AVANADO
Neste mdulo
Crime
Fato tpico
ilicitude
culpabilidade
contrariedade ao direito
Imputabilidade (pressuposto)
Exigibilidade de conduta diversa
Potencial conscincia da ilicitude
FATO TPICO
CAUSAS DE EXCLUSO DA
CONDUTA
Excluso da conduta
Atos reflexos
Estados de inconscincia
Conceitos
Coao fsica
irresistvel (vis
absoluta):
Estado de
inconscincia:
Atos (ou
movimentos)
reflexos:
CAUSAS DE LIMITAO DO
NEXO CAUSAL
Causalidade adequada
Imputao objetiva
Conceitos
Causalidade
adequada:
Imputao
objetiva:
dependentes
independentes
evento normal e
esperado
evento anormal e
inesperado
Concausas
independentes
absolutamente
relativamente
no decorrem da
conduta do agente
decorrem da conduta do
agente
preexistentes
concomitantes
supervenientes
CAUSAS DE EXCLUSO DA
TIPICIDADE
Excluso da tipicidade
Princpio da
insignificncia
Princpio da
adequao social
Tipicidade
conglobante
Desistncia
voluntria
Arrependimento
eficaz
Crime impossvel
Imunidade
parlamentar
Consentimento
do ofendido
Princpio da
insignificncia:
Adequao social:
Imunidade
parlamentar:
Nos termos do art. 53, caput, CRFB Os Deputados e Senadores so inviolveis, civil e
penalmente, por quaisquer de suas opinies, palavras e votos
Consentimento do
ofendido:
Tipicidade
conglobante:
Zaffaroni entende que se a conduta aparentemente proibida pela norma penal admitida
por outra norma, que a ordena, autoriza ou fomenta, isto , incentiva sua realizao, no
haver tipicidade penal.
Desistncia
voluntria e
arrependimento
eficaz:
Crime impossvel:
Consentimento
do ofendido
atipificante
justificante
Recai sobre
elemento tpico
No recai sobre
elemento tpico
Art.
150
Entrar
ou
permanecer,
CLANDESTINA
OU
ASTUCIOSAMENTE, OU CONTRA A VONTADE EXPRESSA OU
TCITA DE QUEM DE DIREITO, em casa alheia ou em suas
dependncias.
CAUSA DE EXCLUSO DO
DOLO
Incriminador
Permissivo
Art. 20, 1
Conceito
Erro de tipo:
Nos termos do art. 20, caput, CP, quando o erro for considerado
invencvel, ou seja, aquele que qualquer pessoa, na situao em que
se encontrava o agente, incidiria, restam excludos dolo e culpa, mas,
quando vencvel, assim entendido aquele que o agente no teria sido
cometido se adotado mais cautela, afasta-se somente o dolo,
respondendo a ttulo de culpa, se houver previso de crime culposo
para o fato. Observa-se, portanto, que nos dois casos, invencvel e
vencvel, ocorre ausncia de dolo, porque o agente no atua com
conscincia e vontade de delinquir, como no exemplo clssico do
caador que mata seu companheiro imaginando que, atrs da moita,
estava uma fera. Verifica-se, portanto, que tanto no erro invencvel
quanto no vencvel o dolo resta afastado.
