Anda di halaman 1dari 3

09/08/2015

Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...
Materialde
Estudo

Comunidade
Acadmica

Perguntase
Respostas

Login

Buscararquivos,pessoas,cursos

Cadastro

Ps(SaberesPrticos)
Enviadopor:AndrSantos|comentrios
ArquivadonocursodeEngenhariadeMinasnaUFPA

Download

Tweet

CartografiasRibeirinhas:SabereseRepresentaesSobrePrticasSociaisCotidianasdeAlfabetizandosAmaznidas
AndrSantosdeSOUZA1
Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobreaeducaointercultural,tendocomorefernciaoestudo
associadodossaberesculturaisedaeducaonaAmaznia,realizadoporpesquisadoresdoProgramadePs
GraduaoemEducao,daUniversidadedoEstadodoPar(Uepa),comjovenseadultosalfabetizandosde
comunidadesruraisribeirinhasdeSoDomingosdoCapim,naAmazniaParaense.Analisaseaconstruode
aspectosmetodolgicoscomoalternativaaoestudodequestesrelacionadaseducaointercultural.Adentrase,
tambm,aodebatedadiversidadecultural,visandoaconhecerasmltiplasediversasamaznias,apartirdossaberes
dealfabetizandosribeirinhossobreassuasprticassociaiscotidianasconstrudasnumcontextoculturalprprio.
PALAVRASCHAVE:Diversidade.Cultura.Saber.Educao.Amaznia.
ADiversidadedeSaberesnaAmaznia
Pensaromundonosdiasatuaisrequerpensaremdiversidade.Diversidadesexual,social,cultural,mtica,religiosa,
entreoutras.Tudodeveserobservadoemtodasasescalaseconstrudonotempohistrico,muitoemboratal
diversidadeaindasejapoucoentendidaemsuasrelaesdeinterdependncias,especialmenteemprocessos
educativosescolares.
deconhecimentodetodosqueasculturasbrasileiraeamaznicasomiscigenadas,hbridasemestias.Portanto,
diversa.Deraizindgenapornatureza,trazemconsigoamarcabrancadoscolonizadoresportugueses,queimpuseram
orei,alngua,affortalecemsepelosqueaferraramcomsuoraarteinventadapelasaudadeeotraodobatuque
afro,dosescravosafricanos.Maistarde,soacrescidasdosdizeresrabesedetantosoutrostraos.

DESCRIO

Paralelassquestestnicas,asmisturastambmadvmdoprocessodemundializao.Oreinodastecnologias

Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgerais

avanaasparablicasjsoelementoscorriqueirosnazonaruralamaznicaeantenasdecelulares,emlocaiss

sobreaeducaointercultural,tendocomo

alcanadospelosribeirinhosaodeslocarseacavalooudebarco,comeamaseconfigurarempaisagem.

refernciaoestudoassociadodossaberes
culturaisedaeducaonaAmaznia,realizadopor

Aconcepointuitivadecartografiadesaberes,comopropostoemCartografiasRibeirinhas:Saberese
representaessobreprticassociaiscotidianasdealfabetizandos

pesquisadoresdoProgramadePsGraduaoem
Educao,daUniversidadedoEstadodoPar
(Uepa),comjovenseadultosalfabetizandosde
comunidadesruraisribeirinhasdeSoDomingos

1JornalistapelaUniversidadeFederaldoPar(UFPA)psgraduandoemLnguaPortuguesa(Lingusticacomnfase

doCapim,naAmazniaParaense.Analisasea

emProduoTextual)pelaFaculdadedeCinciasSociaisAplicadasdeMarab(Facimab).

construodeaspectosmetodolgicoscomo
alternativaaoestudodequestesrelacionadas

amaznidas,umaabordagemmetodolgicamarcadapelohibridismoculturalqueimplicaumanovaticadofazer

educao...

cinciaconvergenteeconsciente.Talabordagemmaterializouseentrefronteirasdesaberespluriinter
transdisciplinaresesereveloucomoprxisdepesquisaintercultural,umaespciedecaminhoinvestigativo.
evidenteque,notrabalhorealizadoparadarcontadadiversidadeculturalruralribeirinhaentrealfabetizandos

TAGS
Diversidade.Cultura.Saber....

amaznidasdeSoDomingosdoCapim,destacamseosmapassobreolugar(formaohistricaegeogrfico
espacial),olaboreasdoenasdotrabalho,bemcomoossaberesdaterra,damataedasguas,osvaloresdo
cotidiano,asfalaseaspoticas,osusosdoambiente,asidentidadesetradies.

