Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...
Materialde
Estudo
Comunidade
Acadmica
Perguntase
Respostas
Login
Buscararquivos,pessoas,cursos
Cadastro
Ps(SaberesPrticos)
Enviadopor:AndrSantos|comentrios
ArquivadonocursodeEngenhariadeMinasnaUFPA
Download
Tweet
CartografiasRibeirinhas:SabereseRepresentaesSobrePrticasSociaisCotidianasdeAlfabetizandosAmaznidas
AndrSantosdeSOUZA1
Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobreaeducaointercultural,tendocomorefernciaoestudo
associadodossaberesculturaisedaeducaonaAmaznia,realizadoporpesquisadoresdoProgramadePs
GraduaoemEducao,daUniversidadedoEstadodoPar(Uepa),comjovenseadultosalfabetizandosde
comunidadesruraisribeirinhasdeSoDomingosdoCapim,naAmazniaParaense.Analisaseaconstruode
aspectosmetodolgicoscomoalternativaaoestudodequestesrelacionadaseducaointercultural.Adentrase,
tambm,aodebatedadiversidadecultural,visandoaconhecerasmltiplasediversasamaznias,apartirdossaberes
dealfabetizandosribeirinhossobreassuasprticassociaiscotidianasconstrudasnumcontextoculturalprprio.
PALAVRASCHAVE:Diversidade.Cultura.Saber.Educao.Amaznia.
ADiversidadedeSaberesnaAmaznia
Pensaromundonosdiasatuaisrequerpensaremdiversidade.Diversidadesexual,social,cultural,mtica,religiosa,
entreoutras.Tudodeveserobservadoemtodasasescalaseconstrudonotempohistrico,muitoemboratal
diversidadeaindasejapoucoentendidaemsuasrelaesdeinterdependncias,especialmenteemprocessos
educativosescolares.
deconhecimentodetodosqueasculturasbrasileiraeamaznicasomiscigenadas,hbridasemestias.Portanto,
diversa.Deraizindgenapornatureza,trazemconsigoamarcabrancadoscolonizadoresportugueses,queimpuseram
orei,alngua,affortalecemsepelosqueaferraramcomsuoraarteinventadapelasaudadeeotraodobatuque
afro,dosescravosafricanos.Maistarde,soacrescidasdosdizeresrabesedetantosoutrostraos.
DESCRIO
Paralelassquestestnicas,asmisturastambmadvmdoprocessodemundializao.Oreinodastecnologias
Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgerais
avanaasparablicasjsoelementoscorriqueirosnazonaruralamaznicaeantenasdecelulares,emlocaiss
sobreaeducaointercultural,tendocomo
alcanadospelosribeirinhosaodeslocarseacavalooudebarco,comeamaseconfigurarempaisagem.
refernciaoestudoassociadodossaberes
culturaisedaeducaonaAmaznia,realizadopor
Aconcepointuitivadecartografiadesaberes,comopropostoemCartografiasRibeirinhas:Saberese
representaessobreprticassociaiscotidianasdealfabetizandos
pesquisadoresdoProgramadePsGraduaoem
Educao,daUniversidadedoEstadodoPar
(Uepa),comjovenseadultosalfabetizandosde
comunidadesruraisribeirinhasdeSoDomingos
1JornalistapelaUniversidadeFederaldoPar(UFPA)psgraduandoemLnguaPortuguesa(Lingusticacomnfase
doCapim,naAmazniaParaense.Analisasea
emProduoTextual)pelaFaculdadedeCinciasSociaisAplicadasdeMarab(Facimab).
construodeaspectosmetodolgicoscomo
alternativaaoestudodequestesrelacionadas
amaznidas,umaabordagemmetodolgicamarcadapelohibridismoculturalqueimplicaumanovaticadofazer
educao...
cinciaconvergenteeconsciente.Talabordagemmaterializouseentrefronteirasdesaberespluriinter
transdisciplinaresesereveloucomoprxisdepesquisaintercultural,umaespciedecaminhoinvestigativo.
evidenteque,notrabalhorealizadoparadarcontadadiversidadeculturalruralribeirinhaentrealfabetizandos
TAGS
Diversidade.Cultura.Saber....
amaznidasdeSoDomingosdoCapim,destacamseosmapassobreolugar(formaohistricaegeogrfico
espacial),olaboreasdoenasdotrabalho,bemcomoossaberesdaterra,damataedasguas,osvaloresdo
cotidiano,asfalaseaspoticas,osusosdoambiente,asidentidadesetradies.
ESTATSTICAS
999visitas
Assim,foramtraadasrotasdaculturapopulare(de)marcadastrilhasdeumapedagogiadocotidiano,queseorganiza
pormeiodaeducaodocuidar(ancoradanaculturadeconversa)eeducaocomoestudo(pautadanacultura
escolar)2.
Apororocadeideias,expressoquemisturaoregionalismocomadidtica,ganhavida,corpoeformanoshbitos
10downloads
comentrios
ARQUIVOSSEMELHANTES
dospersonagenseseformanosencontroseentrecruzamentosdosmltiplossaberes.NaspalavrasdeOliveira(2004),
http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos
1/3
09/08/2015
Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...
talcomoapororocasedefinepeloencontroentreduasdiferentesforasadomareadorionoplanosimblico,
assimtambmsecaracterizapeloencontroentrediferentesforasdesaberesquesetransformamnumaondade
ideiasqueavanadeformaavassaladoranoprocessodeconstruodoconhecimento.Essearrastarasideiastemna
naturezaenaculturaamaznicaoeixodeformaodeseumovimento(OLIVEIRA,2004,p.17).
Nessenterim,aconvergnciadoestudodossaberessobreavidaribeirinhaestnosujeitoesuacultura,esta
5276RibeirinhosdaAmaznia
5276RibeirinhosdaAmaznia
provenientedarelaocomorio,aterraeamata.
Amazniacincia&
desenvolvimento
Nocontextoruralribeirinho,orioarua,omeiodetransporte,espao,lazer,fontedealimentaoelocaldetrabalho.
Umperidicoquetrazunmerosartigos,
notastcnicaserelatriosdepesquisa
sobrevariasreasde...
Eledemarcatambmespaodedesigualdadenodesenvolvimentodasprticassociais.Aterraeamataso
condiesdoviverdehomensemulheres,espaosdetrabalho,demoradia,deconvivncia.
Orioeamataso,ainda,ambientesdeencantamentos,lendas,mitoseimaginriosculturaisesimblicos.
Entrelaamsemltiplossaberesemltiplosprocessosdetrabalhos,caracterizandoadiversidadeea
multiculturalidadeamaznicas.Aeducaodocuidareadoestudodelimitamespaosterritoriaisdavidaurbanaeda
vidarural,familiareescolar,comunitriaesocial,bemcomosetornamdelimitadorasdediferenassocioculturais.
Estudopropositivoportalda
amaznia
1.1Apresentao:basesconceituaisparaa
construodoestudopropositivodo
territriodoPortalda...
Educao
EducaoInfantil
2ObservaoconstadeCartografiadeSaberes:Abordagemdepesquisaemeducaointercultural(Universidade
Apresenadeumcontextodesentidosdocotidianoreveladosnaobrasfoipossvelporqueaabordagemrevelouse
sensvelaohibridismoculturalnoacolhimentodadiferenasemhierarquianarepresentaodosujeitoquehabitauma
realidadeintervalarnaexpressodoambienteruralribeirinhoSoDomingosdoCapimnaproduodomapado
REVISTAdeadministrao
diversidadecultural
espaolugar,emqueoeueooutro,entre,atravsepormeio,inscrevemseenquantoalfabetizandosamaznidas.
Revistadeadministraoquetratada
diversidadecultural
Almdisso,graasdiversidade:nacomunicaodasvariaeslingusticasnodesvelamentodaresistncia,emque
EducaosuperiornoBrasil
aordemsilenciosamentedesautorizadaeasprticastradicionaisemsticassointensamenteutilizadasnoanncio
LIVROconhecimentosobreosistemada
educaaosuperiornoBrasil
deumaimaginaopoticaemestia,quemantmorumodovivercotidianonaevidnciadaresistnciada
pedagogiadocotidianoquesemisturaeatravessadaentreaconversaeaescola.