consequncias
invencvel
vencvel
Excluso de dolo e
culpa
Excluso s de dolo,
subsistindo
responsabilidade
culposa, se houver
previso
Caador x homicdio
matar
Dolo
conscincia
vontade
SE
algum
animal
invencvel
vencvel
Exclui dolo e
culpa
Exclui dolo,
subsistindo
responsabilidade
por homicdio
culposo
transportador x trfico
transportar
Dolo
conscincia
vontade
droga
SE
farinha
invencvel
vencvel
Exclui dolo e
culpa
CAUSAS DE EXCLUSO DA
CULPA
Excluso da culpa
Infelicitas facti
Falha da cincia
Princpio da confiana
Conceitos
Infelicitas facti :
Falha da cincia :
Princpio da
confiana:
Erro de tipo
invencvel:
ILICITUDE
gerais
especficas
supralegal
Consentimento do ofendido
Estado de necessidade
Legtima defesa
Estrito cumprimento do dever legal
Exerccio regular de direito
CULPABILIDADE
Elementos da culpabilidade
imputabilidade
CAUSAS DE EXCLUSO DA
IMPUTABILIDADE
Excluso da imputabilidade
Doena mental
Des. mental
incompleto
Des. mental
retardado
Menoridade
Embriaguez
acidental
Dependncia de
drogas
Conceitos
Doena mental:
Desenvolvimento
mental
incompleto:
Desenvolvimento
mental retardado:
o que possuem os oligofrnicos (idiotas, imbecis e dbeis mentais) e os surdosmudos. Os surdos-mudos adaptados vida social so imputveis.
Menoridade:
Tanto a CRFB (art. 228) quanto o Cdigo Penal (art. 27) presumem, de forma
absoluta, que a pessoa menor de 18 anos no tem capacidade de entender o carter
ilcito do fato (capacidade intelectiva) ou de determinar-se de acordo com esse
entendimento (capacidade volitiva), em face de seu desenvolvimento mental
incompleto.
Embriaguez
acidental:
a que decorre de caso fortuito ou fora maior. Nos termos do art. 28, 1, CP,
somente a acidental completa isenta o agente de pena.
Dependncia ou
influncia de
drogas
A Lei de Drogas (Lei 11.343/06) prev regramento especfico no que diz respeito
inimputabilidade absoluta ou relativa decorrente de dependncia ou de efeito de
droga, proveniente de caso fortuito ou fora maior.
CAUSAS DE EXCLUSO DA
espcies
direto
indireto
consequncias
invencvel
vencvel
Iseno de pena
Reduo da pena
Conceitos
Erro de
proibio direto:
Erro de proibio
indireto:
CAUSAS DE EXCLUSO DA
Excluso da E.C.D.
Legais
Supralegais
Coao moral
Excesso exculpante
Excesso acidental
Inexigibilidade de conduta diversa
stricto sensu
Objeo (imperativo) de conscincia
Coculpabilidade extrema
Obedincia hierrquica
Coao moral:
O agente que atua sob coao moral resistvel responde pelo crime praticado, com a pena
atenuada nos termos do art. 65, inc. III, c, do Cdigo Penal. O coator tem sua pena agravada
na forma do art. 62, inc. II, do mesmo diploma legal. Coator e coacto respondem pelo crime em
concurso de pessoas. Em caso de coao moral irresistvel, fica afastada a culpabilidade do
coacto e apenas o coator responde pelo crime.
Obedincia
hierrquica:
Excesso
exculpante:
Ocorre quando o agente pratica o fato por pnico, medo, susto, consternao, fadiga ou terror.
A doutrina e jurisprudncia brasileira, diante da falta de previso legal na legislao comum,
costuma considerar o excesso exculpante como uma causa supralegal de excluso da
culpabilidade.
Excesso acidental
(fortuito):
Ocorre quando o agente observa os limites da causa de justificao, mas um resultado mais
gravoso decorre de um caso fortuito ou fora maior.
Inexigibilidade de
conduta diversa
stricto sensu:
Ocorre quando o agente invoca tese defensiva no prevista em lei para afastar a culpabilidade.
Nos crimes de sonegao fiscal, por exemplo, a prova de dificuldades financeiras, e
consequente inexigibilidade de outra conduta, nos crimes de omisso no recolhimento de
contribuies previdencirias (Smula 68 do TRF da 4 Regio).
Objeo
(imperativo) de
conscincia:
Trata-se da hiptese em que o agente se recusa a cumprir certas obrigaes legais alegando
convico ideolgica, filosfica, poltica ou religiosa.
Coculpabilidade
extremada: