T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK-ELEKTRONK TEKNOLOJS

YG TESS PROJE VE EMALARI

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan

ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya
ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel
renme materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET-1 ..................................................................................................... 3
1. PLAN ve PROJELER .......................................................................................................... 3
1.1. Plan ve Projelerin ncelenmesi ...................................................................................... 4
1.1.1. Proje lekleri ........................................................................................................ 4
1.1.2. Vaziyet Planlar ....................................................................................................... 5
1.1.3. Semboller ................................................................................................................ 5
1.1.4. Hesaplamalar ........................................................................................................... 7
1.1.5. Trafo Tesisi Keif Listesi ...................................................................................... 13
1.1.6. Tek Hat emas ..................................................................................................... 15
1.1.7. OG Yerleim Plan ................................................................................................ 18
1.1.8. Direk Tipi Trafo Plan ve Kesiti ............................................................................. 19
1.1.9. Trafo Binas Plan ve Kesitleri ............................................................................... 20
1.1.10. AG Datm Plan................................................................................................ 23
1.2. Direk Tipi Trafo Tesis Tek Hat emasnn izimi ...................................................... 24
1.3. Elektrik Enerji Tesisleri Proje Ynetmelii................................................................. 25
1.4. Topraklama Ynetmelii ............................................................................................. 33
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 34
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 36
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 38
2. PANO BALANTI EMALARI ...................................................................................... 38
2.1. OG/YG Tesis Panolar Malzeme Sembolleri ............................................................... 38
2.2. Pano Grn izimleri .............................................................................................. 39
2.2.1. lm Panosu ....................................................................................................... 39
2.2.2. AG Datm Panosu .............................................................................................. 40
2.2.3. Kompanzasyon Panosu ......................................................................................... 41
2.2.4. OG Modler Hcreler ve Tek Hat emalar ......................................................... 43
2.3. Pano Balant Tek Hat emalar izimi ...................................................................... 46
2.3.1. lm Panosu ....................................................................................................... 46
2.3.2. AG Datm Panosu .............................................................................................. 47
2.3.3. Kompanzasyon Panosu ......................................................................................... 48
2.4. Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii.......................................................................... 49
2.5. Topraklamalar Ynetmelii ......................................................................................... 51
UYGULAMA FAALYET ............................................................................................... 54
LME VE DEERLENDRME ..................................................................................... 56
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 57
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 58
KAYNAKA ......................................................................................................................... 59

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI
SRE
N KOUL
YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Elektrik-Elektronik Teknolojisi
Yksek Gerilim Sistemleri
YG Tesis Proje ve emalar
Kuvvetli Akm Ynetmelii, artnameler, YG plan ve
projeleri, pano balant emalar ile ilgili bilgi ve becerilerin
kazandrld bir renme materyalidir.
40 / 32
YG tesis projeleri ve emalarn okumak
Genel Ama
Gerekli ortam salandnda standartlara, kuvvetli akm
ynetmeliine, artnamelere uygun ve hatasz olarak YG tesis
plan ve projelerini okuyabilecek, pano balant emalarn
izebileceksiniz.
Amalar
1. YG plan ve projeleri hatasz olarak okuyup
izebileceksiniz.
2. Pano balant emalarn hatasz olarak izebileceksiniz.
Ortam: Atlye ortam, sektr
Donanm: izilmi plan projeler, tip projeler, kataloglar pano
malzeme kataloglar, pano balant emalar, izim ara
gereleri, resim masalar
Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme
aralaryla kazandnz bilgileri ve becerileri lerek kendi
kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda size lme arac (oktan semeli,
doru yanl, tamamlamal test ve uygulama vb.) uygulayarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri
lerek deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Hzla gelimekte olan gnmz teknolojisinde, elektrik enerjisine duyulan ihtiya gn
getike artmaktadr. Elektrik enerjisinin kesintisiz ve kararl bir ekilde salanmas iin
iletim ve datm hatlarnn nemi giderek daha ok n plana kmtr. Elektrik enerjisinin
datmn ve iletimini en iyi bir ekilde tketicinin hizmetine sunabilmek iin ncelikle
doru hazrlanm plan ve projelere ihtiya vardr. Bu sebeplerle hatasz ve herkesin
anlayabilecei tarzda proje izimi gerekletirilmeli, bu konudaki almalarmz daha iyi
bir seviyeye getirme gayreti iinde olmalyz.
Bu amala projelerin uygulamaya ynelik blmlerini, kuvvet tesisat projeleri, kuvvet
datm tablo ve panolar ile kompanzasyon panolarnn izimi ve okumasn iyi
kavramalyz. Gnmzde, elektrik projelerinin hazrlanmasnda ve iziminde eitli
bilgisayar yazlmlar kullanlmaktadr. Bu nedenle okullarmzda bulunan bilgisayarlardan
ve ilgili programlardan yararlanmal, proje izimlerini bilgisayarla yapmaya almalyz.
Bylece, standart hazr sembolleri kullanmak izimi kolaylatrarak hz kazandracak ve
zel ktphane oluturmak mmkn olabilecektir.
Yksek ve orta gerilim projeleri balangta ok karmak gelebilir. Ancak projenin
ok uzun olmas karmak olduu anlamna gelmez. Sizden istenilen, modl ierisindeki
aklamalar ve tanmlar okuduktan sonra projeleri inceleyiniz. Bu konuda nceden
hazrlanm ve uygulanm projeleri inceleyiniz, hazrlayanlar ziyaret ediniz. Projelerde
kullanlan sembolleri, ksaltmalar renmeniz proje okumanz ve hazrlamanz
kolaylatracaktr.

RENME FAALYET-1
AMA

RENME FAALYET-1

Kuvvetli Akm Ynetmeliine, artnamelere uygun ve hatasz olarak plan ve projeleri

okuyabilecek, plan ve projeleri izebileceksiniz.

ARATIRMA

Kuvvetli akm ynetmeliini, proje artnamelerini, topraklama ynetmeliini

aratrnz.

Plan ve proje izen ve uygulamalar gerekletiren kiilerle grnz.

Bilgisayar proje izim programlarn aratrnz.

1. PLAN VE PROJELER
Riskleri ve belirsizlikleri en alt seviyeye indirerek yksek kalite ve performans
standartlar belirleyerek sonular mmkn olan en az zaman ve maliyetle elde ederek
projenin ileyiini dzenli ve yaplandrlm bir biimde gereklemesini salamaya
alld mantkl srece "projeyi planlama" denir. "Planlama" ise proje ilerledike srekli
olarak yeniden dzenleme ve gelitirme gereken dinamik bir sre olarak nitelendirebilir.
Bir proje plan, i iin dzenlenen bilgilerin ve fikirlerin bir araya getirilmesi
ilemidir. Planlar zerinde indirici merkezler, bina tipi trafo merkezleri, direk tipi trafolar,
mterek direkler, AG direkleri, toplu ykler ve hesaplar neticesine gre kan trafo gleri,
OG ebekesi iletken ve kesitleri yazlarak trafo besleme blgeleri ayrlr.
Yeni OG ebekesinin dzenlenmesinde aadaki hususlar dikkate alnr.

Bina tipi trafo postalar, balca trafo gcnn 630 KVA veya daha byk
olmasnn gerektii, bylece direk tipi trafo postasnn kullanlamayaca
durumda,

Trafo gc 400 KVA veya daha kk olsa bile imar ve evre artlar
sebebiyle direk tipi trafo postasnn sakncal bulunduu hllerde,
Direk tipi trafo yeterli olacak iken, bu noktadan emniyetli bir veya birka
branman alnmas ihtiyac hlinde,
OG ebekede arzal hat blmn ayrabilmek iin emniyetli bir dm
noktas tekil etmenin gerekmesi hlinde,
Ring devre veya ana hat zerinde hat emniyetini bozmadan enerji
alabilmek zere trafo postas tesisi gerektiinde tesis edilecektir.
3

Bina tipi trafolarn OG tehizat

OG tehizat klasik tertipte (ak hcre tertibi iinde) dzenlenecektir.

Trafo yeri sorunu olan yerlerde sa kkler, metal muhafazal modler
hcreler ve modler binalar ok zorunlu hllerde RMU (ring-main-unit)
kullanlacaktr.
ehrin merkezi ksmlarnda trafo bina yeri bulmakta glk ekilen
yerlerde OG prefabrik betonarme yer alan trafo kkleri
mdrlkten onay alnmas kaydyla kullanlabilecektir.
Gerilim deiiklii nedeniyle mevcut binalarda hcre saysnn yetersiz
kalmas hlinde, mevcut binalarda yararlanabilmek iin modler
hcreler kullanlabilecektir.

Direk tipi trafo postas

Arsa veya kapal alan ihtiyac olmayan 400 KVA gce kadar tesis edilen
datm trafosudur.

Ana ring hatt zerinde direk tipi trafo postas tesisinden kanlacaktr.

1.1. Plan ve Projelerin ncelenmesi

Konusu ve amac her ne olursa olsun bir projeyi planlama sreci aada belirtilen
aamalarda deerlendirebilir:

Proje tanmn gzden geirme,

Proje mantn oluturma,
Balama izelgelerini hazrlama,
Kaynaklar ve maliyet analizlerini oluturma,
Mteri gereksinimlerini mkemmele ulatrma ve karlama (mteri
memnuniyeti, kalite),
Geerlilik ve plan onay (uluslararas standartlara uygunluk),
Projeyi balatma.