ESTATSTICAS

999visitas
Assim,foramtraadasrotasdaculturapopulare(de)marcadastrilhasdeumapedagogiadocotidiano,queseorganiza
pormeiodaeducaodocuidar(ancoradanaculturadeconversa)eeducaocomoestudo(pautadanacultura
escolar)2.
Apororocadeideias,expressoquemisturaoregionalismocomadidtica,ganhavida,corpoeformanoshbitos

10downloads
comentrios

ARQUIVOSSEMELHANTES

dospersonagenseseformanosencontroseentrecruzamentosdosmltiplossaberes.NaspalavrasdeOliveira(2004),

http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos

1/3

09/08/2015

Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...

talcomoapororocasedefinepeloencontroentreduasdiferentesforasadomareadorionoplanosimblico,
assimtambmsecaracterizapeloencontroentrediferentesforasdesaberesquesetransformamnumaondade
ideiasqueavanadeformaavassaladoranoprocessodeconstruodoconhecimento.Essearrastarasideiastemna
naturezaenaculturaamaznicaoeixodeformaodeseumovimento(OLIVEIRA,2004,p.17).
Nessenterim,aconvergnciadoestudodossaberessobreavidaribeirinhaestnosujeitoesuacultura,esta

5276RibeirinhosdaAmaznia
5276RibeirinhosdaAmaznia

provenientedarelaocomorio,aterraeamata.

Amazniacincia&
desenvolvimento

Nocontextoruralribeirinho,orioarua,omeiodetransporte,espao,lazer,fontedealimentaoelocaldetrabalho.

Umperidicoquetrazunmerosartigos,
notastcnicaserelatriosdepesquisa
sobrevariasreasde...

Eledemarcatambmespaodedesigualdadenodesenvolvimentodasprticassociais.Aterraeamataso
condiesdoviverdehomensemulheres,espaosdetrabalho,demoradia,deconvivncia.
Orioeamataso,ainda,ambientesdeencantamentos,lendas,mitoseimaginriosculturaisesimblicos.
Entrelaamsemltiplossaberesemltiplosprocessosdetrabalhos,caracterizandoadiversidadeea
multiculturalidadeamaznicas.Aeducaodocuidareadoestudodelimitamespaosterritoriaisdavidaurbanaeda
vidarural,familiareescolar,comunitriaesocial,bemcomosetornamdelimitadorasdediferenassocioculturais.

Estudopropositivoportalda
amaznia
1.1Apresentao:basesconceituaisparaa
construodoestudopropositivodo
territriodoPortalda...

Educao
EducaoInfantil

2ObservaoconstadeCartografiadeSaberes:Abordagemdepesquisaemeducaointercultural(Universidade
Apresenadeumcontextodesentidosdocotidianoreveladosnaobrasfoipossvelporqueaabordagemrevelouse
sensvelaohibridismoculturalnoacolhimentodadiferenasemhierarquianarepresentaodosujeitoquehabitauma
realidadeintervalarnaexpressodoambienteruralribeirinhoSoDomingosdoCapimnaproduodomapado

REVISTAdeadministrao
diversidadecultural

espaolugar,emqueoeueooutro,entre,atravsepormeio,inscrevemseenquantoalfabetizandosamaznidas.

