islami te gjitha ato dallime
i ka shlyer dhe i ka shpallur si vlera dhe parulla pagane.
Por, si rezultat i dobesimit te muslimaneve, e jo te Islamit, dhe leshimit te
kesaj lidhjeje, armiku relativisht i merr lehte ne kontroll, qofte armiku nga
radhet e krijesave me te dobeta, jehudeve dhe te krishtereve dhe pas tyre
komunisteve dhe ateisteve.
Kur armiku i kishte marre ne duart e veta dhe e mbisundoi boten islame, ne
mes muslimaneve te dobet, naive dhe te indoktrinuar filloi te mbjelle helmin e
vet dhe permes tyre filloi te perfitoje dashamiresine, ndihmen dhe dashurine e
muslimaneve, te cileve, ne te njejten kohe, nga ana tjeter filloi t'u perhapte
genjeshtra dhe mosbesim. Ky ishte momenti kritik kur muslimanet ishin te
privuar nga perkushtimi ndaj Islamit dhe ne vend te kesaj u ishte ofruar
dashamiresia ndaj paganeve (mosbesimtareve).
Kete me se miri e vertetojne fjalet e nje orientalisti, i cili ne librin e vet me
titull "Kultura dhe shoqeria e Lindjes se afert'' thote: "Ne secilin vend islam,
ne te cilin kemi hyre e kemi gjurmuar gjere e gjate per te zbuluar ndonje
gjurme te ndonje kulture te vjeter, nuk kemi gjetur kulture me te vjeter se

47 4 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - ')L.,1 l}.IJ '-1 }I

Islami. Nuk mendojme se muslimani do ta le aq lehte fene e vet, por per fillim
na mjafton ta lekundim perkushtimin e tij ndaj Islamit dhe ta kthejme ndaj
.
,,so
ku l turave te.. tJera.
Fjalet e paraqitura vetvetiu jane te sakta, sepse edhe vete mendimi mbi
ringjalljen e kulturave dhe zakoneve te vjetra nga koha pagane eshte
skajshmerisht i rrezikshem, sipas c_;:eshtjes se dashurise dhe
perkushtueshmerise, sepse parashtrohet pyetja: Kush duhet dashur dhe ndaj
kujt duhet te jemi te perkushtuar? Kjo nxit luhatshmerine te cilen e ndezin
armiqte, nga exhinet dhe njerezit, duke i lartesuar keto kultura perpara syve te
veshtruesit tek i cili dashuria islame, qe duhet te jete e sinqerte dhe ne emer te
Allahut, Zotit te boteve, pakesohet dhe, pa u verejtur, zhduket.
Dashuria ndaj te mires kerkon edhe urrejtjen ndaj te keqes, e sidomos urrejtjen
ndaj kultures dhe zakoneve pagane. Mirepo kjo sikur nuk ekziston sot nen
ndikimin e ideve te reja te cilet kane per qellim "shpelarjen e trurit" te njerezit
me iman te dobet, pervec_;: atyre te cilet Allahu i ka meshiruar. Ky ishte rezultat
i te besuarit naiv se idete dhe mesimet e ketilla nuk bien ndesh me Islamin dhe
i degjimit te vazhdueshem te parullave, si: (:fare i pengon muslimanit qe te
behet musliman nacionalist, musliman sekularist apo musliman socialist?
Kur armiqte e Islamit vune re se deri ne c_;: fare mase eshte i frytshem te
menduarit e tille ne perpjekjet qe nga muslimanet, sic_;: thone ata, "te behet
krijesa e cila nuk di per Zot", filluan perhapjen e ideve mbi nacionalizmin dhe
patriotizmin duke filluar se pari me Turqine, qendren e hilafetit te fundit islam.
Atje e ka zanafillen nacionalizmi turk i udhehequr nga partia e "Bashkimit
dhe Prosperitetit" e cila e kishte filluar projektin e gjere mbi "Shkaterrimin" e
turqve dhe te Turqise duke perhapur idete mbi nacionalizmin turk, duke marre
per te stemen (simbol) me fytyre te ujkut, idhulli i turqve para pranimit te
Islamit.
Duke e pranuar nacionalizmin Perandoria Osmane filloi te bente presion mbi
arabet dhe ne te njejten kohe turqit t'i privilegjonte vetem perse ishin turq. Kjo
praktike ne nje ane jo vetem qe nuk kishte perkrahje ne Islam, perkundrazi, i
rrenonte principet e drejtesise ne Islam, por ishte shenje direkte per arabet qe
edhe ata te percaktoheshin per nacionalizmin e tyre. Deri te kjo me te vertete
edhe ka per t'u ardhur.
Kjo gje u arrit nen komanden e spiunit anglez Lawrence Thomas Edwardit
O 888-1935), te cilin muslimanet naiv e quajten Lorensi i Arabise (Lawrence
of Arabia). Ai ishte strateg ideor dhe realizues i te ashuquajtures "Kryengritje

so Shiko: . a.i1 1.il1' .y- 'j.a;

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r")l...,I

.J s-1}.IJ s-}I

475

e madhe arabe" kunder hilafetit osman, dhe i "ushtrise aleate", nen komanden
e te cilit ushtria digjte dhe piqte dhe, kur ne pyetje ishin mslimanet, nuk
respektonte as farefisnie, as marreveshjen, as te shenjtat islame. E kesaj
ushtrie iu bashkangjiten edhe arabet!51 <;fare ironie qe drejtuesi i ushtrise arabe
ne luften vellavrasese ka qene Lawrence of Arabia - Lorensi i Arabise!

Shikoni te dashur lexues, se 9fare ishte ajo ushtri e cilr meni;iQnt, 5 65ht ,
musllmangve, kurse ne te vertete ishte sherbetore dhe instrument i nje spiuni
perendimor (mosbesimtar), emri i te cilit ishte Lawrence! Pas detyres se kryer
prej kesaj ushtrie, njeri nga komandantet e saj ka deklaruar: "Sot kane
perfunduar kryqezatat!",- duke e pranuar haptas urrejtjen e kryqalive, e cila
tere kete kohe ndizej ngadale ne shpirtrat e kryqalive, derisa e kthyen
. ne.. duart e tyre. 52
J erusa1 emm
Keshtu arabet ishin ndare nga vellezerit e tjere muslimane ne mbare boten dhe,
duke marre per shembull Evropen, kishin pranuar nacionalizmin dhe
sekularizmin ne te cilin Perendimi, sa i ka besuar dje, sot e ka mohuar. Me
kete 9do tubim dhe afrim mbi principet e mesimit te fese ka marre etiketen e
prapambetjes dhe te kaluares, nga te cilat ne emer te perparimit bashkekohor
dhe te progresit masat e gjera duhet te heqin dore. 53
Kur arabet filluan te shmangeshin dhe t'i ktheheshin perseri frymes se tyre te
vjeter pagane duke e humbur frymen e sakrifikimit islam dhe shpirtit Iuftarak,
iu kthyen Perendimit te te gjitha ngjyrave, nga Uashingtoni, permes Parisit,
deri ne Londer, dhe Lindjes nga "Moska e kuqe" deri te "Pekini i verdhe" 54,
por atehere filloi shfaqja e te keqijave dhe mashtrimeve te ndryshme.
Ne te njejten kohe, ligji fetar i Allahut - Sheriati dhe zbatimi i dispozitave te
tij, qe jane shume te nevojshme per mireqenien e njerezimit, sepse jane nga
Allahu i Lartesuar i Cili me se miri di se 9ka i nevojitet njerezimit, kane
perjetuar eliminim nga perdorimi praktik. Ne vend te ligjeve te Tij filluan te
perdoren ligjet e Partise Socialiste jofetare arabe "Ba'th", e cila nje kohe te
gjate perseriste parullen:
"Mos me pyet se 9fare feje apo meth'hebi jam, une jam basisti-socialisti arab."

Shiko: .(9v") :.,,J..l:.ll '(>''""''J ._,..,,

52 Shiko: . o_r>W4 <./'"J,....1 Jw, ,o 1398 J/i1 ....,J.J1 ,..,..W \::..., ';,,;J:+al1 ..:.i\hb:.11': , o?' ),.;
1
53 Shiko: .JJ' ....,J.J1 ,(45 ) :.,,Jw,_;i, .._i..J!. \::..., ' ;,,;1aJ1 ...,s:J1 ._,,.)
51

._..,

54 Shiko: . (36 ;,,;1aJ1 i..,s:.J, ..r)

._..,)

476 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f")l...1 1)1J '1}1
Eshte qesharake qe autori i kesaj parulle, edhe perkunder besnikerise se vet
ndaj jehudeve, e kishte shlyer kete parulle dhe ne vend te saj kishte shkruar
ajetin kur'anor:

J_j.\ 2 \) <lli 01 ci 0-4 i

.,.. ,,.

,,.

.,,

.,,.,,.

.,.

,,.

.,,.

,,.