Sonu olarak artk kabul edilen ve proje iin gerekli bilgiler elde edildikten sonra
srekli olarak gzden geirilecek gereki ve ayrntl bir plana sahip olunduu bilinerek
projeye balanlabilir. Proje ve plan bizim iin veya eserin kt zerinde ina edilmesidir.
Bir hata var ise kt zerinde ortaya kmal ve dzeltilmelidir. Yapm aamasnda ve
bittikten sonra ortaya kan yanllklar hem dzeltilmesi ve dnlmesi zor hatalardr. Bu
sebeple yaplan proje ve planlar dikkatli, ince hesap ve lme sonunda hayata geirilmelidir.

1.1.1. Proje lekleri

Cisimlerin gerekteki boyutlar ktlara smayacandan belli oranlarda klterek
izilir. Kroki, plan ve projeler izilirken belirli bir lek dhilinde izilir. Deiik alanlarda
lekler deiik oranlarda kullanlr, corafi haritalarda 1/1.000.000, 1/5.000.000, ehir
haritalar ve imar planlarnda 1/1.000, .000 vb. bina plan ve projelerinde 1/50, daha byk
bahe, park, fabrika vb. projelerinde 1/100, vaziyet planlarnda 1/500 gibi lekler kullanlr.
4

leklendirme konusunda bir rnek verilecek olursa 20 m'lik bir gerek uzunluk 1/50
lekli izilirse 40 cm, 1/100 lekle izilirse 20 cm, 1/500 lekle izilirse 4 cm olarak
projelendirilir.

1.1.2. Vaziyet Planlar

Vaziyet plan kuzey ynnde lekli olarak izilecek ve lek belirtilecektir.
Projelerde izilen vaziyet plan, TEDAtan hat balamaya giden grevlilerin yapnn yerini
kolayca bulabilmesini salayacak ekilde, mmkn olduunca belirli (okul, cami, trafo vs.)
noktalar gsterilerek izilir.

ekil 1.1: Vaziyet plan ( lek 1/500)

ebeke bulunan yerlerde enerji alnacak direin yeri gsterilecektir. Ana kolon hatt
tesis gzergh gsterilecektir. Proje ile ilgili zel aklamalar bu blmde yazlacaktr.

1.1.3. Semboller
Aada kullanlan semboller OG projelerinde kullanlan sembollerdir. izilen
projelerin herkes tarafndan anlalabilmesi iin sembollerin standart olmas gerekir fakat
geni kapsaml projede AG sembollerde kullanlr.

ekil 1.2: OG tesislerinde kullanlan semboller

1.1.4. Hesaplamalar
Beraber bir tesis iin yaplacak trafo merkezinin yaplabilmesi iin gerekli olan
hesaplamalar ve tablolarn hazrlanmas yledir:

1.1.4.1. Trafo Gc Hesab

Trafo gc hesaplanrken abone gc, mevcut toplu yk, sokak aydnlatma gc,
muhtelif toplu ykler toplanr, talep faktr ile arplarak toplam g hesaplanr. G
katsaysna blnerek trafo gc tespit edilir. Tablodan kan rakama en yakn st norm trafo
gc seilir.
eitli glerdeki trafolar: 50, 100, 125, 160, 250, 400, 500, 630, 800, 1000, 1250,
1600 2000, 2500 KVA
Direk tipi bir trafonun gcnn hesaplanmasna ait bir rnek aadadr:
rnek 1: Bir fabrikann enerji ihtiyac aada belirtilmitir. Fabrikann trafo gcn
bulunuz (cos=0,97).
Pres 1: 55 KW
Pres 2: 55 KW
Pres 3: 55 KW
Hava kompresr: 15 KW
ekil verme makinesi: 25 KW
Aydnlatma: 5 KW
leriki kapasite artm:100 KW
Tesisin toplam kurulu gc: 310 KW
Talep faktr:1 alnr
Aktif talep gc: 310 KW
Cos : 0,97
Grnr g:310/ 0,97= 319,6 KVA
Tesiste kullanlacak trafo gc, yukarda belirtilen standart trafo g deerlerinden
400 KVA olarak seilir.
Bina tipi bir trafonun gcnn hesaplanmasna ait bir rnek:
rnek 2: Bir fabrikann enerji ihtiyac aada belirtilmitir. Fabrikann trafo gcn
bulunuz (cos=0,97).
AT 1: 776 KW
AT 2: 776 KW
AT 3: 776 KW
leriki kapasite artm: 150 KW

Tesisin toplam aktif gc : 2478 KW

Talep faktr: 0,8 alnr
Aktif talep gc: 1858,5KW
Cos : 0,97
Grnr g:1858,5/0,97=1916 KVA
Buradan tesiste kullanacak trafo gc standart deerlerden 2000 KVA seilir.
1.1.4.2. Kompanzasyon Hesab
nsanolu var olan enerji kaynaklarn en ekonomik ve verimli ekilde tketmenin
yollarn her zaman bulmaya almtr. Yaadmz yerkrede en ok kullanlan enerji
eidi olan elektrik enerjisinin faydal ekilde kullanlmas, retiminden tketimine kadar
geen her safhada en az kaypla tanmas esastr.
Alc bir motor, transformatr, floresan lamba balast vb. manyetik alan oluturan bir
alc ise devreden aktif gcn yan sra reaktif g de eker. ebekeden reaktif g ekilmesi
havai hatlarda, trafolarda, kablolarda, sigortalarda ve alterlerde gerilim dmlerine neden
olur. Kayplar nlemek iin kesitin artrlmas gerekir. Artrlan kesit maliyete yansr, iilik
zorlar. Bu durumu nlemek iin tesislere kompanzasyon sistemleri eklenir.
Kompanzasyon, reaktif akmlarn dengelenmesi olarak tanmlanabilir. Kompanzasyon
sistemlerinde kullanlan kondansatrlerin standart deerleri:
5, 10, 15, 20, 25, 30, 40, 50, 60, 80, 100, 125, 150, 200, 250, 300, 350, 400, 450, 500,
550, 600 KVARdr.
rnek-1: Trafo gc 400 KVA olan tesisin kompanzasyon hesabn ve kullanlacak
kondansatrlerin deerlerini bulunuz.
Trafo gc: 400 KVA
Talep faktr: 1
Mevcut cos :0,7
stenen cos :0,95
Talep gc: 400 x 0,95=380 KW
K. katsays:0,69
Kondansatr gc Qc:380 x 0,69=262,2 KVAR
Gerekli kondansatr gc: 270 KVAR seilmitir.
NOT: Yukarda kullanlan K kat says Tablo 1.1deki, mevcut ve hedef deerler
yardmyla (Cosnin 0,7den 0,95e kartlmas iin gerekli katsay 0,69) bulunur.

Kondansatr gleri aadaki gibidir. Kondansatr kademeleri panoda bulunan reg

e gre seilir.
Sabit :20 KVAR, dierleri 10, 20, 40, 40, 40, 40, 40, 40 KVAR eklindedir.
rnek-2: Trafo gc 2000 KVA olan tesisin kompanzasyon hesabn ve kullanlacak
kondansatrlerin deerlerini bulunuz.
Trafo gc: 2000 KVA
Talep faktr: 1
Mevcut Cos : 0,79
stenen Cos : 0,97
Talep gc: 2000 x 0,97 = 1940 KW
K. kat says: 0,53
Kondansatr gc Qc: 1940 x 0,53 = 1028 KVAR
Gerekli kondansatr gc: 1035 KVAR seilmitir.
Sabit :60 KVAR, dierleri 25, 50, 50, 50, 100, 100,100, 100, 100, 100, 100, 100,
KVARdr.
Sabit kondansatr gc 2000 x 0.03 = 60 KVAR olarak bulunur.
NOT: Sabit kondansatr gc %3-5 arasnda bir deer ile arplp bulunur.

Tablo 1.1: Kompanzasyonda kullanlan K faktr tablosu

10

1.1.4.3. Gerilim Dm ve Kablo Kesit Seim Hesab

Alak gerilim tesislerinde gerilim dm %5'i amamaldr.
K= z iletkenlik katsays, bakr iin 56 m / mm2, alminyum iin 35 m / mm2
alnr.
FORMLLER:

%e

100.L.N
K .S .U 2

3.U .Cos

S
3.U

L = Uzunluk (Mt)
N = Aktif g (W)
S = Grnr G (VA)
K = z iletkenlik m / mm2
U = Gerilim (volt)
S = Kesit (mm2)
I = Akm iddeti (Amper )
I=Amper
rnek 1: Bir trafo ile fabrika arasndaki tesisin kablo kesitini bularak gerilim dm
hesabn yapnz.
TR- AT aras
Grnr G = 400.000 VA
Mesafe = 10 m
Kablo kesiti = 300 mm2

%e

3.U

400000

= 578A

3.400

100.L.N
100.10.400000
=
=0,15 < 5 olduundan uygundur.
2
K .S .U
56.300.400 2

Tablo 1.2den 2(3x150+70)mm2 NYY 650 A tayabildiinden uygundur.

