Anda di halaman 1dari 465

Acerca de este libro

Esta es una copia digital de un libro que, durante generaciones, se ha conservado en las estanteras de una biblioteca, hasta que Google ha decidido
escanearlo como parte de un proyecto que pretende que sea posible descubrir en lnea libros de todo el mundo.
Ha sobrevivido tantos aos como para que los derechos de autor hayan expirado y el libro pase a ser de dominio pblico. El que un libro sea de
dominio pblico significa que nunca ha estado protegido por derechos de autor, o bien que el perodo legal de estos derechos ya ha expirado. Es
posible que una misma obra sea de dominio pblico en unos pases y, sin embargo, no lo sea en otros. Los libros de dominio pblico son nuestras
puertas hacia el pasado, suponen un patrimonio histrico, cultural y de conocimientos que, a menudo, resulta difcil de descubrir.
Todas las anotaciones, marcas y otras seales en los mrgenes que estn presentes en el volumen original aparecern tambin en este archivo como
testimonio del largo viaje que el libro ha recorrido desde el editor hasta la biblioteca y, finalmente, hasta usted.
Normas de uso
Google se enorgullece de poder colaborar con distintas bibliotecas para digitalizar los materiales de dominio pblico a fin de hacerlos accesibles
a todo el mundo. Los libros de dominio pblico son patrimonio de todos, nosotros somos sus humildes guardianes. No obstante, se trata de un
trabajo caro. Por este motivo, y para poder ofrecer este recurso, hemos tomado medidas para evitar que se produzca un abuso por parte de terceros
con fines comerciales, y hemos incluido restricciones tcnicas sobre las solicitudes automatizadas.
Asimismo, le pedimos que:
+ Haga un uso exclusivamente no comercial de estos archivos Hemos diseado la Bsqueda de libros de Google para el uso de particulares;
como tal, le pedimos que utilice estos archivos con fines personales, y no comerciales.
+ No enve solicitudes automatizadas Por favor, no enve solicitudes automatizadas de ningn tipo al sistema de Google. Si est llevando a
cabo una investigacin sobre traduccin automtica, reconocimiento ptico de caracteres u otros campos para los que resulte til disfrutar
de acceso a una gran cantidad de texto, por favor, envenos un mensaje. Fomentamos el uso de materiales de dominio pblico con estos
propsitos y seguro que podremos ayudarle.
+ Conserve la atribucin La filigrana de Google que ver en todos los archivos es fundamental para informar a los usuarios sobre este proyecto
y ayudarles a encontrar materiales adicionales en la Bsqueda de libros de Google. Por favor, no la elimine.
+ Mantngase siempre dentro de la legalidad Sea cual sea el uso que haga de estos materiales, recuerde que es responsable de asegurarse de
que todo lo que hace es legal. No d por sentado que, por el hecho de que una obra se considere de dominio pblico para los usuarios de
los Estados Unidos, lo ser tambin para los usuarios de otros pases. La legislacin sobre derechos de autor vara de un pas a otro, y no
podemos facilitar informacin sobre si est permitido un uso especfico de algn libro. Por favor, no suponga que la aparicin de un libro en
nuestro programa significa que se puede utilizar de igual manera en todo el mundo. La responsabilidad ante la infraccin de los derechos de
autor puede ser muy grave.
Acerca de la Bsqueda de libros de Google
El objetivo de Google consiste en organizar informacin procedente de todo el mundo y hacerla accesible y til de forma universal. El programa de
Bsqueda de libros de Google ayuda a los lectores a descubrir los libros de todo el mundo a la vez que ayuda a autores y editores a llegar a nuevas
audiencias. Podr realizar bsquedas en el texto completo de este libro en la web, en la pgina http://books.google.com

DS

CI*cUlATlNe

ACHjEMENIDARUM
IMPERIUM,
S I V E

REGUM

i PONTI,
ET

BOSPHORI,

bithyni^;

HISTORIA,
Ad fidem Numifmatum accommodata,
Per
J.

FOY

VAILLANT,

Bellov. Dodorem Medicum, & Regis


Antiquarium, ac Sereniffimi Genomanenfiim
Ducis Gazae Prajf'eaijTi.
TOMLIS

SEGUNDUS.

PARIS IIS.
M. DCCXXVlll

t
^ 4

'2-9- 3/

AD

LECTOREM.

ENTUM eft jam ad ACHIMEN D A R U M Hiftoriam.

Hoc com-

prchenduntur nomine Ponti, Boiphori,

Thraciae & Bithynia Reges : qui omnes,


- ut&ipi ARSACID^E, ad ACH/EMENEM Herom, Perfi filium, originem reirebant,

Prius Volumen ARSACIDARUM Hiftoriam,


& quaecumque ad earn pe&ant , comple&itur. In
.hoc pefteriori Volumine eadem planeufusmetho.
do Doftiffimus VAILLANTIUS, Hiftoriam quo
ique ACH/EMENIDARUM per Nummos, quotquot haftenus invenid potuere, contexuit,

Totus autem hujus Operis rationem, Erudite


)( %

AD LECTOR EM.
Leftor, paucis tibi reddamus necef eft.

Orditur

VAILLANTIUS a Ponti Regibus: Quorum Hiftoriam perfequiturab ARTABAZE, RegniPonticiConditoread mortem ufque M1THR1DATIS
VI. cognomine EUPATOR1S , qui ultimus Ponti Regum fuit.
viginti x

Unde liquet quadringentos

annos Ponticum ftetiife Imperium:

quippe quod anno Urbis conditae ducentefimo


lexageiimo o&avo, ante CHRISTUM vero natum quadringenteimo oogefimo exto ab AR
TABAZE conditumfuerit; ac tandem MiTHRf.
DATIS VI. morte extintum anno Urbis con
ditae excentefimo nnoagefimo quarto.
autem Ponti undecim

Reges

duntaxat numero recen

fentur.

APonticis Regibus tranfit VAILLANTIUS


ad Reges Boiphori & Thraci.

Hi ocbdecim

numerantur: quorum primus PHARNACES III.


Pompeio Magno Rex Boiphori renuntiatus:
ultimus vero Anonymus, filius,ut putatur, RHESCUPORIS Tertii.

Quod quidem argumento

eft Regnum Boiphori , quod anno Urbis conditae


excentefimo

nonagefmo primo , ante

CHRI-

STUM

AD L 0 RE M.
STUM fxagefimo tertio, impfrat exordiunt
ac circa annum Urbis condita; noningenteimum
quinquagefimum quintum finem habuerat; annos
circiter ducentos & quatuor fupra fxaginta letii.
Tertium obtinent locum Bithynia; Reges, nu
mero tantummodo decern. Horum primus DJEDALSUS, Bithynici Regni Conditor: Poftre*
musvero NICOMEDES III. cognomine EPIPHANES: qui, abique liberis moriens, Populo
Romano Regnum teflamento reliquit. Hoc pafto Bithynia, Juris Romani fafta, Afiae Provincia;
fuperadd'ita cft, atque eidem Proconfuli fubje&a.
Is tunc temporiserat M.Junius Silanus. Itaque
Bithynicum Regnum plus quam trecentos annos
ftetic. Siquidem antio ab Urbe condita trecentefimo iptuagefimo primo, ante CHRISTUM
vero trecentefimo oftogefimo tertio aD^DAL
SO conditum fuerat, &anno Urbis condita; fex"
centeimO; iptuagefimo nono, una cum NICOMEDE III. fine Liberis defuncto, finitum eft.
Agmen claudit Bithynia; Romanorum Provin
cia; Hiftoria: quam huic Operi V AILLA NTIUS adtexendam non fine caua putavit. Cui
)( 3
qui-

AD LECTOREM.
quidem Hiftorise ibjungendos quoque Indices
duos cenfuimus : alterum Aucbrum in hoc Ope
re laudatorum ; alterum- Rernm ex Nummis defumtarum.
Tota hase eft Hiftoriarumin hoc fecundo Operum Pofthumorum VAILLANT il Volumine contentarum feries. Atque heic finem dicendi
faciam, Erudite Leor,
Ne longo fermone mover tua tmpora;
in legendis hice Hiftoriis multo utilius ine im.
pendenda. Vale.

CANON

r*

CANON
CHRONOLOGICS
REGUM PON TI.
AN NI.
A. C. V.
486 268 ARTABAZI a Dario regnum Ponti conceffum efl.
In Prcelio pugnans cadit.
480 274 Antonymus, Joco Artabazis regnavir.

474 29 Rhodobates, Anonymo patri fuccelit.


402 352 Mthridates I. pro patreRhodbate regno Pon
ti potitur.
363 391 Ariobarzanes pofl obitura Mithridatis patris regoal.
337 417 Mthridates , dilus Ctiies, rgnt morte patris Ariobarzanis,
306 448 Confervatur in Ponto ab Antigono.
302 452 Mithridatss III. patri luccedit.
301 453 Antigormsprocliofuperatusoccidtur.
266 488 Mthridates partem Cappadocise & Paphlagonise in
vadir.
2(>T 489 MiTHRiD \tes IV. mortuo Mithridate regnat.
223 '53 1 Antiocho Laodiccn filiam in uxoremconcedit.
21 S S 39 Achaeus capiturSardis, ab Antiocho excruciatur.
183 71 Pharnaces, mortuo patre, Pontici regni habenas
lufcipit.
)(4
4

CANON

CHRONOLOGICUS.

AN NI.
. . V. ,
1 74 MiTHRiDATEs V. mortuo ptre Ponti regimen affumit Evergetes diflus.
1 48 606 Copiis adjuvat Romanos contra Carthaginenfcs,
623 Romanis auxilium fert contra Ariftonicum.
130 624 PerpennaproeliovincitAriflonicumcapitque.
129 62s Aquilius, mortuo PerpennaducitRomam Arirtonicum.
133 631 Mithridates VI, Eupator& ultimus, patri fuccedit
60 694 Mithridatis mors.

REGUM BOSPHORI.
63 691 Pharnaces III. Rex primus Bofphori a Pompeio
nominatus.
Mithridati Pergameno Csefir dat Bofphori regnum.
47 77 Afander, non Regis fed Ethnarchas tantum Bofpho
ri nomen aifumfir.
Afander inedia reliquit Dinxm uxori Bofphorum.
Scribonius nubit Dinami,& Bofphori regno potitur.
89 71 Darius, filius Pharnacis, Pontum recuperet, fibi ab
Afandro ereptum.
29 725 MiTHRiDATEs VII. filius autDarii nepos.
Ejus filius a Caligula obtinet Bofphori regnum.
21 743 P0LEM0 in Ponti parte in Bofphoro & in Cilici
parte regnat.
_
Poll Chr.
17 770 Pythoridis Regina Polemoni fuccedit in Ponti
Bofphori regnis. Nubit cum Archelao,
38 79-t Pci-iwo II. potitur regnis Ponti & Bofphori.
fi 804 Mithridates VIII, Bofphori regnum a Caligula recipit.
ANNI

CANON CHRONOLOGJCUS.
ANNI.
A.C. V,C.

107 861
HS 869

124 877
J40 899
195 9fl

Cotys Thraciae Rex, nubente vidua Mithridatis VII.


Armeuiam obtinet,
Cotys Rex Bofphori efficitnr.
Ininthimasvus Cotyi fucceditin regno Bofphori
Rhefcyporis F. Bofphori Regis vita ignoratur, nepoi
Armenias Cotyis Regis. Regnavit fub Adriano.
Rhasinetalces, duo fuerunt Reges, unus Thracix, al
ter Bofphori. Sub Antonino rgnante , Rhefcyporidis filium fuifle probatur.
Anonymus, de nomine ignotus.
Cotys II. Anonymo fuccedit.
Rhefcyporis II. port Cotym rgnt in Bofphoro, Ali
us Cotyis.
Rhefcyporis Ill.fucceffit Rhefcypori fecundo.
Anonymi varii.
REGUM BITHYNIiE.

3S3
378
334
328
28l
278
245

241

371
76
420
426

Dadalsus primus Bithynia: Rex.


Botyrus fuccedit Dacdallo, & ejus creditor filius
BiAS,mortuo patrc Botyro, regnat in Bithynia.
Zypoetes poft patrem Biam, Bithyniae habenas fufcipit. Urbem condidit Zyptem,
473 Nicomedes Zypcetis natu maximus pre eo regnat
in Bithynia.
476 Gallorum auxilio pellit fratrem ea parte Bithynia;,
quam invaferat,
f09 Nicomedes diti Zeli, & ea mortua Azetat nubit.
Filiorum curatores elegit, & conflituit Ptolemacuin
& Antigonum.
Zelas, Nicomedisex primo matrimonio filius, invaditBithyniam.
)( S
41

CANON CHRONOLOGICUS.
ANN!
. C.V. .
2 i ?i 3 Zelas in Gallos irrumpit, condit Zelam in Cappado"
cia.
23 r 23 Infidiis adortus Gallo-Gracos.occifuseit.
229 525 Prusias poft patrem Zelam ejus regno potitur.
2o8 546 Prtifias Attalo focero, adverfus ^Ltolos, in bello fo^
cius eft.
2of 49 Pace inter Philippum!& iEtolos inita Prufias arma
vertit iti chinos,
203
I Philippus & Antiochus ^gyptum interpartiri cogi
tant.
200 154, Philippus Cberfonefum Thraciae in poteflatem redigit , & Abydam expugnat.
197 f7 Pro feus in obfidione Heraclex vulneratus, ab ea
defiflit,
190 564. Prufias abAntiocho deficit, & paulo poft moritur.
186 08 Prusias II. loco patris regnat in Bithynia,
185 J 69 Prufias terra marique vincitur ab Eumene,
Annibalis arte claifis navalis Eumenis profligatur.
I84 $70, Fugit Eumenes, ejus pedefires copias debellat
nnibal.
Annibal ne in manus Romanorum incidaf, veneno fe
interficit.
'78 f 7 Per feus pofclt a Romanis, tit Rex Macedonia; appelletur.
169 y 8 T Prufias Romanis mittit legatos de pace inter eos<3c
Perfeum ineunda.
I6 589 Senatus mittit Legatos ad inquirendum confiais An
tiochi& Eumenis.
164 f 90 Antiochus Rex Syria:,
t
Jf 596 Eumenes Pergami Rex, / monunfurJf2 602 Legati conantur cnelos ab ejus focietateavertere,&
Attalo favere.
1
IJI 603 Senatus mittit Legatos, qui de pace agant inter Prufiam & Attalum.
IfO

CANON CHRONOLOGICUS.
ANNI
A.C.V.C.
ifo 604 Prufias, odiofus fubditis, mittit fi Hum Romam in ea
manfurum. More ejus.
149 6oy Nicomeds II. interfecto patre in Bithynia rgnt.
133 621 Craus Arilonicum Pergami invaforem bello .
petit.
131 623 Craffus quamvis a multis Regibus auxiliatus vincitur
& necatur.
1 30 624 Perpenna fuperat & capit Arifionicum & rmun
rt Reges auxiliatores.
124 630 Mithridates & Nicomedcs Paphlagoniam invadunt,
& inter fe partiuntur.
Mithridates abnuit reddere Paphlagoniam juffu Senatus, & Galatiam occupt.
123 631 Micomedes videt Romanos, & dat partem Paphlagonix filio iuo.
Interfecto ufTu Mithridatis Ariarathe, Nicomedes
Cappadociam invadit.
103 651 Nicomedes denegat auxiliari Mario Cimbris bellum
inferenti.
93 661 Senatus aufert Cappadociam Mithridati,& Paphla
goniam Nicomedi.
SyllacompellitNicomedem ad reflituendam Pylasmeni Cappadociam.
52 662 Nicomedes fiiiiSocratisinfidiis e vi vis tollitur.
Bithyni regno pellunt Socratem & dant Nicomedi,
Nicomedes III. patri fuccedit in regno Bithynia:.
Nicomedes a Senatu Rex confirmatus cognomen
Eupatoris fumit.
91 663 Per Legatos queriturRomxdeinvafa Bithynia a iuo
fratre.
Senatus mittit Legatos, qui illi & Ariobarzani regna
reflituifaciant,
Nico-

Canon chronologicus.
ANNI
A. C.V. .
Nicomecles in ditionem Mithridatis irrumpit&dcpopulatur.
90 664 Mithridates friiiiraligat,queritur deNicomede.
Senatus denegat Mithridatis Legatis petitionee, eumque minantur.
89 66s Pergami duces paramsinftruuntcumNicomedecontra Mithridatem.
Mithridates fe ad bellum parat copias undique cogendo.
Nicomedes prlio fuperatur a Mithridate.
Mithridates totam Nicomcdis ditionem invadir.
88 666 Sylla mittitur ad bellum contra Mithridatem.
8f 669 Simbria profpere pugnat cum Mithridatis filip t
Regem fugat.
Mithridates Archelai opera pacem pofcit a Sylla.
84 670 Colloquuntur de pace Sylla & Mithridates in Afia.
Sylla concedit pacem Mithridafi, qui recedjtin regnum.
83 671 Murena Afiae Prastor pacem frangit cum Mithridate.
Senatus jubet Murenam abflinere armis contra Mi
thridatem.
8 1 673 Murena ab Afia revocatur, & ejus loco mittitnr.
Julius Cxfar mittitur inBithyniam.
Julius proflratas Nicomedi pudicitias accufatur.
Nicomedes moritur, & Bithynia potiuntur Ro
mani.

Co)
STEM-

PONTIREGUM
EX STIRPE ACH,EMENIDARUM.
ARTABAZES
!
Anonymus.

RHODOBATES.
MITHRIDATES.
!
ARIOBARZANES.

MITHRIDTES Ctiffes.
j
MITHRIDATES .
MITHRIDATES IV.
PHARNACES.
I
MITHRIDATES Evergetes V.
MITHRIDATES Eupator VI

DE

PONTI

REGNO

proemim;
DE Ponti Regno diuris, neceTarium nobis videtur, illius quodammodo arriplitudinem & circumfcriptionem indicare, ut totam banc regionem,
in qua Reges ex Achccmenidarum itirpe
procreati,

imperare

cperunt, Leftor

prae oculishabens, rerum, de quibus no


bis erit fermo, majorem in animo peciem confervare poffit.
Pontus quidem ilio tempore, Bithyniae
aboccafu, & Paphlagonise ab ortu conterminus tantum fuit, Phrygian majori ex
meridie& Ponto-Euxino ex feptentrione
appoiitus.
Hunc aMariPonticonomen aflfumfisfe quidam referunt: alii vero aquodam
Rege hujusregionis,cuinomenerat Pon
tus, di&um fuiTe contendunt: huic fententisefaverevidetur,quodetfiPaphlagoia
& Gappadocia etiam Mari Euxino alluantur, illa tantum regio Pontus appelletur,
nifihos Reges antiquos totam illam Pon
tici Maris oram tenuifle dixerimus,quam
tandem Mithridates;Eupator poteftati fuse
fubjecit, ficut &Colchidem:unde poil eum
duo

PROEMIUM.
duo rgna tduaedeinde Provincial fa&ae
font, quarum una Pontus proprie , altera
vero PontusPolemoniacus.
Ante

Achaemenidas,

qui tantum (lib

Dario, Hiftafpis filio, in hac regione, quam


nominant Pontum, regnarunt : Fiorus ali
os Reges ficnominat lib. 3. cap. r.

Ponticse

gentes, inquit, ad Septentrionem in finiftrum jacent,aPontico cognomintseMari : harum gentium atque regionum Rex
antiquiilmus Artheas.

Pontum etiam

NereifiliumnominatEufebius//. Frap. Ev.


Cappadociam, ait Srrabo, in duas diviferuntSatrapias,earum alteram pro
prie Cappadociam & Cappadociam ad
Taurum, adeoque magnam Cappadoci
am nuncuparunt: alteram, Pontum five
Cappadociam Ponticam,//>. 12. pag. m. unde, ut inquit Reinerus Reinefius lib.dePomi
Regibusjta turn primum regionis hc appellatio ei vere cceperit.
Sub Cyro banc Cappadociae divifionem
fuiiTefaam eruitur exBibliothecaPhotii
//r.namibi Cappadociae Reges ad Cvrum Perfarum Regem referre genus contendunt multi, & cognationem fic enumerant: Cambyfis Cyripatris fororem ruiiTe
ger-

PROEMIUM.
germanam, AtoTam.

Ex ea & Pharnacc

Cappadociae Rege natum fuiflfe Pdaganum, qui fuam ftirpem propagavit ufque
ad Anapham, cui fub Dario Hiftafpis filio
propter virtiitem conceflumfuiflfe tradunt
Cappadociae Principatum, ut Perfis tribib
ta non penderet : NamCappadociae Reges
ultimi, ilium Anapham fuifl unum efeptemPerfarum proceribus, qui Magum
occiderunt, affirmant.
Darius autem Hiftafpis filius, unus etiam
ex feptem magnatibus, qui Magum interfecerant, cum ad Periarum regnum evecbs fuiTet, illud in viginti Provincias,quas
Perfae Satrapas vocant, anno imperii fui
fecundo

partits eft, earumque fingulis

praefides prfecit, inter quasPonti Satrapiam ingratiam Artabazis, quern ejus filium ex priore matrimonio cumGobriae filianatum fufpicamur, fubtributi nomine
in regnum erexit, ex quo Ponti Regum
progenies ufque adMithridatem Eupatorem illius principatus ultimum, per feriem
Monarchiam promanavit, ut ex fequentibus HiftorisePontici regni ex Achaemcnidarum ftirpe Annalibus patebit
-

A? CA? PA* Va - - 1 ? CA? CA?CA** CA?Ci* CA CA? CA* CA* C* CA? X? dl

?V

'?4'0'*lrt -XJ ^ CO Y. W fcY 6Y.


-"-liltllTTT

: ACH^SMENIDARUM
iIiperjm.

REGM

PONTI,

,.-.* ;:

BOSPHORI,

!^;:thraci,e, et bthyni/
t::
<f my

"historia.
'f 1


REGES FONTI.

'

^.ARTABAZES, REX PONTI PRIMUS,

STIRPE ACHMENIDARUM.

.Vi ', , :. V
...
, '
* i" ^* Ti (
' ti 1 1 #
RTABAZES, Ponti Rex primus, &
quidem ex Achsemenidarum trpe , re^ nuntiatur a recentoribus ex quentibus
Flori verbis. Ponticae gentes ad Septentrionemin mare fniftrum jacent, a Pontico cognorninate marl Harum gentium atque regionum Rex
4ntiquiffimus Artheas;' poft Artabazes , a iptem
Periis oriundus : inde Mithridates omnium longe
inaximus. -bifrctyS* ' - .
. Pars II.
A
Gum

ARTABAZES.

Cum Florus proxime Artheae,qui fuit ex alia Pro


lpia,iiibjungat Artabazem,undenovam poftilluru
ftirpem indicare videtur > refce de eo intelligi poteib,
cui Darius, Hiftafpis filius, Ponticum regnum conceiTerit: adde,quod poft Artabazem, Mithridatem'
Eupatorem fcilicet genus duxii affirmt Hiftoricus; fie primum regni Pontici au&orem, & ulti
mum hujus Monarchia; Principem indicat, ex Achmenidarum nempe ftirpe, cum addit,hunc genitumefl eiptemillis Periarum Nobiibus.
In eandem de Mithridatis ultimi Regis Ponti ori
gine ab uno e iptem viris illuffcribus deduta,qui
Maguminterfecerunt, fntentiam abit Sext. AureliusVictor his verbis : MithridatesRexPonti oriundus
a fptemPerfs./// vitdMithr.lmoPolyhms longe ante,
loquendo de illius Mithridatis proavo, nempe Mithridate nomine quarto, ait :Mithridates hie genus
fuum referebat ad unum e iptem illis Periis, qui
Magum occiderunt: tributumque jamolimma)oribus fuis a Dario dominatum ad EuxinumPontum,
perpetuo exinde coniervaverat. Lib. <.pag. 388.
Alfentire non poTumReineroReineccio,qui unum
exiptemifsMagnatibus Ponti Regem fuifl exiffimare mavult, quam horum alterutrius filium,
prafrtim cum inter illos, quos Cteiias numerate
Onopham, Idernem, Norodobatem, Mardonium,
Bariiem , Artapbernem, & Darium H yftaipis, vet
quosappellat Merodotus, Otanem , Hydarnem*
Megabyfm,Gobriam, Aiphatimem, Intaphernem
& Darium ; nomen Artabazis non legeturNeque obltat hic, ait Reineccius, quod non repe

ARTABAZES.'

riatur id viri nomen apudCte/iam &Herodotum.Fieri enim potuit, ut,quodhaberet ille proprium,Herodotus vel Ctefias, retulerit; Florus veroinquit, quod
officium eidediuet, quomodo idPericarumrerum
Scriptoribus eft ufitatimmum: & fcimus,fubjungit
Reineccius, efle banc cauim praecjpuam, quod Perrum Monarchie adeo dicrepantibus nominibus
refrunturinLitterisSacris &Gnecorum HiftoriSi fe ille /ir. de Regno Fornico.
Polybius a Dario Ponti regnum fuii conceim
majonbus Mithridatis narrt ipra. Sed refce Appianus Mithridatis Eupatoris tirpem a Dario Hitapis Pcrirum Rege deduebm, fie refrtj S
MtirtixTtis dmQnjwev -1$. cc ^e/e tb Y- new BcurtfJus. Et Mithridates,qui obiit, undeciw e a Dar'tOyVerfarum Rege. Sic vindicanturPoly*
bius & Sext. Victor, qui ad unum e iptem viris Re
gis hujus genus rfrant, cum a Dario deduebm
Pond Regum ftirpem narrant,
Darius natus 41. annos ad Perfram regnum pervenit,cum jam tresfiliosex Amyl Gobriae filia ifcepiflt.
Horum natu maximus erat Artabazes,
quem Herodotus appellatArtabazanem,quod idem
eile videtur : huic ut jam Regis filio Lhrius pater
Ponti Satrapiam Imperium a e in viginti partes partitumconceffifte videtur.
Quid veroArtabazes totolmperii patris decuri egeritjprorfus ignoratur,ufquedumhic cparatexpeditionem aut contrcuEgy ptios aut contra Athenienis; tue enim, inquitHerodotus,ingens inter ejus liberos de prineipatuexorta diirentio eft,quoniamex mA a
ftfcu-

4
ARTABAZES.
titto Perirum oportebat ita demum ireinexpditionem, cum regniiicceflbrem declaraflt; crant
autem Dario jam antequam regnaret,liberi tres,
priore uxore, GobriaE filia, fucepti, & poil partum
regnum, alii quatuor ex Atola,Cyri hlia. Lib. 7. in
initio.
Superiorum maximus natu erat Artabazanes^
pofteriorum Xerxes. Qui cum ex eadem matre non
elfnt, diiceptabant ; Artabazanesquidem,quodomnis paterna? ioboiis ipi maximus natu foret, cum
apud univerios homines fit inftitutum, ut maximus
natu liberorumobtincat principatum. Xerxes vero,
eo, quod ipi Atofl genitus eflt, filia Cyri, qui Per.
fis libertatem acquifiiflt. Hune Darius declaravt
Regem, ficque litem diremit. Id. ibid.
Ut tarnen Artabazemiu Artabazanemconblaretur, ei Ponti Satrapiam in regnititulumeum tri
buto erexifl videtur ; quamvis jam Cappadocia a
prifeis Regibus in duas Satrapas, nimiruminCappadociam proprie dicbm,& in alteram Pontumnominatam divifa fiflt. Jam Pharnaces in regnum
Gappadociam habuerat, cujus pronepos Anaphas
tributi remiffionem a Dario nuper obtinuerat, eo,
quod fuifltexieptemviris,qui Magum interfcerant ; ut habetur in Photii bibliotheca,y>.3i./>dg.2oy8.
Ita illae duae Satrapas in rgna int erecbe , und
nempe Ariarathes,Cappadocia2 Rex, & Mithridates
Eupator,Ponti ReXjOriginem traxifl gloriabantur.
Quod Ponti regnum Artabazi filio conceflritDarius Hitapis, confirmant quseab Appianorefruntur,icilicetdivitiarumillius &rcgiscfcilicet pretiofe
fup-

ARTABAZES.

iupelleflisMithridatas ultimi inTalauris aPompeio


reperte ; partem a Daro Hiftaps filio fcceflribus
per manus fuilfe tr2dit2m.lib.de bel.Mitbr.p.2 yi.52f2.
Unde probatur,Eupatorem Darii ucceflbrem fic,
&ab illo originem traxilfe; & iterum Appianusin
triumpho illius Regis,inter varia ornamenta,lefcum
DariiHir^isfilii, &ellam ac ceptrum Eupatoris
eli traduta memorat , pag. 252. Quomodo enim
haec a Dario Hilapis ad Mithridatem perveniflnt,
mf a tirpis aucbre? Quod fi Ponti Reges ab alio,
cjuam ab uno e eptem iHs Principibus genus duxiP
ent, illa procul dubio per Darium in manus eorum
non pervenirent.
Sedad Imperii contentionem inter fratres revertamur ;hanc Juftinus ex Trogo narrt, & pro ArtabazaneHerodoti, Artemenem primogenitum, me
lius vero ex M. S.Ariemenem appellat: hoc certa
men, inquit, concordi animo, ad patruum ium
Artaphernem, veluti ad domeicum judicem, defrunt; qui domi, cognita caula, Xerxcm propoiiit:
adeoque fraterna contentio fuit, ut nee vior infultaverit, nee vi&us doluerit. b. 2. cap. .
Hitoriam vero hujus contentionis aliter refertPlutarchus : Mortuo Dario, inquit, alii regnumAriameni,utejus natu mximo, deferebant; alii Xerxi, qui
ex Atona, Cyri filia, Dario jam rgnante, natus erat.
Defcendit itaque Ariamenes e Media, non bellico
apparatu, id placide ad judicium. Xerxes venienti
occurrit fratri, eumque flutavit, & illi donamifit.
Inflante vero judicjidie,Perfe,communi (ntentia,
Artabanuni,Dn//rrrf/H,iudicemderignamnt.CauA3
fi

ARTABAZES.

l cognita, Artabanus pronuntiavit,Xerxi regmim


convenire. Ariamenes autem, ftatimproiiliens,fratrem adoravit, dextraque apprehenfum, in folium
collocavic Exinde, primo apud eum loco habitus,
benevolum i praebuit. Lib. iie <kh/pUts.
Qui Plutarchum & Juffinum equi malunt, Artabazis iu Artabazanis gratia Satrapiam Ponti, inregnum a fratre Xerxe ereftam fuiife, exiftimant, ut
regia dignkate fratrem ita ornatum, iibi novo hoc
titulo devinciret ; cum alioqui inter eos,qui genere
imt pares, impares autem fortuna & digniratc, fa
cile emulatio exiilat, quaEdeindeinrebcllionem&
fdkionem erumpere fepe aflblet, ut poitea in Artaxerxe Mnemone, & Dario Juniore videbitur: imo
fraternum illorum iiipra difci Autores amorem
maxime celebrant.
Nec^lium Darii fratrem referre Herodotum,
cum Artabazanemnominat,exiftimandum ; cum,
quem Trogus & Plutarchus Ariemenem nuncupant,idemeil videaturfilius Darii natu maximus,
qui ab his Ariemenes nomine proprio dicitur, dum
adhuc effet Strapa, & ab Herodoto Artabazanes
appellatur,poteaquam Rex a fratre di&us eft,quod
a Pericarum rerum Scriptoribus eft ufitatiffimum,
ut fupra obcrvavimus.
Cum Artabazes in Ponti regnum proffcurus diceffit, a patre autfratre plurimam & pretiom iipellectilem, de qua Appianus loquitur, accepiflvideturjque a ficceforibus uisPontiRegibus diligenter & accurate ad dem onfcrandam mam a Dario ori
ginen! rvata eft. Hujus Principis currus a Victore
Pom

ARTABAZES:

Pompeio in triumpho ejus de Mithridate Eupatorc


transJatum fuiiTe, jam fupra vidimus.
Qupmodo denique Artabazes ab Achaemenidis
originem duxerit, uc plurimi tradunt Hiftorici,ab
Herodoto diicendum eft ; ut enim ilium Darii filium
opinamur, Darius fuit Hiftafpis, qui fuit Arfimis,
qui fuit rrianmis, qui fuit Zeilpei, qui Cyri, qui
fuit Cambifis, qui fuit Achaamenis filius, lib 7. in
folymniaverfusinitium. De quotradit^Elianus. Au
dio Achaemenem Perfim quoque,a quo nobilis Perirum Profipia decendit, Aquilas alumnum fuifl.
Lib. 12. cap. ai.
CumXerxes,Perfrum Rex,bellumGraeeis illatut
rus eilet, tres, aut quatuor annos,incolligendiscopiis, ut terra marique eos adoriretur, coniimpit.
Artabazes fratri in hac tanta expeditione non defit,
ex Herodoto : Inicas quidem,inquit, claffi, & Caria:
Artabazanes ex Dario & filia Gobriae genitus praefuit Lib.y .in circa medium. Plutarchusaddit, pro gloria fratris navali apudSalaminempraeclare pugnans cecidit. Lib. ^><<*(5</<. Quod
confirmt Herodotus. In eo pradio, inquit, cum alii
multi & illuftres viri, tarn Perfirum Medorumque,
quam aliorumibiorumoccubuere, tum vero Dux
Artabazanes,/>ro quoAriabignes infravis codicihusfubflitutus efi, Darii filius, Xerxifque frater } e Graecis
pauci. Lib. S- in Urania cirea medium.
Itaque ii inArtabaze anni regniab ill tempore numerentur, lex tantum reperientur ex quoPonti regn a
patreDario obtinuit,autcerte ab eo,quo illud aXerxe
fratre accepitjnam eorum controvemam delmperio
A4
Per

ARTABAZES.

Perrum obtinendo, paulo ante obitumDarii inter


fratres ortam, & ab ipoparjce judicatamftiie, re
fer Herodotus, quia Salaminenfis pugna commiflk
eft anno exto Imperii Xerxis i fi vero a Satrapa Ponti a parre Dario huic concefl anni computentur,
erunt 40. nam Darius anno Imperii ii fecundo illudin Satrapas divit: &icfublatis duobusde triginta & ex, quos regnavit, fupererunt 34. anni, quibus additis (ex de regno Xerxis, aderunt 40.compieti.
,.
Artabafis nomen a Floro prolatum, potius quam
illud Artabazanis, ab Herodoto produum , pro
primo Ponti Rege accepimus, quiaFlorus Artabazem Ponti Regem nominat, Herodotus vero non
aliter, quam, Artabazanem Darii natu maximum
appellat

-a

ANO-

ANONYMUS IL

ANONYMUS IL
QU I S , mortuo Artabaze, Ponti Rege , in illius
regnum iucceflerit, Hiftoricorum ejus vi pe
nuria, penitus ignoratur : quod fi Ctefis, qui iifdem,
quibus Xenophon, temporibus vixit,&Artaxerxis
Mnemonis Medicus fuit, hiloria ipereflet, procul
dubio nos iteedoceretj cripfitenimPerfica viginti
tribus libris: dchishaec leguntur in excerptisPhotii ; a eptimo autem libro, inquit, de Perficis rebus
agit: in eptimo, ocbvo,nono,decimo,undecimo,
duodecimo & dcimo tertio , qua? ad Cyrum &
Cambyim, & Magum ilium Dariumque & Xerxem pectant, commmort: idquse illus criptoris nobis fuperiint,pauca admodum funt, eaquein
Epitomen exiguam redadla.
Porro etfi illius Regis nomen, qui Artabazi icceflit, deperditum fit,pleriquetamen eum Artabazis filium fifl conjiciunt, quando quidem Hiftorise
Scriptores Mithridatem Eupatorem ultimum Pon
ti Regem ut&Mithridatcm hujus proavum ex iptem viris, qui Magum occiderunt,originemtraxiC
fprotulerunt. .
Sed quod ad eorum R egum numerum ipecbt,vitioiiAppiani codices in errorem ita recentiores induxerunt, ut plurimos Reges defiderari,qui ab Artaba
ze regnarunt ufque adRhodobatemReineccius &
Henninges, qui de Ponti Regibuscriperunt,exit>
marint,eorumque, qui ib Xerxe & Artaxerxe Longimano Perfrum Monarchis degebant, nomina
ei deperdita recbautumant.
Ar
Sic

ANONYMUS.4

Sic ergo habetur in illis corruptis Appiani Matiufcriptis : Ke MiQiSxTtis *v emccuSexures rv


in Afi8 viaieu HtaSiv BtctnKtae, oySoos J' d7tc MiQiSoiTov rS Muxtvav ? rr, xcxTt](Tctfxv8 rrp jforr&ijv
tcxrv. Quiobiitfextusdecimus ejusfiirpisa Dario Perfarum Rege ultimo, ofiavus a Mithridate illo, quiprimus
defertis Macedonibus, Ponti Regntfuit conditor. App.
pag. 249.
Alexander Tollius, qui AppianiHiftoriamnotis
illuftravit, ad hanc paginam fie icribit Locus hiefcediflime corruptus, nifi corrigeretur, poflt omni
bus Chronologiscruccm figere. Nam ii MithridatesEupatordecimus iextusa Dario Codomano ul
timo Perrum Rege fuit , quem vicit Alexander,
quo modo fuit oebvus a Mithridate fundatore iu
Ctifte,qui Alexandre & Antigono Alexandri duci
fuit contemporaneus, & fic contemporaneus etiam
ipfi, cujus ocfcavus ncposEupator dicitur, certehaec
(tint civctrec. Ruris eum male ofcavum fcit a Mi
thridate Ctifte, quern pra hujus libriixtumtantum fcit Sic ille in Appian. de bellis MnhriLpag. 249.
Sic vero totumhunc locum reftituit vir do&us:
fLxxcuSexecroe wv ito cueiu rV Y"
TitKi sxto tqtSv McctuSmv aTtoeivrosrtitexTiaceftitt
(ficlego,nonxTjff*/ue'j'8)TjvIIe>'Ti'<)vo?fpcv' Sextus deci'
mus a Dario Hifiajpis Perfarum Regejextus vero a Mi
thridate, qui a Macedombus defecit, $ qui fundavit Re-

gnum Ponticum.
Refce Tollius TWwe vocem, qua; convenit Da
rio, cum fuerit Hiftalpisfilius, pro corrupta Ja*,
qua; ultimum inat, reftituit: uno verbumoyJeef in
Utes oprime mutavit, quem numerum a Mithridate
Grifte

'

ANONYMUS.

Ctifte ad Eupatrem pf Appianusagnoverat,&


icapud Reinneccium &HenmgemintmosMithridatem&ejus filiumPharaacem Reges ut ocbvum
numerum implerent, recidit.
;
Locum Tollius haud penitus tarnen fnavit, dum
nobis decimi ixti numerum reliquit, fd totam hanc
PontiRegum iriemmagis implicuit; nam dum optimeduos a Ctifte Reges reicindit, anteriores ad
ouodecim uget. Hunc nodum tarnen (olutu prima
fronte difficilem, facile ilviflet,unalittera in prima
voce mutata,nimirum fiprOixx^&Wef, fextusdecimus, reftituiflt svxocjSeKceros,undecvnus, qui verus eil
Regum Ponti numerus, ut in eorum ftemmate, operis hujus initio appo,ito patet,
Artabazes, ut fiipra vidimus, m pugna ad Salaminem commifl, Olympiade 7 5 . interffcus eft ; &
Mithridates nomine primus, ejus pronepos, pro
Cyro juniore militavit . 01ympiadis94.gituranniolummodo79. effluxere inter hoc temporis ipatium, quo duo Reges, Anonymus hic, de quo
nobis tunc eft fermo, & ejus filius Rhodobates, pa
ter Mithridatjs primi, regnare potuerunt ; fiquidem
hie Mithridates pluiquam 6. annos,ut infra videbi*
mus, Principatum obtinuit.

RHO-

il

RHODOBATES.

RHODOBATES III.
RHODOBATES, tcrtius Ponti Rex, renuntiandus nobis vidctur, juxtairiem Appiani Mithridatem Eupatorcm a Daro Hiftapis filio undecimumPontiMonarcham referentis.Quin autemRho.
dobates filius f'ueritiftiusRegis,cujusnomen nobis
pro incompcrto relium eft, nullus eft dubitandi lo
cus, cum illud plane conftet ex Hiftoricis, qui ulti
mum Ponti Principem ab uno e iptem viris illis,
qui Magum occiderunt, originem duxifl aflrunt.
. Porro hujus, non magis quam patris , gefta ad
noftram notitiam pervenere,Scriptorum iftius tern
poris inopia ; ambos Ponti regnum tenuifi Lib Xerxe, Artaxerxe Mnemone, & Dario Notho tantummodo conjicimus, cum Mithridates cognomine fili
us iub initio regni Artaxerxis Mnemonis principa*
tum Ponti occupant, ut in ejus vita videbimus.
: Xerxes quidem 29. ArtaxerxesLongimanus 4 .
Darius vero Nothus lannos imperarunt; at cum
Artabazes mortuus fit in pugna Salaminiaca,anni
iuperfunt 73. ulque ad initium regni Artaxerxis
Mnemonis, inter quod temporis ipatium filius Artabazis & Rhodobates regnarunt,ied quot ille annis,
quotquc hic, forfim quique fumtus, regnaverint,
Ipiflistenebris eruere nobis non licet.
De Rhodobate nihil habetur, nifi quod Diogenes
Lartius, qui fiib Antonino Pio degebat, refrt lib. 3.
fag. yC. ex primo Commentariorum Phavorini, qui
fubHadrianoicripfit.Mitliridatem Periem Rhodo.
' . .J
bats

RHODOBATES.

-t*

bats ffliumfuifl. Rhodobatsautem nomeninullo


alio Scriptore nuquam occurrit; quod tamen optandum eflt & de Rhodobatis patre, cujus utinam
homen a quodam Autorc recitaretur, ut omnium
PontiRegum nomina iltem edoceremur,ii eorura
gefta ignoramus.

(:!

'

"
MI-

i4

MITHRIDATES.

MITHRIDATES IV. '


QUIN Mithridates fueritRhodobatisfiliusnon
dubitare finit iquens Diogenis Lartii locus,
hb. 3. pag. eMpSxTtisoioSoUTvo neprtjs. Nee Re
gis, nee Satrapie titulum fibi aflumit, eo,quod Perirum Monarchie ibditus effet, d e olummodo
Perfen, quafiejus dignitas hoc verbo contineretur,
nominat : nam oloRegrs nomine Perarum Reges a
Demofthene, aliilqueScriptoribus Gratis defignari
fepe obervantur. Verum pofteaquamii Principes
Regis titulum ufurpaTent, Perarum Monarchie, e
Reges Regumnuncuparunt, quae appellatio Pera
rum lingua Saanfaan dicb eft.
Nee minus primisPonti Regumtemporibuseorum Principatus, vocabatur Pontus, verum hiec re
gio adhuc Cappadocia nuncupata erat, ut videre efc
apudXenophontem ita cribentem. Praserant autem
hiditioni Regia:, quam nosingreffiperagravimusj
Lydise, Arrimas: Phrygias, Artacamas: Lyeaoni
& Cappadocia,Mithridatcs : Cilicie, Syennefis &c.
de Exp.Cyri //.7.^.427. Xenophon hic Syennefin vocatCiliciae Prasfcbim, quem antea Cilicia? Regem
nominavit,lib.i.pag. 24. Interim Epyanaxa Syennejis
Cilicum Regis uxor. Sic Mithridates," licet dicatur fapra Praf&us, tarnen Ponti Rex erat,
Mithridatem Ponticum conipirai cum Cyro
juniore contraArtaxerxemMnemonaPerarumRegem ex eodem Xenophonte diicimus ; hax enim de
illo refert. At illi toto cum agmine non venerum, fed
tan-

MITHRIDATES.
cantum Aria;us,& Artaozus,& Mtriridates,qui fide maxima conjuni ferant. lib %. pag. 288.
Darius Nothus duos habebat filios, Ariacem primogenitum & Cyrum, cui etiamfi 20. tantum anno?
nato, Ionia: Prsefftura fuerata patre concefla;
mortuo, cum Araces, ditus poftea Artaxerxes,
regnum adeptus eflet , Cyrus multum indignatus
fratri, quod ie illi p~adatum iri iperaverat, regnandi
cupiditate ardens, illi bellum intulit, ducens iecurn
Barbarorum decern Myriadas, & Graecorum tredecim millia,quibus f adjunxit Mithridates Ponticus ;
hocque evenit Olymp. 97. anno 4. imperii Artaxerxis Mnemonis.
Cum jam Grascorum opera pene victor evafifit,
forticerjd incaute dimicans, eft interemtus. Tunc
Mithridates Artaxerxi per Tinaphernem hujus
Ducem reconciliatus eft, eum apudPrincipemfbran excuiantcm, quod invitus Cyrum icutus effet,
cum per Lycaoniam juris fuiagrum Graecis diripiendum conceffiflt, & iblus cum miniftris veniflet.
Xenoph. lib. i. pag. 248.
Mithridates,ut Regis & Tiflphernis gratiam fibi

ratus, cum equitibus triginta circiter venit ad eos,


Ducibus in locum, unde poffet exaudiri, vocatis,
hsec ait :" Equidem Cyro, Graeci,quemadmodum A
vobisconftat,fldelis fui,& vobis,nunc,optimi, volo,"
adeoque hie magno cum metu verbr.Itaque fi quid"
vos confilii ialutaris habere videro, ad vos me cum "

MITHRIDATES.

fit, mihi & amico, & veftri ftudiof & vobiicum


proficiicendi cupido exponite. Xenoph. lib^.pag.^os.
Duces,redeliberata,ftatuerunt,refpondendum
verbis Cheriiphi: Decrevimus pcrhancregionem quam pacatiffime domum iter facer, fi per
alios liceat, fin quis iter impediat,eum pro viribus
fbrtiter bello petemus.
Tum vero Mithridates
oftendere nitebatur,nullam invitoRege flutis iniri
polie rationem:deque hoc intellecfcum eft fidem ei
non habendam. Nam & Tifpherni fmiliaris qui
dam rideicauia Mithridati aderat. LLibid.
Proinde vifum eft Ducibus , nihil fbatui melius
pofTe, quam fi quandiu fint in hoftico, bellum conibus nullis interveniendbus grrent. Namilli
accedendo militum nimos corrumpebant,atque in
ter alios Nicarchiim Arcadem cohortis Prafcfcum,
qui no&u cum 20. hominibus diiceffit.
Poft hxc
pranfi,Zathenfluvium trajiciunt, &.inftructi per*
gunt, jumenris ac turba inermi in medium recepta*
lbid.pag.io6.
Non longe progreffi cum eflent,prodk iterum
Mithridates,- hic in conipeft um cum aoo.equitibus,
fagittariis & funditoribus agilibus & expcditis admodum 400. fimulans, Gnecisamicum acceder,
cum propius abeilt, & fubito quits iporum,&
pedites partim emittebant tela, partim f'undis noftros vulnerabant. Tum vero vifum eft; periquenr
dum efTe hoftem. *Id. ibid.
Poftridie cum Graci vallem quandam tranfiinent,
offert illis in conipechim i rurfus Mithridates cum
joo. cquitibus, fagittariis & funditoribus 4000. Tot
enim

MITHRIDATES.
17
enim a Tiflpherne petierat & impetrarat, quippe"
qui pollicitus fuerat e, fi tantas ibi copias daret,in"
ejus poteftatem Graxos traditurum. Etenimjam"
ipii contemtui erant , quod priore incurfu paucis"
inftmtus , nihil detrimenti accepifft,ac graviter"
fe teifl' Grcos arbitraretur. Id. ibid.pag. 3 08"
Cum ergo illi tranfita valle, ftadia circiter 8. ab"
eadiftarent: etiam Mithridates mis cum copiis"
tranfit. Erat enim prxceptum Grecis, quinam"
periqui hoftem cetrati deberent, quique gravis"
armature milites ; & mandatum equitibus, ut fi-"
denter in eos proveherentur : quippe fcuturas"
itis magnas copias. Id. ibid.
Jam Mithridates Graxos adicutus erat, funda?
cum telis ad hoilem pertingebant,cum fignumGraecistuba datum eft: itaque mox in hoftem ilh'curii
fruntur, quibus hoc mandatum erat, equitibus et
iam in adverlos ie fiindentibus. lili vero irnpetum
haud fuftinebant, fed ad vallemirecipiebantfuga.
Multos hac in perfecutionePere peditesamiirunt,
eqites in valle vivi capti funt ad 18. Cavos Graeci neminis juflu, led iponte ma fcede lacerarunt, ut majori
cumterroreabhoftibusfpearentur; deinde Graeci icure ad amnem Tigrim pervenerunt. Id. ibid.
Mithridates in Pontum reveris eft Mnemonis
benignitate, Periarum enim Monarchal mites erant
tefte Herodoto, qui illos Regum filios in honore ha
bere narrt, fi parentes forte defciftent, his ta
rnen principatus reftituere. Nihil aliud;quamquod
Regem pace fruentem decet , git ; illum vero PhiloIbphiaePlatonis operamplurimum dedile nos docet
Pars .

Phavo

,g
MITHRIDATES.
Phavorinus apudDiogenemLaerdum,qui Mithridatem Platonis Statuam locaffeita inieriptam tra
dier
MITHRIDATES RHODOBATIS FILIUS
PERSES
MUSIS IMAGINEMPLATONIS
DICAVIT,
SILANIONIS OPUS.

Academia locus erat nemorois , ab Ahenis


mille pafls ditans, ubi veratus eft Plato, & Philofophiam magna dicipulorum frequentia profitebaturj at cum ex illis quondam unusfuiitMithridates, dum pace fruebatur, ibi Statuam hanc, Magiftro adhuc vvente, poiiit, a celebrrimo illoStatuario AthenienfiSilanioneeIaboratam,de quo Plinius: In eo hoemirabile fuit , quod nullo do&ore
nobilis fuit. Lib. 34. 8Ariobarzanes, Mithridatis filius , ea jam aetate,
qua regere Provinciam poit , Phrygian Satrapas
ab Artaxerxe Mnemone honoris cauia praflcitur,
ficutpatri ejus Mithridati Ionia fuerat jam concei,
dequoXenophon.
PhiliieusAbydenus ab Ariobarzane Artaxerxis
Strapa, in Grazciam mirTus,Thebanoseorumque
focios, & Lacedmonios, pacis componendas gra
tia, Delphos evocavit. Ubi Thebanis non finentibus,
utMelfeneLacedamioniorum effet in poteftate, offnis ille, milites bis mille iletiffimos ftipendio
conducios Lacedemoniis relinquens,in Afiam rediit. Hellen, lib. 7. cT Diodor. Iib.15.pag. 494.
Clearchus Heracleota,qui fuerat etiam Platonis
di-

M1THRIDATES.
19
di(cipulus,ab urbe in exilium puliiis eft; atcum plebs
novas cabulas (quibus debicores sere alieno liberarentur) & agrorum ex aequo divilionem impoten
ter flagitaret, optimates a Timotheo Athenienfium
Duce,mox ab EpaminondaThebanorum petivere ;
utriiquenegantibus,ad Clearchum exulem decurruntTanta calamitatum neceffitas fuit,ut, cui patriam interdixerant, eum ad tutelafn patriae revocarent. Juflin. lib. 16. cap. 4.
Sed Clearchus facinorofior exilio redditus, & di
fniionem popiili occafonem invadendse tyrannidis exiftimans, primo tacituscumMithridate,civi?
umuorumhote,colloquitur; &inita iocietatepacifcitur, utrevocatus in patriam , prodita ei urbe,
prsefetus ejus conftitueretur.Poitea autem infidias,
quas civibus paraverat,inipiiimMithridatemvertit. Namque cum velut arbiter civilis dicordias de
exilio revers elet, ftatuto tempore, quo urbem
Mithridati traderet, ipim cum amicis fuis cepit,
captumque, accepta ingenti pecunia dimifit,& fic
fubitum i ex iocio fcit hoftem. Id. ibid.
Anno iequenti mortuus eil Olymp. 104. an. 2.
poftquam regnaffet circiter annos 38. filiumque Ariebarzanem principatus fuccebremreliquiet.

ARIO

ao

ARIOBARZANES.
ARIOBARZANES V.

ARIOBARZ ANES,Mithridatisfius, poil ejus


mortem,etfi jam Phrygian Strapa, tarnen Re*
gnoPonti potitus eft,anno regniArtaxerxisMnemonis quadragefimo primo. Lacedsmonii cum Artaxerxe,quod Mefienios communiGracorumfdere
comprehendi mandait,bellum habuerunt ;tanta in
Perfsundiqueconipiratione excitata, etiamRexad
bellum feie inftraebat. Nam eodem tempore cum
/Egyptiorum Rege,&Graecis in Alia urbibus,& Lacedaemoniis, horumque adjutoribus Satrapis & Ducibus, qui martimas ub imperio orastenebant,fimul belliserandum fit. Nobiliflimi inter hos erant
Ariobarzanes, Phrygian Satrapes, qui Mithridatis
patris demortui regno potitus erat, Maufoluque
Princeps Caria : cum quibus Orontes Myfi , &
Autophradates Lydie Praf&us, & de Ionum gen
te Lycii, Pii idas,Pamphylii & Cilices, & praeter hos,
Syri,ac Phamices, cunffique fre maris Afiatici littora accoentes ii conjunxerant Diodor. lib. i^.pag.
Qui in Afa Regis jugum excuflrant, totius belli
adminiftrationemOrontas commiierundlle donis &
itipendio manuum cumulatus,defcl:ores Perirum
in manus tradere tentavit. Autophrates Lydi a ibciis defcit, Maufoluque tandem cum clafl, quam
abduxerat, ie fubduxin, atque ita iblus Ariobarzanes
Lacedzemoniorum ibcius bellum gerebat; jamque
ibito ATum, Seitum & Adramittium urbes rat, cum Autophradates & Cotys Paphlagonum
Prin-

ARIOBARZANES.
21
Principcs,terra marique copiis ingentibus inftrucfcis,
inAriobarzanemirruuntAutophradatesAdramittium undique oppugnat, cumque Ariobarzanes res
neceirias milites inurbemoptaretinducere,&
ab oppugnantibus tarnen impediretur,mandatum
dat Pteleunti, qui objecbm iniiilam cum praefidio
tenebat, ut fimularet,feam Autophradats proditurum; qua fraude deceptus Autophradates , claC
(em ad accipiendam iniiilam mittit. Ariobarzanes interea dum naves ad iniiilam contendunt, eas praevertens, magnam commeatuumac militum copiam
in urbem importt. Polyn. Stratagem, lib. 7.
Autophradates poiiea ad AiTum Ariobarzanem
obidit: idfpcrveniente adauxiliumAgefilaoLacedasmoniorum Rege, tantis impar viribus, fuga inde diceffit. Cotys item, cum Seum obfideret ur
bem Ariobarzanis, &ipi foluta obfidione diicesfit. Xenoph. Lib. de Agefilaopag. 6C3.
Autophradates, commiflo cum Agefilao ad Pa-"
fcolum fluvium praelio,fitiiperatus;acpaulo poil"
Agefilaus in patriam reverus eft : cum vero id Me-"
mnonaccepit, Autophradates miflus eftaRege,ut"
bello proiqueretur eos,qui defcerant.Certe,utait"
CorneliusNepos, ejus opera hoftes cum caftra jam"
intraflnt, profligati iunt; exercitufque reliquus"
confrvatus Regis eft. Qua ex re majoribus rebus"
prefl cpit.Erat eo tern pore ThyusDynaftes"
Paphlagoniae antiquo genere a Pilaemene illo,quem"
Homerus Troico bello aPatroclointerf&umait."
Is Rgi dio audiens non erat; quam obcauim"
bello eum profqui conftituit ; eique rei prxfecit"
'
B3
Data-

aa

ARIOBARZANES.

atamem propinquum Paphlagonis ; namquc ex


fratre& iorore erantnati. Quam ob caui m Dat
mes omnia primum experin\rouit,ut iine armis propinquum ad officium reduceret. Ad quern cum venilietfine pa?fidio,quodab amiconullas vereretur
infidias, peninteriic. Nam Thyus eum clam interficere voluit: ille f uga periculum evitavit, bellurnque indixit Thyo. In quo cum abAriobarzane
PrxfectoLydiaz & Ionia; totiufque Phrygian deiertus eifet, nihilo ignius periveravit , vivumque
Thyum cepit cumuxore & liberis, quem ad Re
igern duxit. Cornelius Nepos in Vita Dai amis cap. i.
Egyptii defcerant, & Rex eorum Tachn Ageilaum Lacedsmonium in auxilium vocaverat. A
Mnemone autem,qui exercitum comparabat adverus eos, Datmes ob captumThy um in admiratione
habitus, bello /Egyptiaco Imperator deftinatur: (d
earn ob caufam Aulicorum invidiam incurrit; de
quomonitus, conftituto Mandrode Magnete exercitus Duce,ipiein Cappadociam revertitur. Id. ibid.
ArtaxerxesMnemon Perirum Rex obiit, cum 4 3
annos imperium tenui(t,cui Ochus filius junior in
regno fuccedens,etiam Artaxerxes appellatus eft.
Diodor. lib. is pag. 506.
Datmes oonjunStam CappadociajiiiasPaphlagoniamThyi detentione aut morte vacuam occupt,
celans qua volntate effet in Regem, clam cumAri
obarzane iniit amicitiam, manum compart, urbes
munitas mis tuendas tradit, led propter hyemaletempus minus proiper iuccedebant. Corn. Nep.in
Vit. Datam.
Sino-

ARIOBARZANES.

23

Siriopem Paphlagoniae urbem oppugnans Dat


mes, cum litteras accepiflt a Rege,Ocbofcilicet, ut ab
oppugnatione defiiteret, le&am epiftolam adoravit,
& fcrificia gratulatoria fcit, quafi magnum ab Re
ge commodum accepiflt, & noe confceni navi
diceffit. tolyn. lib.6.
Cum Diodorus dcat Datamem brevi poil tem
pore Regem per inidias interfcifl, diutius eifiie
fuperffitem ex ./Emilio Probo conftat, qui obcurioraDatamis gela,pleraque libenter agnovit ; itaUflerius cums, qua: habenturexplicataa Polyaeno in
hoc fptimo libro, adOchi Artaxerxis tmpora efle
referenda minime dubitat, lib. 6. pag. i jo. Quae omnia in hisScriptoribus dipera in ordinemChronologicum reducere fumus conati; haecque epiftola,dc
qua loquitur Probus, cum in .Egyptum ire pararet,
nobis eadem efl videtur, quam coram Sinope reccpit ex olyaeno.
A Rege litterae funt ei miflae, ut Aipim aggrederetur,qui Cataloniamtenebat, quae gens jacet upra
Ciliciam confinisCappadocise.NamqueAfpis lltuom regionem caftellique munitam incolens, non blum imperio Regis non parebat,edetiam fintimas
regiones vexabat; & quae Regiportarentur,abripiebat. Datmes eti longe aberat ab his regionibus, &
majore negotioabftraheretur, tarnen regiaevoluntati morem gerendumputavit. Corn,Nep. in Vita tamis, cap. 4.
ltaque cum paucis, id viribusfortibus, navem
confeendit, exiffimans,id,quod accidit,fcilius f imprudentem&imparatum parva manu opprefliirum,
4
quam

24

ARIOBARZANES.

quamparatum quamvis magno exercitu. delatus in Ciliciam, egreffus inde, dies noftefque iter raciens, Taurum tranfut, eoque, quo ftuduerat, venit.
Id. ibid.
Quaerit,quibus locis fit Afpis, cognofcit, haud lon
ge abefl, prof&umque eum venatum.lnterim Da
tamis adventu comperto, Piidam cumiis,quos fcum habebat, ad refiftendum Aipi compart. Id Datames ubi audivit, arma capit, fuos equi jubet, ipe
equo concitato ad hoftem vehitur , quem procul Aipis conpiciens ad f frentem pertimefeit,
atque a conatu refiftendi deterritus,fi dedit. Hunc
Datmes vinftum ad Regem ducendumtraditMithridati Ariobarzanisfilio. Id. ibid.
Qupmodo Mithridati Afpim dediftet, fi ex
Phaenicias urbe,ubi dicuntillum navim concendilie,
id ut Datmes cum Ariobarzane Mithridatis patre,
clam, ut dictum eft, amicitiam inierat,filiumutvirum fbrtem & amicum ex Sinope ecum abduxerat.Huic,ut fidebat, Apim tradidit adRegem ducendum. Hinc Pifidae ob raptum fie Apim ipbrum bcium bellum Datami infrre conftituerunt, eventurn fie deiribit Cornelius Nepos.. Audit Pifidas Datmes, quafclam copias adverfus
i parare : filiumque eo Arfidasum cum exercitu
mittit. Cadit in pradio adoleiens, proficiieitur eo
pater cumMithrobarxane beero ; & quamquam hic
ad hoftes transfgiflt, proditores & Pifidasprofligavit. A patre tarnen Schifmas maximus natu Ali
us decivit, atque adtranfiit, & de defeccione patris
detulit. Id. ibid. cap. 6, ; ! * :
Quo

ARIOBARZANES.

25

Quo nuncioArtaxerxes commotus,quod intelligebatiibi cum viro fbrti ac ftrenuo negotium ei, Autophradatem inGappadociam mittit.Datames autem
inferior copiis,iuperior tarnen omnibus prliis difcedebat. Autophradatescum bellum duci majore Re
gis calamitate, quam adveririorum videret,adpaccm atque.amicitiam hortatus eil,ut cum Rege in
gratiam rediretQuam ille etfi non fidam fore putabat, tarnen conditionem accepit, fque adArtaxerxemOcZi.'/wLega^os milrum dixitSic bellum,quod
Rex ad verfiis Datamen uceperat, cdatum : AutophradatesinPhrygiam recepit. Id. Ibid. cap. $.
At Rex, quod implacabile odium in Datamen iceperat, poftquam bello eum opprimi non poffe animadvertit, in! idiis interticere ftuduit, quas ille pleraque vitavit. Hic tarnen tarn callidus vir extremo
tempore captus eft Michridatis Ariobarzanis filii
dolo. Idem ibidem cap. 9. .
Mithridates ad Ochi aulam pervenerat. Uli Rex
praecepit, ut Datamen occideret, autialtcmvivum
iibiadduceret: ispollicituseftRegi, icum interffcurum, fi ei Kex promitteret,ut,quodcunque vellet,
liceret impune facer, fidemquedeeare morePerirum dextra dediiiet. Hanc ut accepit, redux fimulati fuicepiiie cum Rege inimicitiam, fque def'eurum a RegeDatamidixit.Hic ejus verbis credere
noluit, niii prius magnum damnum Regis ditioni intuliifet. Corn. Nep. ibid. cap. 10. tf Folyn.
Mithridates ergopermiffu Ariobarzanis,quifnex
admodum erat, copias parat, Regis Provinciam ve
xt, caftellaexpugnat,&olo adquat, vicos incen

dit,


ARIOBARZANES.
dit, ingentem aufrt praedam, hujuque partem fuis
diperit, partem ad Datamen, tanquam aifoc'tum
mittit, deniquc complura caftella ei tradit. diu
faciendo, periafit homini, i infinitum advcrfus Re
gem fuicepifl bellum, cum nihilo magis, ne quam
upicionem illi prberet inidiarum, eque collo
quium ejus petivit, neque in conipecbim venire ftuduit; ficabinsamieitiamgerebat, utnonbeneficiis
mutuis, fed odio communi, quod erga Regem fuceperant, contineri viderentur. Id. ibid. cap. 10.
Id cumitis i confirmafie arbitratus eft,certiorem
facit Datamen, tempus effe,majores exercitus parari,& bellum cum Rege ucipi ; de qua re fi ei videremr,quo vellet,in colloquium veniret. Probatare,
colloquendi tempus fumitur, locuique,quo conveniretur. Hue Mithridates cum uno,cui maximam habebat fidem, ante aliquot dies venit,compluribusque locis ieparatim gladios obruit, eaque locadiligenter nott. Corn. Nep.ibid, cap. .
lpib autem colloquendi die utrique locum,qui explorarent, atque ipos icrutarentur, mittunt : deinde
ipfi funt congreffi. Hie cum aliquandiu in colloquio
fuiflnt, & diverii difceffiuent, jamque procul Dat
mes abeflt, Mithridates, priuquam ad ios perveniret; ne quam fufpicioncm pararet, ineundemlocumRex vertitur ; atque ibi,ubi telum erat poitum,
refdit, ut fi a laffitudine cuperet acquieicere : Datamenquerevocavit,iimulans,(e quiddam in colloquio
oblitum; interim telum, quod latebat, protulit, nudatumque vagina,vefte texit : atDatami venienti ait,
digredientem ianimadvertiffe locum quendam,qui
in

ARIOBARZANES.
a7
in conlpe&u erat, ad caftra ponendaefle idoneum.
Quem cum digito monftraret , & ille conlpiceret,
averimfrrotransfixit, priusque quam quilquam
pofltfuccurrere,intericit. Id.ibidycap. h.
In Paphlagonia autem tali ftratagemate uis
eft Mithridates, confugiens in quandam civitatem, ut longo irinere periequentes hoftes anteverteret, quotquot in aedibus reperiebat utenfflia,
vaique in publieo fbris collocavit , & lub noftem ipi fgam capeffit,periquentes cumin urbem irruifint, vai in medio propofita conipicati ad rapinam
convertebantur. Ducibus autem periqui jubentibus, morem gerere noluerunt, non commodum
ei rati, manifeltam utilitatem ex manibus dimittere.Mithridates interea temporis magna via confeta
evaiit. tolyn. lib. 7.
'>"
Ariobarzanes tunc temporis tranquille & quiete
in Ponto regnai videtur, liquidem narrt Athenseus, illum invitai ad cnam Aftydamam Mileiium
ter in Olympiis viorem. lile eo prof&us, (f voraturum omnia pollicitus eft , quae cun&is effent
praeparata, & id praeftitit. Rogante vero Perla, fuis
viribus dignum ut aliquid faceret, lei vinculum
proriis aeneum mollivit ac fregit ; eum,quae novem
convivs apud Ariobarzanem parata ferant,blum
abliguriie famapercrebuit. ...
rtaxerxes Ochus, Perirum Rex, poftquam regnaflt 23. annis, mortuus eft : Bago Eunuchi artibus, medici ad hoc opera ufi qui Regem cum eflt
,/Egyptius,ob cliimApim odio proiquebantur, &
loc demortui Principisfilium ejus Ariern iuArjnfmenem,natu minimum,Regem conftituit, inter
ne

ag

ARIOBARZANES.

f&is omnibus aliis fratribus. Diodor. lib. 16. pag.


Anno fquenti Ariobarzanes defun&us eil, pofb
quamregnaflta.annos: apud Diodorum.
Cui iucceffit filius Mithridates . de quo hax refert Xenophon. Nunc fi quis perinde ac Mithri
dates, ptre Ariobarzane prodito, Rgi quod exp
dit facer, hi vero funt, qui maximis honoribus ornantur. De bit. Cyri lib. S.pag. 239.

'. .

MI

MITHRIDATES.
MITHRIDATES

29
VI.

\/ITHRIDATES nomine los, poft Ariobarzanispatris mortem, Ponti Regnum obtinuit Olympiadis no*- anno 2. dum Arfes Artaxerxis
Ochi ilus Periis anno 40.imperabat, cui,ut praedeceflbres Reges, tributum pendebat. Philippus
Macedonia; tunc praerat ab anno 4. & ultimo hujus Olympiadis.
Aris feu Ariames,BagoaeEunuchi infidiis,eadem,
qua parens Ochusratione,tertio Imperii anno fublatus eft, & Darius Codamannus ad Perirum Imperi
um a Bagoa promovetur.Eodem anno inMacedonia
Alexander, qui poitea dius efcMagmu, Philippo
patrifuccelik. Hie cum de bello Perneo coniltaP
ft, primo ver anni regni fui tertii, ex Europa in
Afiam copias trajecit perHelleipontum; & pradio
ad Granicum Darii exercitum proiiigavit, totamque Aiiam, minorem feilicet, fubjugavit.
Mithridates viQrori regnum fbjecit, ut & plurimi
in hoc trattu Reges; Aexandrumque Magnum in
expeditionibus fais comitatuseft, aepoft illius mor
tem Antigono uni ex Ducibus ejus adhafit, illumque in bello fecutuseft contra Eumenem, quem Olymp. 116. comprehenfumArgyraipides,vincbjmque Antigono tradiderunt, qui poft Pythonis etiam
mortem, Afi dominus extitit. Jamque ex BabyIone in Phseniciam redierat AntigonuscumMithridate, de quo hanc narrt hiftoriam. Hhtarcbus in
Demetrio pag. 890.
Mithridates Ariobarzanis, amicus eratDemetrii,
&

MITHRIDATES IL

& propter xtatem fmiliaris. Hic in comitatu Antigoni erat,nec erat,vel habebatur improbus : verum
exbmnioquopiam venit Antigono in fuipicionem.
Viiiis eft fibi Antigonus amplum & pulchrum campum inire, atque eum auri ramentis conirere : ex
eo primum exiiirgere aurea meffis ; mox regreffiis
nihil nifidemefum culmum videre.
Cumanxio
& mcefto animo effet , audivii qiiosdam dicentes, Mithridatem in Pontum Euxinum fbgere , aiportantem auream meim def&am. lutareb. in
Demetr. pag. S90.
Hinc trepidans Antigonus, filio jurejurando ada
pto taciturum viim aperuit, ac l prorfus de medio
tollere eum & interficere ftatuifle. Quod ut audivit
Demetrius, oppido fit ei acerbum, adolecentique
cum more io ipfum adiffet, ut otium fcum flleret,
verbum facer aut voce id detegere j urisjurandi religionedubitavit; fdabduxiteumpaulatim ab amicis, atque ubi bli fine arbitris f uerunt, hoilili in iblo
inpiciente illo deicripfit : Fuge Mnhridate. Id. ibid.
De quo ille monitus,fex equiribus aufugitcomitatus. Appian.pag.1y6. In Ciniitenam Ponti partem, in
qua Ciniata caitellum munitum, Olgaffys montanis
uje&um : qua arce belli ufiis Mithridates is , qui
Cris, id eft, Conditor, ufurpatus fuit, Ponti domi
nus eftfa&us. St. ab.lib. ii.pag.tfz.
Communito, inquit Appianus,quodamvico in
Cappadocia, multis ad eum, dum Macedones attendunt alia negotia , dejicientibus , & Cappadociam
ipim, & fintimas gentes Ponticas obtinuit. Appian.
pag. 176.
Gafiander, dum Antigonus in uperiores Provin
cias

MITHRIDATES IL
31
cias contra Eumenem profeus erat, ibi Afiam mi
norem vindicabat, quemutreprimeretAntgonus,
e Phamiciaineamtrarifivitj & cum mole belli gravaretur Caflander, cum PtolemaEo,.Seleuco & Lyfmacho (ocietatem contraAntigonum inivit.Dum ve
ro per pluresannos bello continuo una omnesdiftinentur,MithridatesRegnum fuum Ponti rcuprt.
Demetrius autem Mithridatis amicus Antigono
patri perfuaife videtur , ut regnum paternum illi
non invideret: cui procul dubio conenitAntigonus,
ut ex Kiloria &exnummiscolligitur. Idaccidifl
anno tertio Olympiadis 118.& V. . 448- demonftrat
Epocha,quam a Regno fundato,ejus fucceflbres Re
ges inNumimatis dinumerarunt ; ideo Cufies a Strabone appellatus eft Mithridates, cum prseertim tributum a mispraedeceflbribusfolutumaboleverit.
In amicitiam Antigoni redingratum fifle Mithridatem,atis demonftrant Diodori verba in Olymp.
119. an. g.Sub hc tmpora, inquic Mithridates Im
perio Antigoni fubditus, cum in Caindri partes
tranfiiTe putaretur, ad Cium Myfi, cujus ut & Arhinas, afiporiusMyrin? 35. annos Princeps fberat,
interfftus eft. hb. 20. fag. 791.
Si Mithridates in Antigoni gratiam non rediiilt,
ab illo longe imper ftetiflt,nec unquam ei confidiP
it. Attamen Antigonus iomnii memor fmper, illius virtutemextimcfcebat, quare eumoccidit inopinantem, cum jam recuperaflt Cium, urbemPhrygia;, & Myrinam, urbem Eolidis, quas Reges Pon
ti lui antecesores poflderant.
Mithridatem regnaiTe 36. annos iribit Diodorus,
ut

32
MiTHRIDATES II.
utupra jam indicavimus. At cum illius regni initiumDiodomsipeaffignetpol: patris Ariobarzanis
mortem anno 4. Olympiadis no.lib.iG. pag.^j.'Effluxerunt ab illo tempore novem integras Olympia
des ex quatuor ingulseanniscompoffee,qua2 nte
gros triginta annos conficiimt.
Mihi interea movet fcrupulum Lucianus, qui in
Mccvookts exHieronymoCardiano &aliisScriptoribus refert ad annum uque o&ogefimum-quartum
eum vixifie. Plutarchus in Demetrio & Memnon
eap. 37. qui eum adoleicentem nominant Olympia
dis . anno 2. cum tantum ab hoc tempore annos
ouodecimvixerit.
Nobis examinandum iiipereft, quod Plutarchus
refrt ab hoc Mithridate fndatore ochava iicceC
fione provenirte Mithridatem Eupatorem Ponti
Regni ultimum, his verbis in Demetrio : < riovT/ttv BtWAW yvos oyScti 74S Stotucyfl YlavTotjA^cv into VupW*evef7rrorfe%?. Kegwnque lonti Ulejrpern quae
Bavaferme fuaeione a Populo Romano efl deleta, dit. Cum tantum illahaud dubiefexta fLient, in hoc
plutarchi cdice videtur reponendum pro y^,hrn
Eundem Plutarchi vitiofi codicis errorem iecuti
funt, qui in Appiano de Mithridate libro pag. 249.
{ripirunt, lyicos tf c7roMi9ci$xrcv,TSMctxeScvocv m^Kvros ri, nt nTtitrccfAvis irv novTiwcccxw. Otfavus a Mitbridate illo,qui primus, dferas Macedonibus, Pomici
Regnifuit conditor. Quod verus, & inus Appiani an
tea locus de fexta fucceione illa prius affirmav erat
hisVOCibus: Q'tS |/f%5V srtos (erereov , vus rv ktoy
yoTliMiiSaTcv,ex F'petiots autcm
rgha

MITHRIDATES II.
33
alius pofi alium, ujque adfextumy aprimo Mitbridau-
qui cum Romanis bellum gejfit: ut per genuinam rio
rum Regum Hiiloriam confirmabimus.
Uli autem Plutarchi & Appiani codices corrupti
in errorem induxerunt ReinerumReineccium,qui
bellum de familia Regum Ponticorum ex ftirpe
Achiemenidarura edidit Lipfiae anno 1^70. Ut enim
o&o Regum numerum adimpleret poft Mithridatem 111. novum inauditumque Mithridatem IV.
cum ejus filio fiieceflbre anonymoiubftituit; porro
cum ea dePlutarcho & Appiano nota. Neutrum,
inquit, ex his Scriptores nominant; led familias gradushoicecum aliqua alteriusexipfis nominis fignificatione, conirvavere nobis PIutarchus& Appianus. Reineccius deRegnoPontko fag. 210. Hieronymus Henninges banc Reineccii de oo
Regibus a Mithridate II. uque adupatoremintentiam icutus anno 1798. pro anonymo filio eum
pro libito, fharnacem appellavit, id quo jure & quo
autore?
Mithridates namque ILfiliumfibicognominom
reliquit, de quo mox difcuri iiimus.

Pars .

MI-

34

MITHRIDATES III

MITHRIDATES VII.
MITHRIDATES III. patriMithridatilLinPonti Regno iiicceffit ; ex Diodoro lib. ao. pag. 79.
Olympiadis 119. an. 3. Seleucidarum n. & V. C. 453.
Anno vero iquente Antigonus, qui parentem ejus
occidi jufferat, ipi in praslio ad ipiiim Phrygiae con
tra PtolemicumjSeleucum, Lyfimachum & Caiindrum Reges commiffo interfftus ell: : totumque
illius Imperium Principes illidiicerpfrunt.
Licet vero de prsedac inter eos diviione non 0mnino conftet, Caandro & Lyfimacho Europa vi
detur relifca,ita, ut in Afia Minore nihil fibi arrogarent. Porro Lyfimachus poft Geticum bellum clafe
jnAfiamtrajiciens, urbes, queAntigono & Deme
trio parebant, occupavit. Hut. in Demetr.pag. 903.
Imo & Amaftrim,Oxathrisfiliam, quam uxorem
duxerat&dimierat,cumDionyum Heraclese Ponti Tyrannum, qui ei nuperat, mortuus eflt, vindicavit, & parricidas filiosHeraclea: occidit.
Tanta potentiapraeditus tamque metuendusregulis erat Lyfimachus,ut Cium urbem,quampoffidebat Mithridates Fundator, MkhridatilILeriperet, quietufque diu retineret. Polea, cum Seleucus
&Lyfimachus ultimi Alexandri M. Commilitones,
foli eTent uperftites, inPhrygia, quaeHellefponto
adjacet, apud Compediam exl orphyrio, certamen in
ter e infent; Lyimacho vifto at'que occio, Seleu
cus Myrinam ad Mithridatem pe&antem Lenmiis
reddidit, qui earn vindicabant.
1'-. Le-

MTHRDATES

LemniijUt gratiamSeleuco refrrent,quod cos non


folum a duro & acerbo Lyfmachi dominatuliberaffet ; verum etiam oppidum utrumque iium,Myrinam cilicet &Kephgeftiadareddidilfet templa Seleuco extruxerunt, & poculum,quodlibandicaui
afFundebant, dum ad epulas convenirent, Seleuci
Servatoris appellarunt. Atbenmsb. ..16.
HeraclienisPonti,auditoJ_iyfimachi interitu,qui
Heraclitumillisprafecerat, ilium captum incuftodia detinuerunt; & mia ad Seleucum legatione,
Phocricum civitatis curatorem fcerunt. ..
Interea Seleucus Aphrodifium in urbesPhrygla?,
ut&ineas,quae adjacent Ponto, Procuratorem mifit. Hic rebus, quarum caut venerat, confettis ,pot
reditum, in aliarum quidem civitatum laude prolixus erat,Heraclienis autem criminabatur ut Seleuco parum addictos. Seleucus ergo hoc irritatus Le
gatos ad i profeftos faftidivit, & minis increpans
terruit; quorum tarnen unus Chameleon nihil his
perculiis, ita Regem compellavit : Hercules ,
SeUuce (x^tov autem Dorienfibus eum fignificat,
qui iifortior ); quam vocem cum Rex non intelligeret, concepta in ira perfitens, i avertit. Legatis
igitur, eque domum redire, eque illic manere, opera pretium videbatur. QucumHeraclienfibus
nuntiarentur, tum ceteris ( munierunt, mm copias
auxiliares collegerunt, & per Legatos Mithridatem
Ponti Regem,& Byzantinos & Chalcedonies de ope
ferenda follicitarunt. ..
Scleuco mortuo Olympiadis 124, anno a. V. C.
47 .
Antiochus Soter, ejus filius, ei iucceffit. Is
cum ob csedem Patrocli, Prsei&i fui, Rex
2
eorum

3S

MITHRIDATES III.

eorum Nicomedes per Legatos fbfidium ab Hcraclienfibus petit & impetrat: gratiamf relaturum,
ubi in fimili neceffitte tempus flagitet, pollicitus.
Reges occafione Cierura & Cium, & Thinidcm terram, raultis expenfis ad fe reduxerunt.
Amaftrim interea urbem (quse & ipi cum aliis ademptafuerat) tam bello quam pretio recuperare dum
percupiuntjucceTu carent felice : propterea quod
illamtenebat Eumenes, qui Ariobarzani, Mithridatis filio, gratis eamtradere, quam pecunia reven
der Heraclienlbus mallet, veania irae uba&us.
ld.cap. 17.
Memnon Ariobarzanem appellat, quem ex Diodoro Mitbridatem appellare debuifet, nam alius fuit
in Ponti Return ferie, alius Ariobarzanes, qui Mithridatis I. filius fuit Atque eum paulo ante appellat etiam Mithridatem. Itaque ex vitiofis codicibus hoc nomen intruiumfuiftearbitramur,fiDiodorofidemhabeamusj quod ex illiusregni tempo
re & (patio confirmatur.
Cum Ariarathes IV. Cappadoci Rex filium
Ariarathem exMemnone, admodumpuerumreliquiet caps i. Mithridates hacufus occafione videtur, ut regni fines in Cappadaciam propagaret.
De quo Diodorus hace fcribit. Principatum Ponti
filius Mithridates excepit, & magna ditionis parte
au&us Cappadociam &Paphlagoniam gubernavit.
lib. 20. pag. 791. quod de illorum regnorum tantum
Earte intelligendum eteaque invado pofteris aemuitionis & contentionumperpetuarum cumvicinis
hiice regnis cauiam dedit.
Mithri-

.'

MITHRIDATES .,

'

37

MithridatesIII. poftquamregnafTetannos 36. ut


nobis indicatDiodorus lib. 20. ipra citato, mortuus eft, reii&o filio ejuflem nominis Mithridate'in
pueriH astate. Memn. Excerpt, cap.%4. Olymp. 120.
anno 3. Selcucidarum 47- V. .

MI

38

MITHRIDATES IV.

MITHRIDATES VIII.
MITHRIDATES ordine IV. ille eft,quem dices Memnonis haud dubie corrupti Ario non Mithridatis III. filium nomi
nante quo fie habent. Nec longe poil evita mortaliumeximiturAriobarzanes, hoc ejt Mithridates , filiumque relinquit Mithridatem. Cui ntentiae adftipulatur Simfonius,M?w. cap. 5. qui adhuc puer patri in Pond Regno fucceffit annoregni in Syria Antochi SoterisXVII.
Quemadmodum autem hujus paterMithridates
III. ascatis puerilis Ariarathis IV. occafionem arripuerat, ut Cappadociae illius regni fines ingrederetur, adillostracbisfibi iubjiciendos; fimili quoque
rationeGalat2e,qui a duodecim circker annis fedes in
Afia quaefiverunt, & Ponto quidem prximas , pueritiae Mithridatis IV. occafionem arripuere,ut in ejus
ditionem irrumperent. DequoeventuMemnoh.>dem loquitur his verbis lib. 25".
Cuijd efi Mitbridatijikes cum Galatis interceflre.
Quam ob caufm,hi contempta pueri aetate regnum
ejus divexant: cumque inopia rerum laborarent Regii, Heraclieniseosiiiftentant, frumento Amiim
advefco;unde fcilior efietMithridaticis vifcus copia
, & egeftatis medela. Propter haec iterum hoftiles in
Heracleotarum copias mittunt,eamquc depopulantur; uique dumHeraclienfibus perLegatos mitigantur.Princeps autem Legatus eratNyniphisHiftoria;
Scriptor; qui, cum exercitum in commune aureis
quingentis, Ducefqueiorimducentis deliniviflt,
ut a finibus dicederentJefFecit.M^.//.sf.
Cae-

MITHRIDATES IV.

39
CaeterumiftaHeraclienium a Mithridatc defEHo, ilium poftea contra eos implacabilem adeo red
didit, utipiorumurbemaliquando occupare tentaverit. At huic urbi maxime inhiabat Prufias nomine
primus^ qui earn cepiflt, nifi dum calis furfm nitebatur, lapide cujupiam de propugnaculis ito crus
fra&umnabuifet; unde poftea Claudus eft cognominatus. Id. lib. 29. .
AntiochoSoterimortuo in Syria, fucceffitejus
filius Antiochus,cognomineD?j-,poft cujus obitum
Seleucus Callinicus, cujus filiam
in uxorem habuifle nos edocet Juftinus , imperavit,
eique pro dote Mithridati EupatorisproavoPhrygiam Majorem ii conceffift affirmt ipl in concione, quam ad milites habuit, his verbis. Nam bel
lum equidem jam tunc icum ab illis geri cptum;
cum ibi pupillo Majorem Phrygiam ademerint,
quam patri iiio prmium dati adveris Ariftonicum
auxilii concererant,gentemque,quam &proavo iio
Mithridati Seleucus Callinicus in dotem dediffet;
lib. 38. cap. 5.
Sed cum filis Seleuci Callinici nomen reticuerit
Juftinus, liceat mihi, ad Hiftoriam illuftrandam,illius appellationem indagare.Liwrf/cf, nomen eft apud
Seleucidas fiepius uirpatum,namque & Seleuci Nicatoris mater,eratLdto/i-i.AntiOchusSoter ejus filius
Laodicen habuit filiam fratri Antiocho Deo nuptam.
Auguror ine,'hujusRegs filiuSeleucumCallinicum
habuifl filiam nomine lModicen,Mkhiidd noftro in
iixoremdatam,cumipi Mithridates duas filias habuerit, Laadt'cen majorem Antiocho Magno, Stm'worem
C4

4o

MITHRIDATES IV.

rem Achaco Regibus in uxores conceas } ut infra


videbimus.
Antiochus Magnus , Seleuci Callinici filius junior,anno Seleucidarum 90. cum Seleuco Cerauno
poft annum regni tercium mortuo fucceiiift, ad
Mithridatem 1 V.ognatum fimm,Ponti Regem, Le
gatos mifit,utipfiusfiliam & neptem in uxores depoicerentipforum petitioni Rex libenter ainfit, &
Laodicen majorem filiam Legatis commifit,an.Seleucidarum 9a. ut narrt Polybius. b. <.pag. 388.
Inter hax dum Antiochus Seleucia ad Zeugma
agebat, Seleuciam advenit Diognetus Navarchus
Duxclaffis,eCappadociaadEuxinum, Laodicen Mithridatis Regis filiam ducens, virginem matrimonio
Antiochi deffinatam. Rex,quanto par erat comitatu,obviamprogrediens, cum ingenti clientum tur
ba, virginem excipit, ac ftatim magnifie regioque
apparatu omnium rerum nuptias clbrt Peractis
nuptiarum (olemnibus, Rex Antiochiam venk, ibique Laodicen ilutariReginamjubet. Id. ibid.
Paulo poft nempeSeleucidarum anno 93.Mithridates bellum Sinopenfibus indixit : cperuntque
ejus calamitatis, quam ad extrcmum iiint experti,
quafi fundamenta jaci,&occafionesnaci. Cumautem de auxilio ad hoc bellumLegatos adRhodiorum
populum mififlnt, tres viri conftituti unt a Rhodiis,
quibus centum quadrgintadrachmarummillia attribuerunt, ut exea fimma Sinopenfibus necefiaria
pararent.Igitur tres viri doliorum vini decern millia
comparaverunt : capilli praeparati exaginta pondo
liipra trccenta: nervorum praeparatorum centum
vigiti i I

MITHRIDATES IV.
41
vigintipondo: arniaturas mille, aureorum fignatorum tra millia: ad hasc catapultas, quae lapides init
irent quatuor,&viros fimul, qui his recte uti icirent: quibus rebus omnibus acceptis, LegatiSinopenfium domum redierunt. Id. lib. 4.pag. 321.
Sinopenics in metu,ne terra marique obfiderc
ipfosMithridatesaggrederetur, propterea appara
tus omnes fiios ad ilium metum refrebant. Navigantibus ad Phafim occurrit ad dextram Sinope , in
pcniniila quadam fita,quae longe in mare prominet.
Hujus peniniula fauces (eae duo non amplius patent
ftadia) quibus Afiae conjungitur, urbs iftapofita in
medio,plane interipit; reliquapeninfulae pars in altum procurrit, ubique plana, & ex qua fcillimein
urbem fieri impetus queat,extrema tantum ad mare
ab omni parte praerupta loca iint, ad qua* difficillime navis poffitappellere: adituique omnino paucos habet. Id. ibid.
Itaque metuentes Sinopenfes, ne Mithridates dii^
pofitis ab ea parte, quae Afiam fpecbt tormentis , fimiliterque ab altera terrae parte e regione hujus, expofitoc navibus milite in loca plana & ea, qua; urbi
imminent, oppugnationem illius tentaret : ambitum
peniniulae, qua mari cingitur, munireinftituerunt:
omneique aditusabea parte fiidibus ac vallis praeeludere inftiterunt: pariterque ob eundem metum
telaetiam& praefidia in locis omnibus opportunis
coliocarunt. Eft vero peninfulae hujus univerfie (pa-/
tium haud adeo magnum, & mdico praefidio facile
defend ipipoteft. Id. ibid.
Mithridates quidem bellum ntulitSinopenfibus;
5
fed

4a
MITHRIDATES IV.
fedeorum urbis expugnado Rhodiorum ope & au
xilio fuit irrita.
Achaeus Andromachi , cujus filiam duxerac uxoremSeleucusCeraunus, eratfilius; ideoqueAntiochiMagnicognatus.Isin rcgionibus Afise cisTaurumlatedominansrerumpotiebatur , & Regis nomen aiTumpira^Dynaftarum potentiffimusac fbrmidabilis. Legatos itaque ad Mithridatem Ponti
Regem mittit,utfibi filiamLaodicen minorem vellet
in uxorem tradere : quod cum annuiffet Mithridates, fafca eft Achaei conjux. Sed Sardis , in quam
urbem fe receperant ambo, altero obfidionis anno
capiuntur ab Antiocho Magno,&Achats ipfius juC- ,
m crudeliffimo afficitur fupplicio. Laodice vero ejus
avnculo & cognato Antiocho i &arcemcumfaftioneuapermiit. Lib. $. Seleucidarum anno 99.
Urbis vero condits ^40.
Qupnam tempore mortuus fit Mithridates, quotq;
anmsregnaverit, ignoratur, cumadmodumfterilis
fitPontiRegum hiftoria.Qupmam tarnen in re dubia
faseftconjecbre, upicarimihiliceat, Mithridatem
Quartum obiifl paulo poftAchari cum filia Laodice
juniore nuptias: qua? quidem probabilior mihi videtur conjectura, eo, quod Mithridates res inter gne
ros & filias componere potuiiTet,debuifltque, fi etiamnum vixifit. At nulla prorius illius ab hoc tem
pore fit apudHiftoricos mentio,ut in bello,quod AntiochusMagnus geflit contraRomanos, in quo Afia;
plurimiReges ei auxilium tulere;ut ut fit,certum eft,
MithridatemQuartum reliquiffe filium, qui patri in
Ponti Regno fucceffic
PHAR.

PHARNACES.
PHARNACES

PHARNACES
REXPONTT

43

XIX.

PHARNACES Mithridats Quarti, &


Laodices Seuleuci Callinici Syriae Regis
natae filius, poil patris obitum Pontici
Regni habenasfu(cepit:Patre in obfidenda
Sinope felicior fuit. Ita enim occulte & diligenter, terra marique ingentemexercitum collegerat,

44
PHARNACES.
gerat, tantoque omnia ordine diipofuerat, ut nil talc
ientientem urbem undequaque obiidione cinxerit.
Quo pafto Sinopenes de improvio laceffiti, tardius
quam par erat, ociorum auxilium imploraver. Accelerata Rex obiidione Sinopen,antequam illi opem
ferre pofent, expugnavit. Atqueita nobilis illa civitas,qua per tot fcula uo ua fuerat jure,vifcoris tan
dem legibus obtemperare coacb eft an. V.C. 71.
Cum E umenes Pergami Rex, populi Romani bcius, ob bellum contra Antiochum Magnum Syria;
Regem geftum, a Senatu pro mercede Phrygiam
majorem Ponticis Principibus fubditam accepiflet:
Pharnaces id aegre ferens, fecunda uis fortuna inSinope Pub) Uganda, viorem exercitum inEumenis
regna perduxit. Unde bell inter eos inchoatum eft;
cujus initio Romam Legatos Eumenes amandavit ;
quod ubi Pharnaces accepit,uos etiam in urbem miut, qui pariterRhodiosSinopenfium (ocios in vn
rent narrt Livius. Legationes tranmarina; intro
dcese fnt. Prima Eumenis & Pharnacis Regum,
altera Rhodiorum querentiumde Sinopenfium clade. Decad. 4. lib. .
Afiae Regibus refponim eft,Legatos ad eas res viindas miflurum Senatum. Id. ^.QJvIarcio,qui
cum collegis ad ftatum Grseciae ac Macedonia; impiciendummilus erat, mandatum eft, ut in Aflamad
cognocendum de bello inter Eumenem &Pharnacem una cum collegis tranfinearet. Legati Romani
ex Afia reverfi ad Patres, legationem fiiam renuntiaverunt, & moderationemEumenis in omnibus re
bus, Pharnacis vero avaritiam&ingentemuperbiam expouerunt. Folyb. Leg-nf-fri.
Phar-

PHARNACES.
*
Pharnaces, potquam Legati Romani abiiint,ut
erat omnium fuperiori memoria Regum iniquiffimus,(in excerptisValefp.130) bellum redintegravitEumenestunc ab Ariarathe Cappadociae Rege auxilium & copias petit, & ambo Legatos Romam
amandarunt, quod etiam fecit Pharnaces. Senatus,
auditis eorum Legatis , quid ftatuendum foret, non
diu dubitavit. Repondit autem iterum f Legatos
miffiirum, qui de eorum Regum controverfiis diligentius cognocerent. Polyb. Leg. 53.
Apernatus iterumRex Pharnaces nomen Romanum, cum caufe cognitio ad Senatum fuiflt delata,
Lecritum hiemis tempore cum decern militum millibusaddevaftandamGalatiam mittit; ipe ver ineunte ingentes undique copias cogit,ceu faurus in
Cappadociam irruptionem. QusEumenes ut co
gnovit, etf graviffime indignabatur, quod omnes fidei leges violaflt Pharnaces; ipe tarnen ad ingruentern hoftem propulindum idem facer coaebis
fuit. Id. Legat, y;.
Cumjamconveniflt Eumenis exercitus, venic
Roma Attalus. Poftquam una congreffi de praeintinegotio inter i tracbflnt, fubito cum copiis
caftra moverunt in Galatiam reverf,Leicritumquidem ibi non offenderunt. Sed cum Garfignatus &
Gazotorius Legatos fubindemitterent,ne quid fibi
noceretur,poicentes, & impetrata cuicuimodi illa eC
intjfturos f pollicentes,& repudiata horum petitione, quia fidem prius mutaifent, cum omni exercitu, adverfus Pharnatem proficiicuntur. Id. ibid.
Quintis caftris Calpito adHal ym amnem eft ventum:

PHARNACES.

tum:fxto deinde dieAmiiim perveneruntUbi pofb


quam Ariarathes Cappadocum Rex cum fuis ( illis
conjunxiit,agrum Amiinum funt ingreffi.At cum
vix metati caftra effnt,nuntius affrtur,adeiLegatos Populi Romani ad pacem conficiendam.Quo, cognito Eumenes Attahimfratrem mifit, qui illos exciperet : ipf copias duplicare & magno ftudio ornare,
tum ut parata? eient ad belli ufum,fi opus fret,tum
ut Romanis ofterideret, ftis fibi eff virium ad Pharnacem ulciicendum & debellandum. Id. ibid.
HortantibusLegatispoftfum adventum,utbellandi finem fceret, refpondent Eumenes &riarathes,paratos fadomnia,que vellent,fuaderentque ;
orant vero Romanos, ut, fi fieri poft, convenem
cogrent, cui interefft Pharnaces : ut dum inpraeintia negotium tra&aretur, magis magis perfidiam hominis & crudelitatem animadverterent : quod
ii fieri id non poilt, petere ab illis, ut jufte & asque
diieptarent fuas controverfias. Promittentibus Legatis, omnia fe pro virili fturos,qua sequa forent
petentibufque ut exercitus ex hoftico deduceretur :
(etenim rem fbre abfirdam, fi eodem tempore, quo
de pace Romani agerent, bello i ipfiinvicemlaceC
frent, & armis infflarent ; ) aflnfis eft Eumenes,
ac fquentidie, motis fignis, inGalatiam reducere
exercitum cpit. Id. ibid.
Romani pofteaquam cumPharnace funt congref,
omnium primum ab eo petierunt, ut in colloqui
cumEumene venire negravaretur,quoniam rerum
tranfigendarum hcmunitiffima effet via.Huic petitioni eu Pharnaces repugnaret, ac tandem quod ro
gaba-

PH ARN A CE S.
47
gabatur, penitusnegaiet, facile ftatim & Romani
intellexerunt, Pharnacem palamdamnare (pes ias,
rebus iis diffidere; fed quia finem bello imponere
omninopropoierant; non prius deftiterunt, quam
pollicitus eft, imiirum Legatos adoram maritimam, cum libera poteftate pacem iis legibus conficiendi,quas ipfi Legati dixiflent. Id. ibid.
Poftquam veneruntLegati,inftituto colIoquio,cui
ipii intererant,cumRomanis &Eumene, hic quidem
ftudiopacisad omnes conditiones paratus erat deicendere: contra veroLegatiPharnacis controverfiam de omnibus rebus movere , pafeis non ftare, fed
amplius emperaliquidpocere,ententiam deinmutare,ut facile intelligerentRomani, fruftra f laborare,cum non is efltPharnaces,qui conientire paci vdlec Id. ibid.
Itaque bluto infecta pace coIloquio,cumRomani
Pergamo diiceffiflent, & Pharnacis Legati eflnt dimiffi, duravit inter Reges bellum, Eumeneque&
Pharnaces neceflriaineamrem apparare inftitue-r
runt. Id. tbid.
Pharnaces eum Galatis fbedus iniit,& zdArtaxiam
Armenias Majoris regulum Legatos mifit, qui eum
in ibcietatem traxerunt, ut & Acufilocum Dynaftam,
imo & auxiliares copias petiita Seleuco Philopatore
SyriaeRege,fuoque ex forore filio, nam hujus pater
Antiochus Magnus Laodicen Pharnacis fororem in
uxorem duxerat.
Eumeni & Ariarathi ibcios if addidere Morzias
Paphlagoniae Regulus, & Europa Gatalus Sarmata,
Meimbriani in Thracia, & Cherfonefitas ex eadem,
juxtaHelle(pontumjexAfiaCyziceni,&Heracleota;
adPontum.
*
Vere

48

PHARNACES.
VereLeocrkusPharnacisPrEfetus,cumTeium
adPontum oppidm,crebris oppugnationibusurgeret,mercenarios milites,qui przefidio urbi erant , ad
deditionemilliuscoegit, ea condicione, ut ipiiquocunque libitum eiTet,tuto deducerentur; fed cum,ut
univcribs occideret,mandatum accepiiTet a Pharnace, quod olimipiumofFendiirent, contra foederis fidem in eos iter agentes fcb,eunr.osigittis confixit. Dwd.Sk.in excerp. Valef.pag.302.
Seleucus Syria? Rex coa&is haud contemnendis
copiis,ad opem Pharnaci ferendam profetus , Taurum montem fuperare jam parabat, led cum apud i
reputafTet per leges foederis, quodPopulusRomanus
cumpatrepercuflrat,idfibinon licere, in iium ie
regnum cum exercitu recepit. Id. ibid.
Quo auxilio deftitutus Pharnaces,cumAttalo Eumenis fratre & ceteris fcedus poftea iniit. Eumenes
Pergami tunc commorans,e gravi morbo convaluerat: qui poftAttali adventum , ubi omnia,qusegefta
f"uerantjCOgnovifTet approbaetque, fratres omnes
uosAttalum,PbilaterwntfAtbermmiRoma.mmitterQ.
ftatuit,induciquetantumfcl:ae fuifl videntur. Folyb.Legat.56.
Eumenes enimRomanis mittendis Legatis finem f
tandem impofiturum bello adverfusPharnacemfpcrabat. Magnifie Senatus advenientesEumenis fra
tres excepit;nam & hoipitia & lautia uberrima iis exhibuit,& ab iis appellatus benigne repondit. Attalus
inSenatum ingreflus, priftina iorum mrita luculenta oratione in memoriamrevocavit,& dePharnacisqueftusinjuriis, negotium patres utuciperent,
oravit,

PHARNACES.
49
ravit, &Pharnacem pro commenta noxa ut caftigarent. Patres^eaudita^enignereiponderuntj miCiirosi Legatos, qui bello huc omnino inem fint
impofturi. Polyb. ibid.
Sive autem induciarum tempore exa&o, five pa
ds legibus omnino a Pharnace rejetis,copiae multo,
quam antea numerofiores ab Eumene & ejusfociis
comparantur: imo & Prufias,Bithynise Rex,Pharnaciiratus, quodTeiumin regni fui & Paphlagonia
confinio pofitum anno pretrito expugnaflet,inEumenis partes iiia iponde deiendit.
Pharnaces iubita & gravi hoftium impreffione
territus,ad quaicunque pacis conditiones accipiendas paratus fuit; quare etiam Legatos ad Eumenem
& Ariarathem mifit. Cum autem Eumenes & Ariarathes mentionem de pace factam a?quis auribus accepiint,& iios latimLegatos ad Pharnaem mifiP
ient,idqueepiusab utraque parte faumeflet, his
tandem conditionibus pax convenit. Polyb. Leg. 79.
881.
EUMENI, PRUSL, ET ARIARATHI CUM PHAR
NACE ET MITHRIDATE PAX ESTO PERPETUA.
GALATIAM PHARNACES NE INGREDITOR ULLO
MODO.QUJECUNQUE ANTEA PHARNACI CVM GALLJS FOEDERA FUERUNT, DIRIMUNTOR. PAPHLA
GONIA PARITER EXCEDITO, ET QUOS PRIUS IN
DE EDUXIT NCOLAS, RF.STITUITO, ET SIMUL
CUM HIS ARMA , TELA, ET RELIQUUM OMNEM
APPARA'l'UM REDDITO ETIAM. ARIARATHI LOCA
OMNIA, QUE FUERE, ET ADEMPTA , CUM OMNI
INSTRUMENTO, QUOD PRIUS IBI FUIT. ITEMOVE
OBSIDES. REDDITO ETIAM TEIUM.lQUOD EST
AD PONTUM, Id ibid.

Pars H.

Id

50

PHARNACES,
Id oppidum aliquanto poftEumenesPrufiae dedit,
ab eo exoratus, in magnam accipientis gratiamAd
hoc fcriptum in fcrc.Idem.ibidem.
UT CAPTIVOS TRANSFUGASQUE OMNES SINE
PRETIO PHARNACES REDDERET. ITEM UT EXEA
PECUNIA ET GAZA, QUAM A MORZIA PaphlagontiET
ARIARATHE ABSTUUSSET, REGIBUS ANTE NOMNATIS NONGENTA REDDERET TALENTA. EUMENIVERO HOC AMPLIUSPRO BELLI IMPENSIS TRECENTA TALENTA PENDERET. Prarterea fcriptum. UT
MITHRIDATES PR/EFECTUS ARMENIE TRECENTA
SOLVERET TALENTA, QUIA BELLUM CUM ARIA
RATHE GESSIT. CONTRA FOEDUS, QUODCUMEUMENE . Id. ibid.

Comprehend font hoc federe e Dynaffis Afiar,


Artaxias majoris partis Armenian regulus, & Acufilo'
chus: exEropxisfiatalus Sarmata: eliberis civitatibus, Heracleota, Mefembriani, Cberronefit, & cum
his prsBtereaQ/z//. Poftremo loco adje&um de obfidibus,quot numero, & cujus condicionis eos dare
Pharnacem oporteret. Qui fimul venerunt, reverfie
funt copiE.Itaque belli,quodEumenes &Ariarathes
cum Pharnace geflerunt, hic fuit exitus. Id. ibid.
Non omnino intelligimus,quod Mithridates Eupator,hujus Pharnacis nepos , in oratione ad milites
fuos habita refrt apud Juftinum, dum ait, avum fium Pharnacem per cognationum arbitria iccedaneum Regi Pergameno Eumeni datum. Iib.}8- cap. 6.
Unde enim Pharnacis ilia cum Eumene affinitas?
qusc etiamfi Eumenes grandioribus filiis caruerit,
tamen Attalum, ejusfratrem,quiciiucceffit, excluderet ?
Porro fi nobis ex hiftoria huju s temporis detur
conje&ura;

PHARNACES.

conjeune locus, videtur Eumenes prvulos tantum ex Stratonica Ariarathis CappadocumRegis fi


lia reliquifl, qui per setatem regnum adminiitrare
non poterant. Quam ob cauim Eumenis fororem
duxitPharnaces,& coniniu omnium affinium fiiccedaneus Rgi Eumeni nuncupates eft. Quod AttaluSjRegis frater, improbans,regno fiiccedere voluit.
Cum autemhasc contcntio, bellum inter ilios Princi
pes redintegratura haud dubie eflt, res ad Senatus
arbitrium videtur delata. EtenimMithridatesEupator Romanos incuit in laudata perius oratione ad
milites. Attalo vero regnum Senatus attribuit,qui
uno & viginti annis apud Pergamum poftea regnavit,moriensq; ita xquo coniluit , ut filium Eumenis
AttalumPhilometoremteftamento fuis pneponere
non dubitarit.
CumEumenesmortuus fittantum annoV.C.fS.
Pharnaces adhuc tune temporis in vi vis fuifl denotatur. Cum vero MithridatesV.ejus filius anno .
regnabat, ex Polybio Leg.itf. non dubium eft, quin
m hoc intervallo Pharnaces fit defun&us. Unde ex
Eumenis obitu Pharnacis uxor eruitur e tenebris,
quemadmodum mortis Pharnacis tempus circum,
circa detegitur.
Pharnaces filium reliquit,nomineMithridatem &
ordine quintum, qui ipu in Regno Pontico icccP
fit

NUM-

PHARNACES.
UMMUS REGIS PHARNACIS.

Ex Cimelio M. Dncis Etruri*.


Caput Regis diadematum, ex averfa parte Bacchus
muliebri babituftansjupra cujus caputfulmn } dextra demijfa^racemum portt, quem Tigris fians ad
ejus pedes lambiti finifira cornucopia; caduceum
gerit. In area Luna crefcens cum afir, circa ambu
turn .
TVTOmen Pharnacis huic nummo tetradrach*-^ mali argnteo incriptum, ita Antiquariorum
animum perculit, ut nummum M. Mithridatis filio,
perfidia fu noto potius, quam Pharnaci Eupatoris
ipfius avo, adjudicarint. At ille inter Bophori Prin
cipes; hic in PontiRegumfrieinirendus. Nomen idem Pbarnaciss illufit, ut &noninlpecbim
utriufque Regis munima.
Effigies amborum diverae. InPontico juvenilis
facis &lanugineornata, Bofphorano, quiregnum
tantum poft 37. annum accepit , nulla ratione tribui
poteft, Hujus proavi Pharnacis fimplex & nuda eft
Epigrav.

PHARNACES.
f3
Epigraphe: BASlAEnsOAPNAKor.RegiPontico mire conveniens i iiperba vero pronepotis infriptio, BA2IAE2 BASlAEnN
A P N O Y,v eanam hujus xvi ambitionem redo
ler., qualis fit ejus cognati Tigranis Armenias, qui
hanc REGISREGUM appellatonem etiam urpavit. Tandem Amifi urbis Pontica infignia nummo
inculptahauddubie percuflam in Ponto monetam
arguunt.
Bacchus varie depingitur in nummis idinhoc
muliebriornatusami&uprodit. Fingebatur autem
juvenili pecie ut virginem refrret,unde Poeta Phallicus :
Trabuque Bacchus vtrginis tener forman/.

De quoAlbricus Philobphus de Deor. Imag. Erat


enim imago ejus facie mulebri.Rationem ejus afFert
Fulgentius de Nat. Deorum. Bacchus quoquerei
gratia fceminea fingitur ei frma,quod vigorem omnem carpat cbrietas.
DextraBacchus tenet racemum,pro peculiari iymbolo,quod vitem ex India retulerit, atque exinde coiuerit, ejuique plantandi rationem homines edocuer
rit. ldeoque innumerum Deorum adfcriptum frunt, quemadmodum eos omes,quihominibus be
neficia contulerant,refrre blebant Antiqui.
Pardalis ad pedesBacchi pofita,racemum uvas Iambit,quod earn valde amet,unde huic Deo comes affgnatur,de qua aitPhiloftratus Iib.Imagin.n^** jS
S mvohai : PANTHERA BACCHl SYMBOLVM. Au-

dias autemPhornutum loco laudato. Pardales ait,


Dionyio ubiungunt,atque ilium equi inducunt, fiw-: r
D 3
ve

j4

PHARNACES.

'

ve ob colons varietatem : ita, ut etiam ipf &Bacdiae


Nebride indicantur, autquodaiperrimi etiam mo
res temperato vini ui manfueicant
Quare autem Amiini, qui numraum cuderunt,
ut eruiturex infignieorumurbis, cilicetAftro, iu
Sole in Luna crefcente inferto; (de quo in nummis
MithridatisEupatoris iiimus di&uri) quodBacchum
civitatis iiae pracipuum numen exhibuerint, id caufefuiflevidetur,quod eum pro Genio illius tutelan
venerarentur. Atque ideo cornucopia? & caduceo
Dei laevam infignierunt, illo ad denotandam agrorum iiorum eo procurante abundantiam ; hoc ad
fignandam ex ea exortam abundada civium flicitatem.
Fulmenipra caput Bacchi omnino pofitum videtur ad indicandam ejus nativitatem, ex qua ab Ovidio Jgnigena cognominatuseft,icundum nempe
fbulam a flminata Semele. Sic etiam a quibusdam
facile & pereleganter Bacchm appelfari cribit
Strabolib. 13. ! Bacchus in Semele effingitur
elegantiffime a Philoftrato , in lib. lmag. niftrjwfes1
quoque Bacchus necSemel abOrpheo in hymnis ap
pellator i hoc eft, igriefatus.

MITHRIDATES V.

MITHRIDATES X.
A/ITHRIDATES nomine V. Pharnacis uni*-'* cus filius atque heres, mortuo patre, Pontici
Regni regimen aflumfit 5 id longe aliam, quam pa
ter^ erga Romanos & erga Reges vicinos agendi
rationemiecutuseft. Cumenim PharnacesEumcniPergamiRegi infeniiffimus imperhoftis firiflt,
ipi Attali hujus fucceflbris fratris amicus extitit.
Cum autem Pruiias Bithyniae Rex bello Attalum
aggreius effet anno V. . 6oo. Mithridates V. de
Prufia conquetus Legatos Romammiit. Romani
adPrufiammiirunt, qui eum prohiberent,quo mi
nus bellum cum Attalo gereret.
Legati Romani in Bithyniam profe&i voluntatemSenatusPrufiaedeclararunt, Pruiias ex iis, quae
imperabantur,nonnullaifc"hirum pollicitus, de
plerique negabat. itaque Legati pertinacia illius offnfi , amicitiae & ibcietati ipfius renuntiarunt; at
que ex templo omnes eorelito ad Attalum perrexere. Polyb. Legat, .
Attalus, dum adhuc eflt hiems, magnum exercitumcoegit, & a proximis Regibus MithridatePonti& Ariarathe Cappadociae poftulat,utvellentadveris Prufiam iocietatem inire ; ne victoria de i re
lata inflatus, ipibs poftea adoriretur. Poftulatisannuunt Ariarathes & Mithridates, tanquam ejus ibcii copias Attalo tum equeftres tum pedeftres, Duce
Demetrio,ubminitrant. Id. ibid.
Interea jam pnitentia ducto,Senatus tres,
aos Legatos continuo mittit. Hi ubi in Aiiam veneD4
re,

f6
MITHRIDATES V.
re, bello finem impoiuerunt, &ut Reges ambo in
fdus fcriptum conintirent,pervicerunt;quo Prufias damna illata (rciret; quibus perauis , copiai Mithridatis auxiliares inPontum rediere.
Mithridates non minus PopuliRomani, quam vicinorumRegum amicitiam appetivit. Vix enim Ro
mani tertium bellum Punicum contraCarthaginienis anno V.CoC.fuceperunt, cum ille, tefte Appiano lib. Mitbr.pag. i76.auxiliares copias iis mifit- Ita enim inquit hieAuctor : Quiprimus amicusPopuliRomaniappellatus, mifts contra cenos auxiliaribus aliquot
navibusyvocabatur Mithridates Evergetes Ponti Rex.
UndeveroilliETEPrETOY, id eft BENEFICI
cognomen ? Quod fi nobis conjicere liceat, illud ei a
Sinopeniibus datum auguramur , quod olim /Egyptii Ptolemo tertio dederunt,tefte Hier.in Dan. cap.
ii quiapoftmultos annos Dos ipibrum retulerat,
quos Cambyis, capto regno, in Perias portaverat,
Templa Sinopenfium iterata obfidione partim deftrucb fuie videntur,qu3Mithridates reftauravit.
LegimusenimapudStrabonem,hunc Principem in
ea habitaiTe,eamque in eximio habuifl honore.//.i2.
pag.<tf. Gaziura Ponti regia erat antiqua ex eodem
Scriptore.//./g. 547-n illa veroMithridatesEupator Mithridatis V. filius major natus eft & educatus,
& etiam Rex ipi, ut infra videbimus,deceffit.
Suam iterum Mithridates ergaRomanos obiervantiam teftatus eft in bello,quod adveris Ariftonicum
geiTerunt. Is eratEumenis,RegisPergami,filius,non
juftomatrimonio,id ex pelliceEphefia Cythariftae
cujuflam filia genitus ; qui poil mortem Attali Philometoris
\.

MITHRIDATES V.
7
metr,vlut paternum regnum,Afiam invaft. Juit.
lib. 36. cap. 4. Contra illum P.Craiiis anno.V.C 623.
Confu profftus, prada; Attalica congerenda?,
quam bello gerendo ftudiofius incubuit , cum ei au
xilia MithridatesPonti, Nicomedes Bithyni32,Ariarathes Cappadocia2,Pylaemenes PaphlagonisReges
pollicerentur.Oro/iW//.f.fo?.io. Hifiori in Biblioth.
Satrum torn. 4. Edit. Colon. Agripp.
Rem fie narrt Eutropius b. 4. Adverfs Arifloni*
Licinius CraiTus infinita Regumhabens
auxilia; nam &Bithynia; Rex Nicomedes Romanos
juvit,& Mithridates Ponticus , cum quo poftea bel
lum graviflim fuit ; {fed hic errat, Eutropius enim dicere debuitjCUM CUJUS FILIO.) &AriarathesCappadox
&PylaemenesPaphlagoa/.4.Extremoanmtempore interElseam &Smyrnam Straboni juxta Leucas,
cum praeliumCraflus coniruifiet,ejus exercitu in fr
gam a&o , ipi jam circumventus, a brbaro fica in
teremptus eft : Ariarathes vero,CappadociaeRex, in
hoc praelio occifus eft.
Anno fequenti 624. M. Perperna Confu,' Afiam
fortitus, audita P. Craffi morte & exercitus Romani
clade, raptim in Provinciam pervolavit; Ariftonicum recenti visoria friatum improvib bello adortus, praelio vitum , ac nudatum omnibus copiis , in
fugam vertit.Stratonicem urbem,ad quam ille confugcrat, obffiam fame ad deditionem compulit,
Ariftonicumq; captum, Attalicaque gazas heredi
tarias Populi Romani navibusimpofitasRomam miftpe Conil Perperna prius quam belli reiiquias
confcere poflt^ergami morbocorreptus,diem ob-

-:;,

D s

iic

,8
MITHRIDATES V.
iit. Paulus Ofofius lib. s. cap. 10. Hiftor'u Bibliotbec.
atrum tomo f. Edit. Colon. Agripp.
M. Aquilius Nepos Confu hoc anno 62?. M.
Perpern32fucceflbr,Afiam brtitus, ad eripiendum
Ariitonicum, Perpernae, velud io Triumpho reirvatum decus,i"eftinata velocitate contendit.Sed contentioncmConfulum mors diremit.Jufiin.
lib. 36. cap. 4. Soluique Aquilius de Ariftonico triumphavit, qui poft triumphum de more in carcere
ftfangulatus eft.
Poft haec Regibus , quiadverius Ariftonicum au
xilia tulerant,pramiia perioluta, Mithridati Pontico
Phrygia Major. Id. lib. 37. cap.i.
Hanc Mithridati!V. in dotem rili Seleucus CallinicusSyriaeRexconceflerat, quam ei Populus Ro
manus, cum bellum contra Antiochum Magnum
gereret, eripuerat,& Eumeni in gratiam auxilii con
tra eum lati dono dederat. Qupd confirmt idem au
tor. Cum illam ibi ademptam pupillo, quam patri prsemium datiadverfus Ariitonicum auxilii queriturMithridatesEupator,&addit, gentem, quam
&proavo fuo Mithridati Seleucus Callinicus in do
tem dediflet. Lib. 38- cap. .
Non a Populo Romano in praemium lati auxilii MithridatilV.conceffaPhrygia eft,fed ManiusAquilius
iargitionibus corruptus, hanc illi dedifl frebatur.
Appianus enimnarratjSyllamEupatori eamfibiadeptam querenti,repondiTehis verbis:Phrygiam autem tibiManius dedit,corruptus largitionibus,qiiod
commune amborum crimen eft. Hoc enim ipfo faterisinjuftam ejus terrae poffeffionem, quod earn a
, -

MITHRIDATES V.

&

muneribus corrupto conicutus es. EtManius coargutus eft apud nos, alia quoque egifl pretio, qu omnia Senatus irrita habuit. Quapropter & Phrygi
an! injufte tibi attributam, non iibi fecit tributariam,
id juflt efl liberam. In lib. de Bell. Mitbrid. p. 20g.
Cum Mithridates recuperafltPhrygiam Majo
rem, quam indotem uxoris habuerat, avus ejus Mi
thridates IV. Cappadociae partem recipere ftatuit,
quam olim proavus fus Mithridates III. armis conquiferat,cujuique recuperandae cauiAriarathi feniori bellum intulerat. Itaque occaiionem naftus occiii in bello adverfus AriitonicumAriarathis hujus
filii, cujus vidua Laodice, propter teneramfxliberorum aetatem, regnum adminiftrabat, bellum pa
ravit: de quo,renovata deinde controverfia,quae patri cum Cappadocibus fiierat, eos per totum vitas
curium periquitur.Dorilas Ponticus, five ducendi
exercitus,five ordindi peritus,aMithridateEvergeteRegePonti in Cretam ad peregrinos conducendos
milites,miffiis eft. Crebro inGnecia erat atqj Thracia,utiis, qui Cretam petebant,iiibveniret: cum Ro
mani nondum earn tenerent Iniulam,magnaqucibi
enet militum ftipendia merentiu copia,undeetiam
praedonumexercitus feruntimpleti. Cum in Creta
eTet Dorilas , forte fortuna bellum obortum eft
Gnoffiis adverms Gortynios. Dorilas a Gnoffiis
Dux creatus, bellum celeriter & fliciter confcit,
imiique eft adfe&us honoribus.Strabo, lib.io.p.477.
Cumque Paulo poft cognovifit,SinopeEvcrgetemdolofmiliarium necatum, eique uxorem&liberos icceffifl: de rebus iftis abjecb omni (pe,
Gnffi


MITHRIDATES V.
Gnoffifbdit. Id. ibid. Mortem Mithridatis V. fie
narrtJuftinus: Mitbridtes quoque repenti na morte inteneptuSyfilium, qui tf ipfe Mithridates diBus ejlreliquit. b. 37. cap. 1. Nomen uxoris Mithridatis V.
ignoratur.
Mithridates duos mafeulos reliquit; Mithridatem, qui poft eumregnavit, & Anonymum, quem
trater neeavit, Filias quinqu: Laodicen majorem,
quae Mithridati fratri nupfit;Laodicem minorem,
Ariarathis VI. Cappadocias Regis, uxoren; Roxanem innuptam, fratris juffii anno aetatis 40. venenum bibere coacbm, ne in Luculi manus ineideret j
Statiram, quae ut & Roxana bror , eamdemque ob
cauam a fratre brbere jufleft venenunr.Nyflm
denique, quae, captis Cabiris, in Luculli poteftatem
venit ; id vita donata eft.
Rgnavit Mithridates annos circiter quatuor &
triginta, cum (ut exejusHiftoriacolligitur,)mortuus fit circa annum V. . 631.

NUM-

MITHRIDATES V.
N VMM US MITHK IDA TIS .

ei

Ex Cimelio Card, Maxima


Caput diadematum Regis ex averfapartefigura barbata
fians, capte modio infignito, tf Divinitauspalito amifa, dextra aquilamjmijlrafceptrum tranjverfumger'ltcumEp'igrapbe: BASMEilZ MIOPlAATOY
E T E P E T ; area litterve numerales ,
ideji annovft.5 infra monogramma.
MIthridates V. Mithridatis Eupatoris pater, a
Strabone & ab Appiano indigitatur E E T H S ; de quo Geographus ait lib.io.p.477- ^
Tw Mfyic*T8 tS Eveysm <p<W,ARCHELAUS UNUS EX
AMICIS MITHRIDATIS EVERGETIS. Appianusvero
in Mithrid. p. 176. BcttnAus ilo'vra Me'SccTfie 0 EueyTri
brkXtiaiv. VOCABATUR MITHRIDATES EVERGETES PONTI REX. Apprime igitur illos Scriptoresilluftrat nummus hic argenteus tetradrachmalis, in
quo illud cognomen exaratum legitur
Necfolus ille Mithridates inter Reges TO Y fibi cognomen aumfit. Ante ipfm Ptoleraaeus . /Egypti Rex.idem fibi arrogaverat. lmo

62
MITHRIDATES V.
& VI. hujus Regni Princeps Philometoris frater,
quem alii per ludmrium appellavere.
Antiochus VlLRex SyriapudPorphyrium inEuiebio, illam quoque denominationem fibi vindicat,uc
omnia ejus numimata teftantur. Sed an omnibus iis
Regibus tribuenda fit, ut i E N E F 1 S efl denotarent: an potius populis, a quibus in memoriam
beneficiorum fuerit indita?
Litterse numerales , annum yEra,qua Pond
Reges poftrecuperatum aMithridate II. regnum,
& quidem fine tributo, ufi font, 173. indicant. Hi repondentanno V.C. 621. SiquidemilliusEpochx initium aflignavimus anno 448. quo, permiflu Antigoni inter Alexandri Duces ^wwa'rs, paterno
principatu potitus eft ille Mithridates Ariobarzanis
filiusj unde a Luciano Gifles eft appellatus.
Quaenam fit ilia ftans figura modio,ceu calatho ornata,inpicienti iatis patet. Nemo enim in Deorum
Hiftoria tantier veriatus eft, qui earn ftatim ad Serapin non revocet. Sed cur alter tanquam Jupiter,
Aquilam huic Deo acram dextra iftineat, baud
idem; & ad Sinopesurbis annales recurrat, neceiTe
eft.
Sinope,urbs fuit PontiAfiatici, de qua Stephanus,
huquxvesxTii , SINOPE URBS PONTI CE
LEBERRIMA & quidem vetuftiflma. Omllontx.
Urbs antiquafuit Ponti clbrta Sinopes.
Ptolemaeus autem Soter ^gyptiilmpcrii fundator,Alexandriam Templis cum exornaret, & ea de
dicare vellet,omnioadmonitus eft ut ex Ponto Dei
ftatuam aiferri curaret , cujus rei curam Timotheo
com

MITHRIDATES. V.

commifit, teile Tcito, Ub.Hit. ..Timotheus, qugefitis,quiinPontum meaTent, cognocit urbem illic
Sinopem, necproculTemplum vetere inter accolas
fma Iovis Ditis.
Jovis ergo illa ftatua figuram exhibet,Aquilse ipii
crae ymbolo infignitam. Nunc audiamus Plutarchum de ifta Ptolemad Hiftoria diflrentern in Jfide
&Ofiride. Cum,inquit,Rexille Legatos Sinopem
mifiit,a SydrothemidePontiRege ftatuam dono
accept Jupiter. Ahefyafysmi xcpifais To 7toc Atyv
TtrioK ovofjuc rtsTeKbrwos iwripwro rwEttfttttn/, Allatus
Alexandriam,Serapidis nomen, quo Mgyptii
officium, invenir.
Sinopites hunc Deum emper venerantes, etil ejus
ftatuamRexAlexandriam amandaflet,illius figuram
innummiscumJovis,tumSerapidis infignia geftantem exhibuerunt,ut videre et in noftroColoniarum
libro. Nihil mirum igitur,fi cumAquilajovis & calathoSerapidis fymbolo in hoc Mithridatis Evergetis
tetradrachmali argnteo numimace prodeat.
Sui juris erant Sinopites,& ub Reipublicae forma
degebant,cum MithridateslV.eos Imperio uo fubjicerc decrevit. Sed defccit in conatu; felicior hujus liusPharnaces tandem illorum urbem expugnavit:
Mithridates ejus ucceflbr earn obdion partim dcftrufcam reparavit,regiamque fecit, in qua natus et
liMithridatesEupator,& ipe mortuus eft acipultus.TantoigiturRegideioptime mrito nummos
uos jure dedicarunt Sinopites.

Mb

64

MITHRIDATES, XI.
.

MITHRIDATES

XL

WTHRmms evpatdr
KEXPNTI,

^ ^
'
* ; r; ' N

MITHRIDATES VLoccifo patre,Pont


Regnumadeptuseft,cumtantum natus eP
it annos n.ex Sirabone lib. lo.pag. 477. annos
vero ia. ex Eutropio lib. 4. cum enim 13. annorum ado*
lecens rcgnum accepiTet. Memnon apud Photium
pag.727.

MITHRIDATES Vi.

er

/.727. Hujus fturam magnitudinem etiam cceleftia


oifcenta praedixerunt. Nam & quo genitus eft anno,
& eo,quo regnare primum ccepit,tella cometes per
utrumquetempus,zJ<?/,&M? eptuaginta diebus ita luxit, ut cl um omne conflagrare videretur.
Nam & magnitudine fiii quartam partem cli occu
paverat,& flgore iiii iolis nitorem vicerat;& cum 0riretur, occumberetque, quatuor patium horarum
eonfumebat. Juflin. lib. 37. cap. 1.
Puertutoruminfdiaspaffuseft, qui eumferoequo impoitum equitare jacularique cogebant Qui
conatuscumeosfflliflnt, veneno eumappetivere. Quod metuens, antidota epius bibit, & ita l adverfus infidias, exquiiitis tutioribus remediiSjftagnavit. Id.ib. Cum eoenutritus fuit Dor ylaiis Philetasri
filias, ejus, qui frater fuit Dorylaiiffiusductoris, dc
quo iupra diximus. Strab.pag.478.
TimensdeindeMithridates, neinimici, quod ve
neno non potuerant, ferro peragerent, venandi ftudium finxit, quod per iptem annos neque urbis,neque r uriste&o ufas eft; idperfilvasvagatus,diverfismontiumregionibuspernoabat, ignaris omni
bus,quibus effet locis,auetus feras curfu aut fugare,
autperiqui , cum quibufdam etiam viribus congredi;
Quibus rebus & infidias vitavit, & corpus ad
omnem virtutis patientiam duravit.JuflJib.^.cap.z.
Adregni deinde adminiftrationem cum acceffiP
fet, ad casdes propenfiffimus fuit, uqueadeo,utma-r
trem ipim regni conortem a ptre deftinatam,dum
carcere vincbm tenet, violentia ifta ut temporis diuturnitate confcit, fratem etiam necavit.
Memnon
apudbotium cap. 3.
Pars II.

Poftea

66

MITHRDATES VI.

Poftea deaugcndo regno cogitavit. ItaqueScythas invictos antea,qui Sopyriona,AlexandriMDucem, cumtrigintamillibusarmatorum deleverant,
quiCyrum,Perarum Regem,cum ducentis millibus
trucidaverant, qui PhilippumMacedonemfugaverant, ingenti felicitate perdomuit. Jujlin. hb. 37. . z.
Hi erant ib Scituro & Palaco ejus filio ac fratribus,
Strab. lib. 7. p. 309. Scythas ad Meotidem paludcm
indeque ad Colchos uque devi&os a Mithridate re->
fert Strabo,//. jo.pag. ftf.
ltaque Boiphori Regno potitus eft, & dominium
Periide,qui mm illud tenebat ultro iibi concedente.
Strabo lib. 7. p. 309. Bello deinde fiibegit Reges circa
Phafin uque ad climata trans Caucafum. Quamob*
rem cummagis confilia ejus fiiipecbhaberent Ro
mani, Senatus - Coniltum fcerunt, ut paterna Re
gibus Scytharum rgna reftitueret. At is moderate
quidem mandatisobicutuseft. Memn.ibid.cap.32.
Mithridates Romam Legatos miit cum magna pe
cuniae vi,ut Senatum largitione corrumperet. Qupd
animadvertens SaturninusTribunus PlebiSjOrini
Senatorio inimiciffimus, prseclaram occafionem adveris eos nafcum f efl exiftimans, magna legationem contumelia affecit. Senatorii Legatos adveris
eum juvantes, conjuncbm iam ipfis operam offrunt, litemqueSaturnino ipfdeillata injuria intenduntQua occafione ob violataLegatorum jura,qua;
Romanis icro(anfca imper funt habita, in prasfns
vitae difcrimen Saturninus adduftus,a Populo ta
rnen praeter omnem pemliberatuseft.
Potentia magna auftusMithridates,CoIchidem fibi
fub-

MITHRIDAT.ES. VI.
67
fb)ecit,& PontiRegni limites extendit fpra Pharnaciam & Trapezuntcm, quo loco int Tibareni &
Chalctei uque ad parvamArmeniam; quas regiones
tum obtinebant Reguli quidam, inter quos unus Aiv
tipater, Siides nomine, dominium ultra Mithridati
ceffit. Strab. lib. \z.pag. 5-55'.
Cum deAfia invadenda trahret,tacitus cum quibuiam amicis regno profcfcus, univeram, nemine
lciente,pervagatus eft,omniumque urbium iitum ac
regiones cognovit. lndeithyniamtranicendit,&
quafi dominusAiiae,opportunaqua?q; vi&oriae (
metatus eft. Poft haec inregnum,cumjamperiii
crederetur, reverfus eft, invento prvulo filio, quem
per abintiam ejusLaodice (bror uxorque enixa fbe
rat. Sed inter gratulationem adventus (iii, &filii geniti,veneno periclitatus eft.Siquidem baodice fbror,
cum periii eum crederet, in concubitus amicorum
projecb, quafi admilium facinus majore celerete*
gere poffet, venenum advenienti paravitQupd cum
ex ancillaMithridates cognovifTet, facinus in autores vindicavit. Juftin. lib. 37. cap. 3.
Hieme deinde imminente, non in convivio, fed
in campo i non in vacationibus,fd in exercitationibus, nee inter fodales, fed inter qualcs, aut equo,
autcuriu,aut viribus contendebat. Exercitum iu
umadparem laborispatientiamquotidiana exercitatione durabatjatqueita invifcusipiinexpugnabilemexcrcitumfecerat. Id. cap. 4.
Inita deinde cum Nicomedeibcietate, Paphlagoniam invadit, viebmque cum iocio dividit Quam
cum tencri a RegibusSenatui nuntiatum efet,LcgaEa
tos

68

MITHRIDATES

VI.

tos ad utrumquemifit, quigentemrefiitui in prifiwum


fiatumjuberent. Mithridates, cum f jam parcm magnitudini Romanorum crederct, fuperbo refponfo,
hereditriumpatrifuo regnwn obvenie repondit: mirariquefe, quod qua ei relata controverfia non fuerit,bi
referatur.Nec territus minisGalatiam quoque occupat.Nicomedes quoniam i tueri jure non potuerat,
jujioKegiredduurum repondit. Atque ita filium fiium
mutato nomine Pylaemenem PaphlagonumRegum
nomine appellat, &quafiftirpi regia* reddidiit regnum,flib nomine texit. Sic Ludibrio habiti Lega
ti, Romam revertuntur. Id. ibid.
Mithridates parricidia nece uxoris aupicatus, iororis alterius Laodices filios, cujus virm Ariarathem,
RegemCappadocia?,<y^^/ in belloAriftonici occifusfuerat, perGordium infidiis occiderat,tollendos
ftatuit; nihil atum morte patris exiitimans, fi adolefcentes patemum regnum, cujus ille cupiditate flagrabat,occupaflent.Igitur dum in his cogitationibus
veritur, interim NicomGdes Fbikpator, RexBithyniae , vacuam morte Regis Cappadociam invadit.
Quod cum nuntiatumMithridati fuiit, per fimulationem pietatis , auxilia irori ad expellendum CappadociaNicomedem,mittit. Sed jamLaodice per pacb'onem f Nicomedi in rnatrimonium tradiderat.
Quod agre frens Mithridates, prafidia Nicomedis
Cappadocia expellit,regnumq; ororis filio reftituit :
egregium prorfusfcbm,ni ibfcutairaus eflt. Siquidem inter je&ismenfibus, fimulat, & Gordium,
quominiftrouusinAriarathe interfiriendo ferar,
reftituerejnpatriam. velle; iperans, fi obfifteret adoleicens

MITHRIDATES Vf.
69
lefcens caufs belli futuras; aut, f permitteret, per
cundem filium,tollipofl,p'er quem interfcerat patrem. Juflin.lib.3%.cap.i.
Quod ubiAriarathes junior moliri cognovit,graviter ferens interfefcorem patris per avunculum potiC
fimum ab exilio revocari, ingentem exercicum contrahiclgitur cum in aciem eduxilt Mithridates peditumodtogintamillia, equitum decern millia, currus flcatosD.C.necAriarathi , auxiliaribus finidmis
regibus,minores copias efent;incertum belli timens,
conilia ad infidias transfert, ollicitatoque juvene ad
colloquium^ urn frrum occultatum inter faicias gereret,fcrutatoriabAriarathe, regio more miflb , curioiius imum ventrem pertratanti,ait,ciroem,w ali
ud telum nvemret,quam qucrever, atq; ita riu prote&is
infidiis, evocatumabamicis, velutad icretum irmonem, infpe&ante utroque exercitu,interficit Id.
ibid.im manu obtruncavit; Memnon.apudfhotxap. 32.
pag.727. Regnumque Cappadocias ofto annorumfiHo,impofito Ariarathis nomine,additoque ei reftore
Gordio, tradidit. Id. ibid.
Cappadoces crudelitate ac libdine Prefetorum
vexati,aMithridatedeficiunt,fratremque Regis, &
ipimAriarathem nomine, abAia, ubieducabatur,
revocant ; cum quo Mithridates prselium rnovt;
victumqueCappadocize regno expellit. Nee multo
poftadolecens, ex segrkudine colle&a infirmitate,
decedit. Pofthujus mortemNicomedes timens,ne
Mithridates acceffione Cappadocia?, etiam Bithyniam finitimam invaderet,fubornatpuer eximiae pul-,
chritudinis, quafiAriarathes tres,non duosfiliosgenuifletj qui aSenatuRomano paternum regnum peE 3
teret.

7o

MITHRIDATES VI.

teret. Uxorem quoqueLaodicenRomammittit,ad


teftimonium exAriarathe uceptorumfilior.Qupd
ubi Mithridates cognovit, & ipf pari impudentia
GordiuraRomam mittit, quiSenatuiaifereret,/wg cut CappadociiS regnunuradiderat, ex to Ariarathe
genitwn, qui bello Arifionici auxilia Romanis ferens
cecidiet.
Sed Senatus,ft udioRegum intelleo, aliena regna
flfs nominibusfrantium, & MithridatiCappadociam, &Nicomedi, ad folatium ejus, Paphlagoniam
ademit. Ac ne contumelia regnum foret ademptum,
illis quoddaretur,uterque Poptilus librtate donatus elt, Juflin. lib. 38. . .Tune Pylasmeni Paphlagoniareituta eft.
Paphlagoniam Pylsmenes Rex amicus Populo
Romano tenuit,aepe ex eapulfus, regno a nobis eft
reftitutus; quo mortuo, Provincia Paphlagonibus
impoita eft. Ita Sextus Rufus in Breviar. Hi. . .
Romani ratione foederis & initae cum Cappadocibus amicitiae iis permifert, cum genus defciffetregium,ut libere fuis viverent legibus. Strabol 12.^.540.
Hi autem, miis Legatis, libertatem repudiarunt,
ut quamfibi dicerent eireintolerabilem,Regemque
fibi dari poftulaveruntRomani mirati homines elle,
qui adeo de librtate animum deipondiflnt,permierunt eis, ut de ipfbrum corpore Regem fuis quem
veUent,fiifFragis crearent. Ita Rex ab iis fafcuseft
- >lrior2/2e/i(ii.;ii/.GordiusProrexcreatusaMithridare, ideo,quod amicus ejus e(Tet,nonobtinuit.J/i./.
38. . f. Porro regnum invafit. Tum Sylla cum finita
Praetura pra;eet Ciliciae,LegatusinCappadociam
mit-

MITHRIDATES. VI.
71
mittiturpeciob expeditions titulo, ad Ariobarzaneminregnu reducendu,revera ut multa molientem
Mithridatem Imperiumque & vires adjungentem
haud minores, quam eint przefntes, reprimeret.
Copias haud magnas adduxeraticuSylla/dprompta uus opera bciorum, magno numero iporum
Cappadocum, majori Armeniorum,qui Gordio fup
petias venerantjinterfto ejecit eum, & Ariobarza
nem appellavit Regem. ktarch. in Sylla.pag. 4^3.
MithridatesTigranemArmeniaRegem mire ad ib
eietatem Romani belli,quod olim meditabatur, pellicere cupiebat. Nihil igitur de offena Romanorum
entientem , per Gordiumimpellit,ut Ariobarzani
egni admodum,bellum inferat; & ne quis dolus fub
ene videretur, filiam liam ei Cleopatraminmatri
moni urn tradii. Juflin. lib. 38. cap. 3.
Mithridates &Bagoas aTigraneDuces miffi inCap
padociam venerunt, pulbque Ariobarzane, quem
Romani Regem conftkuerant,AriarathemM/rn/
sfil'ium in id regnum deduxerunt. Appian. Mithrid.p.
176. Atqueita per Tigranem rurfiis Cappadocia ju
ris efie Mithridatis cepit. Juin. hb. 38. cap. 3.
Eodem fre tempore, mortuo NicomedePhilopatore Bithynias Rege, cum illi duo eTent filii,Socrates
cognomine Creus, major & minor Nicomedes ex
Nyia, iique de regno una contenderent, Senatus
hunc Bithyniae Regem conftituit. MithridatesSocra
tem contra fratrem inftigat, illi opponit Memn.pag.
730. & cum exercitu mifit, qui regnum hoc fibi uir
\)W\t.Appian.pag. 176.

Nicomedes regno pulas ipplex Romam venit


E4
decre

MITHRIDATES

decretumque eil inSenatu,utNicomedes& Ariobarzanes in regna fu reitituerentur.Legatio ad hoc


mii eft, cujus Manius Aquilius Princeps erat,juffiqueadjutare L.Caffio, qui Aam Pergamenam obtinebat cum exercitu exiguo, & hocipfoMithridate.
Verum is propter controverlim jus Cappadoci &
ablatam fibi nuperab ipfis Romanis Phrygiam,nihil
juvit. Id. p. 177. Licet ipi in oratione memoret,Gappadocia Ariarathem iilium eduum, quam jure
gentium viclror occupaverat, & Regem Bithyniae
Chrejlum a fe in gratiam Romanorum occiimfiii
aTeveret. Jufim.lib. 38. cap. f.
Caffius & Manius cum Caffiano milite, aliifque
contracts exGallo-GraeciaPhrygiaque copiisredux -runt Nicomedem inBithyniam, Ariobarzanem
inCappadociam.Moxque ambobus iuadebant,ut vi*cinamMithridatis ditionem vexando, materiam bel
li quererent,oftentantes ipem auxilii. Neuter tarnen
vicinum tarn potentem laceflre armis aus eft:
Sed urgentibus Legatis, Nicomedes,qui magnam
pecunia pro reftitutioneDucibus,& ipfis Legatis ex
pacto debebat, magnam etiam alias a Romanis Afiaticisaduiiiram,qua; tum repetebatur,invitus inditonem Mithridatis irrupit, & ufque ad Ameftrim
urbem populatus eft,nemine vetante occurrenteve:
Nam Mithridates, quamvis paratas haberet copias,
tarnen cedebat, ut multas juftaque cauis belli haberet. Appian. de Mithrid.pag. 177.
UbiNicomedes cum magna praeda domum rediit,
Pelopidam mifitMithridates ad Romanos DucesLegatoique,non ignarus, ipfos bellu appetere & incurfionis

MITH-RIDATES VI.
73
fionis ejus cauimfiii: diffimulabattamen,captans
plures honeftioreique futuri belli caulas , fuam ac
paternam amiciriam commemorans,de injuriis a Nicomedeillatis conqueftus eft. Idib. Legatis vero Nicomeds culpa in Mithridatem rejicientibus, Roma
ni reponderunt,neque placer fibiMithridatem mo
letari a Nicomede,neque ut Nicomedi bellum infrretur, pa(furos.HEC prolocuti Pelopidam,volentem
id re^onfumutparumidoneumcoarguere, dimiierunt e confiitorio. la.pig. 179.
itaque Mithridates , ut aperte laefas a Romanis,
mifitcum magna manu filium Ariarathem adoccupandu regnuCappadocie,qui mox,Ariobarzane pulfo,ibi regnavit.Atque iterurn Pelopidas ad DucesLegatoque Romanos proficicijubet, utdenotaret, c
de Ulis ad Senatum mifTe queftum,&,utadcauam
dicendam Romas adelient, nuntiaret,neverquicquam
abique communiSenatusPopuliqueRomani decreto
inciperent./(/.///.Qupniamautem via eftinflentior
Pelopidas oratiOjLegati juflferuntMithridatem abftinere a Nicomede&Gappadocia ; fibi enim curas fore
ut mox in earn reftituaturAriobarzanes : Pelopidam
autem e caftris excedere,& niiRex jufl faciat,haud
redire amplius julerunt. Atque cum tali reponlo
Orator Mithridatisdimius eft. Id. pag. i8r.
Interim non expebata de tanto bclloSenatus aut
Populi Romani fntentia, colligebaturexercitus e
Bithynia, Cappadocia, Paphlagonia, Gallo-Gracia.
Ut vero&propiusL.Caffii exercitus,cum quoAfam
obtinebat,atisinftrucbis eft, & auxilia convenere omnia,diviis copiis, Caius caftra metatus eft in con
E
finio,

74

MITHRIDATES VI.

finio Bithynias, Gallo-Graeciaeque. Manius,qua traitfitus patebat Mithridati in Bithyniara ; terti us D ux


(^XOppiusin finibus Cappadociaecumquadragenis
peditum equitumque millibus.Habebant & claifem,
eui Minucius Rufus & C. Popilius praerant, ad oris
Pond eulodiam: juvabateos &Nicomedes cum pe
ditum quinquaginta,equitum ix millibus. Idjbid.
Mithridatesinexercitu proprio habebat 2^0000
peditum^.0000 equitum,3oo naves tetas,ioo dicrota, & alium apparatumpro rationetam numerofe
militiae. Praeerant autem his copiis Neoptolemus &
ArchelaSjduofratres; &ipie Rex per i adminilrabat plurima. Inter auxilia vero Arcathias ipius
filius adduxerat ex Armenia minore decern millia
equitum. Dorylas phalangitis prerat. Crteras
130 flcatis curribus.Tantus fuit utrinque apparatus,
cum primum moverunt contra i invicem Romani
&Mithridates circa 170. Olympiadem. Id. ibid.
Ut vero ad Amnium fluvium in latis campis conipexeruntfNicomedes &DucesMithridatis, inftruxerunt acies: Nicomedes omnes lios,Neoptolemus
&Archelas expeditos tantum; & quits Arcathia:
& curras aliquot; namPhalanxadhuc erat in itinere.
Eminebat campis axoiis tumulus , quem paucis eo
miffisoccparant, ne circumvenirentur a Bithynis
numero longe fuperantibus: ex quo iios depulos videns Neoptolemus, tanto magis circunventionem
metuens,fftinusiccurrit,accito fimul Arcathia. Id
animadvertens Nicomedes occurrit, moxq; cruentum certamen comiffiimeft.TandemBithynus connixus, hoftes propulbs fgbat , doee Archelas a
i dextro

MITHRIDATES VI.

75

dextro cornu eor tranfcurrens,pericutores invait; quibus mox m eu converts cedebatpaulatim, ut


Neoptolemus fuispoflet f e fuga recipere. Quod
ubi ftum cogitavit,ad pugnam revertit.Tum vero
imiffiinBithynos falcad currus magno mpetu, ali
os in duas,alios in plures partes lacerabant; quod ma
xime illos perterruit,dumvident dimidiatos viros (pi
rantes adhuc,aut in multa frufta dicerptos, aut artus pendentes a curribus; ut reedtate magis petaculi, qua pugna vieli turbarint metu ordines.
TurbatosArchaelas a fronte,Neoptolemus&Arcathias e fuga reverfi,a tergo aggreffi t. Uli in utroq;
obverf diu repugnaverunt:tdem poil magna fuor
lragem Nicomedes fugit cum reliquis in Paphlagoni ; cum PhalanxMithridatis ire interfuerit quidem
huicpradio. Venerunt&caflra inpoteftatem cum
pecuniis & captivorum magno numero;quos omnes
Mithridates benigne traatos dimifitdomumcum
viatico, ut apud boles pararet fibiopinionemcle^
mentis. Id.pag. 182.
TuncNicomedes propeManium caftra admovit.
Mithridates Scorobammontemaicendit,qui eft Bithynorum &Ponticorum cofinium. Hujusantecur(ores 100. quits Sarmat , cum forte offendiflent
8oo.Nicomedis quits, ceperunt ex eis aliquot,hos
Mithridates remifit in patriam cum viatico.Manium
retrocedentem Neoptolemus & Nemanes Armenius circa pirmumPachiu aiTecutihoraieptima,cum
abiiTet Nicomedes ad Caffium,cogerunt pugnare,
ducentem equitum quatuor millia,peditum vero decuplum;caefi(que decern millibus,trecentos vivos ce
perunt, quos fimiliter Mithridates ad i adduftos re

MITHRIDATES VT

mifit,captans favorem hoftium. Manius caftra quoque amiit ip,fugienq; adSangarium fluvium , noftu eum trajecit,& evafit inPergamum./wg.184.
Caffius, Nicomedeique, & caeteri,quotquotLegati
Romani aderant,moverunt caftra in Leontocephalen,quod eft Phrygian caftellum munitiffimum , ubi
novitiam tironum multitudinem collecbm ex opificibus,aut agricolis,aut plebe nfima, in armis exercebant,& novos exPhrygia dele&us fciebant;id cum
utriq; pigri eflent ad officium, noluerunt amplius facere negotium vins imbellibus; dimiffifq; omnibus
receirunt,CaffiusApameam cum fuiscopiis, NicomedesPergamum,Manius verfusRododum. Qux ubiaudieruntorisPonticuftodes, diperliint, clauftrisPonti & Nicomedis navibus Mithridati traditis. *
Id. ibid.
Cum autemMithridatis humanitas omnium irmonibuscelebraretur, ftatim unirerfe civitatescertatimiejus partibus adjunxerunt. Itaq; cerner erat
Legatos fingularum urbium decretis publicis eum
invitantes,Dmw#; ncServatorem appellantes. Adventuq; Regis cognito,cunH e civitatibus efFuii in vefte
candida ilium ingenti laetitia excipiebant Diod. Skid,
in Excerp. Valef.pag.401: Dominumque ac Patrcm,
Conrvatorem Afia;, Evium,Dionyiium,Nyfium,
Bromium,Bacchum nominantes. CiceroproFlacco.
Mithridates uno mpetu potitus totaNicomedis ditione, obibateam, civitatesconftituensatqueordinans. Appian.pag.183,. cumNicomedesinitaliami
fubduxiflet Memnon.cap.33. IngreflusdeindePhrygiamPopuliRomani cum ingenti exercitu. Lucius lib.
77. uiis eil Alexandri divenbrio' fuftum omen putans,

MITHRIDATES VT.
77
tans, f, ubi Alexander interquievt, pernouaretMithridates. Atque itaMyfiamAfiamqueRomanorum
Provincias recentes,percurrebat. Appian.pag.i^.
Miffisetiamcircumquaque fuis Ducibus, fubegitLyciam&Pamphyliam, aliaque uque adloniam. ld.pag.i$$. Paphlagoniamquoqueinvafit,pulfo exea Rege amico Populi Romani Pyla;mene. Eutrop. lib. f.
Athenionem Athenionis Peripatetici irva^gyptiafilium , Athenienfs Legatumad Mithridatem miierunt,qui inRegiorum amicorum numerum
receptus, litteris iiisad rerum novarum pem eos
erigebat. Athen&us lib. 5. cap. 13.
Laodieenes autem Lyci accolas adhuc refiftentes,ad quos (.XOppius cum equitibus & mercenario
milite le receperat, per praeconem ad mnia mi
fum invitavitMithridates,iis promictens fcuritatem,
fi Oppium ei dediderint ; qui , audito ,
ipumOppiumadduxerunt ad Michridatem, pracedentibus Liftoribusinludibrium. EumMichridates illsfiim & iolumm circumducebat, oftentans captivum DucemRomanum. Appian.pag. 184.
Praevalentibus perAfiamMichridatis partibus,cum
urbes omnes miro quodam mpetu deficerent a Ro
manis, Lesbii non iblum le ipibs Rcgi tradere conftituerunt, id eriam Aquilium, qui Mytilenas confugeratjibique ex morbo curabatur,Mithridati prodere.Itaq; leaos juvenes corporu robore praefttes, ad
ejus diverbri miirunt. Hi ffo fmul mpetu corrept Aquilium vinxere, rati, e pulcherrimum munus acMithridati gratiffimum oblaturos eTe.Verum
-4

.-:

ille>

78
MITHRIDATES Vt
ille,tametfi admodum juvenis,facinus heroicum aggrefliis eft: : prsventis enim a quibus abducendus
erat, mortem contumelia accrvilibus tormentis leYiorem ei arbitratus,manus fibi attulit. Diod. SicuU
in Excerpt. Valef.pag. 401.
Attamen contrarium icribunt iquentesScriptores.
Nee multo pot M. Aquilium Legationis hujus &
belli autorem praecipuum captum vinctumq; in AfinoRex circunwehebat, coa&um fuapte voce apud
fpeftatores proclamare i (.#>/./>84.
IdemqueManius longa nexus catena cumBaftarne quodam procero cubitos quinqu, pedes ab qui
t interdum trahebatur. Tandem hocPopuliRomani Legato verberibus atque omni iippliciorum ge
nere excruciatoPergami; Athen, utjupra.zu.rm\iquatuminosejus infiidit Mithridates, corruptelas
Jargitionum exprobrans Romano nomini. Appian*
pag.iu.> ;
Ordinatis deinde Satrapis adivit Magnefiam,
Ephefum &Mytilenem, hilariter exceptus ab omni
bus; Ephefiis etiam Romanorum effigies apud ipofitastollentibus. Id. ibid.
Eo fvore civitatum exceptus Mithridates , multum ibi auri argentique,ftuio veterumRegum, ma- .
gnumq; belli pparatum invenit, quibus inftrutus
debita civitatibus publica priyataq; remifit , & vacationem quinquennii conceffit. Jufi.lib.&capiS.
Ex Ionia revertens, cepit Stratoniceam, mulcbvitque pecunia, & impouit ei praeidium; ubi conpicatus formoim yirginem recepit in iium gyncu
MonimiamjPhilopsemenis filiam. GumMagnetibus
auteffi&Paphlagonibus byciique propter prsfidia
refiften-

MITHRIDATES VI.

refiftentibus bellum contnuabat. Appian. pag.


184talidefetorcsadMirihridatem mifrunt, ut in
Italiam adverfus Romanos adduceret copias i ita
enim facile conjun&is copiis pof Romanorum vi
res deturbari. Quibus ille refponfum dedit,duturum f copias in Italiam, poftquam Afiam fubegerit.
Bbliot. ibot. Cod. 244.
Dum haec Mithridates gerit, Romani, audita pri
ma ejus irruptione in Afiam, expeditionem contra
eum decernunt, quamvis domefticis alias iditionibus& bello focialidiftenti,Ltalis fere omnibus, aliis
poftalios deficientibus. Appian.pag.1s4. SedMithridatis reiponfone, Italis omnibus defpondentibus,
bellum feciale, five Marjicum, fopitum eft. Bibliot.
ibot.ut fupra.
Cum autem Provincias fortirenturConfules,Alia.
Cornelio Syllae obvenit, fimulque bellum Mithridaticum. Et cum deeflt pecunia,Senatus-Confltum
fafcum eft, ut venderetur quidquid Numa Pompilius fblemnibus Deorum fcris dicaverat.Tanta fuit in
fiimmaegeftate honoris publici ratio; & erant jam
quaedamhujus generis divendita; unde novem millia librarum auri confcerant : nec plus in tantum
bellum infmpfrunt. Ceterum Sylla diu fditionibus retentus eft. Appian.pag. 18T.
Quo temporeMithridates & contraRhodios plures
naves fbricavit, &Satrapis omnibus civitatumque
Magiftratibus fcripfit fcretas litteras, ut univerfi ad
cam diem trigefimam invaderent armis Romanos
ltalofque hofpites cum uxoribus, liberis, ceterifq; in-.
genuis domefticis, ltalici generis, &occiiosinfepul

go

MITHRIDATES VL

tosabjicerent, ut bona eorum partim Rgi , partim


percbribus cdrent: per prconem etiam interminatuseftmulcbm casibs ipelientibus , aut vivos
celantibus, premio propofito iis, qui latitantes coll
rent, pollicicus irvo libertatem, 1 1 herum occideret ;
<lebitori vero,creditoremnecantis,dimidium debita:
pecunia. His clam ad omnes mul criptis,ubi (batu
ta dies venit, varia calamitatum pecies erant per
Afiam. Appian.pag.i8 S
Epheii e Dianas templo, ab ipirum latuarum
complexu diftra&os interficiebant. Pergameni eos,
qui in andern Ecuiapii conugerant, cum nollent abfcedere,Statuis hrentes gittis configebant. Adramytteniabnatare conatos in mare perequendo necabant, fimulque infantes eorum fubmergebant.
Caunii, Antiocho devitto,attributiRhodiis& paulo
ante, Senatu Romano autore, juriuo redditi, Italos,
quiadfacratam ejus civitatis Curiam confiigerant,
ab ipis aris protraxerunt : caefiiq; prius in conlpe u
matrum inrntibus,ip(s deinde,& poftremo earum
maritos, interemerunt. . Tralliani ipfi quidem
neminem oeciderunt, fed Theophilum quendam
Paphlagonem,hom inem trucem,ex Dione inExcerpt.
Valef.pag.64}. qui in demConcordia; concluios tarn
immaniter contrucidavit , ut Statuas compleftentibusmanusamputaret. Appian.pag. 18 .
ApudMytilenos P.RutiliusRuf us exulans,crudelitatem Regis in togatos, fceos &ballium affumendo, homo Coniilaris vitavit. Cicero pro RabiriopoftuWy.Ejuimodi vero veftitus mutatione ufi & alii Ro
mani, ut imminens periculum ciugrent.AtbenJib.<) .
cap.

MITHRIDATES VI.

Si

cap. il . Occiorum autem hoc uno die numerus 80.


milliumfuit, Memnonic^. 33. & Valerio Maximo
lib.y.cap.non 140. millium, ut plaget Plutarcho in
Sylla, & Dioni Legat. 36.
Michridates in Coum tra jecit,ubi exceptus a libentibus, Aiexandri filium cum multis pecuniis in Coo
reli&um a Cleopatra avia & a Cois ibi deditum a
umpit, educavitque regie, & e theiuris Cleopatra;
magnas divitias , artificum opera egregia, gemmas, ,
mundum muliebrem, magnamque vim pecunias mifit inPontum. Appian.pagA%6. Judaeorum etiam 800.
talents Mithridatem abitulil a Judads Afiaticfs ad
tempi urn Hieroiblymitanum defrenda memorat.
Jofepbus lib; 14. pag. 12.
Interea Rhodii mnia portuque munierunt & inItruxerunt machinis, adjuvantibus nonnullis TelmitTenfibus & Lyciis, & quotquot kali evalrant ex
Afia,quiRhodi habebant receptaculum, in hifque L.
Caffius,ProconfulAfise.Adventante autem cum claC
iMithridate,iburbia dirueruntRhodii, ne holtibus
eflent uiui,naves quoque ad pugnam inftruxerunt,
al ias a fronte, alias a lateribus. Mithridates quinqueremecircum fuos volitansjuffit naves ordine longo
extendi in cornua,utremigio concitata; hofficascircumvenirent, pauciores numero.ld veriti Rhodii
paulatim cedebant , deinde verfisproris inportum
conmgerunt;quo firmato repagulis, a mcenibus pro
pugnando Regem arcebant Ule caftra metatus in
proximo, & epe portum expugnare fmftra aggreC
iis,expetabat terreftres copias exAfia, Appianpag.
186.
Poft multas velitatiunculas, propere ortum eft
Pars II.
'
F
acre

8z
M1THRIDATES. VI.
acre pralium,Mithridatepragravante propter iram
& miiltitudinem navium , Rhodiis vero arte naves
ejus circumvenientibus & ubvertentibus. Damagoras,claffisRhodiorum praefftus, pob olis occalim,
cum ix navibus, 2 y. regias adortus, duasex iis demerft, duas item a lias in Lyciam compulit, &nocte
in alto exah,reverfus eft. In quo certamine,navem
MithridatisfuoshortantisChia ociaper tumultum
impacbconcuffit,propequefuit, ut ipi Rexinhoftium manus veniret. Deinde terreitrcs copias ad
Mithridatem ex Aiia navigantes in onerariis & triremibus, turbo repentinus ad Rhodum tranfrerfus ap
pulit; quas turbatas adhuc tempetateque diiperis
aggreffiRhodii, partim ceperunt, partim perfrarunt, incenderuntque, & 4oo.captivos abduxerunt.
Ad extremum Mithridates , Sambuca machina &
icalis adurbis oppugnationem fruftra admotis, vi
ftus cum ignominia a Rhodo receffit. Appian,tbd.
pag. 187. cum Memnone cap. 33.
Obiffis deinde Patarislycr, Mithridates casde
bat in Latona? luco arbores ad machinas conftruendas,donecminaciibmnojufluseft abftinere a icris
arboribus: relicbque ad bellum in Lycia continu
andumPelopida, Archelaummiiitin Grciam, ut
fadendo cogendove quotquor poit tinttes, ad
partes fuas adduceret. Ipf pofthac pleraique curas
committens iis ducibus,deler.us habebat militum,
arma fabricabat,& oble&abatur i cumStratonicenfi Monima,ac pro tribunali idens cognoicebat cauis eorum, qui dicerentur infidiati ejus faluti, autres
novas moliti, aut quomodocumque in Romanos
proclives. Appian.pag. 188
;
Arche-

MITHRDATES VI.

Archelas Praefe&us Regis cum 120. millibus


equitum ac peditum inAchaiam prssmiffus,Athenas
ab Ariilione Athenienfi traditas accepit. Livius Hb,
78. Deindeprof&uscumclai & cibariis Delum,
quae ab Athenienfibus defecerat, & alia caftellaexpugnavit,ciefisque in s 20. millibus hominum,quorum plerique fuerant Itali, ca caftella Athenienfibus
attribuit,atquehis aliifque modis ja&ans & extollens res Mithridatis,eum populum amicum fociumque Regi reddidit. Pecunim quoque Apollini dica
tarn eDeio Athenienfibus mit, fimul miffis ad cuftodiam pecunia: duobus millibus militum, quorum
opera ufus Arition, tyrannum egitin patria, civibus
aliisoccifis propter fationem Romanam, aliisMithridati traditis. Appan.fag. 188. 189.
EodemtemporeMetrophanes ibmiiusa Mthrdatecum alia manumilitum,Eubo32amDemetriadiaMagnefiaeq; , quae civitates a fione regia abhorrebant,populabatur.QuemBruttiusSura,PretorisMacedonise Sextii Legatus, apidlutarchum, aggrefls
cum exiguis copiis navali pugna certavit, demeriq;
una nave magna,& una hemiola, omnes (ocios nava
les, qui in eis erant, occidit, infpecbnteMetrophane.
Illeterritus fugit;& quia ecdo vento navigateruttiusafequinonpoterat, Scyath expugnavit, quae
praedonu barbaror erat receptaculum. Qups in poteftatemredacbs,ervos in crucem egit,liberos mul&avitabciis manibus.IndeBasotiam petiit, auuP
que alus mille partim equitibus, partim peditibus , e
Macedonia profeftis, circa Chroneam cum Ariilio
ne &Archelao per continuum triduum dubioMarte
F2
con-

84.
MITHRIDATES VI.
conflicbtuseft: idpoftquamadhoftes upervenerunt Lacedmoniorum & Achaeorum auxilia, ratusi jamimparem, ealtramovitadPiraeum, quem
& ipum pot Archelas clafl occupavit. Appiart.
Ex filiis Mithridatis unus in Ponto &Bofphoro,
vctus regnum uque ad olitudines fuperMaeotim lacum,adverance nullo,obtinebat.AlterAriarathes in*
gentibus copiis Thraciam &Macedoniam infiftebat
ubigere. Alias oras domabant cum exercitibus Du
ces ejus,quorumArchelas Princeps clafl ferme totumobtinenspelagus, nfulas Cycladas inditionem
redigebat,aliafq;quotquotintraMaleampofitint,
ipamque tenebatEubasam. Flutarcb.inSyllaj>.4<$. Eretria quoque &Chalcis,adeoque totaEubaea, adMithridatis partes acceierunt. Memnon.cap.^
Tandem S ylia Mithridaticum bellum ortitus
Proconiilari poteftate cum quinqu legionibus &
cohortibus aliique in Graciam prof&us eft. Sedebat tune Pergami Mithridates, opes , dynaftias , &
dominatus amicis dipertiens. Memorant,quo tem
pore claTemSylIa abltalia olvit, in alus, quae agenti
PergamiMithridati oblata fuerunt miraculis, victoriam coronatam ; quae a Pergamenis fuperne demietebatur machinis, cum pene attingeret caput ejus,labefaQ:atam& delapam coronam in theatre ad blum
diffracbm, atque inde horrore populum, Mithridatem ingenti fil confternatione perculum , licet omniaei id temporis ex ententia procdrent, ilu
tarcb. in Syllapug. 4f8MoxSylla inGrajciam appulit, ftatimque pecuni
as

MITHRIDATES VI.

$f

as & auxilia commeatufque accerfvit ex iEtolia


& Thefllia. Ubi vero itis paratus vifus eft contra
Archelaum, tranfivit in Atticam , mii parte copiarum ad oppugnandum in urbeAriftionem. lpi rfca Piraeum petit, ubi Archelaiis intra muros i receperat; potque multas dimicationes, novisaMithridatecopiis receptis, Archelaiis extra mnia exiit;
fedrepulfiscopiis, ipifne intra urbem ibdu&us
eft. Appian.pag. 191. T im.
Jam hyems appetebat, cum ad Eleufinem caftra
metatus, fbflm a montibus ad mare profndam deduxit, ne facile incuriretur ab equitatu hoftium ;
cumquenavibusindigeret, Rhodummifit, quieas
accerirent. Rhodii,cum non poiTent mare,vagantibusMithridatis claffibus, ad auxilium frendum trajicere, Lucullum,unumexLegatisSyll, juflrunt
clam navigare inSyriam&Alexandriam J/>tfg.i$2.
IntereaArcathias,Mithridatis filius,cum exercitu
alioMacedoniam ingreius , paucos Romanos praefidio Provincias relios profligavit, iba&aquetota
Macedonia,&in Satrapas divif, ipi contraSyllam
profctus, in itinere circa Tiddseum, morbo praegravanteobiit. Id.pag.i93.
Sylla Athenas vehementiflma fame opprels
tandem cepit KalendisMartii. Ariftion in arcem confugit,inceniopriusOdeo,neexejus trabibus ad oppugnationem arcis pararet: Sylla urbem incendi
non paflis, in prazdam conceffitmiliti. Ariftio aquae
penuria tandem arcem dedere coatus , ultimo eft
iupplicioaffe&us. Id.pag.19s.
Urbe capta,Sylla Pirasunyn quo eratArchelas,
F 3
obedit;

S6
MITHRIDATES VT.
obldit; fed Romanis clalTe tum carentibus,Theflliam per Baeotos petiit,& circa Thermopylas recolligebat reliquias tum eorum,quos ipi inGneciam adduxerat, mm eorum,qui Dromichetae dutu eodem
vnrantAccerfiit& eos,quiArcathiamRegis filium
in Macedoniam icuti fuerant , manum recentiib
mam,nulliiqueipplementis egentem, &recentiorem etiam aliam , quam tum primum Mithridates
ibmiirat; nunquamenimeflbat copias mittere.
Id.pag. 196.
InexercituArchelai,erantTaxilesMithridatisDux,
qui ex Thracia &Macedonia 100. millia peditum &
10. equimm,currus flcatos 90.adduxerat,&ipfArchelas cum fuis; qui ambo, commiffis agminibus,
120. millia hominum iiib fignis habebant. SyllaL.
Hortenfio aiumpto, qui 6000. ex Italia icum adduxerat, cum fuis legionibus ne tertiam quidem par
tem hoftium numero adsquans, ad Chasroneam ta
rnen congreTus vitoriam conicutus eft,ca?fis millibusMithridaticis no.vel 100. ut in Livii Epitome ha
betur, Caftris autem aS yHa expugnatis,ad Chalcidem fugit Archelaus,cum non multo plus,quam deci es mille fuperftites eiTent. E Romanis primu quindecim viri defiderati funt ; poftea tarnen ex his duo
reverfi iunt,flib periifl crediri.'. 8-c5 199.
Mithridates, audita tanta clade, territus, ut par
erat, nihilominus novos deleus habuit ex omnibus
fibi iubje&is gentibus ; ratuiqae non defbre, quiibi
viftovel nunc vel per aliam occafionem ftruant infidias,omnes fufpeftos colligebat,priuiquam bellum
denuo crudeceret. ld.pag.200.
At priniu]mGallo.Gra;corumTetrarcbas,& quos
circa

MITHRIDATES Vi.
87
circa ihabebat in amicorum cohorte, & qui nondum erant fubdiri,omnes necavit cum liberis & uxoribus,exceptis tribus fuga irvatis. Horum alios inidiisoppreffit; alios una nocb peremit in convivio,
putans, neminem eorum in fide conftantem, fi Sylla
veniat: confilcatiique bonis eorum, in civitates induxit prafidia,& gentiSatrapamEumachum impofuit.
Eum mox Tetrarchas, qui evafrant , collecta ex agris manu clientum, ejecerunt cum fuisprafidiise
Gallo-Gnecia, ut Mithridates nihil exea gente reliquum habuerit,prasterpecuniam. Id.ibid.
Chiis quoque iratus jam inde ex quo navis eorum
imprudens in regiam impegerat, in navali contra
Rhodios pra;lio,primum publicavit bona civium,qui
adSyllam profugerant: deinde mifit,quiapud Chios
in factionem Romanaminquirerent.Poftremo Zeno
bias, (vel ut Memnon vult, Dorylaus} cum exercitu
eo appulius, quafi trajeurus in Graeciam, muros
Chiorum& munitiora loca nou ocupavit,additisque ad portas cuftodiis,cives in concionem vocatos,
arma &obfides, (electos optimatum liberos fibitradere compulit, quae omniaErythras confeffira mit.
Regiae deinde venerunt litterae duorum talentorum
millium mulcbm aChiis exigentes: ad quam folvendam ornamenta templorum&mundum muliebrem
confrrecoa&iint. ld.bd.&Memnon.cap.tf.
,
Zenobius vero cauitus, deefle aliquid jufto ponderi, in naves , foriiim viros , iorim mulieres ac
pueros imponendos curavit; &agris inter Ponticos
diviis,divulos;a patria miiros Chios in PontumEuxinum adMithridatem mifit. Appian.pag. soi.
F 4
At

8g

MITHRIDATES

VI,'

At Heraclienies, quibus cum Chiis amicida interceffit, Ponticas in tranfitu naves, qux captivos vehebant, adorti, ne refiftentes quidem ( non enim fat virium erat,) in urbem iiiam deduxere. Et tunc qui
dem large rebus neceflriis iuppeditatis, Chiotas refecerunt,potmodum vero, eximiis affecbs muneribus, eos in patriam reftituerunt. Menrn. ibid.
EphefiiZenobium cummilitibus accedentem juflerunt ad portam arma eponere, & cum paucis in ur
bem ingredi. Tulit hoc ille,& divertensadPhilopmenem patremMonimae a Mithridate adamatae,
quem Rex praefidem & cuftodem ei civitati reliquerat,per prasconem ad concionem evocavit Ephefios.
Qui nihil fuave ab eo expectantes, rem diitulerunt
in lequentem diem ; & nofcu congregati cohortatique e mutuo, Zenobium incarceremtrufumnecarunt, fimulque murisappofitoprasiido, multitudinem armatam centuriabant, fruges ex agris comportabant,&juventutemin fiia poteftate retinebant
Quibus auditis, Tralliani, , Meliopolitae,
& quidam alii, (in quibus Smyrnaei, Sardiani & Colophonii ab OroCioJik .t.a.numerantur) Chiorum
calamitate perterriti,Ephefiorum fiint exemplum
iibecui. Apfian.ibid,
Mithridates autem miflb contra decicentes exer citu, in vi receptos graviter eviebat, & mens ceterorum defecb'onem, civitates Graxas librtate donabatjdebitoribus remiffonem per praeconem pollicens,inquilinis vero jus civitatis, in cuiqueoppidOj & frvs libertatem : iperans fbre,quod accidit,
utobasrati inquiliniirvique hoc beneficio devin&,
poten


MITHRIDATES VI.

89

potentam fuam propugnarentacriter^/>/>M./>.2o2.


ntereaMynio &Philotimus Smyrna?i,Chithenes
&Aclepiodorus Lesbii,omnes familiares Regis ; AC
clepiodorus vero feratiam Duxaliqudo mercenariorum ejusmilitu, conpiraruntinMithridatem.
Cujus confpirationis Aclepiodorus ipefuit index,
& ut verbis fuisfidem pararet,effecit,utRexlec~fco
quodam tefcus Mynionemaudiret. ka proditisinfdiis, fcii conpirationis excruciati perierunt ; fed eademdiedemulasuicioubortaeft. Ut veroetiam
Pergameni 80. ob imiliaconGlia capti imt,& in aliis
civitatibusaliiplurimi. Scrutatores miit Rex circa
omnes populos, qui inimicos iium quique indican
do, fuftulerunt circiter 1600. homines. Accuatores
vero,non multo poft,autaSylla iint affe&i upplicio, aut fe iposinteremerunt, aut fugienti in Pontum Mithridati e adjunxerunt comits. Id. ibid.
Dum hase in Afia geruntur,Sylla ex diverfis locis
aeeepit, regionem, quam retro reliquerat, non mi
nore quam antea exercitu regio conculcari. Siquidem Dorylas, qui Chalcidem appulerat grandi
clafl, qua advexerat armatorum 80. millia,qui erant
in omnibus Mithridatis militibus optim exercitati
& inftrui: confeftim Basotiam ineurrit, atque ea ci
ra potitus,contendit Sylam ad dimicandum elicere,
lutarcb.in Sylla pag.f.
Dorylas duxitexercitumad Archela habentem
adhuc ex prioribus copiis reliqua decern millia.Sylla
vero cum eo adOrchomenum caftra contulit. Ut ve
ro viditadventantis equitatus multitudinem,multas
fflasper camp fdit,latas decern pedes,venientemFf
que

jo

MITHRIDATES VI

quex\rchcla excepit inftrucb acie.Romanis autem


contra tantum equitatumigniter pugnantibus,obequitans diu hortatus eft eos non ineminis:& cum ne
ic quidem proficeret, defiliit ab equo,&correpto
igno, procurrit inter duas acies cum atellitibus, da
mans: Siqusvos, milites,rogaverit^ubimm8)illam, Imferatorem verum,prodideritis,refpondete,pugnantem ad
Orchomenum. Tum Prasfe&i ejus, periculo moti, iiiccurrerunte iliis ordinibus: quospraepudoreiecuta
cetera multitudo, ceder cogit hoftem,qui modo
urgebatferociter.Atque ita fcro initio vicbriaeSylla ruriim afcenfo equo,laudabat milites ubique pra>
erts hortator,donec vicit egregie,Ccfis circiter ifooo
hoftium, quorum major pars fiicrant quits; hin
ter hos filius Archelai Diogenes cecidit ; pedites intra
caftra compulii funt. Appian.pag. 202
203.
Tum Sylla veritus, ne Archelas ie navibus adhuc
carentem rurim effugeretin Chalcidem,toto cam
po nournas ftationes dipofuit ; & iniequenti die ne
integro quidem ftadio procul abejuscaftrisfbim
duxit ; illo intra vallum iei continente. Quo maxime
tempore adhortatus eil exercitum,ut reliquias belliconficeret,hoftibus in conlpe&um prodire non fti
nentibus : fimulqueadoppugnationem uxit.IdAbid
Ira utrimque clainore ac mpetu coorto, multa edebantur militara fcinora.Jamque angulquemdam
valli convellebant Romani, icutis prote&i, cumbarbari id animad vertentes, circumfteterunt angulum,
ftrifcis gladiis propugnaturi cominus. Nec auiseil
quiquam irruere, donec Baiillus Tribunus legionis
primus infiliit&ftravit obvium.Tum vero univeris
exer-

MITHRIDATES. VI.

91

cxercitus concutus eft cum magna fuga ftrageque


barbarorum: dum alii cduntur in curfi,aliicompelluntur in lacum proximum, &imperitinatandi
preces fruftra efFundunt, non intellectas fuis percuf
iribus. Archelaus in paludem quandam f abdidit
nudus ; ubi cum dies duos,ut vult ilutar, in Sylla, vel
tres, dies utEutrJib. 5.delituiflt,naQ:usnaviculam,
trajecitChalcidem,& quidquid uiquamerat copiarum Mithridatis propere convocavit.Appmn.p. 203.
Sylla poftero dieTribunum corona donavit, &
aliis alia ddit dona militara : deinde aeotiam continuis def&ionibus nutantem diripuit ; tranfgreffuP
que in TheTaliam, hyemavit, Lucullum expe&ans
cum navibus. Et quia nihil compertihabebat de eo,
naves alias fabricavit. Id.pag. 204.
IntereaMarius &Cinna,Sylladnimici,illum in urbe
hoftem indicarunt ; & CinnaFlaccum miiit inAam
cum duabus legionibus, ut pro Sylla, jam hofte declarato, Provincias praeeflet,ac bellum contra Mithridatem gererec. Eum rei militaris impcritum comitatus eft unus ex Senatoribus Fimbria, vir non
contemnendae autoritatis apud milites. HiseBrundufio trans mare navigantibus, multas naves tempeftate confracbe funt,& praecurforias earum incendie
novus exercitus mbmiflus a Mithridate. Id. ibid.
Fimbria, casfo in Bithynia Flacco, & exercitu occupato, Imperator jamappellatus, civitatesfibiadjungens,Cyzicum venit. Mithridates filius,cumTaxile & Diophanto & Menandro dufcorum prasftantiffimis conjucbas, &magnoagmine inftmusFimbrias oceuravit. Cumque illi n umero militum longe
fupe-


S>a
MITHRIDATES VI.
fiiperiores cTent,detrimentain conflictuaccepitSed
cum ad flumen quoddam perventum eflt , quod utrumque exercitum dividebat, imbreiiibauroram
forte effufo,ex improvifo Fimbria flumen tranigref
lus, hoftes intentoriisfomnogravatositaoppreflit,
ut ne fntirent quidem; & magna ftrage edita, praefcftorum non multi & quits effugerunt. Metnnor1.cap.26.
Mithridates filius exAfia ad Miletopolim, indePergamum ad patrem, una cum equitum comitatu, ilvusevafit Fimbria vero ftationem Regis invadens,
ipumPergamoexpulit; urbeque capta, fiigientem
in Pitanem infcutus , obfeum ffla circumdare natus eft. Oro/,lib. 6. cap. 2.
Mithridates undique terra a Fimbria prefliis, cir
cumefuque, marerefpiciens, omnes contraxit &
accerfvitadleclaTes; eo, quod cum acri viro &viftore figna conferee dubitaretQupdadvertens Fim
bria,quiaclafle deficiebatur, mifitadLuculIum oratum ) claflm ut adduceret, fibi praefto effet ad
infftiiimum Populo Romano atque atrociffimum
omnium Regum capiendum. Et profcb cepilt,i
Lucullus civilibus dfcordiis curam Reipublicaj pnetuliflet ; eumque mari coarfcare objecta claTe voluiflt. Sed Lucullus non aucultansMithridati copiam
fcit mari elabendi, & Fimbria; deludendi exerci
tum. Flut, in LucuL pag. 49 3.
Mithridateigitur, concenfis navibus,Mytilenen
rugiente, Fimbria Provinciam obeundo mulcbbat,
racb'onemCappadocum & agros populabatur excludentium e mcenibus : lllienes autem oppugnati
abeconfugeruntad Syllam, qui tameniisiiccuri&enonipQtvit.Appi(w.p.2o5.
ln-

MITHRIDATES VL

93

IntereaLucullus primum circaLeonTroadis regiam claim iibito oblatam profligavit, iterumque


adTenedum. Plurarcb.inLucul.ibid.jupra.
Mithridates poftquam etiamad Orchomenum,
clademacceptamaudivit, reputans ex quoexercitum in Graciam miiit,tam muks tam cito defideratos,icrip(it Archeiao, ut fceret pacem quam hone
ftiffimis poitconditionrbus. Congreffi in mari (lint
circaDelum,ubi templumApollinis etExorus orationem Archelas,poftulavit aSylla, utexpeditione
relih Afiana & Pontica,ad bellum civile proficiceretur, Regem ei argenti, navium,militum, quantum
vellet prabiturum. Excipiens Sylla hortatuseft
eum, Mithridatem ut relinqueret, ipfe loco illius
regnaret, appellaturum i eum icium & amicum
Romanorum,fi claffem Regis fibi tradidift. Proditionem Archeiao deteftante, pacis tandem cum Re
ge ineundse leges a Sylla funt propofitae. PImurek
in Syllapag.4.66. His auditis Archelas continuo deducebat omnia praefidia: de ceteris conditionibus
cripfit Regi iuo. Appian.pag. 207.
His pa&is, digreflus Sylla tendit per Theiliam & Macedoniam ad Helleipontum,honorificeArchelaum iecum habens.Qui cum prope Lariflm periculoiiim in morbumincidilt, Sylla inhibitaprof&ione , non aliter fi quilpiam fuiseDucibus&
Praetoribus fiiiflet, curam ejus habuit quam maximam. Quod fupicionem auxit, haud bona fide ab
Archeiao adChaeroneam pugnatum fuifl. Plutarch,
in Sylla ibid, utfupra.
Cumque Legati aMithridate reverfi, cetera probarent,

94

MITHRIDATES VI.

barent, folam excipientes Paphlagoniam," Appian.


ibid&mvium traditionem,!Hutarcktbid. addiderunt
aequiores conditiones le impetraturos f uifle ab altero
Imperatore Fimbria.TumSylla mole le frens banc
collationem,repondit,&Fimbriam pnas daturum,
&f,quam primum attigerkAfam,viirum,num pa
ce an bello Mithridates opus habeat. Appian. ibid. Archelaiis a S yHa tarnen obtinuit,ut ipimet ad Mithridatemablegaretur. Plutarch. in Sylla pag.4.67.
Reverfs a Mithridate Archeiaus,apud Philippos
in Macedonia Syllae occurrit,omnia nuntians ex tententia efle,cupere autem ante omnia Mithridatem
ipfum con venire. Plut. mSylla ibid. Appian. ibid.
ltaque Sylla movita Cypilis, Mithridates a Pergamo, & congreffi iunt ad oppidum Troadis Dardanum. Habebat ibi Mithridates icum naves remigio
inftruftas 200. & terreftrium copiarum 20000. qui
ts 6000. & curruum flcatorum vim magnam.Syllam cohortes 4. & quits 200. comitabantur. Hoc
igitur in loco conventum eft ; ambobus cum exiguo
comitatuincampumprogreffis, inipecbnte utrimqueexercitu. Cum autem Sylhe Mithridates obviam veniflet, ac dextr porrexiilt, interroga vit eum
Sylla, acciperet-ne quibus conditionibuspepigerat
Archelaus pacem.Tacente primum Rege, multis
deinde querelis & criminationibus utrimque ja&atis, tandem iracundaSylla: orationeMithridates territus coninfit in leges pacis Archelao datas.
Leges pacis hae ferunt : Mithridates Romanis Aa
concdt, Bithynis Cappadocibus Reges prfint genti
les,
Mithridati mm Vomi regnum Jit confirmation.
Pecu-

MTHRIDATES VI

Peculiariter vero Sylla expdit triremes 83. M. talen*


ta, ad reditum, quem ij>fe Romam injiitutfet. Civitatibus apud Romanos baud tnoxa, quod ad Mitbridate?
defecerint. Atque ita Mithridaticum bellum ante
annos 4. cptum, ne integro quidem triennio,
Memnon. cap. 37. finitum eft. Sylla in Italiamremeavit, &Mithridates ad fa i recepit.
Sylla Curioni juffit, utNicomedemin Bithyniam, & in Cappadociam Ariobarzanem reducerct,
impofitoque tributo quinquennali Afia; Appiano
20000. talentorum, Hutarcbo autem fO. Murenam
ad ordinandas res in Afia cum duabus Fimbrianis
legionibus reliquit. Lucullus Murena: Quftor
fuit, ex Cicerone m Lucullo.
Mithridates in Pontum reveris, multas denuo>
gentes, qua propter res ejus adveras ab illo defcerant, fub poteftatem famredegit. Memn0n.cap.3j.
Colchi rebelles filium ejus Mithridatem fibi Regem
poftularunt: quo impetrato, ftatim redierunt fub
Imperium. Id Rex fipicatus f&um per ambitionem filii, vocatum ad i vinxit aureis compedibus,
nee multo port: necavit; egregia hujus opera uius
contra Fimbriam. Appian.pag. 214.
Adverius Boiphoranos autem claimparabat&
magnum exercitu, adeo, ut ob magnitudinem appa
ratus, mox exorta fit opinio, non in Boiphoranos,
fed in Romanos parari. Nam neque dum Ariobarzani folida Cappadocis poiTeffionem reddiderat,
retentis fibi locis quibufdam:& Archelaumfupe&i
habebat, quafi cum eflt in Graecia, plus quo in
con-

9
MITHRIDATES VI.
conditionibus pacis S concefrit. Quod ubi ille fenit, terrkusad Murenam fugit,eumque irritan
do, ut prior Mithridati arma inferret. Appian. ibid.
Archelaum ad Syllam defcie feribit Dio lib. 39.
Ad Syllam cum uxoreliberique fe contulii refert
Orofius lib. 6. cap. 2. Archelaum vero cum Mithridate & in poftremo bello,illius partes trenue admodum defendife narrt Memnon cap.36. Sed ei parum
fideiadhibendum.
Murena mox per Cappadociam invaft Comana,
urbem in regno illo maximam, & religiob opulentoque templo infignem, interfcitque nonnullos Mithridatis quits. Appian. ibid.
Ad Murenam Mithridates Legatos miit, qui,
cum ipi natione Graeci eTent , & vitas genere Philofphi, plus Regem culparunt, quam commendarunt. Memn.cap.^%.
CumqueLegati objicerent federa, negavit, le videreulla federa: nulla enimSylla conferipferat, fed
executione paftorum contentus,diceflrat.

locutusMurena confffim praedas agebat, & ne a fcris quidem pecuniis abtinens, hiberna habuit in
Cappadocia. Appian. ibid. Illius regreTum Ariobarzani magis confirmavit: & circa ingreTum regniMithridatis, urbemEcininam condidit. Memn.ibid.
Mithridates & ad Senatum & adSyllam mifit,qui
expoftularent de Murena. Appian. /.Murena vero
pro fe Legatos ad urbem amandavit. Memn. ibid.
Interim autem trajefco Haly flu vio magno,& tum
maxime imbribus tumido,40o. Mithridatis vicos ineurvit, nuquamoccurrente Rege, & expecbnte
Lega-

MITHRIDATES VI.
97
Legatorum reditum; atqueita refrtus praedain
PhrygiamGallo-Graciamquereverfuseft. Ubi Callidius propter querelasMithridatis ab urbe miTus
nullum quidemS. . ei obtulit;denuntiavit tarnen
omnibus audientibus jubere Senatum,ut a fcederato
Rege abftineat.His ditis moxin confpefcu aliorum,
eorum cum eo collocutus eft: nee Murena quicquam remiiit depriftina vehementia, tunc quoque
incurins fines Mithridatis. Appian. ibid.
Murenas non pauci dederunt confiliu,ut Sinopem
invadens, de regia ipia bellum moveret : ea enim ca
pta, facile etiam cetera in poteftatem ventura. At
Michridates, validis hac prsefidiis communita , ipc
bello gerendo rurfas ineubuit. MemnabidMithxiihr
tes aperto jam bello, (e peti exiftimans,Gordium juC
fit invadere vicos fintimos, lile mox jumenta multa
impedimentaque & tarn paganos (id eft rufticos)
quam milites comprehendit, & caftra ua Murenas
caftris in advera oppofuit. Pugna; vero neuter
ecit initium, doee Mithridates venit cum majore
exercitu,moxque circa fiuvium commiflum eft ma
gnum praelium. Appian.pag. 2if.
Ibi Rex vi tranfivit flumen, alias quoqueMurenam
longe uperans, qui in tumulum natura mnitum reugit Regis impetum, & inde per montanos callea
properavitinPhrygiam, mukis amiffis velin ruga,
vel in praelio.Haec tam preclara accelerataque&obiter parta victoria prsepeti fam vulgata,multos tranP
tulit adMithridatem, qui ex Cappadocia pulisomnibus Murena; prefidiis, &cricavkbellpotefi.Jovi,more patrio,in excelb monte,additoei cacumine
Pars 11.
Q
ex

9g
MITHRIDATES VI.
ex lignorum congerie, quae iuftineretvi&imas. Id.
ibid

CeterumSylla indignumceninte Mithridatem


fcederatum bello infftari/miifiis eft A. Gabinius,
qui ferio Mrense denuntiaret, abftineret arma a Re
ge, & Mithridatem cum Ariobarzane reduceret in
mutuam gratiam. In eo conventu Mithridates, ob-fidetradito Ariobarzani,fiIio quadrimulo , acceptaque parte Cappadocise, quatenus earn occuparat
praefidiis, non fine au&uario, convivium prsebuitomnibus,propofuitque certum auri pondus his , qui
bibacitate autedacitate, di&eriis, cantu, ceterifque
iolemnibus ludicris vincerent , cujus blus expers fu
it Gabinius. Atque itaicundumMithridaticum bel
lum anno tertio finitum eft. '... 216.
Mithridates otium natus,begit Bophorum, &
genti unum ex filiis Macharem Regem ddit. Inde
Achaeos aggreliiis Colchis fintimos , duabus partibus exercitus , partim infidiatorum dolo , partim
aperto Marte? atque etiam inclementia frigoris amiffis, domum reverius, in urbemmifit, qui leges
foederis conicriberent. Appian.pag. 216.
Ariobarzanesquoquemifit, fiVeiponte, fiveincitatus ab aliis, qui patres docerent, i non recepift
Cappadociam, & majorem ejus partem retiere Mi
thridatem, qui juflus a S ylia ceder Cappadocia,
ceffit. Id. fbid.

Rurfuique aliam legationcm mifit ad fcribendas le


ges foederis ; & quia defuncb jam Sylla,magiftratus
ea de re ad Senatum non retulerunt, Mithridates Tigranem generum iuborna\rit,ut Cappadociam invaderet,

MITHRDATES VI

deret: tarnen id commentum Romanos latuic.


Id.ibid.
i -;) .
.1 TigranesCappadociavelut indagine cinua, ut
nemopoiTeLevadere, ad crecenta millia hominum
abftraxitin Armeniam, & agros eis adincolendum
cum alliis attribute ubi primum Armenian regni dia.
demafibiimpoiuit, & oppidum Ttgranocertam a f "
denominavit,quafi dicas Tigranofolim.Appian.ibid.
L.Magius & L. Fannius ab exercicu profugi Mithridati i adjunxerunt, eique(airunt,utcumQ.
Sertorio, quiinHiipania tum contra Romanos ar
ma umperat, bcietatem belli paciceretur. Hos il.
le Legatos cum litteris adSertorium mifit,pecuniaiu
& naves ei ad bellum i prsebiturum promittens , viciflimque omnemAfiam, qua paulo ante , Romana
federe cum Sylla ifco, ceflerat, ab eo confirman fibi
poftulans. Cicero fro Lege Manil. ? in Verrem. i3lu
anh. in Seoro. Appian.pag.216.
Sertorius,cum adveniuentLegati,coacl:o confilio,
quoSenatum vocabat,Bithyniam &Cappadociam fi
occuparet Mithridates Rgi parre auuetas ,
quicquam adPopulumRomnum attinentes, eas fibi
non invidereak: fduskaqueincitur: Sertorius
Ducem & muites mifiiirum f pollicetur , Mithrida
tes autem tria millia talenrum cum 40. navibus ffe
prsebiturum promittit.P/r;/&rwr.Afiam, Paphla
goni &Gallo-Grcia, occupandas refrtAppanus,
/.217. Dux mittitur M. Marins ex Senatoribus exuli-*
bus,f/wr^autemVarius^/vrtm QuemRex in locu
Archelai, qui transfugerat, Ducem fecit. Cicero ibid
CuiduQS Lucios addit Confiliarios, Magium & Fan::',
G %
mum1

loo

MITHRIDATES VL

, quibus autoribus Mithridates tertium& ulti


mum bellum Romanis intulit, in quo totum amifit
imperium. Appian.pag. 217.
Mithridates igitur jam ante vires Romanas expertus, & belli fine caua repente mod nullam iperans
veniam, totus erat in apparatu, de umma rerum jafturus aleam , aeftatis reliqu & integram hyemem
confumfit materie caedenda, fabricandiiquenavibus
& armis. Id. ibid. Copias ad verum &juftumapparatum contraxit. Detraxit enim variam multitudinem, diiTonorum minas barbarorum, armorum inauratorum &gemmis diftintoruminftrumentum :
quod victoribus id praeda effet, non adderet tenentibus nerv os. Pro his gladios fbricavit more Roma
no, cutblidacompegit, atque exercitatorum habuit magis quam comptorum equorum deleftum.
Ad haze naves non deauratis tabernaculis, necbaJneis pellicum,& gynaciis delicatis adornatas, fed
armis, miffilibus telis opibuque comparavit refer
as. Plutarch, in Lucul.pag. 496.
Frumenti 200. medimnu Myriadas ad mare detulit. Auxilia prfto ei fuere praeter veteres copias,
Chalybes, Armenii, Scyth, Tauri, Achaei, Heniochi, Leucofyri, & qui circa Thermadontem fluvium terram colunt, quam vocant Amaionum : hase
acceiferunt in Afia pritonae potentias. Trans mare
vero in Europa Sarmatarum gentes, Bafilii, Jafyges quicumque, Coralli, Thracum item quaxumquelftrum flumen, & Rhodopen .ZEmumque mon
tes accolunt; & iniiper Bafterna; omnium hominum frtiffimi. A^ian. pag. 217.
Ineun-

MITHRIDATES VI.

Ineunte autem ver, decrfone ra'cb claffium,

Mithridates fcrificavit bellipotenti Jovi,more conietOv&Neptuno quadrigas alborumequorumin


altum demerfic ; atque ita properavit in PaphlagoniamDucibus exercitus / & Hermocratc. Id. ibid.
Peditum 120. ex Plut. 140. ex Appianoermt millia ad
Romanos ordinesmftmcbrum; equitum 16. millia,
praster currus flcatos 100. Sequebatur caftra & alia
turba magna eorum,qui vias muniebant,autdefrebant farciras, atque etiam negotiatorum. LnLucul.
fag. 496.
Poftquam ventum eft in Paphlagoniam, concionem habuitad milites multiloquam, turn de iis majoribus, turn def ipb,quod exigua regniPomaria in
immenfum auxiflet, nec unquampraeinsvi&usef
etaRomanis,quormore accuivitimmanem avaritiam & intemperantiam adeo, ut & ltaliam in frvitutem redegerint. Deinde tranfiit ad extollendas
fuas copias. His diftis irritato exercitu,invafit BithyTiiamaNico-mede nuperfine liberis defun&o, teftamento relicbm Romano Populo. Appian.pag.218.
Afia quoque,quod intolerandis malis aFeneratoribus &Publicanis Romanorum eflt opprefl,adHithridatem eft relapf. Mithridates c Mario a Sertorio Duce mib urbes aliquot cepit; eumque in illas
cum virgis & fcuribus inve&um Rex ipfe tanquam
majorem poteftatem & miniftri fpecie ultro fubfequebatur. Marius vero aliis libertatemdabat: aliis
cum imunitatem concederet, beneficio i facer id
"Sertoriidicebat. Fhtarch. inLucul. Sertor.pag. 497.
M. Cotta adPropontidem cum claftuendam &
ad Bithynia propugnando, L. vero Lucullus in Aha
G3
ad
-,

I0

MITHRIDATES. VI.

ad Michridatem periquendum mifli funt. , c.


39. Lucullus conicripta in Italia legione, in Aii cum
ea trajecit, ubi duas Fimbrianas & duas alias legio
nes accepit. lut. in Lucul.p.^. At Mithridates tum
alium in procinu habens exercitum frequentiimum,tum triremes4oo.Naviumque minorum,quas
penteconteres & cercuras vocitant, non exiguus erat
numerus. Diophantum etiamMitharum cum valida
manu,inCappadociamdimittit,ut praefidia inurbibus collocetj
Lucullus Pontum ingrediatur, occurrat, & progreiftim ejus intercludat. Ipe vero
200000.peditum iub vexilis apud f retinet,&i2ooo.
equitum, quos falcatifequunturcurrusi2o.neculla
machinarum omnis generis copia abeft. Concitato
igitur itinere perThemonitidem,Cappadociam&
Galati pergens,ad diem nonumBithyniam attingit.
Lucullus interim Cottam in Chalcedoniorum portu
ftationem habere jubet cum omni QhSk\Memn. c. 39.
Mithridatis autem claffis Heracleam praeterlegens ab ea non recipitur. Forum tarnen vnale rogantibus prasbent & commerciis, ut fieri bet,initis,
Archelaus copiarum navalium dudor, quem aliipar
us Regis reliqui dicum, Silenum &Satyrum,nobi3es ex Heraclea viros comprehendit, nec prius dimifit, quam periuafiiTet, ut quinqu triremibus ipium
in hoc cum Romanis bello adjuvarent,quoffto Romanorum inimicitiam PopulusHeraclienfis fibi conciliavit. Idem cap. 40.
M.Cotta multis nuntiantibusLucullum,ad venta
re, & jam in Phrygia caftra habere, exiitimans triin manibus tenere, ne conbrs
ejus

MITHRIDATES VI.
103
ejus Lucullus foret, cumMithridate dimicare matu
ravit. Flut, in LucuLp. 4.96. Marius & Eumachus Du
ces a Mithridate adverfs Lucullum mifli, magno
exercitu brevi congregato, cum P. Rutilio Cot Le
gato, apud Chalcedonem congreffi funt, eumquc
cum plurima exercitus ipfius parte caeciderunt.
haul. Orof.lib.6. cap.z. Pafternisltalorum pedites in
fugam vertentibus, & prolixam ftragem edentibus.
Memn.cap.41.
Romani undique Chalcedonemad Cottam confluxerunt ; quam urbem cum Rex peteret, Cotta negotiisbellicis minime afluetusnonprodiit; id claiis
ejus Prafe&us nomine Nudus, cum exercitus parte
campum occupavit, qua eratmuntiffimus,pulfusque inde refugitad portam Chalcedonis, laborioi
multa fpta fuperans, & in ipf porta comprefRo fuit
imul irruentium : quo fa&um eft, ut pericutores
nullum telum in eosfruftra mkterent. Ut vero por
ta cuftodes demierunt clathros pra metu, Nudum
& aliquot alios Prefectos fubduxerunt funibus, reliqui amicos inter & hoftes contrucidati funt, incaG
fum manus tendentes ad utrofque. Appian.p. i\%.
Mithridates utend fortuna ratus,eademdieclaf
fem ad portum admovit : praruptaque in ore porrus
catena frrea, quatuor hoftiles naves incendit, reliquas fxaginta ligatas ad puppes faru abftraxit, nee
Nudo prohibente, nee Cotta, qui fe continebant in
tra mnia. Defiderata funt Romanorum30oo. & in
his L.Manlius Senator. Id. p. 219. Prater 60. naves
cum viris,terra 4. peditum millia,Cottam amififTe refrt Plutarchus m Lucullopag. 496. Uno die mare &
G4
tei>

104

MITHRIDATES

VI.

terram cadaveribus Romanis caede oppleta fuiflc


narrt Memnon . M. in confliftu navali occifis,iv,
M. & D. captis, de pedeftri exercitu, V, M. ccc.
A
parte autem Mithridatis Bafterna; circiter XXX. ex
reliquamultitudinececiderunt ICCC. Memn.cap.$\.
Atque hoc fuit prariium ad Chalcedonem, quo
M. Aurelms Cotta Confu vi&us eft. Liv.lib.93. Cot
ta; res fic & terra marique calamitofe , vehementer
opes Regis & nomen auxerunt. Ciceropro Murena.
Hoc Mithridatis icceTu omnium animi frvilem in
modum concidere,fdLuullusad Sangarium fluviumcaftrahabens,cognitaea clade , percuUos militum nimos verbis erexit. Memnon. ibid.
.
GumArchelaus autem Mithridatis quondam in
BotiaPnef&us, quipoftdecivitabeo, & tunc in
praefidiis eratRomanis,fuo tantum conipe&u confirmaret Lucullum toto Ponti regno potiturum, negavit venatoribus e timidiorem eue, omiffis ris ut ad
vacua eorum luftra contenderet. Ita ftus movit in
Mithridatem. Pedites habebat joooo.equites z<q.
Ubi contmplame eft hoftes, obftupeiactus eorum
inultitudine, cupiebatabftinere apugna&tcmpus
ducere; quia Marius a Sertorio miffus occurrit
laceffivitque eum, inftruxit aciem ad confligendumj
cum jam pene concurrerent,oftentum utroique perculios diremit. Plutarch, in Lucul.pag.496.
Mithridates cum urbemCyzicenamAfia; jariuam
foreputaviuet , qua effrafta & revuliatota pateret
Provincia,totius belli impetum in earn transerre int.iceroproMurena^otvoCyTACtm in nupra cadeChalcedonenfi civium 3000.& 10, naves amiirt \
Rex

MITHRIDATES VI.

Rex igitur quo Lucullum flleret, mox a cna denim nimboim noem naus movit , &
oriente luce oppoitum urbi montem Adraftiam occupavit. lut.inLuc.pag4Z7. Lucullus caftra ia Mithridati oppouit, & ex transfugis quod circiter
gooooo.peditu ille haberet,cognovic.Appian.p.222.
CizicenosRex denis ex terra caftris cunaos, clafl
Eer sequor,freto quod a continente iimmovereturem,obturato, utrimque obedit. Subibant illi quidem cetera fbrti animo pericula, & erant ad omnia
acerba pro Populo Romano perpetienda obrmati^
neciebantubinam gentium efltLucullus , Mithridaticiejus caftra iib oculis civium pofita, Armeniorum &Medorum ene auxilia , Mithridati a Tigrane
mia,jafeibant.PrimusDemonax ab Archeiao in urbem mifls,adeflLucullum iis indicavit Quibus fidem ei non habentibus,arbitrantibuque ad levanda
printiamalaernnficbadfrre, puer admit captivus,qui e manibus hoftium elapus,digito caftra Ro
mana eis commonftravit. Flut.inLucp.w7. Adipfbs
quoqueLucullus,ut bono animo eTent,nuntium mi
nt unum ex militibus nandi peritum, qui per hofti
um naves duobus utribus iiipenfus, mediam ipe regulam tenens & pedibus iter adgubernans , eptem
millia paTuum tranmeavit. Florus lib. 3. cap. f.
Conpicatus autemLucullus montem caftris opportunum;quo occupato,ipecopiam habiturus erat
commeatuum,hoftes vero inopiam,rem aggrefus
eft utmaximimomentiadvicbriamparandam fine
periculo: -cumqueunicus anguftus efltin eum aditus,Mithridates hunc tenebat, valido prcefdio a TaG f
- xile

io6

MITHRIDATES, VL

Ducibufque aliis admonitus. At L. Magius, arbiter


foederis icti cumSertorio,poft illius mortem,clam ad
Lucullum miirat nuntium, a quo accepta fide, perfiiafit Regi,iineret Romanos tranfire & calra metan
prolibito: Simbrianasenimlegiones,quae aliquando
militaTent fiibSertorio,velle transugere,& facturas
id prope diem.Quidigitur opus ene fudore& ianguine,quando fine certamine vincere liceat. ppf&i.
HuicconfilioMithridates imprudenter afeniis,ut
nil upicatiis, palus et Romanos ecure iperatis
faucibus,contrai magnum montem muir: quo in
*poteftatem redacto, ipfis a tergo fubvehendieranc
commeatus libere: Mithridati contra lacu,montibus
&fluviiscxclu(o, ab importationibus terreftribus,
tenuicer iibmini fcrabantur , cum neque pateret exitus , .eque vi repeliere pofet Lucullum , obnegleffcam locorum opportunitatem,&iminens hyems etjam martimas importations eflt impeditura. Id.
fag. 220.
Mithridates quvis fortafle potuiffet tunc quoquc
cum tanta multitudine per medioshoftes erumpere,
hoc tarnen neglexit, malens ad oppugnationem Cyzici uti machinis infignibus,quas NicomedesTheflalus fabricaverat,eminente inter ceterasHelepoli cent cubitorum,fpra quam alia turns afiiirgebat , catapultis inftrua ejaculantibus (axa telaque varia:
adportuautedusquinqueremes conjcbe aliturrira inferebat,unde pons in muru injiceretur./J./k
Omnibus vero paratisprimu triamilliaCyzicenorum captivorum in navibus ad urbem admovit, qui
manus tendentes ad mcenia, orabat ut fibi periclitantibus cives parcerent; donecLyfiftratus,Cyzicenorum

MITHRIDATES VI,

107

rum Dux, e muro per praconemeosmonuit,utimel in alienam poteifcatem redafti, fbrtunam ferrent
fbrtiter. Mithridates hocconatufruftratus,impofitam navibus machinam admovitadmurum; moxquedemiTo ponte, procurrunt quatuor milites. Ibi
rei novitate perculfi Cyziceni cefteruntnonnihil :
verum ceteris ibqui cuncbntibus receperunt ni
mos, & quatuor illos ejecerunt, perffique pice na
vibus & immiffo igne, cogerunt eas retro i recipere una cum machina, atque ita repula eft oppugnatio maritima. Id.pag. 220. tf 22.
Eademdie tertio fimulomnesaterra'intadmotx machina;, oppidanis ultro citroque trancurantibus quacunque laboraretur maxime, qui arietes aut
iaxis immiffis prafringebant, aut injeis laqueis defleebant, aut ius eorum molliebant, objetis lana
refertis peronibus, tela vero gnita excipiebant, centonibus aceto & aqua madidis,ceterorumveftibus
aut pannis oppanfis infringebant impetumin imma
nil incxpertum relinquebant, quod humana poteft
conferre alacritas. Attamen omnem laborem patientiffime frentes, efficere non potuerunt,quin pars
mcenium exufta corrueret iiib veeram, fed pro
pter calorem incendii nemo fiiftinuitirrumpere: ve
rum ipfi Cyziceni noftu ibftruxerunt munitionem
aliam. Id.pag. eal.---.
Seroeffcit LuculluSjUt auxiliares in urbem per
no&em immitterentur. Strahp.s76.Cum enim in lacu Dacylite acatia ftis magna commearent, eorum
maximum ille iubduxit,plauftroadmare devexit,
eiqj quot capere poterat milites impoiit. Qui nofcu
. ; ,
clam

log
MITHRIDATES VI.
clam trajicicntes, imprudentibus hoftibus urbem
iintingreffi. ilutarch. in Lucul.pag.497.
Per eofdem dies procellavehemens coorta, reliquas Regis machinas ficlaceravit, ut inutiles redderet. Appian. ibid.
Ferturhanc urbem in dotem a Jove datam Proirpinae, quamCyzicenivenerantur omnibus
Numinibus: cujus flemniredeunte, in quoatram
bovem immolant, illinullamtalemhabentes e pifta
finxerunthoftiam: interim atra bos ex alto ad eos
pernatavit, & in ore portus clauftra ub aquis evaiit ;
atque ita per mediam urbem curfu adDeas templum
delata ante aram conftitit: hancCyziceni egregia
fpeconcepta,immolarunt. Appian. ibid.
Amiciautem Mithridaticoniiilebant, utab urbe
fcrata claim blveret, qui nihil motus acendit imminentem montemDindymum, & ab duxit
continentem ad muros urbis aggerem , in quern impofitis turribus, cuniculis quoque fufFodiebat, & fifpendebat mnia. Id. ibid. Quae quidem Cyziceni ita
fuftinuerunt, utparum etiamabfuerit, quinipfum
Mithridatemcaperentvivumincuniculo, quern is
fbdiebat, cum ipfi alium ex advcrib agerent : evafit
tarnen, cum re obirvata i e cuniculo ibduxiflt.
Strabapag.s76.
Hyeme iuperveniente , privatuseftMithridates
& maritimis commeatibus,fi quos habuerat. Necel(riorum igitur difficultate preflo exercitu , rame
multi emoriebantur , humanis quidam vecebantr
carnibus, herbas alii in cibum vertendo, morbos fibi
contrahebant r quorum inipulta cadavera peftem
invexeruntiniuper. Memnon. cap.4%.
Dum

MITHRIDATES Vf.

Dum oppiignaret Lucullus arcem quandam , occafionematurans Mithridates uti, averfis ab hofte i<tineribus , dimifit omnem ferme equitatum cum jumentis,atque expeditatu minus utiles, in Bitbyniam.
re nuntiata , contendit Lucullus de nofce in caitra. Diluculotempefoteevienteincutus eos et
cum cohortibus decern & equitatu, quanquam nive
affligerentur,atquealiisincommodis, ut multi mili
tes ex gelu fccumbentes iqui non valerent. Cum
ceteris ad Rhyndacum amnem hoftes aflcutus,
ftragem edidit tantam,utApollonia egreffe fminse
diriperent impedimenta & trucidatos poliarentCapta funt equorum ix miilia,& jumentorum ininitus
numerus,capita millia quindeeim, omneique praeter
caftrahoftium duxit. hlutarcb.mLucuLpag.4.98.
Fannius,qui i Mithridati junxerat,&MetrophantesRegiusPra2tor,aMamercotunc vifci cumduobus
millibus equitum inMaefiam profugerunt; atque indeinMaeoniam digreffi, in colles campoque Inai>
mos inciderunt ; in quibus diu oberrantes,inopinatis
tandem periculisexemptifimt, & clamin Regis ca.
ftra venerunt. Orof. lib. cap. 2.
Eumachus Mithridatis Dux , incurfonibus infelans Phrygiam , muks Romanos interfecit cum li
berie & conjugibus. Pifidas ac liauros fubigens &Ciliciam, donee Dejotarus unus e Tetrarchis GalloGrascia vagantemairecutus, repreffit cum magna
clade hoftium. Appian.pag.2l2.
Mithridates cumCyzicum expugnare defperaret,
decrevit fgere,idque nofcu fcit ipi, claffe provrecbisParum. Id. ibid. Atut tricas & moras Lucullo
; ,
. ' 1
. > necte*


MITHRIDATES VI.
ne&eret a tergo, mifit ad mare Gracum Prafefcum
claffis filie Arittonicum: quem, jam olutum, Lucullus per proditionem in poteitatem fuam redegife
cum decern millibus aureorum, quos portabat ad.
bllicitandam exercitus Romani partem. lutarch. in
i LuctiLpag.wS
Pedeftri quidem agmini, HarmsBum&Marium
prseficit,qui so.hominum M. illuc ducebant Memo.
cap.$z- CumLampacum peterent, eos a tergo premensLucullus, & fluviusiEepustuncolitotumidior, trajicientcs eo aflecutus muks afiumpiit. App.
p. a22. Hos adeptus ad Granicum flumen Luculluspermultos cepit, conciditquemilliaviginti. Flutarch. inhucul. ibid. utfupra.
Mithridatis vero Satrapes, Romanas avaricias peritus, pargi a fugientibus arcinas&pecuniamjuC
fit,qua equentesmoraretur. oly<en.Stratag.lib.7.
Mithridates vero cum nofcufugeret,dum milites
cum eo oluti, naves, quarumalis mox replenda*efent, contrtim occuparent, & undique illis adhaererent,fQ:um eft,ut pr multitudine imminentium
pars navium deprimeretur , pars eciam ubverteretur.Qupd conpicati Cyziceni,imptu in caftra Ponticorum f&o, aegros ibi reliaros trucidarunt , &f
quid iipererat,diripuerunt. Menw.cap.42.
LucullusCyzicum ingreTus,mgenti lamria & ma
gnifico honore exceptus eft. 11.4$.
de caui Appiani state,in honoremLuculli ludosadhuc celebrabant,quos vocabant ...
Mithridates fiiosLampicum compulos & obiC
ios aLucullo clafl illuc mifl exportavit una cum
Lampienjs, relifcique decern millibus ileftorum
in

MITHRIDATES. VI.
m
in natfibusL. Tub Maria Duce Sertoriano,Aexandro
Paphlagone&DionyfioEunucho, cum majore eorum parte petiitjMicomediam. Verum &harum &
um multas tempeftateperierune L'ibiL ...... \
Mithridates interim, colle&is, ut potuit, in Ponto
viribus, Perinthum circumfidet & oppugnat, eaque
non potitus,in Bithyniam tranfmittikMm.</>.42.
Barba cum robufta ltalorum manu veniens & ex
Ducibus Luculli Triarius Apameam Bithyni obiderunt cives, cum aliquando pro viribus iishofterrt
ftinuiflnt, apertis tandemCivesportis, intromiirut.M;.43.Urbem vi cepit,<Sft\pamenorum, infnis,
ad qusc confugerant,magnam cdem edidit App'ian.
pag.a$. Pruim etiam urbemRomanus exercitus cepic, licet ad Olympum Afie montem; hincPrufiadem mari impofitam petit Ut urbi appropinquavitjfcile eumPruiienis receperunt,Ponticis ejetis.
Nicaeam deinde , quam praidiumMithridatis tenebat; ventum eft, Pontici vero intelle&o cives animis
ad Romanos propender , nofcu i adMithridatem
Nicomediam fubduxerunt. Romani igitur fine moleftia urbem ( poteftati ibjecerunt.Jtf.co/>. 43.
LucullusadHelleipontuprofe&us, clalm inftruxit, & Troadem delatus, nofte iomnio monitus,
contra hoftes progreditur , cum quidam nuntiarent
conlpecbsab Achasoru portu quinquiremes regiass
tredecim, quse curium inLimnum intenderent. Statim igitur iblvit, & 13. illis navibuspotitus, prxib
tum earum Ifidorum occidit. Mox iniatus eft ceteros nautas. Stabant hi in ancoris, omnibuque ter
ra appulfis navigiis propugnaverunt ex fororum tabulis.

MITHRIDATES VI.

bulis,acRomanis vulnera ingeTere. Nec circuvehendi dabat locus fcultatem vel navibus flufcutibus
hoftiles premendi terra accubantes & firmiter confftentes. flutarch.inLucul.pag. 499.
Circummifit alias naves,qua; divera parte pedites
in inulam exponerent. Atque ita hoftes in naves epulit : qui metu Luculli non aufi altum petere, oram
legebant,&terra marique impugnati vulnerabantur
cum magna caede ac confternatione fugienti. Tres
illi Duces inpeluncse latebris capti funt, e quibus
Dionyius Eunuchus, epoto quod ecum habebat ve
neno, mox expiravit. Mariusa Caroculo captus,Luculli juflli occifus et; non placebat enim Romanum
Senatorem in triumpho duci. Ceterum Alexander
ad earn pompam ervatus eft. Appian.pag. 223.
Triginta naves & duas regias & complures one-*
rarias aut demerfit Lucullus, aut cepit. Multi ibi ex:
his, quos Sylla procriprat, interemti Cunt.Orof. lib.
c. cap. 2. Atque hie fiierunt duas navales Lucu vi
ctoria;, ad Tenedum, altera in mari/Egeo, de
qua loquitur Memnon cap. 44. Poftea Lucullus de
uis rebus geftis ad Senatum mifitlaureatas litteras.
Appian.pag. 223.
His confeis properavit ipf iniquiMithridatem,
quod in ipe efletcirca Bithyniam f ilium inventurum, retentum a Voconio, quern ad inftandum f'ugienti cum navibus miierat Nicomediam. Enimvero
VoconiuSjdum in Samothrace initiatur myfteriis &
fettos dies clbrt, haud occurrit in tempore. At
Mithridatem,qui jam cum clafl vela fcerat, &maturabat antequam ipfum peteretLuccullus,Pontum
tene

MITHRIDATES VL
tenere, corripitatroxtempeftas, qua claffis partim
abrepta,partim eit depreita.Omnia ittora,eje&is flufcu nafragiis,per muks dies completa fuere. Rex
ipfe, cumnavis oneraria, quavehebatur,necadterramappelli ob molem in tanta procella & ccis fluftibus videretur gubernatoribus pofl,&aquam jam
accepiflt, atque obruta effet undis, tranigreffus in
myoparonempiraticum, corpore praedonibus permiio, incolumis Heracleam Ponticam iniperato &
iumrno cum difcrimine pervenit. Flut.wLuc.p.499.
s--.iJSinopem primum ac poftAmifam ibvettum incolumem narrantAppiams tfOrofius. Tempeitatem
DianaePriapina iraPonticisimmiflm dicebaiit,quod
fnum ejus ipoiiavifnt & fignum loco moviint.
Hutarcb. in Lucul. ibid.
Cum Michridates Nicomediae lubfifteret , Cotta
Conil fuperiora damna reircire volens, a Chalcedone , ubi fuccubuerat , Nicomediam copras trans
fert, &ifo. tadia ab urbe caftra metatus, adimicatione cavetlbi magna adhibita fftinatione,citatis itneribusCottam ponte iuaTriarius adiequitur,&Mithridates in urbem (e recipit. Tum uterqueRomanus exercitus ad oppugnationem ejus le part, led
Rex cum claffe in Pontum abiit. Metan, cap. 44.
Lucullus,Gotta &Triarius adNicomediam agminibus conjuntis , in Pontum irruptionem facer deftinarunt. At renunciata Heracleae oppugnatione,
cum deproditionenecdum conftaret, fed totius fimul civitatis volntate deftb'onem contigiie arbitrarentur.Luculli coniilium erat, ut ipf cum robore
exercitus per Mediterrnea & Cappadociam moveret
Pars l.

4
MITHRIDATES Vi.
ret in Regem, &totumejusregnum, &Heracleam
oppugnaret Cotta. Triarius autem aflumpta clai,
miiis in Cretam & Hipaniam Mithridatis naves, in
reditu, circa Helleipontum & Propontidem interciperet. Memn. cap. 4<.
Quibus Mithridates auditis , in novos belli appa
ratus incumbit, & Scytharum Reges, Parthumque
& gcnerum fuum Tigranem Armenium ibllicitat:
ccteri quidem denegant: atTigranes , licet diu cuncbretur, fepius tarnen a Cleopatra, filia Mithridatis,
non fine moleilia, interpellatus, auxilia tandem promifit. Memn. ibid. Ad Macharan etiam filium, irr
Boiphoro regnantem, mifit, qui propere contraherent auxilia, ad Scythas autem cum multisdonis&
magno auri pondere Dioclem ire jufferat, fed ille&
cum donis & cum auro ad Lucullum transfugit.
Appian.pag. 224.

Interim diferios contra Lucullum Mithridates


Praefe&os dimifit, & poft coromiis acies, variai ac-cideruntFortunae vices, in pleriique tarnen profpera
fortunas aura afflavit Romanis, & Mithridati animus
elanguit. Memnon. cap. 4c. In principio Lucullus laboravit uque adeo difficultate neceariorum, ut 30.
millia Gallo-Graecorum fquerentur caftra, qui medimnos fingulosfrumenti humeri's portabant. ProgrefTus vero omnia fabjugando ad affluentiam evaiin
tantam , ut bos in exercitu drachma , mancipium
quatuor eit vnale, ceterampraedam nullo refpe alii relinquerent, alii corrumperent, quippediftrahere prxdam omnibus abundantibus nulli vale
bant, ilutarcb. in Lwullopag. 499. 400.
Deinde

MlTHRiDATES VI.

nf

Deinde Lucullus oppugnavit Amiium&Eupatoriam, quam juxta Amifum Mithridates condidit


&appellavitde (up co,gnomine,citque regiampars
vero exercitusadThemiicvram oppugnandam miCla eft, dictam ab Amazone quadam, icamad Thermodoontem fluvium. Hi contra Themicyrenes
turribus utebantur & aggeribus, & cuniculos tam
ampios fdiebant, ut in eis pugna committerentur
ibterraneae. Hos oppidani (iperne aperiebant , &
er foramina demittebant in operarios,uras aliaique
eftias & apum examina. At apudAmifum laborabantur aliis difficultatibus,dumAmiinfs repugnant
ftrenue,nonnunquam erumpendo atque provocan
do ad fingularia certamina. Afpian.pag. 224.
DumLucullus adAmum lenta obfidione tempus
terit, FlutarckinLucul. Cotta, motisRomanorumv
caftris, adveriiis Heracleam tendit. Primo tarnen in
Pruiadem ducit. Inde ad marePonticum decendit;
& maricimam praetergreus oram, mnibus in vertice pofitis, caftra applicavit. Lociautem firmitati
Heraclienfs fidebant,& Cottaeoppugnationemfortiter urgenti, cum prsefidio repugnabant, & piures
e mukitudine Romana cadebant.. Crebra tarnen etiam Heraclienfium vulnera erant a telis. Quapropter ab oppugnatione receptui Cotta ibis canit,& remotiusaliquanto caftra metatus, totus in hoc eft ntentus , ut exitum ad res neceflrias intercludatobflis. Annonae igitur caritate oborta, dimiffs ad co
lonias Legatis, alimenta fibi venundari petunt. Et
benigna accipitur legatio. Mem*, cap. 49.
At brevi ante Triarius Romana claite inftrucbis, a
H %

Nico*
*


MITHRIDATES VI.
Nicomedia impetum fecerat in Pontrcas triremes,
veris Cretam &Hipaniam emias. Sed cum reli
quias in Pontum retro abire reciviet ( multan enim
de his, & procella & pugnis , fuo quaeque loco navalibus interierant), adecutus illas adTenedum manus conerit. 70. ip triremes erant, Pontici autem
pauciores,aliquanto 80. agebant. Poftquam inteftis
concuratumeftproris , regii adtempusvim hoftium initio fuftinent; poftea uni verfs in fbgam effuisj
plenam Romanus vi&oriam & celebrem conequitur. AtqueitaclaffisMithridatistota, quanta in A(am cum ipo exiverat,ubacb eft. Idem cap. jo.
AdAmiinis obiffosMithridates large commeatus,arma,milites,ubmittebat e Cabiris ; ubi hybernans alium colligebat exercitum. Appian.p.12^.
01thacus,Appiano Oleabas Scytha, quierat in
praeidiis Mithridatis Dardariorum Dynaftes , eft
autem iba gens e barbaris illis,quiMa:otim paludem
accolunt ) omnibus vir in bcllicis ra&is infigniter
manu promptus & audax,& confilio cum primis bonus,inconlietudinepraeterea civilis & obiquiofs.
Hic, quod impercum aliquo popularium iuorum
Dynaftarum certamen & amiulationem de primis
haberet, recepit Mithridati ingens f&um, Lucullum i interfcturum, collaudatus ab Rege, atque in
ipeciem irse probris ab eo ex compofito fugillatus,
equoarrepto,transfgitad Luculi um, a quo eft re
ceptus benigne. Plut, in Lucid.pag. for.
Olympiadis 177. inftante anno primo, ver , Mu
rena Murens aSyllaPrtetorisinAfia reliclijlw,2.dAmifi.
obfidiontmeontinuandam cum duabus legionibus v
reli-

TvIITHRIDATES

Vi.

reli&oLucullus cum tribus aliis per montana contra


Mithridatemprofcfcuseft. Pbleg. Trail. Chron. in Biblioth. Pbotii pag. 267.
Mithridates tationes diipoferat cum prohibturas & ignibus fignificaturas. His praeratPhsenix,
vir rcgii generis , qui dedit quidem ex pao fignum
advrentusLuculli,verum ipi ad eum transugit cum
fuiscopiis, &illefuperatisjamicuremontibus, d
pendit ad Cabira. Appian. pag. 224.
RextrangreTus Lycumamnem, & in campos
patentes progreiTus,laceiivit Romanos. Plutarch, in
Lucul. pag. 500. Diophanto & Taxila adverfs eos
miffis, & principio velitatiombus fereaffiduishoililes exercitus inter i vires explorabant.Miw.<:.4.
CommiiTo portea equeitri prlio , terga Romani
verterunt. In oompomus,Appian.Fowpeuisequitu>n
rfeclus, fucius captus eft, atqueadMithridatem
vulneribus gravis pertra&us.Quem ubi rogavitRex
an, ii ipfum coniervaflet,amicus tibi effet futuras; Sane,inquit, fipacemcumPopulRomanofeceris: fin
icus , hoftisj cujus Rex admiratus virtutem, nihil
eum laefit. Plutarch, in Lucul. pag. 400.
Deinde per continuos aliquot dies, produ&is in
aciem copiis, cum qui ad montana refiigeret, ad pugnamnondefcenderet , quaadeumafcenderetMi- I
thridates circumfpiciebat. Appian.pag.22^.
-Oleaba, quod in proximo equetripraelio multos
ervaverat, ideo admenfeconfiliorumqueacicretorum fbeietatem admiffus, venit adLucullum meridiantem in tentorio, volebatque irrumpere brevi
tantum pugione accincbis ex morc.Id.ib. ScdMeneH 3
demus


MITHRIDATES. VI.
demus a cubiculis ad liminaftans intempeftiveait,
Olthacum venire, modo Lucullum quieti fe ex longis vigil ils & tntis occupationibus tradidiiTe. Qui
cum juis non dicederet,fed invito eo oftendit f ingrelirum; ibiftomachabundusMenedemus, nihil
tanti eife aie Luculli falutem, hominemque ambabus manibus repulit. Flut, in Luc.pag. 501.
Mox Oleaba afcenfb equo ad Mithridatem transcurrit, five fufpeclumiecredens, five iratus ob ac
ceptant, utexitimabat,injuriam ; ad Regem autem
detulit alium Scytham, nomine Sobadacum, quod
de transfugiendo ad Lucullum cogitaret, qui ftatim
compreheniiis eft. Appian.pag. 227.
Lucullus deicenfum in campos cavens, prapollentibus equitatu hoftibus, nee videnstranfitum ali
um ; reperit in ipelunca venatorem, nomine Apollodorum Hutarcho, peritum montanorum calliumjquo
duoreuius, perviasnullitritaspervenit iiipra ca
put Mithridatis, deicenditque tunc quoque, campis
vitatis propter quits , & poil eluviem quandam
aqua plenam caftra pofuit. Id. ibid.
Cum neuter exercitus in animo haberet in prseientia praelio decernere, fruntcervum periequentibus
regiis intercepta via occurriffeRomanos. Hinc initium ortum certaminis,pluribus temperad utroque
affluentibus.Fuga tandemRomanorum fafca,ipie fblus in campum defeendens Lucullus, & primis occurrensfiigientium, confiftere imperavit, & redire
icum in hoftem. His parentibus,ceteri a fuga f reprimentes, globo racb,hoftes facile fiigaverunt, &
ufque ad caftra conicbti funt. Reverfus Lucullus
eos,

MITHRIDATES. VL

119

eos,quiceperantfugamfolita ignominia notavit, &


dicintos ibim duodecim pedum ducere jubens,
adtantibus & ipecbntibus relquis milicib us. Flut.
in Lucul. pag. soi.
Deficiente commeatu, frumentum mittebat inCappadociam,&crebro velitabatur cum hoftibus,donec
f ugientibus aliquando regiis, Mithridates e caftris
procurrens fuos objurgabat,e fuga reverter cogit;
tantumque pavorem incuffit Romanis , ut perpetuo
curfuin montana refugerent,etiam poitquam a periquendodeftiriiTentregii, & quifque proximum a
tergo iiigae bcium, tanquam pericutorem fugeret,
tantus pavor omnes occupaverat.Ejus victorias nuntios Mithridates circa omnes terras dimifit. Appian.
pag. 227. 226.
Inde Sornatius cum decern cohortibus eft frumentatum inCappadociam miifus cum decern cohortibus,&iniehnte eum uno e MithridatisDucibusMenandro,reftitit; commiflquepralio, magnamftragem & ugam edidit hoftium. PIunLuc.pjoz.
Poftquam iterum cum copiis Adrianus a Lucullo
in Cappadociam miifus eft, ut cumulate exercitus
commeatum haberet , Id. ibid. Taxiles & Diophantus, Mithridatis Duces,Necnemachum &Myronemcum4.peditum &2. equitum millibus con
tra eum miirunt, ut iniidiis in medio poitis^mpedimenta revertentibus adimerent. Memnon. cap. 4f.
Cum enimLucullo olaCappadocia commeatus fppeditaret, fperabat Mithridates, i redafcurum eum
ad talem inopiam, qualemipfeadCyzicumpaiiiis
fuerat. Appian.pag. 236."'
Verum quits regii,cumm primumagmen fru>
H 4
menta-

no
MITHRIDATES Vi.
mentatorum in quibuHam faucibus incidiiTent; non
expeftato dum in pacentiora loca procederec , non
potuerunt equis utiin anguftiis; Romani interim celeriterinftructisordinibus, tavente fibiaperitate locorum, alios ex regiis occiderunt, alios per rupes
precipites impulerunt, alios turmatim difperios coegeruntfugere; paucino&uin caftra evafrunt, qui
ioli crcditi fuperei inclumes. Appian.ibid. Horum
veftigiis inhaerentes Romani,fubidiis a Lucullo miG
fis, ad ipt Diophanti & Taxilis caftra provehuntur.
Ubi valido certamine inito, ad breve tempus obftiterePontici. Mox ubi primi abceferunt Duces, tota
inclinata eft acies, & ipficopiarum Duces nuntii ela*
dis venerunt Mithridati. Memnon cap.^. Omnestru
cidati fint, exceptis duobus. Flutarcb, in Lucul. 30. M.
leefciffima Regis a quinqu Romanorum millibus va'
ftata cribit Eutropius lib. 6.
Hujus cladis frna non tarn cito ad Lucullum
quam ad Mithridatem pervenit, Appian. pag. 226,
Earn Mithridates diffimulans,ut non tantam, led exiguam & acceptant Ducum imperitia At Adrianus
iter fecit magno plendore praeter illius caftra,ingentem numerum fcum trahens plauftrorum com.
meatu & praeda onuftorum. Unde animus illius pla
ne eft dejefcus, trepidado autem & timor milites inceffit. lutarch, in Lucul. pag. 502,
Rex ratus* Lucullum in i deftitutum equitatu,
quampdmum fefcurum impetunijde fuga cogitavit
pra; metu, & id confilium amicis ftatimaperuitin
iuotentorio: at illi non expeato figno vaa colligendi, pro ie quifque ante lucem e caftris emitte
bant

MITHRIDATES VI.

bant ircinas; adeo, ut in portis jumenta prie multii tudine i invicem comprimrent. Exercitusvero id
videns & agaiones agnoicens, pavore flpicionem
augente, indigne frens non datum fignum etiam
fibi, vallum cum ira uno mpetu proruk.Appian.pag.
226. Iratique milites, ad portas accurrentes, diripuerunt ircinas ; & qui eas abducebant, obtruncarunt.
Inter quos Dorylaus Dux, qui prater purpuran^
qua erat amichus, nihil habelbat,proptereamipim
periit, & Hermaus Arufpexin portisconculcatus
interiit. 'march. inLucul.pag. f02.
Diffugiebant paffimtotiscampis milites nulloordine, quo quiique poterat, non expebtis Ducum
Praftorum im periis.Quje ubi Rex infit tumultua
rle propereque fieri, procurrit e iiio tentorio dihirus aliquid ; fed cum a nemine audiretur,compre(Tus
in turba concidit, ftatimquein equum iublatus cum
paucis ad montem properabat. Appian.p. 226. in Ca
bins , clam cum fuis i continuine refrt Memn,
deinde ugam arripuifl, cap. 46. Mithridates apud
plutarchwn, cum nemo apud eum ne apparitor quidem vel equio remanfinet, in caterva & ceterorum
extulit caftris, ac ne equum quidem ex regiis ad ma
num habuit, Verum cum iro tandem in fluftu fu
ga; illius ^us,cui equus erat, deffliitpraebuitque equum Regi
Flutarcb. inLucul.pag. 5-02,
Lucullus certior faftusdefrumentatorviftoria,
videnfque fugam hoftium, mifit magnam manum equitum,quae rugientes peroqueretur; eosvero,qui
in caftris adhuc reliqui ad refiftendum feparabant,
Hj
cir-

MITHRIDATES VI.

circumdeditlegionibus, edixitque,uttantiiper a rapinis abftinerent, dum itisfieretcaedibus. At miles


conipeftis multisvafis aureis & argenteis, pretioiC
que veftibus,edifci oblitus eft. App. p.227. At avaritia
& ordes militares multis certaminibus magnique
periculisdiucaptatam praedam Romanis eripuere,
Lucullumque victoria* prasmio fraudavere. Jam enim prope in manibus inftantium equus, qui Mithridatemavexit,erat. Flut.inLucul. captusque effet inlcbntibus Gallis, qui tarnen Regem ignorabant.
Memn. c. 46. Cum mulus ex iis,qui gazam ejus portabant , conjecit f inter Regem & concitantes, five
ponte if obtulit, five de induftriaRex objecit eum
iniquentibus. llutarchinhucul. Itaque Mithridatem
paffi font evadere. Appian. ibid.
Cumque Calliftratum,qui Rgi a icretis erat,duciLucullus in caftra imperaflt,qui vero ilium ducebant iccinctom quingentis aureis intientes, occiderunt,& his caftra Regis tarnen diripienda conceP
fit. tintarch, in Lueul.pag. f02.
Mithridatem infquendo Lucullus Talaurorum
tenus pervenit. Unde cum quarto jam die Mithridates perveniit in Armeniam, adTigranem fugere,
retro conceflt. M. ibid.
In Comana igitur evadens Rex, inde adTigranemcumduobusequitummillibus profgit, qui in
conpeftum iuum non admilum jufft in caftellis
more regio ali, Appian. p. 227. licet contemptum &
fperbe rejetum, atque remotiffime inlocispaluftribus & inilubribus quodammodo iptum cum
fuiffePlutarchusicripiritwZiW//^

MITHRIDATES VI.

123

Ea maxime de cauf Mithridates de regno deperans, Bacchum edits Bacchidem Eunuchum mifitad
iuam regiam, Hutarcbo Pharnaciam, ut forores,uxores, concubinas , quomodocunque poftet,interimeret, qua? gladiis, venenis, laqueis in i fevierunt.
Appan. pag. 227.
In mitis dux Regis brores fueruntRoxane & Sta
rira, qua* annisprope quadraginta in virginitate vixerant, & conjuges du lonides natione Berenice
Chia & Monina- Milefia, erat hujus celebre inter
Grcos nomen, quod cum earn Rex attentaret, &
if.millia aureorum mifit, eatenus f'uerit renii,
dum 011118 fis, miifoque diademate appellavit
Reginam. Ea ante quoque in perpetuo mrore egerat, deploraveratque corporis iii venuftatem, quai
dominum fibi pro viro, pro nuptiis autem & penatibus conciliaffet cuftodiam Barbarorum, jam quod
procul Grascia relegata iperatis bonis per (omni um
frueretur, & veris ilis eit (poliata. Ubi jam admit
Bacchides, eique indixit mortem, quae cuique fcilima & leviflma videretur j detra&um capiti diade
ma eolio aptavit, atque ex eo imetipf upendit.
Quo cito abrupto: Execrabilis facia, inquit,nehic
quidem eris mihi utffis. Turn illud projecit,con(puitque,ac jugulumobtulitBacchidi. Pkt. in Lucul.
Bereniceforor poculum veneni fumfit,cu)us portionem matri deditprafnti &petenti,unaq; ebiberunt
ambae, Valuit autem in corpus imbecillius vis vene
ni. Berenicem vero, qua; minus jufto haufrat, non
abftulit, cum diu animam ageret, acclrante Bacchidelrangulataet Ferunteti exinnuptisillisfo

,24

MITHRI DATES VI.

roribus, alteram, poft multas in fratrem execrationes&probra, virus epotaTe, Statiram verocollaudato fratre, quod de vita in diicrimen vocatus, rationem habuiifet etiam ipiarum, proipexiffetque, ut citra contumeliam vitam ponerent liberie. Id. ibid.
Lucullus Cabins circumiffis, dum barbari certo
i ei pa&o permittunt, & ipibs in fidem accipit &
caftello potitur. . . 47. Cabiris vero aliique
compluribus captis arcibus,grandes theiuros invenit, & carceres, in quosconditimultiGrieci, multi
etiam Regis neceftarii erant: qui cumhabuiilnti
jamdudum pro deploratis , Luculli beneficio non
tarn confrvati int, quam revixerunt & quodam
modo renati funt, Atque inter caeteros ioror Mithrb
datis Nyi capta eft, magna ipfiusilute. lutarcb.
n Lucid.pag. f02.
Hase animadvertentes Prfe&i Prafdiorum Mithridatis, unanimes adLucullum tranfibant, paucis
exceptis. Appian.ps 227. Inter hos Strabonis Geographi avus maternus, quod fobrinum ipfius Tibium,
hujufque filium TheophilumMithridates nuper necaiet, icum ly.praefidiaria caftella, ab eo adLucul
lum convertit. Strabo L \.. ff7. Atcfue ita Romanis
legionibus Pontus eft patefafcus, qui ante Populo
Romano ex omniadituclaumsfuem.C*/^/>roLge
Mantl.
Cotta vero adHeracleam caftra habens, nondum
toto expugnationem exercitu aggrenus erat, id aliquos deRomanis particulatim admovebat,multosBithyni nominis ftatuens in fronte. Dumque coplures
vulne-

MITHRIDATES Vf.

iy

vulnerantur&oppetunt; operibus & machines animum adjicit, quarum teftudo pr aliis fbrmidinem
incufit obeffis. Totam igitur vim militum caftris
excitam admovet turri cuidam , ruinae pem praferenti. Verum ubi emel atque kerum percuia,non
modo opinionem perifteret , fed etiamariesa
cetera machina disfra&us evelleretur,animus Heraclienfi crecere,& perturbatus mceroreCotta timere cpit,nunquam urbs ne caperetur.Poftero etiam
die cum machina iterum impacb nihil proficeret,inftrumentum illud concremat & abris capita pracidit,relifcoqueadmnia prsefidio, cum cetera mili
tum turba in campo (quod Lycseum vocant) ftativa
delegit, quo in loco larga erat viftus copia. Atque
inde omni circaHeracleam regione devaftata,in magnam cives difficultatem cogitQuare denuo adScythas Cherbnefi ncolas & Theodoianos, & circa
Bophoru Dynaftas , de ocietatelegationem mittit,
quae non abque effe&u revertitur.Mm. cap. fi.
Dumque hoftes urbi incumbunt,non multo minus
ab internis vexaturmoleftiis. Prsfidiariis enimmilitibus,id non tis erat, quo plbs urbana vi&itabat.
Verberibus igitur multatos cives, iippeditare, qua:
in promtu non erant, per vim jubent, quid ? quod
Praifidiariis longe importunior eratprseftus Cornacorix, non modo nonprohibensvimiorum,id
etiam libere permittens./i. ibid.
LucuUus Chaldseos &Tibarenos ibegit,Armenia
quoque minore,quamMithridates tenuerat,potitus
eft. Flut, in Lucul. pag. f03. Et potquam obeundo,
Ponti Provinciam conftituiffet,ad martimas quoque
illius

jiS

MITHRIDATES VL

illius urbes claTem appulit.


Appian. pag. 227.
Hinc prof&us eft Amifum, quae adhuc obfidebatur. In caufprsef&us erat Callimachus,qui cientia
apparatus machinalis & omnis vi verfltia;, cujus in.
obfidione ufiis fit, vehementiffime fatigavit Romanos.Piun LucuLpjos. Lucullus Amifum prof&us,
&ad deditionem eos cohortatus, ubi non perfuadet,omifl illa,ad Eupatoriam obfidionem transfert,
& negligenter i illam oppugnare fimulat, ut lmil
negligentia; exemplo provocatis hoftibus, fubita
mutatione, apudanimum cogitata,profpere confi.eeret, & eventus reipondit. Dum enim cuftodes nihil
taleopinantur, id fecure agunt, ille juffis arripere
icalas militibus, mnia concendendi copiamfcit,
& fie captaEupatoria ex templo diruitur.M(?zw./>.47
Nee multo poil capitur etiam Amifs. Id. ib. Callimachus vero olertia & conilio Luculli vi&us eft,
qui qua diei horaabducere&reficereconueverat
milites, eaadortus eft mnia. Quorum cum modicam partem cepiTet, ille, vel quod pradam invideret Romanis, vel quo facultatem fibi evadendi ftrueret, defruit, incenditque urbem. Nemo enim morabatur ibl ventes. Verum ut vis flama; fublata muros
comprehendit,accingebant f milites ad prdam.
At Lucullus intereuntis miirtus urbis, foris voluit
prohibere ignem, atque ad reftinguendum adhortatus eft milites. Cterum nemo obtemperabatei, id
eruebant opulentiam , clamanteique armis concrepabantjdonec vi adatus, quo urbem ipfm certe eriperet ex incendio, permift eispraedam.Illi verodiverfumegerunt. Cum enim ad faces rimarentur
omnia,

MITHRIDATES Vi.

127

omnia, &omnes in ngulos lumen infrrent, ipfi


pleraque aditicia concremaver. Flammamimber,
dum capitur urbs, divino quodam cafa effufs extinxit. Pkraque ipeante diceTum uum,quae diruta
ferant, intauravit. Hut. m Lucid. Caedequeulteriore civium inhibita, & urbem & religionemperftitibus reddidit. Memn. cap. 47.
Lucullus Legatum ad Tigranem mifit Appium
Clodium (uxoris fua;fratrem) qui Mithridatem expoceret. Id. c. 48. Quem Anthiochiae, haec Epidaphne dicta eft, invenit. Multis infper Appiusdomitis.
a Tigrane civitatibus, qua* Legatos clamad ipum
mirant, Luculli opem promifit, juffis inpraefenti
nihil movere. Flut, w Lucid.pag.<o<.
Ubi Antiochiam Tigranes rediit, Appiuspalam
dixit, i veniff, ut Mithridatem Luculli thriumphis
debitum abduceret, alioqum Tigrani bellum f u\dicere.
Qua librtate fcfcus ille eft commotior,
quamvis vultum ad irenitatem, Legati audiendi
cauia, compofuift , qui tuncprimum,poftannos
ferme viginti quinqu, liberam vocemaudiret,tot
enim annos regnaverat, vel potiusgraiTatusfuerat.
Reiponfm det Appio,fnonderturum Mithri
datem, & Romanis, fi bellum intulifint, reftiturum.
Lucullo vero infenfs, quod Regem i tantum, non
Regem Regumin epiftola ilutavifTet, nec ipflmperatorem illum ilutavit. Dona tarnen Appio plendida mifit, qua; cum non caperet,aliaadjecitplura.
ExhisAppiusneea videreturoffenfione aliqua re
pudiare, una accepta,remifit reliqua, accejeri curf
et ad Imperatorejn regrelius. Id. ibid.
Cum

fag

MITHRIDATES

VL

'

Cum dete&us eflt Gordycnorum Rex Zarbienus clam cum Lucullo iocietatem iniifl, una cum
uxore & liberis a Tigrane necatus eft. Id. ibid.
Utrediit Appius& bellum cum Tigrane gerendum apparuit,Lucullus,quiin Aua regreflus erat,
votiva icraDiis fuis Ephei perfolvit,ac i jam debellatum eflet ; deinde inPontum iterum contendit,motique caftris Sinopen obdit. Appian.p. 228-Ut enim
fbris a Romanis,ita intus oppugnata urbs ab infiden
te tyranno, cuftodiae illius a Rege Michridate pre
fecto Cleochare cilicet Spadone, Orofio, vel acchide Straboni. Namque hicproditionemaliquam
fubinde metuens,ac multas cacdes civium edens, eo
rem deduxit, ut eque ad propugnandumfbrtiter
civibus animus eque ad deditionem initis paftis
i fciendam facultas eflt. Strabo Hb. vi.fag. w6.
Leonippus,cui cumCleochariSinopes cura & tutatio commendata fberat a Mithridate, re deperata,
de proditione ad Lucullum mittit. At Cleochares
cumSeleuco (nam&hicMithridatis eratLegatus,
officii autoritate cum caeteris a;quatus) Leonippi
proditionem odorati, advocata concione, hominem
accuint: cives vero criminis hujus actionem non
admittunt, quod probum efl exiftimabant. Ideo
Cleocharis fafcio, gratiam ejus apud plebem metuens,no&u ex infdiis hominem trucidant. Populus
quidem hune cafum segre ferre, id Cleochares cum
fuis rerum potiri & tyrannice res adminiftrare : hac
viaparricidii in Leonippum pcenas ubterugituros
e exiftimantes. Memn. cap. <<.
Interim Cenorinus, Romanse claffis Praetor,triremes
'

MITHRIDATES VI.
n9
mes agens if. commeatum a Bofphoro Romanorum
caftris advehentes, prope Sinopcn appellit. Contra
quemCleocharis &Seleuci triremesSinopic2e,du&u
Seleuci egrei,navali praelio decernunt;& vicfcisltalis, naves onerarias in iuum Duces lucrum aufrunt.
Elatus igicur hac fortuna; benignitate Cleochares
cum collegaplusquam antea tyrannico urbem im
perio premit. Nam caufis legitimo judicio non diceptatis,adnecesoppidanosrapiunt, & ad multa alia
crudelitate fua abutuntur. Accidit autem,ut in con
traria ftudia icinderenturCleochares &Seleucus. Hie
enim perfiilendum in bello,hic,trucidatis Sinopenfibus univeriis,urbemRomanis, magnifies remunerationis pato,tradendam cenebat. Atqui neutra ententiarum probata, quidquid poifidebant , navibus
onerariis ingeftum, ad Macharem, filium Mithridatis, turn temporis inColchideagentem, dimittunt.
Id. ibid.
Sub idem tempus Lucullus ad urbem accedens,
valido illam nixu oppugnabat; Machares vero, Mithridatis filius,legatione adLucullum mii,amicitiae
& focietatisfcedus ab eo petiit: ille,petitione admiiTa,
fiedus pro firmo i habiturum repondit, fi nullo Sinopenfium commeatujuvaretQui noniblumimperata fecit; fed etiam deftinata Mithridaticis adLu
cullum defrenda curavit. Id. cap. 46. Atque ita Bo
phori Rex Machares, mii ad Lucullum mille aureorum corona, in amicitiam & ibcietatem Populi
Romani receptus eft. Hutarch, in LucuLpag. 507.
Excitata igitur flamma, quid actum fit Lucullus
animad vertit, calaquead mnia adhibere juffi mi
lites tranfcendunt. Memnon.cap.<6. Ingrefus urbem
Pars II.
L
Lu-

i3o

MITHRIDATES VI.

LucuUus ex regiis,qui remanirant oto millia interfeck.Plutarch.in LucuLibid.CQteromm vero miirtus,


cleri occuri, immiium reftinxit incendium, & civibus resfuasreftituit, ka mira civitas, vera vice
hoftium fociorumque, unde defndenda, dilperdita,
& unde diiperdenda, fervataeft. Orof. lib. 6. c. %
LucuUus earn civitatem mox fecit liberam, fomnio tali monitus.Autolycum fert expeditionis ab
Hercule in Amazonas fuceptebcium,tempeftate
appulfmSinopen, ibi regnaffe, & poft mortem quoque religioiim ibi habuifl oraculum: hunc Sinopenfes acituri fugas comitem , pannis obvolutum
conftrinxerant funiculis. Lucuilus ignarus rei, a
quoquam monitus, vius eft ibi videre illum vocantem,&inequentidie cum quidam ftatuam obvolutarn ferrent prater eum,olutis ipfius juuinvoliicris, talem vidit, qualis peciesei noftu obverta
fberat. Appian. p. 227. Et Autolyci, qui Sinopen condidit, ftatuam fuii didicit. Plutarcb. inLucul Hanc
vero,quod Sthenidis erat opus & Billari,lpha2ram
icum tulit, reliquis omnibus urbis ornamentis relitis. Strab. lib.12.pag. ^4.6.
CeterumLucullus poftSinopen, Amiilim etiam reftituit fuis civibus, qui pariter per mare fugerant,miiratus eos & Alexandri erga Atticos fa vorem lans, juffit efl liberos. Sinopenis quoque in fam ci
vitatem revocavitceleriter. Ita SinopeAmifbque deiolatis, Lucuilus habitatores reftituit. App.p.22%.
Repugnabat etiam nunc Amaia,id non multum
interceffit fpatii, cum etiam ipi Romanorum in fidem conceffit. Memn.cap. j6.
Agros

MITHRDATES VL
131
Agros Heraclea; populatus Gotta, muros iterum,
adortus eft, & vocatum Triarium ut in mari comeatus oppidanisinterciperet Junde ingens annona; ca
ritas urbem tenuit, & peftis indecives invafit,quae
Connacorigen impulit, ut Heracleam proderet pa
ito cum Triario fao; parshorum fdedidit, pars
trucidata eft. Audiens poftea Cotta, Teium & Amaftrim a Connacorige fuiffe occupatas, Triarium fine
mora dimifit, ut has ei urbes adimercr; ipi Heraclexmanfit. Memn. si- (5 f4
Triarius ad urbes fibi demandtes profetus, Cortnacoriglicuritate abeundifaa, civitatesuDcon*
ditionibus eertis recipit. Gotta autem rebus confe
ttis, pedeftres copias una cum equitatu Lucullo tradit, & ocior auxilia, in fiam quq; patri,dimittit;
ipi vero cum claffe Romam contendit. Id.pag. 54.
Lueullus, Cornado ad ordinandamProvincian
cum . militibus relicto, acia.millibuspeditum
at minus tribus millibusequitum, Vlutarcho^ms le
giones & foo. quits habet, App. f. aas. Adicundum bellum perrexit, aegre ferentibus militibus, in
Lucul. In Gappadociam ingreditur;&Ariobarzane
terrae regulo utens amico,Ma0. . ?, quam rnaximis itineribus contendit ad flumen Euphratem, qua,
in parte Cappadocia ab Armenia disjungitur. Sa'
luJLHiJUtk4.
Inflatus turbiduique erat ex hyemeEuphrates; id
cum(b vepera cpiiTetunda uibfidere, ubiduxit,
amnemripisiliisoftenditdauium. Undeincoke Lucullum adoravcrunt, quod haud temer id antea accidiTet,ftuviufque tranfit illi praeftaietexpeditum
la
&;

i32

MTHR1 DATES VI.

&maturum. Tradu&o quoque exercitu,latumilli


prodigium oblatum eft. Ex bobus enim Diana? Periicae (quam eximie venerantur Barbari trans Euphratem colentes) (cratis , quae haud facile capiebantur, una (ponte imetipfam Lucullo praebuit hoftiara. Qui Euphrati etiam, tranfitus caui, icrificaVit taurum, & toto eo die ilativa illic habuit. Flut. m
Lucul.pag. f07.
Poftero die & iniquentibus iter fecit per Sophenem. Incolas, quidedebanti&promtereceperant
exercitum, nulla re violavit. Id.ibid. Solas ab eis exigens pecunias ; nam regionum earum ncolas abhorrebantab armis, nee dignabantur i medios in genereTigrani&Lucullo dimicantibus.v%w.Jp.228.
Extends deinde itineribus Tigrim tranfgrefftis
Lucullus, iniit Armeniam. Plutarch, in Lucul.
Cotta Romam reveris, honore a Senatu affe&us
eft, & Tontici cognomento, quodHeracleamcepiP
fet, nobilitatur. Memn.cap. 61.
Porro Mithridates aum & . menfs in partibus
Armenia? demoratus, necdum in generi confpe
admifus erat.Hic tarnen exoratus tandem,ut coram
fitendi poteftatem ei fceret,fplendida cum pom
pa occurrit, & regali focerum magnificentia excipit.
Sed triduum abfque colloquio cum eo tranfgit ; lautiffimis deinde conviviorum apparatibus benevolentiam ei fuam oftendit. l. cap. 7. Tum in colloquio,
quod habuerunt in regia arcanum, mutuas ffpiciones in Metrodori Scepfii &aliorum capita lenierunt
amicorum, in quos caufs detorire. Flut, in Lucul.
Et Tigranes decies mille inftru&um equitibus Mithrida

MITHRIDATES Vi.

133

thridatem, in Pontum remift.


Memnon. cap. <y.
Lucullus aginen adurbem adduxit, ubiTigranis pellices, & de rebus pretioiis ac charis non pauca
affervari didicerat. Id. cap. j8.
Nec quiiquam Luculli adventum indicavit Tigrani: nam primus, qui nuntiarat,fufpenfus eft, tanquam turbator populi: ut vero tdem fnft,Mthrobarzanem praemifit cum duobus millibus equitum,
Appiano : vel tribus,Plutarcho : & peditum ingenti nu
mero contraLucullum mifit, cum mandatis, ut eum
ad f vivum attraheret,ceteros obterreret. InLucidlo.
Luculli copiae partim cat bra metabantur,pars adhuc erat in itinere, cum nuntiant ei,peculatores adeTe Barbaros, ltaque timuit,ne diftra&os & incompoitos turbaret incuriiiios, quare ubftitit ad catra munienda. Sextilium Legatum cum mille ixcentis equitibus,militibus Legionariis, & levis armatura; non multo pluribus miit, juum, cum veniTet
prope hoftem,confifteredume caftra permunivi
fe accepiflct, & voluit quidem parre juffisSextilius,
verum a frociter invehente coaftus eft Mithrobarzanemanumconerere. In confliftuMithrobarzanes pugnans cecidit,reliquiinfuga,demptispaucis, perierunt cunfci. Id. ibid.
Tum Tigranes reli&isTigranocertis grandi urbe,
quamcondiderat,ipiad Taurum recepiti,eo co
pias omnes contrahens. CeterumLucullus fpatium
einonpermittens ad f parandum, Murenam mifit
ad premendos &carpendoseos, qui adTigranem
conglobabant i ; Sextilium alio, ut obfifteret ma
gnat, Arabum manui,ne conjungerent fRcgUd. ib^

Sexti-

,34

MITHRIDATES. VI

Sextilms caffcraponentibus fuperveniens oppreP


fit majore ex parte Arabas : Murena Tigranem inequens afpera & arcb convalle longo agmine iter
fcietem,opportunitate data,adoritur Tigranes,!dtmiffis omnibus impediments, ugam capeffit. Multi recumbunt, plures capiuntur Armenii. Id. ibid.
Mancaeo vero Sextilius intra Tigranocerta compulb, regiam mox extra mnia fitam diripuit,urbem arcemque circumvallavit, admotifque machinis, cuniculis etiam uffodit mnia. Appian. pag. 229.
In eo rerum progreflu Lucullus veriis urbem Verd
ens, urbem caftriscinftamobditacriter, non perpefurum id ratus Tigranem, fed ftimulanteiraad
Simicandumdecentirum. flutarch.in Luculp. 508.
Mithridates Tigranem per Legatos & Utreras lw
iarcbuspim primum conveniens Appiams, deterruit
nefigna cum Romanis confrret, fed cum equitatu
tantum circumcurindo agroque variando , ad famemeos, fi poft, redigeret, quemadmodumipe
a LucullopreisadCyzicum, fine certamineamierat exercitum. Id conhlium irridens Tigranes,procedebat inftrucb 2Lck.Appian.pag. 229.
Tigrani junxerunt fe Armenii &Gordyeni,ad hxc
omne nomenMedorum & Adiabenorum excit Reges illarum gentium adduxerunt: frquentes quoque a mari Babylonico venerunt Arabes, multi item
a mariCafpio Albani, & contermini illislberes, nec
pauciad Araxemcolentiumliberi Populi, ftudiism
Regem & donis evocad occurrerunt, pe,ferocia,
minis barbaricis omnia perfnarunt Regis conviva,
peronaruntconfiIia,ibiindicrimen vitx venitTa
xiles,

MITHRDATES. VI.

A'iles, qui oblique repugnabatfntentias de committendo praelio. Videbatur etiam per invidiam avertereTigranem ab infigni palma Mithridates; Unde
nec ilium eft Tigranes praftolatus, nein icietatem
veniret gloria?, Flut, in Luc.pag. 5-09. & non prius ipi
irrifit, qui Mithridatem revocarent. Memn. c. 8Sex circiter militum millia Tigranes, ad tutandam
urbem,in qua ejus pellices obirvabantur,ire juffit.
Qui cum eo veniflntper medium Romanorum ag
inen facto mpetu, & cxitibus ex eorum caftris igittariorum grandine interclufis, regias concubinas
& gazas periculo exemptas no&u Tigrani tutas
&aluas prasmirunt. Ubi vero illuxit, Romani &
Thraces, certamine cum Armeniis fliciter inito,
prolixam eorum ftragem fecerunt; necpauciores
vivos ceperunt,quam ceciderunt. Memn. cap. ft.
Itaque Tigranes cum reliquo exercitu contra
Lucullumprogreditur: per quam aegre ferens(ut
frunt) apudamicos, quod cum unofibiLucullo,
non cum univers eflt Romanis Ducibus certandum. Siquidem fagittariorum & funditorum habebat2o. millia, equitum^o. gravis armaturae pedites,
partim in cohortes, partim in phalangas decriptorumifo.M. viarum munitorum&adaliaminifteria
detinatorum 35-. millia. Flut, in Luc.p. f09.
Ut Tauro fuperato,fimul cum tanto agmine conpeftus & ip ex edito circumfidentemTigranocerta exercitum Romanum eft contemplatus, barbara
colluvies, qua? in urbe erat, ululatu &plauliexcepit Regis conpe&um, Romanique ex murominitans commonftravit Armenios. Id. ibid.
I 4
Con-

MITHRIDATS

VI.

Conulenti de pralio Lucullo, alii ducendum in


Tigranem omiifa obfidione fuairunt, alii non relinqendum a tergo tarn numerofumhoftem,neque
intermittendam obfidionem. ille utrofque dixit par
refce, fed ambos recb cenfiiiTe : atque ita bipertito
exercitu, Murenam cum (ex millibus peditum reib
quitadcontinuand obfidionem; fcum duxit qua
tuor & viginti cohortes, in quibus legionarii non
amplius io. M. erant, univerfum equitatum funditores & fgittarios ad mille, atque ita proceffit. Id. ibid.
Cum apudamnem in campo fpatiof conidift,
apparuic Tigrani admodum exilem eTe, prabuitque ludibriorum adulatoribus ejus materiam. Hi
namque irridebant, illi de manubiis jaciebant per jocum ortem. Unuquique Ducum & Regum Ti
granem adiit, earn Provinciam Tibi depofcens uni,
ipe ut fpecbtor federet Voluitipf quoque nonnihil urbanus & facetus ef Tigranes, atque ufrpavit illud vulgare : Si ut Legati venient, multos efle,
fin ut milites, paucos,ac tune quidemin iftisditis
&ludisperffitere Id. ibid.
At Lucullus prima luce armatas copias caftris eduxit. Exercitus Tigranis erat ad partem fluminis oricntalem. Flex amnis ad occidentemhabet,qua ma
xime eratfperabilis. Eo duminfftamaciemcitus
rapit,Tigrani vifiis effc retro recedere, appellatoque
Taxile ridens,invitos hofe, inquit, Romanos non
ne rides f ugere > ad quem Taxiles : Utinam aliquid,
inquit, Rex fortuna: tuse prazter expectation em ac
cdt. Atqui non fumunt illi ad iter fplendidam ve
ttern neque turn fcutis terfis & nudis galeis utun
tur,

MITHRIDATES

VI.

tur, uti nunc coriaceis detrais armorum tegumen


tos; fed eft plendor hic pugnare intendentium & in
hoftem jam euntium. Id.pag. <io.
Nondurn irmonem finierat Taxiles, cum prima
aquila flefcentis agmen Luculli eft conipecb , & co
hortes manipulatim inordinesadtranitumeuntes.
lbi tandem, tanquam ex magna vinolentiaTigranes
emergens, bis aut ter exclamavit : In nos illi ! Itaquc
magno tumultu acies inftrucb eft tanta* colluviei.
Mediam ipie tenuit Rex, Adiabeno attribuitlevum,
Medo dextrum cornu , ubi cataphrati plerique
erant in fronte collocati. Id. ibid.
TranmiTurum flumen Lucullum quidam Du
ces admonuere cavendam illam diem , quae ex nef
ftis ( quas atras vocant ) erat una. At ille,etiam fauftamhanc Romanis diem efficiam. Itafatus,cumbo>
no anime eos ei juift, amnem transmeavit,
Princeps duxit in hoftem, primufquead tumulum
aggreflus, cum videretmotum Barbarorum excla
mavit:Vicimus,oComilitones!Ki.Dextro vero Tigranis cornu ftatim in fugam afco, mox inclinado fit
in proximo, dehincgrandemitaque& prsecipitem
Armenii fugam capeflimt, & pro hominum numero
cdes iquitur. Memnon. cap.ft. Romanis armillas &
torques calcando per 120. ftadia caedem continuantibus, donec nox fpervenit. Qui tum demum reveri,
ipoliabant cadavera ; quod fieri ante caedem peratam Lucullus edifto vetuerat. Appian.pag.230.
Cad e Tigranis copiis V.M. tantum& his plures
captosPhlegontradit. jo.M.narratOfofius lib.6.cap.i.
Pedites cecidifl iupra 100. M. Equits paucoseffuI f
gifle

MITHRIDATES VI.

gifle cribit Plutarchus in Lucid. Ex Romanorum exercituioo. vulnerad, f. defiderati: AntiochusPhilobphus negat a fble victoriam vim parem, in Com*
ment. pbs Romanos puduit,& rirunt quod in ejuf
modi mancipia induifent arma. Strab. Nunquam
Romanos figna cum hotibus contuliii tanto nume
ro inferiores cribit Livius. eque enim vigemam
propemodum partem,imo nec minorem, sequarunt
vitores vicbrum. Plutarch, in Lucul.
Tigranes initio ftatim vixifo.equiribus comitatus
effuocurfuadcaftellum quoddam f'ugam arripuit.
Filium cum videret in eadem fortuna, detra&um ex
capite diadema & tiaramilii proffffimis tradidit,
alia via jubens , f qua poTet, ut eipiim rvaret.
Adolecens,quia regni infignia non audebat capefere,fidifimo amico ea rvanda dedit,qui forte captus
atque ad Lucullum eft attraus.Atque ita inventam
Tigranis tiaram vittaque militesLucullo dederunt.
Orof. lib. 6. cap. 3. Xiphilin.in Epit. Dionis. Lucullus
vero fignis retroTigranocertam veriis motis,majore conatu in obfidionem incubuit. Memn. c. 59.
Nec ad pugnam properavitMithridates,blitaLucullum cautione & produftione bellum ratus adminiftraturum: itaque lente ad Tigranem pergebat.At
poftquam primumin paucosArmenios incidit in via,
quiperculimetuque exanges recipiebant fe, conjecit adverfum caum. Ut plures jam exuti & vulne
rad occurrerunt, audita clade, Tigranem requifivit.
Quem cum imel deolatum,& abje&um offndiflt,
non infltavit viciffim, verum ex equo defiliit, deploratiiquecommunibuscalamitatibus, regiumcomitatum,

MITHRIDATES VI.
139
mitatum,qui ipim fbiquebatur,dedit lli,eumque
iii futurum cnfirmavit. Uutarcb. in Lucul.pag. ,
Fiducia ei adhibita, omatum quoque regium, adfueto non viHorem circumpouit. Exercitus etiam colligendi propofuit confilium ( cum & ipi manum non
contemnendam haberet) ut viftoriae damna bello
recuperaturo.Tigranes autem , plus virtutis & prudentisE illi tribuens,& magis Romanorum bellis, idoneum exiftimans, omniaMithridati permiiit. Memn.
cap. 60.

Poft earn clademMancusTigranocert Praeftus milites mercenarios exarmavit,ut ifpeftos, qui


veriti,ne comprehenderentur, arreptis fftibus congregati,& incidebant & quieiebant. Mancaeo vera
cum armatis barbaris eos invadente, obvolutis vefte
brachiis vice clypei , audenter in eos fcerunt impetum: & quotquotoccidiflnt, eorum arma inter
f ftatimpartiebantur. Cumque itis armorum vidcrentur mai protempore,occupatis aliquot turribus,
quibusdiftinguebanturmnia, vocabant ad i Romanos obiflbres , & afcendentes recipiebant intra
mnia.ItaTigranocerta capta,ingentipraeda ditavit
exercitum , utpote urbs recens condita, ambitioi
contratis undique incolis. Appian.pag. 630.
Ex peregrinis urbeminhabitantibus fuiflCilices,
eoique orta inter ipbs & Armenios iditione, Roma
nos nou introduxiTe, atquehos, prater ea,quae
Cilicum erant, omnia diripuifl affirmt Dio lib. 3?.
Tum,aitMemnon, Mithridatis in urbe Legati deIperata rerum tiimma, Lucullo i dedere ialutem pafci. cap. ^9.
Lucullus Tigranocerta potitus, theiuros Regis,
qui

MITHRIDATES VI.

quiibierant, cepit, urbem militibus ddit diripiendam,inqua, praeter ceteras opes, o&omillia talentum pecuniae fignatae funt inventa, fed & o&ogentas
drachmas in fingulos infper de praeda di vifit. Cum
repertos in urbe accepiet muks (cerdeos, quos
undequaque conquierat Triganes dedicaturus
theatrum, quod extruxerat,his ad ludos & petbcula & triumphalia eft ufas. Flut, in Luc.pag. fir. Mul
tas potentdffimorum conjuges captas ab omni inju
ria cuftodivit: atque eo to maritos earum fibi conjunxit. Dio, lib. 3f. Graecos autem , prasbito v iatico,
remift in patrias fuas. Flut. in Lucid, ibid. Cappadoces quoque & Cilices & alii Barbari , qui eo commigrare coai ferant , pofthirimio domum redire
permiffi iint. Strabo,lib. u.pag. %. Itaque accidit,ut,
una urbe convuli,n iult receptis civibus fais inftaurarentur: a quibus utbene de ipis meritus & conditor eft cultus Lucullus. Flutarch, in Lucul. ibid.
TuncadLucullum totius peneOrientis fapplices
venereLegati. Orof.lib.e.cap.-}. Antiochum Regem
Commagenae, Alehaudonium Arabias regulum,alioique nonnullos per Legatos ecum pacicentes in fidemrecepit. Dio,lib.tf. Multas quoque Armenia;
partes fibi adjunxit. Flut, in Luc.ibid.
Tigranes & Mithridates, obeundo regiones, colligebant alium exercitum, cujus prai&ura Mithridati eft crdita, quem alter putabat jam itis dotum
iis calamitatibus. Appian. pag. 230.
Turn Legatos,qui auxilia peterent, turn ad alios
vicinos miirunt, turn ad Arfcem Parthum, Roma
nos apud eumtraducentes, eoique fi vitoriamobc :- .
. .'
.
tnilif

MITHRIDATES Vt
*4t
tinuiflnt contra i , ab aliis deftitutos, in ipfm quoque arma ftatim veriros, dicentes. Dio, lib.tf.
Lucullus vero, de legationibus Tigranis & Mithridatisad Aricem minis fafcus certior, ipi quoque nonnullos ex'ibciis ad eundem ablegavit , minas
eifiillosauxiliisjuvare, promisiones autem, fi Romanorum rebus ihidere maluilt , prasponentes.
DioJib. tf. Illeutrique parti focietatem clam pollicitus,neutripreftitit. Appian.pag.2.30.
Extat epiftola Mithridatis integra ad Aricm
apud fragmenta fffftJib.^Saluftii. De Tig;ranis bel
lo contra Aricem ita exponit: Irani recentis belli ....
Ilk enim obnoxius qualem tu voles , focietatem accipiet
Quia multitudinem arSis locis pugna prohibuere, imprudentiam Tigranis, pro victoria oftentans
Tu vero,cut Seleucia maxima urbium regnumque Perfidis indycis divitifs eft, quid ab Ulis, niji dolum in
prfens, tfpoflea bellum expedas ?. Romani in omnes ar
ma habent, acrrima in eos, quibusviisjpolia maxima
fun audendotf'fatiendo, tf bella ex bellisferendo, magnifaiyperhunc morem extinguent omnia, aut occident\
quod difficile non eft,fiin Mefopotamia, nos Armenia circumgredimur exercitusfine frumento Jine auxiliis, tfc.
Teque illafamafequetur auxilioprofeum magnis Kegibus, latrones gentium opprejftfie. Quod utifacias moneoy
hortorque, neu malispernicie noftrannum Imperium proatare , quamfocietate vitforfieri.
Lucullus ad Gordyaenos profftus, quorum Regem Tigranes necaverat, quod focietatem cum Ro
manis pepigiit,illius exequias celebravit. ve
rte &auroregali& Tigranis inftrucbe fpoliis, ipfemet;

MITHRIDATES VI.

metibdiditfacem,aclibamina cumamicis& neceP


riisilliusinfudit, amicumquoquefuum &ocium
Populi Romani appellavk. Ad hxc monumentum
juffit ei mmptuoum,ex theiuris regiis fciendos lo
can. Unde Gordyenorum gens ita fuit in Lucullum
animata, ut reliis edibus uis^fllum iqui cum libe
rie &conjugibus vellent. Plut.wLucp.v2.
In Zarbieni regiis aurum & argentum int reperta. Frumenti in horris decies trecenta millia medinnum condita erant. Ita & miles auus eft, &LuculIpfuit ingenti honori, quod, ne teruncio quidem ex
serarioaccepto, bellum ipfus belli umptibus utneret. Id. ibid.
Hic etiamRegisParthorum Legati eum adierunt,
amicitiam & focietatem petentes.
Fuit idLucullo
haud ingratum, qui Sextilium mifit ad Parthum.
Id. ibid.
Arices mpicatus, hominem bello darum non
tarn paffinuperiniti caula, quamut regionem copiaque iias exploraret, miflum, Romanis auxilia nul
la iippeditavit, ita tarnen, ut ne contra illos quicquam etiam moliretur , led in medio ii partium
contineret. Dio liktf.
Cum ubiLucullus Ariacem comperiffe flu&utem
conilio, poicentemque etiam a Tigrane iocietatis
praemium,Mefbpotamiam Sextilium re(civit,Tigranemac Mithridatem ftatuit, ut adveririos confe
sos tranfilire, & periclitan Parthorum vires atque
expeditionem in eos movereJtaq; in Pontum adPornatium Legatum fuum, & alios mifit litteras, ut co
pias, qu illic erant, adduceret,quafi ex Gordiene in
Parthos moturus figna ; led illi cum morojos & con
tumaces

MITHRIDATES VF.
143
furnaces milites habuerunt, tum in praeintia cognoverunt proterviam eorum, quodnullisblandimentis, vel imperio movere illos valerent, teftantes &
vociferantes, eque illicpermanfrosi, fed relicb
fine praefidio abitu ros Ponto. Haec ad Lucullum relata iniper, quos icum habebat milites labefecerunt, ob dividas & delicias languecentes ad militiam, &otium quasrentes. Ut veroillorumacceperunt frociam, viros appellaverunt, imitandoique
jacbverunt,multisetiamfft:is miffionem i & re
quiem mritos. Atque ita Lucullus expeditionem
Parthicamdeponerecoacbiseft. Id. ibid.
At Mithridates oppidatim inftruxerat armorum
fabricas & delefcus habens, conicripfit ferme omnes
Armenios , ex quibus ieleis fbrtiffimorum 70. M.
peditumj&dimi(hoequitum,reliquos dimifit, hos
vero in turmas & cohortes digeftos proxime difciplinamltalicamdeditexercendos viris Ponticis. Ap*
fian.pag. 230.
Lucullus,ob nimium frigus,media tantum aeftate
movit in Tigranem,poftquam uperavitTaurum,&
campos vidit virentes,depreheniiis eil. Adeo fiint il
li ex algore irotina tmpora. Attamen defcendit in
campos , duobus vel tribus prceliis , coortos ia
ipfum Armenios fdit. llutarch. in Lucul.pag.<n. Mi
thridates autem peditatum omnem & partem equitatus in colle continuit: cum reliquoTigranesRomanos frumentatores adortus, vius eft ; unde poftea
fcurius frumentabantur etiam expropinquislocis
Mithridati & caftra admoverunt propius. Appian.
pag.2$i. Inde libere vicos populad unt,captoque qui
com-

MITHRDATES VI.

comportatus Tigranifueratcommeatu, quamipi


extimefcebant, affuderunt inopiam hoftibus. lut. in
LucuL pag. f13.
Lucullus aliquam regionis partem, ut hoftes earn
tlefndentes ad pugnara eliceret, cumque nihil illi
moverent, ad ipis contendit, ibi tum equitatus hoffilis graviter equitatumRomanum premebat,neminecumpeditatumanumconirente, ftatimque ubi
Lucullus fcutatis fuis equitatui fiiccurrebat, terga
oftendebant ; neque tarnen cladem ullam accipiebant, id igittis ininfquentesatergoemifis, mutos mox interimebant,multos vulnerbante Ea vulera gra via difficiliaqueanatuerant, nam duplicee
erantagittiscupides,& ita quidem adfixae, utfive
manerent in corporibus tela, five extraherentur, in
ternum eis celerrimumadferrent. Dio, ..
Romanus Imperator exerckum indeadTigranis
rcgiam convertit Artaxata,ubi parvi liberi & conjuges ejus erant, non faurum ratus Tigranem, quin
pro eorum iluce dimicaret, ad hanc urbem contendentemLucullum non tulitTigranes, id caftris mo
rs quarto die prope Romanos ccnidit , medium capiens Armiamamnem, quemtranireneceflfe erat
petituris Artaxata Romanis. Hut. in Luc. f. 5-13.
AtLucullus poftquamDiis iacrificavit,quafi certus
de victoria, exercitum traduxit. Duodecim cohortibus in fronte pofiris,reliquos, ne circumveniretur ab
hoftibuSjin fubfidiis collocavit. Multi enim & delei
quits ftabant in hoftium avera acie, ante quorum
figna igittis ex equo utentesMardi & Iberes haftati,
quibus Tigranes prsecipue inter externos milites ut
pugna-

M.ITHRIDATES VL
i4
pugnaciffimis fidebat. Nihil eft ab illis tarnen editum prasclari. Pauliiper cum equitatu Romano velitati,non tulerunt impetum legionum. Verum hio
inde fuga divulfi, equitem ad iniequendum traxere.
Plutarch, in Lucul. ibid.
Siraulatque hi diflipati iunt,provehentibus Tigranis equitibus, videns (plendorem & multitudinem
eorum Lucullus,fbtimuit. Itaque equitem a confftandis hoftibus revocat. Interim ipf Satrapis cum
praeftantiffimo quoque fibi oppofitis occurrit pri
mus; quos, antequam manum confrere poflnt,
conftematos pepulit. Ex tribus Regibus, qui una in
hac acie fuerunt, fdiffime fugit PonticusMithridates, qui rte clamorem quidem fuftinuit Romanorum.
Hi cum per longum patium tota note hoftium tergis inhaererent, non folum trucidandis, verum etiam
capiendis, pecuniaque & prada agenda ferenda ftigati (tint. Livius autor eft priore praslio plures fui
f, in hoc nobiliores captos & caeibs. Id. ibid.
Hincerectus Lucullus & fiduciaeplenus,fperio
res regiones petere & domare ftatuit barbarum.Cterumfub aequino&io autumnali graves tempeftates nee opinantem corripuere. Igitur cum non inul
tos fcundumprselium diesfuiflnt LucuUum fcuti, inftiterunt ei oblu&ari. Primum precibus ad Lucullum perTribunos agere; deinde tumultuofius coire,&per tentoria noftu conclamare: quodef fditiofi exercitus fignum apparet. Cum etiam obnixe
obicraretLucullus,obteitans eos hafcenus,utoccalerentanimis, dumArmeniorumCarthagine capta
infeftiffimi hoftis (Annibalemdefignabat) opificiPars U.

um

,46

MITHRIDATES VI.

um deleviTent. Ubi nihil profcit, retro figna movi.


Id. ibid.
PerArmeniam aliique jugis traje&oTauro in regionem Mygdonicam appellatam decendit^munificam & apricam: in qua urbs ampia & populla erat,
Niiibin Barbari, Grasci vocant Antiochiam Mygdo
nicam. Huic praerat autoritate Tigranis frater
Guras, arte & iblertia machinali Gallimachus,is, qui
Amii plurimum negotii exhibuerat Lucullo.
Gaftris prope urbem pofitis,poftquam omne genus oppugnationisadhibuit. Id. ibid.
initio autem hyemis, cum Barbari i vi&oresRo
manoique jam jam diiceiiiiros exiftimantes, negli
gentia nonnihili grrent: nofcem Lucullus na
evus, in qua nequeluna fulgebat, & imber ingens
cum tonitribus coortus erat,utneque cernereBarbari neque audire quiequam pofnt: atque ob id exteriorem murum fflamque in medio acbm,paucis ibi
reliis,deiererent, ab omni parte murum aggrefls
. eft. Cumque per aggeres in eum haud difficulter evafinet,obtruncatis nullo negotio cuftodibus, qui ibi
pauci reli&i ferant, partem fbie aliquam, (ante
enim Barbari pontes dejecerant) ingefta terra iequavit; cum ab hoftibus neque igittis, neque igne ob
vimpluviarumlaedipoflet. Fona fuperata , urbem
ipfmftatim cepit: neque enim erant interiora mnia admodum valida, quod exterius obdutis fidebant. Dio lib. tf.
Eos,qui in arce confligerant,fide data acceptaque,
recepit. . ibid. In quibus Tigranis fratrem Guram,
in poteftatem ejus i dedentem,comiter habuitCallimachum autem nonaudivit, quamvis grandis pecunia

MlTHRDATES VI

e recnditos theauros profiteretur proditurum,verum in vinculis haben imperavit ad pnas


pendendas,quodinflammataAmifenorum urbe gbriam fibi &benignitatis ergaGraecos materiam decla
rando przcidikt.PIut.mLuej>.<4Muka. deinde acce
pta pecunia,NibiLucullus hiberna habukJXotib
DurnNiibimLucullus obfderet,Tigranes ad earn*
quam inexpugnabilem efieexitimabat, defndendam e non convertit: fdMithrdate propriamin regionem miuo,ipe inArmeniamuam contendit , ubi
L.Pai refiftentem fibi obedit, tantifperd Lucullus re cognita auxilio illi proficifceretur,D/' utfupra.
Mithridatem,in Pontum ad regni fui reliquiasprofecbm/equebantur propriorum quatuor millia , &
totidem accepti aTigran&%>m./.23i. Cum quibus
ille alteram Armeniam ceteraque regiones nvadens,muItos Romanorum in fis regonibus vagantes
ex improvifo adortus interfecit,nonnullos vi
taos cascidit, & plera<que loca magnatceleritate recepit. Benevolentia enm illi homines erga MithridatemarFe&erant,tumquodma;efltgentis, tum ob
paternum ejus regnum: iidemqueRomanosodiohabebant,partim quod peregrini eiTen^partim quod a
prsefis eorum male tra&arenmr taque Midhridati libenter acceflrunt. Uk 3$.
Mithridates aggreifus M.FabiumDucem aLucuIlo iniislocis relium in fugm verc.it> qungentis in
ca pugna occik Appian.pog.iit. Magnopere fus au*
xilio 'Iriracum, qui cum antea ib pb ftipendia FC
fent,tum cum Fabio militabant : itemque ervorum
qui in calrisRomanorum erant Dio tih 3?.
a
Pli

148

MITHRI DATES VI.

Primum Thraces a Fabio ipeculatum miffi, cum


nihil ini renuntiaftent, isque incautius progrefls in
Michridatem incidiflt , Thraces quoque Romanos
adorti int. Unde in fiigam verfs eft Fabius, quingentis in ea pugna occfis. Fabius deinde , liberates
ervis, quotquot caftraequebantur, ruriiis per totam diem dubio Marte pugnavit, donee frvis libertatem Mithridate deferente , ipfi in pradio adjuverunt, periiintque haud dubie Fabiani omncs, nifi
Mithridates iaxo iftus in genu, & telo ib oculo iucius , elatiis celeriter fifet e pradio. Dum barbari
enim, de Regis luteblliciti, per muks dies a pu
gna ceflrenti Fabio cum iuis in tutum locum perfgiendi (patium conceflus eft. Curabant autem Regem Agari , gens Scythica, remediis confe&is e
ierpentum virulentia ; qui propterea imper fquebantur comitatum regium. Dio tf Appianus ut
fupra.
Fabius deinde Cabiris incluiis oppugnatuique, a
C. Triario iervatus eft : is enim cum ex Afia ad Lucullum iter ea fciens rem geftam accepiffet, coa&a
exiis, quiaderant, quam maxima poterat manu,
Mithridatem, totum exercitum Romanumadveris
ie venire putantem , adeo terruit, ut priufquam in
conpe&um ejus veniret,caftra movere cogeretUndeTriarius audacior f&us uique inComana rugientem infcutus,ibi vicit.Caftra habebatMithridates ex
altera ejus fluvii parte,qua Romani accedebant. Eos
ut ex itinere fflbs aggrederetur, ipie prior occurrit:
reliquos inter prlium, peralium pontem invadere
juffit.
Cum diu sequo Marte certatum ehet, pons
abru*

MITHRIDATES VI. 49
abruptus, quod multi confrtim per eum tranfire
contenderent, Mithridatemmbfidiislpoliav'it, perturbavitque. Ab hoc confliu utrique ob bycmene ic
in caftella receperunt,& quieti dederunt.D/o lib.tf.
PoftquamMithridatem nuntiatum eft,fiiioFabio,
in Sornatium & Triarium pergere, milites verecun
dia moti, Lucullumad fuppetias illi frendas icuti
font, hutarcb. in Lucid, pag. . Mithridates interim
ad Gaziuri Triario oppofitis caftris, provocare hominem ad prlium atque irritare intendit, cumaliis
rebus tum quod ipi milites in oculis Romanorum
exerceret, ac duces exercere juberet,utcum eo congreims ante Luculli adventum, fperiorque fatus
( quod iperabat ) reliquam etiam regni partem recuperaret. CumTriarium non eliceret ad caftellum,
cui Dadai nomen erat, oppugnandum , fuorum aliquos mittit, in quo impedimenta Romanorum depoiita erant,utiltemillorum tuendorum cauia hominem ad conirendas manus adduceret,neque id eurn
ffllit. Cum enim eatenus Triarius Mithridatis
multitudinem refbrmidans, Lucullumque,quem accerfierat, operiens, ii continuiflet, poftquam Da
dai oppugnari accepit, militeique rebus mis metuentes, tumultuantes, minatimntfinjuiiu ejus, nifi
ipibs reduceret, addefndendumituros, invitus ca
ftris exceit, Dio lib.-$<.
Cum progreTus eet Triarius in aciem contra
Mithridatem,procella, qualis nulla ante in omni hominum memoria, exorta eft ; qu in utrique caftris
disjecit tentoria,jumenta tranverum egit per devia,
praecipitavic etiam nonnullos milites. Et tunc quiK
, rr . dem


Ip

MITHRIDATES VI.

dem utrique retroce(Terunt.Cum autem nuntiaretur


adventus Luculli, Triarius ablente illo depugnare
cupiens , ante lucem invafit ftationes Mkhridatis :
cque diu pari virtute certaiTent,tandem Rexinfuo
cornu connixus incepit vit.oriam,& diftratb's hoftibuspeditatumeorumin foffam quandam ccenoim
compulit, ubi caedebantur impune fidente veftigio.
Ufas deinde victoria, periquebatur animoi per
campos quits, donee quidem Romanus Centurio,
qui pecie famuli equitantem curf azquabat, in fe
mur eum pereuffit graviter , quod tergum ejus non
Iperaret f pofl per thoracem perfbdere, &hunc
quidem ftatim in rrufta conciderunt proximh Mithridates vero in extremam aciem relatus eft. Apptan. pag. 232.
AmiciRegii fuis egregievincentibus fignum pro
pere dederunt receptuiid ut ihopinatum,trepidationem injecit pugnantibus, veritis ne forte aliunde ali
quid mali accideritjdonecre cognita ftatim in campo
tumultuarle circumfteterunt corpus regium. Tan
dem Timotheus Medicus cohibito anguine, blimem eis oftendit. Mithridates, poftquam recollegit
animum,ftatim reprehendit eos,qi fignum reeeptui
dederant,&eaipia dieRomanis caftris admovitexercitum,qu33 jam deirta erant pavore militum,Romanorum milicum fupra7. M. casia fuii dicunfur,P/i/f.
Inter cadavera reperti funt Tribuni 24. Centuriones
fo. QuantusPraefe&orum numerus haud temer in
Romanorum cladedefideratus e(t.Appian.ib.
Ad Scotium vero montem pugnam banc fcfcam
fuiue,Appianus ocetpag.2^4.. Non longius millibus
pafluum tribus a Zela Ponti oppido ewn abefl indi
cas

MITHRIDATES VI.
xu
catHirtius de bell.AlexandrXn illo campoMichridates
erexit trophaeum,quodJuliusCaeir poftquam in eodem loco pofteaPharnacemBofphoriRegemMithridatis filium viciTet,non uftulit,uti nefas erat,id alterum poiit, cujus nobis fiant illiusnummiargentei
teftes , in quibus ab una parte caputVeneris cum his
litteris IL T. idefticundum trophanim, & in avera
illius parte,duo trophasa. Et ab hac viftoriaCairis,
Zelitas poftea epochamlibertatis iiiae dinumerarunt,
ut indicant nummiJuliaePia; & Caraclke cum annis
240.

.\

Mithridates,curato vulnere,fufpicatus alios quoque in fiio exercitu hofteseffe, militum deleum


quail* alius rei caula inffituit ; juffique fingulis confeftiminiua tabernacula ie recipere > Romanos iolos
deprehenbsoccidit. Dio lib.tf.
Indem Armeniam, quam Romani Minorem vocant, irecepit, commeatus qui deportan poterant
fccum auerens,ceteros vero corrumpens,ne Lucul*
lo venienti efient uiui. Quo temporeAtrilius,Roma*nus Senator, qui judicii metu dudum profugus ad
Mithridatem inamicitiamejus receptus&erat, de*
prehenfus eil Regi ftruere infidias. Quem ille prodi*
gnitatis priftinse reverentia torqueri vetitrnn,fimpl&
ci morte necavitr. id confcios excruciavit graviber%
Liberti vero,cum quibus Attilius confium communicaverat, illasfidimiffiint, ut patroni iiii miniftri
Afpian.pag. 232. tf 233.

;!..

. v . i

'' . i

AdverensLucullusTriarium, quem infenfi mi


lites requirebant,clam eripuitjfd quiib'ceciderunt
militum cadavera reHquitinhumata>quodiuoru mjK 4
litum

*2
MITHRIDATES VI.
litum nimos imprimis ab eoputatur abalienafte.
Plut, in Luc.tf Pomp.pag.w
Ad Talaura ioco edito Mithridates coniidens, &
adventantem cum ingenti manu Tigranem expet:ans,priu{quam conjungerentur ambo , pugnam
detre&abat, & Medus Mithridates alter Tigranis
gener, Romanos palantes repente adortus, magna
clade affecit. Diojib.tf.
Lege Gabinia Confu M. Acilis Glabrio in Bithyniae & Ponti Provincia icceibrLucullodatuseft,
& legionibus Fimbrianis quae militia liberatae prius,
iterum ftipendia fciebant, militia; mifll facta eft.
Quod cum illae comperfflnt, vioria quieteque,&
rerum copia luxuriantes , ad haec abinte Lucullo
degentes, tumultuarle bnt LucuUum quai priva
tum jam contemptui habentes. Id. ibid.
Lucullus inops confilii,nec temer e movere loco,
nee ibi haerere auis,ftatuit obviam proceder Tigrani,fi forte illum inopinantem fmulacitinerefatigatumfundens, aliquo modo editiones militum
componeret, quorum neutrumipffucceffit. Mili
tes enim aliquandiu eum ecuti, cum in Cappadoci
iter fleebndum eflet, omnes unanimiter, ne ver
bo quidemidlo facto, ifconverterunt. Valeriani
qui & Fimbrini,cum Romae exauftoratos e ee accepiftent, &aliis decretas eue Luculli Provincias,
omnino a fignis dilapft. Nullamnon hic indignitatem iibiit Lucullus, fingulos orando & tentoria obeundo,demiflus & lachrymis oppletus : nonnullor
ctam prehendens manus. lili vero prenationes re
peliere, inanes zonas objiccre, jacbreque,olusdimuid
mica-

MITHRIDATES VI.
micartcumhoftbus, ex quibus dtecerenoflet fo
lias. D/o, lib. . Plut, in LucuLpag. fif.
Ita Lucullum,ne periqueretur Mithridatem ac
Tigranem, fummamque viboriseimponerct, iditio
militum tenuit, qui iqui nolebant,cum legiones Va
lerianas, impletaai Stipendia, dicentes,Lucullum
relinquerentlm /.98. Tandem tamen ceterorum
quoque militum precibusFimbriani ifti expugnati, receperunt i illam aeftatemad ligna manfros:
quod fi nemo ntereaadpugnandumfecumdecenderet, diiceiiiros. His oportebat acquiecere Lucullum, aut deirtam prafidio relinquere Barbaris Pro
vinciam : continuit ergo illos, non jam imperio, neque eos in aciemeduxit; verum lats huic erat, mo
do manerent, patiebaturque vaftari a Tigrane Cappadociam, & inblecere de integro Mithridatem;
Plut, in Luc.fag. ^16.
Scripirat vero jam ante ad Senatum Lucullus
conf&um a i fuii bellumMithridaticum,advene
runtque ad res Ponti componendas, ficut pacatas,
Legati. Qui ubi jam adfuerunt, ofFenderunt ne
ipiim quidem fui juris efl,verum a militibus haberi
ludibrio & iigillari. Hi vero eo in Imperatorem progreffi infolentiae nt, ut exacb sllate iimprint arma,gladiique diftricbsprovocarentnuquam appa
rentes, qui jam receperante holies, jubilanteque
& brachia janeantes inaniter, excdrent caftris,
teftati completumtempus,quoLucullo commoraturos le promirant. Id. ibid.
Adveniens deinde in demandatam fibi Provinciam
AciliusGlabrioConfuljdimiffis circa populos prseconibus


MITHRIDATES VI.
nibus pronunciavit, Lucullum incuiari a Senatu
quod bell diutius jufto protraheret : proinde Sena
tum mifTum facer ejus exercitum, publicaturum
bona eorum,qui voluntati iae non paruerintQuibus
ad exercitum perlatis,mox diffluebant milites} exceptispaucis, qui admodum pauperes,ideoquemul non timentes,maluerunt apudLucull permar\e,re.Appian.pag.23i. Sicque prope totum regnum iuum Mithridates recepit, &Gappadocias multum detrimenti intulit : neque Lucullo obftante, eque ipio
Acilia defndente. Is enim cum prius feftinaTet, ut
vitoriam Lucullo praeriperet,ubi tum,quse afca eC
int, recivit, ne ad exercitum quidem venit ; id in
Bithynia tempus traxit. Dio lib. .
Interea Tigranes junior Mithridatis ex filia nepos, a Trigrane patre deficiens, bello ab eo vius
eft; indeque primores fibi adjungens patris impe
rio offenfos, ad Phrahatem Sinatrockisfiliwn, Regem
Parthorum, confgit. Id. lib. 36.
Pompeius in Luculli locum,ad gerendum bellum
adverfusMithridatem proffburus, cum Rege Par
thorum Phrahate amicitiam renovavit Liv.$%.
Pro cujus cum Pompeio initi foederis ratione
Fhrahates ArmeniamTigrani fiibditam una cum ju
niore Tigrane,cw//#w/ uxorem dederatjnvtt. Pervenientes igitur uique ad urbem Artaxata, obviis
omnibus fba&is, earn obiderunt. Tigrane fene erum metu, in montes i fbducentc. Dio. lib. 36.
Adtentandum Mithridatis animum, Metropha*
nem, qui arnicas ei occafiones ofFerret,Popeius mifit.
Mithridates Pompeium parvi admodum eo tempo, . ~
re

MITHRIDATES VI.
itf
re pendebat, quod PhrahtemParthorumregnum
recens adeptum,adjuncbim ibi Iperabat. Quem ubi
celeriter a Pompei praeoccupatum ad invalendum
Tigranis Armeniam impelli percepiffet 5 animo collapfus, Legatos ex templo ad Pompeiummifit,qui
de conditionibus pacis agerent,Pompeius ut arma
deponeret, & transfugas traderet, jubebat. Id. ibid.
Ubi id primum inexercituMthridatiseftauditum, transfuga;, quorum magnus erat numeras, ne
traderenrur veriti,atque Barban, ne deftituti auxilio
horum bellarecogerentur, tumultuabantur, & admififfent aliquid in Mithridatem, nii Legatos a f
miTos ille praetendifet, non pacis petendae caula j '
ed ut Romanorum apparatum pecularentur. Id. ib.
Juravit le nunquam cum Romanis pacem habiturum, propter ipforum avaritiam, traditurum eis
quemquam, nee fiurum quicquam nii in communem utilitatem omnium. Appian.pag. 238.
Cum jam in GalatiamPompeius venilft, ei Lucullus obviam fa&s eft, Dio lib. 36. ad Danaia caftellum. Strabo.lib. vi. p. 467. EratLucullus Conliilatus
ordine & aetate prior, led Pompeii ex pluribus im
peds & gemino triumpho dignitas iiperior. Falces
utrique laureata;,vitoriarum caui,prferebantur.
Quia vero veneratPompeius longa via peroca rida
& qualida, trridas laureas facibus ejus circumjetas,cum confiderarentLuculli li&ores, benigne illius li&oribus largiti iint ex luis recentibus&virentibus. Earn rem amici Pompeii in fauft omen
verter , Luculli vitoriarumpramia & ornamenta
Pempeium fturum. Flutara. wLucul.pag. 416.
Lulu'-l

i;6

MITHRiDTES VI.

Luculi usPompeio debellatum omninoMithridatem affirmavit, eque expeditione quicquam opus


ee militari : hac eadem de cauia etiam viros, aSena
tu ad res componendas ablegatos jam adefl Pompeio cum ut retro cederet,non perfuaderet , ad eum
criminandumf convertit: inter aliaprobra, hominem multarum fubinde rerum agendar,bellique S
imperii cupidum nominans. Pompeium parum ea
moverunt : itaque propofito edi&o juffit , ne quis in
pofterum Lucullo obtemperaret. Dio lib. 36.
Lucullus in Galatia diviiit pro arbitrio captum de
hoffce agrum, & dona alia ddit, indeque acerbe a
Pompeio eft reprehenis , quod hofte vivo Provin
cias componeret,praemiaque & honores elargiretur,
qua; facer patrato & confecto bello vistores olerent. Milites ab eoPompeius abftraxit omnes,i6oo.
olum ad triumphum ll reli&is; itaqueLucullusRomam rediit,& Pompeius movit inMithridatem. Flutarch. in Pomp. 5 in Lucul.pag. fi.
Pompeius eaftra metatus eft in Mithridatis finibus: qui tum e propria ditione habebat leebffimura
exercitum. 30. M. peditum, 3. M. equitum, 2. tantum
Flutarcho^d regniii praefidium. Et quia Lucullus
eamregionem nuper vaftaverat, propter inopiam
commeatuum, multa fiebant transfugia, quamvis
Rex in deprehenos feviebat atrocibus ippliciis,
quosautderupe dabat precipites , aut mulctabat
oculis, aut vivos comburebat : quo metu abfterrebat quidemmultosne transfugerent,ied nihilominus atterebatur inopia. Appian.fag:^^AtPompeius equitibus collocatis in infidiis, alios
mifit, qui propalam ftationemRegis laceflerentrquos
juffit

MITHRIATES V.
i#
juffit poft provocationem ceder, quafi territos, do
nee hoftes in inidias prove&i terga verterent: &
fortaft vitores irrupiint in calra cum fugienti*
bus, ni Rex hoc ipum metuens, produxiffetpedites :
illi vero retroceferunt. fuit prima inter partes
equeftris velitatio. Id. ibid.
Mithridates aliquandiu fubterfugiebat,quod copiis
eitminoribusinftrutus,vaftabatque obvia quamque regionem,hoftemqe hinc inde circumducere
& commeatuum inopia afligere ftudebat. Ubi vero
Pompeius Armeniam ingrefus eft, partim hac ipi
de caua, partim ut earn deirtam occuparet; ibi demum veritus Mithridates, ne ea regio ibint'e in
potftatem hoftium veniret, eo perrexit. Dio lib. 36.
Tumulum ex adrerio hoftium tutum iniedit, ipi
cum totoexercitu quietemegit, penuria rerumneceftriarum Romanos Ce cnrefcur perans, qua ibi in fua ditione commoranti, undequaqu afFatim
advehebantur. Erat ub eo tmulo planifies nuda
pofta : in earn iibinde nonnullos equitum demittebat, qui obvios quoique laederent 5 quo eff&um eft,
uterebriab hofte ad eumtransfugerent. Id. ibid.
Pompejus cum eo in loco hoftem aggredi non auderet,aliumcaftris locum obtinuit, circa quem omnia fylvis erant obfita, ut minus jam hoftium equitatus igittariique nocere point. Ibi infidiis commodo loco pofitis, ipi cum paucis ad caftra hoftium
palam accefft: tumultuque excitato, ad locum,
quem deftinaverat,' e caftris eos pertraxit : itamagnam hoftium caedemfcit. Addiditearesanimum,
ideoque alios ad alias regionis partes emifit, qui
commeatus explicarent.
Cum

MITHRIDATES VI.
Cum montem, in quocaftra habuerat,quafiaridumMithridates reliquiffet, eum ipium occupavit
Pompeius, atqueexfruticum indole locorumque
convexitate conjiciens iubei ibi fontes, imperavit
puteos paffim deprimi,fuitque in caftris itatim aquse
affluentia,ut mirareturtam diu id Mithridatem fugiffe. Plutarchin Vomp.pag.6tf.
Mithridates autem montem occupavit inAciliinvi,
qua praeditum, apud Daftria, non procul Euphrate,
qui dividit minorem Armeniam ab Aciliina. Strabo
hb. . pagffi. Pompeius caftra Regis in minore Ar
menia juxta montem Daftracum. Orof.lib. 6. cap. 4.
Ibi vallum . ftadiorum crebris caftellis diffin&um
Regicircumdedit, ut difficilem eifrumentationem
redderet. Id opus Rex non impediit, five metu, five
imprudentia , quas plerumque (biet calamitate ante
ceder. Per dies yo. Plutarcbo tantum 45-. Pompeius
obiium tenuit, Mithridates quidquid jumentarum
cum ma&aviTet, equis tantum irvatis,ut famem
exercitus iblevaret, abiit. Appian.pag. 239.
Rex Manaitin regionem Armenia^ Deo ejufdem
nominis conicratam,per aliquot dies cepit,frequenteique alios i adjngere, Marcii quoque exerckum
Pompeio acceffiffepercepit, regionem hanc fibirelinquendam ftatuit. Igitur nofcu caftra movit, & noturnisdeinceps itineribusArmeniamTigrani ibdtam petiit.D/o lib. 36. Atque Pompeium periequen
tem belle repeliere ftatUens. Orof.lib 6. cap. 4.
Pompeius vix eum aliecutus extremum agmen in*
vafit. Rex ne tum quidem, quamvis amicisiuadentibus, defendit in pradium, contentushoftemfubmo'

MITHRiDATES VI.
m
vereperequites, & vepere in denfiffimasfylvasc
abdidit. Appian.pag.z39.
,..
_ Sequenti die vicum occupavit circumquaque munitum rupibus: ad quem unicus afcenfus patebat, &
1ervabatur a quatuor cohortibus.Romani quoque ex
adverib ftationem oppoiuerunt, ne Rexeffugeret.
Dio lib. 36. Cum in ipbs limites adventum eflet,metuensPompeiusneEuphratem tranimittere Mithridates anteverteret, atque ita efFugeret, noturnam
pugnam tentare inftituit. ilutarch.infompp.636. Eo
itatuto prior caftra clam movit, ffjlitque Barbaros
meridie conquiecentes , ea pergens via, qua ipi
erantituri, na&uque locum idoneum inter coles ftum,ibi milites in edita traduxit, expeSfcavitquehotium adventum. Barbari,quibus nihil tunc adver
evenerat, & jam in loca tuta fe acceder credebant,
ecure eque cutodiae etiam caua quoquam pr
, ibant perantes abinequendo jam Romanos
deftitutos. Dio lib. 3&
Quo tempore fama fert vidifl Mithridatem in
bmnis peciem,quE futura ei pronuntiaret. Videbatur fibiin mari Pontico fecundo navigare vento,
Bophorumque jam prolpicere & comiter una v
ceos afFari, ut qui certa &indubitata incolumitate
gaudeat , verum repente ab omnibus f repentie deertum,ac fragmento exiguo navigii jaftari. His occupatum motibus & imaginibus affiftentes amici excitavere,Pompeium nuntiantes adene. Pugnandum
igitur neceiftrio pro vallo erat, educb'fque copiis
ftruxerunt Duces aciem. Plut.in Pomp.p.636.
Quos parare i ubi Pompeiusanimadvertit, dubitavit

366
MITHRIDATES VI.
tavitper tenebras dicrimenpraclii, tantum circumfiindendos, ne fgerent, arbitrates et, Tub lucem
exercitu (uo,qui ftrmior erat,aggrediendos. At ma
jores natu ordinum du&ores precando & adhortan
do concitaverunt. Id. ibid.
Porro id praelium fie commiflum eft. Prima
omnium ex compofito omnes tibicines fimul clafficum cecinere, poft & milites & caetera turba clamorembellicumfuftuleruntj tum alii haftis cuta, alii
(axis rea vai percuflrunt. Montes circumeavi acceptum bnitum quam maxime terribilem reddiderunt, quem ut repente Barbari nocbirnum in deertis locis accepere, vehementer animo deje&i funt , e
divinitus immilim in malum incidii rati. Intrim
Romani undique de iblimi lapidibus , igittis telif
que jaculan, & ob tantam multitudinem nullum fine
vulnere telum cadere: Barbari in mmmum diferimen
addui ( non enim ad pradium , id ad iter fc compoilierantjobirvabanturque eodem in loco equi camelique multiplices,tum virimulierefque,partim equis,
partim curru , covinis carriique promifeue tracrati.)
Alios accepta vulnera,alios expecbtaterrere; igitur
tanto icilius , ipfii in concurfu prementes, perire.
Dio Hb. 36.

eminus it mala tolerabant:Romani,cum ja


cula omnia confiimpfifTent,inBarbaros decurrerunt,
ibi extremorum caedes ,(& erant plerique iner
mes; ita,ut ad mortem unus ifcus fufficeret ) quique
in medio erant , undique ob prinspericulumhuc
irecipientibus exterioribus,premebantur, mutuoque ii trudentes conculcanteique peribant, cum
neque

MITHRIDATES VI.
iSi
eque f ipbstutari eque ho/teraaggredipoflnt:
quod major pars quits lagittarii erant, quibus
neque in tenebris profpefcus, nequeintantisanguftiisconatus ullusprocedebat. Id.ibid.
Ubi Luna erfulft, Barbari utique i in luce hoftera
depellere rjofle putantes gaudebant, poteratque
ipis commdo effe, nifi earn a tergo Romani habuis
lent: modo,hac, modo iliac incidentes, juftumconatuque eorum magnopere decepifient. Nam quia
admodum frquentes erant, iimul omnes umbram
perquam denam edebant, qua Barbaros, cum invaderentur,decipiebat. Fruftraeniminanem umbram,
ac fi jam cominus ftarent, impetebant: cumquein
umbra propius congrederentur, etiam prater expecbtionem mlnerabantur. Eo modo & plurimi font
interempti, & haud pauciores vivi in potelatem
hotium vnerunt. . Id. ibid.
Nournum hoc riiifleprselium omnes fere Hiftorici confentiunt; folsAppianus interdiu rem ita nar
rt. Poftridie uterque exerdtus primo manearmatus eil, & progreffi utrimque ftationarii volitaban*
tur per-declivia: nonnullr etiam quits Regii,fine
equis injuffi opem ferebt iuis militibus : in quos cum
compluresRomanorum quits irruerent, Regii uno
agmine caftra curiii petebant , ut concenis equis c
Romanis aequoMarte confligerent. Eos ita cum clamre curfuque ruentes conpicati e uperiore loco
qui adhuc armabantur, rem non intelligentes, ratique hos captis diveria parte caftris fugere, & ipfi
projetisarmis fgiebant : &cum non pateret exitus",
impingebantineinvicem, glomerabanturq; doiitte
Pars II.
L *.'" 'srj per

l62
MITHRIDATES VF.
per rupes defilirent. Atquc ita Mithridatis exercitus
priit propter temeritacem eorum, qui dum imffi
volunt fuis uccurrere, tumultum excitaverunt. Reliquum facile fuit Pompeio conficere, caedenti prehendentique inermes & impediros rupibus, Appian.
pag.239.tf 240.

Longe plus quam decern millia interiiH narratf/iarcbus.?\urimos fii occios,haudpauciores vivos
in poteitatem Romanorum venie, Dio. Quadragin
ta millia, Eutropius. Totidem cada vel capta, Orojius.
Pompeium vero 20. vel. 30. tantum de cxercitu fuo
amififl & duos centuriones , Eutropius. Romanos
vulneraros mille, vix autem 40. interfectos cribic
Orqfius.
Ipf Mithridates initio oingentorumequitum
cuneo per Romanos erupit. ceteris dilapfis, olus relictos cum tribus eft: in quibus Hypicratia
i\tpd\ex,Valerio Maxyno conjux, qufmperquidem virilis audacia fuerat, quare Hypficratem cam
Rex appellavit.Tunc vro vefte amifca viriliPeriica,
& equo vecb , nee corpore ex fga; prolixitate fticere vil eft, nee curando Regis corpore & equo eft
ftigata. Plut. inPomp.p.6^6. Filia quoque Dripetine
Laodice Regina nata, dupiieiordine dentium defor
mis admodum,comes fuga; patris fuit. ValMax. lib. t.
cap. 8.
Sic igitur Res inter tiimultus belli fuga elapfs, adjutus etiam beneficio fubluftris no&is evafit : per d
via equum manu trahens, atquead omnesnoctornos ftrepitus trepdans ; Orof.l. 6. 4. donee in quosdam quits mercenarios incidit, & peditum circiter tria millia, a quibus ftatim deductos in caftellum

MITHRiDATES VI.
163
lum Sinoregem ; ubi multum pecuniae coacervaverat. App'ian. 240. Quod caftellum Inora htarchoy
Sinoria Straboniyin confiuio minoris & majoris Ar
menian poltum,//>. zz.pag.m.
Mox data flint ab eo muera &annuatpendia
numerata fugs comitibus, ablataque inde ferme ix
millia talentorum. App'mn.pag. 240. Indequeiumfit
veftes pretioas, quas confluentibus ad ipfiim ex fu
ga diftribuit. Praeterea lethale virus cuiqueamicorum ferendum icum dedit, nequisin manus hoftium veniret invims. inde in Armeniam ad Tigrancmcontenit.HutarcbJntowpp.etf.
Cum ab eo per Legatos compellato nullum ami* .
cum reiponim tuliit, quod is MkhridatemTigrani filio io (erat is nepos Mithridatis) contra eeditionis caulm fuifie prastenderet : ac ob idpraterquam quod Mithridatem non fucipiebat, Legatos
etiam comprehenos in vincula conjeciit: ita pe
fuafruftratus,inColchidem veriiseft. Dilib.36.
Cum nuquam curfum intermitteret, diequarta
uphratem tranfit. Per triduum deinde dipofitis
& armatis praeentibus, velaccedentibuscopiis,invafit Chotenen, prafecfcuram Armenia?, ubi Chotenos Hiberoque miffilibus ac glandibus iter impedre conatos propulit, & pervenit ad Abarumfluvium. Appian. pag. 240.
Pompeius,qui Mithridatem in(querentur,emittit:
Is veroPhafn flumentransgremseffugerat. Dio 6.
Tigranes pater infiliumTigranem, olum,Phrahate in regnum revero,adArtaxatorum obfidionem
prof&us, pralium eum vicit,atque is infugapriL3
. mum

164

MITHRIDATS VI.

mum ad Mithridatem avum i contulit. Eum autem


vicfcum eife cum intelligeret, atque ipiim auxilio
aliorum magis indigere, quam alii poe opitulari,ad
Romanos i adjunxit, Pompeioque ad Araxem flumen occurric, apud lutarcbum: eoque Duce ufas
Pompeius in Armeniam atquc adverium patrem
ejus,exercitum duxic. Dio tbid.
Tigranes pater re cognita territus, ftatim nemadPompeiummifitjtraditis etiam Mithridatis
Legtis, quos in vincula conjecerat. Cum filius im
pedimento effet, ne quicquam tolerabile poflt im
petrare, nihiloque minus Pompeius, tranfmiflo Araxe fluvio Artaxatis appropinquaret, ibi demum Ti
granes urbem ei dedidit,ipiqueiaiponteincaftra
Pompeii advenit, ne caduceatore quidem pramilb :
ita (, quo & reverenda Pompeio, & miiricordia
dignus videretur, comparaverat, ut quantum ejus
fieri poterat, maxime inter priftinam dignitatem, ac
praientem humilitatem , medium iervaret (latum.
Togam nam que, quam dimidia iui parte albam gerere iblebat, & candyn totum purpureum exuerat,
tiaram autem cum faicia gerebat. Id. ibid.
Permiiftirus ejus arbitrio omne fuum jus, & accufturus filium apud ipiurn judicem. Cui cum
Pompeius Tribunos &Pr2efetos equitum obviam
mifiit honoris gratia,Regis comits parum iecurosi rati, quia caduceatorem non prasmiirat, retro filgerunt. Appian. pag, 243Ubi ad caftra Pompeii 16. ab Artaxatis milliario Ti
granes venit,praeito ei fueruntduo Pompeiili&ores,
qui jufferun^ut equo deicenderet, quo vecbs patrio
more

MITHRDATES VI.
more ipiim etiam vallum intraturus f'erat. Nemi
nem enim mortaliumincaftris Romanis unquam vidim, qui equo inideret. Obtemperavit Tigranes,
gladiumque diicinxit tradiditque eis. Dio ut[.
Pedibus ingreiurr^projeoque diademate in ter
rain prolapum, adorantemque i more barbrico
intuitus Pom peius, miiricordia commotus exiluit,
&apprehenidextera eumerexit, atque infigne r
gi urn, quod ille de ocapite abjecerat,repofuitj &
federe juffitad latus fuum,ex altero filium collocans;
qui eque aTurrexit patri, neque ulla comitate erga
. ' Tigranes e regnumque iuum Pompeii ditioni
permiiit, & ab hoc deinde fimul cum filio,ad cnam
in vitatus eft : verum filius vocats non adtit, qua re
in primis fibi Pompeium infnim reddidit. Id. ibid.
Patri avitum Armenias regnum reilituit, filium ve
ro m Gordena & Sophena regnare jiiffit. luu in
Lucul. Has conditiones ccepit pater : indignatus ve
ro filius, fiigam cogitantem in cuftodiam dedit, de
inde in vincula, & tandem ad Pompeii triumphum
lrvatus. Plutarch. 5" Applan. pag. 24.
Pompeius relicto ad pnefidium Armenia? Afranio , per gentes circum colentes contra Mithridatem iter intendit : Albani & Iberi primo petenti tranfitum Pompeio dederunt. Alii narrant Oraezem Albanorum Regem & Artocum Iberorum cum 70.
millibus iniieuas Pompeio ilruxiue circa Cyrtum
flumen: bellum quidem propter hyemem dilataffe
ferunt Romanos. Appianpag.242.
Mithridates hybernabat in Dioicuriade. Id. pag240L3

i66

MTHRIJDATES VT.

240. Ubi initium eft Ifthmi Euxino & Cafpio mari


interje&i. Strabo lib. n.pag. 497.
VerePompeiusCyrnum tranfiit, quareinterritus Araces ad Pompeium de pace impetranda inter
nuncios cum donis miit, & earn tandem iniit Dio
lib. 37.
Mithridates per gentes Scythicas, vel infenis vel
alienas , iter fecit, partim conciliatis hominibus,
partim vi ada&is, & Heniochos quidem, libenter
exceptus, tranfiit: Adiaros vero obfiftereaufos fugavit. Marotichas deindeingrcflus,multisbditas
regulis , ob fmam rerum geftarum , regnique ab
omnibus hopitaliter exceptus dedutufque, multa
dona dedit recepitque, atque etiam in bcietatem eos
pertraxit : elocatis nliabus potentiffimum quemque
illorum fbi conjungens. Appian.pag.240. 241. De
Zygiorum autem tranfitu fpem abjiciens ob locorum difficultates iftorum & fritatem hominum,
aegre per oram inccffit, plerumque mareconcendens. Strabo. lib. n.pag. 496.
Machares Mithridatis filius, qui in Bphoro Cimmerio tuncregnabat&Romanor rebus ftudebat,
cum patrem audiviet tarn brevi tempore, tot feras
gentes, &quse vocantur clauftra Scythia2,nulli an
tea permeata tranfifle, Legatos ad eum miit, qui
excuarent, quod necefitate coaftus Romanos luerit; ed ubi cognovit eum implacabilem, fugit in
Cheronefum Ponticam, incenfis navibus, quo patri
perfquendi fcultatem adimeret ; ed cum ille immifiTet in eum claflm aljam , manus ibimet intulit.
Mithridates amicos, quos ipe Machari in regnum
abeun

MITHRIDATES Vi.
167
abeunti comits addiderat, omnes intcremt, dometcos vero dimift inclumes. Appian.p. 241. Patrem
per ejus familiares, fcuritate & pecuniis miffis, ad
fcinusimpulios, filium interfecie, cribit Dio, lib.
36 Macharem quoque parricidio trucidatum abeo
fiiifte refrt Oroius, kb. 6. cap. f.
Pompeius in Sepcentrionem Scythicum,icer tanquam in mari ftellis icutus,&adPhafimfluvium
Serviliusillicum clafle occurrit,qua tuebaturPontum ; edMithridatis infectatio^ji in gentes Bofphori & Maeotidis incolas abdiderat i, magnas perplexitatesPompeio tribuit. Plttt.inPomp. Depoputata Albanorum regione &cum iis inftaurata& cum
lberis, in Armcniam minorem divertit. Id. ibid.
Ex Armenia in Syriam profctus, ubi Regum &
populorum rebus conftkutishyememtraniiitjcaftellumveroSymphorium ei tradideratStratonicc
Mithridatis concubina, hocunum pacb,utfi forte
Pompeius Xipharem filium in poteftatem redigeret,
matri eum irvaret incolumem. Id. ibid.
His cognitis, Mithridates filium Xipharem interfecit ad freturn, infectante matre ex adverio littore,
& cadaver inipultum, projecic pietatem negligens,
modo matri doleret quae peccaverat. Appian.p. 24?.
Dum rebus in Syria & Judaea tratbndis deftinetur
Pompeius, Mithridates Pontum circumluftravit, &
Panticapeum, quod eft in Europa ad oftiumPonti
emporium, occupavit. Id.p. 244. Ipi quoque LegatosadPompeiumadhucinSyriamorantem, & ne(cientem eum efl fuperftitem, mifit, qui tributa*PopuloRomano pollicerentur,fi concederetur ei regn
L4
pater-

tfg

MlTHRin'ATES VL

paternum. Cumque ille poftularet,utipfeRexveniret,ficut Tigranes venerat,id fe fafcurum negavit,


utparum decorum perfona: Mithridatis, miilurum
tamen filios & amicos. Li.pag. 24?.
His diftis, dele&us mximos habuitpromifcue,
tarn e frvis quam ex ingenuis: arma quoque multa
& tela fabricabat& machinas,nulli parcens materia:,
nebobus quidem aratoribus in ufum nervorum.Tributa omnibus etiam tenuibus pricripft, qua; a Miniftris exigebantur cum multorum in jriis, non intiente Mithridate. Morbus enim quidam ulcerofus
fciem ejus invairat, ut a iolis -tribus Eunuchis afpici pateretur, qui eum curabant. Quo percurato, jam
etiam copia; parata; aderant, 60. cohortes excente & alia multitudo numerof, navefqe, & loca
opportuna,quaeDuces illo a*grotante occupaverant,
trajecitque partem exercitus Phanagoriam alterum
emporium fitum in offio,utaditumutrinque teneret ; Pompeio etiam turn hasrente in Syria. Id. ibid.
Eodem tempore CaftorMithridatis pra;fcT:us,qui
Phanagoria; prseerat, Tryphonem EunuchRegi
(a quo tortus aliquando fuerat)intrantem adortus interfecit,&plebemad librtate vocavit; qusequamvis jam arxtenereturab ArtapherneceterifqueMithridatis riliis, aggeftis circunquaqueligniseamincendit. Quo metu Artaphernes, Darius , Xerxes,
Oxathres & Eupatra,liberi Mithridatis, fee dediderunt. In his folus Artaphernes erat ferme quadragenarius ; reliqui fbrmofi pueri : Cleopatra vero, altera
filia, reffitit : cuius generofitate pater delefcatus,fubmiffis muitis Dicrotis earn eripuit. Id.ibid.tf p. 246.
Reli-

MITHRIDATES VI.

169

ReliquosCaftorarceoccupata, ad praefides Roma


norum tranmiit. Orof lib. 6. cap. f.
Quptquoterantinpropinquo caftella nuper 00
cupata a Mithridate, audaci exemplo Phanagorenfium permota defecerunt Cheroneus , Theudofia,
Nymphaeum, aliaque circa Pontiim opportuna bello gerendo. Appian.pag. 246.
Mithridates accenfus ira, non blum defeorum
nonnullos deprehenos iippb'cio affecit; id etiam
compluresamicos ios & Exipodram filium fuum
interfcit. Orof.lb.6. eapj. Et videns crebras defianes,& fufpeQxim habens exercitum , ne parum conftantis eitiidei,quippe coafcus ad militiam,preirtim accedentibus gravibus exa&ionibus, & ad verfitte fortuna imperintutaapud mutabiles ibditorum m ilitum nimos, mifitadScythiam per Eunuchosad Reguos nuptum filias; petens ut quamprimum cum copiis venirent ad auxilium. deducebanturayoo.militibus, qui parum a Mithridate digreiTi,Eunuchos interfcerunt,quod ab his apud Re
gem temper moleffifuerant, & puellas ad Pompeiumadduxerunt. Appian.pag. 246.
Pompeius,relicfcaSyria, Amiiiim in Ponto profefcus eft : ubi ambitione impulfs , quod in Lucullo
tantopere reprehenderat, ipe egit: dominante enim
in Bofphoro Mithridate , qui manum haud contemnendam jam contraxerat, quafi omnibus confe
ttis, Provincias ordinavit& dona contulit. Plutarch,
in Pomp. pag. 63g.
Et quidem Pontum,vivente adhuc Mithridate, in
Provincia; formamb eo reda&umLivius indicate.
:
'*
L 5
103.

,70

MITHRIDATES V.

102. SedPompeius illo deje&o, quaeadArmeniam


ifant&Colchidemreguiisdivifit, quorum opera in
bello uiis fiierat , reliqua in undecimReipublicas diftribuit,&Bithyniaeaddidit, ut ex utriique una conftaret Provincia. Strabo lib. n.pag. ^41.
Mithridatium a Ponto avoilfumBogodiatoroPompeius dedic. Id. ibid. Luna;, quas a Comanis colitur,
Archelaum Regia Dynaftia praditum, creavit Pontificem. Appian.pag.2s1- AttalumPaphlagonia; Regulum fecit. Ibid. Attalo & Pylaemeni Paphlagonia
reddita eft. Eutrop. lib. 6.
Circa mediam illius port
ea aPylaemene moriente P.Romanus reliftus eft haerzs.SexRuf.brev.Qkoa. medium Armeniam minorem
DejotaroGalatiasRegi concefit.Appian.pag.2<i.
Mithridates tot liberis & caftellis totoque regno
fpoliatus , dignitate quoque amii & ipe auxiliorum
e Scythia , tarnen ne tum quidem quicquam humile
aut prainte calamitate dignum cogitabat: idad
Gallos, quor jamantehacdecauiparaveratamicitias, iterdeftinabat, ut cum eis per Alpes Italiam
invaderet; Iperans multos Italiae populos odio Ro
manorum fibi adjungendos. Id.pag. 246.
Eos magnficos conatus deftituitexercitus,deterritusipiimmani audacia & expeditions longitudine, turn quod ducerentur contra viros,quos ne domi
quidem fftinere pocuerant : & exiftimabant Mithridatem rebus iis defparatis velle fbrtiter potius
ac regie vitam finire,quam in otio.Attamen durabant
aliquantier, &quietieumpatiebantur: eratenim
non mediocris & had quaquara contemnendus
Rex vel in calamitatibus ld.pag.2tf.
Contra
I

MITHRDATES VL
171
Contra Aretam Arabia RegemPompeius expeftatonem ulcepit. Dio lib^j. Quae expedido apud mutitudinem caftrenem non quidem carebat reprehenfione: declinationcm enim putabant eam intequendi Mithridatis, atque in illum vertenda arma
cenfbant,veterem hoftem,qui jam bellum inftaurabat&parabaturper Scythiam & Pannoniamcum
exercitu invadere kaliam. AtPompeius pron ius fibi
fa&u exiftimabatviresopprimere bellum gerentis,
quam corpus capere fugientis. ilut.inomp.p.6^0.
In hocrerum ftatuPharnaces filiorum & fepe regni hasres defignatus; patri ftruxit infidias,five quod
timebat,ne Itlica patris expedido omnem ei apud
Romanos pem reconciliadoras pra2cluderet,fve alia
caui vel cupiditate permotus. Captis autem confciis
& ad torturam admods, Menophanes periafit Mithridati,non oportere in difceiiinecari filium ad eam
diem cariflmum: iolere enim has mutationes exilie
re belli tempore, quo finito & illas conquiefere : fie
ille peruaus,filio veniam obtulit. Appian.p.24.7.
At ille indicio quodam territus,& ciens exercitum
alieno efle ab expeditione animo, noctu primarios
Romanorum transfugas proxime Mithridatem ten
dentes aeceffit, &periculumfin Italiam irent, ipis
nonignotum exaggerans,multaquefmanerent, eis
pollicens, induxit eos, ut a patre deficerent.Moxque
no&e eademadaliapropinqua catra dimiitnuntios; & illis quoq; pertraftis in iam intentiam, mane
primi transfuga; conclamaverunt, quibus proximi
quiq;,&moxalii poft clamorem reddiderunt, atq; etiam navalis exercitus: fortaTe no omnes praemoniti,
fed


MITHRDATES VI.
fediapte facilitate proni ad contemnendum milcrum & novarum rerum iemper cupidi , alii coniciorum ignari,putabant omnes corruptos, ratique ie los non poife refiftere pluribus, neceflitate magis
quam volntate addufti acclamabant cum ceteris.
2d. ibid.
Mithridates excitatus clamorejiniiitquoiHam rogatum, quid fbi pocerent: illi non diffmulantes aiebantifilium Regem petere juvenem pro ine Eunuchis dedito, interfectore multorum filiorum , ducum & amicorum. His audids Mithridates eos allo.cuturus prodiit,& interim manus quidam prasfidiariorumconfrebati adtransfugas: qui negabant f
eos admitiere, nifi ad fidem impetrandam ederent
aliquod fcinus,fimulque Regem oftendebant : at il
li equum fugientis intericerunt,&Pharnacem quafi
jam voti compotes Regem appellaverunt: quorum
q idam membranam chartaceam longam latamque
etemplo depromptam vice diadematis circumdedit
ejus capiti. Id.pg. 248.
Id conpicatus inex e iperiore porticu,alios poifc
alios mittebat ad Pharnacem , qui tutum abitum p
trent : fd cum nemo rediret , veritus ne Romanis
dederetur,itellites&amicos,qui dhuc apud eum
permanebant,laudatos miiitadnovumRegem; quo
rumaliquot in via prater opinionemoccidit exercitus. Id. ibid.
Ipi diu ex altiffimo muro filiumfruftra precatus,
ubi inexorabilem vidit,moriturus exclamaffe frtur :
Quoniam barriaces morijitbet, vosfiefiis Diipatrii, preor, ut quandoque ipfchancvocem a liberisfuis audiat.
Statimque deicendens ad uxores , pellices ac filias
luasjvenenum omnibus dedit.Oro/iib.6. . sSic

MITHRIDATES VI.
173
Sic Dio rem narrt. Pharnaces fcillime fibi conciliatis,quos ad eum comprehendendum pater mifrat, cum his, iique, quos jamante paraverat, refta
adipium patrem contendit. Is tumPanticapad degebat: audienfque nonnullos milites adverusfiliumemifit,ipe ftatim fubicuturus; led hos quoque,quip-.
pe qui Mithridatem ipfi etiam non amabant, Phar
naces levi momento convertit : urbeque haud invita
occupata,patrem, quiinregiamconfugejat, interemit. Lib.^j.fag.^S.
Mithridates exempto ex involucro veneno quo
imperaccingcbatur, una cum gladio, id micebat>
duae vero filias virgines, quae apud cum educabantur
Mithridatis &Nyna, ^gyptiCyprique Regibus deponlse,enixe rogabant,utante illum potionem venenatam fumrent, vetabantque bibere, doee, ipfie
faauerunt, &has quidem veneni vis penetravit con
tinuo: inMithridatem quamvis data opera ambulan
tem concitatius nihil agebat, propter quotidianam
Pharmacor couetudinem , quihus e cotra venfi
cos praemunire olebat,qua: nunc quoq; voctur Mithridatis.i.i>.Ict.us gladii, quem fu manuintulerat,
cum propter etatem,preenteque, quae cireuftabt
calamitates, imbecillior raStus, tum veneni ffiptione,
cuicuimod tdem id ferit,debilitatus.lgitur cum ne
fe ipim cfciftet, & diutius tempus trahere videretur. Diolib.37.p46. Bituitum^eljZ/rfx^MWJwz/^BitoviumGallum,cujus dextera uftis ferat in praelio, ut i
periclitantem interimeret,rogavit,ne in triumphum
abftraheretunqui precibus permotus,Regi officium
prih'titneceflrium. Appan.pag. 48. 0 349. Dedi
que

174

MITHRIDATES

VI.

que a i ipo & ab hoftibus csiis oppetiit Dio ut


fupra.
Sic periit Mithridates Panticapad in Boiphoro CimeriOjVir neque filendus , neque dicendus fine cura,
bello acerrimus, virtute eximius, aliquando fortuna,
frnper animo maximus , confiliis dux, miles manu.
Veil. Paterc.lib. 2. cap. \%. tandem Rex pofb Alexandrum maximus. Cicero in Lucul.
Vixitannos ra. ex Eutropio Hb. 6. & Orofo lib. 6.
cap. f. Qui Li v'mm qui olent & quem etiam iquimur, & Appianum, illi tantum 68- aut 69. affignant ;
at cum ex ipo autore & Memnone ingens cometes
affulfit quando natus eft Mithridates , Seneca ilium
cometem apparuifl Attalo rgnante refrddeoMithridates genitus effet poftextin&um Attalum , &
non eo rgnante, cometes non viis fiafit Regnavit
annos 60. ipi annos 12. concedamus,cum ejusmortuus eftpater.
Bellum Mithridatem cum Romanis geffifl per an
nos 46. narrt Jutinus/. 97. cap. 1. annos 42. numerat Mith initio, alibi 40,/ Syriac.p. 218. * Mtb,
pag. 249. Florus lib. 3. cap. f, ut & Eutropius lib. 6.
Plinius totidem lib. 7. cap. 26. Titulus in delubro Mi
nerva a Pompeio pofitus, bellum .
iuiif notat-Oroius ita inquit: Sed in his temporibus
30. gerendi Mitbridati belli inveniuntur anni:qualiter
autem 40. a pleriiquedi&ifint, non facile dcernitur lib. 6. tap. i. in fine. Atqui ab initio primi belli
Mithrilatici uque ad ipimMithridatis exitum,non
plures quam a.inveniuntur anni; intermediis quoq,
pacisannis fimulannumeratis. IJtrotundario nume ro

MITHRIDATES VL

tff

ro bellum lud 30. annorum fuifl dicatur, putat UP


irius atat.mund. e.pag.^o.
Pompeius intcrea Judasos perdomuerat,& redux
inCilicia reliqua,qu2 nondumlmperiumRomanum
agnoicebat,fubjugans, cum muria cqnditum corpue
Mithridatis Pompeii ad eum mifit, rcigeifaeargumentum,iimul i & regnum ei dedens. Dio ltb.37.
Cadaver patris Sinopen in trireme tranfaifit , fimaqueos, quiManium ceperant& obfides muks
Graeci arbarique generis, rogans, ut aut paternum
regnum, aut Boiphoranum tantum, quodMachares
frater a Mithridateaccepcrat,tenerefibiliceret. A$pan.fag. 2fo.
ItaremnarratPlutarchus. Cum jamPompeius non
procul a Petra Arab<n abeflt, atque adeo illo die jam
eitcaitrametatus, aecurrerunt ex Ponto lsetum
nuntium afferentes. Pompeius iiggeftum confon
dit &nuntiavitexercitui Mithridatem deceffifle:qui,
quodiceffifltabipio Phamaces filius, manus fibi
ipie intulerat. Omnia illic Pharnacem occupaiTe,eaque fibi & Romanis cripfifle facer. Inde exercitus
baud immerito,quafi inMithridatis corpore iexcents extincs hoftibus, ovans convertit e ad (aerificandum & conviva. tlut.in0mp.pag.6^o.^ 64 b
Pompeius impofita ffcis fuis& expeditionibus
quam haud ita expeebverat facilem cornide, ex
templo figna retro exArabia movitProvincias inter
medias curfim emenis, Amif pervenit, invenitque
multa dona aPharnace allata,multa corpora ex fami
lia regia,ip(lim etiamMithridatis cadaver non admodu ex fcie cognjt.Nam cerebrum,qui corpus curaverant,

}
MITHRIDATES VI.
verant,macerare omiirant,verum agnoverunt eum
ex cicatricibus , quiidipecbculidefiderabant: nam
ipi non fuftinuic id videre Pompeius , verum avertensDeorum invidiam , Sinopen amandavic. Id.fag.
64 1.

Corpore vafto fuit , ut arma ab ipo Delphos Nemeamquemilfa indicant: fed robufto in tantum uc
ad extremum equitationibus jaculationibuque va
lente mille itadia una die mutatis equis confcerit,currum quoque regebat oti)ugQm.Apj>iar/.p.2jo:
Cum vita Mithridatis nomenhoftileextintfcum
exiftimans,nullas in defuncum fruftra iras exercen
das putavit, fd in patrio ipulehro condi juffit. Dio
lib.yj.pag.yj. Corpus illiue-regie (peliendum curatoribusejus,addko fmptu, tradidit, & infrri juffit
apudSinopenmonumentisregiis, laudatumob geftorum excellentiam, ut Regum aetatis Cux praeftantiffimum. Appian. pag. 25-0.
Prater fummam in bello peritiam , eruditus erat
Gracis litteris , & ideo pericas (crorum Graecia: :
deleabatur etiam muica, bbrius plerumque ac
laborum patiens,circa muliebres tantum voluptates
intemperantior. Erat quidem crudelis & anguinarius,matris fratricjue interftor, & trium filiorum ae
filiarumtotidem. Id. ibid.
Veftem,qua amicire blitus erat i, armorumque
molem & Iplendorem miratus eft Pompeius. At gladiivaginam,qusi'Confticerat talentis quadringentis,
Publius furatus venum deditAriarathi.CidarinCaius
Mithridatis collacaneus Faulo Syllee filio petenti
occulte dedit, open's mirifici, quod in praentia
Pom-

MITHRIDATES Vi.

i77

Pompeium ffellit : at Pharnacs,cum port: reiciviP


iet,in illos, qui eaavertcrant, animadvertit. Vlutarclh
in F0mp.-pag.641.
I ta Mithridate de medio fablato,regnum quoque
ejus paucis locis demptis captum eft. Pharnaci mercedem parricidii Boiphori regnum donavit Pompeius, eumque Populi Romani amicis & bciis adicripft. Etiamnum quidam in praefidio caftellorum ali
quot extra Bofohorumpofiti, non tatim idediderunt* haud reiftenti quidem animo, id veriti , ne
cujus pecuniae ibi tuende euftodia eflt data, earn
alii diripientes, fibi culpam imponerent; quibuscauis moti, expe&andum Pompeium, eique omnia tradenda duxerunt. Dio lib. y.pag. 37.
In Talauris vero, quam urbemMithridateshabuerat apparatus promptuarium, duo miliia poculorum ex On gemma fafcorum compacbrum- '
que auro, inventa funt,multae phialac pfyctereique,
calices, lei, fella;, ornaciffima omnia , item frsena
equorum, pectorales humeraleque phalerse gemmat32 aurataeque, quibus recipiendis perceniendiP
que 30. dies quaeftor iniumpfit. Eorum pars aDario
ftapis filio fccefloribus per manus tradita ferat ; partem ex PtolemorumRegum gaza Cleopa
tra penesCoosdepofuerat; unde Mithridates a civibus tradita deportaverat: partem pe Rex paraverat
accollegeratelegantioris ippelle&ilis percupidus.
Appian.pag.2<\. 2f2.
Cumtrienniotardius quam debuerat, Lucullus
cleMithedate viclor non triumpharet,quodC.McmmiusTribunus Plebis, adverfus eum inflammaflt P.
Pars II.
M
Roma-

I78
MITHRIDATES VI.
Romanum , hoc tantum anno Confiiles introduxerunt pene in urbem currum clariffimi viri.
Triumphum non pompae prolixitate & rerum tra*
ducbrum copia portentofum &fftidioimduxit,
idarmishoftilibus, quorum erat vis ingens & machinis regiis circuFlaminiu exornavit,quod erat per
i haud contemnend fpecbculu. Ipo in tripho quites cataphracb pauci,currus falcati decern traducti, amici & duces regii exaginta. Naves longs roftrate decern fupra centum translatai. IpfiusMthridatis urea inum pedum ftatua,&gemis diftincfcum
cutum. Fercula viginti vaorum argenteorum, aureorum poculorum,armorum&nummorum triginta duo. per viros traduca. muli leftos u
reos portaverunt, (ex & quinquaginta argentum infetum,alii centum & fptem, argenti fignati paulo
minus vicies fpties centena millia drachmarum. Ir*
rdbulisbreviariapecunise,quamPompeioad bellum
piraticum & quaeftoribus decr^t.llut.inLuc.p.417.
Pompeius anno equenti tantumRomam advenit,&
ium de Mithridate triumphum ad diem natalis fui,
qui erat pridieKalend.Ocbbr. dilulit, jam autem
ex frica unum & alterum exEuropa egerat, & tertius ex Aa fuit; & fie de quot partibus terrarum orbis eranr,toridem fcit monimenta fuas viorias: hic
vero per biduum.
in portus adduxit Pompeius naves 7oo.integras,
plauftrorum quibus arma in pompa funt tranfvecb,
ingens fuit numerus & in his roftra navium:poft hxc
multitudo captivorum ac piratarum , non vincTroru,
fd eultorum habitu patrio. Ipfm fiiblimem debant

MITHRIDATES VF.

179

debantRegum Strapas vd Duces vel filii, partim


captivi, partim obfides, in fumma 324. Appian.pag.
Z<>2.
Inter has Tigranes, Tigranis, Regis Armenia;,flliuSjCum conjuge &filia,& ipiiusTigranis uxoreZorne: adhascMithridatis oror & quinqu filii, Artaphernes, Cyrus, Oxathres, Darius, Xerxes & duae
filias, Orabaris & Eupatra: tradu&us eft,& ColchorumRex01thaces& Judasorum Rex Ariftobulus,
tyrannique Cilicum , Scytfiarum item regis fminse, Duces tres Iberorum, AJbanorumduo,cum
Menandro Laodicenfi , qui equitum Mithridatis
prasfe&us fberat. Albanorum quoque & Iberum obides, &Commagenorm Regis.
Trophasa etiam
permuka traduca int numero pugnis omnibus pa
ria, quibus aut ipie aut per Legatos palmam tulerar.
Idempag. 2^3. (5 Pa. in Pomp.pag. 63.
Abintium effigies tranVehebantur. Tigranis Sc
Mithridatis pugnantium & cedentium ac fugientiura.
Mithridatis vero etiam oppugnatio & no&u
tacita fuga repraeintata fit : poftremo etiam
mors ejus iiibjea fuit pecbtorum ociilis: appi&is
& virginibus mortis ejus fociis. Prasfrebantur & ta?
bulas cum filiorum &filiarum ante ilium defun&orum imaginibus, & Deorum barbarorum figura: cu
ornatu patrio. Appian. ibid.
IpiPompeius geminato curru vehebatur amicus,
utfrtur, AlexandriMacedonischlamide. Currum
fquebanturfbciihujus expeditions prafcbmilitu,
partim equites,partim pedites. Id. ibid.
fuit priorisPompeii triumphi pompa: tradu&io,
M 2
qua:

igo
MITHRIDATES VI.
quas tertio Kalend. O&obr. afta eft. Pridie vero Kalendas, dienatalisiiii transmit alveum cumtefleris
luiorium e gemmis duabus, latum pedes tres, Iongum pedes quatuor, in quo it Luna urea pondo
30.1eccos tricliniares tres,vaia ex auro&gemmis abacorumnovem, fignaaurea tria, Minervse, Martis,
& Apollinis : coronas ex margaritis triginta tres,
montem aureum quadratumcum cervis& leonibus,
& pomis omnis generis , circumdata vefte aurea.
Pin. lib. 37. cap. 2. Muium ex margaritis, in cujus fftigio horologium erat. Ipfius Pompeii imaginem e
margaritis. ibid.
Carpenta quoquein pompa traduxit & fercula onuftaauro&ornamentisaliis varus, in quibus erat
le&usDariiHyftafpis filii, & fella ac iceptrum MithridatisEupatoris, aureaque ejus effigies ofco cubitorum pectore tenus. Appian.pag.2s2. Pharnacis,
qui primus regnavit in Ponto , argntea tatua , &
currusaureiargenteique. Plin.lib.&.cap.i2. argentifignati fptem millia myriadum & s. drachmae infuper. Appian.pag.2s2.
Inrariumretulit vai,aurum &argentum fignatum ad viginti millia talentum. Plutarchjn Pomp.pag.
642. Inter dona inCapitolio ab eo dicata ,Mithridatis
dactylotheca fuit. Pim. lib. 37. cap. 1. Ibidemque pretioiiffima,quasqueMithridatis dicata Hint, in novo
caftelloreperta. Strab.lib.12.pag.ss7.
Ubi vero triumphans pervenkPompeius inCapitolium neminem captiv nccavit,uttriphatoresali;
edpublicisimpenisremiitquemque in i patria,
exceptis TQgs.Ap.p.2S3. Ex quibus Tigres&Ariitobulus

MITHRIDATES VL

igi

bulus retenti fork Romas, prior incatenis apudFiavium Senatorem. Afion.inorat.Milon. Seduterque
poftea effugit.

NUMMUS
MI THR IDATISEUPATOR IS.

E Thesavro Regio.
Caput Regisdiademate cinclum : Ex averfa parte Equus
alatus pafeens ante quem ajtrum in Luna crejeente, cum pigraphe BAZIAElZ 10 EX02 , in area B\Z.idefi anno 212.
^Ognomen EYIIATOP02 huic Regiinnmmo adferiptum,
hauddubic ilium ad Mithridatem VI. Mithridatis V.filium
revocat, ita ab Appiano prxter Strabonem, appellatum , qui bus
cognomnibus , tot Mithridates fefe diflinguere cperunt. At
filiusquodpatremhabuiiTeta fuis populis Evergetem , feu Bencficum auncupatum gloriatus,fe Eupatorem vocavit, Antiochi V.
M 3
Syria

i82

MITHRIDATES VI.

Syria; Regis exempta, quem fie vocatum refert Appianus ia


Syriacis, ob patrie virtutem , qualis felix effet , cui talis pater
contigifet.
LitteneniimeralesBir annum Ponti Regum 212. in
dicant, defumpto ejus initio, ab anno tertio Olymp. li8>correfpondenteV*C.448. ut fupra retulimus in Mithridate II. bu}us Imperii conditore , ita a Strabone appellato , nempe quod
regnumfub Alexandra M. everfum , poftea retuperaverit fine
tributo, unde Ponti monarchal Epocham fuam dinumerarunt;
illiqueanni 212. inciduntin regfti Eupatoris 29. cujus initfum
adfignamns anno V.C. 631. hi vero juncli efficient 660. quo
pcrcuTuseftille nummus. EqmisillealatuspafcensinhocMithridatis Eupatoris nuinmo, Amifiurbis infigne eft, ut fimiles
typos videre eil apud Goltzium , tab. 2. num. iirfularum Afiat, in
qua fignantur cum Epigraphe AM IZO Y.
Amifus inter Ponticas urbes a Strabone coliocatur, ab aliis in
ter Cappadoces receflfetnr ; de illa (c ait Geographus lib. J 2
pag, ^47,Ki TocvTtjv Ss xecrxov e'' /3*. 0e ^ too IxcV/xjjaw Uot,xcit TtoaxTHje fttos* Haue quoque
Reges tenuerunt, &Eupator templis ornavit, partemque urbi
de integro adjecit. Nil mirum igifur fi munfico & de fe bene
mrito Principi , Amifus nummos percniferit.
Sed unde Amifus cquum alatum & pafeentem pro infgni
ceperit, nifi utdenotaret in fuis campis equos velociffimos ali,
qualis erat Thcmifcyra , de qua ait Strabo loco laudato.
de caufa planifies hc femper rofeida eft & herbis viret, fufficit*
que alendisboum&equorum armends. Ad pabulum illudindicandum pafeens equus, & ad cquorum velocitatem adduntur als.
Amifus olim ex Homero Evrtjs nomine fut indigitata, ut
ab Hecataso Milefio, apud eundem Geographum pag. 53.
Unde ob fiugularera quandam illorum equorum praftantiam
"EvsnSts 1701 , aut Everett , feu H N e t i E q. u i , ab Euripi
de Hippol.v. 231..& 1332. aliifqueveteribuscelebrati.
Non autem hic pafeens equus & alatus pro Pegafo Belleropbontisaccipiatur, qui femper fublimis & elatis pedibusin aere
volitans depingitur, cum de illo nullum fit pro Amifiurbis fymbolo indicium veftigium; fed fspe videas alatum equum ad ve
loci

MTHRIDATES Vf.

'locittem ejus indicandam depiclum , unde Gmul Africa: iofigne


ob equurum in hoc traclupraiiantiam ab Ant. Auguflino 3c Tri producitur.
An non Amifeni hunc potius equi pafcentis & alati equi typum,quam alium felegere, utequum ilium, quo ad fui cor
poris cuftodiam cum aliis animalibus utebatur Mithridates , cujus
nieminit^lianuslib. 7. in<fuaregioneeducatinndocererit, unde
illiun pafcentcm pinxerunt, & ad iilius uelocitatem fignificandamalasaddidcrunt, ut iequentem nummum com cervo al
tera animale Mithridatisfami liari Amifeni percuflerunt , in quo
deSoleinLunacrefcente dicluri.

''
;

Ex Museo Nostro.

Caput Regis diadematum: Ex averfaparte cerwspafcens


ante quem ajirum in Luna crefcente, cum pigraphe

BASIAE.QS MI0PAAATOY EYIIATOPOZ,


in area S- idefl anno 223. In corona hederacea
intercurrentibus uva botris.
ALter prodit ex argento tetradrachmalis Mithridatis Eupatoris nummus.quemAmifi etiam percuTum obidematrum
in crefcenteLuna in utroq; tanquam ejufdemmoneta; fymbolum fufpicamur,SoIem cLunam eTe precipua gentium numina,ad qu* referebant omnia,in libro deColoniis fape diximus.
Cervusab Amifenis videtur expreTus pafcens, ut in fuperiore nummo equus item pafcens , ad denotandum illum ctiam
ex fux Themifcyrae regionis fylvis eife abduhim , qui
cum equo alterum fuit Mithridatis Eupatoris animal
familire : de locis iis fylveflribus in Themifcyra lo
quitur Strabo pagin. 548. Cum montana etiam tantam
M 4
abun

.4
MTHRIDATES VT.
bundantiam praebeart fponte fu naicentium & fylveftrium fru"
ciunin, vitis, piri, mali, & eorum, qua; Amt degenere nucum : ita uttoto anai tempore largiter decerpere fruiAus pofllnt,
qui in fylvas eunt : unde videtur iis hi locis cervorum abuudantia.
De cujus & equi familiaritate cum Mithridate audias loquenteXnjEliannm. Mithridates Ponticus, inquit, cum foiflnum caperet , fui corporis cuftodiam non modo armis & fateilitibus excubitoribus committebat: fed magis etiam tauro & equo &
cervo, quos manfuefatftos habebat, Ii enim ad cuftodiam ejus
dormientis advigilantes, fiquisaccederet, illius fenfum ex ipfa
refpiratione , quam mox percipiebant atque ille mugitu, alter
hinnitu , alius propria voce eum e fomno excitabant. Sic ills
,7..4.
Litterae numerales 2. annum /EraeMithridatica; 223. defguant , quo percuflus eft tiummus , in annum regni Mithridatis 40. incidentes , & V, . 5 9 refpndent , defumpto ejus
initio ab anno tertio Olympiadis rig. uti fupra aflgnavimus,
qua vero Epocha Reges Ponti ex Mithridatis ftirpeufi funt, imo
& Bofphori monarcha Pharnaces, licet in Ponto non regnaret
Sed ad coronam hederaceam intercurrcntibus uvas botris in
hoc mimmo expreflam tranfeamus. Haec Libero patrj eft confecrata, nam Mithridates ab Afiaticis non folum Ev7totra> fed
& &10WVO, feu Liber, fuit nuncupatus. Cicero pro Flacco
MlTHRIDAIEM DOMINUM, ILIUM , IlLIIM
CONSERVATOREM Asi*, ULUM BroMIUM, EviUM,
NysiUM.BACCHiiM Nominabant. Cur vero Dionyfius vocatus fuif , exponit Plutarchus lib. t. Symp. quern con
fuas .

1-

MITHRIDATIS UXORES ET FILII,


MITHRIDATIS

ig;

XORES

ET FILII.
*
UXORES.

., f

LAODICE MONIME BERENICE


Sror.
Milcfia
Chia.
STRATONICE. HYPSICRATEA.
Divere Concubines, ex quibus nati,
ARIARATHES
expulit eCappadocia Ariobarzanem.

ARCATHIAS
Macedonian! fubegit, morbo extintruseft.
?

MITHRIDATES
Rex Colchorum a
patre necatus.

MACHARES
Rex Bofphori,deinde a patre necatus.

PHARNACES
Rex Bofphori, a
Pompeio conftitutus.

ATAPHERNES .ORSAGARIS
in triumpho duclus.
in triumpho duflus.
OXATRES
in triumpha
duclus. .
CYRUS
in triumpho
duclus.

DARIUS
in triumpho
duclus.
ARTAPHERNES
in triumpho duclus.

V;

FILL

MTHRIDATIS UX0RE5 ET FILlt


FILIM.
CLEOPATRA
major nupta Ticrani Armenias
Rgi.

CLEOPATRA
minor erepta Phanagonenfi obfidionis periculo.

MITHRIDATIA
EUPATRA
deflinata gyptiRegi
dufla in tri- j
iponfa.
. Wropho.
../,
NISSA
deflinata Cypri Rgiiponfa.
' , ' ; H.
. ' .
.,;);,.
Srores Mithrais.
LAODICE
major fratri
. Mtthridatis '
nupta.

LAODICE
minor Ariarathi Cappado*
cheKegi nupta.

occiditur
afratre.

RHOXANE
innupta venenum fumplit.

STATIRA
innupta venenun
fcmpfit. ,. .x

NISSA
capta a Lucullo
vita donata efl.

DRYPETINE
in Sinhorio caflel/. lo eca ta ad pudorem fervandum.
frater wcus.

'

Afiottymusab eo veneno necatus.

REGM

RI

H ISTOR I*/

P H ARN ACES, R EX SP HO RI
PRIMUS,
defamilia Mitbridatis.

PH A R NA CES MithridatisEupatorisex
concubina , cujus nomenignoratur, filius,
filiorumque chariffimus & epe regnihseresdeignatusa patre,five quod expedido
quam Mithridates cogicabat in Italiam ipii videretur periculof, peranti etiam tum a Romanis veniam, quE omnino nulla contingere poterat,fipater
vexaret Italiam, five ob alias cauias cupiditatefve,
illi ftruxit infidias. Appian. Mtthrid.pag. 247.
Captis Pharnacis confilii coniciis, & ad torturam
admotis,Menophes periiiafit Mithridati,non oportere in diiceflu pro Italia necari filiumadeamdiem
'chariffimj ilere enim has mutationes exiftere belli
tempo

i88

PHARNACES,

tempore, quo finito & illas conquieiere,fic illeperiafuS) filio veniam obtulit. Id. ibid.
.At Phamaces indicio quodamterritus, & fciens
exercitnm alieno ee ab expeditionc animo, notu
primarios Romanorum transfugas proxime Mithridatem tendentes acceffit, & periculumfiinltaliam
irent, ipfis no ignot eXaggerans, multaque fi manerent, eis pollicens, induxiteos, uta patre deficerent.
Moxque note edem, ad alia propinqua cailra diniifit nuntiosL& illis quoquepertratisinfuamintentiam, man? primi trnsfugas conclamaverunt,
quibus proximi quique&mox alii, poft clamorem
reddiderunt,atque etiamnavalisexercitus: fbrtafTe
non omnes praemoniti, id fiiapte facilitate proni ad
contemnendum mifrum, & rerum novarjumfemper cupidi, alii conciorum ignari, ptabant omnes
corruptos, ratique f iolosnonpoirefifterepluribus, neceffitate magis quam volntate acclamabant
cum cateris. Id. ibid.
* *4
Aliter id narrt Dio. Dediffet ftatim pnas Pharnaces, fi vel minima benevolentia; pars itellitibus
erga inem patremfuiflt: igitur filiusfacillimefibi
conciliates, quos adeum comprehendendum pater
miirat, cum his, aliique, quos jam ante paraverat,
recb adipfmpatrem contendit. Is tumPanticapan
degebat; auditaque re, milites nonnullos adverfiis
filium emifit, ip ftatim fbcuturus : fed hos quoque quippe qui Mithridatem ipfi etiam non amabant, Pharnaces levi momento convertit, urbemque
haud invitam oceupavit. Dio Hb.z7.pag.36.
Sic pergit Appianus. Mithridates excitatus clamerc

BOSLPHORI REX.

189

more militum, mifit quofclam rogatum quid fibi


poicerent : illi non diflimulances , aiebant fe filium
Regem petere, juvenem pro iene Eunuchis dedito,
interfe&ore filiarum, ducum acamicorum. Hisaudids Mithridates eos allocucurus prodiic, & interim
manus qusdam prasfiditorum confrebat i ad
transfugas, qui negabant f eos admitiere, nifadfidem impetrandam ederent aliquod fcinus, iimulque Regem oftendebant : at illi equum fugientis interfcerunt, & Pharnacem quaii jam votkompotes
Regern appellaverunt: quorum quidam membranam chartaceam longam latamque e templo depromptam vice diadematis circumdedit ejus capiti.
Appian. pag. 248.
Id conipicatus inex e fuperioreporticu,aliospoft
alios mittebat ad Pharnacem, quitutum abitumpeterent; fed cum nemo rediret, veritus ne Romanis
dderctur, itellites & amicos, qui adhuc apud eum
permanebant,laudatos mifit ad novumRegem,quorum aliquot in via praeter opinionem occict exercitus. d.ibid.
Ipf exemto ex involucro veneno, quo impcr accingebatur, una cum gladio, id micebat : due vero
filiae virgines Mithridatis & Nyfla ,/Egypti Cyprique deiponfe Regibus, enixe rogabant,ut ante ilium
potionem venenatam merent, vetabantque bibere donee ipe hauirunt, & has quidem veneni vis
penetravit continuo : in Mithridatem, quamvis ope
ra data ambulantem concitatius nihil agebat, pro
pter quotidianam Pharmacorum conietudinem,
quibus e contra venficos praemunire iblebat. Id. ib.
Cum conipicatus ducem quendamQallorumBituitum

,9 o

PHARNACES.

tum (nummi vocantBhonium,') rogaviyit periclitatem


incerimeret, ne intriumphum abitraheretur , eo
quod veneno necarin polfct, prsevidilet omni
um iorum perlidiam. His precibus permotue Bituitus, Regi officium praeftitin neceirium. Id. ibid.
Dio autem hxc narrt Sed eque Mithridati ad
mortem venenum itis fuit. Itus autem gladii,
quem fua Tibi manu intulerat, cum prseterastatem,
praefentefque, quae circumftabant calamitates, imbecillior fuit, tum veneni fumptione, cuicui modi
tandem id fuerit, debilitatus. igitur cumnequefe
ipiumconfeciifet, & diutiustempustrahere videretur, ii, quosin filium emiirat, irruentes gladiis ac
lancis mortem eiaccelerarunt. Diolib.tf.p.tf. Per
deffcionem civium Pharnaciique filii icelere praeventus male tentatum veneno fpiritum ferro expulit, inquit Florus. Lib. 3. cap. s. infine.
Pbarnaces corpusMithridatis patris muria condiri juffit, & ad Pompeium mifit in trireme, rei geftae
argumentum imul & i& regnum dedens.Dio //.37.
ibid. Sinopem corpus tranimift, fmulqueeos, qui
Manium ceperant,& obfides muks Grsci Barbaricique generis, rogansut autpaternum regnum aut
Boiphoranum tantum quod Machares frater a Mithridate acceperat, tenere liceat. App.pag. 240.
Tabellarii accurrerunt ex Ponto 1 nuntium
adfrentes Pompeio in Arabia tunc moranti. In fuggeftum aicenditacceptis litteris, & mjlitibusnnntiaVic MithridatemdeceffiiTe, qui, quod iceiffit ab
pfbPharnacesfilius,manus fibi ipiintulerat. Omnia
illic Pharnacem occupaife, eaque fibi & Romanis
cripfife facer. Butarch. inPomp.pag.6^0.

BOSPHORI REX.
191
Pompeius extemplo figna retro ex Arabia movit.
Provincias intermedias curfim emenfs, Amiupervenit ; invenitq; multa dona aPharnace allata,multa
corpora ex familia regia,ipim etiamMithridatis ca
daver non admodum ex facie cognitum : non ipf
Pompeius illud fuffinuit videre, Sinopen amdavi.
Id. ibid.p. 641. Regis corpus regie ipeliendum curatoribus ejus, addito fumptu, tradidit monumentis
regiis, laudatumque ob getorum excellentiam ut
Regumaetatisfue praftantiffimum. Appian. .^.
Pharnaci mercedem parricidii, Pompeius Boiphori regnum donavit,eumque Populi Romani amicis
& iociis adicripfit. Dio lib. yj.p. 36. Exceptis Phanagorenfibus,quos liberosuojure permiiitvivere,quoniam primi recolligenti vires Mithridati, jamque
dauern, exerckumreceptaculaque habend, defici
entes exhibuerunt negotium, exemploque dato alus
caula fuerunt Mithridatis mtz<&Appan.p. .
Pharnaces cumBophori rgna adeptus et,aecatis
aum3f.agebat,eoque tranquille potitus eft,uque
adinitium belli civilis inter Pompeium & Cfrem,
quo, fpe recuperandi regni paternj, rebus novis ftuauerit,non Pompeio in auxiliumapudTheflliam
fbit, ut tradit Eutropius Hi. lib. 6,
Itaqueoppugnavit Phanagorenfs, eorumq; vicinos,donec fame ad pugnam progreffi, oppidani
vifti font: quos illxfos recepit in amicitiam, acceptis tantum obfidibus. Apptan.p. 29. Strabo ilium pa
ce tranquilla fruentem narrt Hypanin fluvium,expurgata quad vetere fbfTa,Dandariis induxifTe, agrumq; eoru proluifl. L. u.p. 495-Nec multo poil Si
nopen

152
PHARNACES,
nopencepit, Amifumquoqueappetens bellum gee
ilt cum Romanis, duce Cal vino & non Calviio apud
Appianum, quo tempore Cxfr in./Egypto confliftabatur. TumColchidem Pharnaces-traniiit videtur ex Strabone, cum tradat in ea Lemothe tem
pi um aPhrixo conditum fpoliafl. b. .pag. 499.
Rex Dejotarus ad Domitium Calvinum, cui Gseir Aiam, finitimaque Provincias adminillrandas
tradiderat, verut oratum, ne Armeniam minorem,
regnum fuum , nev Cappadociam, regnum Ariobarzanis,poffideri vaitarique pateretur a Pharnace :
quo malo nii liberarentur, imperata fbi facer, pecuniamque promiffam Gaeari non pone i perolve
ro, Domitius, non tantum ad explicandos fumtus
rei militaris, cum pecuniamneceuariameTe judicaret ; ed etiam turpe Populo Romano & Caeari vicfcori, fibique infame eif tatueret, regna bciorum atque amicorum ab externo Rege occupari, nuntios
confftim ad Pharnacem miit, Armenia Cappadociaque decederet, nev occupatione belli civilis Po
puli Romani jus majeftatemque tentaret. Hft. de
. Alexami.pag. 373.
Hanc denuntiationem cum majorem vim habicuram exitimaret,i propius eas regiones cum exercituacceffiit : ad legiones profftus, unam ex tribus
36. iciim duxit, duas in /Egyptum adCseirem mittit, litteris ejus evocatas : quarum altera in bello Alexandrino non occurrit : quod itinere terreftri perSyriam erat mifla, adjungitCn.Domitius legioni -Duas aDejotaro,quas ille diiciplina,atq; armatura noftra
complurcs aosconlitutas habcbat,equitefque cen
tum,

BOSPHORIREX.

i93

tum, totidemque ab Ariobarzanefujnit: mittic P.


Sextiumad G Pltorium Quseftorem, utlegionem
adduceret, qua? ex cumultuariis militibus in Ponto
conf&a erac ; Quintumque, Patifium in Ciliciam ad
auxilia accerinda.
Qux copiae celeriter omnes
}u(Tu Domitii Cmanse convenerunt. Id. ibid. pag.
373 374InterimLegati aPharnace reponm ferunt, Cap.
padocia i deceffifle, Armeniam minorem recepiflfe,
quam paterno nomine obtinere deberet: deniquc
ejus regni caua integraCaeari rvaretur : paratum
enim facer quod is ftatuiflec. Id. ib.p. 374.
Cn.Domitius cum animadverteret eumCappadocadeceffiTe, non volntate addufcum, d neceffitate, quodfacilius Armeniam defender poifetfubjecbm fo regno , quam Cappadociam longius romotam , quodque omnes legiones tres adduurum
Domitium putaTet ; exquibus, cumduas ad Caefrem minas audiet,audaciufquein Armenia fubftiriP
ft,periverarecpit, ut eo quoque regno decederet : neque enim aliud jus efTeCappadociae,atque Ar
menia? : necjuflreeumpoftulare,utinCae(risadventum res integra differretur, id enim efle integrum,
quodita effet, utfuiit. ld.ibid.
His refponfis datis,cum iis copiis, quasipra fcripf,
profbftus eft in Armeniam,locique fuperioribus iter
facer inftituit; nam exPontoaComanis jugumeditum fylveftre eft,pertinens inArmenia minor, quo
Cappadocia finitur ab Armenia, cujus itineris hae erant certae opportunitates,quod in locis fiiperioribus
nullus impetus repentinus acciderehoftipoterat,
Pars II.

'

, .

&

i5>4
PHARNACES,
& quodCapQadocia his jugis fubje&amagnam com
meatus copiam erat fubminiftratura . Id. ibid.
Complurcs interim legationes Pharnaces adDomitium mittit , qu de pace agerent , regiaque muera
Domitio frrentEa conftanter omnia aipernabamr :
necfibi quidquamfbre antiquius, quam dignitatem
Populi Romani & rgna fbciorum recuperare , legatis repondebat. Magnis & continuis itineribus confecb's,cum adventara Nicopolim, quod oppidum in
Armenia minore pofitum eft,plano ipum loco,montibus tarnen aids ab duobus lateribus objetis,itis
magno intervallo ab oppido remotis, caftra pofuit
longe a Nicopoli circiter millia paflum $ . ld.pag.37f.
Quibus ex caftriSjCum locus anguftus atque impeditus eflt traniundus, Pharnaces in infidiis delectos
pedites, omnefquepene dipoiiit quits :magnam
autem multitudinem pecoris intra eas fauces diipari juffit,paganoqj &oppidanosin iis locis obveriarij
ut fi amicusDomitius eas anguftias tranfiret,nihil de
infidiis Pufpicaretur, cum in agris & pcora & ho
mines animadverteret verari, tanquamamicorum
adventu, fin vero ut in hoftium fines veniret: prasda diripienda milites difiparentur , difperfique ca:derentur. Id. ibid.
Hccumadminiftrart, nunquam tarnen intermittebat Legatos de pace atque amicitia mittere ad
Dominum, cum hoc ipio crederet,eum fcilius decipi pofl. At contra pes pacis Domitio in iiHem caftris morandi attulit caufm, lta Pharnaces, amina
proximi temporis occafione , veritus ne cognocerentur infidia?, ios in caftra revocavit. Id.ib.
Dominus poitero die propiusNicopoiim acceflit,
caftra-

BOSPHORIREX.

caftraqueoppidcontlit; qu dum muniunt Ro


mani, Pharnaces aciem inftruxitiuomoreatqueinftituto. In. fronte enim, fimplici direcb acie, cornua
trinisfirmabanturfubidiis, cadcm rationehc me
dia collocabanturacie, duobus dextra, finiftraque
interval Iis, fimplicibus ordinibus inftruftis, perfecifc
ineptum caitrorum opus Domitius , parte copiarum pro vallo in ftruta. Iibid.
Prxima nocle Pharnaces, interceptstabellariis
qui de Alexandrinis rebus litterasadDomitium ferebant , cognoicit Caeirem magno in periculo verlrf,
flagitariqe a Domitio,ut quam primum fibi iubfidia
mitteret , propiuque ipie Alexandriam per Syrian*
accederet.Qucognitare, Pharnaces vioriae loco
ducebat, il trahere tempus poflt, cum difedendum
celeriterDomitioputaret. Id.ib.p. 376.
itaqueaboppdo,quafcimumacfm & a>
quiffimum ad dimicandum Romanis videbat , foflas
duasdireas, non ita magno medio intervallo reli
cto, 4. pedum altitudinis in eum locum deduxit, quo
longius conftituerat fiiam non producere aciem , in
ter has foflas aciem icmper inftruebat. Equitatum
autem a lateribus extra foflm collocabat :
qui eque aliter utilis ene poterat, & multum nume
ro anteibat Romanum equitatum, Id. ibid.
Domitius autem , cum Caeiaris magis periculo,'
quam lio commoveretur, eque e tuto difeeflurum
arbitraretur,fi conditiones,quas re)ecerat,ruriusappeterefcautfinecauidilcederet: ex propinquiscaftris in aciem exercit eduxit, 36. legionem in dextro
cornu collocavit,Ponticam in finiftro,Dejtari legioK
nee

,96
PHARNACES,
ns in mediam aciem contulit : quibus tarnen anguftiffimimi frontis rcliquit intervallum, reliquis cohortibus in fubidiis collocatis. Sic utrimque acie inftruh,proceum eit ad dimicandum. Li ibid.
Signo Tub idem tempus ab utroque dato concurritur, acriter varieque pugnatur : nam 36*. legio, cum
extra bFam in equitatum Regis impetum feciffet,
adeo icundum praelium fecit, ut maenibus oppidi
fuccederet,fbflamque tranfiret, adverfbfque boles
aggrederetur. At Pontica ex altera parte legio,cum
paululum avera hoftibus ceflifTet, fbflam autem cir
cuir acies fecundo conata effet, utaperto latere ag
grederetur hoftem, in ipfo tranfitu fblfe confixa &
oppreffd eft. Dejotari vero legiones vix impetum
tinuerunt. Id. bid.
Ita victrices Pharnacis copia? cornu io dextroj
mediaque acie convertunt f ad 36au,.legionem: quae
tarnen fbrtiter vincentium impetum fiiftinuit: magniscopiisRegiiscircumdata, praefntiimo animo
pugnans in orbem ie rccepit ad radices montium :
quo Pharnaces iniequi, propter iniquitatem loci, noluit: ita Pontica legione pene tota amii,magna par
te Dejotari militum interfecta, 36a. legio in loca ie fperiora contulit, non amplius 2?o.deideratis. Ceciderunt eopratioiplendidi illuftres viri nonnulli
Equits Romani. Quo tamen incommodoDomitius
accepto, reliquias exercitus diifipati collegit, itineribufque tutis perCappadociam i inAfiam recepit. Li
ibid. fag. 377.
Pharnaces rebus icundis elatus,cum de Cfre ea, ,
queoptabat, pcraret, Pontum omnibus copiis oc
cupa-

BOSPHORI REX.
,57
cupavit, ibiquc&vior&crudeliffimusRex, cum
fibi fbrtunam paternam,feliciore eventu, deitinaret,
multa oppida expugnavit , bona ciVium Romanorum,Ponticorumque diripuic, fupplicia conitituitin
cos, qui aliquam fbrmae, atque aetatis commendationemhabebanc,ea,quae morte elcnt miiriora, Pontumque nullo dependente, paternum regnum e recepie glorians, obtinebat. Id. ibid.
Amimmurbem,cumdiureftitiift, vi expugna-,
tarn diripuit, omnibus pubcribus interfffis,ac in Bithyniam Afiamque cum ejuclem icceis , quo
pater ejus uiis fberat , contendit : verum audito,
Aindrum, cui tutelam Boiphori crediderat,res no
vas molitum,iblitit. Is enim,fimul atque annuntiatum ei f'uic,Pharnacem longe jam progrefum, eumque ceniit,fi vel maxime in praeintiaRomanos lateret, tarnen in poterum, id baud impune laturum,
bona gratia? a Romanis ineunda cau, peque regni
Bofphorani ab eis accipiendi, contra dominum flium
infurrexit. Cujus rei allato nuntio, Pharnaces in eum
ire inftituit , quanquam id fruftra fuit Criare adven
tante. Dio lib. 4Z.j>ag. 206.
Caviar non exceffife Ponto Pharnacem audierat,
commoratus fre in omnibus civitatibus,quae majo
re iunt dignkate,taudem inCappadociam venit,deinde in Pontum,ubi copias omnes coegit. TuncLegati
aPharnace miffi Caeiarem adeunt, atque in primis
deprecantur,ne ejus advenais hoftiliseflti facbr
enim omnia Pharnacem, quae imperata eflent; maximeque cmmemorabant, nulla Pharnacem auxilia
. contra CiremPompeio dare voluifl, cum DejoN 3
tarus

198
PHARNACES,
tarus, qui dediflet, tarnen ei itisfeciflt. Hirttius fag.
393Refpondit Caefr, i fore a?quiffimum Pharnaci, f
quae pollicetur, reprasintaturus eiTet,monuit autem
mitibus verbis Legatos , ne aut Dejotarum fibi objicerent, aut nimis eo gloriarentur beneficio,quod au
xilia Pompeio non mififlnt , nam i neque libentius
facer quidquam, quam fupplicibus ignoicere , neque Provinciarum publicas injurias condonare iis
poTe, qui non fbiffent in i officiofi; id ipim , quod
commemoraint, officium utilius Pharnaci fuiif,
qui providiflet, ne vinceretur, quam fibi, cui Dii immortales vi&oriam tribuiffnt. Id. ibid.
Itaque ( magnas & graves injurias CiviumRomanorum, qui in Ponto negotiati eflent, quoniam in
integrum reftituere non poit,concedere Pharnaci :
jiam neque interfftis amiflm vitam,neque exiftis
virilitatem reftituere pofl , quod quidem fupplicium gravius morteCivesRomani iiibiflnt Ponto ve
ro decederet confeftim, familiafque publicanorum
remitieret, ceteraque reftitueret fbciis civibuique
Romanis,quae penes eum eflnt,fi fcifit; jam tunc
ibi mitteretmunera dona,qu,bene rebus geftis,
Imperatores ab amicis accipere confefeent. Milrat
enim Pharnaces coronam auream. Id.iLp.394His refponfis datis,Legatos remifit.AtPharnaces
omnia liberaliter pollicitus: cum feftinantem ac pro.
perantemCairem iperaret libentius crediturum fil
ls promiffs, quam res pateretur, quo celerius hone,
ftiuq; ad res magis neceflrias proficifeeretur (nemi.
ni enim erat ignot,plurimis de caufis ad urbemCa>
irem

BOSPHORI REX.
j99
fremrcvocari), Ientius agere , decedendi diem potulare longiorem, pacbones interponere, in ibmnia
fruftrariccepit. Id. ibid.
Caefr, cognita calliditate Pharnacis, quod aliis
temporibus natura facer confueverat, tunc neceffitte fcit adduffcus , ut celerius omnium opinionc
manum confreretZiela eft oppidum in Ponto pofita, ipfo ut in piano loco, fois munitum ; tumulus
enim naturalis, vdutftianu fafcus, exceliore undique fftigio iuffcinet murum, circumpofiti funthuic
oppido magni, multique intercifi vallibus colles:
quorum editiffimus unus , qui propter vi&orias Mithridatis, & infelicitatem Triarii detrimentumque
cxercitus Romani, iperioribuslocis, atque itineribus pene conjunus oppido , magnam in illis habet
nobilitatem, nee multo longius millibus pafiuum tri
bus habet a Ziela,hunc locum Pharnaces, veteribus
paternorum flfcium caftrorum refcls operibus,
copiis omnibus iis occupavit. Id. ibid.
CasircumaPhamacemillia pafum quinqu,
caftrapofuiflt, videretque eas valles, quibus regia
catra munirentur, eodem intervallo fu catra muniturus : fimodo ea loca hotes priores noncepiC
ent, qua? multo erant propriora regis caftris , aggerem comportan jubet intra muntiones. Quo celeriter collato, prima luce, non opinantibus regiis , eum
ipfum locum cepit, in quo Mithridates.ecundum
praelium adveris Triarium fcerat, hue omnem
comportan aggerem e caftris irvitiaqueagi juffit:
nequis ab opere miles dicederet: cum (patio non
amplius mille pauum intercia vallis caftra regiorumdivideretab opere incpto caftrorum. .'
N 4
Phar-

aoo

PHARNACES,

Pharnaccs , cum id repente prima luce animadvertiift,copias ias omnes pro caftris inftruxit,quas
interpoiita locorum iniquitate, confuetudine magis
pervulgata militari credebat initrui Casir , vel ad
opus ilium tardandum, quo plures in armis tenerentur, velad ofterttationem regime fiducie, ne munkione magis quam manu, defender locum Pharnaces
videretur. itaquedeterritusnoneft, quo minus pri
ma acie pro vallo inftrucb, reliqua pars exercitus opus fceret. Id. ibid.
At Rex impulfs five loci felicitate, five aufpiciis
&religionibus indutus , quibus obtemperante eum
pofteaaudiebant Romani, ivepaucitate horum,qui
in armis erant, comperta, cum more operis quotidiani magnam illam irvorum multitudinem,qua;
aggerem portabat, militum efl credidiiiet , five et>
iamveteranifiducia, exercitus fui, quem cum legione 22. in acie conflixifl & vicifi Legati ejus gloriabantur , fimul contemptu exercitus Romani, quem
pulfmai^Domitio duce, fciebat, inito confilio dimicandi , deiendere prrupta valle cpit,cujus aliquandiuCaefrirridebat inanem oitentationem , &
eo loco militum coar&ationem > quern in locum ne
mo (anus hoftis ubiturus eflet: cum interim Pharna
ces eodem gradu , quo prseruptam defcenderat in
vallem, adicendere adveriiis arduum collem inftruftis copiis ccepit. Id. ibid.pag. 396.
Caefar incredibili ejus vel temeritate,vel fiducia motus,neq; opinans imparatuq; oppreiTus,eodem tem
pore milites ab operibusvocat, arma capere jubet,
legiones opponit,acieminftruit. Cujus reifubita tre
pidado

BOSPHORI REX.

soi

pidatio magnum terrorem attulitRomanis,nondum


ordinibus inftru&is falcatse regiae quadrigaspermiftos milites perturbant,quae tarnen celeriter multitudine telorum opprimuntur. lnlquitur has acies Re*
giorum, & clamore fublato confligitur, multum ad
juvante natura loci, plurimum Deorum immortalium benignitate. Id.ibid.
Magno atque acri cominus praelio fat:o,dextro
cornu, quo veterana legio fxta erat collocata, initium viftorias natum eft ab ea parte, cum in proclive
detruderentur regii multo tardius, fed tarnen iidem
Diis adjuvantibus, finiftro cornu, mediaque acie, totse profligantur copias Regs, quae quam facile iibierant iniquum locum, tarn celeriter gradu pulfie premebantur loci iniquitate j itaque multis militibus
partim interf'e&is, partim iiorum ruina oppreffis,
qui velocitate effugere poterant, armis tarnen proje
cts, vallem trangreffi, nihil ex loco iperiore iner
mes proficere potert : at Romani,vir.oria elati,fbire iniquum locum, munitioneque aggredi nondubitarunt; defendentibus autemiis cohortibus caftra, quas Pharnaces praefidio reliquerat, celeriter
caftris regiis funt potitnterfccbmultitudine omni,
aut capta fuorum, pharnaces cum paucis equitibus
profgit, cui nif cailrorum oppugnatio facultatem
attuliift liberius profugiendi, vivus in poteilatem
Caefris addu&us effet. Id. ibid.pag. 397.
Tali victoria toties victor Casar incredibiHeft lastitia affe&us, quod maximum bellum tanta celeritate confcerat: eratque iiibiti periculi recqrdatione
laetior, quod vitoria fcilis ex difficulties rebus ac
cident Ji ibid.
N
De

PH ARN A CES,

De hoc bello fie loquitur Suetonius. Ab Alexandria


in Syriam & inde Pontum tranfiit, urgentibus de
Pharnace nuntiis, quern Mithridatis Magnifilium,
ac tunc occafione temporum bellantem,jamque
multiplici iicceiii prsefrocem, intra quinturn,qua
adfuerat, diem, quatuor, quibus in conipeum venit, horis, una profligavit acie: crebro commemorans Pompeii f'elicitatem, cui prajcipuamiliriadaus
de tam imbelli genere hoftium contigiuet, In vita
Cfaris fag. 46.
Ea vioria,quamvis non iplendidiima,Ceir ma*
gnopere i jactavit, ut nulla alia magis, quod eadem
die & perveniflet ad hoftem, & vidiifet eum & vicif
et. Dio lib.^.pag.ioj. Hujus pernicitatem&celeritatem conffi&us Romam figniiicans , ad amicura
quemdam Aminti cripfit tria verba, Veni, Vidi, Vict,
quae diftiones fimiliter cadentes non illepidam habent breviloquentiam. Flut, in vit. Cfar.p. T31. Quod
confirmt Suetonius his verbis: Pontico triumpho
inter pompae ferculatriumverborumpraetulittitulum Veni, Vidi, Vici, non a&a belli fignificantem,ficut ceteris, fed celeriter conf&i notam. In vita Cesfarispag.4%.
De hoc bello ita loquitur Floras, In Afiaquoque
novusrer motus a Ponto: plane quafi deinduftria
captante fortuna hunc Mithridatico regno exitum,
utaPompeio parer, a Csirefilius vinceretur. Rex
Pharnaces magis diicordiae Romans fiducia, quam
virtutis iuae,intefto inCappadociam ruebat: led huhc
Caeir aggrefls uno, & (ut ic dixerim) nontto
praelio obtrivit, more fulminis, quod uno eodemque
momento, venit,percuffit, abceffit. Nec vana de fe
praedi

BOSPHORI REX.

203

pnedicatio ct Caeiris , ante vi&um efl hoftem,


quam vifm. Florus lib. 4. cap. 2. circafinem.
Pharnaces vitus ref'ugit Sinopen cum mille equi*
tibus,cumqueCaeirinon vacaret eum proiequi^miP
io contra i Domitio,urbem tradidit,& pace accepta
dimifliis cum equitibus,equos interfcit, iniquiflme
id frentibus eorum dominis. Inde conicenis navibus in Pontum fugit. Appian. de bell. Mithrid.p. 274.
Caviar poll: vitoriam dePharnace relatam,Manubiasomnes, quamvis plurima; eflent, militibus donavit: cumque trophaeum eo in locoMithridates de
Triario ftatuiflt, quia id confecratum belli Deis
everter fas non erat,ipi de Pharnace fium oppoiit, atque ita Mithridaticum obcuravit, quodamque
modo dejecit. Poftea receptis omnibus, quae vel Ro
manised eorum ocs Pharnaces ademerat, fngula iis, qui amierant, reffituit. His ais & reliquis re
bus conffituendisDomitio praefcto, inBithyniam
venit. Dioltb.42,pag.207.
Pharnacem inBoiphorumviintrare conatum, Ainder in carcerem conjecit atque mteremit Casir
vero Mithridati Pergameno tetrarchiam Galatiae,
cum regio nomine tribuit, eique bellum contra Afndrum mandavit, quo &ejus in amicum perfidia
pleteretur,&Mithridates Boiphori dominus fieret.
Jd, ibid. Hsec fi vera fnt,mors Phamacis contigit,an
tequam Cir ex Afia fuiflt egreiTus.
Rem aliter traditAppianus:Pharnaces colle&aScytharum ac Sarmatarum manu,TheudofiamPanticapaeumque occupavit 5 & cum rurfus ab Andro bel
lo peteretur, quits ejus, equis deffituti, aflueti
pede

PHARNACES,
pedeftri praslio, vincebantur : folus Pharnaces egregiepugnans,tantum coniuciatus cecidit quinquagenarius, poftquam regnavic in Bolphoro annis .
Atque jta etiam Pharnaces regnare deiit, cujus regnum Casir Mithridati Pergameno ddit. DeMitrid.
. Reliquit filiam,nomine Darium &Dynamin.

N U M M U S
PHARNACIS, REGIS BOSPHORf.

Ex Tabulis Wolphangi Laziu


Caput Regis diadematwn : Ex aver/aparte Apollofedens
ante tripodem; dextra lauri ramum; fimftra cubito
lyr innixoicum pigraphe, A 2 1 E SIX A 2 1 E2N fJ>APNAKOT. Regis Rfgum Magni Pharnacis. In area ZMZ.ifleft
anno 247. Infra nwneralis Uera .
Hic eft Pharnacis Bophori, & non Pharnacis ejus
atavi Ponti Regis nummus, cujus effigiem pra exhibuimus. At Bophoranus titulum magnificum praefrt, BAslAEilS BA2ILE1N, id eft
Regit Regum, aiorum monarcharum exemple-, nempc

BOSPHORI

REX.

20?

pe Arfcidarum & prascrtim Tigranis Armenias gnati fui, qui cum Reges haberent trbutarios,iiperbam illamnomenclationem fibi arrogarunt.
Pharnaces Reges prximos fibi vecb'gales fecie
oportet, ut non blam RegisReturn, fed &
appellationem a Provinciarum aut rerum geftarum
amplicudine ut plurimum defumptam, acceperk:
hae quidem Alexandra, imo & Mithridati ejus parenti concef eft, quam tarnen in eorum nummis
ufurpatam non leges ; porro earn in iiiis Antiochus
III. Syrian Rex admifit : ilia poftea frequentius ad Aricidas tranfiit, ab antiquis Perirum Regibus tanquam originis iliae autoribus mutuata, & tandem us
que adRegulos pervenit,(ub Sept.Severo,ut in num
mis Abgari obfervatur, quam ab illo Imperatore in
Parthorum Regis ludibrium huic Dynaftac datam
exiftimat Triftanus.
Andreas Morellius huncPharnacis ex auro num*
mum in iecundseditionisipeciminevulgavit, cujus
ectypum, cum Pariiios primum appulit, nobis dederat,ut inter Reges,quos defcribendos aggreffi eramus, uo loco poneremus. i Hud ex muio D. Veiri
Patricii Norimbergenfis delincaverat , & quid fibi
vellent litterse in area fignats cum poftulaifet, libenter ilium ,/Eram Ponti Regum docuimus, quern for
te minimum in priore fpecimine non edidit,netot
nummorum a nobis acceptas interpretationes tanquam ias exponeret.
Litter autemz M Z. in area pereufl, Ponti Regum Mvxfunt numerales, annum ejusdefignantes
247.cuj us initium ut detegatur, magra* eft momenti :
alte

o6 PHARNACES BOSPHORI REX.


altera . paulo infra eas poita, annum regniPharnacis quartum denotans, ut fimiles in Afndri ejus in
Bofphoro fuccefforis monetis exarat indicant/ nam
fi ad annum V. G. 691. quo mortuus eft Mithridates
Eupator,addideris annum quartum Regis Pharnacis, habebis 697.a quibus i tollas 247. tibi fupererit
448.quopermittenteAntigono Mithridates II. regnumPonti avitum recuperavit; &quidem fine tri
buto, unde CtiftesaStraboneappellatuSjUtin illius
vita dictum eft.
Ut vero Morellius tunc nequidemnummorum
defcriptiones aggrediaufus, quare Appollo in Pharnacis avera parte effet collocatus,potulare neglexit; ideo in illius explicatione ingenue ftetur his
verbis: Quam ob caufam Apollo in hocnummofcalptus
Jity mefugity fquentia fomniaflt : fed intelligat illumPanticapsi urbisBofphori primarias percufium,
in qua fiimmus erat Apollinis cultus, utpote ilia a
Milefiis condita, tradente Strabone, poil ejus de
,icriprionem,inquit, / e '.
Nemo nefcitMilefios plurimum fuiff veneratos
Apollinem, cujus erat celeberrimum Oraculumin
Branchidis, unde illi innummotripus,&templum
Deofub nomine Didymei templum omnium maxi
mumconftruxerunt,tefte eodem Strabone pag. 634.
Laurum tenet, quia hascarbor erat in ejus tutela.
Innititur lyrae, qua a Mercurio donatus ferat,

ASAN-

ASANDER,

07

ASANDER.
ASANDER ,

AS ANDER, Pharnacis coeaneus, nam


trienno tantum erat tate iperior, ut
ex Luciano eruitur de Macrobiis. Itaamicitia conjun&us, ut cum eo contra Mithridatem Regem conlpiraverit exipfius
intimisfamiliaribus, ut regniadminiftrationemreliquerit,

208
ASANDER,
querit, dum ad paternum recuperandum propcraret.Is Pharnacem propofki pnas daturum a Roma
nis putavit, aut eorum gracias inkurm ii eum regno,quod ab iis acceperat,fpoliaret,contra dominum
mum inurrexit, teile Dione I1b.42.pag.206.
Quo nuntio aeeepto, Pharnaces ira percitus in eum
moxireconftituit; fed cum clalFem non habereun
Ponto paratam, & per Armeniam adventare Caefrem,qua effet tranfeundum,cognovit,converf inne
re ei ad ZelamPonti urbemoecurrit; praeteriea feli
citate potius quam confilio fretus, praelium,in quo
totus ejus exercitus eft profligatus, & ipf penecaptus,imprudentercommifit, & exSinope,in quam
confugerat cumreliquismilitibusin Bofphorum folvit. Dio ibid. Appian.pag. 274.
Pharnacis in Bofphorum exfcenim non prius
aeeepit Afnder, quin copias,quas contra illum com
paraverat, adverfs eum duxerit; fed Rex collecta
Scytharumac Sarmatarum manu Theudofiam &
Pantuapaeum urbes oecupavit: fed cum continuo
bello ab Afndro peteretur, tandem inter illos acre
praelium eft conimiffum , quits vero Pharnacis
equis deftituti, aieti pedeftri praelio, vincebantur: folus Pharnaces egregie pugnans, interfeefcus
eft. Appian.deMithrid.pag.2s4. Dio tradit Pharnacem
ab Afndro captum, pofteaque interemptum, lib. 42.
pag.207.

Caefr Pharnacis mortem segre tulit, &, ut jam


diftumeffc, Mithridati Pergameno, cuitetrarchiam
Galatiae cum Regis nomine tribuerat, bellum contra
Afndrum mandavit, quo & ejus in amicum perfidia
pie-

BOSPHORI REX.
ao>
ple&eretr, & Mithridates Bofphori dominus fierec
id. ibid.,

Is credebatur filius Mithridatis Magni ex pcllicc


nomineAdobogione dcGalatarumtetrarchis ftirpe.
pidemCEr tetrarchi legibus , Gallo- Gracorum,.
jure gentis & cognationis adjudicavic. Hirtiusde bell.
Alexand.pag.397. Propter nobilitatemMithridatcR
paterPergainoparvulumicum aiportaverat incaftra, unde illi Pergameni cognomen. Multos ibi tenuerataos,regiiq; difciplinis educarieum curave
rarm amicitiam Clris redintegratus propter auxi
liares copias adverfusAlexandrinosipfi adducbs./.
<e.^.368ynamisPharnacis filia inter pacis conditions a ptre Csiri pro uxore oblata, injuria? memor,
& quod ipi regnum paternum Mithridati ipuri
conceitft,ad fe pertinens,Alandro nupit, ut fie per
conjugium ipfi translatum jure defnderet.
Mithridates Pergamenus Alandro quidem bellum
intulitj idveterumScriptorum penuria quomodo
geftumit,ignoratur: Aindri tarnen numimatum
fide &teftimonio,in mari prali inter eos commifl.
tifjudicatur; nam in illis pars avera victoria cum
palma prora navis iniftentem exhibet,quae viorii
navalem demonftratStrabo de illo inquit : *
$\>7i Acxvfyov TtotCcccv^vavKYros. Evertit eumAfatt*

der, ubi male Ly(ander, qui 5* fbarnacem imerfecit.


Mithridates autem, qui & cientia bello peritus&
virtutis,tamen in hoc pralio vitus & occifus eft.
Quid egeritAinder deinde,in tenebris latet,illum
ut Nomad incurfiones in regni fui fines cohiberet,
Ifthmum peninulaad Ma:otidem 360. ftadialongu,
Pars II.
O
muro

2I0
ASANDER,
muro duelo muniiiTe,denis turribus in fingula ftadia,
conftitutis. NamrefertStrabouk7.p0g.3ib Bophoranos Reguos omnia ad Tanaim obtinuifc maxime
podremos, *# havScos xgjnohpuv. tharnanaces tfAfander (...^.
Lucianus &nummiipfus Aandri, initio principatus fui Bophori, regium nomen, quodfbran non
efet ex regia ftirpe natus,non ufurpaie nos edocent,
fed folum Ethnarchse dignitate contentum, id omnino probat avera illius nummi pars , quae exhibet vitoriam cumhac incriptione, ASANAPOT E0NAPXOYBOsnOPOT.de qua infra. Lucianus autemhxchabetinMacrobiis.hffcvSco: i 5 2e/3*r*
dvrl EVC6X8 Bcctrthvs wxyoevStls Botmu.

Afander OU-

wnabAuguflojtroEtbttarcbaRex Bojpbori renunciatur.


Hanc Regis proEthnarchae appellationem ab Augufto videtur accepilTe Aander ob praftitum illi auxilium, & copias contra M.Antonium mias in pu
gna 23. Septembris anni 723. V. inter eos
commiia, in qua vitbr Augutus receffit, & Romanum inde adeptus el imperium.
Reges illi, qui a M. Antonio & ab Augufto nominabantur, tributum Romanis pendebant; quare res militaris ad eos yidebatur pecbre , ut fparim
apud hiftoriasScriptores legiones in eorum regnis ad
eorum contraBarbaros tutelam,aliquando miffe obervantur; quare cum Aander ad ummam eneftutem eTet provetus,Augutus ei quendamScribon
mit: quare narrt Lucianus in Macrobspomgzmrium obiifle corpore validiim & quidem ex inedia,
quod rem rnilitaremScriboniurii creditam videret.
Mors

BOSPHORI REX.

Mors Aindri contigit anno V . 741. cum principatum Boiphori ibEthnarch titulo annos 1 7. ab
anno icilicet 706. quo Casiar Pharnacem profligavit,
uique ad annum prselii Achaici 723 . quo Rex ab Au
gufto renunciatus , &ib Regis dignitate annos ig.
in fumma 37. nullos ex Dynami filios habuit , ipii
vero regnum, quodad earn ipe&are videbatur,teftamentoreliquit.
\
Scribonius, qui abAugufto rei militari prsefetus
in Boiphori regno fuerat, illius occupandi occafionem Aindri morte nafcus, fMithridatisMagninepotemmentitus, ab Augufto regnum accepife fin
gid ut Dynami jus coniervaret, eamduxituxorem,
ut tradit Dio his verbis : Scribonius quidam MithridatisenepotemeTeperhibens, fibique id regnum,
quia Afander diem iiim clauirat , ab Augufto traditum, uxorem Aiandri D ynamim , cui a marito re
gnum fuerat reli&um, filiam Pharnacis,neptem Mithridatis, in matrimonium duxit,Boiphorumque oc
cupavit. Lib. > $37
Cum autem Boiphorani Romanos bellum Scribonio, quod hoc regnum fineAugufti permiflu fibi vindica{Tet,inferre
decreverant,&Polemoni
Pontihomi-r
Regi.
curamcommififl,
fraude Scribonii dete&a,
nem necaverunt, uthunc non amplius pro Rege
haberent, fed eorum Regina Dynamis imperaret,
Id. ibid.

0%

WM*

Ex Pctukis Rudolph! Imperatoris4


Caputfine diademate. Ex averfa parte ViBoria inftens
prora dextra cororiam , Jiniftra palmes ramum
cum pigraphe APXO NT OS AZANFOT B02IIOPOY} id eft, Prikcipis Asandri Bosphori,
In area defuper littera nwneralis H. id eft oBo.
iNter tabulas numimatum Imperatoris Rudolphi
* ILnumeroM. habentur dao nummi A(ndri,quorum prior valde illuftrat Lucianum in Macrobiis, qui
Aindrum non primo Regis titulum aflmpfiiTe tradit: ideirco in illo caput diademate non redimitum
eft, &pro Ethnarcha: nomine,quod ei tribuit,
Emxs , hic nevam & iniolentem APXONTOs
tribuit dignitatem.

BOSPHORIREX.

aie

Af^4)v,ideftprincipatumobrinens, quipraceft, &


aliquando Magiftratus, ut aliquando obirvamusin
nummis,verbi gratia 1. KAlTITiN A. TO. B.
ad defignandum ilimmum urbis Magiftratum. Ali
quando pro Praefidibus Provinciarum, quocumquc
iuProconiiilum, Confularium,vel Legatorum Proprastore titulo eas adminiftrarent, ut difrteidobrvat Dio lib. s4- AtneAinderhoc APXONT02
nomen in nummisiis fumeretur,eleganteraddidit
BOsnOPOT,ut denotaret, i ei Bofphori Principem,cum Bophorus efTet fubRegum poteftate,porro hoc titulo propter Romanos, abftinuit, quem ab
illis aliquando obtenturum iperabat.
Littera numeralis H. in area deiipcr exarata, magni nobis momenti efe videtur ; quippe Principalis
Afandri annum $. deignant, uti ipra in Pharnacis
nummo obiervavimus. Unde ante annum hinc Re
gis titulum noniibi arrogafl demonftrant; imo Lucianus ab Augufto ipfi conceflum illi indicat,nempe,
ut conjicimus ob prseftitum illi contra Antonium in
praelio Aftiaco officium,quod evenit anno V.C. 724.
& ip Boiphorum tenuit ab ao V. . 707. vel 70s.
Victoria infiftens prorae,aliquam abAfimdro relatam dnott , eti nobis conjicere liceat, contra Mithridatem Pergamenum,cui Julius Caer Bophori
regnum,utPharnacis mortem ulciiceretur,conceflerat; at, cum ille Galatiam cum Regis nomine jam obtineret , clafTem ut in Boiphorum appelleret, conftruxiflc videtur, cui obviam foetus Afnder, pradio
navali commifo eum interfcit, ut cribit Strabo > in
cujus memoriam hune typum pereuffit.
'
a
NUM.

ASANDER,
NU MM US : '
ASAND RI} REGIS.

Ex Museo Card. Maximu


Caput diademate ornatum.
Ex averfa parte eadem
Viftoriapror mfijiens , dextra coronam , finiftra
jpalm<e ramum cum pigraphe^ A 2 1 E il 2 AEAN.
Et in area httera numeralis 2. (5 nogrammate
P Cce prodit Ainder A s I il s titulo infignis,
cujus caput diademate redimitum eft, ut patet
ex typo, quod inMuio noftro irvamus,&non cum
iiecio quo apluftri a tergo,ut illud deicripftSpanhejnius in ipfius nummi defcriptione DiiTf. p.461. ,
Haec novaRegis dignitas nummis ejus inicripta Lucianumeximieilluftrat, apudquemlegimus A 21.
AET2 ctvctyovQeis UoaTtoS, RexBosphori Rehuk.
eiATus. Ita ut non amplius APX0NT02 ut fupra,Principis uDominiBophori titulum Pharnacis
uiurpet,id ut Pharnaces exemplo ante ipiiim BophoriRex etiam appelletur, non uirpata quidem
dignitate,edipfab Augufto concefl j unde inflatus

BOSPHRI REX
2ij
fus non annum fui Principatus, ut in iiperiore nunr
mo, id reccntis tituli in hoc dinumeret , nempe fxtum, quem indicat littera numeralis S in arca fignata.
r At cumib hac littera numerali monogramma
videatur,in quo inirta eft litteraA. in altera nempe
. videntur,eif initiales nominis , in qua
urbe Bophori metrpoli nummus ifte percufus fit,
talia urbium monogrammata inpicere licet apud
Golzium in Afia minore tabula 32. ubi plurima; Alexandro Magno nummos percuferunt.
Eadem Victoria prora; infiftens repetitur in Afndro ut folemne Principatus ui confirmations ar
gumentum, nempe vitto & occio Mithridate Pergameno , ex Mithridatis Magni ftirpe crdito , &
Bophori regno a Julio Cariare donato , feu ut i
maritima* potential hac Victoria compotcm otenderet.

:
"

..

DAR-

tie

DARIUS,

DARIUS,
PONTIREX,
EXBofphoriRegibus , in qiios familiaMithridatis
Ponto ejus regno in Provinciam Romanam a
Pompeio redafto nos adduxerat, inPonti iterum Regesreftitutosrevertamur, cum id regnum tandem
Mithridatis Magninepoti tanquamavituma Roma
nis conceffum nos edoceantHiftoriae Scriptores.
Darius Pharnacis BophoriRegis filius,ut regnum
paternum Aandri perfidia fibi ereptum vidit , ad infidias ufiirpatoris vitandas, in aliquam ie regionem
ab ipio remotam confugifl videtur,aliquod frtunae
praefidium ad illud recuperandum aut ad aliud aRomanis obtinendum expe&ans, occafionem civilis
belli inter Triumviros contra Di&atoris interfeores na&us, memor quod hie Mithridati Pergameno
bellum contra Aindrum,quo ejus in amicum Regem
perfidia ple&eretur, mandait. MoxOcbvianiCasitris & M.*Antonii partes equitur, iique ad pradium
Philippeni, quas potuerat copias clligere, in eoTum auxilium duxit cum amicis.
Vi&is poftea adPhilipposMacedoniaeurbemBruto
3fc Caffio, cumM.Antonii ad bellum Parthis inferendum profeionem cognovit, ipfi oecurrit fupplex
Athenis,ut hyberna illic achuru recivit, qua in urb
multi ipfius ftudiofi etiam venerut: de qibus hc ait
AppianusJReges aliquot appellavit,arbitratu fo,duiaxat qui certum trjbutum penderent,PontiDarium
Phar.

PONTI REX.
Pharnacis filium,Mithridatis nepotem,dumeorum
Samaritarumque Herodem , Amyntam Pifidarum,
Polemonem partis Ciliciae, aliosqtie aliarum Genti
um. De bell. avil. lib.
71?.
Appianus AntoniumP oiemoni regnum ponti dediTe debueratpotis refrre, cumDio illum nominet
his verbis: Solo Polemone Ponti Regebellique Antoniifocio, capto, pecunia data dimiflb. Lib. 49.
fag. 408. nifidicamushuncPolemonis titulumRegis,
aUbrariisinillopratermiflum, &tantum partem
Ciliciae, quam revera habuit , eTe reliam.
Nec Lectorem moveat duos Ponti Reges a M. An
tonio eodem tempore conftitutos Dario Pharnacis
filio regnum Ponti avitum ,Bithyniasicilicet conterminum , Polemoni vero, earn Ponti partem, quae ad
Cappadoci vergebat,conceffit De Polemone igitur
tumut Ponti, fed ut Bophori etiam Rege mox difturiimus.
Darius anno V. C. 715-. avitum Ponti regnum quidem recepit , & filium Pharnacis , nepotemque Mithridatis fuifleex Appiano tantum dedicimus; fed
quid poftea egerit& quot annos regnarit , tota illius
geftaintenebris epula flint, tarnen filium nomine
Mithridatem regni fiicceTorem. reliquiTe, ex illis
eruereconabimur.

O f

Ml

ais

MITHRIDATES VIL

MITHRIDATES VIL
PONTI REX,.
M1THRIDATES ordine Regum Pono, qui tirpem ab Achaemenc dcducere gloriabantur, eprimus, Dario patri Pharnacis filio, in avito Ponri
Prii icipatu,etfi nulli meminerintHiftorixScriptores,
lcceffiflc videtur : etenim aorum So. patium,quod
efRuxin,inter Ponti rcgnum Dario Pontico ex Antonii Triumviri munificentia receptum, apud Appianum anno V. . 7i<. uquead regnumBophoria
Claudio Imperatore Mithridati concefliim ex Dionc
anno 797. Mithridatem huncBofphoranum,qui pro
les Magni Achasmenis dicitur apud Taciturn, potius Darii nepotem, quam filium aperte demonftrat.
Icaque Darii Ponti Regis fiTe filium, qui MithridatisBolphoranipaterextitit,neceTeeft; in eaveratus fntentiaHieron. Henninges ilium appellatMithridatem, quo autore, non refrt,fbrin,quodid
nomen Ponti Regibus fit familire, vel quod ejus fi
lms Mithridates Bophoranus illudtulerit, & de ipfb
haecpauca habet, Mithridates vixit fama & nomine
ebfiuro :nec eum inter Reges collocat,quem titulum
rvera tulifl ex (quentibus auguramur.
Si Mithridates Vil. Ponti Rex Mithridatis Bofphorani pater renuntiatur, ex qua uxore illum genuerit,
inquirere neceflrium videtur;TacitusMithridatem
Bofphori Regem & Cotym illius in regno icceflorem fatres appellat; c vero ille fitAchaemenides ex
eo%

MITHRID. Vil. PONTI REX. 319


codem Scriptore, & Cotys e regio (anguine Thracio ortus, os eTe haud dubie fratres uterinos necef
left,eorumquematrem fminam principem pri
mo Mkhridati Vil. Ponti Regi,& fecundo Cotyi Ar
menia; Principi nupfiffe.
Praematura morte praeventus MithridatesVII. fuit
ividetur,& cum tantum in teera astate conftitutum haberet fiiium,ab ImperatoreRomano inBythi-
niamPontum redausPontus eft &Bythiniae adjun
cts; at Mithridatis uxor utReginae nomen no amitteret, in novas nuptias cum Cotye minoris primum
Thraciae deinde Armenia; Rege ( conjunxit.
Avito Ponti regno fpoliatus filius inThraciam fe
ci uutus eft matrem, & tandem fibi benevolum reddi
dit Claudium imperatorem, utabejusliberalitate,
aliud avitum Boiphori regnum obtinuerit.
Qupt annos regnaveritMithridatesVff. &quo
tempore e vivis abierit,incertum eft. Plura de illo in
ejus nummo.

tfUM*

MITHRIDATES VH.
NUMM US
MITHRIDATIS VIL P0NT1 REGIS.

229

Ex Theau*o Rigio,

Caput Regis diademate ornatum cum pigraphe ASI22 MIPAAATOY;ideft,REGisMiTHRAD a T i s. In averfa parte IB. hoc efi anno duodecimo
clava : fpols leonis onua} a dextrispharetray i5 a
finijirittridens.
Si Mithridates VILDariiPonti Regis filius&Pharnacis Bophori Principie nepos, ab Hiftoriae Scriptoribus pratermiffiis eft, nihil miram, fi ejus nummi ab antiquariis baud cogniti fiierint. Seguinus ta
rnen unum vulgavit in Selets pag. 62. Sed ilium
alii Principi adjudicavit, ut vero Mithridatis Regis
infcriptionem legit, illiusfmofi Reipublicae Roma
nas hoftis numiima effe duxit, fed infpe&o accuratius vultu, utait, & cum argenteis ipfius Eupatoris tetradrachmis collato faciern omnino divcriam deprehendit.
Caput illudjuvenile, Mithridatis Pergameni ee
ufpicatus eft, tum propter verbum NaN.xjuodin alioPergamiurbis nummo obirvavit,
ad

PONTI REX.
aai
adStrateg quemdMithridatem pecbntem, cum
Regis nomine non fit infignitus : reliquit igitur Ponticum propter diverfin utroque lineamenta, turn
quod magnus ille Ponticus in aere fincerus vix reperiatur; addere debuiiret,quod ille femperE Y n A T oVOZ cognomen prafrt, & Epocham quaMithridatis Ctilis ucceflbres utcbantur.
ReliQ.0 igitur Pontico, totum le ad Pergamenum
contulit, cujus hiftoriam & res geftas decribit,in
quibus ilium Tetrarchiam Gallo- Graecorumaccepii a Julio Cfre refrt, & poftea regno Bophori
donatum, Ci Aindrum Pharnacis interfctorem tolleret,fdipfeabAindro occiis eft, &fie regnum
nunquam obtinuit, nec proinde Rex unquam dici
potuit.
Cui ergo Rgi Mithridati nummus eftaicriben
dus , fi ad Eupatorcm nec ad Pergamenum ipeet
ad alios ine confugiendum. Duo iperint Reges
nomine Mithridates, ambo ex Achsemenidarum
tirpe oriundi: alter Mithridates, Dariifilius, Ponti
Rex, & ejus filius Bophori Princeps; adhunc perti*
nere nequit nummus cum annis regni duodecim,fiquidem is ad annum V. . 79- Bophoro praeefl cpit, & anno 802. regno iio poliatus eft.
Redit denique nummus hic icundse formai ad Mithridatem VIL Darii Regis Ponti filium, quem ille
appellat Mithridatem, ut prasfrt ejus pigraphe, &
Regem fuiff nos cdocet BAZlAEilS titulus i &
quidem Ponti tanquam paterni regni havres : quod
confirmt principatus ii anni in eo confignati:at objiciet quidam Reges ex profopia Achsemenidarum

in

in MITHRID.VILPONTIREX
in nummis Mithridatis conditoris vocati com
putare olere, quod in aureis & argenteis fbrin mo
rs fuit, in aeris vero annos tantu regni fui apponere.
Denique nummi modulusAiaticum redolet,ut fimiles ejus tra&us & xvit quimanibus Antiquariorum quotidie fruntur, demonftrant : non autem illa
eftBofphororum Regum rudis & barbara fre for
ma ab impends artificibus earum regionum fignata,
quales in horum Principum ferie mox decribenda
prodibunt, &certe is non eil in Antiquariorum peritorum numerum refrendus, qui mox ex nummorumfrma,regionem,,in qua cufi lint, non dignofcat
& pronuntiet, quod ufs & frequens illorum tracbtiois comparare debuit.
Herclea infignia in avera parte nummi exarata,
Mithridatem adciviffe refrt Seguinus, eo forte
quod per Achsmenidas,a quibus Pontici Reges orti
iint, adHerculem genus refrret. Plurimos extitifl,
& quidem in varus orbis regionibus nemo nefit : at
cum hic pro infigni tridentem etiamferat,eum ab
aliisdiftinguere illud videtur; &fimihicon]icereli.
ceat, ille Hercules Tyrius eft , quem Jovis & Arte
rias filium fuifle fbulantur, a quo Periarum ille Monarcha Achaemenes i ortum prdicabat, cumula
regio iiib ejus effet imperio. Tridentem prafrt tanquam maris imperium habens,ut qui naviurn inven
tor fberit, & illas Tyrios fabricare docuerit,fiNomio fides in Dionyfiacis.
LA

POLEMO L

22;

ALIA REGUM tONTIET BOS HQR1


FAMILIA.
POLEMO I

DISCERPTO poft Magni Mthridafs mortem


totoPonti regno, ablo longe lateque propao-ato, Pompeius avitum illius principatumythinias

S24

POLEMO L

cbntcrminum in Provinciam Romanam ipfi conjunftamredcgit, partem aliam gentibus, quas iiibegerat, propter mifl auxilia, librtate donatam conce
fit, aliasque Regibus attribuit. Appian. de bell. Mithrid.
Poftea M.AntoniusTriumvir ImperiiRomani divifione cum Augufto fcb,poft Philippeniem vi&oriam , cum illi oriens ceiift, Pont regnum olim
Mithridatis pro Arbitrio m utavit, partem illamBithyniae conterminam,. quam Pompeius in Provinciam Romanam redegerat, iterum in regnum erexit,
& DarioMithridatis Magni nepoti avitum conceffit;
alteram Ponti partem, quae vergit ad Cappadociam,
Polemoni attributes? Appian. & Dio.
Polemo non regia quidemftirpeortus,(dut.loquiturStrabo, qui ob res praxlare geftas, regno dignatuseft, lib.i2.peg, 578. ilius fuit ZenonisRhetoris Laodicenfis , qui , cum Hybrea altero My laf
Oratore,eodem Gographe tefte,Labieno cum Parthis Afiam vaftanti no ceffit, ambo urbesfuas contra
eum concitarunt anno V.C. 713. lib. 14. pag. 660.
Hoc p,atrisergaAntonium officio,&in fuo Phiiippenfi prcdio huic Triumviro praeftito, Polemo eum
Athenishybernaagentem anno iquente invifit, a
cujus munificentia Ponti regnum exea parte, quas
vergit adCappadociam,iibtributi titulo accepit, ut innuit Dio lib. 49. pag. 407. & Giliciae parte donatur
apud Appianum lib. bell civil, .pag. 71?. Pontus ab eo
Polemoniacus accepiii nomen videtur, apud Juftinianum. Novella 28,
Cum Antonius in Armeniam ire inftituiflet anno
718.

PONTI ET BOSPHORI REX.


7 1 8. adbellumArtavafdiMedorumRegi faciendum,
ftatim Polemo copias ad auxilium ipfi frendum
comparavit, Triumvirumque comitatus eft; Anto
nius autem ab Artavade Armenias majoris Rege inimico ejus impulfus : cumq, intelligent, Regem Me
dias, ad opem Parthis frendamproculdomoabiiP
i,impedimenrisacparteexercitus,in quo erat Polemo, tefie flutarchoin Antonio pag.jty. cum Oppio
Statiano reliis, ibfquique f juffis, ipi cum equitibus,ac peditatus optima parte, feftinato profectus
eft, perans, fe primo mpetu omnem Mediam faba&urum. Dio lib. 49. pag. 407.
AdPraapa( regia Mediae) cum Antonius veniC
(et, aggere jado, earn oppugnarc cpit, fed Parthus
Medus cum id cognoviint, laborare eum fruftra
in oppugnanda urbe , validis mris, multis defnfonibus munita , paffi int : ipi vero Statianum, in
itinere ftigatum, improvib adorfi,ad unum omnes,
qui cum eo erant , conciderunt, iolo Polemone Ponti Rege, bellique beio capto , pecunia data dimiffo. UAhid.
Anno ibiquente 719. Artavafes Media; Rex,
Phrahati Parthorum Rgi fccenins, quod eque
prasdas magna parte, neque alio honore efltabeo
prasditus, cupienque Armenia; Regem ulcifci pro
pter inducios fibi ab eo Romanos, Polemone ad Antonium miflb, amicitiam ac ibcietatem ejus ambiit,
qua quidem re adeo delecbtus fuit Antonius , ut inita cumMedo pace , prsemium legationis Polemoni
Armeniam minorem poftea dederit. Id.p.^n.tf412.
Antonius anno 72i.uque ad Araxem fluvium proPars II.

225

POLEMOI.PONTL

fcfcus, quai Parthis bellum illaturus, (tis habuit


Medorum Rege beietatem junxifl, & illi parce Ar
menix recens occupata txadita , icundum hsecPolemonem Armenia minore donavit. Id. p. 41g.
Poftea cum Antonius & Caeir inter i civile bel
lum excitaTent, Polemo beneficiorum memor, iubito in Antonii partes defcendit,& ipfi copias non paucas adduxit in praelioad A&ium commiffo anno 723.
Cir illi condonavit,quod benef&ori iio auxilium
mrito prctitiffet.Deinde Polemo in Ceiris amicitiamreeeptuseft: de quo ait Dio eodem anno, fcilU
cetyi. Polemo Rex Ponti inter (ocios fderatos
Populi Romani adiriptuseft, prima ibillia in
theatris per totum ejus regnumSenatoribus tributa.
Id. lib. s3.pag.v3.
Bello trenuus eratPolemo,vicinafque gentes olim
Mithridati iubje&as, regno iio addidit, Chaldasos ac
Tibarenos & alios : at cum Ander Bophori Rex
mortuus effet, & Scriboniusrei militari ab Auguito
tune prafctus regnum occupaflt,ducb in uxorenl
DynamiPharnacis filia & Afndri conjuge, i Mithridatis ei nepotem & regnum fibi ab Augufto
conceflum mentitus, contra eum ab Agrippa
guti genero miius eft. Hic AfiaeProvinciaslutrans,cum quodScribonius iri Boiphoro auiiis fiierat, Polemonem, inquitDio,
Ponti ejus,quae eftadGippadociam ica, Regem, mifit,utei bellum raceret,iqueScribonium iperftitem'
non invenit; fraude enimejuscognica, Boiphorani
jamnecaverant hominem.
Refiftentes autem Boiphoranos,quodmetuebant,

ETBOSPHORI REX.

e2?

ne is Rex ipfis conftitueretur, prselio vicit, neque


tarnen eos fuhegit ; cupi vero Agrippa contra ipfos
exercitumadduxMet, Bofphoranos fuperavit; & fi.
gms Romanis , qua: illi quondam fub Mithridate fuitu[erant,belIorecuperatis,viaosad dedicionem egit, Orojl1b.6xap.21. Armis demumpofitis,Potemomtradmfunt,conjuxqueDynamiseidem data, gito nimirum id probante. Dio ib.p^S.
Polemo cumDynami non diu vixie videtur,jam
hapcante 32. annos Afandro&nuperScribonionupferat : ex ea nullos itaque fufcepit Jiberos.
Deinde fibi ecundo matrimonio copulavitRex
Pythodoriem filiam Pythodori Anarchie, qui Ny fie.
natus, Trallim portea ob claritatemurbis migraverat,interque amicos Pompeii cum paucis fioruit; regis ei fuerunt opes,amp]iores duobus talentum millibus,quas cum Gsirpublicaftet, propter ejus cum
Pompeio amicitiam redemit Pythodorus,& non mi
nores liberie fuis reliquerat. Strabo lib. -pag. 649.
Multisautemdonariis Pythodorus Laodiceam urbem exornavit,ut & Polemo ejus gener,eodem Geographo tefte, lib. 1 z.pag. <7$.
Polemo fines regni fibi a M.Antonio conceffi&
ab Augufto confirman propagaverat, Pharnaciam
ac Trapezuntem poffidebat, & addit Strabo,ultimo
Polemon Colchidemhabuit. Lib. 11. pag. 499. quam
armis iubegerat.
Nee minus limites inBophoro extendere conatus
ell ; nam omnia uique ad Tanaim obtinebat,Aipungitanos , inter Phanagoriam habitantes , & Gorgippiam ad 10. tadia, fbigtre volebat, quibus cum
P a
infidia-

Mg

POLE MO I. PONTL

infidiaretur fab amicitie pratextu, re comperta, bel


lum illis infrens, in poteftatem eorum vivus per
vertit & interiit. Id. lib. .fag. 495-. Sed quando, pla
ne incertumeft.
Reliquit tres liberos , Polemonem , Zenonem,
& filiam Pythodoritidem Cotyi Sapaso nuptam,
regnique adminiitrationem Pythodori conjugi.

-i

: ->

NUM.

ET BOSPHORI REX.
NUMMI

22

P0LEM0N1SP0NTI ET BOSPHORI
REGIS.

Ex Su Eton i Car. Pat in r,


Caput diademate cinum , cum pigraphe , A CI OAEMONOC, id eft, Regis Polemo
ni s : Ex avera prte caput nudum Antonii , cum
infcriptione M.ANTnNlOSAYr.TPmNANAPiiN, hoceft, M.Antoni us Imperator Tri
umvir,
Ariffimum hunc ex argento numrnum vulgavit
"^ Card. Patinus in Suetonii libro , quem notis &
numimatibusilluftravit; exhibet ille Polemonem,
qui ab Antonii muniiicentia Ponti regnum ex ea par
te, qua; adCappadociam vergit, acceperat; memor
tanti honoris, Triumvirum in avera parte cudivoP 3
luit;

230

POLEMOL PONTL

luit; nam ut jus cudendx monetae dignitatis erat


fymbolum, multo magis in ea reprseintari debebatur, qui regna diftribuebat.
Polemo quidem utRex,diademateRegum infgni
ornatuseft; Marcus autem Antonius , nudum tantum exhibet caput Romanorum more, fed cum titu
lo Triumviri Magiitratus, fimodo Magiitratus dicendus erat, qui contra leges fuit irtftitutus,aLepido,
Antonio, & Octaviano, ut (lib pecie ulcifendi Gaeiris mortem, fibi de ordinanda & corrigenda Rep
blica poteftatem arrogaverant, & fie publice conftituendis &adminiftrandis rebus , ut praeficerentur,
inter ( convenerant : idque non in perpetuum , fed
in quinquennium.

Ex Museo Nostro.
Caput Regis diademate revinBum cum pigraphe:
212 PIOAEMONOZ Regis Polemonis:
Ex averfa parte / nudum cum inferiptione : Imp.
Csar Aug.
/
QUod Polemo in partes M. Antonii , ad prselium
A&iacum defcendiffet,ignovit Auguftus,cum
abeoregnumaceepiffetj imo &ejus amicitiam me
ruit,

ETBOSPHORIREX.

83,

mit, & ut ilium M. Antonius Ponti Regem fecerat,


AuguftuspofteaeumBofphoriregno donavit, non
minor virtutis in Polemone quam Triumvir colle
ga, ftimator.
Prior Polemonis cum M. Antonii effigie percuf
Iiis ex argento nummus , drachmalis eft Romanae
monetae more: habet quidemutraque pars epigraphemGraecam, nempeaparte Polemonis, cum in
ejus regnolinguala effet in ufti, filtern nummi hoc
idiomateferibebantun pariter circa M. Antonii ca
put, quodilli Orientis Imperium ceffifft, Graca eit
incriptio , ubi hec lingua per omnes ipfius Provin
cias erat propria & communis.
Hic vero nummus ex sere eft , & quidem minimi
moduli ad majorem populi & commercii commoditatem; habet vero incriptionem ex parte Polemo
nis Graecam , propter linguam, quamPontii, quo
rum Rex erat , loquebantur : circa autem Augufti
effigiem Latina adeft pigraphe, quod Romano
rum eflet Imperator, quibus ipf eftt nativa lin
gua.
_ ..

P 4

PYTHO.

PYTHODORS,PONTI

PYTHODOELIS
PONTI ET BOSPHORI REGINA. .
"ARCHELAVfS
CAPPADOCiC VnriMVS ,

p .frnudsbb Chris
L_
pYTHODORlS,mortuoPolcmoncRegemarit,
* ipl inprincipatus five teftamento iponfi,five ut
filiorumimpuberumtutrix,uicceffiti prudens muiier&praeefl rebus gnara3ut loquiturStxabo ..
-.

m-

ET BOSPHORI REGINA.

233

sss- regnum Ponti & Bophori gubernavit, & in ColchosTrapezuntem,Pharnaciam & fiipra accolentes
Barbaros tenuit Idem lib. 11. pag. 499. Phanaream &
Zelitin, pneterea acMegalopolitidem, pofledebat.
Id. b. n.pag. ss9 fecundo matrimonio Archeiao Cappadociae
Regi npft, & cumillo, dum is in vivispermanfit,
vitamexegit. Id.ibid.pag.ss6. Archelaus Tiberio inviis eft, quod eum Rhodi agentem nullo officio luiflet: abeoRomam evocatus anno V. . 770. in
Senatu falo accuftus et,quafi res novas moliretur ;
homo non blumiimma (enetute,fededam poda
gra; doloribus oppreflus, finem vita; iponteanfto
implevit,poftquamannisquinquaginta regno potitus e(t,& ejus Cappadocie regnum in Provinciam
redaum eft. Tacit. Annal, lib. 2.pag. f3.
Liceat mihi ad illuftrandam Ponti Regum iriem,
rariffimum Archelai Cappadocia; Regis huic regno
contermina; nummumexhibere, tum quodille Re
gina; Ponti conjux ferit,tum quod nullum nobis fit
cjusPythodoridisnumilma iperftes.

P s

NUM-

434

PYTHODORIS, PONTI

NUMMUS
ARCHELA1 REGIS CAADQCIJL

Ex Cimelio D. Foucault,'
Caput ArcbelaiRegisjuvenile diademate redimitum. Ex
averfaparte Clava,in cujus ambitu pigraphe: A Z AEOZ APXEAAOY 1 TOT
KTI2TOT, id eft, Regis Akchsiai Philopatotu Fitn Fundatoris. Iu area K. for/an IIAAOK2N,Cappadocum.
A Rchelaus, quem exhibet ex argento nummus,
Rex Cappadociae primus & ultimus ex fiia fa
milia, poft Ariarathem Ariobarzanis Cappadocias
filium juniorem, jufli M. Antonii interfebum,inauguratuseftabeodemanno 718. in gratiamGlaphyrae matris, qua Triumviro placuit
Isfilius fuit Archelai, quiSacerdosComanorum
inPonto inveftitus aPompeioMagno poft deviftum
Pompeium, & Glaphyrac filius : hie poft fugamPtolomiei Auletis, regno inBerenicem ipfius filiam
translato,cumhacmatriraoniumcontraxit,Rexque

ET BOSPHORI REGINA.
23*
JEgyptiorum acclamatus eft ; & licet tantum fex
menfes imperarit, cum fucrit interemtus, #*
pe tarnen fefundatoremappellat, ut qui primus titulum Regis in fmiliam tranmiferit, namejuspater Archelaus Mithridatis Eupatoris tantum dux
fuit.
Archelaus autem nofter in tanti patris, quem Dio
acrem & magni nominis virum appellat lib. 39. pag.
ii7.memoriam, iPhilopatorem nuneupavit; quae
cognomina patris, nempe conditoris rov k*r*, & filii
1?*7*?, amantis parentem,prorius fine nummorum auxilio ignoraremus: gratitudinis erga Antonium cauia in bello , eo pugnavit Archelaus j ideo veniam a Cfre obtinuitanno 724. ex Dione lib. %i.fag. 443. imo ita ejus amicitiam poftea fibi
conciliavit , ut anno 734. minoris Armenia? regnum
&Trachiam Ciliciam in donum acceperit, eodem
tefte Scriptore lib. y3. fag. 926.
Primo e connubio cum conjuge, cujus nomen
deperditum eft, exqua cum olum filiam nomine
Glaphyram ad fecundas cum Pythoridite Polemonis vidua nuptias conjecit, ex qua nulli procread
imtliberi.
Clava ut Herculisinfigneeft, Archelaum genus
ium ad hune Heroem iu Deum deducere indicat :
Archelaus Cappadox illius proavus ex Archelais
Temenidis originem habere i gloriabatur ? an vero
illi ex Hercule?

Lit-

23
PYTHODORIS,PONTt
Littera . in area nummi poiita, utrum fit monetarii nominis initialis, dubius fiim ; an vero potius re-*
feratur ad titulum A ZI , & fie Ka^Woicey
gentemignificet ; pro Docbrum arbitrio relinquo^
nifi utgrandior littera id prorfus denotet.
ZenoPolemonis &Pythodoridis filius minor,ann
quente77r. Armenie majoris Rex eleftus eft, de
quo aitTacitus : Armenii illa tempeftate Regem nori
habebant,amoto Vonone : fd favor nationis inclinabat in Zenonem, quod is prima ab infantia, inftituta
& cultum Armeniorum smulatus, vcnatu,epulis,&
qua; alia Barbad celebrant, proceres plebemque
juxtadevinxerat. Igitur Germanicus in urbeArtaxata adprobantibus nobilibus circumfa multitudine,infigne regium capiti ejus impouit ; casteri vene
rantes Regem, Artaxiam conllutavere > indiderant
ex nomine urhis,fcilicetArtaxatas Regiae. Lib. Annal,
a.pag.w. Sed illaurbs nomen habuerat ab Artaxia
Antiochi M. Duce, qui Armcniam inregnumerexerat.
Artaxias Armenia; majorisRex,vidente adhuc matre, poft 15-. regni annos defiin&us eft, V. . 786. Polemo autem filiorum major Pythodoridis, cum matreprivatusinterearegnumPonti & aliorumadminiftrabat. Strabo lib. vz.pag. 6.
Supereft, ut de filia Polemonis & Pythodoridis
quaedamdicamus,cumillius ex GotyeThraciae Re
ge filius, Mithridatis VII. ultimi Ponti Bithynia; con?
termina; Principis, de quo nos upra,viduam duxerit
uxorem, ex quaduofilii, cilicetuterinifratres,BoC
phori regriumpofteatenuerunt; & illud, extin&a

ET BOSPHORI REGINA.
237
Mithridatis Magni progenie, tdem ad Principes ex
Thracia oriundos pervenit, de quo in iquentibus.
FiliaPolemonis &Pythodoridis, eodem nomine,
quo mater, Pythodoris junior appellata, Cotyi
Thracia Rgi Sapo nupta eft exStrabone; & fi
conjicere licet ex filiis Polemonis primognita Maritipater Rhaemetalce cum e vivis ^Xceffiflt, qui
Thraciam omnem poffidebat, Auguftus partem
Thracum Rheicuporidi fratri ejus, partem filio Co
tyi permifit: huic. mite ingenium & amnum, patruo atrox & avidum & focietatis impatiens, aftu
Cotys aggredkur a Rheicuporide, & tandem perfijdenecatur anno 772.
. v j.
1
RhefcuporisT yberii juffryper PomponiumFIac^
cum ^ropraetorem,ejus nuncium in praefidia
Romana eroaf4m,neeeffitacjs gnarusin urbem tra
gus eft. Accuftus inSenatu aPytftqdprjfeCotyis
uxore damnatur, ut procul regno teneretur, Thra
cia in Rhasmetalum Rheicuporidis filiumi, quem paternis confiliis adveriatum conftabat, inqueliberos
Cotyis dividitur.
CumnobisPythodoridis Polemonis uxorisnummifuperfint, non ingratum bran Le&oribus videbitur, fi hie Pythodoridis junioris nummm appendamus.

,:.;c,!I:n'...:v
'-'.' i

' '-i. :.' .:: ,;.'

() I

, ' *:.;" vor: ;,\


'&

{fJi.'"'

!. .'LT.:.'-

.'

NUM.

ajg

- , ..

PYTHODORIS, PONTI.
N UM MUS
PYTHODORWJS ZUNIORIS
THRACI REGINE

. i'. ~i

..
''
IsThisaoro Regio.

>'

'\
"J-^

Ttrii laurea or/tatumjiw Uteris, ^'averfaprte


Bilanxcum pigraphe ih ambitu 'S I S ^' id eft Regina F ir dor ist &<
rtiithjux. :
'" "-'biti'J-'v .
ji /

Hcrariffimus ex argento nummus a Seguino,


c.umfiiuseit,inlleisnumiiniatibus pag. 45-.
vulgatuseft. Tiberii imperatoris effigiem ill ufcris
Antiquarii,etfi nulla illius infcriptione gaudeat, apprime novit tum ex ejus Caeiris liheamentis,tumex;
hiftoria Cotyis & Pythodoridis, quam ex Tcito
erudite iio more retulit.
.. >:,,L
Imperator Romanus in Thracia; Regina; nummo tanquam regnrum diftributor, ut iiipra notavitTacitus. ThraciainRhxmetalcem inque liberos
Cotyis dividitur, Annal.'lib. 2. a Tiberio cilicet : nomen ejus circa imaginem haud cribicur, ut qui ab
omnibus populis fblo vuitu coguoici debet, laurea
re.

ET BOSPHOR REGINA.
239
redimitur,qu a Julio Caviare Imperii Romani fundatore mutuat'' fint omnes poft eum Cires appellat.
Pythodoris Regina nomen fibi aimit, licet filiis
nondum aculas Tribellius Rufos vir Prtorius ex
Tcito dams fit, qui regn tracbret. Regina; nomen
indlbile eft,& jus monetae aPythodoride retentum
non omnino res a tutoribus Romanis ee adminiftra.
tas & totam iis in regno poteftatem fuifle datam nos
edocet.
ReginaillaThraciasie,Cotyosiubintellige,Regisuxorem nominat,n 012002, utSabina in nummisfuis vivo mperatore dicitur Sabina
Aug. Hadriani Aug. ficut&plurima;aliaeAuguibe
poftea ufiirparunt.
Libra cum lancibus in avera nummi^tjB,eadcra ratione vicleturexarata, quae in Romanis: ipfa iEquitas muliebri habitu
lans cum bilance de.xtra gerente,& pigraphe,^ q.u i a s A u G.
ad indicandam Tiberii juftitiam , qui ob csedem Cotyis per Rhefcuporim patratam ; ilium regno privavk, & in exilium AlexandriamJEgyptimift: ubi adveclus&fugampoftea rentans; an
ficb crimine interfectos eft,

Pythodoris vidua permanfit, cum liberos haberet, de quibua


natu maximus, nomine Cotys, rerum potitus eft, ut narrt
Strabo lib. 1 1 . pag. f 6,
Poffidet Gaza regia perrarum hujus Cotyis Pythodoridis
filii Nummum ex acre, non quidem in Thracia , fed in Ar
menia minore, cujus regnuma Caligula accepit , quern in hoc
loco non apponimus, fedillius infra nomen Lectoris oculis
fubjiiemus,
Pythodoris mater, dum vixit, rerum & principatuum fuorum adminiftrationem capeffivit, & Polemo filius licet adultus, cum ea ut privatns degebat : non autem Imperio nimis
dignus videbatur : ipfaque obiiife videtur iub finem Tibe^
rii, aut initio Caligula; imperii anno 79 1.
POLE-

240

POLEMOII.PONTI

" ,:--,.

POLEMO II.

PONTI ET BOSfHORI REX.

fTv:; . ' r .flotte- '


ti

'X nam artjzrec ,aivjm.

< .

POLEMO Polemonis & Pjrthodoridis films n;ti


: major, qui vvente matre, quafi privats resradminiftraverac uc& placebat; tandem mortua, regni
habenas ucepit , de quo aid Dio, PoemOni pater^
.iz* -.
"
: > -: num
:. -.

POLEMO IL
241
num Imperium Caligula ex Senatus - conilto videli
cet tribuit anno 791.lib.49.p. 646. ficuc ipi Cams Cotyi Polemonis ex forore filio Armeniam minorem
pro parte Thracise,cujus Rex erat, quam Rsmetalci tribuit, conceflit.
Non diu Polemo paternum poft Pythodoridis
matris mortem tenuit Bolphori regnum ; fiquidem
Claudius anno 79^. tradente ipib Dione, Mithridati,
qui genus a Magno illo Mithridate deducebat, BoC
phorum largitus eil,pro eo,parte Ciliciie Polemoni
data. IJb. Go.pag. 667. Ciliciae pars, erat Thracaea aipera, quam paulo ante tenuerat Archelaus,
qui ejus matriPythoridi fecundo connubio nupirat;
& is Mithridates,de quo loquitur Dio, filius erat Mthridatis VII- de quo nos upra.
Polemo dum accepit Regem Judaese Agrippam,
Claudii Imperatoris familirem , ad curam regni
fui mifif Tiberiadem an. 797. ad eum venit, ut
inviiret ; ibi reperit plurimos alios Reges, inter
quos Cotys broris Pythodoridis filius aderat,
&Herodesfrater Regis, qui tecum duxerat Berenicem uxorem. Joseph, lib. 19. cap. ult.
Porro poftHerodis obitum anno Claudii 8- & V. C.
8o2.Berenice, quae ilium maritum habuerat, licet patruum, aliquanto in viduitate aeb, cum ipargeretur
rumor cum tratre earn congredi, iuafit PolemoniRegi Ciliciae,ut circumcifs prius,f duceret , rata f coarguturmendaciu. NecrccufavitPolemon, induaus maxime mulieris divitiis : id tarnen conjugium
diuturnum non fuit, propter intemperantiam (uc
frtur ) difcedente ab eo Berenice, qui mox defertus
Pars II.
Ql
ab

a42
POLEMO IT.
ab uxorc &ip( Judaicse Religionis delrtor foetus
eft. Id.lib.20.cap.
ExutusBofphori regno Polemn a Claudio, licet
pro eo Ciliciam Thracaeam aiperam, quam Aander
ultimus marris maritus hubuerat, acceperit, neicio quo pafco perfuafus a Nerone regnum etiam
Ponri illi conceffit,de quo ait Suetonius : Ponti modo
regnum concedente Polemone, itemAlpium,defuncto Cottio, in Provincia; formam redegit. In vita
Neron. num. i$. Addit Aur. Victor: Id cujus gratia
Polemoniacus Pontus appellatur, de Ctefar. Hujus
etiam meminit Eutropius : Duae tamen Provincias,
inquit, fabeiiint, Pontus Polemoniacus, conceden
te Rege Polemone, & Alpes Cottiae, Cotti Rege
defincto. Lib 7-W7f-78Undcimo Neronis anno, V. C. $17.fcilicet, Cottio
Rege mortuo, Alpes Cottias in Provinciam redactas
icnbitEufbius/ Cbron. quod iquentianno PontO
Polemoniacum inProvinciam priter redactefl innuunt nummi iftiusRegisPolemonis,quos annoV.C.
810. t intra oftendemus,percuflit. Sc Pontus andquus & Polemoniacus, fab Regibus efl defierunt, &
Magiftratus Romani in has Provincias miffi font.
Polemo poft Ponti regnum Neroni conceflm, ix
annos fupervixiil videtur, cum eo mortuo 722.Anicetus turn temporis, ut inquit Tacitus, Polemonis libertus,pra;potens olim ; & poftquam regnum in for
ma Provincia; verterat,mutationis impatiens. Igitur
Vitellii nomine adiciris gentibus, quae Pontumaccolunt, corrupto in fpem rapinarum egentiffimo quoque, haud contemnendae manus ductor,Trapezun-

POLEMO II.
U43
tem vetuftam admodum Afi civitatem, aGracis
m extremo Pontics ora: conditam, Cubitus irruit.
Hifior. lib. -pag. 74.
NUMMI

POLEMONIS IL PONTIET
BOSPHORI REGIS.

Ex Museo Nostro.

Caput Regis folemonis diademate redimitum^um tpigrfr


^.-BAZIAEnS nOAEMiiNOS, id eft, Regis
Polemonis. Ex aterfa caput Neronis laurea er
natumcumlitterh ETYC I H. id eft anno 18.
INcidit in manus meas, dum Rom morabar,
nummus ifte ex argento elegantiffimus drachmalis, ab utraque parte caput exhibens,unum dia
demate cinftum, alterum vero laurea ornatum.
BASIAEnS nOAEMilNOs pigraphe ex una,
me Regem Polemonem efle edocuit, in altera Neronemex vultu protinus deprehendi, quod me laurea
circa caput ut lmperatorem Komanum confrmavit.
Qji
Super-

44

POLEMO IL

Supererant litters ET or I . annum ig. dcfgnantes, quae cum Neronis imperio convenire non
poTent, haud dubie ad Polemonis regnum ipeant:
hae autem ab anno V. . 79. quo in fine fcilicet Ca
ligula Pontum Polemoni conceffit, inchoantes in an
num 809. incidunt, icundum nempe NeronemuC
que ad 3. Id Oftobris,
Similes numerales nota: in nummo hujusPoemonisKr.id eft 23. in errorem Card. Patinum induxerunt in Suetonio mo pag. 298- ubi Polemonis filii
ad Polemonem pattern, & Regis annos ad principatum Augufti revocat : computando, non a tempore,quo Polemo ab Antonio regno Ponti donatus foerat anno 714- fed quo ab Augufto inter focjos numeratus eft 728- quod ad annum 730. protrahit, & initium e cde Casiris ducit.

-<"'

Ex Museo Ant, Capelli

&aput:Folemonis II. diadema'te cincbim aimtttteris


; . . idefi, BACIAEIC nOAEMlNOCl
'
Kcc7T7iu khrcc, id eft anno 24. Ex averfa parte caput
laureatum Imperatoria cum pigraphe : Imperator"
Nero Caefr Auguftus.
rasftantiffims eft hic ex argento nummus, tum
quod

POLEMO IL

24s

quod fit bidrachmalis, ideo inter rariorcs adicribendus, tum quod bilinguis, idcirco interelegantiores
annumerandus i praeftantiam rurfiis adauget in
utraque nummi parte exarata epipraphe, cum Po
lemonis nummi alii pro Neronis inicriptione, nume-f
rales regni ipfiusPrincipisexhibere tantumioleant.
Hicautem nummus nomen Regis, fed quafiinitialibus litteris, & annos ejus regni ex parte vultus
fimul continet; inicriptio quidem Graeca, more patrio j nam hi Principes, quorum dominatus erat in
Afia minori, hac lingua utebantur, imo & Arlacidse
ipam fcribebant in iiis numiimatibus.
Litterae numerales . annum principatus Pole
monis 24. defignant, deduto nempe initio ab anni
791. fine, a quo Caligula Polemoni, utfupra diximus
exDione,regnum tribuit; itaque refpondent anno
regni Neronis nono
quem ad 3. Id. 0tob. mortuo Claudio inchoavit anno 807. & Polemo regno
Ponti adhuc potiebatur, quod nondum Neroni concefTerat: ergo & Ponti regnum& Cottiae Alpes in
Provinciam Romanam videntur reda&ae tantum
anno 817.
;>

MIQ3

24

MITHRIDATES VH.

MITHRIDATES VIII.
BOSHORI REX.
7TR0QUE Ponti regno, feu antiquo,fvePqle^moniaco, ex Mithridatis Eupatoris olim ditione}inProvinciamRomanam iterum redado, ut ftirpem regiam illius magni Regis deferibere abilvamus ad Boiphori principatum,quem ille armis etiam
acquifiverat, & Phamaces filius poft ejus mortem
tenuit, revert nobis congruum videtur.
Ecce Mithridates nomine VIII. ex Achaemenidarum progenie ultimus, qui Boiphori regnum a Oaudii munificentia accepit, is fuit Mithridatis VII. Pon
ti Regis filius, qui propter astatem avito regno, quod
avus Darius & pater Mithridates tenuerant, alter ab
Antonii liberalitate,aker a Tiberio, privatus, Romaram aulam adultus eft (quutus, affiduique obfquiis Gaudium coluit, ut Bofphoranum,quod proaVus Phamaces tenuerat, regnum odtinuerit.
De hoc loquentem audias Dionem. Mithridati,
qui genus a magno illo Mithridate deducebat,BoP
phorum largkus, pro eo, parte Ciliciae Polemonidata. ... 667. Addit ScriptorConfularis, in Sena
tum ingredi eum, & patribus GreCe gratias agere
permifit. Claudii erant a&iones laudatae ab omnibus. Id. ibid, quod regnum dedifletPrincipiex
Achaemenidis orto, & principatu avito ob tenellam
setatem tantumfpoliato.
Non prius Mithridates in Bofphorum pervenit,
quin regni adminilratione cepta, avi Mithridatis
.\"_
Eupa

MITHRIDATES VIII.
247
Eupatoris moribus imbutus, propagandis dilatandique principatus fui finibus ftuduerit, & ita nulla
de caui Regibus proximis bellum indixitjilH vero
mox Legatos Romam miirunt,iaMithridateinjuftelaceffitosqurentes. Claudius, ut a bello abftirteretMithridates, mox juffit; /dille mandatislmperatoris nullo modo obicutus eft, imo cum Zorfine Siracorum, qui ad Caucafi montis radices funt,
Rege bcietateminiit.
Claudius, ut Mithridatem mandatis mis refragantem audiit, contra euma Senatu rebellum declaratum copias per mare & per terras undequaque mi
t; bellum quidem per muks annos protrafcum
eft : cum tandem adveniflt Didius pro Duce Ro
manorum , Cotys Mithridatis frater uterinus, qui
nuper ptre Armenias minoris Rege defimo , ad
eum f receperat,ut fratrem audacem nimis, Roma
nis exofum,& vicinisinvidioimvidit, illum prodidit,Diduifque Mithridate fie e toto regno expulb,
illud Cotyi fratri conceffit; quod poftca Claudius
ei confirmavit.
Ule Didius Romanorum Dux videtur fuiTe A. Di
dius, quem Imperator Oftorio in legatione Britan
nia; mortuo, prfcitannoV.C.804. de quo loqui
tur Tacit. Annal, lib. is.
UtidemScriptor Mithridatem & Cotyn fratres
appellat,eos fuiTe uterinos oportet,MithridatemquidemBophoranum illumTacitusAchaemenida fuif
afferit. Cotyis nomen exOdryfrumPrincipibus originem hunc arceffere indicat: ideo Mithridatem &
Cotyn eandem habuiTe matrem neceTe eft., quae
Qj.
primo

248

MITHRIDATES VIH.

primo connubio Mithridati VILPonei Rcgi,& fecun


do Cotyi Thraciae prius, deinde Armeniae minoris
Regi nupit. Ex Mithridate Pontico Mithridatcm
Bophoranum , & ex Cotye Thracio, Cotyn nunc
Bophoranum filios fucepit. At cum Bophori regnum ad Thracios Principes, quorum riem bic &
nummos proferrecogitamus,translatum fitCbtyis
Thraciae, deinde Armeniae minoris hiftoriam, ad
majorem rerum,quas tratamus,notitiam,cribere
nobis liceat.

PROSAPIA
DATIS

REGIA

MITHRb

EUPATORIO

PHARNACES
Rex Bofphori.
anno V. . 691.

DARIUS DYNAMISnuptaAfandro,
Rex Ponti. Scribonio, Polemoni.

r
,
Eus uxor Anonyma nupfit
MITHRIDATES
Cotyi Thraciae deinde ArRex Ponti.
taenias Re gi.
|
MITHRIDATES
Rex Bofphori,
mortimsfub Galba
annoV.C.821.
COT YS

COTYS.

249

COXY S
THSAClBdeinde ARMENIA MINORIS REX.
JOTYS'REX
ARMEN HAMfNoraS

ihesM/ro y&?s Q\rist


Cjr tMMTi. air. . .

COTYS habuit patrem Cotyn Thraci Regem,


& matrem Pithodorim Polemonis Pond & BoC
phori Regis filiam, cui nondum adulto poft patris
csdema patxuoRhaelcypori partis altcriusThraciae
Qf
Princi-

ayo

COTYS.

Principe patratam,Trebellius Rufus virPractorius


a Romanis, Ptolemasi Regis olim exempta, minus
eft tutor, anno V. . 772.
Rhaemetalces Rhefcuporidis filius,ut confiliorum
patris haud fuerat particeps, imo iis adveritus, par
tem Thracia parentis Tiberii jufl retinuit, & Cotys ad nubendi aetatem perduus, viduas Mithridats VII. Ponti Regis nuper defun, ex qua tulerat
Mithridatem, nupfit, fminac ut videtur Principi,&
quidem adoleienti : ex qua Rheicyporim & Cotyn,
dequibusmox dicemus,fucept.
Ignoratur,qua de caua Caligula, ubi ad Imperium
advenit,Rhaemetalci totumThraci regnum contulerit,& pro Cotyis parte, ei Armenias minorisprincipatum dederit anno V. C. 79 1 . in fine. nobis
narratDio. Interim SohaemoArabum lturasorum re
gnum, Cotyi Armeniam minorem, ac deinde nonnullas Arabiae partes : Rhasmetalci Cotyis ditionem :
Polemoni Polemonis filio paternum imperium ex
Senatus-confulto videlicet tribnit. b. 49./. 646.
Polemo illeavunculusCotyis ex Pythodoride erat?
fed quod Caligula hoc anno conceffit, Claudius poft
quatuor annos videlicet V. C.79f.eiabihilit.
Zeno frater minor Polemonis H.alter Cotyis avunculus,Armeniae majorisRex,poftulatibus proceribus
fiibTiberio f&us fuerat : demum poll ejus mortem,
Parthi cum illam occupaflnt, Mithridate Ibero ejus
Regea Caligula Romam accerfito, Claudius Mithri
datem ad regnum recuperandum remiirat ; & licet
fufo tandem ab eoDuce ParthorumDemonacl:e,quidara proceres in Cotym Zuonis, feu Artaxia? foro

COTYS.

ris filium, & quidem Armenia; minoris tunc Regem


inclinabant; de quo ait Tacitus, paululum cuntationisattulitRex minoris Armenia; Cotys,verfis illuc quibusdam procerumj deinde litteris Caeiris
coercitus,&cuncbmMithridatem fluxere. Annal,
lib. u.pag. 156. IdevenitannoV.C 800.
Paulo poft, ut videtur, Cotys fato funtus eft, reliSHsduobusfiliisRhaeicyporide &0)tye ex vidua
Mithridatis VU.Ponti Rege : Armenia; autem mino
ris regnumnon obtinuiffe videtur Rhaecyporis Cotyis natu maj or filius, fed tant Arabia; partes, quas
patri Caligula,poftqua illi Armenia; minoris regn
dediflct, conceffit. Quoad confirmt Joiphus, cum
Ariftobulum a Nerone regno Armenia; minoris donatum refrt has urbes anno V. . 807. cilicet primo
Neronis Principis anno Regi Emefor Azizo defimcto, frater in principatu cceffit: minoris vero do
miniumAritobulusHerodis Regis Chalcidis filius a
Nerone accepit. Lib. . . 3. idem fereicribit/zk
2. de Bello fu. cap. 21.
Ad confirmandum quod Rhaecyporis Cotyis fili
us paternum Armenia; minoris regnum patremortuo non obtinuerit, fed tantum nonnullas Arabia;
partes, legendus eft Tacitus, quiad defendendum
contra Parthos regnum Armenia; majoris, quod recens Nero anno 813. Tigrani Alexandriex progenie
Herodis Judaeorum Regis conceflrat, ha;c refert.
Et quo fcilius novum regnum tueretur, pars Armemxmajorisfcilicet,x& cuique fintima, parsRha:icipoli & Ariftobulo atque Antiocho parre jufTa;
funt. Annal, lib. \$.pag. 22$.
Arabia; pars Rhadcypori a Caligula conceffa,non
eft

252

COTYS.

eft intelligenda de Arabia Petraeaaut Damaicena,


nam fiib Caio Aretas erat Rex Arabia? Petras &
regionis Damaicena;: Dioitaqueintelligit deMelbpotama aut Trans - Euphratenfis regionis parte,
qua: cum ab Arabibus occupata fuifTet,dicb eft Ara
bia , & quidem Morion , de qua Plinius agit lib. f.
cap. 2f. Itaque Rhaelypori,qua; ipfi fintima Arme
nia; pars erat , tuenda data eft.

NUM-

COTYS.
,

NUMM US
TYIS ARMENIA MINO RIS REGIS.

j
EThsavroRegio.

Caput Regis imberbe, longis capillis ornatum, tfdiademate c'mmn, cum pigraphe BACIAElC KO, idetREGisCoTYs. Ex avera parte
litters MH. initiales vocis MyiXitmiuv, in medio
coronas ex quercus fbliis compofitse.
Um jam Cotys primumThracia?,deinde Arme
nias minoriSjRegis res geftas expoerimus, liceat ad majorem eorum Pnncipum in hoc opere deicriptorum elucidationem, illiusCotyis nummum ki
hoc loco appendere.
Perrarus eft^icet 92reus,Medii,ut aiunt, moduli,
GazaRegia depromptus, Praefrt quidem ejus pi
graphe nomen BACIAEICKOTTOC quod quibufdam dubium movere poteft , ad quern hujus nominis Regem, an ad ilium, qui Thracia; imperabat
Rhmetalcis fiiium,an vero ad Cotyn Armenia; minoris fuperioris natum,an denique ad ilium hujus na
tu minimum prioriique nepotem,quiBolphorum obtinuk, pertineat.

OD

For*

2f4

COTYS.

Forma quidem illius nummi inhocrerum aeitu


facem praferre debet: qui autem Thraciorum
Principum nummos,quos in appendice libri hujus
nummi fumus allaturi, paululum novere; huncCo.
tyi Thraciae Regi nonadjudicabunt. Rudis & omninobarbarusBolphoranorum numimat modulus,
hic non item augent, imo confirmant noftramopinionem littera MH. initiales vocis Mtiirw(m,Me\kenum, urbem Armenian minoris metropolim in coro
na civicaexaratse dsignantes, ut Ptolemseus & notitias Epiicop. nos docent. Vide,ivelis,Salmafium
inExercit.Plin. p. 630. & adHit. Augut.p.96.
Cotys imberbis pingitur, Romanos imitans cum
a Caligula Armenia minoris regnum accepiiTet, fed
longos capillos habet ThraciorumPrincipum more,
uti videreeftculptumapud Seguinum ielecl:. num.
pag. 38. edit. 2. & in nummo Rhasfcyporidis ejus patrui, qui penes me eil. Et barba ornatus confpicitur Meliteni coronam querceam Gotyi fuo Regi
offerunt, ut qui gnaviter a Parthorum incurfionibus
urbem defenderat, cum Mithridates Hiberius Ar
meniss majoris Rex a Caligula Romam accerfitus,
in vincula conjetus fuiflt, quod contra eos parum
ftrenue igelrat.

. ' ,'jimr
CO

COTYS.

B0SPH0R1

S,

COTYS-RET5C
BOSPHora {.

COTYS, films futCotysThracte prumimRegis, deinde Armenia: mnoris , natu minimus,


qui ptre mortuo ad Mithridatem Bophori Regem,
uterinum fratrem, uti fupradiximus, confugerac, &
pro*

?
COTYS.
propter traditum ilium Romanis, ejus regnum ab
iisacceperat, cujus initium hie ab expulfione fratris
duximus,cuminilludnunquamredierk, & ab hoc
tempore omnino privatus eo f'uerit.
Poftquam Dux Romanus Didius e regnoBoiphorano Mithridatem expulifiet, & fratrem ejus Cotyn
. juventarudemineocollocaift, robur exercimsinde abduxit , quibufdam tantum cohortibus cum Ju
lioAquila equiteRomano,no vo Regi ibi reli&is. MithridatesBoiphoranusamiffis opibus vagus , utDidiumabiiii Cognovit, ipretis Aquila & Cotye, concire nationes, illicere perfugas , poftremo exercitu
coato,RegemDandaridarumexturbat,imperioque
ejus potitur. Taciti Annal, lib. n.pag. 176.
Quae ubi cognita , jamjamque Bofphorum invafurus habebatur,diffifipropriis viribusAquila & Cotys, quia Zoriines Siracorum (adCaucafum) Rex
Mithridati f adjunxerat, & hoftilia refumperat, ex
ternas & ipfi gratias quiefivere, miffis Legatis adEunonem; qui Aorforum (apud Scythas) genti pracellebat. Nee fit in arduo beietas, potentiam Romanam adverujs rebellem Mithridatem oftentantibus.
igitur pepigere, equeftribus praliis Eunones certaret, obfidiaurbium Romani capeTerent. Id.b.
Tum compofito agmine inceduntjeujus frontem
&tergaAorfi, media Romans cohortes &Bopherani tutabantur : fie pulius Mithridates,ventumque
Soza,oppidumDanarics,quod deirtum a Mithridate, 06 ambiguos populrium nimos obtineri reli
go ibi prfdio vifum. Ad Siracos deinde pergunt,
& trangreffi amnem Pandam , cireflveniunt urbem
Upen.,

BOSPHORREX.
us?
Ufpen,editamloco,&mnibus fofs munitam,
nifi quodmcenia non ixo, id cratibusjuncbs, ac
media humo adverim irrumpentes invalida erant,
educbsque akius turres fcibus atque haftis turbabant obfffos. Ac ni praelium nox diremifft , cpta patrataque expugnado eundera intra diem fo
ret. Id. ibid.
Potero die miire Legatos, veniam liberis corporibus orantes, ervitii decern millia offerebant.
Quod apernati iint vitores, quia trucidare deditos
fvum, tantam multitudinem cuftodia cingere arduum, ut belli potius jure caderent. Datumque militibus, qui fcalis evaierant, fignum csdis. Excidio
Upenum caeteris metus injc9:us,nihil tutum ratis,
cum arma, munimenta , impedid vel eminentes loci,
amneique & urbes juxta perrumperentur. Igitur
Zorfines diu penfitato, Mithradatis ne rebus extre
mis an patrio regno coniuleret : poftquam pnevaluit gentilis utilitas, datis obfidibus, apud effigiem Ca>
iaris procubuit, magna gloria exercitus Romani,
quem incruentum & viorem , tridui itinere abfuiii ab amne Tanai conftitit. Id. ibid.
Sed in regretu dipar fortuna fuit ; quia navium
quafdam, qua; mari remeabant,in littora Taurorum
delatas circumvenere Barbari, Prsef&o cohortis &
plerifque aliisinterfeis. Id. ibid,
Interea Mithradates,nullo in armis fubfidio relito,
confukat, cujus miiricordi experiretur.Frater Gotys proditor olim,deinde hoftis metuebamr. Roma
norum nemo id au&oritatis aderat, ut promiiia ejus
magni penderentur,ad Eunonem convertit,propriis
Pars II.
R
d'is

G Y S,

odiis infenfm, & recens conjunta Romanis amicita validum. Igitur cultu, vultuque quam maxime
ad praeintem fbrtunam comparato, regiam ingredicur, genibuique ejus provolutus. Mitbradates, inquit, terra marique a Romanis per tot annos qufitus,
Jponte adfum.
tere ut mies proie magni Achtemenis :
quod mihi folum hofles non abjlulerum. Id. ibid.
At Eunones claritudine viri, mutatione rerum,&
prece haud degenere permotus, allevatipplicem,
laudatque quod gentem Aoribrum,quod iam dexteram petendse venia; delegerit, fimul Legatos litteraique ad Cfrem inhunemodummittit. Populi
Romani Jmperatoribus , magnarumque nationum Regi
bus, primam exfimilitudine fortuna amicitiam , Jibi &
Claudio ex communione visoria ejfe. Bellorum egregios
finesy quoties ignofeendo tranjigatur. Sic Zorjini vicio
nihil ereptum. Fro Mithradate, quando gravhu mereretur, nonpoterit jam eque regnumprecari s fed ne triumpharetur, neve pnas capite expenderetd.ibid.p.i'?'?.
Atque Claudius, quamquamnobilitatibus externis mids, dubitavit tarnen accipere captivum pao
flutis, an repetere armis re&ius foret. Hinc dolor
injuriarum & libido vinditbeadigebat: iddilferebatur contrafufeipi bellum avio hiere, importuofo mari,
d hoc Regesferoces, vag ospopulos, folum frugum egens :
tumtadium exmora,pericula exproperamia, modicam
viBoribus audem, ac multum infamia Jipellerentur, quin
arriperet oblata 'fervaret exulem : cut inopi quanta
hngioremvitam, tanto plus fuppliciifore. Id. ibid.
His permotus cripfitEunoni, meritumquidem novijfima exempla Mithradatem,necfibi vim ad exequendum
deee:

BOSPHORI REX.

deejfc : verum itamajoribus placitum, quantafermeacta


inhoftem, tanta beneficentia adverfus fupplices utendum;
namtrhmphos depopulis regnifq-,integrisadquiri.la.\K
Gotyis Regis Bofphori Cimmeriani meminerat
Phlegon lib. . Olympiadum , ut docet nos Imperator
ContantinusPorphyrogenita Tbem.z. .. Tetificatur etiam Phlegon Olymp.pag. - Bolphorum fui fie fub dominatu Cotyis Bophorani Regis , cui Cxar Claudius juffit diadema geftare, & urbes ejus di
tioni iibjecit, inquibus connumerat hanc etiam
Cheronem nempe Tauricam.
Traditus pot hoc Mithradates, vecfcufque Romam anno 8o2.per Junium Cilonem procuratorem
Ponti, ferocius quam pro fortuna diTeruiTe apud
Claudium frebatur, clataque vox ejusinvulgum
his verbis: Non fumremjfus ad te, fed reverfus : vel
non credis, dimitte " qure. Vultu quoq; interrito
permanfit, cum rotra juxta euftodibus circumdatus,vili populo praberetur. Tacit.AnnaLl.n.p. 177.
Poil: Claudium Mithridates Neronis bencvolentiam fibi conciliaire videtur, ut qui Galbam deridere
dicitur apudPlutarchum, illudenscalvitiei &rugis
illius, num aiiquam habet, inquiebat, de eo Populus
Romanus expeebtionem: verum fmul atque in
confpeum ejus venerit, videbiturhorum dierum
efi, quibus dicitur Celr opprobrium. Flutarckin
Galba pag. io^g.
Hujus di&erii meminit Galba,cum Nymphidius
Praef&us cohortium urbanar, qui fub ejus adven
tum fibi pararet imperium, in ipib conatuperiiit
confbfls amilitibus Praetorianis, auebre Antonio
R a
Hono-


COTYS,
Honorato Tribuno, Galbai fido; quod ut Galba;
nunciatum eft, confortes quoque conjurationis ejus,
quinonpneverterant,fibimet ipfis mortem conficere, interfici imperavit inter quos fuit Ponticus
Mithridates. Plutarch, in Galbafag. 1O9.
DeCotyis vero rebus geftis altum eft apud Hiftoricos filentium ; ut vero ad ilium pertineret, iquens
nummus, requireretur ut fereo.annosregnafletj
potius ergo ad ejus filiumejuidemnominis referendura eue exiftimarem.

NUM.

BOSPHORI REX.

261

NU MM US
COTYIS BOSPHORI REGIS.

Ex Thesauro Resio.
. Caput Regis barbati cum capillis oblongis diademate ornatum, ante faciem fceptrum i illius infcriptio efi:
1& KOTTIOC; id efi, Regis Cotyis.
Ex averfaparte caput laureatum cum linens numeralibus . hoc efi anno $29. .
jLim hie argenteus nummus cum toto Cimelio
* P. Seguini in Theiurum Regium Numiimatum translatus eft, quem V.C. lib. feleft. numeratim
deicripirat. Non miror , cur Celebris Antiquarius
ilium Cotyi Rhmetalcis filio Thracia; Rgi tribuerit^raPrincipum & plerique nummis confignat, vixfo tempore cognits, a Numifimtographis
evolvebantur 5 led ilia, ut mox difcuri iumus,ad Cotym Bolphori Regem ejus nepotem aut pronepotem ipecbt.
Cotys, Mithridatis Pontici, ut loquitur Plutarchus, uterini fratris regnum Bofphori occupaverat :
at eu Principes ut & urbes de antiquitate epe certarentj ideo attenti erat iniEra fuain numis apponda,
R3
' fie,

262
COTYS, &c.
fie populis Cotys majores faos Thracia Reges ante
Mithridates Ponti Principes regiam dignitatem obtinuiif videtur demonftrare ipla nummis iiis appo
inta.
Vetufta eft Thraciae Regum feries, fiquidem Thucydides Hift. lib. 2. p.119. tradit,primum ex illis Therem, imperium fundafle poft bellum Perfcum Seante Peloponnefacum : at cum ille Sitalcem & Sparadocum filios reliquiffet, & Sitalces Seuthi Sparadoci filio regnum teftamento donaflet,&indeSeuthishujus ucceffores raminde dinumeraruntao
primo Olympiadis g. qua* repondetan. V. . 330.&
331. Poftquam Sitalces periiflt a Triballis vifcus,ut
demonftraret Thrados Reges ef Ponticis Principibus antiquiores, qui Epocham iam computarunt
tantum anno 2. Olymp. 8- repondenti V. . 497.
& 498. ut in illorum nummis oftendimus.
Ex computo igiturThraciorum Regum ab
anno V. . 331- in hoc Cotys Bofphori Principisnummoexaratse, ha; litterae numerales ^29. defignantes,
efficient fimul juncbe annum V. . 86o. quo Trajanus Tribuniciam poteftatem agebat 9. & 10. & Co
tys Imperatorem Romanum, cui pendebat tributum, in moneta ut plurimi Reges ad obiquium Ro
manis fuum denotandum fignare voluit.
Excuindus eft; omnino nofter Scguinus, fi numo
Cotyi Rhaemetalcis filio adjudicato,fi in avera parte
Auguftum exhiberi exiftimavit,in cujus gratiamlitteras numerales 0. . . explicuit &o Kctva <,
id eum egregie monuit in fecunda editione erud.
Henr. Valefus Uttcras eff numerales notan
tes 5 quando autem illa cperit, inquirere parum (ilitfollicitus
1NI

ININTHIMjEVUS,

263

ININTHIMjEVUS
BOSPHORJ

REX.
\

T"\E Ininthimaevo nulla apud Hiftoria Scriptores,


iolain nummis menta : ejusnomen in ileftis
Seguini habetur ; ilium AC I &CNI N H M HYOY incriptio, Regem argit: ed exiftimat erudiR4 ,
tus

24
INITHIM^VUS,
tus Scriptor litteras numerales . . . in eo exaratas fuperioribus Thraciae Regibus, de quibus illi ermo filie, covum fiiifl defignare , quod partim ve
rum eft, idnon inThracia, &cum iifdem Principibus, imo in Boiphoro, cum Cotyis IicceToribus
exThracio regno in Cimerium imperium translatis.
Nummi quidem pigraphe, Ininthimasvum fui
l Regem demonftrat; fed diadema circa caput revintum , & iceptru ante omnis hujus faciem, omnia
regis dignitatis infignia,penitus demonftrantj por
ro ipfius dignitas in tenebris omnino lateret,nifi illud
manifftarentlittera* numerales, antiquam Thraciorum Principu epocham denotantes,quam Boiphorani Reges ut originan ab iis deducunt, fais nummis
confignavere, ad Regis titulum in eorum fmiliis
jam a iculis fuifl uiirpat,populos faos edocerent.
Cotys, quem upra Bophori Regem ex Taciti
Annalibus produximus, literas numerales in ejus
nummo fgnatas . . annum asrae Thraciorum
Principum f29. exhibet, vero repondent V. .
S6o quo, ut di&um eft, Trajanus in avera Regis
parte fignatus,9. & 10. Tribuniciampoteftatem egit,Ininthimaevus habet in fais nummis ... an
num ejufdem epochae, ut fudis eorum &t inconcinna
forma illorum probat, ipfiCotyi iuccefibrem in re
gno demonftrant > hinc vero, quo nomine & gradus
iuccemone inquirendum , ut Antiquariorum diquikioni permittit Seguinus nofter. Edit, z.pag. 47.
Ininthimaevusin nummo barba prolixa decoratus
rugiiq; in facie venerandus prodit,&Cotye enior vdetur. CotysMithridatisPtici frater uterinus ipfius
.
regnum

BOSPHORIREX.

ass

regnum obtinuit ib Claudio anno V. C. 802. &fi


ejus nummus ipra cuius exiftimatur, percufliis eft
fub Trajano V. C. 860. ideo 58. annos fltem regnaC
ioportuit; quomodoautem nondum adultos Ali
os reliquift, illiusergofilium fuifl Cotyn iftum,
cujus nummum protulimus,&Ininthimaev patris
ejuspatruum ad tutelam alterius etiamCotyis, de
quo loquitur Arrianus in Periplo Ponti Euxini p. 19.
EditOxoniae 1698. vocatum efle mini facile periaderem.
4 N,4~Barba quidem prolixa omatus depingitur Ininthim vus, quam imper nutrivit Thraciorum Principummore, qualisexhibeturSeuthes apudSeguinum pag. 38- Ipi videtur fiiifle filius natu minor
Cotyis illius,qui primum Thraci regnum adeptus,
deinde Armeniam minorem a Caligula obtinuit.
Fratres illi friere : natu major Rhecyporis, cui, p
tre mortuo, Claudius tantum Arabia* partem,quam
ipfius-paterhabebat, conceflt; & poftea Armenia;
majoris parte, quae illi contigua erat, aNeronedonatus eft, alter ejus frater fuit Cotys juventa rudis,
qui Boiphori regnum a Claudio impetravit, aijus
filius Cotys etiam nomine,cum filios reliquiflt non
dum adultos , a Bophoranis permittente Romano
mperatore, Curator eorum & Rex appellatus eft.
Earn ine intentiam firmat Epochar Thraci
orum Principum in nummofignata, quam alienus
ab eorum profpia nunquam computaret ; imo iibequens &eademinpupillo poftea Rege penitus evincit Ininthimsvum e Seuthis inguineortum, a
quo^rainitiumdeiiimpfit-1*
R s

NUM..* .
:t

IINTHIM^EVUS,
NU US

ININTHIMMVI BOSPHORI REGIS.

E Thesauro Regio.

Caputfemle Regis barbatitj diaiemate redimitum,antt


quodfceptrum, cum pigraphe : i E 2 1 n 0 1 M H Y O Y,hoc <$,Regis ininthimasvi. Ex averfa
parte caput laureatum imberbe, fub quo litter nu
merales . id e^i.
VUlgavit hune nummum Cl. Seguinus in Select
p. 47. Edit. a. de quo pauca loquitur, nee argenteura, nec bidrachmalem efl profert; lninthima;vum ex inicriptione appellat , fed Regulum quem
Thracia; ex ejufmodi Principum barbara &inconcinna nummorumbrma,upicatur. Caput laurea
tum in avera parte percuffum, ut & ijmile alteram
in Cotye,Auguftotribuit; alteram vero in Rheicupori iiibiequente, incognitum ftetur, de hoc ne lo
quitur quidem.
Seguinus ut JErx Thracum Regum inveftigationcm fugeret, unde, inquit,haec cceperit, alias inquiremus : ad marginem nott, De^ra Spanhen
nius

BOSPHORI REX.

267

nus pag. 863. ubi ne verbum de illanecfleThracibusfcit,idnonita/Era cujuiHam capiitdetegere


facile eft ; hanc vero ad Seuthem,ubi primum Thracum regnum exSitalcis patruelisteftamento accepit, a quo tempore ejusiucceforesexeademftirpe
procread dinumerarunt ab anno primo Olympiadis 89. qux repondet, uti pra diximus, anno V. .
330. & 331. qui i adjunxiflt litteras .31. annis
V.C. incidietin Trib. poteftatem XI. & XII. Imp.
Trajani.
Cum notae in nummo Ininthimam recentiores
tantum fint annis duobus, quam in Cotye, & ille enior ipo videatur, tutoris loco regnum adminiftrasf necee eft, prairtim cum Rhecuporis ilium ex
ipi Thracum Regum 2 iquatur, & iuvenis admodum depingatur : id an diu Ininthimxvus re
gnum nondum ex nummis , hiftoria deilloaffatim
flente, licet illi plurimi occurrrant, obfrvavimus.
Quia vero int illi nummi Bophorani rudes & inconcinni, ftemur, veritum maxime in re antiquaria efl oportet, ad Imperatores, quos exhibent fintf
eorum nomine dignofendos; fed ii, qui de illis icribunt,& eorum imagines Lefcoris oculisihbjiciunt,
aliis minus peritis excellere debent, quos ignorare
nequeunt, praefrtim cum in illis yEra fit confignata,
illorum dux & regula.

268

RHESCYPORIS T.
RHESCYPORIS
REX

BOSPHORL

DOSPHORANORUM RegumHiftoria, cumin


" obicuro plurimum lateat, asgre fi deicribenda
videtur,iltemeorumiriem e locis Scriptorumperegrinis & enummisillorumPrincipumfuperftitibus

RHESCYPORS l
9
bus texerc nobis liceat : illam igitur ex utriuique iubfidio aggredimur. Nullus quidemCodex de Rhecuporide Bophori Rege loquitur,omnes eumThraciae
adjudicanc Hiilorici : en porro nummus, qui hunc
Principem ad Bophori regn procul dubio revocat.
CotynThraciae Regem, ex parte, quampoffidebat in illo Principatu, in Armeniam minorem a Cali
gula Imperatore translatum narrt Dio Caffius. Cotyn alterum illius filium ad Bofphori regnum aClau
dio tranimiium traditTacitus.Nummi veroRhefcyporidis Thraciorum Regum /Era infigniti, ilium ipfius Cotyis filium vel potius nepotem fuifl evincut.
/Era in hoc ultimi Cotyis nummo fignata, aum
dinumerat^. Altera eorumdem Thracia* Principum in Rheicuporide noftro computat ^41. Inter
medio nempe lninthimaevo tutore cum 91. Unde
certa illorum Regum iries eruitur, earn ita ex indubitatis veteribus monumentis probatam non negat,
fed ftirpis ordinem arguit & Rheicyporim Ininthimaevi, pro filio haberi poe exiftimat,cum Cotys pe progeniem forte non reliquerit,aut Ininthimvus
in fmiliam iiam regnum tranmierit, cui repondemus aetatem in Rheicuporidis nummo juvenilem,
Cotyis potius filium,qui in state florenti exhibetur,
quam Ininthimaevi , qui inex prodit, denotare.
Quandoautem Rhecyporis regnarecperit,difficilius eft pronuntiaremamlninthimvi nummus notat annum hujus lErx 131. & Rheicyporidis nofter
dinumerat f4i.longu eftquidemtemporisfpatium,
cum inter utrumq; effluxerint ai decern : porro non
ideo Ininthimaevum totregnafle aos exiftimandum
&

170
RHESCYPRIS I.
& id nummus non probat ; idutSeguininummus
Rhecuporidis dnott Era; Regum Seuthidarum
annum 42.& nofter aum tantum 5-41. novi reperiri
aliquando poffunt; qui Rhefcyporidis regniprincipium altius rptant, & fie de illiusregni tempore
tanquam incerto loqui iperidendum.
Quod deillo certius afferri poteft, idiltem demonitrat nofter illius Principis nummus; namindicat ex computo /Era,quam exhibet, ilium Tub Hadriani initium regnum occupaf, & hoc
confirmatur ex ipiius imagine in ejus Regis avera
parte expreiia.
Alter ?ero Rheicyporidis nofter nummus cum
annis in illo fignatis ^47. ilium ad annum V. 878.
imperii Hadriani anno nono correfpondentem, perveniife arguit; &fi vera flint ea, quae in ArrianiPeripio Ponti-Euxini leguntur, eum nondiuregnafl
nos edocent: nam illius, ut exiftimamus, fratrem
Cotyn ei fucceffifTe, imo & utrumque ultra Hadria
ni imperium regnum baud tenuine,ut
mox videbimusjdemonftrant.

NUM-

RHESCYPORS .
271
N UMM US
RHESCYPORWIS BQSPHORI REGIS.

Ex Museo Nostro.

Caput Regis juvenile cum capitis oblongis diadematere' cujus pigraphe :.1 PH
J . c/2:RegisRhescyporidis. In averfa
parte caput laureatum Imperatoris, cum litteris numeralibus . hoc efl: anno 541.
DUbitavit Seguinus,an fimilemiculpendumtraderet nummum, ob rudern & inconcinnam Ali
us formam ab artifice imperico elaboratam ; plurimos quidem ejus Boiphori Regis poffidemus, quo
rum alii melius, alii deterius iculpti funt, utpote in
regione fre barbara. Verum id ab illo tandem obtinuit inicriptio, qua iftius Reguli nomen, quo icribendum modo erat, edoceremur. Si vero apud Ro
mance Hilorie Scriptores plurimis modis variatum
fit nomen, non mirum cum in nummis noftris diver(e etiam fcribantur : ita ut alii habeant : P 1, alii vero .
Noningratum fbrfn videbitur, f varias illas, quat
ab Autoribus lecciones exponuntur, hic exhibeamus. AppianusPACKTnoAlN kPACKOYnoIN.

87a

RHESCYPORIS. .

Dio P Y P I N. Jul. Caefr Rafpolim.


Velleius & Lucius Rbafcypolim. Suetonius Thrafcypolim. Tacitus Tbefcyporim. UtThraciinummi
Boiphorans antiquiores, & melior Boiphoranorum
parsprafertur: undenummorum iftorum fide,retinendum Rbefcyporidis nomen videtur.
Licet noftriomnes Rheicyporidis Regis nummi
diverim dinumerent , unum ex iilis tantum
iculpendum exiftimavimus cum antiquiore fignatum icilicet -id eft an. f41. monendo Leorem,
nummum ex iis recentiorem notare annum f47.ita,
utomnesillius regniix annos iolum exhibeant;an
altius regnare cperit,an paulo poft ultimum ejus
iErae annum mortuus fit, difficile eft pronuntiare.
Singuli nofiri Bofphorani iilius Regis nummi, in averfa parte
caput Imperatoris iaureatum habent cumfccptro antefaciem;
& licet Hadriani nomen in illis non fit fcriptum, porro ejus ima
go barbata ilium effe demonftrat. Cotys & Ininthimaevus, ex
hibent Imperatorem Romanum imberbem, nempeTrajanum i
Rhcfcyporis,qu eos Principes ordine fequitur, barba decorum
prasfert Auguftum, fcilicet Hadrianum Trajani fucceflorem,
qui barbamut cicatrices quafdamtegeret, primus ex Cxfaribus
tulitjfed non modo imago ejus barbata Hadrianum denotat.fed
/Era Seutbidarum in omnibus nuinmis Rhefcyporidis ilgnata,
in ejus Imperatoris regnum incidir.
,
Inquirit Amicus.cur fceptrum.quod ante faciem Cotyis&Ininthimxvi exaratum eft, in hoc meo Rhefcyporidis nummoante
Hadriani cffigiem, ut incaeteris.-quosporldemus, fculptum fit:
quod feciflet Rhelcyporis majoris adulationis gratia erga Ha
drianum, quafi teftaretur BofphoriregnuiA potiuselTe Impera
toris, quam uum ; nam, Romani Imperatores pro arbitrio regua
largiebantur, ut in Trajani nummo videmus RhGNA Ad;ignata, & tres Reges fiantes ante I uggeftum imperatoris, qui ab i!lo
diadematajReguminfigniajrecipmnt,
'
*
RHOEI

RHOEMETALCES.

aft

RHOEMETALCES,
BOSPHORrREX.
T> HOEMETALCES, nomen fuit olim Regis
Thracias , Cotyis nioris filii, qui aRomanis
contra Beifosadjutus eft, & viciffim illos contra Dalmatas & Pannonios in eorum Provincias irrumpentes dfendit: ideo percharus Auguftoextitit; nihil
mirum fi ejus nomen apud poderos, etiamfi adBophorum translatos regnum,pol duo fere fecula exurgat.
Prioris RhmetalcisThraciae Principis nobis iiperiint plurimi raritate infignes nummi, cum Augufti imagine in avera parte; fed porterions hujus
Bophori Monarchae haebnus nulli conpectiunt:
licet vero JErx Seuthidarum ope dcftituti,accedic
apprime Capitolinus, qui nobis ilium fob Antonino
PioBolphori regno potitum fui(Te,his verbis nos edocet : Rimetaken in regnum Bojpboranum, audita inter
ipfum
curatorem negotio, remijit.
Rhimetalcis nomen apud Capitolinum tanquam
mendoim delevimus , Rhmetalcis appellatione
genuina, illi ex nummis 1 POIMHT , Thracia; Regis fubftituta.

Pars II.

Num-

274

RHOEMETALCES.

Kummum aereum cund magnitudinis percuflum exhibemus. In eo ab una parte caput Augufti cum infcriptione, AI 2 A P os 2 E A s T OY. in
altera duo capita viintur, Regis ipfius & uxoris, iu
potius Augufti & Livias, additis verbis, A2IAES12 POIMHTAAKOY.
Cum Rhmetalces igitur ! in vita Antonini Pii
Bofphoranus Rex renuntietur, & Rhecyporis II. ex
noftro nummo Seuthidarum ./Era infignito, fab ipio
lmperatore Boiphori etiam regnum adminiftraflb
noverimus; Rhmetaicem Rhefcyporidis filium
fuifl cum quadam rationis fiducia nobis periuadere
poflumus; prseirtim utnummorum ope Rheicyporim non diuregnafl, compertum eft, fiquidem
Capitolinusipi Rhmetaicem in puerili state poifc
mortem patrisrelicbm, Dumillum habuiTe curatorem nobis alerit.
Si res Boiphori Principum domefticas icrutari
nobis liceat, ex Capitolini iperiore fragmento li
tem inter curatorem Regis, & ipilim Rhmetaicem
fuifl ortam cognocemus, qua? nulla alia, niii de re
gno eflpotuit.
Curator vidcturilius Anonymus
Rheicy-

RHOEMETALCES.
S7f
Rhefcyporidis,, fratrisCotyis, qui ob mtem pue
rilem praetermifls eft, &regnum ipfi Rhefcyporidi datum : atqui cum hic Rhmetalcem poftea reliquifTetimpuberem, tutela Cotyis filio patris Rhe
cyporidis patrueli commiiTa, quiregnum ad i, ut
filiumprimogeniti propter statem praetermiflum;
nee regni adminiftrationem relinquere volebat.
Qua de re quique Legatos Romam milerunt ; at
cum inter regna Imperii Romani adfignata , hoc
tempore accenfitum f'uitregnumBoiphoranum, ut
certe erat state etiam Strabonis, cujus haec verba
iutlt : K/ vvv rois tv Beinroxvv BtctTiAsZatv, es wpctior
*cJct=;ri$mv, * o. Numfub Rege Bofpbori, quem
Romani confiituerunt, omnia funt. Lib. 7.fag, 312. ideo

Antoninus Pius utrumque Principem Romam accerfivit; &auditoeorumnegotio, Rhmetalcem


ultimi Regis filium, cui Populi curatorem creaveranttantumadtempus, inBofphorumremifit, cu
rator! vero adempta omnipoteftate.
QuptannosregnaritRhmetalces, &quo tem
pore mortuus fit, ignoratun filium ei icceffii,
edillius nomen deperditum, nummi ejus pronepotemRheicyporimlll. Bophoriregnumtenuire nos
edocent.

S %

ANO-

7c

ANONYMUS.

ANONYMUS,

BOSPHORI REX.
NOMEN illius Principis, qui in Bophori regno
Rhmetalci fucceffic,inlibris nee in nummis
ha&enus oecurrit, licet a quibufdam eruditis viris
Rex Eupator cognomine obtrudatur; fd Sauromatarum & non Boiphori Rex ille fuit, ut ex fquentibus aperte videbimus.
Aliiintentiam firmare conantur verbis Luciani
invita Alexandri, narrantis, i Legatos Boiphori reperifl petentes Bythyniam ex parte REGIS EUPATORIS, tributum, quod iblvebat quotannis Imperatori M. Aurelio frentes : at cumfub Antonino
Pio regnafltinBoiphoroRhmetalces, illis vifum
eft Eupatorem fb M. Aurelio illi fucceffifl.
Aliifretilitteris Plinii junioris adTrajanum, in
quibuslegitur: Si qualegatio aBofphoro vemjfeti &
poftea de Legato Sauromata Regis fiat mentio,
mox Sauromatam BoiphoriRegem efl voluerunt,
& ut eorum Principum iriem firmarent , numiimata uni us Regis Sauromatae cura Trajani effigie alterius REGIS EU?ATORIS cum M.^Aurelio &Vero, tertii tandem cum Sept. Severi imagine, fingula,
eadem iiibiquente infignita protulerunt.
Nummus quidem REGIS EUPATORIS cum
M. Aurelio & L. Vero conjunus, videtur prima
fronte iisfvere, qui ex Luciani verbis ilium in Bofphoro regnaiTe fb M. Aurelio autumant ; fed cum
in Sauromatarnum Principum ferie exponatur non
Rh-

ANONYMUS.
277
Rhmetalci, de quo loquitur Capitolinus . fucceP
fisl ullo modo potuit.
Boiphorus autem apud Romanos latiori nomine
flimebaturproillisregionibus, qu ultra PontumEuxinum extenfe, plurimas Provincias & Rgna
comple&ebantur ; quemadmodum hodie Italia diverlos Ducatus& Principalis continet, & itaintelligendi font Lucianus & Plinius ; Lucian us quidem
ait, Legati Boiphori, velut fidiceret, Legati kali,
qui ex parte Regis Eupatoris, Sarmatia; Afiaticse
icilicec Principis ; &fic Plinius audiendus, fiqua le
gado aBofphoro, id eil ab Italia, venifet ; &cum
poftea loquitur de Legato Sauromata Regis , Sarmatiae fubintelligendus.
Quoad rgna, Boiphorus proprie dictus & Sar
matia Afiatica, duo erantdivera; ta utRex Sauro
mata non erat Bophoranus, & illa aperte dividit Eu
tropiusfubTrajanodeipbloquendo: Iberorum Re
gem,'Sauromatarum etBofphoranoruminfidem accepit
Sola Bofphori & Sarmatise Regum diveria Epo
cha rem dijudicat. Spanhemius nummum ba 2 1 E
ns 002 cumAurelii & Veri imaginibus,
quas Antonino Pi barbato cilicet,& M. Aurelio im
berbi tribuere debuiflt, in notis ad Julianum p. 421
vulgavit cum literis numerabilibus NT. id eil 4^9
cujus/Erae caput ut non adfrret,ait: Outre que ce riejl
fas ici le lieu d'en parler,j'en laife mme de bon cur le
foin M. Vaillant, qui travaille a nous donner un recueil
de ces Rois barbares ,0 les iurer par leurs Epoques.
Noftrum eft igitur,hoc loco utriuque regni & Bo
iphori &Sarmatiae ras exponere: jam abunde de
S 3
priori

78

ANONYMUS,

priori diximus illam habere initium ab anno primo


Olympiadis 89. quo Seuthes Sparadoci filius Sitalci patrueli in regno fcceflit) qua; repondet anno V.
. 330. & 331. unde numeranda effet in medio imperii
M. a morte Antonini Pii in Regibus Bophori $l At in Eupatore computantur tantum anni
4f9- - ergo SarmatarumPrincipum centum Sc
amplius annis recentior eft Bophorana illa enim
tantum cpit ab anno quarto Olympiadis 1 19. V. G
453. quo Sauromates regnum Sarmatiae recepit
poft mortemAntigoni adHypftm Phrygiae in prcelio occifi, ut plurimialii Reges fufa Alexandra M.
regnjs. Ipoliati

eoTYs

COTYSII.::-

279

COTYS IL;
REX BOSPHORL

SI Ininthimxvi' Boiphori Regis Rhefcyporim


nummorum ope, in qua Seuthidarum Thracia:
Principum JErd. fignata eft, iucceflbrem f'uilTe didicimus, nunc Arriani Periplus Ponti-Euxini Rheicyporidi Cocynll. pariter in Boiphori regno fucceffiP
fenos edocet,unde quanta lux Hiftoriae filenti numifmata fint, & loci peregrini quantam utilitatem
ffli afferant, norunt Antiquarii.
Arrianus Legatus pro Praetore Hadriani ah eo
in Cappadocia conftitutus anno lui imperii 19. in
Provinciam vix advenit, cum pro recepto officii mu
ere primas a i adminiftratae Provincia: radones
fubexitum annireddit, ne quid mperatorem celaret,quod Reipublica*, fine(ciretur,perniciem afier
re poft. Haec cribit : Poftquam Cotyis, Regis
Boiphori Cimmerii, obitum cognovh operam dedi,
ut hanctibi ad Bofphorum navigationis itinerifquc
rationem notam facerem, ut fi quid forte de Bofphorocajpere velis confflii, facilius idatque commodius, hac tibi navigatione cognita, facer poffis. Feripl. Pont. Euxin. pag. \%.
Si Rheicyporidis nummos cum ./Era Seuthidar
547.retulerimus, qui in 8- imperii Hadriani anniiincidunt, & Arrianus nott Conym ejus iucceflbrem
anno imperii ejus Caziaris 19. (altem Cotys adplurimum regnavit decern annos ; & fi coujicere liceat,

S 4
Rhefcu

ago
COTYSII.
Rhecuporidis frater potiusquam filiusfuiividetur, pnefertim quod alterum Rheicyporim nummi Cotyi fecundo icceflbrem fiie pcnitus d
clarent
Nulli ha&enus Cotyis iffius nummi in noftras
manus venerunt.

.-

.rr/jD-

j <:

iii

RHESCY-

agi

RHESCYPORIS II.
RHESCYPORIS

IL

BOSPHORI REX,

! *f '-.ill!
OCT iiSDOD
D feriem Bofphoranorum Regum provehen damnum nobis dfunt pmnino Hiftorue Scriptores,fliciter in noftrasmanus inciditnondum confpeftus ex iis Principibus nummus , cumlitens circa
*
Sj
caput,
1

28
RHESCYPORIS II.
caput, iiperiorum more, 1 PHCKOY O P I , fed non itis eflt communis his Bophori Regis Rbeicyporidis incriptio, nii nota; numerales
Seuthidarum annos . id eft . continuarent,&
exdubii nominis appeUarione, novumeu alteram
Rhecyporim nobis exponerent.
Litterae illse numerales ^. . cum anno V.C.
330. & 331. a quo 01ympja,lis 89- primo incipitEpocha Thraciorum Principum ex progenie Seuthis
ortorum, efficient fimul junfce, nempe prior nume
rus annum 893. decurrentem uique ad h. Julii menfis894-quocomputabatur imperii Antonini Pii an
nus 3. & 4.1gitur novus eftRheicyporis ille, quern
vulgamus , & diffimilis ab altero, cujus regnum driani initio adcripfimus nummis ipfius Imperatoris in fidem prblatis& inter priorem ilium Rhefcyporin,& huncrecenriorem Arrianus, Cotyn icribit
19. Hadriani mortuum Bofphori Regem pft)fit.
Quis autem ille fit Rheicyporis nomine ecundus,
an Cotyis ultimi Regis filius,an ex Rhefporide Cotyis fratre genitus, ambigitur : porro fi conjetura;
nobis locus fit, filius Cotyis potius, quam Rhecyporidis filius fuife videtur, Si Rheicuporis & Cotys pro fratribus habentur, & non diu regnarint,
uno vel altero tantum anno Kheicuporide natu mi
nor potuit efie Cotys ; & cum per decern poftea
imperarit , filium reliquit astate ad regnum adminiftrandum idnea , & fie prastermiffi funt Rhicuporidis filii, & Cotyis ftirps in prineipatu remarffit,
ut Capitolinus in iequentis Regis hiftoria innuere
videtur, de quo mox a&uri fumus.
Quid

RHESCYPORIS. IL

aS;

Quid egerit Rhefcyporis II. in regniadminftratione, cum nullus hiftoriae Scriptor de rebus ejus
geffis meminerit, nihil certi de illo habetur ; tridens
tarnen ante ejus faciem inareafignatus,aliquaminiignem vicbriam in mari Euxino contra illiusorae
Reges retulifl dnott, und hujus pelagi imperium eo lemmate penes i ehe donotare voluit.
Etf in hoc nummo Rheipporis in atate juvenili
depiftus videatur , ex.' Capjtolino tarnen Antonini
Pii imperii finem nonVidit ; Rheteuppris regni habenas ficepit anno V. G. 889- & Antoninus Pius A. D.
Non. Mardi 914. mortuus eft, & ex hoc computo
Rhecuporis quindecimaut idecimannosregnaie
videtur, relievo filio Rhmetalce.

284

RHESCYPORIS II.
N UMM US'
RHESCYPORIDIS IL

Ex Museo Nostro,
Caput juvenile Regis imberbis if cum capitis ohlongis,
diademate ornatum, ante quod tridens^ circa ambltumBAClAEaC 1; id
efl, Regis Rheicyporidis. In averfa parte caput
lmperatoris laureatum, ante quodlittera K. infra
litteri numerales . hocefi anno f63.
T IcetBAClAEC PHCKOYnOPlAOCinhoc
*-* nummo parvuli moduli pigraphe, cum
capite lmperatoris kureato in avera parte percuflo,
Bofphoranum RegeriYjnoreJolto demonftret, for
ma tarnen illiusa pradeceToribus Principibus mul
to tenuior quofdam Antiquarios ut ad Rhefcyporin hujus nominisThraciae Regem fb Tiberio regnantem revocare pofent, impelleret; ed remo,
mnino dirimit /Era inBophoranis folita, qua: nulla
in Thraciis Monarchis occurrit: materia verometalli minus dena,quas illius pondus multum minuit,
an

RHESCYPORIS II.

2gf

an ad monetae elegantiam reftituendam,anadbelli


(iimptus parcendos,Letoriseftojudicio,
De Tridente ante Rhefyporidis fciem percus
io, quod ille maris imperium penes iefife gloriaretur diximus; nam Bofphoriregnum,orasMeotidis
paludis parti & alteri Ponti Euxini erat expofitum:
uterant in his regionibus ex vicinis Regibus aut gentibus potentiores, navium & triremiumclaifeminffituere infignem poterant.
Exantca adaverim nummi partem tranfamusiCaput laurea ornatum , Imperatoris quidem
Romani effigiem, utpote in Rege Imperii Ro
mani tributario percuflm denotaret, fed quis eflet
ffle, vix inconcinnam figuram,quae ultra caput hu
manuni nihil aliud demonftrat,velperitus agnofceret, nifi Seuthidarum /Era in eo imprefl anno V.
C. 904. refpondens, Antoninum Pium omnino indicaret ; nam fi anno urbis 330. vel 331. adjungas .
id eft f63. incides in Trib. pot. hujus Imperatoris,
qua per Legatos ille vitoriam in Britannia retulit,
qua de re Augufto gratuians Rhefcyporis nummum nunc percuffit.
Littera ante Antonini Pii fciem exprefl, meo
judicio, initialis eft, & videtur explananda:
nam cum Bophorani Reges Romanum lmperatorem,cui pendebant tributum, non nomine,fed ima
gine tantum defignarent, Rhefcuporis Antoninum
Pium per litteram unicam Cxiaris nomen omnes
ttulos complecbns deignare voluit, ut in fcris codicibus dicitur: Redde, qutefunt Cfaris,C<efari. Ipi
Julianus Imperator, fos omnes prdecelbres uno
nomine appellatCaeares.
RHE-

ag*

RHESCYPORIS. III.

RHESCYPORIS III.
BOSPHORI REX.
{^Um poft Rhmetalcem Bophori Regem a Ca^-^ pitono nobis indicatum fub Antonino Pi HiftoriE Scriptores nullum amplius poftea ex iis Prin
cipen! nominarint & Rex Eupator, qui Rhmetalci icceffii b M. Aurelio ab erudicisquibusdam
cxiftimabatur, a nobis Sarmatia? Afiance, cui imperabat, reftitutus fie ; parva iriei Bophori Principum
continuando (pes affulgebat; ied nummi ex terra
viiceribus quotidie eruti Hiftoriae vindices in ibidium veniunt, & ecce Rhefcyporis novo vultuinfignis , novoque Imperatori Romano fociatus, qui
locum fuum inter Boiphoranos Monarchaspoftulac
Rhefcyporidis nomen, licet Thracis & Bophori
Principibus ex eadem progenie fit familire, forma
tarnen nummi ilium ad Boiphoranos revocat; &folemnis Seuthidarum /Era huic inirta , Rhefcyporim Tub Sept. Seven imperio, Bophori regnum tenuiTe aperte demonftrat; ideo ille,Tertius nomine
fcilicet, venicappellandus. Si vero audiendus eft Zozimus in Valeriano lib. i, qui illos Monarchas Boipho
ranos quandiu regnarint, in regnum paternum Ali
os fuccefiifTe narrt, ifte Rhefcyporis Anonymi Tub
M. Aurelio degentis filius, & Rhmetalcis b An
tonino Pi nepos fuiflvidetur.
Qrnndo Rhefcyporis III. regni habenas ffeperit ; an fub Commodo, vel lib Severo, licet in num
mi avera parte fit pereufl ejus effigies, filent Hiftorici:

RHESCYPORIS .

87

rici : Qupt annosregnart,nummus indicare nequit.


Quanoo mortuus !it, incompertum eft : Zozimus
filios habuii indicare videtur, fiquidenrex illo Scriptore ejus progenies ad Philippumufqueproceffit.
SucceiToris nomen aliquando forte fuppeditabunt
nummi.

NU MM US
RHESCYPORIDIS III.

SPHORI REGIS.
' "
. - - .
.,
;

:\
BO-

Ex Museo NostRo.
Caput Regis imherbis, capillis longis infigne& diadema*
terevinum,ante quod widens cum pigraphe: ACIAEYC PHCKOYnOPIC. Ex averfa parte
caput laureatum Imperatorisjub quo HlX.ideji an
no 618.
QUanta ad friem & annos regni exterorum Prin*
cipumilluftrandosfit momenti .Eraeorumin
nummis exarata, dijudicabunt rei Antjquarise
ltudio-

i.

'

'

'

'

a&8
RHESCYPORIS III
ftudiofi, qui Boiphori Regum numifmata in cimeliis recondunt,quos ea deletaaut non integra vix nop
lent, vel qui fuerint illi Imperatores in avera parte
fignati,pronuntiare non poflent, cum illorum nomi
na honoris cauia, circa capita, iblito more, nonadfint (cripta : ex iolis igitur notis numeralibus, & Rex
& Imperator dignocuntur.
Haze praefrt litteras H1X. annum 618 fignificantes, & ita Rhefcyporis in nummo appellatus, alius
& novus a iiperioribus illarum auxilio arguitur, &
fub Sept. Severo regnafl oftenditur ; fi enim Erx,
cujus caput a rgni Seuthis nomine primi initio, ex
Thucydide affignavimus anno primo Olymp. 89.
correpondente V. G. 330. & 33. addideris numerumhunc 61g. efficientfimul 948- & 949. quo Sept.
Severus icundum imperii annum dinumerabat a
morte Did. Juliani Kal. Jul. 946. occif,&adimile
tempusiquentisanni decurrentis.
Tridens ante Rhecuporidis fciem fignatus, jam
ante in Rhecyporidisl. nummisprodiit,quemad
Imperium maris fibi a Boiphori Regibus attributum, pebre diximus ob magnam navium copiam,
quam in Ponto Euxino,& in Palude JVUeotide tenebant.

NUM4

RHESCYPORIS III

289

NUMM US

R HE S Y F 0 I D IS

Ex Museo Nostro. .

Caput idem Regis diadematum, cum infcriptione in ambift/:BACIAEYC 1; fa


dem, tridens. Ex averfaparte caput Seven laureatum cum notis numeralibus in area KX. id eflanno
6ao.
ALter ecce Rheicyporidis III. nummus,in quo ut
infperiore legitur BACIAEYC PHCKOY1 pro BACIAE1C 1:
nolens quidem apud Bophoranos Reges pigra
phe, &parum ufitatum in caeteris Principibus icri*
bendi genus. nterea ftentum, hoice Bofphori
Reges ferine obcuros& aliunde, quam ex nummorum penu notos, nunc abunde illuftrari ut eorum
laterculi inter alios Monarches deicribi poffint ,/Era
prafertim antiquiffimainfignes.
Pars II.
THaec

29o
RHESCYP0R1S III.
Porro adeo in illis nummis neceflria eft, ut
fine ejus auxilio Sept. Severi effigies ab imperito ar
tifice deformatavixagnofci queat; ilia exhibet litteras numerales KX. annum Seuchidarum Principum
620. notantes, qua? in quartum imperii Severi a Kal.
Jul.V.C.90.ufque ad 95r.decurrent.em incidunt,quo
Imperator Getara niium minorem primo dixit Cxirem, & deinde Antoninum natu majorem appellavi Augutum, communicata illi Tribunicia poteftate ; qua de caula ut Rhecuporis Severo gratularetur, hoc anno nummum cum ejus imagine percuffit.

.Jmw
*W*

DE

ANONYMI.
DE RELIQIS BOSPHORI
Regibus Anonymis,
POft Rhecyporim III. ib Sept. Severo regnaatern in Bophoro, nulliejusiiccelibrum nummi
ir\manus notras inciderunt,utriem eorum Principum abpl vamus ; fd non fine pe eos videndi aut
recuperandi, cum ejus filius, &poftea neppsei licceffifl videantur uque ad Philippum Imperatorem, fiib quo extincb et Bophoranorum ex Seuthe Thraciae Rege progenies , ut his verbis Zozimus abunde tradit.
Et quidem Brani, inquit, in Afamquoque
transjicer conabantur: idque per ncolas Bolphori ne quam facile obtinuerunt: qui metu potius,
quainanimi volntate addu&i, naves eisdederunt,
& intrajiciendo Duces ferunt.
Quam enim diu
Reges ilihabebant, filiis in regnum paternum fuccedentibus ; partim propter amicitiam cum Popu
lo Romano, & commeiciorum opportunitatem,
partim propter ea muera, quae ab Imperaroribus
quotanniseismittebantur, Scythas inAfiam transjieere volentes arcerc non definebant. Verum
poftea, quam extincb genere regio, quidam viles &
abjeri principatum obtinuiflnt ; fimmet ipfi metuentes, Scytnis adeund perBofphorum Aiae fcultatem conceirunt, & fuis eosnavibus tranfvexere. Sic ille in vita Valeriani pag. 647.

T % i

STEM-

REGUM

M
*

A
" 4

BOSPHORI

EX PROSAPIA PRINCIPUM THRACI^.

SubTrajano COTYsT^THYMiEVUS fub


J
Trajano Tutor.
Sub Hadriane RHESCYPORIS.
I
Sub Anton. Pio. RHESCYPORIS.
SubAnton.Pio.

RHOEMETALCES.

Sub M. Aurelio. Anonymus:

SubCommodo & Severo. RHESCYPORIS.

Anonymi.

Extinfla e fub Valeriano Regum illorum progenies.

STEM

S T E M M A
R E G U M

293

THRAC/E.

THERES.
SITALCES. SPARADOCUS.
3 !
SADOCHUS.
SEUTHES.
non regnavit.
AMDOCUS
in parte.
MEDOCUS
in parte.
BARISADES AMADOCUS
parte.
in parte.
1
Filii Anonymi.

MOESADES.
I
SEUT.HES .
COTYS,
I

KERSOBLEPTEST ARIOPHARNE.
SEUTHES III.
COTYS1 II.
DIEGULIS.
SOTHIMUS.
COTYS III.
SADALES.
RHESCYPORIS.
SADALES II.
RHESCYPORIS. RHOEMETALCeT'cOTYS IV.
RHOEMETALCES. COTYS V. RHESCUPORIS II.
EomorruoThraciaia
J
Prov. Rom. redada
COTYS VI. Armeniern translatus
aQQoV.C.79i. '
8nnoV,C.79i.

*v

REGUM

HISTORIA.

DE

BITHYNIA.

B1THYNIA eft regio Afiae minoris,quam


ab Ortu definiunt Paphlagones & Mariandyni atque Epicbtorum quidam : a SeptentrionePonticum mare ab oftsSangarii
fluvii ufque ad fauces intra Byzantium & Ghalcedonem:ab Occafu Propontis;a Meridie Myiia &
Phrygia minor,qu32 & Helleipontiaca ickur.Strab:
lib. i2. pag. s 63. Difficile eft diftinguere fines Bithynorum, Myforum, Phrygum, Dolionum circa Cyzicum, Mygdonum & Tro um, quamvis in confctia
eft, gentes iftas a finvicemefldividendas. ld.pag.
^64. Nam diverms fuit Bithyniae ftatus.
Ilia diverfis nominibus appellata eft olim Cronia,
dein Thefllis,pofteaMariandine. Hin. lib.<.tap.32Bithynia&Bebriciavocata eft. Servius ad/EneidJib.
T 4
..
..

96

DE BITHYNIA.

7.U.373. Mygdonia dein aBithynoRege di&aeft


Bithynia. Solin.
Grad, Thraces exiftimant, qui cum Rhefo militarunt ad Ilium, Duce nohirnis infidiis per Diomedem iublato , quemadmodum canit Homerus,
iceffifl ad os Ponti, qua traje&us eft in Thraciam
breviflimus ,, & partim quod carerent navibus,
ibimanfiire,dixiffe regionemBebriciam, partim trajeciife fupra Byzantium, ubi Thraces Bithyni colebant juxtaBithyam,fluvium, undefame pulios revertitfe in Bebryciam , & nomine mutato earn vocafl Bithyniam a fluvio , quem reliqerarit : duraC
icqueid nomen hacratione inpofterum, cum non
multum Bithynia diffrt a Bebrycia, ut nonnulli
putant. Alii ferunt Bithim primum hic regnafl
Jovis & Thraces filium, &ahbis regiones dominatas, Apptan.in Mithrd.pag.\ji.
Enimvero, ait Strabo, Bithynos cum ante Myi
eflnt, fie denominatos efl a Thracibus Bithynis atque Thynis, qui eo commigraverunt, plerique uno
ore affirmant : indiciumque adferunt de Bithynis,
quod etiam num inThraciagens Bithynorum extat: de Thynis, quodThynias eft a&a ad Apolloniam & Salmydeum. Sed & Bebryces, qui ante
hosMyfiam ineoluerunt, Thraces fuifl ego conjiUnde canit Claud. 2. in Eutrop.
Tbyni Thraces erant, qu nunc Bithynia jeriur*
Bithynos interiora oceupafle veteres dicunt.
PJjnius ait : Tenent oram Thyni^interior'
I. 6. c.yi. & ante ilium Pomponius Melas : Interius BiBithyni funt & Mariandinj, L. 1. f. 19.

DE BITHYNIA.
297
Bitliynia,ManilioDivesvocatur,/i.4. Laudes
ejus dcantt vtus Geographus, a Jac. Gothofredo editus. Libanius, A<vt/ Hro Bouvv ev(f^
ras i Tuvt iTeiufjiSiTf *&*. Bithynos quits fuifl
refert Juvenalis.
- - - - * Equhefque Bithyni.
Bithynum & Bithym fuifl eundem , refert Stephanus. UndeBithyniiEnomenj fie dicta, inquit,
aBithyno, Jovis filio, & Thracae, Titanidis filiae,
quae quidem ex Jove peperic Bithym. Stepbanus
lib. de Urbib.
Megarenfs Coloniam deduxeruntinBithyniie
Aftacum, Olymp. 17. V. . 42. quae urbs Oraculi
juftu denominata ab Aftaco quodam generofb &
cordato viro, ex eorum profpia, qui Sparti & terrigenaeolimThebis vocabantur. Memnon. cap.21.
Chalcedon Bithyniae etiam*irbs inorcPonti fi
ta, a Megarenfibus condita eft: item pagusChryfipolis, ac fnum Chalcedonenfium. Strab. lib. 12.

T s
>

DYDAL-

DYDALSUS.

298
D

REX

ti S,

BITHYNLE

F\YDALSUS Memnoni,qui fub Augufto flore*-^bat, Doedalfus vero Straboni lib. 12. pag. 563.
dius , primus inter Reges Bithynie recenetur.
Memnon.cap.21. Is principatum gerebat veriis an
num V. . 371. qua; vero geflrit, a Photio prterita
int. Hic tantum narrt, Aftacum Megarenfium
Coloniam, raultum afinitimisappetitam,& crebris
accifm bellis, Athenienis poftmodum huic adjeciii, & vexationum finem & incrementa glorias &
potential non mediocria adeptam ei, Dydalib tune
inter Bithynos rerum potiente. Memn. cap. 21. Straboloco fupra citato ait, AtacumaMegarenfibus&
Athenienfibus conditam, qusita intelligenda funt,
nempe Megarenit in iinu verdis Chalcedonem,
quam contituerant Coloniam, Aftacum primo condidiTe, unde finus ille diftus eftAftacenus ; &deinde
Athenienis in eam, cum hanc oram maritimam occupaflnt, Coloniam deduxii ; & tandem a Daedalfb, cum ille Bithyia; regnum teneret,inftauratam fuil.
Quandomortuus f'uerit Dydalfus, & quotannos
inBitnynia principatum geflrit, obfcurum eft; an
vero filioshabuerit, incertum ddit Photius in com
pendio Memnonis, poil eum regnaffe Botiram tan
tum reliquit.

BOTI-

BOTIRAS.

299

BOTIRAS,
REX BITHYNl/E'IL
DO T I R AS BithyniaeRex a Memnone memora*-*tur port: Dydalfum; & licet hujus filiumfie
non rfrt Photius,eumextitifl augurmur: nam
Bithynorum Principum ieriem, quae ad ultimum
ejus regni Monarcham pervenit,recenet; &aDa>
dalionifiillaminchoaift,hiftoriam eorum haudrecenfiflt. In ea intentia verituseft 1 Cafubonus his verbis : Reperio haec Bithyniae Regum nomina Dasdalies, cujus filius fuit Botiras. Comment, in
lib. 12. Strabonis fag. f63. num. 1. Forln quod pauca
memoratu digna egerit, quot annos vixerit, tantum
enumerat, nempe de illo haec profrt Memnon. Quo
defun&o, nempe Dydalfo, Botiras regnat ad 7^. annos
iEtate producta f.2i.filiumvero, ut RegumBithynorum iriem continuet, nomine Biantem (cribit.

loa

BIAS.
BIAS,
REX BITHYNIAE III

I A S Botira Regis filius, poft ejus mortem , quae


accidifle videtur anno 3. Olymp. 100. V. . 376.
ad Bithyniae regnum perveniue dicitur, tefte Memnone cap. 21. Hie apud ilium vocatur Bas, fed in manuicriptis erratum fuifl verifimile eft, nam a Caiubonoetiam vocatur Bias his verbis: Daedals, ci
filius fuit Botiras, Botirae, Bias. Comment, in lib,\z.
Strab.pag.tfi num.i. Hoc pariter nomenfuit unius
Argivorum Regis.
inter plurima egregia belli fcinora, qusegeflrit
Bias Bithyniae Princeps, memorat Memnon, eum
etiam Calantum, velpotius Caranum, Alexandri
copiarum Praefectum, licet optime ad pugnam inftruftum profligaviflfeacie, & ut Macedones a Bithyniaabftinerent,effciiTe quod accidit Olymp,
an. 3. V. C. 420. regni Biantis 44. quando Alexander
M- ad Granicum Perlas vicit.
Poftea Bias in pace vixit, & annos natus 76.vitam
& regni adminiftrationem reliquit, poftquaminBithynia regnaflfet annos fo. filiumquehabuit &iiicceflorem nomine Ziptem, Mem, ca>. 21. '

v.
\ ZIPOE.

ZI POETES.
ZIPOETES,

3o
;

REX BITHYNIiE IV.


4 l P OE T E S Memnoni , qui & a Diodoro Zibytes dicitur b. 19.^.703. patre Biante defuno,
an. i. Olymp. 113. V. 0.426. regniBithyniashabenas
ucepit, dum Alexander nationes Orientales iubigere fafceperat, & jam ad Bacrrianos pervenerat.
Hoc Zipti nomen e Thracia originem habere,
quantum ex ipi nominis voce conjicere poflum, exiffimat Paufnias Hb. f. pag. 310. Poil autem Alexandri mortem a quibuHam ejus
Ducibus aliquot regni fui urbes iblatae videntun
quas utrecuperaret, narrt Diodorus Ptolemaeum
fratrisAntigoni filium, cum in Cappadocia obieC
im ab Afclepiodoro Cafiandri Praeffco Amiim
ofFendiflt, periculis illam exemifl, hinc per Bithyi
niam cumexercitum duceret,ZibytenBithynorum
Regem in oppugnatione Aftacenorum & Chalcedoniorum urbis occupatum reperifl , & obfidionem flvere coegifl. Initaque icietate cum urbibus & Zibyte, poftquam obfides acceperat, abiiife
anno 2. Olymp. 116. V. . 439. Diodorus Biblwtb.
Hifi. Hb. 19. pag. 703.
Maletracatus eftetiam aLyfimacho abeoop*
pugnatus, cum Amaftrin Dionyfii Haraclea: ranni viduam in uxorem duxit anno 3. Olymp. 118.
V.C. 448. urbem condiditAftacum, quam aLyfi
macho deletam fifle refert Strabo Hb. vz.pag. f63.
Meliori tandem uus eft fortuna ; nam,ut aitMemnon

302

ZIP0ETE&

non clarusbelliseLyfmachi Prafefcis alium occidit, alium qam longiffime a finibus fois depulit;
" quin & ipfum Lyfimachum repreffit.c : Itaque cum
Lyimachus in Afiam trangreus effet anno V. G.
4y2.&aZipte repulfs et, plurimasibiAiie ur
bes ibjecerat, id (perveniente Andgono , retro
ceder coarus fuit ; & hiberna in Salmonise cam
po, in Bithyniae &1 confiniis, utcommeaitusfibi compararet , & ideo pacem iniitcumZipcfr
te, unde ille Rex vocatus ab eo Epocham inde dinitmerarunt fcceflores, ut infra videbimus, . . : ;n ; ris
Ly fimacho mortuo, um Heraclienfs HeraclidemTyrannum ad libertatem obtinendam in vin
cula conjeciflent, neaZipte bello appeterentur,
mii ad Seleucum legatione Phocritum civitatis
Principem & curatorem faciunt. Memnon.cap.\o.
i; " At Ziptes Heracleotis infnfs , antea Lyfmachi, tunc etiamSeleucicaufa: (nam cum utroqueimultates habebat) ex curfionibus in agros eorum f&is, anullo maleficiorum genere abfinuit.
Exercitus tarnen ejus, dum huicnegotio incumbir^
eis di um non experseft: id non multo mitiores,
quaminfert,recepit. Id. cap. .
Seleuchus fucceilii contra Lyfimachum elatus,
tranfitum in Macedonian! inffituit, ubi a Seleucho
Cerauno occiiseft, &AntiochusSoter ejusfilius
imperare cpit. Id. cap. . Hic autem mox expeditam manum in ulterioraTauri mittit Patrocle Duce,qul Hermogenem, Afpendium genere Legatum
fibi adoptt. Hic cum alias urbes, tum Hera cleam
queque infftare conftituerat ; ver Heraclienfium

*
ZIPOETES.
303
legatione placatus e finibus eorum excedit, &percuflbamiciti federe, per Phrygiae agros in Bithyniam f convertit. Exceptas vero Bithyniorum infidiis,una cumexercitu internecionecaditur, cum
ftrenui viri fcinora, fuo loco in holies edidiflt. Id
cap. 17.

Poil hasc Antiocho Seleuci, qui Aiiam tarnen &


Macedones imperio coercebat, fuperior fatus Zij>tes, urbem condit ad Lyperum montem nomine
fijo iniignem. Id. cap. 21. De illa vero Stephanus,
Zipcetium, urhs Bithynias a Zipte Rege. Lib.de
Urb.
Rex autem Ziptes, poftquam regnaitannos
47. aetatis vero 76. mortem obiit anno. 4. Olymp.
124. V. 473. relicb's quatuor filiis, Nicomede, Zi
pte, & aliis duobus Anonymis. ^/emnon. cap, 21.
;

NICO-

304

NICOMEDES.

NICOMEDES,
REXBITHYNIiE.
NKDMEDE? EPIPHANIES.

6c nun. . <0y krracCr.

]COMEDES natu maximus Zipti patrifucAntochus Syriae Rex, cum ob cdem Patroclis
PraeJfeQiaBithynis in acje patratam,in eosexpeditionem
>r

NICOMEDES.
30?
tionem inftituiflet, Nicomedes per Legatos ibfidiumab Heraclienibus pede &impetrat,gratiamf
relaturum , ubi in iraili neceffitate tempus flagitaveric,pollicitus.
Eo fere tempore, Softhene MacedonumDuce,
qui Gallos repulerat, defunfto; Antiochus &AntigonusGonatas, Macedonian! tanquam paternum
regnum ambiebant; &dumutrimque magnos ap
paratus fciunt in copias militares, tempus ats Ion
gum conumitur. Antigono Nicomedes Bithyniae
Rex operam navabat, Antiocho complures alii.
Memnon.cap.iy.HacocCTiCionG Cierum & Tium,&
Thyniadem terram ad e reduxerunt Heraclienes.
Id. cap. 17.
Sub tempus illud bellum adverusZipceten Nicomedisfratrem, qui Tynidem cum imperio Thraciam obtinebat, Heraclienes excepit. Quo in bello,
Heracleotarum bona pars fbrtiter dimicando caea
fuit, & victoria quidem fumma vi potitur Ziptes
id ubi ocior auxilia fpervenert Heracleotis, fu
ga illam dehonetat, & Heracleota; fub arbitrium fium redigunt : de quibus bello diceptabatur. Id. i8.
Antiochus vero priusquam in Antigonum eruptionem fceret, bellum adverfus Nicomedem inftituit.
Hic igitur Nicomedes & aliunde auxilia collegit, &
de belli beietate miffisLegatis Heracleam,tredecim
in ubfdium triremes accipit,&tum demumclaflm
uamAntiochi claffi opponit; et autem adveras aliquandiu tenebant acies, neutri tamen pugnae initium faciunt, ed abque effe&u tandem divelluntur.
Id. cap.\$.
Antiochus cum longe imperaret in Aa, pace inita
Pars .
U
cum

NCOMEDES.

cum Antigono, qui nullum regnum poffidebat, ei


Macedonian! ceffit.
Poil Brenni Gallorum Principis in Gratia cladem,
hi ad Byzantium delati, cum maximam ditionis partem,depopularentur,fracl:ibelloBizantini,fociorum
hue illuc miffitantes, auxilia implorant, &quique
pro virium modo ippeditat. Nee longum in medio
ipatium, cumNicomedes Gallis, qui incuratis adhucByzantinorumfinibus,tameti epe numero in
Afiam trajicere conati, toties ab ineeepto defiftere,
adverintibusByzantinis, coatieflnt,certis tarnen
conditionibus tranfitum conciliavit. Id. cap. .
Conditionum formula erat: Ut Barbari Nicomedi ejufque poflerisperpetuo amicitifoedere conjuni
marirent: Abfque NicotnedisfententiaiS^olUntate^nemini, a quoper Legatos follicitarentur,in beisopemfer
rent,fed amicis bujusamicij & inimicis boflesforent. A
Byzantinis etiamarent,qua neeeitas beideret: focietatempr&terea colerent cum Tianis 5 Heraclienfibus
Q' Cbalcedaniis & Cieranistf nonnuis, qui aliasfubjurisdiione gentes haberent. Id. ibid.
His paftorum legibus Nicomedes Gallorum multitudinem inAfiam tranffnifit,& illorum auxilio con
tra Bithynos primum; & ea parte, quam Zipcetes
frater obtinebat,recuperata,illum expulit, fratrum
autem non frater, led liorfactus eft: confirmavit
tarnen hic Bithyniae regnum, nam quos ex Heraclea
armafiet Barbarorum,& Provinciam iubegit, & concidit ncolas; quod alioquin erat praeda inter idiP
pertiri iint Gaata. Id. ibid. $uftin.hb. ... .
Adverus Zybam partem tenentem Bithynia,
Nico

NICOMEDES.
307
Nicomedi auxilia danc gerenti bellum, atque corum
maxime opera devi&us Zybaea eft, Bithyniaque omnis in deditonem Nicomedis conceffit. ProfcH
ex Bithynia in Aiam procelerunt. Limus lib.3%.
Galli vero longe lateque terram depopulati,retro
demum ceferunt, & de ubafca id fibi amputarunt,
quodnunc Galatia? nomen habet, in tres partes distributum. Alios enim Traemos nominant , alios
Toliftobogios, alios Te&oages. Urbes etiam condiderunt, Trocmi Ancyram,Toliftobogii Tavium,
Teaoages Peffimuntem. Memnon. cap. 20.
Hanc regionem, nempe Galatiam five GalloGraeciam, five Galli occupaverunt, demum Galata;
cum diu vagati incurfionibs Attalicorum Regum
Bithynorumque ditionem vexaint, tandem ab iis
volentibusacceperunteam terram,quae nunc Bithy
nia & Gallo-Graecia dicitur. Strak lib. i2.pag.<66.
Nicomedes Ditizelem gente Phrygia in uxorem
duxit, ex qua natus eftilli filius nomine Zelas; illa
vero mortem obiit, cum canis regius abripuiet
mordicus dexterum humerum illius amplexantis
Regem, quod earn nondum itis notam haberet,(pulta monumento inaurato ex lapide conftru&o, &
vefte textili exauro induta, eaque conflata,inventum eft pondus auri librarumir
Mortua Ditizele conjuge, alteri fponae, Etazetae
nomine, nupfit, ex qua plurimos iicepit liberas, in
ter alios filiuZibaten:atEtazeta cum fflios adolecere
vidiflet, Zelam noverese machinis per Nicomedem
ex aula expellit ; ille vero ad Armenioru Regem pro
rugit: morte deinde Nicomedis imminente, quam
Ua
Sim-

NICOMEETS.

Simonius anno 4. Olymp. 133. V. . 09. affignat


Chron. Catbol.part. Rex ex icunda uxorehaeredes
regni icripfic: & curatores, Ptolemgeum Evergetem
cum Antigono & populis Byzantiorum,nec nonHeraclientium Cianorumque defignavit.
Moritur Nicomedes poftquam regnaflt annos 3?.
reliquitque ex priore uxore filium Zelam,& alios ex
fecunda conjuge. Ipfius in honorem ftatua ebrnea
in Olympii Templo collocata eft. Paufan. lib. ..
VOrS xv we tKeivos NntowStif,
'O xrbas Nino/xrSsiuv , 7ttvrr% 5 Uova'm.
Ziptafilins ifie Nicomedes,
Qui condidit Nicomediam, pater Prufia.
Izetzes Chiliad. 3. v. $o.
<?</ '\ TpavAxw , nhis KccnntcSem'as, ^vsKTitrtp
* N<xe/*)$js vtce ZijAw. Vtit Stepb.

ZELAS.

Z E L A S.

309

Z E L A S,
REXBITHYNLE V.
^ELAS&non Zielas, ut quidam volunt,accepto
^ de Nicomedis patris morte nuntio apud Arme
nias Regem, ad quem confugerat, mox cum inftructa manu militum, cui e GalatisToliftobogii nimos
augebant (nam hi contermini iimtBichynia), in regnum paternum redit. Memtt. cap.23.
AtBithyni,dumconfervare dominatum parvulis
itagunt, matrem horum Nicomedis fratri, {anZipti, an altert exaliis duobus, incertum) inmatrimonium elocant, & ipfi accepto a Curatoribusexercku
Zelam opperiuntur. Etcrebrisutrobiquepraliis&
viribus ufi, pacem ad extremum ineunt. Id; ibid.
ExTrogi verbis, quae profert Juftinus, Dum lbi
fratres in Bithynia bellum agunt, Eumenem Pergami Regem, plurimas eorumcivitatescepiflpatet;
nam ait Rex Bithyniae Eumenes, & potea hinc Bithynus Eumenes ; inde Galli Afiam depopulabantur: cum interea nemo defnior Afiae inter tot praedones inveniebatur. Lib. 27. . 3. quae forte Nicome
dis filios coegerunt, ut ad pacem fmiil devenirent.
Eumenes autem poftquam duos& viginti annos regnaflt, ei in regno fcceflt Attalus Attali frater anno 4.01ymp.i34.V.C. 5-13. qui primus Afiam incolentium Gcallis ftipendium abnuit,audaciqueincpto
praeter omnium opinionem adfbit fortuna ; namque
Galli mox bellum denuntiarunt, fignis vero collatis
fperior fuit. Liviuslib.sB-fag.469'
U3
Zelas

ZELAS.

Zelas cum vidit Antiochum Hieracem , qui


Gallos mercede conduxerat, a Seleuco f'ratredevi
um, in Paphlagoniam irrupifl contra Gallos, qui
PaphagoniE & Cappadociae partem fub Galiatiae
nomine occupaverat,videtur; nam StephanusZelam Nicomedis filium cepifl atque diruifl refrt
CreflmPaphlagoniae urbem, quam Merionesldomenei Creta; Regis auriga & Dux in bello Trojano,
ex obfidione redux condiderat.
Imo ex eodem Stephano apparet Zelam Regem
penetraflin Cappadociam, ubi narrt eum urbem
ibi de fuo nomine Zelam condidife, quse Plinio dicitur: Nobilis clade Trian, 0 viioria Caji Cfaris.
Quod veriffime dnotant urbis hujus nummi, in quibushabetur vox ZHAlTnN aZelitiSjCumEpocha
civitatis a tempore, quo Julius Caeir Pharnacem
Mithridatis Eupatoris filium vicit, deimptanempe V. C. 707. Pax tandem cum iilis inita videtur.
Tandem in ipio juventutis flore, Galatarum Du
ces hofpitii &amicitiaepra;textu,cumexinfidiisadoriretor, ipeoccubuit. Athen, lib. 2. cap. 17. De quo
loquitur Trogus in Prologo lib. 27. dum ait: Utque
Galli Pergamo viti ab Attalo Zelam Bithynumocciderint, ut reirciit ex corrupto cdice Henricus
Valefius in except. Polyb.pag.o. Sed ille hic male
contra Strabonem contenait, qui Zelam nominat,
Zielam vocari deber.
Mortuus vero circa annum V.C.f22.vel 23. fili
um Prufiam reliquit regni icceflorem, rebuique
agendis idoneum.
PRU

PRUSIAS.
P

II

SIAS,

REX BITHYNLE

VIL

pRUSIAS,quod fueritZelas fflius, innuitSfrabo


* his verbis : Deditque aream nifia Zelafilio, lib. 12.
pag. f6j. Hic vero cognominatus eft oxAof,id eft
ClaudiiSjb ultimis vitas annis, tefte Memnone cap.
U 4
29. Sed

3,a
PRUSIAS.
29. Sed hoc ludibrii cognomen in ejus atis reperitur. Pruiias autem tredecim ad quatuordecim annos
natus, dum rnortuus eft illius pacer Zelas, liquidem
Bichyniae regnum annoV.C.fo9. tantum iufceperit.
InterReges,quiRhods ob eorum urbem terra mo
tu quafltam, muera contulcrunt, recenitur a Polybio. Seleucus pater Antiochi, praeter immunity
tern Rhodiis omnibus conceffam, qui in ditionem
ipfius, navibus appellerent; praeter quinqueremes
inftruebs decem,& menfurarum frumenti ducenta
miilia : hoc amplius, materiae, refinae & crinis, ali
quot dena miilia cubitorum & millena pondo. Similia his Prufias &Mithridates. !/.?./>. 430. Hic vero
terrae motus evenit tempore Seleuci Callinici An
tiochi M. ante ejus obitum anno V. f28Gallinico iccefft filius Seleucus Ceraunus, quina
ire mortuo,copias,quas pro illo contraParthos comparaverat, in Attalum Pergami Regem, qui fb eo
rum motibus praeeipuam eis Taurum Afiae partem
occupaverat, vertit : (d Ceraunus poft duos ad tres
annos,poftquam Taur praetergreus ferat, Duc
orum infidiis ublatus eit ; Achaeus ejus cognatus
vindicata ejus morte cum copiis Attalu aggreditur.
Attalus Gallos,propter opinionem virtutis ad bei
lum contra Achaeos ex Europa acci vit: ; & cum pro)ter defeebonem Lunaenon progredi vellent, dimiit: petulanter autem flagitiofi ac violenti urbes ad
Hellelpontam male traebbant, quicumllienisad
extremum obfdem eflent aggreffi, egregium ine
fcinusab AleKandrenfibus,qui Troadem colunt,eft
editumi milioenim Themifta cum quatuor mili
7

tum

PRUSIAS.
313
tmmiilibus, nonolum Ufenes obfidine liberarunt, fed etiamex univera Troade Gallos ejecerunt, impediendo commeatus & eorum conatibus
i opponendo. Polyb. lib. s.pag. 447.
Galli,occupata in Abydena ditioneurbe, quam
Arisbamdicunt,cteraejus tra&us oppidaex infidiis conabantur invadcre, & affiduum cum illis bel
lum gerebant; adverius hoc igitur expeditionem
Prufias fiuicepit, & acie dimicavit,ac viros quidem in
ipio , dum manus conferuntur, contrucidavit,
bbolem vero propemodum omnem atque conjugia
in ipiis caftris jugulayit: utenfilia vifcori milici diripienda conceffit. Id. ibid.
Sic Rex Zelae patris mortem, in Galloru gentem
ultus eil, &hac vioria Helleipticas urbes magno
. metu ac periculo abfolvit. Ideo in ejus regno multa;
upplicationes decreta; flint, & in urbe Nicomedia
Soteria mt delata ad perpetuam rei memoria quotannis celebranda, quafi Dii per gentes ervafent ;
apd fintimos populos & ' a Byzantiis ima
gines illi decretae hoc tempore fuerunt. Id. ibid. & 40.
Porro Rex Byzantiis iccenibat,quod imagines,
quasfibidecreverant,nondedicafint; fed ludibrio
atque oblivion! tradidiflent. Idem f'aQrum hoc iniuperillorumnonprobabat, quod addirimendas inimicitias inter Achaeum & Attalum tantum ftudii
adhibuerant; nam Achaeus ilium inter Pergami
muros reclufrat, adempta ipitota regione, &pacem mediantibus illis dederat; & ita Prufias multis
modis inuti lern rebus ibis inter ipibs amicitiam exiftimabat. Id. Hb. 4. fag. 315^.
',
U 5
Accen-

314

P RUSIAS.
Accendebat ctiam hocirae incentivum, quod
Byzantii ad Attalum quidem Minervas ludicrum
celebrantem, fuos mitterent , rem divinam fimul faturos ; ad Severum Soteriorum iblemne agitantem,
nemo ab illisfberat milfiis. lile igitur ex omnibus
hife cauiisinpracordiorum penetralibus latentem
iram foveret, oblatam aRhodiis occaonem avide
arripuit. Id.ibjd.'j>ag.3i6.
Byzantii cum Portorii veftigal ab iis, qui in Pontumnavigabant, intituifent, Rhodii eaoffenfi, bel
lum adverfus eos ideo decreverunt. ltaque miffis
illico ad Pruiam Legatos adocietatem belli ipum
hortabantur. Id. ibid.
Prufias cum Legatis, ut rem mari gerere ilh's
fiiaderet, ipi non minora hoftibus detrimenta i ter
ra illaturum polliceretur. Id. ibid.
Rhodiorum exemplum icuti unt & Byzantii,
qui & ab Attalo & ab Achaco per Legatos auxilium
petierunt; & erat quidem Attalo voluntas prompta,& Admis auxilia promifit,atque is has partes
amplexus, quia Afiae eis Taurum late dominans, rerum potiebatur, quique Regis nomen paulo
ante affumpirat, (pern magnam, Rhodiis contra , &
Pruffiae ingentem terroreminjecitj itaque cum illis bellare aufi nt. Id. ibid.
Prufias animi fui impetum icutus, Byzantio bel
lo aggrefls, Hieron (id loci nomen) illis ademerat,
quod quidem paucis ante annis magna pecuniae vi
emptum propter opportunitatem loci quaefierant,
utomnes omnibus nocendi occafionem eriperent,
tum quod ad illos pertinerct mercatores, qui in Pon-

tum

PRUSIAS.
3if
tum navigant,tum quod ad iervos ios, aut caeterurn
msftum, quern e mari fciebant. Id. ibid.
Ademit praeterea Rex Byzantiis earn Myia;
Earcem,quam iriAfia along jam tempore obtineant. Idem ibidem.
Byzantii per initia, dum a partibus fins Achaeum
ftareconfidunt, itrenue bellum fciebant: accitoq;
eMacedoniaTibite,Pruiiie,quem timebant,belli metum acpericul vieiffim i allaturos (perabant. Id. ib.
Rhodiiixnavibusinftrutis, quatuor item aliis
fociorum accedentibus, Duce Xenophanto Helleipontum petierunt. Ibi reliquas in ancoris fiantes
circa Seftum, navigationem Pontum veris impediebant. Unam Navarchus abducit ad tentandos yzantinorum nimos; ecquid tanto belli apparatu
territi, confilium mutarent,quicum rationem ejus
nullam haberent,abiit; cterifque aflumptis navibus,Rhodum cum muVerfa claffe efl: reverfus. Id. ib.
Byzantii interea ad Acrmim mifrunt , qui auxi
lia pocerent,&adTibiten,quiiprum e Macedonia
adducerent. Exiftimabatur enim Bithynorum regnum pari jure ad Tibiten pertinere, atq; ad Prufi,
cujus ipi patruus erat, ha rh narcos tA#cV. Id. ibid.
Nicomedcs vero avuusPruiae tetamento filium minoremTibiten, Regem dixerat,quem Zelas expriore matrimonio armis inMacedoniam propulaverat
Rhodii ubi conftantem Byzantiorum fiduciam cernunt,AndromachumAchaei patrem apudPtolemae
yEgyptiRegem redimunt captivum,&illum filio reffituunt ; & ita pem Byzantiis,Achaeo plurimum iitentibus, ademerunt : fed & alia quoque res tunc incidit,

36
PRUSIAS.
cidit, parum fllis opportuns. Tibites enim dum n
patriam ex Macedonia reducitur, fto fungitur , &
morte fu confilia ipbrum vehementer conturbat:
uteo cafu ii Byzantii nimos deponderent 1<L
ibid.pag.3i>?.
At Prufias nova fpe ad bellum accenis , fimul
ipi ab Afiae partibus bello intendere , & rem acriter
gerere : fimul perThraces mercedeconducl:os,Byzantios impedir , quo minus ab Europas partibus
pedem porta pofnt efferre. Byzantii, quos omnes
(pes defcerant, undique vexati bello, honeftum
aliquem rerumexitumcircumfpiciebant. ld.ibid.
Eo tempore cum Cavarus, Rex Gallorum,qui in
Thraciaerant,Byzatiumveni(fet, cuperetque bel
lum dirimere, & hinc inde qua Prufiae, qua Byzantiismanus ingentiftudioporrigeret, petitioni illius
locum utrique dederunt. Rhodii Cavari ftudium
ut reiiverunt, & quantum illi Prufias tribueret
qui nihilominus deftinata perficere avrent, Legatum quidem Aridicen ad Byzantios decreverunt:
fd&Polemoclemcum tribus triremibus una proficifci juflrunt. Volcntes,ficutdicitur,haftam &
caduceum fimul Byzantiis mittere. Horum iperventu paxconvenit. ld.ibid.
Cum Rhodiis quidem paxfimpliciter faftaeftin
verba : Ne Byzantiorum Populus Portorii nomine quicquam ab uUo eorum exigeret , qui in Pontum navigant.
Hocfifieret, Populum Rhodiorum ipforumque focios cum
Byzantiis pacem fervaturos.
Cum Rege veroPrufia hifce legibus : Pruft 5"
Fopulo Byzantiorum pax amkitia inperpetuum ejb.
Nequc

PRUSIAS.
3i7
eque ByzantU Prufiam infeflo exercitu uo modo invadunto,eque Irujias Populum Byzantiorum. Agros, Caftella, Populoj y bello capta mancipiajine pretio Prufi
as Byzanis reddito; item naves per initia belli captas
quicquid telorum inmunitionibusfueritrepertwn. Ad
p&c,materiam, marmora, lateres tf tegulas elocofacro
oblatas.
Rexenim Prufias Tibitaeadventurnmetuens, omnia Caftella, in quibus aliqua videbatur ee adres
bello gerendas opportunits, demolitus erat. Sed 5*
qutecumqute Bhhynorum nonnui habente Myziaco By
zantiorum agro rapta, omniaut agrorum cultoribus reddantur, Prufias cogito. Hoc igitur modo & ulceptum & confebum eft bellum, quod fuie inter Pruiam & Byzantios. Id. ibid.pag. 318. tf 319.
Prufias Apamen Philippi Macedonum Regis fi
liam ducit in uxorem, & cum adverus ,/Etolos focer
ejus bellum gereret, ocius in hoc bello illi fuit,
praeirtim cum Romani & Attaius Pergami Rex tolis i adjunxiint ; Prufias ut hoftiles copias Attali,quae Orcum Eubas urbem diripiebatdiftraheret, Pergami fines cum exercitu ingreditur; quod
ubiaccepit Attaius, omiffis Romanis rebus atque
bello in Afiam trajecit. Lucius lib. 2%.
cap. 7.
Fderi inter alios Prufias Bithynke Rex a Philippo, llienfs & Attaius Rex a Romanis adferipti
funt. Polyb.
Pax fafca eft tandem inter Philippum & atlos
anno V. H9- ip^s a Romanis defrtis, induciis
c his fais ; & fie pacata eft Gratia : porro Prufias
adver.

318
PRUSIAS.
adverfus ocios^Etolorum Ganos, quiinBithyra
erant, bellum paravit.
Rexitaque obfidioneCiumurbemcinxit, quam
cum capere non poflt , Soccrum Philippum accerfivit, qui mox venit,& urbis Cianorum poritus , feu
pneclaro & gravi aliquo racinore edito, lritia geftibat, ut qui genero prompte opem tuliflt ; omni
bus, quiaiiiaamicitia i alienarent,terrorem incuP
fiflet. Polyb.lib.1s.pag.709.
Prufas vero etfi propofitum mum ad exitum fu
me perduftum, gaudio exultabat, quia tarnen inccepti ijlius pramia alter abftulerat ; ipf, deleta urbe,
foli deirtihicreditatem creverat; iniquo rem ani
mo ferebat,deinderemiflm cumeoamicitiam habuit,fdquidageret? Id. ibid,
Philippus & Antiochus M. Ptolemo Philopatore mortuo, filium ejus Epiphanem admodum puerum,ejuiqueregni inter idividendiconfilium inierant. Philippus Cherbneo Thracia in poteftatem
redaa, Abydum Afiseurbem oppugnavit; Romani contra copias miirunt: & praelio tandem nter
eos ad Cynocephalas edito, in quo vius eft PhilipEus, pax inter eos fab eft an. V. . '%yf. Decernvero
,egatis , qui in Grasciam ad earn fanciendam venirent, injuncfcum eft, ut de Cianorum librtate Quin*
ftius Flaminius, qui Philippum debellaverat,Prufia;
Bithyniorum Regi fcriberet, quid Senatui & decern
Legatis placuiflet. Livmlib.&.
.v.-
De Cio autem in Aftaceno finu urbe fita,fic loqui
tur Strabo. in eo Prui eft , quae olim evertit Phi
lippus Demetriifilius, Perii pater, deditque aream
Pru-

PRUSIAS.