Podemsernotados,pormeiodapesquisa,conflitosentreomododavidaribeirinhaeodacidadeeentreossaberes
dasgeraesidosasedosjovens,demarcandoreasdefronteirasculturais,almdaimportnciadeseescutaros
atoreseducacionais,conhecerossaberesimaginrios,asexperincias,ashistriasdevidaeocontextosocialdos
educandos.
Educaopoderou
conhecimento?
AnaPaulaMenezesdeFreitasPs
graduaoemEducaoProfissional2013
EscolaPolitcnicadeSade...
DissertWanessadeCastro
evidente,ainda,que,mesmoemcomunidadespraticamenteisoladas,ageraonovavemsendopersuadidapelos
ideaisdavidaurbanaglobalizada.Porm,osribeirinhosvalorizamosseussabereseprticassocioculturais,resistindo
DissertacaodemestradoemEducacaoe
ComunicacaonaUnB.
aoprocessodeglobalizaoehomogeneizaocapitalista,emboraapontemosbenefciosqueaindustrializaoeo
sabercientficoproporcionammelhoriadesuaproduoedevidasocial(OLIVEIRA,2004).
AprprialgicadeviverepensarapopulaoribeirinhanaAmazniatraztonaodebatesobreadiversidadecultural
epossibilitatrabalharaeducaocomocultura.
Apostilametodologiadoensino
naeducaofisica
OCONHECIMENTODEQUETRATAA
EDUCAOFSICA
Viverumaculturaconvivercomedentrodeumtecidodequesomosecriamos,aomesmotempo,osfios,opano,
ascoresodesenhodobordadoeotecelo.Viverumaculturaestabeleceremmimecomosmeusoutrosa
LIVROSRELACIONADOS
possibilidadedopresente.Aculturaconfiguraomapadaprpriapossibilidadedavidasocial.Elanoaeconomiae
nemopoderemsimesmos,masocenriomultifacetadoepolissmicoemqueumacoisaeaoutrasopossveis
(Brando,2002,p.24).
Observasequeoprocessoculturalnascidadesruraisocorremaislentamente,aopassoqueaconvivnciaea
oscilaoentreotradicionaleomodernoapresentamsegeisnaspoticasoraiseemoutrasformasdeexpressoe
comunicaohumana.Omeionaturaltambmsealteraemcontatocomastecnologiascontemporneas,todavia,a
culturadosoudointeriortemsuasformasderesistncia.
Ritmoscomobrega,sampagode,bregoteezuqueconvivemcommsicasderaiztocadas,principalmente,emfestas
populares.Ossonsbatidosdocarimb,dolundu,dastoadas,ouamelodiareligiosa,dasladainhasedasmsicas
ColeoSaberesdoDireito1:
IntroduoaoEstudodoDireito
AColeoSaberesdoDireitoumanova
maneiradeaprenderourevisaras
principais...
TcnicasEficazesde
ComunicaoparaaEducao
Infantil
Estelivro,concebidoparaserutilizado
comorecursoparaacomunicao,
dirigidoa...
terra3.Asigrejasevanglicascrescem,pormosrituaisdepajelanacontinuamfortes.
MetodologiadoEnsinode
Geografia
Naculinriaregional,otabudascomidasreimosa,asgalinhascaipiraseoutrosanimaisdequintais,partilhamcomas
AGeografianoapenasacinciada
localizaoedadescriodosfenmenos.
Muitomais...
litrgicasdasprocissessoacompanhadosdeinstrumentosartesanais,pauecorda,metais,aoladodostremes
criaesbasederao,verduraselegumestratadoscomagrotxico.Asexplicaescientficas,muitasvezes,so
relegadasemfavordassobrenaturais:vegetaisprotegemcasas,benzedurascuramolhosgordosemalolhados.
