ISSN: 0366-2128
victoria.sosa@inecol.edu.mx
Sociedad Botnica de Mxico
Mxico
SISTEMTICA Y FLORSTICA
Herbario BCMEX, Facultad de Ciencias; Universidad Autnoma de Baja California; Km. 107 carretera Tijuana-Ensenada; C.P.
22830, Ensenada, Baja California, Mxico. Correo electrnico: jdelga@uabc.mx
2
Laboratorio Bosque La Primavera; Departamento de Ciencias Ambientales; CUCBA, Universidad de Guadalajara; km 15.5
carretera Guadalajara-Nogales; Zapopan, Jalisco, Mxico.
Correo electrnico: mmacias@maiz.cucba.udg.mx
Resumen: En el desierto de San Felipe de Baja California se registraron 324 especies de plantas vasculares, agrupadas en 68
familias y 206 gneros, siendo 9 especies endmicas. Las familias con mayor diversidad fueron Asteraceae y Fabaceae, las
cuales constituyen el 13.0% (42) y el 9.3% (30), respectivamente, del total de la flora. Entre las diferentes formas de crecimiento
que se presentan, las hierbas anuales fueron las ms numerosas (129 especies), sufrtices (57), hierbas perennes (55), arbustos
(40), suculentas (22), trepadoras (8), rboles y rosetas (5 cada una) y parsitas (4).
Palabras clave: Matorral xerfilo, florstica, desierto de San Felipe, Baja California.
Abstract: In the San Felipe desert of Baja California 324 species of vascular plants were recorded which belonged to 206
genera in 68 families. Of these, 9 are endemic species. The families with the greatest diversity were Asteraceae (42 species) and Fabaceae (30 species), which respectively accounted for 13.0% and 9.3% of the total flora. With 129 species,
annual herbs were richest growth form including 129 species, followed by suffrutices (57), perennial herbs (55), shrubs
(40), succulents (22), vines (8), trees and rosettes (5 each), and parasites (4).
Key words: Xerophytic scrub, floristics, San Felipe desert, Baja California.
Familias
Gneros
Especies
Endmicas
Lycopodiophyta
Polyopodiophyta
Pinophyta
Magnoliopsida
59
175
286
Liliopsida
24
27
68
203
334
Magnoliophyta
Total
47
Gneros
Especies
Endmicas
Asteraceae
32
42
12.96
Fabaceae
16
30
9.25
Euphorbiaceae
16
4.93
Cactaceae
16
4.93
Brassicaceae
11
14
4.32
Poaceae
13
13
4.01
Nyctaginaceae
10
3.08
Chenopodiceae
2.77
Scrophulariaceae
2.46
1.85
Malvaceae
Totales
Proporcin del total (%)
109
164
52.91
50.61
50.56
Cuadro 3. Especies endmicas al desierto de San Felipe y su forma de crecimiento. R= roseta, Sf=Sufrtice, Su=Suculenta.
Familia y especie
48
Forma de crecimiento
AGAVACEAE
Agave deserti Engelm. subsp. pringlei (Engelm. ex Baker) Gentry
Agave moranii Gentry
R
R
ASTERACEAE
Ambrosia flexuosa (A. Gray) Payne
Brickellia vollmeri Wiggins
Encelia ravenii Wiggins
Haplopappus spinulosus (Pursh) DC. subsp. scabrellus (Greene) Hall
Sf
Sf
Sf
Sf
CACTACEAE
Cylindropuntia delgadilloana J. Rebman & D.J. Pinkava
Opuntia sanfelipensis J. Rebman
Su
Su
FABACEAE
Caesalpinia peninsularis Eifert
Dalea juncea (Rydb.) Wiggins
Dalea orcuttii S. Watson
Sf
Sf
Sf
Desierto
Precipitacin
(mm/ao)
Nmero
total de
especies
Total de Proporcin de
especies la flora total
anuales
(% )
Desierto
San Felipe
67.9
324
129
38.8
Reserva de
la Bisfera
de Vizcano
81.7
496
171
34.47
Especies A
Ar
An Proporcin
de especies
anuales (%)
40
22
129
38.81
Vizcano, Mxico
496
26
145
46
171
34.47
Libia, N. frica
192
42
21.87
58
19.33
Ooldea, Australia
188
19
23
35
18.61
279
21
42
15.00
Desierto
San Felipe
Reserva de la
Biosfera de
Vizcano
Hierba
anual
Hierba
perenne
Arbusto
Sufrtice Roseta
Suculenta Especies
Proporcin de la
flora total (%)
2.77
11
11
10
39
7.86
51
Literatura citada
Alcaraz F. 1996. Programa Bioclima. Universidad de Murcia,
Espaa (indito).
Archibold O. 1995. Ecology of World Vegetation. pp. 95-130.
Chapman & Hall. Nueva York.