Revistadeadministraoquetratada
diversidadecultural

Almdisso,graasdiversidade:nacomunicaodasvariaeslingusticasnodesvelamentodaresistncia,emque

EducaosuperiornoBrasil

aordemsilenciosamentedesautorizadaeasprticastradicionaisemsticassointensamenteutilizadasnoanncio

LIVROconhecimentosobreosistemada
educaaosuperiornoBrasil

deumaimaginaopoticaemestia,quemantmorumodovivercotidianonaevidnciadaresistnciada
pedagogiadocotidianoquesemisturaeatravessadaentreaconversaeaescola.
Podemsernotados,pormeiodapesquisa,conflitosentreomododavidaribeirinhaeodacidadeeentreossaberes
dasgeraesidosasedosjovens,demarcandoreasdefronteirasculturais,almdaimportnciadeseescutaros
atoreseducacionais,conhecerossaberesimaginrios,asexperincias,ashistriasdevidaeocontextosocialdos
educandos.

Educaopoderou
conhecimento?
AnaPaulaMenezesdeFreitasPs
graduaoemEducaoProfissional2013
EscolaPolitcnicadeSade...

DissertWanessadeCastro
evidente,ainda,que,mesmoemcomunidadespraticamenteisoladas,ageraonovavemsendopersuadidapelos
ideaisdavidaurbanaglobalizada.Porm,osribeirinhosvalorizamosseussabereseprticassocioculturais,resistindo

DissertacaodemestradoemEducacaoe
ComunicacaonaUnB.

aoprocessodeglobalizaoehomogeneizaocapitalista,emboraapontemosbenefciosqueaindustrializaoeo
sabercientficoproporcionammelhoriadesuaproduoedevidasocial(OLIVEIRA,2004).
AprprialgicadeviverepensarapopulaoribeirinhanaAmazniatraztonaodebatesobreadiversidadecultural
epossibilitatrabalharaeducaocomocultura.

Apostilametodologiadoensino
naeducaofisica
OCONHECIMENTODEQUETRATAA
EDUCAOFSICA

Viverumaculturaconvivercomedentrodeumtecidodequesomosecriamos,aomesmotempo,osfios,opano,
ascoresodesenhodobordadoeotecelo.Viverumaculturaestabeleceremmimecomosmeusoutrosa

LIVROSRELACIONADOS

possibilidadedopresente.Aculturaconfiguraomapadaprpriapossibilidadedavidasocial.Elanoaeconomiae
nemopoderemsimesmos,masocenriomultifacetadoepolissmicoemqueumacoisaeaoutrasopossveis
(Brando,2002,p.24).
Observasequeoprocessoculturalnascidadesruraisocorremaislentamente,aopassoqueaconvivnciaea
oscilaoentreotradicionaleomodernoapresentamsegeisnaspoticasoraiseemoutrasformasdeexpressoe
comunicaohumana.Omeionaturaltambmsealteraemcontatocomastecnologiascontemporneas,todavia,a
culturadosoudointeriortemsuasformasderesistncia.
Ritmoscomobrega,sampagode,bregoteezuqueconvivemcommsicasderaiztocadas,principalmente,emfestas
populares.Ossonsbatidosdocarimb,dolundu,dastoadas,ouamelodiareligiosa,dasladainhasedasmsicas

ColeoSaberesdoDireito1:
IntroduoaoEstudodoDireito
AColeoSaberesdoDireitoumanova
maneiradeaprenderourevisaras
principais...

TcnicasEficazesde
ComunicaoparaaEducao
Infantil
Estelivro,concebidoparaserutilizado
comorecursoparaacomunicao,
dirigidoa...

terra3.Asigrejasevanglicascrescem,pormosrituaisdepajelanacontinuamfortes.

MetodologiadoEnsinode
Geografia

Naculinriaregional,otabudascomidasreimosa,asgalinhascaipiraseoutrosanimaisdequintais,partilhamcomas

AGeografianoapenasacinciada
localizaoedadescriodosfenmenos.
Muitomais...