Oencontrodeculturasaparecenatrocadebens.DalcdioJurandir(1942)comentaaestadadeestrangeirosnailhaeo
contatocomosmartimosgregos,ingleses,norteamericanoseespanhiscomosnativos.
vinhodaItlia,roupasdaInglaterra,champanhedaFranaelicoressoservidosnasmesasrsticasdosbarraces,
emmeiodacuiadoaa,dopirarucuassado,docamarofrito,dacarnesalgadaedacachaacomlimo.Perfumes,
capas,peles,conservasraras,cervejasinglesasespantamoscabocloscuriososeosnegociantesvidos(JURANDIR,
1942,p.10).
Portradio,osmodelosdeinvestigaodarealidadetmensinadoasepararosepisdios,aolharaspartes,
proporcionando,quasesempre,umavisofragmentadadomundo,oquedificultaacompreensodadiversidadecomo
http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos
2/3
09/08/2015
Ps(SaberesPrticos)Nestetrabalhosoapresentadasreflexesgeraissobrea...
necessriamanutenodavidaedasculturas.Aomesmotempo,precisoconsiderarqueessamanutenoda
diversidadenosedsemconflitos,especialmentenummundoemqueahomogeneizaodavidaedasculturas
tornaseobjetodedisputa.
EmSoDomingosdoCapim,umaregioentretantasquerepresentaparteda
AmazniaParaenseequeapresentaextraordinriabiossociodiversidade,esseprocessodedisputatornaseevidente,
quersejanatentativadehomogeneizaraspaisagensnaturais,substituindoaricabiodiversidadepormonoculturase
pastagens,quersejapeloisolamentodasdiversasculturasamaznicascondiodesubalternas.
Umdosgrandesdesafiosasecolocarsobreaeducaointercultural,especialmentena
Amaznia,construirreferenciaistericometodolgicosqueauxiliemnacompreensodouniversoamaznicoem
suasmltiplasrelaes,comoumatotalidadesocial,econmica,polticaeambiental.
Nessesentido,paraavanarnadiscussodetaisreferenciashnecessidadedoestabelecimentodeumaagendade
pesquisas,cujosestudosauxiliemacompreendersabereseprticasdiversasquetmpossibilitadoasustentabilidade
dasdiversasformasdevidae
3Grandesaparelhagenssonoras,comosomgravemuitopotente,quequandotemovolumeaumentado,fazocho,
osvidros,todooentornotremer,daopovoapelidoudetremeterra.
culturas,bemcomosuasformaes,transformaesnotempohistrico,dentreoutrasquestes.
NaAmaznia,issosetornaurgenteemdecorrnciadosprocessosmigratriosquetmcontribudoparaadiversidade
cultural.Estepareceserumcaminhointeressanteaserseguidocomopossibilidadedesubsidiaraeducao
interculturalemdiversosambienteseducativos.
JURANDIR,D.AlgunsAspectosdaIlhadoMaraj.RevistaCulturaPoltica.RiodeJaneiro,ano2,n.14.
OLIVEIRA,I.A.(Org).CartografiasRibeirinhas:SabereseRepresentaesSobrePrticasSociaisCotidianasde
AlfabetizandosAmaznidas.Belm:CCSEUepa,2004.
SIMES,D.TEXEIRA,E.OLIVEIRA,I.A.FARES,J.FONSECA,M.J.CartografiadeSaberes:Abordagemde
PesquisaemEducaoIntercultural.Belm:Uepa,2007.Disponvelem:<w.rizoma3.ufsc.br/textos/>.Acessoem10
deoutubrode2009.
Comentrios
Pesquisar
SobreoEbah:
Cursos:
OqueoEbah?
Agrrias
OEbahumaredesocialdedicadaexclusivamenteao
Ajudenosamelhorar
Artes
campoacadmicoetemcomoprincipalobjetivoo
Imprensa
Biolgicas
compartilhamentodeinformaoemateriaisentrealunos
DireitosAutorais
Engenharias
eprofessores.
TermosePrivacidade
Exatas
Saibamais
TrabalhenoEbah
HumanaseSociais
http://www.ebah.com.br/content/ABAAAfhroAC/possaberespraticos
Fiqueligado:
Algunsdireitosreservados.
20062013
3/3