.,,

"Sa e sa grupe te vogla me deshiren e Allahut kane triumfuar ndaj

grupeve te medha." [El-Bekare: 249]55
Sikur t'i kishim numeruar frytet e kesaj "fitoreje te re" pas pranimit te
nacionalizmit, veshtire qe do te mund t'i numeronim te gjitha. Ato pasqyrohen
me vershimin e epsheve dhe instiktit shtazor, ne perhapjen e megallomanise
dhe shfrenimit te te gjitha llojeve, prapambetjes morale dhe mungeses se
virtyteve dhe vlenve etike ne anarkine e pergjithshme ne te cilen ndershmeria
dhe trupi jane kthyer ne veti te prapambetura dhe te tejkaluara te cilat nuk e
kane pare driten e shekullit te njezete, kurse amoraliteti, pornografia, tregimet
amorale, letersia e lire, te veshurit ekstravagant, kenga, vallezimi dhe perzierja
e meshkujve me grate jane shenja te perparimit, civilizimit dhe lirimit nga
zakonet e vjetra dhe te tejkaluara." 56
Me teper nga te gjitha keto na habit fakti se jehudet, te cilet i therrasin te tjeret
ne kete dukuri te re te dezertimit, haptazi dhe qarte pranojne se ata nuk e kane
mohuar e as nuk mendojne ta mohojne fene.
Keshtu eshte pyetur Moshe Dajan* "A keni ndjere qe Zoti eshte ne anen tuaj
ne Luften e Qershorit (1967)?" Ishte pergjigjur. "Ndjenim qe ne ishim ne anen
e Zotit."57
Ne anen tjeter, udheheqesi i levizjes cioniste, Herzi Theodor*, ka deklaruar:
"Jehudet, para se te kthehen ne Sion, duhet se pari t'i kthehen Judaizmit."58
55

Shiko: . 1400/6/11.J9')'.....14._,.::)1 ..,.-,i J..LJ ..li c..;:, J J1_jA!1 J.J. '9')'.....1 4._,.::)1 '-!..,.b'

56

Shiko: .(39._,..> :"._,;w1 1 ..rJ pi

* Moshe Dejan, gjeneral izraelit dhe politikan. I lindur ne vitin 1915, ne vitin 1929 iu
bashkangjit organizates hebreike ushtarake Haganah. Udheheqes i komandoseve te forcave te
Petainit 1941. Ne luften Arabo-Izraelite (1948-1949), ishte komandant ne frontin me trupat e
Jerusalemit dhe te Sirise. Ne vitin 1956 udhehoqi operacionin e ashtuquajtur "Sinajas", sulmi
anglo-francez-izraelit mbi Egjiptin. Minister i Bujqesise nga viti 1959-64.
57
Shiko: .(82...r') .y.W1 J..l.al1
* Herzi Theodor (1860-1904), nismetar i idese cioniste. Prinderit i rrjedhin nga Zemuni. Eshte
diplomuar per drejtesi ne Beograd. Ne vepren e vet "Shteti Hebraik" (1896) ka paraqitur
planin per formimin e Izraelit mbi token e Palestines. Ka thirrur kongresin e pare cionist ne
Basel, me 1897.
58
Shiko: .(82d') :J..l.al1 ._rAj

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam -

r' _J >1}1_, >')_,l1

477

Keshtu filluan te perhapen c;dokund idete rrenuese. Simbolet e Egjiptit

faraonas, pasi qe prej mijera vitesh ishin te harruara, filluan te zbulohen dhe te
shikohen me admirim. Rekomanduesit e ketyre ideve i propagandojne
c;dokund; neper gazeta, libra, simpoziume shkencore.
Ata kreun e Sfinksit J_,...J,1 y.i e kane vene mbi pullat postale, mbi monedhat dhe
ku jo se! Evropen eshte duke e vershuar vala e furishme e faronoizmit, i cili i
ve ne levizje te gjitha format e tjera te kultures dhe i therret qe arti i te gjitha
llojeve perseri te vehet mbi themelet e faranoizmit. Gazetat _,,_...')1 L:,....-11 e
udheheqin kete fushate me te re. Ne faqet e para u jepet vend artikujve te
rekomanduesve te tille. Nuk ka asnje numer e qe ne te te mos i kushtohet
ndonje artikull kultures dhe civilizimit faraonas dhe qe ne to mos te lartesohet
59
I avd.ia e tyre.
Shume kenge jane shkruar dhe kenduar per lavdin e ketyre paraardhesve,
vetem me nje qellim: qe te luhatet perkushtueshmeria e besimtarit ndaj Islamit.
Keshtu Hafidh Ibrahimi kendon:
"Une jam egjiptiani te cilin e ka ngritur
,nu ai i cili e ka ngritur piramiden,
simboli i fshehte, kulminacioni i artit. "
Njekohesisht, ne Irak filloi te ringjallet nacionalizmi ashurik i vjeter. Me nje
fjale, c;dokund filloi te shfaqej kjo forme e re e dezertimit.
<;ka me teper, Sa'd Zagluli* shpalli parullen e re nacionale: "Feja Zotit, atdheu
te gjitheve!" D.m.th. atdheu nuk eshte i Zotit. Pastaj thote: "Mos thirrni me
shenja e parulla islame, sepse na i hidheroni vellezerit kopt."60
"<;fare i pengon muslimanit arab te behet musliman-arab?" Mandej do t'i
thone: "Perse nuk mund te behet vetem arab? A nuk eshte Islami arab? Ku
mund te jete e meta e nacionalizmit arab? A thua me prapambetjen e arabeve
nuk mbetet prapa edhe Islami? Te luftojme, atehere, per nacionalizmin arab!
Kjo nuk eshte e vertete, sepse kur u dobesuan arabet erdhen Salahudin el
Ejubi, kurd,* dhe Kutuz Memluki,* dy udheheqes ushtarak te cilet e shpetuan
boten islame nga kryqalite.
59

Shiko: .(53-43...f') i.f::-"" J.J. J.J. ).P.ill '.,..-11;;... / ),;1

Sa'd Zaglul (1857-1927) jurist egjiptian, luftetar i Egjiptit te pavarur. Gjate studimeve ne
Al-Ez'hcr ishte njohur me Xhemaluddin el-Afganin dhe shejh Muhammed Abdullahun,
formuesi i partise politikc "B. Vafd".
60 Shiko: . 1 ..,_,.1.u1 o..f.i.o"

478 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t>l....1

J s.lpllJ s.yl

Ata me siguri nuk ishin ushqyer me nacionalizmin dhe ide te ngjashme

pagane, por me besim dhe dashuri ndaj Islamit dhe muslimaneve, pa e marre
ne konsiderate prejardhjen e tyre. 61
Islami e pergenjeshtron pohimin e nacionaliteteve, sepse ka ardhur jo qe ta
ruaje, por ta 9rrenjose kete semundje te keqe e te mbrapshte. Argument me i
mire per kete eshte se qe nga fillimi e ka tubuar Ebu Bekrin arab kurejshit,
Bilalin etiopas, Suhejbin bizantinas dhe Selmanin persian. Ne ate kuptim jane
edhe fjalet e Umerit, Allahu qofte i kenaqur me te: "Ne jemi popull te cilin
Allahu e ka lartesuar ne saje te Islamit. Nese perkrah Islamit do te kerkonim
fame, Allahu ka per te na nen9muar."
Marrja si shembull Perendimin dhe vendosja e nacionalizmit, sekularizmit ose
cilesdo nga idete e tjera te reja ne vend te Islamit na perkujton tregimin e
vjeter mbi dy gomere, nga te cilet njeri kishte gene i ngarkuar me kripe, kurse
tjetri me sfungjer. Gomarit te ngarkuar me sfungjer, duke e pare sesi barra e
kolegut te tij, 9dohere qe dilte nga uji, behej me e lehte, i shkoi ne mendje qe
'edhe ai ne te njejten menyre te tentoje ta lehtesoje barren. Rezultati ishte i
kundert, sepse nga uji doli me barre edhe me te rende se9 e kishte.62
Shkurtimisht, per nacionalizmin mund te thuhet se eshte forme e shirkut e
Ilojit te vet, sepse perpiqet qe t'i nenshtroje te gjithe, duke e perfshire ketu
sakrifikimin dhe luften, duke hequr dore nga secili qe nuk e pason
nacionalizmin dhe duke i dhuruar dashuri vetem atyre qe e pasojne.
Nacionalizmi ne kete menyre imponohet si element i shirkut, i cili kerkon qe
t'i roberohen atij perve9 Allahut dhe te lartesohet ne shkalle te idhullit. Ai ne
esence bie ndesh me kelimei-shehadetin, me te cilin nta besimtari kerkohet
dashuria dhe perkushtimi ndaj Allahut, te Derguarit te Tij dhe besimtareve nga

* Salahudin El-Ejubi, i biri i Jusuf bin Ejubit, i lindur ne vitin 532/ I 137 ne Tekrit te Irakut. Ka
vdckur ne Damask ne vitin 579/1193. Formues i Dinastise Ejubijane. Sunducsi me i madh
dhc me i njohur islam ne kohen e (lufterave) kryqezatavc. Me prejardhje kurde. E ka bashkuar
Egjiptin, pjcsen me te madhe te Sirise, Hixhazin dhe Mesopotamine Veriorc dhc eshte
shpallur sulltan i Egjiptit dhe i Sirisc. Filion me sulmet mbi formacionet kryqtare. Ne vitin
1187 ngadhnjeu mbi kryqtaret dhe <;:liroi Jerusalemin. E zuri rob mbretin e Jerusalemit, Guido
Lusignanin. Ne tradite Salahudini ka hyre si shembull i heroit, udhcheqesit ushtarak dhe
sundues, duke e perfshire ketu edhc literaturen e Perendimit (Kenga mbi Salahudinin,
Kronika c Emoulut, Mistre Peinez).
*Kutuz El-Melik El-Muzaffer kori fitore kunder tatarevc ne vcndin e quajtur "Ajn Xhalut",
ne vitin 1257.
61 Shiko: ''-!fail1 ..,_.1.u1 .?:;..
62 Shiko: .(237 ) :'4..}JI WIJ r")l...:,11"
..r'

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")L..1 _J l'-1_pJ1 _., l'-_,11 479
njera ane dhe mohimi i atyre qe e urrejne Allahun, te Derguarin e Tij dhe
besimtaret nga ana tjeter. Argument per kete jane edhe Fjalet e te Lartesuarit:
\ 1;1f <lll JJ 0-"

w J4

UGI)

"E nga njerezit ka asish qe ne vend te Allahut besojne idhujt, qe i

duan ata sikur (qe besimtaret e vertete e duan) Allahun... " [El
Bekare: 165]
Islami eshte e verteta dhe rmga e drejte. <;do gje qe eshte ne kundershtim me
te eshte mashtrim dhe rmge e shtrember. Prandaj secili musliman le te kete
kujdes qe mos te bjere ne kete lloj te shirkut nen masken e nacionalizmit.
Eshte e ngjashme edhe me kozmopolitizmin, i cili, njesoj si nacionalizmi dhe
patriotizmi, bie ndesh me mesimet e Islamit mbi dashurine ndaj te mires dhe
urrejtjen ndaj te keqes. Nderkaq, te kozmopolitizmi kemi forme tjeter te
kundershtimit te Islamit, sepse ai pergatit terenin per pranimin e te gjitha feve.
Kjo nga pikepamja e Islamit nuk eshte asgje tjeter perve9se shlye1je e
dashurise ndaj muslimaneve dhe e urrejtjes ndaj mosbesimtareve, 9ka e sjell
muslimanin ne pozite qe te mos mund te dalloje vellezerit e vet besimtare nga
mosbcsimtaret ne tere rmzullin tokesor.
Kjo teori mbeshtetet mbi pamllat e zbrazeta dhe te rrejshme, si9 jane: "Liri,
vellazerim, drejtesi dhe barazi per te gjithe !" 63
Mbi kete Kalferli thote: "Kur per te gjithe do te jene te kuptueshme te gjitha
informacionet mbi 9do gje, kur te gjithe do te jene te lire ne mendimet e veta,
kur te gjithe do te jene te guximshem qe te pranojne 9do gje qe eshte e mire, e
drejte dhe e bukur, mu atehere ne bote do te mbreteroje nje fe. Une do te jem i
lumtur qe ta pranoj ate fe kozmopolite, e cila do te mbeshtetet mbi faktet
historike, drejtesine shoqerore dhe kur mbi germadhat e urrejtjes dhe
mosdurimit do te ndertohen principet e dashurise dhe vellazerimit." 64
Keto dhe ide te ketilla nuk jane asgje tjeter por shkaterrim i Islamit, te
drejtuara ne radhe te pare kunder luftes ne rruge te Allahut, me te cilen njerezit
lirohen nga roberimi ndaj njeri-tjetrit ndahen ne pasanike dhe njerez me
influence nga njera ane dhe rober te shtypur dhe te neperkembur padrejtesisht
63

Shiko:

;;,.,.,!, ;') _,,..:.LJ1. 1401;,...,

J11 ;,.,1,J1 ,c254u")

)_,.,..l1

tL..> '(A...::Ji._,.;, J-s- 4_.,Al1 ;;,.,.._,.;J1 fa" ):a.ii

"4.I o 1J ;;_,..')L.,::JI o 1 t'-,...all' y\;;$" l.a.!i E'l.1!.J 4._.,All ;;_,.._,.ill ;;,,,...a; .j i \..J y\;;$" t"'Ji J ,J>4)

0 J ,c67, 1os110 :';;.,.:.J:,.,i, ..:.iu.::11 -..,,\;;$") ,ld1.01 ;,.,1,J1 ,ct62-124d')

.i.,JJ:.1 4._.,...:J1" -..,,\;;$"J ,c292;2

.Jw,..;w

64

Shiko:

.ct32..,,,) :'4.1 ;W'J r')L.,::11

<$JJ..JJ

480

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')\...,I

J 1y.J1J ..,i1

nga ana tjeter, dhe sjelljes se tyre ne pozite te njejte para Zotit, me qellim qe te
gjithe se bashku ta adhurojne Ate dhe t'i roberohen vetem Atij.
Te gjithe e dine se armiqte e Allahut i frikesohen luftes ne rrugen e Allahut
dhe se kjo ua fut friken ne palce. Pikerisht per kete armiqte e Islamit
vazhdimisht gjurmojne per menyren me te cilen muslimanet do ta shlyenin
edhe vete mendimin per xhihad. Prandaj pohojne se Islami eshte perhapur me
zjarr dhe me shpate, se eshte fe barbare e cila nuk ka meshire ndaj njerezve
dhe, kur edhe kjo nuk u mjafton per qellimin e arritur, dalin me parullat e
"humanizmit dhe kozmopolitizmit", ku te gjithe njerezit do te jetonin ne paqe,
drejtesi, barazi dhe liri pa dallim feje, kombi dhe atdheu.
Kete edhe me mire e sqaron Ma'ruf ed Devalibi, i cili thote: "Prej gjysmes se
ketij shekulli jemi deshmitare te aspiratave gjithnje me te medha per vendosjen
e jetes mbi baza humane. Jemi deshmitare edhe te deshires se padyshimte te
mendimtareve, shkencetareve dhe politikaneve qe nga shoqeria e ekspozuar
perleshjeve te vazhdueshme dhe mosmarreveshjeve te kalohet ne nje rregullim
te ri brenda "nje familjeje humane", pa ndarje ne popuj, ne te cilen secili do te
kete "te drejte per jete te ndershme", pa marre ne kosidrate prejardhjen,
popullin, vendin dhe fene ne kuader te "interesave te perbashketa ekonomike",
ku te pasurit nuk do t' i shtypin te varferit dhe te dobetit ne kuader te drejtesise
absolute per te gjithe dhe per ruajtjen e pages se njerezimit."
Ai me tutje flet sesi Organizata e Kombeve te Bashkuara ka filluar te therrase
ne zbatimin e ketyre ideve te reja, te cilat e shlyejne dallimin ne mes
perkatesive te bashkesise njerezore ne do pikepamje, pa marre ne konsiderate
se a ka te beje me kombesine, popullin, prejardhjen, ekonomine dhe te
ngjashme, ne pajtim me Dokumentet mbi te Drejtat e Njeriut. 65
65

Shiko: . 1401 L JJI ,pt.3:- ,or 4..,\;:)\ l..:....JI 'i.rU.-1 ).WI <d.!I " '.)\....I futli 1/
Ketu do te permendim se revista kuvajtiane "El-Arebi", ne numrin 267 te saj, per muajin
rebiul-evel 140 I sipas hixhrit, ka publikuar dy artikuj kushtuar kesaj <;eshtjeje.
Ne artikullin e pare, te publikuar ne faqen 18 nga penda e Muhammed Fatih Osman, flitet
mbi qendrimin e muslimaneve ndaj te tjereve. Ne te nga muslimanet kerkohet qe edhe njehere
ta rishqyrtojne qendrimin e tyre ndaj vendeve joislame y)-1;1 dhe theksohet se ndarja e botes
0

l,S"