litrgicasdasprocissessoacompanhadosdeinstrumentosartesanais,pauecorda,metais,aoladodostremes

criaesbasederao,verduraselegumestratadoscomagrotxico.Asexplicaescientficas,muitasvezes,so
relegadasemfavordassobrenaturais:vegetaisprotegemcasas,benzedurascuramolhosgordosemalolhados.
Oencontrodeculturasaparecenatrocadebens.DalcdioJurandir(1942)comentaaestadadeestrangeirosnailhaeo
contatocomosmartimosgregos,ingleses,norteamericanoseespanhiscomosnativos.
vinhodaItlia,roupasdaInglaterra,champanhedaFranaelicoressoservidosnasmesasrsticasdosbarraces,
emmeiodacuiadoaa,dopirarucuassado,docamarofrito,dacarnesalgadaedacachaacomlimo.Perfumes,
capas,peles,conservasraras,cervejasinglesasespantamoscabocloscuriososeosnegociantesvidos(JURANDIR,
1942,p.10).
Portradio,osmodelosdeinvestigaodarealidadetmensinadoasepararosepisdios,aolharaspartes,
proporcionando,quasesempre,umavisofragmentadadomundo,oquedificultaacompreensodadiversidadecomo

http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos

2/3

09/08/2015

Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...

necessriamanutenodavidaedasculturas.Aomesmotempo,precisoconsiderarqueessamanutenoda
diversidadenosedsemconflitos,especialmentenummundoemqueahomogeneizaodavidaedasculturas
tornaseobjetodedisputa.
EmSoDomingosdoCapim,umaregioentretantasquerepresentaparteda
AmazniaParaenseequeapresentaextraordinriabiossociodiversidade,esseprocessodedisputatornaseevidente,
quersejanatentativadehomogeneizaraspaisagensnaturais,substituindoaricabiodiversidadepormonoculturase
pastagens,quersejapeloisolamentodasdiversasculturasamaznicascondiodesubalternas.
Umdosgrandesdesafiosasecolocarsobreaeducaointercultural,especialmentena
Amaznia,construirreferenciaistericometodolgicosqueauxiliemnacompreensodouniversoamaznicoem
suasmltiplasrelaes,comoumatotalidadesocial,econmica,polticaeambiental.
Nessesentido,paraavanarnadiscussodetaisreferenciashnecessidadedoestabelecimentodeumaagendade
pesquisas,cujosestudosauxiliemacompreendersabereseprticasdiversasquetmpossibilitadoasustentabilidade
dasdiversasformasdevidae
3Grandesaparelhagenssonoras,comosomgravemuitopotente,quequandotemovolumeaumentado,fazocho,
osvidros,todooentornotremer,daopovoapelidoudetremeterra.
culturas,bemcomosuasformaes,transformaesnotempohistrico,dentreoutrasquestes.
NaAmaznia,issosetornaurgenteemdecorrnciadosprocessosmigratriosquetmcontribudoparaadiversidade
cultural.Estepareceserumcaminhointeressanteaserseguidocomopossibilidadedesubsidiaraeducao
interculturalemdiversosambienteseducativos.
JURANDIR,D.AlgunsAspectosdaIlhadoMaraj.RevistaCulturaPoltica.RiodeJaneiro,ano2,n.14.
OLIVEIRA,I.A.(Org).CartografiasRibeirinhas:SabereseRepresentaesSobrePrticasSociaisCotidianasde
AlfabetizandosAmaznidas.Belm:CCSEUepa,2004.
SIMES,D.TEXEIRA,E.OLIVEIRA,I.A.FARES,J.FONSECA,M.J.CartografiadeSaberes:Abordagemde
PesquisaemEducaoIntercultural.Belm:Uepa,2007.Disponvelem:<w.rizoma3.ufsc.br/textos/>.Acessoem10
deoutubrode2009.

Comentrios

Pesquisar

SobreoEbah:

Cursos:

OqueoEbah?

Agrrias

OEbahumaredesocialdedicadaexclusivamenteao

Ajudenosamelhorar

Artes

campoacadmicoetemcomoprincipalobjetivoo

Imprensa

Biolgicas

compartilhamentodeinformaoemateriaisentrealunos

DireitosAutorais

Engenharias

eprofessores.

TermosePrivacidade

Exatas

Saibamais

TrabalhenoEbah

HumanaseSociais

http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos

Fiqueligado:

Algunsdireitosreservados.
20062013

3/3

Anda mungkin juga menyukai