AT- TD2 aras
Aktif G = 200000 W
Mesafe = 60 mt
Kablo kesiti = 190 mm2
Cos
=0,7

N
3.U .Cos

200000
3.380.0.7

= 434,613A
11

%e

100.L.N
100.60.200000
=
=0,78 < 5 olduundan uygundur.
2
K .S .U
56.190.380 2

Tablo1.2den 2(3x95+50)mm2 NYY 490 A tayabildiinden uygundur.

TD2- PRES 1 aras
Aktif g = 55.000 W
Mesafe = 15 m
Kablo kesiti = 35 mm2
Cos
=0,7

%e

N
3.U .Cos

55000

= 119,518A

3.380.0.7

100.L.N
100.15.55000
=
=0,29 < 5 olduundan uygundur.
2
K .S .U
56.35.380 2

Tablo1.2den (3x35+25)mm2 NYY 130 A tayabildiinden uygundur.

Gerilim Dm Hesab
%E= %E1 + %E2 + %E3
%E = 0,15 + 0,78 + 0,29 = 1,22 < 5 olduundan uygundur.

12

Tablo 1.2: letken kesiti seim tablosu

1.1.5. Trafo Tesisi Keif Listesi

Resmi binalar ve belediye snrlar dndaki yerlerde yaplan binalarn tm kontrolleri,
kabul, yapm izni (ruhsat) vb. Bayndrlk Mdrlkleri tarafndan yaplr.
Bayndrlk Mdrl teknik elemanlar Bayndrlk Bakanlnn her yl kard
"Elektrik Tesisat Genel Teknik artnamesi ve Birim Fiyat Tarifesi" kitabna bal kalarak
yaplacak veya yaplm iin teknik artlara uygun olarak yaplmasn salar.
Yine ayn kitaptan yararlanarak yaplacak olan elektrik tesisatnn projesine bakarak
iin maliyetinin ne olaca tahmini karlr. Buna birinci keif denir ("Elektrik Tesisat
Genel Teknik artnamesi ve Birim Fiyat Tarifesi" kitabndan baz kalemler aadaki
izelgede verilmitir.).

13

RNEK KEF ZET

( 2004 YILI TEDA BRM FYATLARI )
POZ

NO NO
1 3,1,2
2 5,1
3 8
4 9,3
5 11,4
6 11,5
7 11,6
8 11,7
9 11,8

Yaplan in Cinsi

Q8mm bakr boru

Boyal kaynakl demir direk
Gaz borusu 2'
Swallow iletken
VHD-35 mesnet izolatr
B-35 izolatr demiri
K1 tipi izolatr
Tek ask tertibat
Tek gergi tertibat
Metaloksit parafudr 36kv 10 15,2
5kA
36kv-400A haric tip
11 17,6
topraklama ayr.
36kv-16A OG sigorta
12 17,9
patronu
Harici tip AG panosu 400
13 24,4,2
KVA
14 26,1
Tehlike levhas
15 30,1
Galvaniz eritli topraklama
2
16 30,2,1
50 mm NYY kablo ile top.
2
17 30,2,2
50 mm NYY kablo ve gm.
18 30,3,1
Topraklama elektrodu
19 31,6,4,3 34,5kv-400 KVA trafo
20 32,1
3x150+70mm2 NYY kablo
3x150+70mm2 NYY kablo
21 32,21,1
bal
Otuzyedibinbeyzyirmiiki

10
6700
2
615
63
63
3
3
3

Kg
Kg
AD
KG
AD
AD
AD
AD
AD

Montajl
Birim Fiyat
12,45
2,10
19,20
5,86
29,50
3,91
12,33
15,40
17,38

AD

169,93

509,79

TL

AD

707,26

1.414,52

TL

AD

46,48

278,88

TL

AD

2.169,10

2.169,10

TL

15
17
1
25
17
1
30

AD
AD
AD
MT
AD
AD
MT

6,54
94,86
63,13
5,73
64,65
8.629,48
46,60

98,10
1.612,62
63,13
143,25
1.099,05
8.629,48
1.398,00

TL
TL
TL
TL
TL
TL
TL

AD

29,12

29,12

TL

GENEL
TOPLAM

37.522,00

TL

Miktar Birim

YTL.

----------

Tablo 1.3: Keif zeti tablosu

14

Kr.

Tutar

Birim

124,50
14.070,00
38,40
3.603,90
1.858,50
246,33
36,99
46,20
52,14

TL
TL
TL
TL
TL
TL
TL
TL
TL

1.1.6. Tek Hat emas

Uygulama planlar tesisatya yapaca iin detayn vermesi ynnden nemlidir.
Tesisat yapldktan sonra ehir ebekesinden enerji alacak balantnn yaplmas gerekir.
Elektrik enerjisini satan messese yetkilileri yaplmakta olan tesisatn zellik ve deerlerini
bilmek zorundadr. Tesisatn belli standartlarda yaplmas demek o standartlara uygun bir
projelendirme demektir. Bu nedenle uygulama projeleri hazrlanrken tesisatn tek hat emas
ve tesisatn ykleme cetveli de projeye ilave olarak hazrlanr.

ekil 1.3: Direk tipi trafo (160 KVA) tek hat ema

15

Tek hat emas tesisatn elektrik zetini, ykleme cetveli de fazlarn yklenme
deerlerini linye linye aklamaktadr. letme yetkilileri bylece blgelerindeki enerji
datmn daha dzenli ve dengeli olarak yapabilecektir. Bu iki konuyla birlikte gerilim
dm deeri de kendilerine yardmc olmaktadr. ebeke geriliminin sabit tutulmas ve
abonelerin salkl bir mr kazanmalar bu itina ve dzenle korunmu olmaktadr.

ekil 1.4: Direk tipi trafo (400 KVA) tek hat emas

16

ekil 1.5: Bina tipi trafo (2000 KVA) tek hat emas

17

ekil 1.5teki emann devamnda g trafosundan sonra dier emalardaki gibi AG

tek hat emas devam etmektedir.
OG tek hat emas hazrlanmasnda aada belirtilen haller dikkate alnacaktr.

Korumalarda ters zamanl iki ar akm bir adet toprak sekonder koruma rlesi
kullanlacaktr. Korumalarda kullanlacak rleler ynsz seilecek ve koruma
koordinasyonu normal iletme koullarna gre yaplacaktr.
Yerleim birimini besleyen hat ift devre ve bu hatlar ayn barada paralel
alyor ise ynl rle kullanlacaktr.
Korumada kullanlacak akm trafolar OG havai hat veya OG yer alt
kablosunun akm tama kapasitesine gre seilecektir.

1.1.7. OG Yerleim Plan

Orta gerilim hattnn gerekletirilmesi iin yerleim plannn izilmesi gerekir.

ekil 1.6: OG yerleim plan

18

1.1.8. Direk Tipi Trafo Plan ve Kesiti

Bu tip trafo merkezleri 400 KVA'ya kadar olan gler iin kullanlr. Kurulduklar
direklerin yannda alak gerilim panolar bulunur. Genellikle kk yerleim birimleri ile
ana datm trafosuna uzak aboneleri beslemek iin kullanlr.
Trafo ve donanmlar bir direk zerine monte edilmitir. Bir ksm elemanlar direin
altndaki panonun iindedir.

ekil 1.7: Direk tipi trafo plan ve kesiti ve fotoraf

19

Trafo direi boyu normal olarak 12,00 mdir. En kk tip 12/8'dir.

Bir direin trafo direi olduunu belirtmek iin, direk rumuzunun nne (TR)
rumuzu ilave edilir. rnek, TR 12/10
Trafo direinin seimi, AG direklerinin seiminde kullanlan cetvellere gre
yaplr ve tevzi direklerinin seiminde olduu gibi vektr diyagram izilir.
Bulunan deere, 250 KVA'ya kadar 300 kg, 250'den 400 KVA'ya kadar 500 kg
ilave edilerek direk tipi seilir. Kuvvetlerin hesabnda YG hatlarnn cerri aynen
AG hatlarnn cerri ise 0.80 ile arplarak alnr.
YG ve AG hatlarnn azami menzili 50 m'dir.
AG hatlar iin direin 4 yznden, drt ayr yne azami 8 telli k yapmak
mmkndr.
Seksiyonerin diree tespitine mahsus demir konsollar ve kablo balklarnn
balant emberleri, trafo direi ve platform teslimatna dhil deildir.
Trafo platformlar, 250-400 KVA dhil btn trafolar tayacak ekilde
boyutlandrlmtr.
Temel lleri (cm)
Direk Tipi-

12/8

120

12/10

140

12/12

150

12/16

180

12/20.

200

12/25

220

12/30

260

150

Tablo 1.4: Direklerin temel l tablosu

1.1.9. Trafo Binas Plan ve Kesitleri

Bu tip trafo merkezleri kapal bir bina veya yapnn iine kurulur. Uygulamada kule
tipi ve kk tipi trafo merkezleri olarak ikiye ayrlr.
Kule tipi trafo merkezleri, direk tipi trafo merkezlerinin kurulmasnn zor ve sakncal
olduu yerlerde kurulur. Ayrca direk tipinde kullanlan trafo dierlerine gre daha kk
gtedir. Kule tipi trafo merkezinde trafo ve donanmlar kule eklindeki beton veya sacdan
bir yap ierisine yerletirilmitir. Kulenin tabanna ve raylar zerine trafo monte edilmitir.