ne islame r'.>\-,1;1 dhe joislame y),-1 ;1 eshte e padrejte dhe e pabaze, se mbi kete nuk udhezon
as Kur'ani e as Sunneti, por qe kjo veper eshte e juristeve islame, duke sqaruar gjate qe edhe
halifati islam eshte c kaluara historike - koha e te cilit ka kaluar-, duke i keshilluar
muslimanet qe ate kohe ta harrojne pergjithmone dhe qe mbi kthimin e tij as te mos mendojne
me. Sipas tij, ata jane te obliguar qe edhe njehere ta rishqyrtojne qendrimin e tyre ndaj
levizjcve ne boten bashkekohore, qe me fuqimisht te ky<;en ne bashkepunim nderkombetar
dhe qe te nxjerrin mesim nga kthesa qe e kane bere Shtetet e Bashkuara ne politiken e vet
ndaj stagnimit ekonomik gjithnje e me te shtuar gjate tridhjete viteve te para te ketij shekulli.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>I....\ s-1_,.J1 _, s- }I 481
Pas gjithe ketyre pyesim: "Nen cilin ligj do te kishin deshiruar rekomanduesit
e kozmopolitizmit qe te jetonin njerezit?"
A eshte ky dokumenti i Kombeve te Bashkuara, organizate nen kontrollin e
plote te jehudeve, te krishtereve dhe te komunisteve? A nuk eshte argument
me i mire per kete "e drejta per veto", permes se ciles rezufohet 9do gje qe nuk
eshte ne perputhje me principet dhe interesat e atyre te cilet sundojne ne
Kombet e Bashkuara? A nuk eshte ky mashtrim i atyre te cilet farkojne plane
te tilla?
Apo eshte kjo loje e ndyre per ta bindur boten islame me pohimin se xhihadi
ne kohen moderne e ka humbur 9do kuptim sepse ate nuk e lejon
kozmopolitizmi?
Sipas meje pyetja e fundit eshte dhe pergjigja me e mire, pergjigje te cilen e di
9do besimtar i cili ne te besuarit e vet eshte i sinqerte dhe besnik ndaj Zotit te
vet dhe principeve te larta te dinit-Islam. do besimtar i sinqerte eshte i
vetedijshem per dinakrine e paganizmit bashkekohor dhe kurre nuk do te Jejoje
qe te nenshtrohet dhe te genjehet me pohime te cilat nuk ndri9ojne nga
ndri9uesi (kandili) i drites se Muhammedit ' dhe mesazhit te perjetshem te
Sunduesit.
Gjilhashtu perkujtohet se <;fare kthese eshte bere ne bllokun perendimor kur Hrushovi hoqi
dore nga politika e Stalinit.
Aulori i ketij arlikulli mendon se ligjet e Allahut mund te nderrohen si ligjct e shkruara me
doren e njeriut, per kohe te caktuar dhe per mes te cakluar. Ashlu sic; ka harruar qe dispozital
e fese jane te shpallura nga i Urti, i Gjithdijshmi dhe se nuk mund te krahasohen me idete e
kufizuara dhe shkurtpamese te njeriut. Ne kete thirrje njihen gishterinjte e rekomanduesit te
kozmopolitizmit. Kjo eshte thirrje indirekte per refuzimin e ligjit te Allahut dhe
kundershtimin e le drejtes per lufte ne Islam.
Ne artikullin e dyte, edhe me i shemluar se i pari, me titullin "Muslimanet dhe jomuslimanet
- gjemba dhc pengesa ne rruge", autori i tij Fehmi Huvejdi, ne faqen 49, u drejton thirrje
muslimaneve te ngjashem si kolegu i tij i permendur me pare, vetem se kctu thekson
papjekurine e dijetareve islame dhe verberine e tyre para argumenteve te burimit islam. Ai
thole: "Ajo periudhe - duke menduar mbi periudhen e te kaluares se shkelqyer te Islamit - ka
pasur llogari te ljera dhe norma te tjera, le cilal nuk mund te aplikohen ne rrjedhat c tjera tc
zhvillimit le njerczirnit." Dhe pohon publikisht se "nuk eshle e vertete qe muslimanet, me ate
qe jane muslimane, jane me te mire se te tjeret, se nuk eshte e vertele qe Islami u jep perparesi
muslimaneve mbi te tjerel dhe qe jomuslimanet i nenvlereson per ate se jane mosbesimtare."
Pervec; asaj se fjalet e cituara paraqesin thirrje te hapur ne principin human masonik, ne te
njejten kohe do te lhone shprehje e simpatise ndaj mosbesirntareve, sepse ajo qe shkruan
Huvejdi paraqet endrren e parealizuar te rnosbesirntareve: qe vete femijet muslirnane le
fillojne me rrenimin e dallimit ndaj te kuptuarit te drejte te Islamit, i cili themelohet mbi
dashurine dhe simpatine ndaj te mires dhe urrejtjen dhe rezistimin ndaj te keqes. Muslimanet
obligohen qe te kujdcsen per pikat e dobeta, amoralitetin, bredhjet dhe se duke i pranuar keto
lhinje mosbesimtare "mund te bien ne to".

482 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f.>L..1 .J s.l_pl1_., s.'l yl
Kur vendosem per kete pergjigje, kete nuk e beme per t'i ikur nxitjes se valeve
te emocioneve kunder mesimit ateist (mosbesimtar), por per te treguar
pikerisht mbi ate c;ka therrasin rekomanduesit e masonizmit (ndertimit te lire)
dhe kozmopolitizmit, sepse nga lozha e njejte hidhen vazhdimisht idete e
ketilla me qellime te njejta dhe nen parulla te njejta.
Prandaj, njeri nga masonet thote: "Qellimi i masonizmit eshte qe pak nga pak
njerezimin ta sjelle deri te rregullimi ideal ne te cilin do te realizohet liria ne
kuptimin me te gjere dhe do te zhduken te gjitha dallimet ne mes individeve
dhe popujve; rregullimit ne te cilen fjalen kryesore do ta kene dituria, bukuria
dhe ndershmeria."66
Ne fund nenvizojme se te gjitha shkollat ekzistuese te mendimit te cilat
mesimet e veta nuk i marrin nga Kur'ani dhe Sunneti jane te drejtuara kunder
Allahut, fese se Tij, Kur'anit dhe Sunnetit te te Derguarit te Allahut dhe se
pranimi i tyre dhe veprimi sipas tyre eshte miqesi e hapur me mosbesimtaret
dhe mohim i Islamit. Ndersa Allahu, padyshim, permes Librit te Vet na
shpjegon se ai i cili miqesohet me (armikun) mosbesimtaret edhe vete eshte si
ata:

i;;:,

".. . E kush prej jush i miqeson ata, ai eshte prej tyre... " [El-Ma 'ide:

51]
Islami eshte fe e cila bashkon e nuk ndan. Ne peshoren e Islamit te gjithe
njerezit trajtohen njesoj, si dhembet e kreherit. Kurrfare perparesie nuk ka
arabi mbi jo arabin, as zezaku mbi te bardhin, dallimi i vetem eshte ne besim.
Ne Islam gjendet qetesia dhe lumturia:

\ f ); ::1.:, 1_;1 ::r-1

"Ata qe besuan dhe me te permendur Allahun zemrat e tyre

qetesohen... " [Er-Ra'd: 28]
Ne Islam arrihet jete e ndershme:

t.: _;.;-L
,,

,,

;J ;.J:, :,,,.:? :, jJ ') j wl.'.p

,,

,,

,,

J 1}\5"

,;;

,,

,,

,,

"Kush ben veper te mire, qofte mashkull ose femer, e duke qene
besimtar, Ne do t'i japim atij nje jete te mire (ne ketii bate), e (ne

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')l.....1

J .. 1y.J1J .. yl

483

boten tjeter) do t'u japim shperblimin me ti! mire per veprat e tyre."
[En-Nahl: 97]
Ne saje te Islamit besimtari meriton premtimin e Allahut, se do ta vendose
halife ne toke dhe do ta beje te siguruar.
J.I I

t.i

.<

LS U1 I':::.. j I 1:, 1_;.1 J.I il1 :,

t:.fY-,
.. , . ..c.;.
td'
' 1 '-?,.J1'
1s:
U-: rr... J 1
rr c.5""-'.J
,.:, rr
r...r-..:S
-J ,1;.
!'"?; U-:

J -

.,,.

,.. O

.,.

...
0

,,,,.

.;

O,;

.,.
.,, .,

,,,. .,.

JWI J u .M..> fa rYJ

O

,,

L!.;:,

.,.

::-o .,.

-/:.