Beauchamp R.M. 1986. A Flora of San Diego County, California.
Sweetwater River Press. National City, California.
Cole K.L. 1986. The lower Colorado Valley: a Pleistocene desert.
Quaternary Research 25:292-400.
Delgadillo J. 1995. Introduccin al conocimiento bioclimtico,
fitogeogrfico y fitosociolgico del suroeste de Norteamrica
(Estados Unidos y Mxico). Tesis doctoral, Universidad de Alcal
de Henares, Espaa, 566 pp.
Delgadillo J. 1998. Florstica y Ecologa del Norte de Baja California. 2a. Edicin. Universidad Autnoma de Baja California,
Mexicali, B.C.
Delgadillo J., Peinado M., de la Cruz M., Martnez-Parras J. Ma.,
Alcaraz F. y de la Torre A. 1992. Anlisis fitosociolgico de los
saladares y manglares de Baja California, Mxico. Acta Botanica
Mexicana 19:1-35.
Eastwood A. 1929. Studies in the flora of Lower California and
adjacent islands. Proceedings of the California Academy of
Sciences 17:393-484.
Garca E. 1981. Modificaciones al sistema de clasificacin climtica
de Kppen: para adaptarlo a las condiciones de la Repblica
Mexicana. 3a ed. Editado por la autora, Mxico, D.F.
Gentry S.H. 1978. The agaves of Baja California. Occasional Papers of the California Academy of Sciences 130:1-119.
Goldman A.E. 1916. Plant records of an expedition to Lower California. United States National Herbarium; Contributions of the
Smithsonian Institute. 16:1-371.
Gould W.F. y Moran R. 1981. The grasses of Baja California,
Mexico. Memoir 12. San Diego Society of Natural History. San
Diego, California.
Hasting R.J. 1964. Climatological data for Baja California. Technical Reports on the Meteorology and Climatology of Arid regions No. 14. The University of Arizona, Institute of Atmospheric
Physics.
Hickman C.J. 1993. The Jepson Manual: Higher Plants of California. University of California Press, Berkeley, California.
52
53
Apndice 1. Listado de plantas vasculares del desierto de San Felipe, Baja California, Mxico.
El presente listado est ordenado por: divisin, clase, subclase, orden, familia, gnero, especie, subespecies o variedades, autor(es),
formas de crecimiento, poca de floracin y hbitat donde se desarrollan. Los smbolos que anteceden al nombre cientfico
indican las especies que se consideran: = endmicas para el desierto de San Felipe; = maleza; ^ = no registrada por Wiggins
(1980); * = taxa que no fueron recolectados, pero que estn reportadas en la literatura. Para algunas especies y subespecies se
indican tambin los sinnimos.
La abreviatura para cada forma de crecimiento corresponde a la siguiente nomenclatura: Ha = Hierba anual; T =Trepadora; Hp =
Hierba perenne; P = Parsita; Sf = Sufrtice; Su = Suculenta; Ar = Arbusto; R = Roseta; A = rbol.
Las siguientes abreviaturas indican el hbitat donde se desarrollan, de acuerdo a Macas-Rodrguez (1998): Sal= Saladar; Dun
= Dunas Costeras; Pav = Pavimento; SSF = Sierra San Felipe; Alv= Aluvin; Bas= Basalto; SSPM = Sierra de San Pedro Mrtir
(vertiente este, por abajo de los 700 m de altitud).
Los especmenes se encuentran depositados en el herbario BCMEX, a excepcin de los recolectados por W. Hodgson, los que
se encuentran en el San Diego Natural History Museum (SD).
Forma de
Crecimiento
poca de
Floracin
Hbitat
SSPM
Hp
Hp
SSPM
SSPM
Hp
SSPM
Hp
Hp
SSPM
SSPM
Hp
SSPM
Hp
SSPM
mar-abr
mar-abr
mar-abr
SSPM
Alv, SSPM
Alv, Dun
mar-may
ago-may
Alv, SSPM
Alv, SSPM
DIVISIN LYCOPODIOPHYTA
SELAGINELLACEAE
Selaginella eremophila Maxon
[S. parishii Underw.]
Hp
DIVISIN POLYPODIOPHYTA
PTERIDACEAE
Adiantum capillus-veneris L.
Astrolepis cochisensis (Goodd.) D.M.Benham & Windham
[Cheilanthes cochisensis (Good) Mickel]
Cheilanthes deserti Mickel
[Notholaena californica D.C.Eaton]
Cheilanthes lindheimeri (J.Sm.) Hook.
Cheilanthes parryi (D.C.Eaton) Domin.
[Notholaena parryi D.C.Eaton]
Pellaea mucronata var. mucronata (D.C.Eaton) D.C.Eaton
[P. compacta (Davenp.) Mickel]
Pentagramma triangularis (Kaulf.) Yatsk., M.D.Windhan & E.Wollenw.
subsp. maxonii (Weath.) Yatsk., M.D.Windhan & E.Wollenw.
[Pityrograma triangularis (Kaulf.) Maxon var. maxonii Weath.]
DIVISIN PINOPHYTA
EPHEDRACEAE
Ephedra aspera S.Watson
Ephedra nevadensis S.Watson
Ephedra trifurca Torr.
Ar
Ar
Ar
DIVISIN MAGNOLIOPHYTA
CLASE MAGNOLIOPSIDA
ACANTHACEAE
Carlowrightia arizonica A.Gray
Justicia californica (Benth.) D.N.Gibson
[Beloperone californica Benth.]
54
Sf
Ar
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Su
abr-nov
Sal
AMARANTHACEAE
Amaranthus fimbriatus (Torr.) Benth.
Amaranthus lepturus S.F.Blake
Amaranthus pringlei S.Watson
Amaranthus watsonii Standl.
Tidestromia oblongifolia (S.Watson) Standl.
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
ago-nov
oct-mar
ago-mar
ago-sep
abr-dic
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
ANACARDIACEAE
Rhus kearneyi F.A.Barkley var. kearneyi
Ar
oct-nov
SSPM
Hp
Hp
T
mar-jun
Todo el ao
abr-may
Dun
Dun, Alv, Pav
Dun
Sf
Todo el ao
Alv
Ar
feb-dic
Sf
Sf
mar-jul
feb-jun
Alv, SSF,Dun
Bas, Pav, SSPM
Alv, SSPM
Alv
Ar
Ar
sep-dic
mar-dic
SSPM
Alv, SSPM
Ha
Ha
Sf
Sf
Sf
Ha
Ha
Ha
Ha
Ar
mar-oct
mar-nov
Todo el ao
mar-jun
mar-may
mar-jun
mar-jun
feb-abr
may-ene
sep-may
Sf
Sf
Ha
mar-oct
feb-may
feb-oct
Alv
Alv
Alv
Alv, SSPM
Alv, SSPM
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv, SSF,
Bas, Pav, SSPM
Alv
Alv
Alv
Ha
Ha
ene-jun
may-oct
Alv, SSPM
Alv
Sf
mar-oct
Alv
Ar
Sf
Sf
mar-may
feb-may
dic
SSPM
Alv
Alv
AIZOACEAE
Mesembryanthemum nodiflorum L.
[Cryophytum nodiflorum (L.) Bolus]
ASCLEPIADACEAE
Asclepias albicans S.Wats.
Asclepias subulata Decne.
^Sarcostemma hirtellum (A.Gray) R.W.Holm
[S. heterophyllum var. hirtelum A.Gray]
ASTERACEAE
Ambrosia carduacea (Greene) Payne
[Franseria carduacea Greene]
Ambrosia dumosa (A.Gray) Payne
[Franseria dumosa A.Gray]
*Ambrosia flexuosa (A.Gray) Payne
Ambrosia ilicifolia (A.Gray) Payne
[Franseria ilicifolia A.Gray]
Baccharis emoryi A.Gray
Baccharis salicifolia (Ruiz & Pav.) Pers.
[B. glutinosa Pers.]
Baileya pauciradiata A.Gray
Baileya pleniradiata A.Gray
Bebbia juncea (Benth.) Greene var. aspera K. Chambers
Brickellia frutescens A.Gray
*Brickellia vollmeri Wiggins
Calycoseris parryi A.Gray
Chaenactis stevioides Hook. & Arn.
Coreocarpus parthenioides Benth. var. parthenioides
Dicoria clarkae Kenn.
Encelia farinosa Torrey & A.Gray var. farinosa
55
56
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Ar
feb
Alv
Ha
Ha
Ha
Ha
Hp
Sf
mar-jun
mar-may
mar-jun
feb-may
nov-may
feb-nov
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Dun
Ha
Hp
Ha
Sf
Sf
feb-oct
jun-oct
nov-may
mar-jun
sep-nov
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Hp
Ha
mar-sep
mar-may
Alv
Alv, SSPM
Ha
Ha
Sf
Ha
Sf
Sf
abr-oct
Cualquier mes
Todo el ao
feb-may
oct-nov
sep-nov
Alv
Alv
Dun
Alv
SSPM, SSF
Alv
Sf
feb-abr
Alv
Ar
ago-abr
Alv
Ha
Ha
Ha
feb-jun
feb-mar
mar-may
Alv
Alv
Alv
Ha
feb-abr
Alv
Ha
Ha
feb-abr
ene-jun
Alv
Alv
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Sf
mar-may
feb-jun
feb-sep
feb-abr
feb-abr
feb-may
feb-sep
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Sf
mar-oct
Alv, Dun
Sf
abr-oct
Dun
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Ha
Ha
ene-jun
feb-mar
Alv
Alv
Ha
Ha
feb-may
may-nov
Alv
Alv
Ha
ene-jun
Alv
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
mar-jun
feb-may
ene-abr
feb-abr
feb-abr
feb-may
abr-may
mar-jun
mar-abr
Alv, SSPM
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Su
Su
sep-oct
jul-ago
Su
feb-may
Su
ene-abr
Su
Su
abr-ago
abr-jul
Alv, Dun
Alv, SSPM
Su
Su
abr
feb-jul
SSF
SSF
Su
abr-may
SSF
Su
Su
Su
mar-may
abr-may
mar-jun
BRASSICACEAE
Brassica tournefortii Gouan
Descurainia incisa (A.Gray) Britton
[D. pinnata (Walter) Britton subsp. halictorum (Cockl.) Detling]
Dithyrea californica Harv. var. californica
^ Eruca vesicaria (L.) Cav. subsp. sativa (Mill.) Thell.
[E. sativa Mill.]
Guillenia lasiophylla (Hook. & Arm.) Greene
[Caulanthus lasiophyllum (Hook & Arm.) Payson]
*Lepidium flavum Torr. var. flavum
Lepidium lasiocarpum Torr. & A.Gray var. lasiocarpum
Lyrocarpa coulteri Hook. & Harv. var. coulteri
*Sibara angelorum (S.Watson) Greene
Sibara brandegeana (Rose) Greene
Sisymbrium irio L.
Sisymbrium orientale L.
Streptanthella longirostris (S.Watson) Rydb. var. longirostris
Thysanocarpus curvipes Hook.
BURSERACEAE
Bursera hindsiana (Benth.) Engl.
Bursera microphylla A.Gray
CACTACEAE
Echinocereus engelmannii (Parry ex Engelm.) Ruempler var. engelmannii
[Cereus engelmmannii Parry]
Ferocactus cylindraceus (Engelm.) Orcutt.
[F. acanthodes (Lem.) Britton & Rose var. acanthodes]
Lophocereus schottii (Engelm.) Britton & Rose var. schottii
Mammillaria dioica K. Brandegee
[M. dioica var. incerta (Parish) Munz]
Mammillaria hutchisoniana (H.E.Gates) Boed.
^Mammillaria milleri (Britton & Rose) Boed.
[M. microcarpa Engelm. in Emory]
Mammillaria tetrancistra Engelm.
[M. phellosperma Engelm.]
^Cylindropuntia bigelovii (Engelm.) F. M. Knuth var. bigelovii
^Cylindropuntia delgadilloana J. Rebman & D. Pinkava
^Cylindropuntia ganderi (C.B. Wolf) J.Rebman & Pinkava var. ganderi
[O. acanthocarpa Engelm. & J.M.Bigelow subsp. ganderi C.B.Wolf]
^Cylindropuntia munzii (C.B.Wolf) Backeb
Cylindropuntia ramosissima (Engelm.) F. M. Knuth
^Cylindropuntia sanfelipensis (J. Rebman) J. Rebman
Cylindropuntia tesajo J.M.Coulter
[O. cineracea Wiggins]
^Grusoniaia kunzei (Rose) Pinkava
Pachycereus pringlei (S.Watson) Britton & Rose
Su
Su
Su
Su
mar-may
ene-may
mar-may
feb-jun
Alv
Alv, Dun, Pav, SSPM
Alv, Pav, SSPM
SSPM, Alv, Pav
Su
Su
ene-mar
abr-jun
Alv
Alv, SSPM
CAMPANULACEAE
Nemacladus glanduliferus Jeps. var. glanduliferus
Ha
mar-may
Alv
CAPPARIDACEAE
Wislizenia refracta Engelm. subsp. palmeri (A.Gray) C. S. Keller
Hp
may-sep
Dun
CARYOPHYLLACEAE
Achyronychia cooperi Torr. & A.Gray
Ha
mar-abr
Alv
57
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Hp
Ha
jun-sep
Despus de lluvias
Dun, Alv
Dun, Alv
Su
Ar
jun-ago
feb-jun
Sal
Sal
Ar
Ar
Ar
may-jul
feb-abr
feb-abr
Sal
Bas
Sal
Ar
feb-oct
Su
Sf
jul-sep
jul-oct
Sal
Alv
Su
may-sep
Sal, Dun
abr-ago
Alv
Hp
may-jul
SSPM
CUCURBITACEAE
Brandegea bigelovii (S.Watson) Cogn.
Cucurbita digitata A.Gray
Cucurbita palmata S.Watson
T
T
T
oct-dic
jun-oct
abr-sep
Alv
Alv
Alv
CUSCUTACEAE
*Cuscuta denticulata Engelm.
mar-oct
Alv, Dun
Sf
Hp
feb-nov
Todo el ao
SSPM, Alv
Alv, SSPM
Ha
sep-dic
Alv
Hp
abr-oct
Alv, SSPM
Hp
feb-sep
Alv, SSPM
Hp
Despus de lluvias
Alv, SSPM
Ha
mar-nov
Alv, SSPM
Sf
Sf
feb-oct
feb-oct
Dun
SSPM, Alv, SSF
Hp
Sf
Hp
Ar
Todo el ao
feb-nov
oct-abr
feb-oct
Alv
Alv, SSPM
EUPHORBIACEAE
Acalypha californica Benth.
Chamaesyce melanadenia (Torr.) Millsp.
[Euphorbia melanadenia Torr.]
Chamaesyce micromera (Boiss.) Wooton & Standl.
[Euphorbia micromera Boiss. ex Engelm.]
^Chamaesyce parishii (Greene) Millsp.
[Euphorbia parishii Greene]
*Chamaesyce pediculifera (Engelm.) Rose & Standl. var. pediculifera
[Euphorbia pediculifera Engelm. var. pediculifera]
Chamaesyce polycarpa (Benth.) Millsp. var. hirtella (Boiss.) Paris
[Euphorbia polycarpa Benth. var. hirtella Boiss.]
Chamaesyce setiloba (Torr.) Millsp.
[Euphorbia setiloba Engelm.]
Croton californicus Mll.Arg.
Ditaxis lanceolata (Benth.) Pax & K.Hoffm.
[Argythamnia lanceolata (Benth.) Mll.Arg.]
Euphorbia bartolomaei Greene
Euphorbia eriantha Benth.
Euphorbia petrina S.Watson
Euphorbia tomentulosa S.Watson
58
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Su
Hp
Ha
jul-ago
mar-may
feb-oct
SSF
Alv, SSPM, SSF
Alv, SSPM
Ar
Ar
Ha
Hp
Sf
Sf
Sf
abr-oct
may-jul
mar-may
ene-jun
mar-may
feb-may
mar-abr
Alv
SSPM
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Sf
mar-oct
Ar
A
feb-may
mar-may
Ha
Sf
Hp
Sf
Ar
Sf
mar-abr
nov-abr
ene-jun
dic-may
nov-mar
dic-may
SSPM
Alv, SSF, Bas,
Pav, SSPM
Alv
Alv
Alv
Alv
Dun SSF, Bas, Pav, Alv
SSPM
Ha
mar-jun
SSPM
Ha
Ha
Ha
Sf
mar-may
mar-may
ene-may
feb-may
Alv
Alv
Alv
Alv
Sf
mar-jun
SSPM, Pav
A
T
A
Sf
Ar
may-jun
Alv, Bas, Pav, SSPM
Despus de lluvias
Alv
abr-ago
Alv, SSPM
ago-sep
Alv, Pav, Dun, SSF
abr-may
Alv
abr-may
Alv
Ar
mar-jun
Alv
Ar
abr-oct
Alv, SSF
FOUQUIERIACEAE
Fouquieria splendens Engelm.
Ar
Despus de lluvias
FRANKENIACEAE
Frankenia palmeri S.Watson
Sf
nov-may
Sal
GENTIANACEAE
Eustoma exaltatum (L.) Don
Hp
mar-sep
Alv
59
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Ha
feb-mar
Alv
Ar
Ha
Ha
abr-ago
mar-abr
feb-may
SSPM
Alv
Dun
Ha
Ha
Ha
Ha
ene-abr
mar-jun
mar-may
feb-mar
Dun
Alv
Alv
Alv
KOEBERLINIACEAE
Koeberlinia spinosa Zucc.
Ar
may-jul
Alv, SSPM
KRAMERIACEAE
Krameria grayi Rose & Painter
Ar
abr-sep
Ar
abr-jun
Ar
Ar
Sf
Ha
sep-may
ago-mar
mar-jul
mar-jun
SSPM, Alv
Alv
SSPM
SSPM
abr-jul
Dun
Ha
Ha
Ha
Ha
Despus de lluvias
Despus de lluvias
oct-jun
mar -may
Alv
Alv
Alv
Alv
Ha
Ha
Hp
Ha
Ha
Sf
Sf
abr
mar-abr
mar-sep
mar-abr
abr-ago
ene-abr
may-jun
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
Alv
mar-oct
Alv
Sf
Ha
mar-may
mar-may
Sf
Todo el ao
GERANIACEAE
Erodium cicutarium (L.) LHr. ex Aiton
HYDROPHYLLACEAE
Eriodictyon angustifolium Nutt.
Eucrypta micrantha (Torr.) A.A. Heller
Nama demissum A.Gray var. demissum
[N. demissum var. deserti Brand]
Nama demissum A.Gray var. lineare C.L.Hitchc.
Phacelia affinis A.Gray
Phacelia parryi Torr.
Phacelia pauciflora S.Watson
LENNOACEAE
Pholisma arenarium Hook.
[P. paniculatum Templeton]
LOASACEAE
Eucnide cordata (Kellog) Kellog ex Curran
Eucnide rupestris (Baill.) H.J.Thomps. & W.R.Ernst
Mentzelia adhaerens Benth.
Mentzelia albicaulis Hook.
[M. albicaulis Douglas ex. Hook. var. gracilis
(Rydb.) J.Darl.]
^Mentzelia desertorum (Davidson) H. J. Thomps. & J.Roberts
Mentzelia involucrata S.Watson
Mentzelia multiflora (Nutt.) A.Gray subsp. longiloba (Darl.) Felger
Mentzelia puberula J.Darl.
Mentzelia veatchiana Kellogg
Petalonyx linearis Greene
Petalonyx thurberi A.Gray ssp. thurberi
MALPIGHIACEAE
Janusia gracilis A.Gray
MALVACEAE
Abutilon palmeri A.Gray
Eremalche rotundifolia (A.Gray) Greene
[Malvastrum rotundifolium (A.Gray)]
Herissantia crispa (L.) Brizicky
[Abutilon crispum (L.) Medik.]
60
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
Sf
Sf
Sf
ene-oct
mar-oct
mar-may
MARTYNIACEAE
Proboscidea arenaria (Engelm.) Decne.
Proboscidea parviflora (Wooton) Wooton. & Standl.
Ha
Ha
jul-oct
mar-oct
Alv, Dun
Alv, Dun
MOLLUGINACEAE
Mollugo cerviana (L.) Ser.
Ha
abr-nov
Alv
Ha
Hp
Ha
Ha
Ha
Ha
Ha
Sf
Hp
feb-mar
mar-oct
abr-sep
ago-oct
sep-may
sep-oct
sep-oct
sep-abr
mar-may
Dun
Dun
Dun
Alv
Alv
Al
Alv
Alv
Alv
Sf
dic-jun
Alv
Sf
feb-jun
Alv
feb-may
Alv
feb-may
Alv
ene-may
Alv
feb-abr
Alv
feb-abr
Alv
feb-abr
Alv
feb-sep
Alv
feb-may
jun-oct
Alv
Alv
mar-abr
Alv
NYCTAGINACEAE
Abronia gracilis Benth. subsp. platyphylla (Standl.) Ferris
Abronia villosa S.Watson var. villosa
Allionia incarnata L.
*Boerhavia coulteri (Hook.) S.Watson
*Boerhavia gracillima Heimerl
*Boerhavia spicata Choisy
Boerhavia wrightii A.Gray
Commicarpus scandens (L.) Standl.
Mirabilis laevisi (Benth.) Curran var. villosa (Kellogg) Spellanb.
[M. bigelovii A.Gray var. bigelovii]
Mirabilis laevis (Benth.) var. crassifolia (Choby) Spellanb.
[M. californica A. Gray var. californica]
Mirabilis tenuiloba S.Watson
ONAGRACEAE
Camissonia boothii (Douglas) P.H.Raven
Ha
subsp. condensata (Munz) P.H.Raven
[Oenothera boothii Douglas]
Camissonia californica (Torrey & A. Gray.) P.H.Raven
Ha
[Oenothera leptocarpa Greene]
Camissonia cardiophylla (Torr.) P.H.Raven subsp. cardiophylla
Ha
[Oenothera cardiophylla Torr.]
Camissonia chamaenerioides (A.Gray) P.H.Raven
Ha
[Oenothera chamaenerioides A.Gray in S.Watson]
Camissonia claviformis (Torr. & Frm.) P.H.Raven subsp.
Ha
peirsonii (Munz) P.H.Raven
[Oenothera claviformis Torr. & Frm. subsp. peirsonii (Munz) P.H.Raven]
Camissonia claviformis subsp. yumae (P.H.Raven) P.H.Raven
Ha
[Oenothera claviformis Torr. subsp. yumae P.H.Raven]
Oenothera californica (S.Watson) S.Watson subsp. avita W.M.Klein
Hp
[O. avita (W.M.Klein) W.M.Klein]
Oenothera deltoides Torr. & Frm. subsp. deltoides
Ha
Oenothera elata Kunth subsp. hirsutissima (S.Watson) W. Dietr.
Ha
[O. hookerii Torr. & A.Gray subsp. grisea (Bartlett) Munz]
Oenothera primiveris A.Gray subsp. caulescens (Munz) Munz
Ha
OXALIDACEAE
Oxalis albicans Kunth
Hp
mar-sep
Alv
PAPAVERACEAE
Argemone subintegrifolia G. B. Ownbey
Eschscholzia californica Cham.
Eschscholzia minutiflora S.Watson
Eschscholzia parishii Greene
Hp
Ha
Ha
Ha
mar
feb-may
mar-may
mar-abr
Alv
Alv
Alv
Alv
61
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
PASSIFLORACEAE
Passiflora palmeri Rose
mar-oct
Alv
PHYTOLACCACEAE
Stegnosperma halimifolium Benth.
Sf
oct-may
Alv
Ha
oct-may
Alv
Ha
dic-abr
Alv
Hp
Ha
mar-may
abr-jun
Alv
Alv
Ha
mar-may
Alv
Ha
mar-may
Alv
Sf
sep-oct
SSPM
Hp
Hp
Ha
Ha
Sf
Hp
Ha
mar-may
mar-abr
feb-may
mar-jul
Despus de lluvias
mar-abr
feb-abr
Alv, Pav
Alv, Pav
Alv, Pav
Alv, Pav
SSPM
Bas
SSPM
Hp
Ha
Ha
mar-may
mar-jun
mar-jun
SSPM
SSPM
SSPM
Sf
ago-sep
SSPM
Ha
feb-may
Alv
Ha
mar-jun
Alv
ene-jun
Alv
Ha
feb-jul
Alv, SSPM
feb-mar
abr
Alv
Alv
PLANTAGINACEAE
Plantago ovata Forssk.
[P. insularis Eastw. var. fastigata (E.Morris) Jeps.]
POLEMONIACEAE
*Bryanthella palmeri (S. Watson) J.M.Porter
[Gilia palmeri S.Watson]
Gilia stellata A.Heller
Leptosiphon pygmaeus (Brand) J. M. Porter
[Linanthus pygmaeus (Brand) J.T.Howell]
Linanthus bigelovii (A.Gray) Greene
[Gilia bigelovii (A.Gray)]
Loeseliastrum schottii (Torrey) S. Timbrook
[Langloisia schottii (Torr.) Greene ]
POLYGALACEAE
^Polygala macradenia A.Gray
POLYGONACEAE
Chorizanthe brevicornu Torr. var. brevicornu
Chorizanthe corrugata (Torr.) Torr. & A.Gray
Chorizanthe rigida (Torr.) Torr. & A.Gray
Eriogonum deflexum Torr. var. deflexum
Eriogonum fasciculatum Benth. var. flavoviride Munz & I.M.Johnst.
*Eriogonum galioides I.M.Johnston
Eriogonum inflatum Torr. & Frmont
[E. inflatum Torr. & Frm. var. deflatum I.M.Johnst.]
Eriogonum orcuttianum S.Watson
^Eriogonum reniforme Torr. & Frm.
Eriogonum thurberi Torr.
[E. cernuum subsp. viscosum S.Stokes]
Eriogonum wrightii Benth. var. nodosum (Small) Reveal
[E. nodosum Small]
Nemacaulis denudata Nutt.
PORTULACACEAE
Calyptridium monandrum Nutt.
RAFFLESIACEAE
Pilostyles thurberi A.Gray
RESEDACEAE
Oligomeris linifolia (M. Vahl) J.F.Macbr
RHAMNACEAE
Condalia globosa I.M.Johnst. var. pubescens I.M.Johnst.
Ar
Ziziphus obtusifolia (Torr. & A.Gray) A.Gray var. canescens
Ar
(A.Gray) I.M.Johnst.
[Condaliopsis lycioides (A.Gray) Weberb. var. canescens (A.Gray) Trel.]
62
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
RUTACEAE
Thamnosma montana Torr. & Frmont
Ar
feb-ago
SSPM
SAPINDACEAE
Cardiospermum corindum L.
Todo el ao
Alv
SAPOTACEAE
*Sideroxylon leucophyllum S.Watson
Ar
may
Alv
Ha
Ha
Hp
Ha
oct-may
abr-jun
ene-jul
feb-ago
SSPM
SSPM
SSPM
SSPM
Sf
Ha
mar-nov
abr-sep
SSPM
SSPM
Ha
Hp
mar-may
abr-jun
SSPM, Alv
Alv
Ar
feb-may
Alv, SSPM
Ha
Ar
Ar
Hp
mar-oct
feb-may
mar-may
feb
Alv
Alv
Dun
Alv
Hp
Sf
Sf
feb-jun
jun-sep
abr-nov
Alv
Alv
Alv
Ar
ago-abr
SSPM, Alv
Hp
sep-abr
SSPM
TAMARICACEAE
Tamarix ramosissima Ledeb.
feb
Sal
VISCACEAE
Phoradendron californicum Nutt.
mar-jul
Alv
SCROPHULARIACEAE
Antirrhinum cyathiferum Benth.
*Antirrhinum kingii S.Watson var. watsonii (Vasey & Rose) Munz
Castilleja foliolosa Hook. & Arn.
Castilleja minor (A. Gray) A. Gray subsp. spiralis
(Jepson) Chuang & Heckard
[Castilleja stenantha A.Gray]
Galvezia juncea Benth. var. pubescens (Brandegee) I.M.Johnst.
Mimulus guttatus DC.
[M. nasutus Greene]
Mohavea confertiflora (Benth.) A. A. Heller
Penstemon eximius Keck
SIMMONDSIACEAE
Simmondsia chinensis (Link) C.K.Schneid.
[S. californica Nutt.]
SOLANACEAE
Datura discolor Bernh.
Lycium andersonii A.Gray
*Lycium torreyi A.Gray
^Nicotiana obtusifolia M.Martens & Galeotti
[N. trigonophylla Dunal]
Physalis crassifolia Benth. var. infundibularis I.M.Johnston
Physalis hederifolia A.Gray
Solanum americanum Mill.
[S. nodiflorum Jacq.]
Solanum hindsianum Benth.
STERCULIACEAE
Ayenia compacta Rose
[A. californica Jeps.]
ZYGOPHYLLACEAE
Fagonia barclayana (Benth.) Rydb.
Fagonia pachyacantha Rydb.
[F. chilensis Hook. & Arn. var. glutinosa (Vail) I.M.Johnston]
Kallstroemia californica (S.Watson) Vail
Larrea tridentata (DC.) Coville
Sf
Sf
nov-jun
sep-abr
Bas
SSF,Bas, Pav
Ha
Ar
may-oct
feb-abr
Ar
ene-may
Alv
Alv, Dun, SSF, Bas,
Pav, SSPM
Alv
63
Forma de
crecimiento
poca de
floracin
Hbitat
R
R
dic-ene
mar-abr
SSPM, Alv
SSPM,
R
R
jun-jul
may-jun
Alv
SSPM
mar-abr
SSPM, Alv
Hp
Hp
may-jul
jul-nov
SSPM
SSPM
Hp
may-sep
SSPM
Hp
mar-jul
SSPM
Hp
may-ago
SSPM
Hp
feb
SSPM
JUNCACEAE
Juncus oxymeris Engelm.
Hp
jun-ago
SSPM
LILIACEAE
Hesperocallis undulata A.Gray
Hp
mar-abr
Alv
ORCHIDACEAE
Epipactis gigantea Hook.
Hp
may-ago
SSPM
Hp
Ha
jul-sep
feb-jun
Alv
Alv
Ha
Hp
mar-jun
feb-sep
Alv
Alv
Ha
Ha
Ha
Ha
Hp
jun-oct
ago-oct
ago-oct
feb
abr-jul
Alv
Alv
Alv
Alv
Sal
Ha
feb-may
Alv
Hp
Hp
Hp
sep-oct
may-jul
feb-sep
SSPM, Alv
Sal
Dun, Alv
Ha
Ha
mar-abr
oct-nov
CLASE LILIOPSIDA
AGAVACEAE
Agave deserti Engelm. subsp. deserti Gentry
^Agave deserti Engelm. subsp. pringlei (Engelm. ex Baker) Gentry
[A. pringlei Engelm. ex Baker]
^Agave moranii Gentry
Nolina bigelovii (Torr.) S.Watson
[Dasylirion bigelovii Torr.]
Yucca schidigera Roezl ex Ortgies
CYPERACEAE
Carex spissa L.H.Bailey
Cyperus niger Ruiz Lpez & Pavn var. capitatus (Britton) ONeill
[C. niger var. castaneus (S.Watson) Kk.]
Eleocharis montevidensis Kunth
[E. montana (Kunth) Roem. & Schult.]
Eleocharis parishii Britton
[E. montevidensis Kunth. var. parishii (Britton) V.E.Grant]
Scirpus americanus Pers.
[S. olneyi A.Gray]
^Scirpus maritimus L.
POACEAE
Andropogon glomeratus (Walter) Britton, Sterns & Poggenb.
Aristida adscensionis L.
[A. bromoides Kunth]
Avena fatua L.
Bothriochloa barbinodis (Lagasca) Herter
[Andropogon barbinodis Lag.]
Bouteloua aristidoides (Kunth) Griseb.
Bouteloua barbata Lag. var. barbata
Cenchrus palmeri Vasey
^Cenchrus tribuloides L.
Distichlis spicata (L.) Greene
[D. spicata (L.) Greene var. stolonifera Beetle]
Erioneuron pulchellum (Kunth) Tateoka
[Tridens pulchellus (Kunth) Hitchc.]
Heteropogon contortus (L.) Roem. & Schult.
Monanthochloe littoralis Engelm.
Pleuraphis rigida Thurb.
[Hilaria rigida (Thurb.) Benth.]
Schismus barbatus (L.) Thell.
Tridens muticus (Torr.) Nash
64
Apndice 2. Especies endmicas propias del desierto de San Felipe, B.C., Mxico.
ESPECIES
FAMILIA
Agavaceae
Agavaceae
Asteraceae
Asteraceae
Fabaceae
Fabaceae
Fabaceae
Asteraceae
Asteraceae
Cactaceae
Cactaceae
65