20

Kule zerinde braklan aklk ve alttaki zgaralar yardmyla trafo doal bir hava
sirklasyonu ile soutulmaktadr. Kule tipi trafo binasnda enerji girii hava hattndan
yaplacaksa kule ykseklii hava hatt direk boyuna eit olmas gerekir.

ekil 1.8: Trafo binasnn nden grn

21

ekil 1.9: Trafo binasnn kesiti

22

1.1.10. AG Datm Plan

Yerleim merkezlerine mesken hastane i yerleri gibi elektrik ihtiyalarn karlama
amacyla AG datm hatlar tesis edilir.

ekil 1.10: Bir fabrikann AG datm plan

23

1.2. Direk Tipi Trafo Tesis Tek Hat emasnn izimi

Aada tek hat emalar verilmitir.

ekil 1.11: Direk tipi trafo (250 KVA) tek hat emas

24

1.3. Elektrik Enerji Tesisleri Proje Ynetmelii

MADDE 3 - Bu ynetmelikte kullanlacak balca terimlerin tanmlar aada
verilmitir.
a) Yaplabilirlik (fizibilite) raporu
eitli olanaklarla enerji salanmas ya da retilmesi durumlarnda ekonomik ve
teknik bakmndan yaplabilir en uygun zm gsteren rapordur.
b) Gereke raporu:
Genel olarak hazrlanacak projenin esaslarna ilikin aklamalar, bu esaslarn kabul
iin zorunlu nedenlerle teknik ve ekonomik hesaplar gsteren rapordur.
c) n proje
haleye karlmasn salamak amac ile bir tesis ya da inaatn hangi tesis gereleri
ile ve nasl yaplacan gsteren aklama, ema, plan ve resimlerle bunlarn
dzenlenmesine dayanak olan hesap, keif ve artnamelerden oluur.
d) Uygulama projesi
haleden sonra yklenici ya da iveren tarafndan hazrlanacak olan bu proje, n
projede belirtilen tesis gereleri ve kabul edilmi ilkelere uygun nitelikteki ayrntl aklama,
ema, plan ve resimlerle bunlarn dzenlenmesine dayanak olan hesap, keif ve
artnamelerden oluur.
f) Enerji iletim hatlar
retilen elektrik enerjisini datm ebekelerine ya da tekil tketim tesislerine iletmek
iin kullanlan hatlardr. Bunlar hava hatt ya da kablo hatt olarak kurulur.
g) Balama tesisleri (alt tesisleri):
Elektrik devrelerindeki gerilimleri alaltmak, ykseltmek ya da devreleri amak ve
kapamak iin kurulan transformatr, kumanda (ayrc, kesici vb.) koruma (rle, parafudr vb.
ve l aletleri, l transformatrleri vb.) aygtlarnn tamamn ya da bir blmn iine
alan tesislerdir.
g.1 - Transformatr merkezleri
G transformatr bulunan balama tesisleridir. Bu tesisler ak hava, bina ya da
direk tipinde olabilir.

25

g.2 - l ve/veya kumanda merkezleri

G transformatr bulunmayan balama tesisleridir. rnein ayrc ve kesici ya da
yalnz ayrc bulunan l merkezleri ya da ayn biimdeki l yaplmayan balama
tesisleri gibi
g.3 - Tekil tketim tesisleri
ahslara ya da kurululara ilikin tesisleri elektrikle beslemek iin kurulan balama
tesisleridir. Bu tesisler teknik bakmdan g 1`de tanmlanan tesislere girer.
rnein bir fabrika, benzin istasyonu, sulama pompa tesisi vb. tesislere elektrik
enerjisi salamak iin kurulan tesisler tekil tketim tesisleridir.
h) Datm ebekeleri
Elektrik enerjisini tketicilere datmak iin kurulan ve datm transformatr
merkezleri, hava ve/veya kablo hatlarndan oluan tesislerdir.
i) ebeke glerinin hesaplanmasnda kullanlan baz kat saylarn ve terimlerin
tanmlar
i.1 - G younluu
ebekelerde yklenme derecesi farkl hat blmlerinde ayn zamanda ekilen yklerin
hesaplanmasnda kullanlan bir kat saydr.
i.2 - stek kat says (talep faktr):
Bir ebekenin ya da ebeke blmnn alma sresi iinde ektii en byk gcn
ebekenin ya da ebeke blmnn toplam bal gcne orandr ve yzde olarak verilir.
i.3 - Farkl zamanllk katsays (diversite faktr):
Bir gurup tketicinin istek gleri toplamnn bu tketicilerin en byk ortak istek
gcne orandr ve genel olarak birden byk bir saydr.
i.4 - Kurulu g
Bir sistemi besleyen kurulu makinelerin (elektrik reten makineler) anma glerinin
toplamdr.

26

PROJEY YAPANLARIN YETK VE SORUMLULUKLARI

MADDE 4 - Elektrik tesislerine ilikin yaplabilirlik raporlarn gereke raporlarn,
n projeleri ve uygulama projelerini yksek elektrik mhendisleri ya da elektrik
mhendisleri hazrlayacaklar ve tm proje nshalarndaki aklama yazlarn, keif
zetlerini, raporlar, emalar, resimleri, planlar ve hesaplar imzalayacaklardr.
Projeleri hazrlayan mhendisler imzalar bulunan yerlere adlarn, bal bulunduklar
mhendis odalarnn kayt numaralarn ve diploma numaralarn yazacaklardr. Resmi daire
ve kurumlarn grevli mhendislerine yaptracaklar projelerde de bu kurala uyulacaktr.
Projeleri hazrlayanlar serbest alan, yksek elektrik mhendisi ya da elektrik
mhendisi iseler projede imzalar bulunan yerlere adlarn, bal bulunduklar mhendis
odalarnn kayt numaralarn ve diploma numaralarn yazacaklar; ayrca 657 ve 6235 sayl
yasalar gereince serbest alan mhendis olduklarn belirten belgeyi projeye
ekleyeceklerdir.
Projeyi hazrlayan mhendisler, hazrladklar projelerin amaca ve teknik kurallara
uygun olmamasndan ve projeye esas alnan bilgilerin yanl olmasndan sorumludurlar.
Projeler yerlerinde yaplacak incelemelere gre hazrlanacaktr.
GEREKE RAPORU
MADDE 7 - Projenin hazrlanmasnda, gereke raporunun ya da gerekeli uygulama
projesinin onaylatlmasndan doacak olan her trl sorumluluk ve giderler projeyi
hazrlayanlara ilikin olacaktr
PROJEDE SELEN GERELER
MADDE 10 - Bu gerelerin salanmasnda nitelik (kalite) belgesi aranmas ve
gerelerin varsa TSE standartlarna, yoksa tannan yabanc lke standartlarna uygun olmas
zorunludur.
Projeler rekabeti salayacak biimde hazrlanm olacak ve yalnz bir fabrikann
yapmlarnn zelliini tamayacak biimde dzenlenecektir.

27

V. GEREKE RAPORUNUN VE PROJENN NDEKLER

MADDE 11 - a) Gereke raporlar projeden ayr olarak onaylatlacaksa, hazrlanacak
projenin zelliine gre ierisinde aadaki yaz belge, ema, plan, resim ve hesaplar
bulunacaktr.
a.1 - indekiler listesi
a.2 - Projenin yaplma amacn aklayan yaz
a.3 - Enerji verecek kurulutan alnacak olan enerji verilebileceini gsterir olur yazs
a.4 - mar Kanununun Ek 7. ve Ek 8. maddelerine ilikin ynetmelik uyarnca
Belediye snrlar dnda Valilikten (l mar Mdrl), Belediye snrlar iinde ise
Belediyeden alnacak (inaat ruhsat) ve bununla ilgili Valiliin (l mar Mdrl)
grn kapsayacak n olurun (plan izni) asl ya da onanm sureti
a.5 - Besleme blgelerine gre kurulu ve kurulmas ngrlen sanayi tesislerinin
glerini ve yerlerini belirten plan
a.6 - Proje konusu olan yere ilikin genel bilgiler (ynetimsel, corafi, kltrel ve
ekonomik durum)
a.7 - Proje konusu tesisin tek hat emas ve genel konum planlar
a.8 - Proje konusu tesisin kurulmas iin ngrlen gere ve aygtlarn teknik
nitelikleri ve bunlarn seilmesine ilikin hesaplar
a.9 - Tahmini keifler ve amortisman tutar
Gerilim dm hesabnda, var olan ve beklenen gler gz nne alnmaldr.
iv.2.2. - letken kesitlerinin hesab
Alak gerilim ebekesinde iletken kesitleri uygun bir yntemle hesaplanacaktr.
letken kesintilerinin saptanmasnda gerilim dm, indirici transformatr k ile gerilim
dm bakmndan en elverisiz alc balant noktas arasnda % 5ten fazla olmayacaktr.
ebekede kullanlacak iletkenlerin kesitleri Trk Standartlarna, bu bulunmadnda
tannan yabanc lke standartlarna uygun olacaktr.
iv.2.3 - Transformatr glerinin hesab:
Transformatr glerinin hesaplanmasnda, sz konusu transformatrden ekilecek
var olan beklenen btn gler e zamanllk kat says gz nnde tutularak hesaplanacaktr.
Bulunan g iin g kat says 0,8 varsaylarak transformatr gc hesaplanacak ve ilgili
Trk Standartlarnda bu gce en yakn st deer transformatr gc olarak seilecektir.
28

a.10 - Proje keif listeleri:

Elektrik tesisleri ve bunlara ilikin inaat ileri iin gerekli olan gerelerin dkm
yaplacak ve bunlar ayr yar fiyatlandrlacaktr. Hazrlanan dkm listeleri, varsa
Bakanlka onaylanm birim fiyat izelgelerine gre deerlendirilecektir. Her blme ilikin
keif listelerinin sonunda (santral, transformatr merkezi iletim hatt, ebeke vb.) ayr ayr
toplam verilecektir.
Birim fiyat izelgelerinde bulunmayan gere tutarlar, piyasa fiyatna, montaj, tama,
teki giderler ve yklenici kazanc iin %25 eklenerek bulunacaktr.
Keif listeleri (TL) para birimine gre dzenlenecek ve en son birim fiyat izelgeleri
kullanlacaktr.
a.11 - Keif zeti
Tesis blmleri iin hazrlanan keif listeleri keif zetinde ayr kalemler hlinde
gsterilecek, ayrca keif tutarlarna aada belirtilen eklemeler yaplacaktr:
a.12 - Plan ve resimler:
i.1.3 - Transformatr binalarnn ve balama tesislerinin plan ve kesitleri (1/20, 1/50,
1/100 lekli).
i.2 - Elektrik ve makine blmne ilikin plan ve resimler
i.2.1 - Genel durum emas ya da plan
ii) Enerji iletim hatt projelerinde:
ii.1 - Yksek gerilim enerji iletim hattnn getii yerlerin genel durum plan ve profil
resimleri (1/2000, 1/500, 1/400, 1/200 lekli).
ii.2 - Direk, travers, izolatr, parafudr ve topraklama resimleri ile ayrc, kablo k,
parafudr vb. aygtlarn bulunduu direklerin kurgu (montaj) resimleri
ii) Balama tesisi projelerinde
iii.1 - Transformatr merkezlerinde ve transformatr postalarnda
iii.1.1 - Transformatr merkezlerinde
iii.1.1.1 - Yap blmleri iin

29

Yap resimleri, elik yap resimleri, tesis gerelerine ilikin dayanak resimleri,
transformatr taban ve yangn duvar resimleri, balama aygtlarnn yerletirilmesini
gsteren genel konumu planlar (st grn ve kesitler), kumanda binasnn mimari ve
inaat resimleri, kumanda binasndaki tesis gerelerine ilikin genel konum plan
iii.1.1.2 - Elektrik tesisleri iin
Tek kutuplu ema, akm yolu emalar, kablo denmesine ilikin resimler, eitli tesis
ve aygtlara ilikin kurgu resimleri, pano resimleri, topraklama ve aydnlatma tesislerine
ilikin resimler vb.
iii.1.2 - Transformatr postalarnda
Genel konum plan (transformatrler ve ekilen gler bu plan zerinde yerleri ile
gsterilecek), mimari ve inaat resimleri (stten grn ve kesitler), transformatr tabannn
resmi, tesis direk tipi ise genel konum plan, tesis aygtlar (transformatr, ayrc vb.) ile
birlikte direk resmi ve tek kutuplu ema
Alak ve yksek gerilimli ehir ebekesi tek kutuplu emas (Bu ema zerinde
datm ebekesini oluturan transformatr merkezleri ya da postalar ile l ve kumanda
merkezleri arasndaki ayrc ve kesiciler zerinden yaplan balantlar ve transformatrler
gsterilecek.)
VI. PROJELERN HAZIRLANMASINDA GZNNE ALINACAK HUSUSLAR
PLAN, EMA VE RESMLERN DZENLENMES
MADDE 13 - ema, plan ve resimler ilgili Trk Standartlarna uygun olarak
dzenlenmelidir. Mimari resimleri ve planlar ile harita ve ehir plan paftalar zerine
ilenen planlarla da projeyi yapan, izen ve varsa kontrol edenler aka belirtilmelidir.
PROJEDE KULLANILACAK ARETLER
MADDE 14 - Bu ynetmelie gre hazrlanacak projelerde, Trk Standartlar
Enstitsnce hazrlanm olan TS-630, TS-631, TS-632, TS-633, TS-634 ve ilgili teki
standartlarda verilmi olan sembol ekiller kullanlacaktr.

30

PROJEDEK PLAN, RESM VE YAZILAR

MADDE 15 - Plan ve resimler, iyi cinsten aydnger kd zerine ini mrekkebi ile
teknik kurallarna gre izilecektir. Resim ve plan zerine hesaplar yazlmayacaktr. Plan ve
resimlerde kesinlikle kelik bulunacaktr.
Genel durum planlar, st kenar kuzey ynn gsterecek biimde dzenlenecek,
yazlar teknik resim kurallarna uygun olarak yazlacaktr.
Proje yazlar ve hesaplar 297x210 mm boyutunda parmen kdna daktilo
makinesi ile yazlacaktr. Yaz ve hesaplar hibir ekilde aydnger kd zerine
yazlmayacaktr.
Ozalite ekilmi plan ve resimler Trk Standartlarna ya da DIN normlarna uygun
biimde katlanacaktr.
Gereke raporu, keif zeti, plan ve resimler, hazrlayan mhendisler tarafndan, ad,
soyad, nvan, diploma numaras yazlarak imzalanacaktr.
PROJELERN DOSYALANMASI
MADDE 16 - a) Ana dosya (klasr): Projeler uygun grlecek ana dosyalar iinde en
az takm olarak tesis sahipleri ya da bunlarn vekletname ile yetkili kldklar kimselerin
imzal yazlar ile Bakanla teslim edilecektir. Bu dosyalar zerine aadakiler yazlacaktr:
Ortaya: Proje ad,
Sol alta: Projeyi yapan firma ya da mhendislerin nvan, ad, soyad ve diploma nu.s
Sa alta: Projenin hazrlanma tarihi ve yeri
b) Zmbal dosyalar: 17. maddede aklanan bilgiler ayr ayr zmbal dosyalar
ierisine aada belirtildii gibi yerletirilecek ve bu dosyalar ayn maddede bildirilen sraya
gre ana dosyaya konulacaktr. Her zmbal dosyann zerine iindekiler ksaca yazlacaktr.
Bilgi dosyalarnn sralanmasn gsteren iindekiler listesi, ana dosyann i kapana
yaptrlacaktr.
Bilgi dosyalarnda ise iindekileri gsteren liste dosyann bana konulacaktr.

31

PROJE DOSYALARININ DZENLENMES

MADDE 17 - Ana dosya iine konulacak zmbal bilgi dosyalarnn sralanmas
aadaki gibi olacaktr:
- Gereke raporu
- Proje hesaplar
- Keif listeleri ve keif zeti
- Yap blmlerine ilikin plan ve resimler
- Elektrik ve makine blmlerine ilikin plan ve resimler
- Teknik artnameler
- Kamulatrma planlar (retim tesisleri projeleri iin)
- Fotoraf ve jeolojik durumu gsteren belgeler (dokmanlar)
- Keiflere esas olan lmeler.
4) Gerilim dm
Kablolarn gerilim dm hesaplanrken omik direnten baka endktif empedans da
gz nne alnmaldr.
Gerilim dm indirici trafo merkezlerinin sekonderinden itibaren yksek gerilim
datm ebekelerinde % 7'yi amamaldr. Ancak ring ebekeler iin ayrca arza hllerinde
ringin tek tarafl beslenmesi durumu iin gerilim dm tahkikleri yaplmaldr. Bu
durumda gerilim dm %10'u amamaldr.
Alak gerilim tesislerinde gerilim dm % 5'i amamaldr. Kendi transformatr
bulunan tesislerde, transformatrlerin AG kndan itibaren gerilim dm bakmndan en
kritik durumda olan tketiciye kadar olan toplam gerilim dm aydnlatma tesislerinde %
6,5, motor yklerinde %8'i amamaldr. Ring olmas hlinde yksek gerilim iin yukardaki
aklamalar aynen geerlidir.
1. Proje dosyalamalar Elektrik Datm ebekeleri Proje Teknik artnamesinde
belirtilen Ett Raporu fihristi ve OG-AG Elektrik Projesi fihristlerine gre tanzim
edilecektir.
2. Kullanlacak OG-AG iletkenler, SBA beton direk tipleri, OG-AG yer alt kablolar
Elektrik Datm ebekeleri Proje zel artnamesinde belirtilen deerlere gre
seilecektir.
3. Aydnlatma direkleri, DAPT Dairesi Bakanlnca hazrlanan "Trkiye Yollar
Aydnlatmas iin Tip Projeler " kitabndan yararlanlarak seilecektir.
4. mar planna gre yerleim olmayan blgelerin OG-AG ebekesi ara dneme gre
projelendirilecektir.
5. OG-AG ebeke beslemelinde ayn direkte ift devreden kanlacaktr.
32

6. Bina tipi trafolarda 400 KVA' ya kadar (400 KVA dhil) sigortal ayrc le
kumanda edilecektir. 400 KVA'nn zerindeki trafolar kesicili ve sekonder
korumal projelendirilecektir. Modler bina tiplerinde ise, 1600 KVA' ya kadar
sigortal yk ayrcs (trafo koruma hcresi) kullanlacaktr.
7. Projelendirmede kule kl ve DAPT tipi binalar ile yerleim biriminin merkezi
ksmlarnda yer sorunu olan yerlerde modler tip binalar ile modler giri k
hcreleri kullanlmaldr.
8. Seilecek tm yeni kesiciler SF6 gazl olacaktr.
9. Tm trafo binalarnda yardmc gerilim 24 V DC, ana datm ve OG/OG indirici
merkezlerinde 110 V DC olacaktr.

1.4. Topraklama Ynetmelii

MADDE 8a) Topraklamalar ve endirekt temasa kar dier koruma yntemleri: Elektrik kuvvetli
akm tesislerinin topraklanmasnda Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmelii
hkmleri uygulanr. Endirekt temasa kar ebeke tiplerine gre uygulanabilecek dier
koruma yntemleri ve ebeke tip snflamalar iin Elektrik Tesisleri Ynetmelii'nde
belirtilen ilgili hkmler de gz nne alnr.
b) Ar gerilimlerin olumasn nlemek veya ar gerilimleri zayflatmak iin
alnacak nlemler:
2.2) Elektrik tesis ve aygtlarn yldrm etkisinden korumak iin parafudr, eklatr
(atlama aral) gibi koruyucu aygtlar kullanlmaldr. zellikle 400 KVA'ya kadar olan
tesislerde eklatr kullanlmas tavsiye edilir.
ii) Birbirini etkileyecek kablo hatlarnda endklenecek gerilim, zel metal zrh
kullanlarak ve kabloyu yaltm transformatrleri ile ksa paralara blerek kltlebilir.
c) Ar akm etkilerine kar alnacak nlemler:
Tesislerin btn blmleri, iletme koullar nasl olursa olsun, ksa devre akmnn
kesilmesine ve bu kesilme an da dhil olmak zere, en byk ksa devre akmnn etkisiyle
insanlar iin herhangi bir tehlike olumasna, yangn kmasna, ya da tesislerin zarara
uramasna engel olacak biimde dzenlenmeli ve boyutlandrlmaldr.

33

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
ema ilemlerini yapnz.

lem Basamaklar

neriler

Vaziyet plan iziniz.

leklendirmeye dikkat ediniz.

Tek hat emasn okuyunuz.

Sembollere dikkat ediniz cetvellere gre

malzemeleri seiniz.

Orta gerilim yerleim plann iziniz.

Trafo binas plan ve kesitlerini iziniz.

Teknik resim kurallarna gre iziniz.

Trafonun bulunduu yeri belirtiniz.

AG datm plann okuyunuz.

Hatlarn balant noktalarn belirtiniz.

Direk tiplerini iletken seimini yapnz.

34

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. Vaziyet plann okuyup izebildiniz mi?

2. Tek hat emasn okuyup izebildiniz mi?
3. Orta gerilim yerleim plann okuyabildiniz mi?
4. Trafo binas plan ve kesitlerini okuyabildiniz mi?
5. AG datm plann okuyup izebildiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

35

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

40 mlik uzunluk, 1/100 lekle izilirse projede ka cm okunur?

A) 10 cm
B) 20 cm
C) 30 cm
D) 40 cm

2.

Vaziyet plan hangi ynde lekli izilmelidir?

A) Dou
B) Gney
C) Kuzey
D) Bat

3.

Semboln anlam aadakilerden hangisidir?

A) Beton direk
B) Aa direk
C) Demir direk
D) Kumanda bobini

4.

G katsays 0,6 dan 0,95 karmak iin K faktr aadakilerden hangisidir?

A) 0,8
B) 1
C) 2
D) 0,9

5.

Yaklak akm tama kapasitesi 230 A. havada 30 Clik bir durumda hangi kablo
kesiti seilmelidir?
A) 370+35
B) 350+25
C) 335+16
D) 316+10

6.

Direk tipi trafo merkezleri maksimum hangi gte kullanlr?

A) 100 KVA
B) 150 KVA
C) 200 KVA
D) 400 KVA

7.

Reaktif gcn azaltlmas iin ne yaplmaldr?

A) Kesit azaltlmal
B) Kesit artrlmal
C) Kompanzasyon yaplmal
D) Trafo gc artrlmal
36

8.

Alak gerilim tesislerinde gerilim dm maksimum yzde ka olmaldr?

A) 2
B) 2,5
C) 4
D) 5

9.

Yaplacak olan elektrik tesisatnn projesine baklarak iin maliyetini karma ilemi
aadakilerden hangisidir?
A) Keif zeti
B) Tesis analizi
C) Kesit seimi
D) Malzeme analizi

10.

Gerilim dm formlnde hangi lt dikkate alnmaz?

A) Uzunluk
B) G
C) Kesit
D) Arlk

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

37

RENME FAALYET-2
RENME FAALYET2
AMA
Bu faaliyette AG/YG tesisi pano balant emalarn okuyabilecek ve basit izimlerini
yapabileceksiniz.

ARATIRMA

lekleri, sembolleri okuma ve izmesini, pano balant izimi yapmasn

renmek iin internet ortamnda aratrmalar yapmal ve eitli elektrik
irketlerini gezmeniz gerekmektedir.

Kazanm olduunuz bilgi ve deneyimleri arkada grubunuz ile paylanz.

2. PANO BALANTI EMALARI

2.1. OG/YG Tesis Panolar Malzeme Sembolleri

ekil 2.1: Modler pano sistemleri sembolleri

38

2.2. Pano Grn izimleri

2.2.1. lm Panosu
Bu tip panolarda kumanda ve l cihazlar 2 mm kalnlnda ve kabine balanan
kenarlar 3010 mm olmak zere profile edilmi ve ayrca koruyucu dolap iine yerletirilen
ve ayna olarak isimlendirilen dikdrtgen boyutlu bir panoya montaj edilmitir. Bu pano n
yznde ampermetre, voltmetre, voltmetre komtatr, i aydnlatma anahtar ana kumanda
alteri abone ve sokak devresi sigortalar sokak lambalar kumanda alteri bulunur, arka
blmde ise saya akm transformatrleri baralar ve her trl l ve kumanda devreleri ile
abone ve sokak sigortalarnn gvdeleri bulunmaktadr.

ekil 2.2: lm panosu

39

2.2.2. AG Datm Panosu

Kumanda alteri ile baralar aras irtibatlar 20x3 mm elektrolitik bakr bara ile
irtibatlandrlr. Baralar ile abone sigortalar aras 25 mmlik kablo ile akm trafo devreleri 6
mmlik kablo ile irtibatlandrlr. Bara ile pako alter aras ve pako alter ile sokak sigortalar
aras 6 mm kablo ile aydnlatma priz sinyal ve saya gerilim devreleri 2,5 mmlik kablo ile
irtibatlandrlr.
Kablolar yalnz yatay ve dey olarak monte edilir. Ayn dorultuya giden kablolar
birbirlerine paralel ve yan yana demetler hlinde montaj edilir. Dnler muntazam daire
yaylar eklinde yaplr ve ok damarl kablolarn balantlar kablo pabular tarafndan
yaplr.
Datm panolarnda kullanlan faz baralar dikdrtgen 205 mm kesitli ve 600 mm
uzunluundadr ntr baras ise ayn kesitte ve 200 mm uzunluundadr. Baralar 8 adet 1
KVAlk mesnet izolaterleri vastas ile tabloya irtibatlandrlr alter klar ile akm
redktr balant baralar bu baralara M8 cvata ile tutturulur. Baralarn R faz sar, S faz
yeil, T faz mavi ve ntr baras da beyaza boyanr baralar mesnet izalatrlerine salam
tutturulur.

ekil 2.3: AG datm panosu

40

Resim 2.1: AG datm panosu

2.2.3. Kompanzasyon Panosu

Kompanzasyon panolarnda kondansatrler, sigortalar, kontaktrler, akm trafolar,
reaktif g kontrol rlesi gibi elemanlar bulunur. Kompanzasyonlar tek tek kompanzasyon,
grup kompanzasyon ve merkezi kompanzasyon olmak zere eittir.
Kompanzasyon iin kullanlan kontaktrlerin kontak akm deerleri kondansatrlerin
ektikleri akm deerinin iki katna yakn seilmelidir. Ar kompanzasyondan
kanlmaldr. Enerji kesildiinde kompanzasyon devre d kalmaldr.

41

ekil 2.4: Kompanzasyon panosu

Resim 2.2: Kompanzasyon pano ii

42

2.2.4. OG Modler Hcreler ve Tek Hat emalar

Hcreler aras balantlar salayan ana bara dnda tm anahtarlama cihazlar ve
balant elemanlar paslanmaz sacdan imal edilmi bir tank iindedir SF6 gaz ve polimerik
izolasyon malzemesi kullanlarak boyutlar olduka kltlmtr.
Tank iinde kullanlan SF6 gaz izolasyon ve ark sndrme amal olarak kullanlr.
Modler yap sayesinde istenen konfigrasyonlarn bir araya getirilmesi mmkndr.
Modler hcreler tm enerjili blgeler havadan izole edildii iin ve tm temas
edilebilir yzeyler topraklanm olduundan tozlanma nemlenme gibi eitli nedenlerle
meydana gelebilecek younlamalardan etkilenmez, bundan dolay bakm ve temizlik
gerektirmez.
Ana bara balantlarnn esnekliinden dolay deprem, toprak kaymas, zemin
oturmas gibi olumsuzluklardan etkilenmez ve iletme srekliliini temin eder.
Yaps tanklar, baralar, sigortalar, kesiciler, yk ayrc ve topraklayc, kablo balant
blmlerinden oluur.

43

44

ekil 2.5: eitli modler hcre pano ve tek hat emalar

45

2.3. Pano Balant Tek Hat emalar izimi

2.3.1. lm Panosu
Bu tek hat emas normal olarak AG tek hat emasnda bulunan l aletlerinin
bulunduu ksmdr. Panonun bu ksm mhrldr. TEDA Grevlileri haricinde mdahale
edilemez. l aletlerine enerji akm ve gerilim trafolarndan sonra verilir.

ekil 2.6: lm panosu tek hat emalar

46

2.3.2. AG Datm Panosu

Tek hat emasnn bu ksm lm panosundan sonra gelir. Enerjinin alclara
datld ksmdr. Buralardan enerji termik manyetik alterlerden karak dier panolara
ular.

ekil 2.7: AG datm panosu tek hat emas

47

2.3.3. Kompanzasyon Panosu

Kompanzasyon panosu enerjisini datm pano barasndan alr. Termik manyetik alter
tarafndan enerji kompanzasyon panosuna gelir. Buradan sigortalardan kontaktrlere verilir.
Kontaktrlerde kondansatrleri kumanda eder.

ekil 2.8: Kompanzasyon panosu tek hat emas

48

2.4. Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii

MADDE 51 - Datm Tablolar
a. Datm tablolar iletme srasnda ortaya kan mekanik zorlamalara, nem ve s
etkilerine dayankl ve zor tutuan yapay (sentetik) ya da metal gerelerden yaplmal, saya
a1tlklar iin sac kullanlmaldr. Kullanlacak gereler yrrlkteki ilgili standartlara uygun
olmaldr.
Datm tablolarnn yapmnda kullanlan ve korozyona dayankl olmayan gereler
gerektiinde boyanmal ya da bunlara ga1vanik yzey korumas gibi uygun bir yzeysel
ilem uygulanmaldr. Pano ii, d ve iskeleti bir kat slyen, 2 kat frnlanm mat tabanca
boyas ile boyanacaktr.
Sa panolar, ykseklii 2100 mm, derinlii 750 mm ve genilii ihtiyaca gre 600,
800, 900 mm olmak zere serbest dikili sistemde 40 x 40 x 4 mm kebent veya benzeri
profil demirden iskeletti, en az 2 mm kalnlnda ve kenarlar kvrlarak sabitletirilmi DKP
satan pano tesis edilecektir.
b. Gerilim altndaki plak blmler arasnda en az 10 mm aklk bulunmaldr.
Gerilim altndaki plak blmler iletme aralarnn yaltlmam iletken blmlerinden
evredeki metal paralardan ve yap blmlerinden en az 15 mm aklkta olmaldr.
c. Datm tablolarnn n ve arka taraflarndaki gerilim altnda bulunan madeni
blmlere insanlarn dokunmasna engel olacak dzenlerin yaplmas ve bu yaplamadnda
tablolarn evresinin kapatlmas gerekir.
d. Datm tablolarndaki aygtlara (sigorta, anahtar, saya, zil transformatr vb.)
etiket taklmal, klemens ve iletkenlere numara verilmelidir.
e. 60 A' e kadar akm eken tablolar barasz 60 A' den daha fazla akm eken tablolar
bara1 tipte olmaldr.
f. Toz1u ya da nemli yerlerde kullanlan tablolar, tamamen szdrmaz biimde, kapal
dkme demir ya da elik sacdan yaplmaldr.
g. yeri, konut vb. yerlerde datm tablolar merdiven ba gibi umuma ak yerler
konulmamal, ait olduu bamsz blmn ierisine konulmaldr.
h. Tablolarn demir gvdesi ile gerilim altnda olmayan tm demir blmleri
topraklanmaldr. Topraklama levhas toprak elektrotlar ile topraklanacaktr.
. Pano iin zemin zerinde 10 cm yksekliinde beton kaide yaptrlarak pano bunun
zerine tespit edilecektir.

49

i. Tablo arkasnda 75 cm geniliindeki geidin iki yanna biri alp kapanabilir, kilitli
kap olacak ekilde alt ksmndan itibaren 1000 mm yksekliine kadar sac, yukars a3 mm
elik telden 30 mm aralkla rlm kafes muhafaza yaplacaktr.
j.Tablo arkasndaki servis geidi ahap demeden yaplarak PVC kaplama veya
linolyumla kaplanacaktr.
k. Ana tablonun arka yzeyine yalnz datm ubuk ve baralar, eitli iletken
balantlar ve kablo ucu balantlar tesis edilip, sk sk kullanlmas gereken herhangi bir
l aleti, cihaz vb. aletler buraya konulmayacaktr.
l.Tablonun arka tarafnda bulunan ve akm geirmeye mahsus olmayan btn demir
aksam ile tablonun demir iskeleti topraklanacaktr.
m. Vida balantlarnn, zel surette temizlenmi ve asitsiz vazelin ile iyice yalanm
temas yzeylerine sahip olmas gerekir. Vidalar galvenizli veya paslanmaz madenden
olacaktr.
n. Tablo iindeki topraklama tertibat bakr bara ile yaplacak ve toprak iletkeni ile
balanacaktr. Bkme tel toprak iine konmayacaktr. Ayrca tablodan izole olarak bir ntr
baras tesis edilecektir.
o. Akm kayna merkezi veya hususi transformatr havi mahdut byklkteki
tesislerde, mesela fabrikalarda gvenlik iletkeni sistemi mevcut ise tablo topraklamas olarak
30 ohm'dan fazla olmayan bir topraklama direnci yeterlidir.
p. Sac levhalar istenilen renkte seilebilir fakat hibir zaman parlak boya
kullanlmayp daima mat veya tabanca boyas kullanlmaldr. Sac levhalarn boyanmam
yzeyleri ift kat pastan muhafaza boyas ile boyanacaktr. Dier yzeyleri renk verilmeden
evvel slyen ile astarlanacaktr.
13- 100 A'den byk alter ve sigorta balantlar kesin olarak baralar ile yaplmaldr.
Tablo arkasnda bulunan iletkenler zel kroeler vastasyla muntazam bir sra hline
getirilecektir.
14- Baralar norm renklerle iaretlenecektir.
15- l aletleri ile, alter, sinyal lambas vs.nin seiminde bunlarn ekil birliine ve
sac panolarna uygun tipte olmalarna dikkat edilecektir. l aletlerinin aplar en az 130
mm veya 144 x 144 mm olacaktr.
16- Tablo lleri, siparii veren yerin projesine uygun olacaktr.

50

2.5. Topraklamalar Ynetmelii

Topraklamalar ve koruma yntemleri
Madde 8-a) Topraklamalar ve endirekt temasa kar dier koruma yntemleri:
Elektrik kuvvetli akm tesislerinin topraklanmasnda Elektrik Tesislerinde
Topraklamalar Ynetmelii hkmleri uygulanr. Endirekt temasa kar ebeke tiplerine gre
uygulanabilecek dier koruma yntemleri ve ebeke tip snflamalar iin Elektrik
Tesisleri Ynetmeliinde belirtilen ilgili hkmler de gz nne alnr.
b) Ar gerilimlerin olumasn nlemek veya ar gerilimleri zayflatmak iin
alnacak nlemler:
1) ar gerilimlerde:
1.1) Toprak temas sonucunda oluacak ar gerilimlere kar alnacak nlemler: 3
amperden kk kapasitif toprak temas akmlarnda ark, zel bir nlem alnmadan kendi
kendine sner. Toprak temas akmnn daha byk deerlerinde ebekenin yldz noktas
aada belirtildii gibi topraklanmaldr.
i) Sndrme bobini zerinden topraklama: Uygun deerli bir reaktans bobini ile temas
noktasndaki akmn kalc akm deerine dmesi ve arkn snmesi salanmaldr. Geni
ebekelerde kalc akm, arkn snmeyecei kadar bykse ebekeyi blerek snme
salanmaldr.
ii) Dirensiz ya da kk bir omik ya da reaktif diren zerinden topraklama: Bu
durumda ark otomatik tekrar kapama ile sndrlebilir. Bu yntem hava hatlarnda
kullanlr. Kablolu ebekelerde tekrar kapama rlesi kullanlmaz ve tekrar kapama
yaplmamaldr.
1.2) Balama olaylar sonucunda oluacak ar gerilimlere kar alnacak nlemler:
i) Bu konuda balama teknii ile ilgili olarak aadaki nlemler alnabilir:
- Bota alan transformatrlerin devrelerinin ayn anda iki taraftan kesilmesi
nlenmelidir.
Transformatrler ile reaktans bobinlerinde olduu gibi seri bal endktif direnler,
ksa devre durumu dnda hep birlikte devre d edilmemeli, ayr ayr devreden
karlmaldr.
ii) Balama olaylar sonucunda oluacak ar gerilimleri kltmek iin en uygun
nlem, transformatrlerin yldz noktalarn dirensiz olarak ya da kk omik direnler
zerinden topraklamaktr.

51

iii) stenilerek ya da kendiliinden olan ama ve kapamalar sonucunda oluan ar

gerilimler kesici, ayrc ve sigortalarda alnacak yapmsal (konstrktif) nlemlerle de
kltlebilir. Ar gerilimler, rnein akmlarn sfrdan geme annda kesilmesi, kontaklar
arasnda tekrar atlamalarn nlenmesi ya da devre alr veya kapatlrken uygun direnlerin
balanmasyla kltlebilir.
1.3) Rezonans olaylar sonucunda oluan ar gerilimlere kar alnacak nlemler:
i) Yldz noktas dirensiz topraklanan ebekelerde rezonans olaylar olumaz.
ii) letken kopmas sonucunda rezonans olay nedeniyle oluan ar gerilimler kopma
noktas ebekeden iki tarafl beslenerek (ift hat ya da kapal ring hatt gibi) nlenir.
iii) Yer alt kablolu ebekelerde, uygulanabildiinde i ar gerilimlere kar parafudr
veya arktan dolay zarar olumayacak yerlerde eklatr kullanlmas tavsiye edilir.
2) Hava koullarnn etkisiyle oluan d ar gerilimlerde:
2.1) Ar gerilimlerin olumasn nleyen ya da bunlar snrlayan yapmsal nlemler:
i) Hatlar ve transformatr merkezleri iin yer seiminde hava koullar iyi olan ve
yldrm tehlikesi az olan yerler seilmelidir. Hatlar, geecekleri yerin doal koruyucu
zelliklerinden yararlanabilmek iin olabildiince yama ve vadi gibi yerlerden
geirilmelidir.
ii) Hava hatlarnn iletkenleri, gerekli durumlarda zerlerindeki yeter saydaki toprak
iletkenleri ile korunmal ve iletme akm devresindeki elemanlara yldrm dmesini
nlemek iin gerekli nlemler alnmaldr.
Yldrm younluunun fazla olduu yerler hari 36 KVa kadar olan hava hatlarnda
toprak iletkeni kullanlmayabilir.
2.2) Elektrik tesis ve aygtlarn yldrm etkisinden korumak iin parafudr, eklatr
(atlama aral) gibi koruyucu aygtlar kullanlmaldr. zellikle 400 KVAya kadar olan
tesislerde eklatr kullanlmas tavsiye edilir.
Sigorta, minyatr kesici ve kesiciler
Madde 9- Tesislerdeki elektrik donanmlarnn ar akmlara kar korunmas genel
kural olarak sigortalarla ya da kesicilerle yaplacaktr. Sigortalar minyatr kesiciler ve
kesiciler bulunduklar yerde ulalabilecek en byk ksa devre akmn gvenlikle
kesebilecek deerde seilmelidir. zerine tel sarlarak kprlenmi veya yamanm
sigortalar kullanlmamaldr.

52

Ar akmlara kar koruma dzeni, arza olduunda tehlike altnda kalan iletkenlerin
akmnn kesilmesini salayacak biimde yerletirilmelidir. Buna karlk topraklanm
sistemlerde, ar akmlara kar koruma dzeninin almas srasnda topraklama tesisleri
sistemden ayrlmamal; topraklama tesisleri direnci ykseltilmemelidir.
Aygtlarn koruma topraklamasna balanmas
Madde 18- Kuvvetli akmla alan metal gvdeli elektrik aygtlarn ve koruyucu
kutularn topraklama iletkenine balamak iin bir dzen bulunmaldr.
c) Kablolarn korunmas:
Kablolar ar gerilimlere kar ularna konacak parafudrlarla korunabilir.
d) Kablolarn topraklanmas:
Kablolarn topraklanmas iin Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Ynetmeliindeki
hkmler uygulanr.
e) Kablo yerlerinin iaretlenmesi:
Kablo tesisleri bulunan kurulular, bunlarn yerlerini tam olarak iaretleyerek bu
kablolarn gei gzerghlarn gsteren planlar, belediye ve mcavir alan snrlar iinde
ilgili belediyelere, dier yerlerde de ilgili mlki idare amirliklerine vermelidir. Yeralt kablo
gzerghlar kaplamasz yerlerde iaretli beton kazklarla, kaplamal yerlerde oyulmu
iaretlerle belirtilmelidir. yle ki gzergh grnmeyen kablolar (mesela hendek
iindekiler), kablo gzergh ve nitelii anlalacak ekilde iaretlenmelidir.
f) k hatlarnn topraklanmasnda kullanlan topraklama donanm hcre iindeki
teki aygtlar topraklayamyorsa gerektiinde topraklama ve ksa devre etme dzenlerini
balamak iin hcrede ya da aygtlar zerinde sabit balant yapmaya uygun plak blmler
braklmaldr.
Topraklama dzenleri, hcrelere girmeden topraklama tesislerine balanabilmelidir.
Topraklama ve ksa devre etme ii, alma yaplan yerin yaknnda ve olabilirse
buras ile akm kaynaklar arasnda yaplacaktr.
Topraklama ve ksa devre etme dzenleri, yaplan almalardan dolay ve alma
sresince hi kaldrlmayacak biimde tesis edilecektir.

53

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Pano balant emalarn hatasz olarak iziniz.

lem Basamaklar

neriler

OG/YG tesis pano malzeme sembollerini iziniz.

OG/YG tesis pano balant emalarndan modler
hcrelerden SF6 gazl kesicili giri k hcre panosunu
iziniz.

leklendirme
ilemine dikkat ediniz
Sembolleri teknik
resim kurallarna gre
iziniz.
Pano balant
noktalarn titizlikle
izmelisiniz,
karklk
olmamaldr.

54

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadklarnz iin Hayr kutucuklarna ( X ) iareti koyarak rendiklerinizi
kontrol ediniz.

Deerlendirme ltleri
1.

YG tesis pano malzeme sembollerini izip okuyabildiniz mi?

2.

YG tesis pano balant emalarn izip okuyabildiniz mi?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

55

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) G kat saysn dzeltmek iin panolarda kondansatr kullanlr.

2.

( ) Modler yap sayesinde istenen konfigrasyonlarn bir araya getirilmesi

mmkndr.

3.

( ) AG datm panolarnda kondansatr bulunur.

4.

( ) Kondasatr gc 20 K var olan tek hat emasnda ana besleme hatt devre
elemanlarnda kullanlan otomatik alter 100 amperdir.

5.

( ) l aletlerinin bulunduu pano AG datm panosudur.

6.

( ) Modler panolarda ana bara balantlarnn esnekliinden dolay, deprem, toprak

kaymas, zemin oturmas gibi olumsuzluklardan etkilenmez.

7.

( ) Datm panolarnda 60 Aden sonra baralar kullanlr.

8.

( ) Datm panolarnda bulunan baralar muhtelif renklerde olabilir.

9.

( ) Modler hcre panolarnn d grnleri ayndr.

10.

( ) Kompanzasyon baras enerjisini AG barasndan alr.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

56

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

Plan ve Projeler
1.

Projelerde kullanlan lekleri rendiniz mi?

2.

Vaziyet planlarnn ne ie yaradn ve nasl izildiini rendiniz

mi?

3.

Projelerde kullanlan sembolleri rendiniz mi?

4.

Projelerde yaplan hesaplamalar yapabildiniz mi?

5.

Trafo tesisi keif listesini anlayp karabildiniz mi?

6.

Tek hat emalarn anlayp izebildiniz mi?

7.

OG yerleim planlarn anlayp izebildiniz mi?

8.

Direk tipi trafo plan ve kesitlerini anlayp izebildiniz mi?

9.

Bina tipi trafo plan ve kesitlerini anlayp izebildiniz mi?

10. AG datm plann anlayp izebildiniz mi?

11. Konu ile ilgili kuvvetli akm ynetmeliklerini rendiniz mi?
12. Konu ile ilgili topraklama ynetmeliklerini rendiniz mi?

Pano Balant emalar

13. OG/ YG tesis panolar malzeme sembollerini rendiniz mi?
14. Pano grn izimlerini yapabildiniz mi?
15. Pano balant tek hat emalarn renip izebildiniz mi?
16. Konu ile ilgili kuvvetli akm ynetmeliklerini rendiniz mi?
17. Konu ile ilgili topraklama ynetmeliklerini rendiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

57

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
C
B
B
A
D
C
D
A
D

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Doru
Doru
Yanl
Yanl
Yanl
Doru
Doru
Yanl
Yanl
Doru

58

KAYNAKA
KAYNAKA

Elektrik Kuvvetli Akm Tesisleri Ynetmelii, 2000.

59