0
O

"Atyre nga mesi juaj ti! cilet besuan dhe bene vepra ti! mira Allahu
ll premtoi se do t'i beje zoterues ne ate toke ashtu si i pati here
zoterues ata qi! ishin para tyre dhe Jene ti! cilen Ai e pelqeu per ta do
ta forcoje e ne vend ti! frikes Ai do t'u dhuroje siguri. Ata me
adhurojne Mua e nuk me shoqerojne asgje. E kush edhe pas kesaj
mohon, ti! tillet jane ata me ti! prishurit." [En.-Nur: 55]

484 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.1 s.1_pl1 _, s.}1

PERFUNDIM
ISLAMI ESHTE RRUGE E SHPETIMIT DHE E SUKSESIT
A ka dalje dhe shpetim nga nern;mimi dhe perkulja qe ka goditur muslimanet e
sotem? Cila eshte rruga e shpetimit per muslimanet, ndryshe nga ajo qe u eshte
caktuar sot ne mbare boten? A ka ndonje shenje qe do te arrijne sukses ne
kete?
Ne fund, a do t'u takoje e ardhmja? Pergjigja e te gjitha ketyre
pyetjeve cshte vetem nje fjale: Islami dhe asgje tjeter! I vetmi qe mund te
shpetoje njerezit, t'i nxjerre nga gjendja e te humburit, rrezimi dhe roberimit
ndaj te tjereve e jo Allahut. Vetem Islami mund t'i nxjerre nga erresira ne
drite, si<; i ka nxjerre ata perpara nesh prej erresire ne drite. Vetem ai nxjerr
nga padrejtesia, nga ngushtica ne gjeresi te kesaj bote.
Por per ketc rruge te drejte nevojitet udhetar serioz, i cili nuk do te kthehet as
majtas as djathtas, por vetem perpara:

;l.,,)

;..- :-:':;. Jfa

j:.J1 1.,+ u:,

Jfa ;..-<Ll

r! 1:_: : \ \ 0f:,

"Dhe se kjo eshte rruga (feja) lme e drejte (qe e caktova per ju), pra
permbajuni kesaj, e mos ndiqni rruge te tjera e t'ju ndajne nga
rruga e Tij. Keto jane porosite e Tij per ju, ashtu qe te ruheni." [El
En 'am: I 53 J
Dhe me te vertete, keshtjella e vertete e jetes islame mund te ndertohet vetem
mbi shtyllat e pranimit te te besuarit vetem ne nje Allah, besim qe perfshin <;do
pore te jetes individuale dhe te jetes shoqerore. Permes te jetuarit te tilie njeriu
ndien dhe perjeton se vete ai dhe <;do gje qe ka jane te Allahut, qe Allahu eshte
Pronar i vcrtete i <;do gjeje, i vete atij dhe i tere botes, qe Allahu eshte i Vetmi
Sundues i <;do gjeje dhe qe vetem Atij i takojne te urdheruarit dhe te ndaluarit.
Nuk ka burim tjeter te udhezimit perve<; Islamit. Vetem ne saje te tij njeriu nga
thellesia e shpirtit ndien qe edhe mosnenshtrimi me i vogel, mospermbajtja
ndaj udhezimit dhe pershkrua1ja shok Allahut ne atributet ose <;faredo tjeter
nuk eshte asgje tjeter perve<;se bredhje e <;faredolloji qofte dhe ngado qe vjen.
Themelet c kesaj ndertese, nderteses se te besuarit ne Allahun, forcohen me te
besuarit ne thellesi te shpirtit dhe me ndjenjen e fuqishme qe i takon vetem
Allahut. Besimtari te gjitha ato ia nenshtron kenaqesise se Allahut te
Lartesuar, kujdeset nga shmangia dhe mendjemadhesia dhe kembengul qe te

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r".)l....1

.J l',i)IJ

I',

_,+11 485

gjitha shikimet, mendimet, deshirat dhe aspiratat e tij te reduktohen ne kuader

te diturise ndaj Allahut te Lartesuar, qe nga shpirti i vet t'i menjanoje te gjithe
idhujt te cilet kerkojne nga ai qe t'i adhuroje dhe t'i doje perkrah Allahut, qe
dashurine e urrejtjen, miqesine, qellimet dhe deshirat, dashamiresine dhe
rezistimin, paqen dhe luften ... t'i pershtase sipas kenaqesise se te Lartesuarit,
qe te kenaqet me ate me ka eshte i kenaqur Zoti i tij, e qe te urreje ate ka
urren Zoti i tij ... Ky eshte besimi i vertete dhe qellimet e tij te larta.67
Gjendja qe peijeton njerezimi i sotem, bredhjet, zbrazetia shpirterore dhe
thirrjet te cilat degjohen dokund i bejne thirrje shpetimtarit qe t' i shpetoje dhe
t'i largoje nga bredhjet. Ky shpetimtar eshte Islami, sepse eshte feja e Allahut,
e cila zoteron gjithka qe i nevojitet njeriut dhe shpirtit te tij.
Islami eshte i vetmi i cili shpirtit i ofron ate qe i pergjigjet natyres se tij. Ky
eshte ai qe i pershtat nevojat materiale te njeriut me aspiratat shpinerore.
Vetem ai eshte ne gjendje qe njeriut t'i ofroje menyren praktike dhe te duhur te
jetes ne te cilen kjo pershtatje ruhet, pershtatjen te cilen njerezimi permes
historise se tij te gjate ka pasur rast ta perjetoje vetem nen mbeshtetjen e
Islamit.68
Armiqte e Islamit fare mire e dine qe armiku i tyre i vetem eshte Islami.
Prandaj bejne perpjekje te medha ne rrenimin e mesimit te tij te forte si guri i
shkembit, sepse asgje si ai (Islami) nuk qendron ne rruge si pengese per
arritjen e qellimeve te tyre imperialiste dhe ne vendosjen e vetes si idhull, te
cilit do t'i roberohen dhe do t'i Juten ne toke. Prandaj edhe jane duke
imagjinuar planprograme mesimore qe nuk kane asgje te perbashket me
Islamin dhe perpiqen t'ua imponojne si alternative Islamit. 69
Per kete, secili musliman duhet ta dije dhe te mbaje mend qe kjo fe nuk
mbahet ne saje te mijera librave te cilet shkruhen mbi Islamin, as mbi
ligjerimet, fjalimet, vajzet, as mbi filmat te cilet e propagandojne Islamin, por
argumentohet dhe mbahet mbi realitetin e jetes, i cili nuk qetesohet por eshte
vazhdimisht ne levizje, mbi praktiken e besnikeve te vertete te tij (Islamit),
mbi realitetin i cili shikohet me sy, preket me duar dhe perfundon me arsye.70
Nder veorite e dalluara te pjesemarresit te ketij realiteti, i cili i ndryshon
rrjedhat e jetes moderne te njerezimit, eshte edhe refuzimi i dashamiresise ndaj
67 Shiko: . ..h..,..-; ....,.r=. . ..;.,).t:,! r 1971 L JJI ;,.,lo.II ,(50-49
<.J") ,p )) ';\.)I ..,....,1
68 Shiko: ..J..,..a.::Ji .y, J:.Li; cl 09 l .!.l ' .u11.u. J,.a:-11'
.:r..
'-"'
69 Shiko: . .:r...u1 1.u. J,.a:-11' yl.::S' .y, J""I J.a.,ili pl

70 Shiko: . .iii d.3") - -.,..hi .l,..,, \:;...,')IJ )I..;.,) r'.)\...,1 yl.::S' iY' (l 82 :'-"'W-1 J<), J..a.i pl
u")

486 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')LI

J s-lpl1.., s- }I

armiqve te Allahut, ciletdo qofshin ata, -mosbesimtare te hapur, hipokrite ose

ateiste- dhe moslejimi qe te mashtrohet me genjeshtrat e tyre. Besimtaret jane
te vetedijshem qe Allahu eshte Mbrojtesi i tyre me i forte dhe me i madh se te
gjitha bombat dhe raketat balistike (interkontinentale) te mosbesimtareve
perendimor dhe lindor dhe se e verteta kurdohere do te dale ne drite dhe do te
fitoje, sado qe i kundervihen e paverteta dhe genjeshtra:

<lli 0 b b 0-

,,

"

,,

,,,,

,,

,,

,:;;

,..

,:;; ,,

,..

Sa e sa grupe te vogla me deshiren e Allahut kane triumfuar

ndaj grupeve te medha!" [El-Bekare: 249]

0\ Ll 0:,

"Dhe se ushtria jone do te jene ata ngadhenjyesit." [El-Saffat: 173]

/0

C>
., i",,
Ll''.:u l ;;G,.J\
\.J\,iy-!.
.)!.) , -

:1'

,-

I 'T '. jj( , ,,--1 ISi

y-4 J.., ..,
.) :

"Ne patjeter do te ndihmojme te Derguarit Tane ne jeten e kesaj

bote, edhe ata qe besuan, e edhe ne diten e prezantimit te
deshmive."
[Gafir: 51]

0.., u :,U1 r-5'); r-5'

/Ci: 0r,

". . . po edhe ne ju luftofshin, ata do te zbrapsen prej jush. Mandej

ata nuk jane te ndihmuar." [Ali-Imran: 111]
Besimtaret e sinqerte mund te arrijne ne kete shkalle vetem me refuzimin dhe
mohimin e 9do rruge e cila eshte ne kundershtim me ligjet fetare te Allahut,
me mohimin e 9do ideje dhe mendimi qe bie ndesh me mesimet e lartesuara te
kesaj feje, ne saje te se ciles paraardhesit tane te ndershem vargonin fitore
gjate te kaluares se tyre te gjate e te lavdishme. Ne ate rruge te gjitha
dispozitat, edhe ato te imtat edhe ato te medhate, duhet te merren nga sheriati i
Allahut, i cili percakton se cila rruge eshte e drejte dhe ne cilen rruge nuk ka
ankth dhe veshtiresi te pazgjidhura...Ne fe nuk ka asgje te urdheruar per te
cilen arsyeja do te mund te thonte: "Sikur te ishte ndaluar, do te ishte me
mire", as te ndaluar per te cilen arsyeja do te kishte mundur te thonte: "Sikur te
ishte e lejuar, do te ishte me lehte". Perkundrazi, ne fe eshte urdheruar 9do gje
qe eshte e mire dhe eshte ndaluar vetem 9ka eshte e keqe. Te gjithe urdhrat e
Tij jane ushqim ose ila9e, kurse ndalesat jane diete dhe ruajtje nga semundjet.
Pamja e jashtme e fese jane rrobat e brendise, kurse brendia edhe me e bukur
se pamja e jashtme. Ajo perpiqet per te verteten, drejtesine dhe sinqeritetin.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - t>l...\

J s.l_pl1 _., s.yl

487

Teresisht eshte e plotesuar. Nuk ka kurrfare nevoje per plotesim me politiken e

ndonje sunduesi e as me mendimin e ndonje mendimtari. Allahu ate e ka
plotesuar me fjalet:

tJ 1 rtG1 ,_., 2 r,_., r r:JI

_#all 0

,,

.,.

,...,.

Jj
.,.
.:;

". . . Sot persosa per ju Jene tuaj, plotesova ndaj jush dhuntine Time,
zgjodha per ju Islamin Je ... " [El-Maide: 3)
I Derguari i Allahut ka thene:
"Po ju le ne Jene e perkryer dhe te paster si dita, nga e cila mund te devijoje
vetem i prishuri i paJat. "71
Ata te cilet therrasin ne fe, urdherojne te miren dhe largojne nga e keqja,
ve<;anerisht duhet te kthehen dhe t'i kushtojne kujdes te pote kthimit te
muslimaneve ne fene e paster permes:
1. Kuptimit te drejte te kelimei-shehadetit, te besuarit qe "Nuk ka Zot pervef
Allahut dhe qe Muhamedi eshte i Derguari i Allahut." Populli duhet te
thirret qe te besoje ne keto fjale ashtu si<; i kane kuptuar i Derguari i Allahut
dhe as'habet e tij, njekohesisht duke u perpjekur qe te pergenjeshtrohet
kuptimi i gabuar, per te cilin koheve te fundit <;dohere e me teper degjohet qe
ato jane vetem ti ale e jo edhe vepra.
Perkrah kesaj, popullit duhet t'i shpjegohet qe nen kelimei-shehadetin, nder te
tjera, nenkuptohet edhe dashuria ndaj besimtareve dhe mohimi i
mosbesimtareve, se eshte i domosdoshem zbatimi i sheriatit dhe pasimi i
gjith<;kaje qe Allahu ka shpallur, mohimi i idhujve te shumte dhe te rrejshem
duke u nisur nga zakonet, shprehite, epshet dhe pasimi i atyre te cilet botes do
t'i urdheronin ate <;ka Allahu nuk e ka shpallur dhe me ate do te viheshin ne
poziten e idhujve.
2. Kuptimit te drejte te ceremonive fetare islame ne kuptimin me te gjere dhe
sqarimit se ato nuk jane vetem ceremoni te zakonshme ne njeren ane e ne anen
tjeter jeta, qysh nga lindja deri ne vdekje, zhvillohen ndryshe, jo sipas
dokumentave qe i kane sajuar njerezit, te cilat fene e ndajne nga shteti, nga
shoqeria, nga ekonomia, nga politika, nga kultura dhe te ngjashme. Do te thote
se ceremonite fetare jane ligj fetar, sistem jetesor, pikerisht si<; thote i
Lartesuari:

488 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r")l....1 s.lpl1 .., s-'1_,ll

"Thuaj: "Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime jane
thjesht per Allahun, Zotin e boteve. Ai nuk ka shok. Me kete jam i
urdheruar dhe une jam i pari i muslimaneve!" [El-En 'am: 162-163}
3. Edukimit te gjeneratave te reja me mesimin e Kur'anit dhe Sunnetit, sepse
kjo eshte rruga e vetme e drejte permes se ciles njerezit i kthehen fese dhe
Sunduesit te Lartesuar.
4. Refuzimit dhe luftes kunder imponimit te ideve joislame nga te tjeret,
zbulimi i formave te reja pagane, pergenjeshtrimi i tyre dhe gjetja e
alternatives na te kuptuarit e drejte te mesimeve te Islamit.
5. Zgjimit te dashurise se besimtarit ndaj besimtareve, kthimi i tij i teresishem
ndaj tyre dhe shpjegimi i ndikimit te rrezikshem te shprehjes se dashamiresise
ndaj vlerave pagane, si: nacionalizmi, shovenizmi, patriotizmi dhe te
ngjashme, sepse besimtari per besimtarin eshte vella kudo qofte ai, kurse vendi
islam eshte r')l.,1 atdheu i tij.
Historia dhe e kaluara jone jane argumenti me i mire per rendesne e kesaj
c;eshtjeje. Nje grua muslimane dikund ne Amuri (ne Irak) ishte poshteruar dhe
kishte thirur per ne ndihme: "O Mu'tesim!" Mu'tesimi i ishte pergjigjur me
fjalet: "Te pergjigjem oj grua muslimane!" E kishte pergatitur ushtrine, e
kishte c;liruar Amurine dhe i kishte ndihmuar (motres) gruas muslimane. Pra,
ai nuk ka thene se ai jeton ne nje shtet, ndersa ajo ne nje shtet tjeter, por ka
reaguar me pergjegjesine e sunduesit islam (halife), amaneti i te cilit ka gene
kujdesi per te gjithe muslimanet dhe pergjegjesia para Allahut ne Diten e
Gjykimit.
Prandaj ndihma ndaj muslimaneve te rrezikuar dhe te keqtrajtuar kudo ne
rruzullin tokesor eshte obligim i te gjithe besimtareve muslimane. Dashuria
ndaj tyre, e cila njedh nga e njejta fe, e imponon nevojen qe muslimanet e
rrezikuar ne c;do vend dhe ne c;do kohe te ndihmohen me fjale, mjete materiale
dhe me jete.
6. Thellimit te urrejtjes ndaj armiqve te Allahut dhe mohimit te te gjitha
llojeve te mosbesimtareve, politeisteve, hipokriteve dhe dezertoreve te fese,
sepse ne asnje zemer te mbushur me iman nuk ka vend per dashuri ndaj
mosbesimit dhe mosbsimtareve. Ne ate kuptim i Lartesuari thote:
'..,f

:0

1;\S' )3 jJ ai1 J 0..,;1;. ::-111 r)13 0\ 0; u

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - f>L..1 >1_p.J1 _, >Y' 489

, ,, " , f , '\' . I f , , Gf

J Y-:J .

"Nuk gjen popull qe i beson Allahut dhe Dites se Gjykimit e ta doje

ate qe kundershton Allahun dhe te Derguarin e Tij, edhe sikur te
jene ata (kundershtaret) prinderit e tyre, ose femijet e tyre, ose
vellezerit e tyre, ose farefisi i tyre... " [El-Muxhadele: 22)
7. Argumentimi qe armiqesia e miqve te shejtanit eshte e drejtuar kunder
besimtareve (te mbrojturve) te Allahut. Kjo armiqesi ze fill qe nga Ademi %f\l
dhe do te mbetet pergjithnje, deri kur te ndodhe Katastrofa e Pergjithshme.
Keto dy lloj pasuesish kurre nuk kane per t'u pajtuar, sepse pasuesit e Allahut
duan qe t'i therrasin njerezit ne besimin tek Allahu dhe ne roberimin ndaj Tij,
kurse shoket e shejtanit therrasin qe t'i roberohen shejtanit dhe qe besimtaret te
zbrapsen nga feja e tyre.

1;1 0 y .,:; 0_,J(; u:,

,,,

.)

"'

,,.

,,,

" Ata do t'ju luftojne juve vazhdimisht per t'ju zbrapsur, nese
munden nga feja juaj ... " [El-Bekare: 217)
8. Mbjelljes se shpreses dhe kultivimit ne shpirtat e besimtareve se ndihma e
Allahut dhe fitorja e muslimaneve eshte e afert, sic; thote i Derguari i Allahut
- : "Keni per te luftuar kunder jehudeve derisa guri do te fiase: "O
musliman! ]a, pas meje eshte nje jehudi, eja dhe vrite ate!"72
Keto jane vetem sinjalet e rruges se shpetimit. Nese muslimanet sinqerisht dhe
me besnikeri do t'i besonin Allahut, ndihma e Tij nuk do t'u mungonte, sepse
jane me te forte per shkak se jane duke zbatuar urdhrat e Allahut ne toke dhe
se e meritojne mbrojtjen dhe shperblimin e Allahut:

0} u:, r-.:fc 0yc u \ ::,f 0 uf

"Ta keni te ditur se te dashurit e Allahut nuk kane frike (e as

kurrfare brengosje)." [Junus: 62)
Ata jane ne anen e Allahut dhe ata te cilet jane ne anen e Tij dhe luftojne qe
Fjala e Tij te jete me e larta, Ai do t'i nderoje dhe do t'i shperbleje begatshem.

72

Shiko: .... w, .i,,.r-i y\5 <2921 c_ ,2238/4o :

490 Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L.,1

.J 1)1J _,J1

". . . Te tilliit janii pale e Allahut, ta dini pra, se ithtariit e Allahut

janii ata tii shpiituarit." [El-Muxhadele: 22}
Ne, nese Allahu do, shpresojme per fdo te mire. Ne mbare boten po shfaqen
breza te rinj muslimanesh dhe shenja te mira qe tregojne se bota islame do te
shpetoje nga nenfmimi, ndjenja e humbjes dhe e bindjes se verber ndaj te
tjereve. Kurse ate dite besimtaret do t'i gezohen ndihmes se Allahut. Fjalet
tona te fundit le te jene:
Hamdi - Falenderimi i takon Allahut, Zotit te boteve.

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam - r')L,1 .j s.ly.-11 .., s. yl 491

Biografia e autorit
Muharned Se'id Salim El-Kahtani ka lindur ne vitin 1373/1953 ne Serat
Ubejd, ne krahinen Ebha te Arabise Saudite, ku edhe e ka kryer arsimin fillor.
Shkollen fillore dhe te mesme e ka kryer ne "Darn et-Tevhid", ne Taif. Pas
kesaj regjistrohet ne Fakultetin e te Drejtave Islame "Kul-lijetu esh-Sheriah"
ne Mekke, ne te cilin, si me i miri ne gjenerate, ka diplomuar me sukses
shembullor ne vitin 1398/1977. Po ne te njejtin vit emerohet si asistent ne
fakultetin e lartpermendur.
Ne vitin 1401/1981 perpara komisionit me ne krye mentorin shejh Dr.
Muhammed Kutubin dhe me provuesin kryesor, shejhun Abdurrezak Affifi,
Allahu e meshirofte, ai perfundon disertacionin me titull "El-wela'u wel-bera'u
fil Islam I Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam"
gjithashtu me sukses shembullor dhe arrin titullin Magjister i shkencave
islame.
Ne vitin 1405/1985 , duke dhene analizen kritike te vepres "Kitabu es-Sunneh"
nga Abdullah bin Imam Ahmed bin Hanbeli, gjithashtu me sukses shembullor,
arrin titullin Doktor i shkencave islame.
Per pese vjet ka qene udheheqes i deges per studimin e kiraetit ne
Universitetin "Ummu-1-Kura". Pas kesaj, shtate vjet ka qene imam dhe hatib;
se pari ne xhamine e "Ebu Beker Es-Sidikut" ne Azizije dhe pastaj ne
xhamine "El-Furkan" ne Mekke.
Pervev ketyre ka shkruar dhe ka botuar edhe veprat e permendura: "Masa'il
hammeh fi tewhid el-ibade I Disa veshtje te rendesishme mbi ceremonite
islame", "Kitab sherh es-sunne lil-1-Burbehari I Komentari i vepres se
Burbehariut "Es-Sunne" dhe shume vepra te tjera. Pritet qe, nese Allahu do, se
shpejti nga shtypi do te dale vepra e tij me e re "Adat we el-fadh tuhalifu,
dinallahi-1-hakk I Zakonet dhe fjalet qe jane ne kundershtim me fene e vertete
te Allahut."

Perm b aj tj a : ____________ _ ______

HYRJE _______ _ ____________ _ _

_13

HYRJE

15

FJALET E KELIMEI SHEHADETIT:

21

KUSHTET PER KORREKTESINE E....

28

NUK KA TE ADHURUAR TJETER ME MER/TE....

28

DASHURlA DHE URREJTJA JANE ATRIBUTE TE PANDASHME TE FJALEVE TE

40
KELIMEI SHEHADETIT
PERGENJESHTRIMI I POHIMEVE TE ATYRE TE CILET THONE QE KELIMEI
SHEHADETI MJAFTON VETEM TE SHQIPTOHET

46

{:'KA ARRIHET NE JETEN E NJERIUT DUKE DESHMUAR QE 'NUK KA TE

ADHURUAR TJETER ME MER/TE PERVE{:' ALLAHUT'?

52

{:'FARE E MOHON KELIMEI-SHEHADETIN ?

56

KOMENTI YNE

69

{:'KA MOHON ISLAMIN?

78

- E PARA -

80

-E DYTA-

86

KREU I

89

KUPTIMI I DASHURISE NDAJ TE MIRES . . .

89

KAPITULLI IPARE

89

Perkufizimi dhe rendesia e tyre ne Kur'an dhe ne Sunnet

89

Kapitulli i pare

9I

PERKUFIZIMI DHE RENDESIA E TYRE NE KUR'AN DHE NE

ST

PERKUFIZIMI I FJALES "EL-WELAUN" NE ASPEKTIN GJUHESOR

91
PERKUFIZIMI I FJALES "BERAUN" NE ASPEKTIN GJUHESOR_ 93
PERKUFIZIMI I FJALES "WELAUN" SI TERM PROFESIONAL NE
ASPEKTN TERMINOLOGJIK
94
PERKUFIZIMI I FJALES "BERAUN" SI TERM PROFESIONAL NE
ASPEKTIN TERMINOLOGJIK
95
SQARIMI I PERKUFIZIMIT TE FJALES "WELAUN" DHE "BERAUN"
95
SA ESHTE E PERFAQESUAR KJO <;ESHTJE NE KUR'AN DHE NE
SUNNET DHE A ESHTE SHKRUAR DHE STUD/UAR MJAFT PER
97
KETE?
1. Dallimi ne burim

103

2. Dallimi i menyres se ekspozimit

103

3. Dallimi ne forcen e pershtypjes se lene (ndikimit)

105

4. Dallimi ne stilin (metodiken) e te drejtuarit

105

1. MONOTEIZMI - TEUHIDI NE ARGUMENTIM DHE NE NJOHJEJOS

2. MONOTEIZMI - TEUHIDI NE TE KERKUARIT DHE NE QELLIM
106
Kush jane miqte e Allahut, kush jane miqte e shejtanit dhe cila eshte natyra
117
e armiqesise ne mes tyre?

119

Kapitulli i dyte

KUSH JANE MIQTE E ALLAHUT, KUSH JANE MIQTE E SHEJTANIT

119
DHE CILA ESHTE NATYRA_E ARMIQESISE SE TYRE?
NATYRA E ARMIQESISE NE MES DY PALEVE
PERFUNDIM ---------

128

--------- 140

KAPITULL I I TRETE

143

Si e kuptonin pasuesit e tradites se shendoshe dhe mendimit ti! njezeshem

(ehli-s-sunne we-1-xhema'a) dashurine ndaj ti! mires (el-welau) dhe
143
urrejtjen ndaj ti! keqes (el-berau)?
Kapitulli i trete ___________________ 145
SI E KUPTONINPASUESIT E TRAD/TES SE SHENDOSHE DHE
MEND/MIT TE NJEZESHEM_(EHLI-S-SUNNEH WEL-XHEMA 'A) 145
DASHURINE NDAJ TE MIRES (EL-WELAU) DHE_URREJTJEN NDAJ
TE KEQES (EL-BERAU)?
145
DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTA NDAJ TE KEQES
DUHET TE JETE NGA ZEMRA

150

CILI ESHTE QENDRIMI I PASUESVE TE TRAD/TES SE

SHENDOSHE DHE MEND/MIT TE NJEZESHEM (EHLU-S-SUNNEH
WE-L-XHEMA 'A) NDAJ ATYRE TE CILET NDJEKIN RISITE DHE
151
EPSHET?
E PARA

152

E DYTA

154

Perfundim

156

KAPITULLI I KATERT

157

Shembull i mire se si e kuptonin popujt e mehershem dashurine ndaj ti!

mires dhe urrejtjen ndaj ti! keqes
157
Kapitulli i katert

159

SHEMBULLI I MIRE SE SI E KUPTONIN POPUJT E MEHERSHEM

DASHURINE NDAJ TE MIRES DHE URREJTJEN NDAJ TE KEQES
________________________ 159
a) SHEMBULLI I !BRAH/MIT ,%fl!___________ 159

b) EDHE DISA SHEMBUJ TE KEMBENGULJES NE TE VERTETEN

DHE NE RRUGEN E DREJTE
165
KAP/TULL/ I PESTE ---------------- 175
Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne periudhen Mekase 175
177

Kapitulli i peste

DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA NDAJ TE KEQES NE

PERIUDHEN MEKASE
177
TAK/MET E PARA DHE HAPAT E PARE NE RRUGE ----- 178
Vuajtja e vertete __________________ 182
KARAKTERISTIKAT E MARREDHENIEVE NE MES MUSLIMANEVE
DHE ARMIQVE TE TYRE NE PERIUDHEN MEKASE
185
BAMIRESIA NDAJ TE AFERMVE IDHUJTARE--Juvefeja juaj, mua e imja! ___

___

____

192

196

NDIHMA NGA ALLAHU ESHTE AFER

202

SI JEPEJ BETIMI?

204

KAP/TULL/ I GJASHTE

207

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne periudhen medinase

---------------------207
Kapitulli i gjashte _____ _ ___________ 209
DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA NDAJ TE KEQES NE
PERIUDHEN MED/NASE
209
VESHTRIM I SHKURTER HISTORIK

210

VESHTRIM I SHKURTER MB/ VELLAZERIMIN NE MES

MUHAXHIREVE DHE ENSAREVE

212

ME {:'KA DALLOHEJ DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA

NDAJ TE KEQES NE PERIUDHEN MED/NASE?
216
1- DINAKERIA E PASUESVE TE LIBRIT NDAJ MUSLIMANEVE DHE
PARALAJMERIMI PER NDALIMIN E MIQESISE ME TA
219
fl -

HIPOKRIZ/A DHE HJPOKRITET

III- MOH/MI PRE] MUSLIMANEVE I TE GJITHE ARMIQVE NE

.
PERIUDHEN MED/NASE

225
236

a) Te hequrit dore nga politeistet _______ _____ _ 241

b) Mohimi i ithtareve te Librit Uehude dhe te krishtere)

244

c) Mohimi i hipokriteve

246

KAP/TULL/ I SHTATE

255

Format e miqesise __________ ______ __ 255

Kapitulli i shtate

257

FORMAT E MIQESISE

257

CILI LLOJ I JUSTIFIKIMIT TE KETILLE MUND TE PRANOHET E

CILI NUK MUND TE PRANOHET?
274
Qendrimi i muslimaneve ndaj ketyre formave te dashamiresise

275

KAPITULLI I TETE

279

Pergenjeshtrimi i te kuptuarit te dashurise dhe urrejtjes ne fe nga

havarixhet dhe rafidinjte

279

Kapitulli i tete

281

PERGENJESHTRIMI I TE KUPTUARIT TE DASHURISE DHE

URREJTJES NE FE NGA HA VARIXHET DHE RAFIDINJTE __ 281
SI E KUPTOJNE KETE PROBLEM HA VARIXHET? ----- 282
SI E KUFTOJNE RAFIDINJTE DASHURINE NDAJ TE MIRES DHE
URREJTJEN NDAJ TE KEQES?
284

K R E U II ____________________ 287
(:fare nenkupton dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes? _ 287
(:FARE NENKUPTON DASHURIA NDAJ TE MIRES DHE URREJTJA
'
NDAJ TE KEQES?
289
KAPITULLI I PARE

297

OBLTGTMI T MUSLIMANIT NDAJ MUSLIMANIT

297

Kapitulli i pare

299

OBLIGIMI I MVSLIMANIT NDAJ MUSLIMANIT

299

KAP/TULL/ I DYTE

303

HIXHRETI

303

Kapitulli i dyte

305

HIXHRETI

305

QENDRIMI NE VENDIN E MOSBESIMTAREVE

305

II - Hixhreti nga vendet jobesimtare ne vendin islam

317

KAPITULLI I TRETE

327

Lufta ne rruge te Allahut

327

Kapitulli i trete

329

LUFTA NE RRVGE TE ALLAHUT .:_ liJJ .JLH,}/

329

SPIUNIMI T MUSLIMANEVE

339

KAPITULLLI I KATERT

345

Larguimi nga ata qe jane te dhene pas risive dhe epsheve

345

Kapitulli i Katert

347

LARGIMI NGA ATA QE JANE TE DHENE PAS RISIVE DHE

EPSHEVE

347

Kur vdesin, permenden per te mire besimtaret

351

fFARE KANE THENE PASUESIT E TRAD/TES SE SHENDOSHE MB/

355
PAS/MIN E FESE

ASHTV sir ESHTE SHPALLUR ----------- 355

DHE MB/ NDALESEN E FUTJES SE RISIVE NE FE?

355

KAP/TULL/ I PESTE

359

Nderprerja e trashegimise dhe e lidhjeve martesore mes muslimaneve dhe

mosbesimtareve
359
Kapitulli i peste__________________ 361
NDERPRERJA E TRASHEGIMISE DHE E LIDHJEVE MARTESORE
MES MUSLIMANEVE DHE MOSBESIMTAREVE
361
KAP/TULL/ I GJASHTE

367

Ndalesa e perngjasimit me mosbesimaret dhe perpjekja per ruajtjen e

shoqerise islame

367

Kapitulli i gjashte

369

NDALESA E PERNGJASIMIT ME MOSBESIMTARET DHE

PERPJEKJA PER RUAJTJEN E SHOQERISE ISLAME

369

LIDHJA MIDIS PERNGJASIMIT DHE DASHAMIRESISE

380

IM/TIMI I JEHUDEVE DHE I KRISHTEREVE NE FESTAT E TYRE

----------------------381
SHEMBUJ TE SHKELQYER TE VEfORIVE TE SHOQERISE
FILLESTARE ISLAME

385

VENDET NE TE CILAT ESHTE I NDALUAR QENDRIMI I ARMIQVE

TE ALLAHUT
393
KUNDERTHENIE DHE PERGJIGJE -----

---- 395

KAPlTULLI I SHTATE

397

Marredheniet mes muslimaneve dhe jomuslimaneve______ 397

Kapitulli i shtate

399

MARREDHENIET MES MUSLIMANEVE DHE JOMUSLIMANEVE 399

I - DALL/Ml MES MIQESISE DHE SJELLJES SE MIRE

399

DALL/Ml MES MIQESISE DHE SJELLJES SE BUKUR DHE TE

MATUR

405

II -MARREDHENIET AFAR/STE ME MOSBESIMTARET

409

III -(:FARE ESHTE E LEJUAR TE SHFRYTEZOHET NGA

MOSBESIMTARI?

417

PERFUNDIM

422

PERFUNDIM

425

KAMUFLIMI DHE DETYRIMI - !ft,!..; 7_.;i,Y

426

KREU

III ___________________ 437

PASQYRA PRAKTIKE E APLIKIMIT TE DASHURISE NDAJ TE MIRES

DHE URREJTJES NDAJ TE KEQES
437
KAP/TULL/ I PARE ----------------- 437
Si e praktikonin dashurine ndaj te mires dhe urrejtjen ndaj te keqes pasuesit
e tradites se shendoshe?
437
Kapitulli i Pare ___________________ 439
SI E PRAKTIKONIN DASHURINE NDAJ TE MIRES DHE URREJTJEN
NDAJ TE KEQES PASUESIT E TRAD/TES SE SHENDOSHE? __ 439
KAP/TULL/ I DYTE ----------------- 447
Si duket sot pasqyra e dashurise ndaj te mires dhe e urrejtjes ndaj te keqes
___ ____________________ 447
Kapitulli i dyte ___________________ 449
SI DUKET SOT PASQYRA E DASHURISE NDAJ TE MIRES DHE E
URREJTJES NDAJ TE KEQES
449
1. EDUKIMI DHE ARSIMIMI_____________ 455
NIE SHEMBULL I ROBER/MIT NDAJ MEND/MIT MODERN __ 459
2. MJETET E INFORM/MIT

462

3. PREZANTIMI I LIBRAVE TE ORIENTAL/STEVE

466

4. SHKOLLAT ATE/STE

471

PERFUNDIM

484

ISLAM/ ESHTE RRUGE E SHPETIMIT DHE E SUKSESIT

484

Biografia e autorit

491

Titulli ne gjuhen boshnjake:

Ljubav prema dobrom i mrznja prema zlu u Islamu

Titulli ne gjuhen shqipe:

Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam

Perktheu dhe pershtati:

NIG' JAR BAJRAMI-HOTI

Kryeredaktor dhe redaktor teknik:

Ilir Hoti

Rccenzent sheriatik:

Mr. prof. Sabri Bajgora

Bahri Curri

Lcktor dhe korektor:

Arian Kor;i
Prof. Tafil Morina

Botues:

Avdullah Hoti

Te drejtat e rezervuara per botimin dhe shumezimin e librit i mban kryeredaktori

dhe pa lejen me shkrim te kryeredaktorit nuk lejohet shumezimi i tij.
ilirhoti02@hotrnail.com

katalogimi ne publikim - ( CIP )

Biblioteka Kombetare dhe Universitare e Kosoves
297:216
EL-Kahtani, Se'id
Dashuria ndaj te mires dhe urrejtja ndaj te keqes ne Islam
I Se'id El-Kahtani;[Perktheu dhe pershtati Nig'jar Bajrami-Hoti].
Prishtine: [Avdullah Hoti], 2004 (Prishtine:,,Prograf').-501 fq.;
22cm.
Titulli i origjinalit: Ljubav prema dobrom i mrznja prema zlu u
Islamu.- Parathenie: fq. 7-12.- Biografia e autorit: fq. 491
l .BAJRAMI-Hoti, Nig'jar
ISBN 9951-8595-1-8