319

Prufiae Zel filio, qui in ca evertenda ipm juvcrat,


& Myrlaeam vicinam urbem Prfe. Lib.zz. pag. ^63.
Myrlaeam a Myrlo Colophoniorum Duce, vel a
Mirlea Amazone conditam icribit Plinius lib. f. cap.
432. Mela illam Colophoniorum Coloniam dicit.
In Prufias has urbes e ruderibus excitatas, Gum
Prufiadem aie , Myrleam ab uxore Apameam denominavit. Hie eft, quiAnnibalemrecepit, cum
is ad ipim poft Antiochi cladem veniret. Sirab. 1 12.
^.563. lile eft Prufias Prufias filius. Stephanus vero,
quod patri Strabo tribuit , illud ad Nicomedem ejus,
nlium refert, his verbis : Nicomedes vcroEpiphanee
Prufiae Regis filius, a matre Apama, Apamiam nomi
navit ; haec deinde fafca eft a Romanis Colonia,ut vi
dere innoftroColoniarum libro.DeCianis multi (nt
numilmperatorum in noftroUrbiumGracar libro.
Duaevero untinBichynia urbes nomine Prui,
Straboni, una adOlympummontern, quainiummis ita (cribitur, n p oy s a e n n npos YMnoN.
Altera Prufias alias dicb, &innummis vocantur incolae nPOrsiEnNnPOZTim, adHypium fluvium haec a Cii urbis mris a Prufia fecundo reftaurata, nomen habuit : fed prior ad Olympum a
Strabone dicitur ab eo Prufia, qui bellum geffit cum
Crfo, Stephanus pro Crfo, Cyrum nominati
porro Crfus a Cyro captus eft, & mfpicor hiatum
tinfle hoc loco,potuitque urbs illa ab uno ex illis condi, quae a Prui Zelae filio pofteareftauratafuic, cui
liomen iuum Prfe impofuir.
Cius autem urbs,Hcraclienfium jurifdi&ionierae
ibdita apud Memnonem,qui eamCierum appellat,

RRUSIAS.
& quam a Prufia Zelas filio nuncupatam fcribit fuiflc
Prufiadem; hanc vero Regem bello fbjeciiTe,ut fie
undique per mare circumcriberet. Memnon. cap. 29.
Prufias potea Heracleam violenta obfidione
preflit,&plurimos obforum interfecit,& jam prope erat, ut urbs caperetur,nifi Regis,dum calisfarmmniritur, lapide cujupiam de propugnaculisitto
crus frafcum effet , & hic cafus ab oppugnatione defiftere eum coegiit. Ita enim percuffus,le:ica,non
fine doloris acerbitate, domum a fuis Bithynis refrtur. Id. ibid. Licet vero tempus, quo id accidit,ignpr
retur, porro ut Memnon non multo poft annis exaQ:is nomine & re Claudum regnafle profrt. ; , , ;
Cum Antiochus Sardes veniflt , & Lucium cipionem jam in Macedonia cum exercitu effe audir
viTet,adPruiammifit, qui eum hortarentur ad incundam icum ibeietatem. Prufias iiiperioribus quidemtjemporibus non eratalienusa confilio jungendae cum Antiocho ocietatis : admodum enim Roma
nos frmidabat, ne adtollendas omnes dominadones in Afiam trajicerent. tolyb. Legat. 22.pag.%11.
Poftea vero quam allatae ei fuerunt litterae aLucio
&Publio Scipionibus fratribus,atqueille eas aeeepit
legitque,jacbtioneanimi aliquantum eit liberatus,
& futurum belli eventum non levibus conje&uris
eft auguratus. Publius fiquidem,utfidem illi fceretj
multis argmentis, iifque peripieuis &evidentibus
in litteris ad eum datis ulus fuerat. ut confideraret Prufias per litterasmonebantScipiones: & ut
pofito metu de (bo regno, Populi Romani partem
ample&eretur ; fore enim nunquam, ut ejus confilii
ipfumpeeniteat. Id. ibid. 'p.312.
Hi

PRUSIAS.
321
His auditis Prufias alium animum induk. Venit
poftea ad eum legado, cujus princeps G Livius:
tum vero Rex cum his Legatis collocuts, (pes con*
filiaquc ua ab Antiocho penitus fparavit. Id. ibid.
Antiochuspoftquam a peocietatis Prufiae decidit, Ephem ab Sardibus ad claflm inviindam
tranfiit. Liv. lib. 37. Et cum Rhodia claffis & Eumenis
Pergami Regis, cum omnibus fuis Confli obviam
in Helleipontum profecti eflent, Prufias e vita decesiTe videtur ex Memnone ; fiquidem ille Regis hujus
mortem ante tranfitum Romanorum in Afiam memorat. Memn. cap. 29.
Paufias mirifice induftrius & gnarus, multiique
rebus claris memoratus a Memnone, regnavit annos 40. relicto Prufiae filio regni iuccefibre.
Henricus Valefius non aflntitur Car. Sigonio,
qui in libro primo de antiquo jure Prov. cap. 13.
Prufiam hunc cognomine cum ejus filio confundit, nee ego Uflerio dotiffimo viro, qui Prufiae
fecundo ocietatemAntiochi renuntianti tribuit,ut
Polybii & Memnonis teffimonio eruitur.

'

v I

I . '
**

ParsH.

PRU-

&2

PRUSIAS II.

PRUSIAS

IL

REX VIIL
PRVSIAS-fllT'-. '
RDC-BITHYN.

$\ mulero Co. Msmmx ri$ ,

RUSIAS Prfte filins, momio ptre, regni habe* nas fuicepit, & ab AppianoKunjycV.id eit, Vena
tor, appellator, in Mnhndat. pag. 172. Apud bchoiiaftam Theocriti maie * pro > Rex dicicur,
pag. .
Antio-

PRUSlAS.il
*
Anrichus a Romanis vifcus eft, quo Prufias II. re.
gnare cpit: cum Romani ab Anriocho, inter
ceteras conditiones pads deditionemAnnibalis d
posrent, admonitus a Rege, in fugam verius Cretarn defrtur. lbi cum diu quietam vitam egifiet,
invidioimque fe propter nimias opes videret, ad
Prufiam contendit. fufiin. b. . cap. 4.
Inter Prufiam & Pergami Regem Eumenem bel
lum ortum eft, quod Prufias Annibalis fiducia, rupto fcedere, prior intulit. Id. ibid. Bellum inter eosgerebatur&mari & terra ; fed utrobiqueEumenes plus
valebat, propter Romanorum fcietatem. Gumque
domefticis rebus minus effet robuftus Prufias, coste
ros Reges conciliabat illi Annibal, adjungebatque
bellicofas nationes. MmiU Prob, in AnmbaL ro. Inter
Reges erat PhilippusMacedo, qui Philoclem Legatum cum auxiliis ad Prufiam mifit. folyb. Legatee*
& Ortiogon Galatarum Rex. Id. b. %.p. .
GumPrufias terreftri bello ab Eumene vi&us effet
& praslium in mare transierens,navium mukitudine
fuperaretur ; Aibal novo comento autor vitorrse
fuit. Quippe omne irpentum genus in fiti';es laga?,
nas conjici jubet, medioque praelio in naves hoiftiu
mitti. Id primum Ponticis ridiculum vifum,fitilibus
dimicare,qui frro nequeattld ubi irpentibus reple*
rinaves cpere,ancipiti periculocircventi,hot.i vi*
&oriam ceffere. BiitU. 3a. 4. Bithynis igitur univerfis navemEumenis adrientibus,eum ille eorum vim
fuilinere non poiTet,fuga flutem petiit,quamconicutus non ellt, nifi intra fua prmdia f recepiffet,
qua? in proximo littoreerant collata. /Em.'mn.c. ir.
Xa
Sic

m
PRUSIAS II.
Sic Annibal confilio arma Pergamenorum iperavit, nequc tum olum, fed epe alias pedeftribus copiispariprudentiapepulitadveriarios. Id. ibid. Ubi
frnel, cum illi pugnare placeret, & negaret Prunas
iaudere, quod exta prohibrent. An tu, inquit, ca
rnculas vitlina; , quam Imperatori veteri mavis
credere? Valer. Max.lib.^xap.y.externa num. 6.
Nam ab Eumene legatio cum fratre ejus Athe Romam venit, adquxrendumquoinBithyniam Prufia; bellum adverfs Eumenem gerentiauxilia mia forent. lk. b. 39.
Quae ubi Romam nuntiata fnt,mii a Senatu Legatifunt, qui utrumque Regem in pacem cogrent,
Annibalemque depocerent. jfujiin. lib. 32. cap. 4 Ti
mm QuintiumFlamininum ad Prufiam, cum L.
Scipione Afiatico & P. Scipione Nafica nominat Livius. Lib.39. infine.
T. Flamininus ubi ad Prufiam venit, quern pefcum Romanis &receptus pot fugamAntiochi An
nibal, & bellum adverfs Eumenem motum faciebat: ibi (eu quia a Flaminino inter estera ob je&um
Prufia; erat,hominem omnium,qui viverent, infeftisfimum Populo Romano apudeum ee, quia patria;
fose primum, deindc frais ejus opibus, Antiocho
Rgi au&or belli apudPopulum Romanum fuiflt.
JJvius lib. 39.cap.6 1 .pag. f00.
Prufias ut gratificaretur prfend Flaminin 0 Ro
manique, per f necandi auttradendiejus in poteftatem coniilium cepit 5 a primo colloquio Flaminini
milites ex templo ad domum Annibalis cuitodiendam miffi font. Semper talem exitum vita; An
-.
nibal

PR usas h.

nibal propexerat animo , & Romanorum inexpiabile odium in fe cernens &fdeiRegum nihil ine con
fiais : Prufia vero levitatem etiam expertus erat.
Id. ibid.
Annibal, pofteaquam eft nuntiatum, milites regios
in veftibulo ei, poftico, quod devium maxime, atque occultiffimi exitus erat, f'ugere conatus ; ut id
quoque occurfa militum obfptum intit, & omnia
circa clauia cuftodiis diipofitis ei, venenum, quod
multo ante prseparatum ad taies habebat caus,popocit. Liberemus, inquit, diuturna cura Pop. Rom.
quando mortem inis expefcare longum cenfnt.
Horum patres PyrrhoRegi hofti armato exercitum
in Italia habend, ut a veneno caveret,prasdixerunt:
hi Legatum Confularem,qui aufcor effet Prufiae per
icelus occidendi hoipitis mifrunt. Id.ibid.
Execratus deinde in caput regnumque Prufias, &
hoipitales Deos violatas ab eo ndei teftes invocaas,
poculum exhaufit Id. ibid.
Alii dicunt Pruiiam nee Romanis negare Annibalemaufum,nec hoipitis violare jura, permifitut,
fi poffent, comprehenderent, continuo occupato caftello, ubi habitabat, ilium fe veneno futuliffe, & de
ejus morte oraculum fuifl.
Anmbalis cieres terra Lybih teget.
Qupd ille de Africa acceperat, cum viculus effet ille
Bithyniae maritimus , de quo Plinius lib. f. cap. 32.
Fuit Libyffa oppidum, ubi nunc Annibalis tantum
tumulus.
Philippus Macedonia: Rex,poftquam regnaffet anrr
X 3
nos

32

PRUSIAS IT.

nos 40. mortuus eft, & Perius filiusejusnothusei


fucceffit. Ljvius lib. 40. cap. f.pag. 417.
Legatos Romam mictit ad amicitiam paternam
renovandam, petendumque,titRex aSenatuappelletur. Id. ibid.
Prufias Legatos ad Perfum mittit, utfibiApamen ibrorem in matrimonium concdt, quae illi a
fratre conceditur. Id. lib. 42.
Ut Philippus deceffit reli&o magno belli apparatu adverfus Romanos, quo poftea Perius ufus eft, &
Gallos Scordiicos in Thracia ad belli focietatem perpulit. gufiin, lib. 32. cap. 3.
Legati Romani ad res Regum inviiendas miffi,
rcnunciant conveniendi RegisPerii poteftatem non
ffcam: facile tarnen apparuifl fibi bellum parari.
joinslib.qz.
Alios Romani Legatos ad Reges bcios miferunt,
inter quos Prufias ftatuit abftinere armis, eventumqueexpeferes nam neq; e sequum cenere adverus fratrem uxoris armafrrc,&apudPeria viftoriam, veniam per brorem impetrabilem torcld. ib.
Bellum itaque geftum eft inter Romanos & Peria,
& cum incertus tunc eventus effet, Legati Romam
venerunt a Prufia miffi de pacereconcilianda cum
Perlo,ubi in Senatu int auditi Prufiae preces magis
quam poftulatio fuere, profitentis, &adidtempus
e cum Romanis ftetiffe, & quoad bellum foret, ftaturum. CsEterum cum ad i a PerioLcgati veniffent
de finiendo cum Romanis bello, & iis pollicitum deprecatorem,apudSenatumfuturumpetere,fiponenc
mducere inanimum^ ut finiant iram, ( quoque in
gratia

PRUSIAS IL

3*7

gratia reconliatac pacis, pofc uti. Id. lib. 44. cap. 14.
pag. ffg.
Pruias, ne Perii cognati viicladem lugere videretur,ipe Romam venit gratulaturus Senatiii Populoque Romano de Macedonibus & 111 yriis debellatis. Is magno comitatuurbemingrerus,ad forum
a porta tribunalque XCaffii Pnetoris perrexit : concurfuque undique fatto, Dos, qui urbem Romam
incolerentjSenatumq; JopulumRomaum (alutatum,
dixit venifle, & gratulatum quod Peria populumque Reges viciflent. Uvius lib. 45". cap. 4-^.pag. ?8 3Cum Praetor Senatum ei, fi velit, eo die daturum
dixiTet,biduum petiit,quo templa Deum urbemque
& hopites amicque viiret.Datus qui circumduceret eum L. Cornelius Scipip Quaeftor, qui & Capua
ci obviam miTus fberat : &aedes, qua? ipimcomitefque ejus benigne reciperent, conduise. Id. ibid.
Tertio poft die Senatum adiit, gratulatus victoria
eft: mrita iba ineo bello commmoravit : petiit ut
votum fibi iblvere , Romas in Capitolio 10. majores
hoftias, & Praenefte unam Fortunas liceret : ea vota
pro vifcoria Populi Romani efl. Et ut ibcietas icum renovaretur, agerque fibi de Rege Antiocho
captus, quern nulli datum a Populo Romano Galli
pofliderent,daretur;filium poftremo Nicomedem
Senatui commendavit. Omnium,qui in Macedonia
Imperatores fuerant, fvore eft adjutus. Itaque cae
tera, quae petebat,concefl. Id. ibid.
De agro reponum eft, Legatos ad rem infpiciendam mifliiros. Si ager Populi Romani fuiit,
euiquam datus effet, digniffimum eo dono Prufiam
*"
X4
habi-

34S
PRUSIAS .
habiturosefl. Si autcm Antochi non fuiflt,eone
Populi quidem Romani fbum apparere.-aut f datus
Galliselfet, ignofere Prufiam deber ; fi ex nullius
injuria quicqua ei datum velletPopulus Romus. Ne
quod detur quidem gratum eue donum poi, quod
cum,qui det, ubi vellet ablaturum eife iciat M. ibid.
Facile Nicomedis commendatonemaccipere:
Quanta cura Regum amicorum liberostueaturPopulus Romanus documento Ptolemaeum lEgyp
Regem eTe. CumhocreponfoPrufiaseldimflus.
Muera ei ex eftertiis jua dari,&vaorum argenteorum pondo yo.& filio Regis Nicomedi exeaumma muera dari cenfuerunt,ex quaMagaba: filioRegis Maaniflae data eent : & ut victima? aliaque, quae
adacrificium pertinerent, cu Romae, eu Prsenefte,
immolare vellet, Reg ex publico ficutMagibratibus Romanis praberentur ; & ut ex claf,quae Brundufii eflt, naves longae viginti affignarentur,quibus
uteretur, doee ad claTem dono datam ei Rex perveniflet,L. Cornelius Scipio juflus eft,neabeoabfcederct, mtumque ipfi & Comitibus praeberet,
doee navemconcendiet. Mirelaetum &eabenignitate in e Populi Romani Regem fuifl ferunt:
muera fibiipum emifl, filium juflifl donum Po
puli Romani accipere. Haec de Prufia noftri Scriptu
res. Liviusibid.pag.1S4.
Polybius eumRegem indignum majeftate nominis
ttitradit:Pileatum capite rao obviam ireLegatis
blitum,libertumque ePopuli Romani ferre, & ideo
infgnia Ordinis ejus gerere. Romae quoque cum vcniret in curiam, immififl fe &ofculo limen curise
conti-

PRUSIAS IL
329
contigii,&Deos irvatores fuos Senatu appellai,
aliamq; orarionemnon tam honorfica audientibus,
qu fibi deformem habuifl. Moratus circa urbem
30. haud amplius dies, in regnum eft proffcus./i. b.
Pruias neququam majeftate regia ullo modo
dignus erat, nam cum Legati ad ipim venirent , ra
io capite,pileatus, togotus, & more Romano calceatus,obviam iis proceffit,plane eohabitu ornatus,qualisfolet eile apud Romanos recens manumiflbrum,
quos libertos vocant; & cum Legatos flutaffet:
Ecceme, inquit, veftrumlibertum, omnia veftra
cauf cupientem, inftituta omnia veftra imitariparatum, qua voce nulla poteft fingi minus generoi.
b'olyb. Leg. 97.pag. 927. Rifrunt illi, & Romam miirunthominem, qui cum ibi quoque vifus effet ridiculus, impetravit veniam. Appian.pag. 172.
Tum vero ingreffus Curiam, ad januam ftans
Curias ex adverio patrum, demiffis manibus ialutavit, Senatorumque coniffum, & fimul,Salvete, in
quit, Dii irvatores mei, qua* vox adeo indigna viro
eft,adeo muliebres apit blandidas & adulationem,:
ut nihil fdius ventura poil tas fit latura : fimilis
iitis & oratio fuit, quamingreflus Curiam habuit
cujus &meminifle dedecet Id. ib. pag. 928.
Prufias in Bithyni reverius didiicit Eumenem fi
nes ios depopulari ; ideo Pitho Legatus a Rege miC
fus deBithynino Principe Senatui eft conqueftus,
quod fines uos yaftaret, &accuinseu,infperloca
ab eo fibi adempta conquerens ; & quod Galatia omnino non abftincret, necSenatus decretismorem
gereret,fd eos quidem,quiuas partes fequerentur,
X y
aleret

manas parts erant, & ex Senatus decretis adminiftrariRempublicamcupiebant, humiliores rdige


ra. His auditis Senatus, eque criminationes refpuit, eque mentemaperuitfuam,iedclam apud
habuit. Folyb. Legar, jo^.pag. 93a.
Gum Prufias Eumenem, Romanis alias ob inven
tas bcietatis abeo cumPerfo contra ipos initae in
dices ftis upecbim, non olum ipf omni iludi accuiviit, idetiamGalatas &Selgenis & muks
alios Afise ad faciendum idemimpliflet, Attalus&
Athenaeus a fratre Eumene Romam miffi, non folum omnia, quae objiciebantur crimina, coram Se-,
natu diluerunt; fd etiam honoribus in patriam
redierunt. At non propterea upicionem dudum
conceptam adveris Eumenem & Antiochum Epipbanem,remiCit Senatus, fedCajum Sulpicium Gal
ium & Manium Sergium Legatos mift, qui de confiliis Antiochi atque Eumenis accurate inquirerent,
nunquid bello neceflria apparerent , bcietatem
adverfs Romanos junxifent. Id. Legat.106.pag. 93.
Moritur Antiohus Epiphanes Rex Syria? , cum
regnumtenuiTet ix annos> illi icoeffitfilius ejus
Antiochus Eupator.
EumenesPergamiRexdeceffit, cum annos 39.
regnaflet,&principatum reliquit Attalo fratri.
nter Attalum & Prufiam Reges inimicitiis ortis,
Andronicum Attalus, Nicomedem & Antiphylum
Prufias Legatos Romam mifit. Cum primum vero
Prufiaeimpreffionemnarraret Andronicus, di&is illius non movebantur Romani > fed in upicionem
venie-

PRUSIAS IL
331
veniebant, Attalum, quodcuperet ipfPrufamadoriri, occafiones belli prseparare & criminationib us.
eum antevertere. DeindePruia; Legatis teihntibus,ejuimodi nihil efl rafcum : multo adhuc minus
fidei habebant iis, quae de Prufa nuntiabantur.
vero magis magifque re omni explorata, Senatus incertus quantum his nuntiis tribuere fidei deberet, L.
Apuleium & CPetronium Legatos mierunt , ad inviendum,quo loco Regum illorum res eftent. Polyb.
Legar. 12%. pag.^c.
Porro quantum erant alienati Patrum animi a Re
ge Eumene, quem oderant, tantum benevolentiae
erga Attalum i ferebantM Leg. 221. AliquantopoftPrufias infenfas AttaloKegi Pergamense A, agros ejus vaftavit. Appan. Mitbr. pag.172.
Qupd poftquam Senatus Romanus didicit , denunciavitei,ne Attalo amico ibcioque Populi Roma
ni bellum infrre pergeret. Cumque ille parre
gravaretur, Legati rigide mandarunt ei, autpareretSenatui, aut ad diiceptandum veniret cum mille
equitibus ad confinia ; ubi & Attalum expecbre ajebantcum totidemaliis. Id.ibid.
Ule contempta paucitate, quae erat circa Attalum,
iperans eum pofl a i opprimi, pramiit Legatos,
quafi ecuturus cum mille fuis : led concitato univcrio exercitu,venit tanquam ad praelium.Attalus &Legati prsemoiti diffugerunt,qua quifq; poterat ; ille etiam jumenta Romanor relia comprehendit.//.Z'.
Prunas confilio ac pe capiendi Attali fruftratus,Nicephorium fub ipfisPergami mnibus fitum vaftare
cpic , templum quidem ipfum difturbavit : ftatuas vero atq; imagines Deorum irortalium, atq; in
his

333

PRUSI AS IL

his celebre .Eculapii fmulacrunvcujus artifx fuifl perhibetur Phyromachus ; denique (acra omnia
diripuit Diodor. Excerpt. Valef.pag.&6. ,
Deindc Attalum intra Pcrgamum compulum
oppugnavit. Appian. Mithrid.p.rj2. Cum ib hyemis
exitum Senatus P. Lentulum, qui recens ex Afia re*
dierat, iipcr s, quae fecerat Prufias audiviflt,Athe
naeum quoque Attali Regis fratrem in Curiam revocavit lbi non fuit multis verbis opus, led ftatim c
prasdito Legatos mittere decrevit C. Ctaudium
Centonem, L. Hortenfium , & C. Aurunculeium,
quibus mandata dedit, ut prohibrent Prufiam, quo
minus bellum cumAttalo gzrtvttFolykLeg.n%p^6o
Prufias vifco Attalo Pergamum ingreflus cum
limptuoo acrificii apparatu, uEculapii templum
adiit, maftatiique viftimis cum pertilailet , turn quidemincaftraelreverms. Deinde Dos propitios
orare, omnemque aram aclapidem exquifito quodam genere adornare & venerari flexis genibus &
muliebri iperftitione , quod Prufias faocre folebatj
atque interim eadem fana labefbare , eorumque everfione contumeliamDiis facer, quisneget animi
idefl rabie perciri, hominique de ftatu mentis deturbad ? Quod quidem tum Prufiae contigit. Excerpt,
olyb. Henr. Vdef.pag.i6%.
Cum ille Rex nullum in expugnatione generofi animi facinus edidiflt, id proris imbelli muliebri
animo adveris Dos hominefque cflt us, exercitum Elaeam traduxit; & tentata urbis obfidione,
cum nihil proficeret , eo quod Sonder Attali colleleus cum prfidio militari urbem ingreflus , impetum

PRUSIAS 11

pctfiipfius repellebat,Tyathiranavibus contcndt.


Porro inter redeundum fanum Dianas, quod eft
in Hieraconia, vi illata poliavit. Apollinis quoq; Cynii delubrum circaTcmnum non poliavit blum,ed
ctiam igni tradidit. Atque his pera&is domum rediit,illato hominibus&Diis immortalibus hello.Idp.17*
Horum fcelerum brevi a Diis Prufia inflija poe
na eft: plerique enimexpedeftribus copiis inguinis profluvio perierunt. Nee diflimilis cafus navales
copias afflixit: quippeingentitempeftate inProptideibitoexcitata, naves pleraequemari abibrpta;
fimt, una cum ipfis militibus ac remigibus , nonnulli
in terram evefi font naufragi. Has primas impietatis (use peenas tunc Prufias dedit. Excerpt. Diod.p. 336.
Cum Hortenfius & Aurunculejus Pergamo reverfi renuntiaflnt, quanto contemptui Senatus madata Prufias habuiflct , qui violato fdere adveriis
ipos & Attalum Pergami incluios , omnem vim atqj
injuriam effet expertus : Patresirati, & indignatione
fcinoris commoti , decern extemplo Legatos deereverunt , in queis L. Anicius & C. Fannius, & Q^
Fabius Maximus : eoque ftatim cum mandatis miirunt, ut bello finemimponerentj & Prufiampro
mjuriis bello illatis pnas Attalo pender cog
rent. Polyb. leg. 133. fag. 962.
Attals, dum adhuc effet hyems,magn exercit
coegit : eu &Ariarathes Cappadocia &Mithridates
Ponti Reges ejus focii copias ipfi tum equeftres,tum
pedeftres Duce Demetrio Ariarathis filio fubmifiP
ient. In his apparatibus dum oecupatur Attalus,Legati Romani veniunt : qui Regem Quadis convenerunt,

334

PRUSIASIL

runt & de omnibus rebus cum locuti adPrufiam


reta int profeb\ Id.kgat.itf.pag.964. ; .
Eo utventum,voluntatem Senatus irio illide*
clararunt. Prufiasexiis,quimperabantur, nofiub
la fafcurum i promittebat, de plerifque negabab
Itaq; Romani Legati pertinacia illiusoffenfi,amic*
tiae & ocietati ipius renunciarunt ; atque extemplo
omncs eo reli&o ad Attal pergere. Turn veroPru*
fias pnitentiadutus, orans obecranque Legatos
aliquandiuiqui; & cum nihil proficeret, domum
re veris, in fumma conlii inopia veritus eft. Id. ib.
Interim Romani Attalo au&ores imt , ut cum exercitu in regni finibus manens, ipe quidem bello ne
minem lacenat, cd urbes fas pagos ab in juria defndat, Ipf in varias partes divifi, partim Romam
properant ad fgnificandam Senatui Regis Prufae
pertinaciam, partim in Ioniae regiones tendunt : qui
dam ad Hellepontum &vicinos Byzantio tractus:
quorum omnium unumidemque eratpropofitum,
ut abamicitia & bcietatePrufa; homines revocarent: Attalo vero benevolentiam cuncbrum conciliarent, &, quibucunque modis pofent,eum adjuvarent. Id.ibid.pag.961;.
Circa idem tempus, Athenaeus Attali frater , claG
m adduxit navium tetarum octoginta : guarura
quinqu triremes Rhodiorum erant, quaead bellum
Creticum fuerant miffie , viginti Cyzicenorum , ptem&viginti Attali i'reliqua; aliorum bciorum,
sdirefcocuru in Hellepontum, queries aliquam
prsetervehereturearum urbium,quajPru(iae parebant, crebras excurfiones fciens , agrum illarum
populabatur. tolybJegat.\$ />.?6f.
Se-

PRUSIASn.
335
Senatus auditis Legats, qui aPrufiaredierant,
tres alios continuo mifit, AppiumClaudium, Lucr
um Oppium, & Aulum Pofthumium. Hi in Afiam
ubi venerunt, bello finem impouerunt ,& ,ut Reges
ambo in hujumodi conditones conintirent, pervicerunt. rufias ut Attalo viginti naves teas conjfejlim tradatj talema quingenta intra vigimi annorum
/patium pendat. Agrum uterque ut poffideat , quem an
te incboatum hoc helium obtinebat. Item ut Prujias
damna farctat agris illataMetbymn(eorum,tfgeen/iumf
Cumaorum & Herocleotarum, centumque illis talenta
folvat. Hoc fdere iftis icripto ,Attalus copias
uas & navales & terrelres domm reduxit. Atque hoc modo fingula int eo bello gefta , quod Attali & Prufiae controvera excitaverat. Idem ibidem.
Prufias vero cum i ob nimiam evitiam ubditis
exoium&Nicomedem filium valde abeisamatum
animadverteret, filium (uipectum Romam mifit , ut
ibi degeret. Appian. Mitbrid.pag. 173.
Quern poftquam cognovit, ibi quoque gratio'
fiim eie, mandavit ei, ut aSenatu peteret, remitti
fihi, quod fupererat pecunia debitse Attalo: & addidit ei Menam , ut firnul legationefungeretur, cui
clam mandatum dedit, fi impetraverit remiffioinem pecuniae, ut amplius Nicomedi parceret; fi
minus, in urbe ilium interficeret, & ad haeccercuros aliquot mifit cum eo & duo millia militum.
Id. ibidem.
Rex interea confiriere ftudebat minoribus filiis,
quos iufceperat exnoverca cjusDiegyllisThracise
Aegis filia, jfufiin. lib. 34. cap. 4.

Ex

33
PRUSIAS .
Ex iftis lberis unus erat nomine Prufias ut pter,
cognomine M N s, quod pro uperiori ordilie d'jntium unum os equalfcer extentum habuit,nec
adipeciem deforme, necaduum ulla ex parte incommodum. Valer.Max. lib.i. caps, externa num. 12.
AttalusLegatum mierat Andronicum Romam,
cumaccepit Menam illuc ei profecbm, & demonftravitmulfcam minorem efl,quam rapinam. Cum
igitur muleta non remitteretur Prufise, &Nicomedem Roms Menas videret ei in pretio,inops confilii, nec occidere eum auiis eft,nec revert in Bithyniam. Appian. Mithrid. p. 173.
lta morantem convenit non invitum juvenis,conipiraruntque in Prufiam, afeito in focietatem Andronico, ut is Regifoperfuaderet,Nicomedem in
Bithyniam deducere. Congrefli igitur in Bernice
GppiduloEpiri,nocl:u confcenfa nave, quid agen
dum eflet,coUocutiunt, & diverl diiceflrunt eadem nocb. Id. ibid.
Mane veroNicomedes excenditnavem purpuratus &diadematus more regio, cimox Andronieusoecurrit & Regem appellatum deducebat cum
centum,quos circa ehabebat,militibus. Mena vero
fmulabat,e tum primufnfifl Nicomedis praefntiam,&circumcurfns illa duo millia indignabatur:
tandem procedente frmone ; E duobus,inquit, Re
gibus alter domi eft, alter in itinere,vos rebus veftris
propicite in futurum & rede confiilite, quandoquidem veftra llus nunc agitur : ut igaciter applicemus nos ad eum, qui futuras eft potior, ille fnex eft,
hic juvenis: Bithyni ilium averfanturj hune optt.
Roma-

PRUSIAS I!.

337

Romanorum optimates juvenem diligunt. Andronicus jam ejus fatellespromittitab Attaloauxilium^


Rege vicino Bithynis & late rgnante, & Prufiae hofte vetere. Ad hxc memorabat.crudelitatem Prufie,detegens ejus in omnes patratafcinora, & inde
odium publicum. Id. pag. 174.
Ut vero & hos milites animadvertit abhorrere a
Prufiae celerjbus, ftatimadNicomedemadduxit&
ecundus Regem eum appellavitpoft Andronicum,
ftipavitqu auorum millium iatellitio. Id. ibid.
:
Attalus vero prompte excepto juvene, Prufiam
juffit filio civitatesaliquotad inhabitandum & agros
ad vi&um attribuere : reipondit ille mox ei daturum ( univerfm rcgnum Attali, in cujus gratiam
& ante invafinet Afiam.
Hsec locutus mifit Romam,quiaccuiarentNicomedem & Attalum, citarentque ambos in judicium. Id.ibid.
Nicomedes, Phallonis Epirotidis orculo fretus, quod fuis ex commodis ipfe, interpretabatur,
hortatu Attali bellum patri Prufiae fcit. Zom.Hijtor. liba, pag. 690.
Itaque Attalus cum Nicomede mox in Bithyniam prof&useft, adquosBithynipaulatim defcerunt. Appian. Mithrid. pag. 174.
PrUas vero nemini f credens & fperans Roma
nos le erepturos ex infidiis,a Diegylle Thracise Rege
focero fuo , quingentos Thracas impetravit, quibus
folis comniifit corporis (Iii cuflodiam , & in arcem
Niceae f inclufit. Id. ibid.
At Roma; Praetor Urbanus non ftatim ad Senatu
adduxit Legatos Pru(iae,Attalo gratificans; &poft-.
Pars II.
Y
quam

33g
PRUSIAS .
quam tandem introduxic, iutus a Senatu Legatos
eligere, qui bellum cpecerent, elegit tres : quorum
unus ixo quondam in caput percuflus , f'das cica
trices pnefrebat; unus laborabatpedibus, unus us
que ad ftultitiam fimplex habebatur : ita ut Cato in
legationem cavillaretur, earn nee mentem habere,
nee pedes, nee caput. IL ibidem.
Legati profcti in Bithyniam, juflrunt partes ab
armis diicedere. Nicomede autem & Attalo fimulantibus ie autoritati Senatus ceder. Bithyni iubornati negabant i pofthac ferre pofle immanitatem
Prufiae, maxime poftquam deprehenfi font molefte
ferre ejus imperium: fie legari, quia nondha que
relas ad Senatum pervenerant, abierunt infecto negotio. Id. ibid, tfpag. 17?.
Prufias deiperata ope a Romanis, quibus fretus
nulla paraverat auxilia, migravit Nicomedi, ut hac
munita hoftem inde arceret : fed oppidani Rege prodito portas aperuerunt. Nicomedes cum exercitu
introgreflus cifcPrufiam religione faniJovis i tutantem confbderunt quidam immiffiafilio. Id. ibid. Ab
ipb filio ad aram Jovis confugientem interfetum
fuifl narrt Diodorus, in Fbot. Bibliot. cod.2^4. Ab
Attalo oeeiium refert Strabo lib. i^.pag. 624. his ver
bis: Et Prufiam interfcit, fbftituto ei filio Nicome
de. A filio adjuvante Attalo, Livius b. c. A ibdiris
miscaefmexDionerefrtZonaras. Tantum enim
Bithynorum in eum fuifl odium narrt Polybius in
Excerpt. Vakf.pag. 174. utomnes impetu effuionon
ad defe&ionem modo, fed ad peenas etiam de eo famendas ferri cperint.
Pru-

PRUSIAS .

ftufias a(pe&u erat deformis, tametfi judicio&


igacitate haud quac[uam pernendus: eseterum corporis(peciedimidiatohominifimilis,& ad res bellicas plane ignavus ac mollis, eque enimblum timi
dus, fed praeterea laboris impatiens atque effmina
tus in omni vita & animo & corpore erat; quod
omne genus vitii,cum omnes mortales,tum maxime
Bithyni in Regibus ferre non poflnt l.fag. vj%.
Prufiam etiam valde difolutum denotatAthenanis
ex pculo: ait autemPrufam ere&um poulum efle,
appellationem earn ortitum a PrufiaBithyniacRege,
luxu & vita: genere difloluto,ut narrt Colophonius
Nicander lib. 4. de iis, qusePrufias contigerunt.
Regnavitannos4i.

NICO-

,,0

NICOMEDES IL

DES

BTHYNI/E REX IX,


N ICOMEDES II. interfao patre Pruia fecun
do inBithynia,con(entientibus &applaudentibusunivrfim populis, rcgnarccpit anno fre ineunt V. . 6of. Epiphanes cognomen ipfi inditum
eft abiffis, quai apparuifet utab immani seviria,
qua omns premebat, liberaret.
.>
In pace quietus cum Regibus proximis nullum
geffit bellum : at cum Atcalus, ultimus Alise Perga
ment Rex Philometordifcus, morbo exblis fervo
re contrc"to,deceiflt , Pergamenum regnum teftamentoreliquit Populo Romano,hac inicriptione :
Populas Romanus bonorum hieres efio. Eudemus Regis
tetamentum attulit, & Tib. Graccho Tribuno plebis tradidit. Plut. in Jib. Qraechopag.Sio. anno V. .
62 1 . Tanta cura Gtxcx Linguae notitiam animo
comprehenderat, ut earn in quinqu divifm genera
per omnes partes ac nmeros penitus cognoceret.
Qux res maximum eibciorum amorem conciliavit,quaquis eorum Lingua apud tribunal illius potulaverat, eadem decreta reddenti. Quintilian. lib..
it. cap. 2.
Ariftonicus Eumenis Pergami Regis filius nothus ex pellice Ephefina, & Attali defuncl:i frater,
velut paternum regnum Ax invafit. fujlin.lib. 36.
cap. 4. Contra eum mifl us eft Licinius Crafls Con
fu, qui Pontifx Maximus erat, anno 623.
Inter Mix Reges,qui auxilia Romanis tulere, no
mina-

NICOMEDES IL
34*
minatur Nicomedes ab Eutropio lib. 4. aie enim :
Nam tf Bitbyni Rex Nicomedes Romanos juvit. Alia
erant Michridates Evergeta Ponticus, Ariarathes
Cappadox, & Pylaemenes Paphlagon ex Orofio, lib.
<r. cup. 10. SedCraius, licet fuis & Regum auxiiiis
adjutus, inordinary acie praslium confrens, vittus
eft, & ex vulnere mortuus. $ul. obfequens deprod:giis.
Anno iquente viebs eft Ariftonicus a Perpenna
Confide, & captus, auxiiiantibus , ut videtur, iifdem
Regibus, niii quod Ariarathes occifus ferat in fuperiore prselio.
Poft victoriam Regibus , qui adverius Ariftonicu
auxilia tulerant, prasmia perioluta. Sfujiin. lib. 37. i.
CumMithridates Eupator PontiRex deAia fubigenda cogitaret, clam proffcus eft ex regno cum
quibufdam amicis; univerim pervagatus eft, 0mniumque urbium fitum ac regiones cognovit. In
de Bithyniam tranicendit. Id. cap. 3. Et cum Nicomedem aliquo modo metueret: poftea inita cam
eo ibcietate,Paphlagoniaminvafit, viamquecum
Tocio divifit,expulo Rege Pylxmene. /1i.c4.ano 630.
Paphlagoniam cum a Nicomede a Mithridate
Regibus teneri Senatuinuntiatumeet, Legatos ad
utrumque miit , qui gentem refiitui inpr'ijiinum jlatum
juberent. Mithridates cum jam ( parem magnitu- .
dini Romanorum crederet, fuperbo repono ditarium patri iio regnum obveniTe repondit ; nec
territus minis Galatiam quoque occupt. Id. ibid.
Nicomedes, quoniam le tueri jure non poterat,
jufio Regiredditurum repondit ; atque ita filium fuum
mutato nomine P ylaemenem Paphlagonum Regem
Y 3
nomi-

*4i

NICOMEDES .

nomine appellat, & quai ftirpi regte reddidiflt regnum, flib nomine tenet. Sic ludibrio habiti Legati
Romam revertuntur. Id. ibid.
Mithridates poft Galatiam occupatam Cappa
docia; inhians,Ariarathem illius Regem, qui ibrori
Laodici nupfrat, per Gordium infiuis tollit: ejus autem poftea filium Ariarathem tollere meditatur. Nicomedes interim vacuam morte Regis Cappadociam invadit. Qupd cumnunriatum Mithridati fuiifet,
per fmulationempietatis auxilia brori ad expellenaum CappadociaNicomedem mittit: fed jam Laodice per i Nicomedi in matrimonium
.tradiderat. Qupd aegreferens Mithridates, prafidia
Nicomedis Cappadocia expellit,regnumque (rris
filio reftituit M lib. 38. cap.
Populus Romanus ut accepit Nicomcdcm & Mithridatcm tanquam rivales hanc iponlm Cappadociam, ut fibi commodam atque vicinam mirum in
modum procari ac ambire, Aufius Tribunus Plebis
legem tulit de Cappadocia fuis Regibus reftituenda.
Legem difluafitTib. Gracchus his verbis : Qui prodeunt diflua(ri,ne hanc legem accipiatiswmw,petunt non honorem a vobis, fed a Nicomede pecuni
ary Qui iuadent,utaccipiatis,ii quoque petunt non
a vobis bonam exiftimationem, verum a Mithridate
rci fmiliaris ias prelum & pramiumjnam uterque
Rex Legatos miirant. Aul. Gell, lib, it. cap. ra.
Mithridates,intcrjecb's menfibus inter avuncul &
Ariarathem diffidio exorto pro Gordio, quem Mi
thridates ab exilio revocare volebat,adcolloqui in.
ter Reges ventum eft & avuncul,Ariarathe perinfi.
dtas

NICOMEDES II.
345
diasoccifo,&alteri ex fratribusocbannorum filio,
impofito riarathis nomine , additoque ci recbre
Gordio, tradidit. jfuflm. lib. 38 cap. 1.
Marius cum adverusCimbros expedirionem pararet,&Senatus auxilia ex tranmarinis gencibus accerendipotcftatemillidederat; Confu ergo ad Nicomedcm de fuppedicandis auxiliaribus Legatos mifit,eui refpondit Rex, Bichynos a Publicanis in irvitutem majori ex parte abftratos in Provinciis hic illie attineri. Diodor.ib. 36. clogaprimajag. 908.
Sed CappadoceSjCrudelitate ac libdine Praefetorumvexati,aMithridatedeficiunt, fratremque Regis, & ipiim Ariarathem nomine, ab Afia,ubi educabatur,revocant:cumquo Mithridates prdium r
novt, viumque Cappadociae regno expellit. Nec
multo pol adolecens ex aegritudine collecb infirmitate decedit. Id ibid. cap. 2.
Port: hujus mortem Nicomedes timens,nc Mithri
dates acceffioneCappadocie,etiamBithyniam finitimam invaderet,fubornat puerum eximiai pulchritudinis, quafi Ariarathestres,non duos filios genuiet,
qui a ScnatuRomano paternum regn peteret.Uxorem quoque Laodicen Romammittit,ad teftimoniu
trium ex Ariarathe uceptorum filiorum. Id. ibid.
Quod ubiMithridatcs cognovit,& ipe pari impudentiaGordiumRomammittit, quiSenatui affereret,puerum,cuiCappadoci regnum tradiderat,ex eoAriaratbegenitum,qui bello Arijlonici auxiliaRomanisfcrens
cecidifet. Sed Senatus videns Reges illos ufurpare r
gna aliorum fub nomine Principum,quos falio fingebant ex ftirpe regia,ademit &CappadociamMkhraY 4
dati>

344
NICOMEDES IL
dari,& Paphlagoniam Nicomedi donavit, ut Mithridates id fcilius ferret, & ne Reges injuriam fibiiatam crederent, fi darentur aliisregna,qua iilis adempta erant, merque populus bertte donatus eih
Id. ibidem.
Sylla Praetor Provincialis Afiam fortitus , in earn
cum adveniflet, NicomedemEpiphanemPylaemeni Cappadociam , cuieam ademerat, ex S. Creddere compulit
Denique Nicomedes poft tf. regniannos,Socraris
filiiiniidiis e vivistollitur: quod nefndum facinus
ita deteftati funt Bithyni, ut eum e regno expulerint,
& Nicomedem e Nui genitum Regem appellarint,
qui ex S. C. confirmtes eft: Socrates vero adMitoridatem confugit Memnon cod. 32,
Interfefcus a proprio filio, pnam talionis luit,
paflus afilio, quod ipiinpatremcommifit, equus
vero ejus, ipo defunfco, inedia vitam finivit. Fun. hb.
g. cap. 42.

Nicomedi vero Epiphani uxor fuit nomine ConCignc.Plitt, libs. cap. 40.
Ur-

NICO-

NICOMEDES III

NICO ME DE S III.
REX BLTHYNIiE X, ,
N

'

NJCOMEDOiM
:...s---.:

REX-BnHYNI/k

1. ,

.aiy-.knadrafejJ2ir

COMEDES III. Nicomedis Epiphanisfilius,


ex Nula, quam altatricem appellat Mithridates Eupator in Orot, ad Milites apu jfufiinum lib. 38.
4. Poftquam a Populis Socrates cognomine Kfwo?
Yf
appel

34*

NICOMEDES Ht

appellatus, ob caedem parenti illatam e regno expulfus effet, & ad Bithyniae principatum vocatus eft.
Qujdam ajunt,Nicomedem filium tunc Romae de
gentem, cum ad Senatum pervenit hoc nuntium,
& ab illo tunc ex S.GBithynias Regem efl nominatum. Ule ut ex S. Gin regno paterno eft confirmatus,fibi cognomenPhilopatorisimpoiiti ut mortem
patrisi vindicaturum dwnonftraret, fie Amanspatremdki voluit. App'tan. tbid.pag. i7f.
Mithridates Eupator, ad quem fugerat Socrates,
ubi viditNicomedem,qui avitum Bithyniae regnum
exSenatus-Confltoacceperat, fratrem ipfius cum
exercitu mifit Socratcm Chreftum cognomine, id
eft frugi , qui regnum hoc fibi udirpavit. Appian*
Mithrid.pag. 176.
Cumregrto pulfosNicomedesiupplexRomam
veniflt, Romani eum fimul& Ariobarzaneminiuum quemq; regnum reftituerunt. Legatione ad hoc
mif, cujus Principes erant Manius Aquilius Confiilaris ac triumphalis, & Manius AciliusPrastorius,
juflifqueadjutareL. Caffio, qui Prester Provincialu
AiamPergamenobtinebat eum exercitu exiguo,
& hoc ipo Eupatore: verum is propter controveriu
jus Cappadociae & ablatam fibi nuper ab ipfis Roma
nis Phrygiam, nihil juvit Id. ibid. pag. 177.
Licet Mithridates ipi in oratione, quam Trogus
Pompeius commmort, Regem Bithyniae Chre
ftum a fein gratiam Romanorum occim firifl ifirmet. fuft.lib. 38. cap. f.
Cafiius & Manius cum Caffano milite, aliiiq; con
trats e Gallo-GraeciaPhrygiaque, reduxerunt Nicome

NCOMEDES III.
eomedem in Bithyniam, Ariobarzanem in Cappa
dociam: moxque ambobus iiiadebant, ut vicinara
Mithridatis ditionem incurfionibus vexando mate
nam belli quaererent,oftendentes ipemauxilii. Neuter tarnen vicinum tarn potentem laceflre armis
aufuseft. Appian.pag.177.
Nicomedes, qui magnam pecuniam proreftitutione Ducibus & ipfis Legatis ex pafco debebat, ma
gnam etiam alias a Romanis Afiaticis ad uiram acceperat, qux tum repetebatur,invitus in ditionem
Mithridatis irrupit, &uique Amaftrim urbem pbpulatus eil, nemine vetante occurrenteve ; nam Mithridates, quamvis paratas haberet copias, tarnen
cedebat,ut multas juftasq; caufs belli haberet. Id. ib.
Ubi vero Nicomedes cum magna praeda domum
rediit,MithridatesPelopidam miiitad Romanos Du
ces Legatoque, non ignarus ipos bellum appetere,
& incurfionis ejus cauim fuifl ; diffimulabat ta
rnen captans plureshoneftiorcique fturi belli cauis,iam paternam focietatem amicitiamque commcmorans. Id. ibid.
Legati Nicomedis culpam in Mithridatem, a quo
primum injurias initium impirant rejicientes, reiponderunt,illum jamdudum a Mithridate appetitu
infidiis,cum Socratem armis inregnum induceret,
quieturumalioquin& ceflurum aetati fratris majo. ris. Hunc,inquit legationis Princeps, Mithridates ccitavit adverfiis eum, quem SenatusPopulufque Ro
manus conftituit Regem Bithyniae. Id. ibid.p. 178.
Romam Mithridates Legatos mifit,petens a Ro
manis, ut fi Nicomedem pro amico haberent, vel

348

NICOMEDES III.

perfuaderent , vel cogrent hominem ex squijuftique ratione icum agere : fin autem hotis uiciicendi
poteftatem ibi racerent,Romani non modo nihil eorum egerunt,que volebat ; fed etiam minas addiderunt,ut Cappadoci Ariobarzani reftitueret,pacemquecumNicomedecoleret. Dio Legat. 31.^/32.
Interim vero Pelopidam ad Romanorum Duces
Mithridates ablegavit, ut eis ignificaret, Legatos
quelum de illis ad Senatum mifii, & ut ibi ad caufm dicendam ade(nt,denuntiaret;neve quicquam.
abique communi Senatus Populique Romani decre
to incipcrent. Cujus oratio quoniam viiillis infolentior, juflerunt Mithridatem abftinere a Nicomede &
appadocia, Pelopidam autem ftatim caftris exce
der, &nii Rex juila fciat, non redire amplius. Id.
fag. 179. &.
Moxque non expeata de tanto belloSenatus aut
Popuii intentia, colligebatur exercitus e Bithynia,
Cappadoia,Paphlagonia,Gallo-Gra;cia. Ut vero &
propius L. Caffii excrcitus, cum quo Afi obtinebat,
fatis inftruus et, & auxilia convenere omnia ; diviis copiisCaffius caftra metatus eft in confinioBithynix'Gallo-Gracisque; Manius qua tranfitus patebat
Mithridati in Bithyniam : tertius Dux QjDppius, in
finibusCappadociie cumquadragenispeditum equitumque millibus: habebant & claflem, cui Minucius
Ruf'us & C. Popilius praeerant, ad oris Ponti cuftodiam; juvabat eos&Nicomedescum peditum quinquaginta, equitum ix millibus. Id.pag. igi.
Mithridates in exercitu proprio habebat a^o.pedb
tum,4o. equitum millia, 300. naves te&as, 100. dicro-

NICOMEDES III.
349
crota ; inter auxilia veroArcathias ipfius filius adduxerat ex Armenia minore . equicum millia. Id. ibid.
Ut veroad Amniamfluviumin lads campisconfpexerunt ieNicomedes & DucesMithridaris,inftruxeruntacies;Nicomedesomnesfos,Neoptolemus
& Archelaus expeditos tantum,& equitesArcathiae,
& currus aliquot: nam Phalanx adhuc erat in itinere.
Eminebat campis fxofs tumulus, quern miffis eo
paucis occuparent,ne circuvenirentur aBithynis nu
mero longe faperatibus: ex quo fuos depulbs videns
Neoptolemus,tanto magis circumventionem metuens,fftinus fuccurrit, aceito fimul Arcathia. Id.p.xte.
Id animad viertens Nicomedes oecurrit, moxque
cruent certamen commiTum eft. Tandem Bithynus coixus,hoftes propulbs fLigabat,donec Archelaus a dextro cornu tranfeurrens, perecutores invafit : quibus mox in eum converfis cedebat paulatim,
utNeoptolemus cum fispofTeti e fuga recipere:
quod ubi fatum cogitavitjin pugnam revertit. .
Tum vero immii in Bithynos falcad currus ma
gno mpetu, alios in duas, alios in plures partes lacerabant : quod maxime illos terruit, dum vident dimdiatos viros (pirantes adhuc, aut in multa fruftadiP
cerptos, aut artus pendentes a curribus,ut (edtate
magis fpecbculi, quam pugna vi&iturbarint pra*
metu ordines.Turbatos Archelaus a frote,Neoptolcmus &Arcathias e fgareverf, a tergo aggreffi
funt : illi in utrofque obveri diu repugnarunt. Tan
dem poft magnam fuorum ftragem Nicomedes fgit cum reliquis in Paphlagoniam, militefque Mithridatis caftris & peeuniis funt potiti. Id. ibid.
Tunc

3fo

NICOMEDES III.

Tunc Nicomedes prope Manium caftra admo*


Vic, Mithridaces Scorobam montem afcendit, qui eft
Bithynorum & Ponticorumconfinium. Hujus antecurfcres ioo. quits Sarmata, cum forte offendiP
lent 800. Nicomedis quits, ceperunt ex eis all
quot : hos Mithridates remiiit in patriam cum viati
co. Id.ibid.pag.1S3.
Manium retrocedentem Neoptolemus & Ne
manes Armenius, circa primum Pachium vicumaP
ecuti hora fptima, cum abiiflt Nicomedes ad CaP
fium, cogerunt pugnare ducentem equitum 4000.
peditumverodecuplum; csefisque decern millibus,
trecentos vivos ceperunt. Manius caftra quoque amiit; ip fugiens ad Sangarium fluvium , nou
eum trajecit&evafit inPergamum. Id. ibid.
Caffius Nicomedeque & eseteri, quotquot Legad
Romani aderant, movert caftra in Leotocaphalen,
quod eftPhrygiae caftellum munitiflimum,ubi novitiamtironum multitudinem collect ex opifieibus,
aut agricolis, aut plebe nfima ; in armis exercebant,
& novosexPhrygiadeletusfciebant} fdcutrique pigri eflnt ad officium, noluerunt amplius face
r negotium viris imbellibus,dimiflisque omnibus
receferunt.Caffius Apameam cum fais copiis,Nicomedes Pergamum, Marius verfs Rhodum. Id. ibid.
Quae ubi audierunt oris Ponticuftodes,diper
font, clauftris Ponti & Nicomedis navibusMithridati traditis ; ille unoimpetu potitus tota Nicomedis
ditione, o>ibat earn, civitates conftituens & ordir
nans : Nicomede vero in ltaliam f ibduccnte. Id.
ibid.Memwn.cap.33,
His

NICOMEDES .

His Roma; auditis, expcditionem contra Mithridatem decrcvit Senatus, eti bello Itlico & domefth
eis feditionibus Romani eient occupati ; cumqu
Provincias brtirentur Confides, Afia Cornelio Syllae obvenit, fimulque bcllumMithridaticum. Veeius
>Fatercuius l. a. c. 17. 18. 19. Appian. MitbricLpag.
t
Mithridates Aiia potitus,poftea Aichelaus MithridatisDuxinGrciamcum clafl miiusft. Appian.
pag-. Sylla vero ex Italia cum Nicomede,qui eum.
iquebatur, tranfvecbis inGrasciam, contra Arche trant in Atticam. Id. ibid. pag. 190.
Valerius Flaccus Proconful in Afiammittitur, ut
Syllse in bello Mithridatico gerendo fuccedat. Ipie
autem rei bellicse ignarus C. Flavium Fimbriam Legatum fibi aTumit, ipiim in Bithynia apud Nicomediam interfecit ; & occupato excrcitu Imperator appellatus, aliquot praliis non impropere pugnavit
cumMithridatis filio, ipfmque Regem compulit in
tra Pergamum, & inde profugum inicutus, apud
Pitanem obfdit. Id. ibid. pag. 204.
20f.
At Mithridates poftquametiam ad Orchomeni, umcladem acceptam audivit, icripfit Archelao,ut
fceret pacem quam honeftiffimam, qui cum Sylla
congreus ad colloquium, &pacis condiciones propoiuit, quas,dimiifo ad Regem Archeiao, utaeeipe
retcripit. Id.ibid.pag.20y.
Cumq ueLegati a Mithridate reverf castera probarent,blam excipientes Paphlagoniam, potea Sylla
ver tranfit per Hellepontum in Afi. Mithridates
a Pergamo obviam venit, ambobus cum exiguo comitatu in campum progreffis, infpe&ante utrimque
exer

NICOMEDES

cxercitu. Ibi Michridates inter alias res ftus eftjdisfimulataNicomedis violentia,cui rcipondit Sylla occafioneiftius Regis: Nicomedes queritur, te aucore
& corpus ium frro auciatum ab Alexandro,& regnum a Socrate Chrfto invaim, ique laceiitum
his injuriis, fines tuos ingreflumcum exercitu : attamcn iite lasfum putabas immerito, debueras Lega
tos Romam mittere & refponfum expe&are. Id. ibid,
pag. *o8.
Iracunda Sylla* oratione territus Michridates, coninfit in leges pacis datas Archeiao. MoxNicomedem & Ariobarzanemaccivit, controverfiisque eorum cum Mithridate diremtis, Curionem juffit ut
Nicomedem & Ariobarzanem in propria regna reduceret,& Mithridates ad iolum paternum regnum
revttCv&c^'Ii^ndjpag.sDx . ,c : / v.-jinirubi
Sylla L. Murenam ad ordinandas res in Afia Praetorem reliquit, additus eft L. Liicullus Proqueftor,
Murena vero triumphi cupidine mox pacem cum
Mithridate fregit. Appian. ibid.pag. 213.
Licinius Murena Propraetor, Aiiam prolato Syllse
juu, imperio obtinuit, & bellum cum Mithridate
continuavit. Quo nuntio Romam perlato, Sylla indignum cenfens tcedcratu infftari, A.. Gabinius miflus
eft in Afiam, qui crio Murenas denuntiaret, abftine*
ret arma a Rege, & Mithridatem cum Ariobarzane
reduceret m mmam gratiam. Id.ibid.p.2is. ,
Nam folus bello a Mithridate impetebatur, &
Nicomedes in Bithynia quietus pacefruebatur: interea Murena a Sylla revocatur, & finicum fecundum cum Mithridate bellum.M.MinuciusThernius
Praetor

NICOMEDES III.
'
3f3
Praetor extra ordinera a L. S ylia tunc Diebtore in
Aiiam miliis eft, utMurena fuccederet ; Julius Can
for annorum novemdecim natus,ftipendia prima fe
cit in Afia iub eo, a quo in Bithyniam miius ad accerendam claflm, defdit apud Nicomedem, non fine
rumore proftrat Rgi pudickiae : quem rumorem
auxit inter paueos rurfusdiesrepetitaBithynia, pe
cuniae exigenda; praetextu , quae deberetur cuidam
libertino clienti iuo. Sueton. in Julio cap. 2.
Ipf Caeir in oratione,quam pro Bithyniis habuit,
fie loquitur: Vel pro hoipitio Regis Nicomedis, vel
prohorum necelcate, quorum res agitur, defugere
hoc munus non potui. Aldus Gel. Noel. An. lib. ..
Nicomedes, Nicomedis filius, tandem mortuus
eft, poftquam regnaflt annos i7.Eutropius quidem
refert L. Licinio Lucullo,M. Aurelio Cotta CoiT lib.
6.Alii fine liberis haeredem teftamento Populum Ro
mand reliquifi cribunt : alii pretrito filio proprio
narrant; Sallutius vero ait poftremo.Totam BichyniamNicomede mortuo,diripuere Romani, cum filiusNye,quem Regem appellaverant, genitus haud
dubie eflt. Lib. 4. in Epifi. ad Arfem.
lllevidetur eire,de quo Sueconius insidio,quon
dam etiam in Senatu defndenti Nyaecauam, filii
Nicomedis,beneficiaqueRegis in e commmorant]'.
Non ignoro plurimos MSS .habereF//<e,edTorrentius Laevinus Comment, in Suet. . 49- & pariter vidifl
unum, in quo Fdii. Unde dubium reliquit, cum frag
menta Salluftii fuperiora id affirmare videantur.
Mox poft Nicomedis ultimi mortem &allatum in
urbem teftamentum fub anni V. G. 679. finem, BiPars II.
Z
thy-

NICOMEDES III.

thynia redadla eft in Provinciam, & huius adminiitratio videtur Afia* Proconili fuiff ubiecla , qui
hoc tempore M. Junius ex Plutarcho vocabatur/w
vita Juin Claris. Junio cognomen erat Silanus.
A. Pompeius, quod in Provincias fbrmam ex de
cern Legatorum iententia,Bithyniam redegerit,Bithynici cognomen inde retinuit, teftibus Livio, Appiano & Eutropio,hoc etiam confirmatur a Fefto
in voce Rutrum, qui narrt hoc anno omnem fpelleftilem Regiam,teftamento Romanis relielam divexifleRomam.
Anno deinde iquenti . M. Aurelius Cotta Con
fu mius eft, ut earn tueretur contra Mithridatem,
qui tertium bellum Mithridaticum & ultimum inchoavit.
Qupt fuerint in Bithynia Reges ;undecimnominatMemnon,ad ocio tantum reduit Georgius Syncellus , initium imens a Zipte, illius patrem Biaritem non referensin Regum album, quoniam, inquit
Alex. Tollius in not. adAppianum, non a patre per fiicceffionem acceperat Regis nomen, id primum
iw/ps diclus, pag. 172. fed illi Reguli fic ut plurimum appellabantur hoc tempore.
Appianus tresin fine Reges nomine Nicomedes,
primum Epiphanem, icundum Philopatorem, ter
tium Nicomedem, qui teitamento PopulumRomanum fcripft haeredem, led corruptus in ejus tcxtu
videtur ; nam Nicomedes Philopator, quern nominat, a Senatus-Conilto non confirmatus , id ille,
qui regnum Romanis teitamento reliquit. Duo tan
tum Nicomedes poft Pruiiam Venatorem rgna vcrunt,
/

NICOMEDES
runt, &fi ex Appiano Philopaor fuit Epiphanie
filius, hoc cognomen accepitultimus, quodamarec
patrem , quem Socrates frater interfecerat. Porro
illius numifmata haftenus non occurrerunt,inquibus forin illud exaratum reperiretur.
Quot annos regnaverint Reges Bithyniae, fi a Das
daltocomputemus, uique ad mortem ultimi Nicomedis, erunt anni 308. eirciter. autem habet
GeorgiusSyncelluSjCBvvJvBefff/pTf Lm-rior
'vrtv tigxvTo SutKetrvres ert] . I. . Reges Bitbynorwn
Z. fecundum Dionyum, a quo eeeperunt in annos 213. dw
Taver
Sincellus videtur a Biante numerafle, cum non
fint in fine tres Nicomedes,idtantum duo: Sic Bias
crit primus.

Z 3

STEM-

STEMMA

Y:

REGM BITHYNIiE. .*
DIDALUS.

I
BOTYRAS.
BYAS.
ZIPOETES.
COMED ES L
ZELAS.

I
PRUSIAS L

J..
NICOM EDES II.
NICOMEDES .

BITHY-

I THY N I ,
ROMANORUM PROVINCIA.
ITHYNI A a Nicomedc fine liberisdcfuncto teftamento relitb Populo Roma
no, Provincia facb eft, & Tub Afiae Pro
confulatu adjcfca, cui prseerat M.Junius
Silanus ; quod ubi accepit Mithridates focietate
cum Sertorio, qui Hipaniam occupaverat, inita, ve
r ineunte in Paphlagoniam properavit : ubi in earn
ventum eft,Rex concione magniloqua ad milites habita, irritato contra Romanos exercitu, invafit Bithyniam. Appian.Mithrid.pag.i\%.
L. Lucullus & M. Cotta Confules eranthoc anno ;
priori bellum hoc tertium Mithridaticum demandatum eft ; pofterior multis precibus a Senatu obtinuit, ut cum clafle ad Proptidem tuendam & Bithyniam protegendammitteretur. ilutarcb. in Lucullop.
49. Atque ita ambo ad bellum hoc funt juffi, ut aIter
Bithyniam tueretur, alter in Afia Mithridatem pro(queretur. Ciceropro Murena.
Concitato Mithridates itinere per Timonitidcm,
Cappadociam & Galatiam pergens, ad diem nonum
Z3
Bithy

358
BITHYNIA,
Bithyniam attigit j Lucullus interim Cottam in
Chaicedoniorum portu ftationem habere juffit cum
omniclafl. Memn.cap.&.
Mithridatis claffis Heracleam in Ponto perlegft,
& Rex tandem ad Cottam pervenit, qui multisnuntiantibus Lucullum adventare & jam in Phrygia caftra habere, exiftimaos triumphum le tantumnor*
n manibus tenere, ne eonfors ejus Lucullus forec
cumMithridate maturavit dimicare. Hut.ib.p. 496.
Varius & Eumachus Duces a Mithridateadverius
Lucullum miffi, magno exercitu brevicongregato
cum P. Rutilio M.Cotu Legato apud Chalcedonera
congreffi iimt,eumque cum plurima ipfius parte ca>
Ciderunt. Orof.lib.6.ap.i.pag.tf$.
Mithridates Chakedonem ptente, quo Romani
undique ad Cottam confluxerant,Cotta negotiis bellicis minime afluetus non prodiit : fed claffis ejusPrafe&us, nomine Nudus, cum exercitus parte canv
pum occupavit, qua erat munitiffimus,pulfiiqueindercfugit ad portam Chalcedonis, laborioie multa
epta uperans, & in ipa porta fimulirruentiumea
fuit compreffio,ut pericutores nullum telum in eos
fruftra mitterent: ut vero portse euftodes dimiirunt Clathros pra metu, Nudum & aliquot alios
Praefe&os ubduxerunt fnibus:reliqui amicos in
ter & hoftes trucidati int, incafum manus tenden
tes ad utroique. App. Mtthrii. pag. 21S.219.
Mithridates utendum fortuna ratus, eadem die
claflm ad portum admovit,perruptaque in ore portus catena frrea, quatuor naves hoftilee incendit,
reliquas 60. ligatas adpuppesCuarmabitraxit,nec
v
Nudo
-,

ROMANORUM PROVINCIA. 3
Nudoprohibente, nccCotta,qu i continebant intra
mnia. Id.pag.219. Affliftus terra manque, prater
60. naves cum ipfis viris, terra peditum 4. millia amifit. Plutarcb.in Lucul.pag.496.
Atque hoc fuit praliumadChalcedonem,quo M.
Aurelius Cotta Confu vi&us eft. Lucius b. 91. Quas
Cottres & terra & mari calamitofe, vehementer
& opes Regis & nomen auxerunt. Cicero pro Murena.
Sed LucuUus ad Sangarium fluvium caftrahabens,percuTosmilitum nimos verbis erexit. Memnon cap. 41. Ut vero Rex Cyficum obfidione cinxit,
Lucullus legionem exChalcedone abduxit,ad quam
duabusFimbrianis&aliisduabus adjun&is eum in
univerfumhaberettriginta millia peditum, & mille
ixcentos equites,circaCyzicum caftra cumMithridajte contulit. Appian.pag. 219.
Mithridates Urbis obiidionem folvcre coaus,
per mare noftu cum clafl abut, terreftres copia; f
Lampicum recepere: Lucullus eas obiffit, quas
Rex clafl illucmifa tranportavit Nicomediam, &
reliquit 40. naves cum 10. M. ieletbrum militum Ducibusiuis.M/>g. 222.
Lucullus poftquam terra geffit rem profpere, na
ves exAfia contractas fuis Legatis diftribuit. Ex his
Triaras inApameaappulfuSjdiu a iobiflm, tan
dem intromius eft ; & Apamenoru,in fanis,ad quae
cofiigerant, magnam caxiem edidit: Barba robufta
Italor manu adducens, Pruiiadem ib mte Ol ympofitam, potentiflimam civitatem captam expugnatamq;Romanus exercitus cepit.HincPrufiadem,ma
ri impofit,Triarius c exercitu petiit,uturbi approZ 4
Pin'

BITHYNIA,

pinquavit, facile Prufenes eum receprunt,Ponticis eje&is. Nicaeam deinde,quam Praidium Mithridatis tenebat, ventum eft. Pontici vero intelleto
ciyes animis ad Romanos propender, noftu ead
Mithridatem Nicomediam fubduxerunt. Romani
igitur fine moleffia urbem poteftati ubjecerunt. Memn. e. 43.
Lucullus mari Varium,Alexandrum &Dionyfium
Michridatis Duces circa Lemnum adeptus, in defer
a iniila ccicatis navibus contemrim in eos invefcus
cft,& vicie &fugavic: tres iili Duces in peluncaelatebris capti funt. De fuis rebus geftis ad Senatum miit laurearas litteras, ut mos eft vioribus : ipique
properavitinBithyniam. Appian. ihid.p.2S$. Sicilia
in poteftatem Populi Romani rediit, & vidtur 'Ar
fiae Proconilatui fubjeeb efle.
Mithridates relitb Bithynia Pontum pett, quo
illuminicutus eft Lucullus, urbes iHiuscepit,pras-i
lio profligavit,& Pontum penitus occupavit.
Gotta inBithynia manens, Heracleam obfidione
cinxit, Bithynis plurimis cum Romanis adjunis}
led Heraclienfs ftrenue urbem tuerentur, obfidionem folvere cogitant : inde omni circa earn regione
devaftata,in magna cives difficultatem coegitMemn.
cap. ^i. Agros Heraeleae populatus Cotta, muros
iterum adortus, earn cepit. Id. . f4-Poftea Teio & Amaftri urbibus perTriariu receptis,Cotta pedeftres
copias una cum eqitatu Lucullo tradidit,& fociorum auxilia,in iu quaeque Patriam,dimifit. Ipe vero
cum claif abiit. Id. ibid. Romam Cotta reverfs, ho
nore a Senatu affcbs eft, & Honii cognomine,
\
: .'
quod

ROMANORUM PROVINCIA,

s*

qiod Heracleam cepiit, nobilitatus. l. cap. 6r.


Scripirat ad Senatum Lucullus confcbim a f fuii bellum Mithridaticum,ideo M Acilio Glabrioni
Proconf decreta eft Bithynia, adveneruntque ad res
Ponti componendas,icut pacatasLegati. Hut. in Lucul. Dio lib. 36. pag. 21. Qui cum advenerunt, offen derunt, neipfum quidem ii juris effe&amilitibus
haberi ludibrio. lutarch. in Vomp.pag. 63.
Cum Pirata omnia maria intercipientes,navium
commeatus, Infulas & Provincias vaftarent. Hut. in
ompeiopag. 631. LegeGabinia Pompeio ad triennium
maris imperium delatum eft, & inter Legatos, quos
ad Piratas expellendos Senatus mit, Bithynia &
Thracia L. Pifoni commifl eft. Florus lib. 3. cap. .
Adveniens indemandatam fibi Provincia Glabrio
Coniul,dimiflis circa populos prasconibus pronuntiavitLucullum incuiri a Senatu,quod bellum diutius
juffo protraheret: proinde Senatum miflum facer
ejus exercitum, quibus ad exercitum perlatis mox
diffluebt ejus milites,exceptis paucis. App. ibi.p.231.
Sicq; prope totum regnumMithridates reeepit: neq>
Lucullo obftante, nequeipib Glabrione defndente.
Is enim cum prius feftinaflet,ut vi&oriLucullo riperent: ubi tumq ; afta eTent,recivit,ne adexercit

peculatus &inidiarum fufpe&um habebat, repudiaifet : ipi autem quod magnam vim pecunia? ex Bi
thynia corrafiit, . Carbone Tribuno plebis cuitus eft. Dw lib. 36.pag. 20.
Pompeius

j6a

BITHYNIA,

bunus Plebis ei lege lata bellum contra Tigranem ac


Mithridatem, tum Bithyniae & Gliciae adminiftrationem fimul decrevit. Id. ibtd.pag. .
Pompeius cuminGalatiam veniflt,&LuculIus
obviam fa&us eft,inter quos maxima exorta font jurgia. Pompeius eimilitibus tantum 1600. ad triumphum reli&is, alios abduxit, poftea Lucullus Romam abiit. Plutarch, in Lucid.
Mithridate interfecb,confetoque bello Mithrdatico a Pompeio, Bithyniae Pontu> eft adje&us, &
lina ffta Provincia. Strab. Ub.i2.pagj4i. Bithynis ve
ro & Ponticis leges & jura conitituit Pompeius. De
quibus Plinius poftea Bithyniae Praetor meminit in
pifi. ad Trajatium lib. 10.
Siliano aut Murenas CoT Bithyniam eum Ponto,
ut unus eift Confularis exercitus in Alia, apud no
vas provincias nondum alftietas & vicinis regulis undique cinftas fuipicatur Vin. ighius lib. 16. ad annum
V.C.693.
P. Clodius Tribunus Plebis legem tulit de Provinciis Coniularibus,inter quas no enumerataBithynia,
videtur ipi efl Pretoria, licet Recbr innummis
nominetur hdvaxros ; idque contigit anno V. G 694.
Dio narrt GCarbonem,qui accuiverat peculatu
M.Cottam Proconflem Bithyniae, de quofupra. Etii
praeter Tribunatum plebis, honorem alium nullum
geiferat, ob id Confilaribus exornatum efl, atque
ipimdeinde cumBithyniam Provinciam obtineret,
& nihilominus quam a Cotta peccaftet, ab ejus filio
vice vera in judicium tra&um,reum peranum fui
i. Lib. 36. pag. 20.
ai. Sed quo tempore Bithyniam
adminlftrarit,nonre&rt.
GPa-

FvOMANORUM PROVINCIA. 3<?3


. Papirii Carbonis nummus a Nicsenfibus BithyniaepercuifuSjinquolegiturexuna parte IOY KAPBiiNOC, cum-caduceoclavseinierto; &ex altera NlKAlEnN BKS, id eftanno 222. cum vafe dioto : nos ilium Bithyniae Retorem fiffe confirmt, fdepocha illaNicaeeniuma
primo NicomedisZiptis fflii regni anno defumta
anno V. G. 473. repondenSjCarbonem illi Provincia
praefuifTe nos edocet V. . Non abs re erit, 11 alius hic producatur mediocris
forma; Carbonis nummus, in ejus Bithynia Provinciae adminiftrationeab Bithynienfibus ejus Provin
cia; urbispopuliSjin cujus avera parte exaratum et,
Enl 10 KAPBlNOS P2MH,
Roma idens dextra vicbriolam gerit; ex tica vero
I N I il N, cumBacchtis corona hederacea redimitae caput.
GMemmiusGemellus, qui majeftatis quaftionem
anno . 696. gefferat, & quern inter amicos fibi
nominat Cicero in Epifl. ad Q fratrem, anno 697. Bithyniam & Pontum fortitus Provinciam obtinuit, &
tecum in illam Valerium Catullum Potam comitemduxit, ut ipi Catullus meminit in Hendecaf. ad
Verannium jf Fabulum.
Repetundarum ex Bithynia reus aJulio Casfre accuiatus eft Memmius per litteras,d urn Lucas hibernaret, ut ex Gellio eruitur, qui ex ill ius oratione pro
Bithyniis illud infinuare videtur, abiolutum tarnen
ilium inde conftat,quod Confalatum poftea petierit.
P. SiliusNerva Praetor fuit Bithynia; ex S.C. &
lege Pompeia an. V. C. 704. cum Cicero Proconful
rexic

' iV

BITHYNIA,

*.'0?

rexit Ciliciam, Bibulus Syriam , Thermus Afam.


lili T. Pinnum commendat Cicero lib. Famil. 13. De
hoc ipfo loquitur ad Ankum 12.
. Calviius Sabinus Prator Bithyniam &Pontum
ex S. C. & lege Pompeia obtinuit, cum Pharnace
Mithridacis filio bellum geffit, qui Sinopen ceperat
& Amifum Ponti urbemoppugnabat, quo tempore
Pompeius &Caeir inter i conflicbbantur; Amiim
tunc JPharnaces obtincre non potuit. Appian. bello
Civil pg. 46?.
-:'(jVL-..
Cum Pompeius copias per annum integrum comparanet, inter alias Provincias Bithynia numeratur
illi milites ippeditafl. Gefard bell, civil. Hb. 3. in
tom:1*'-*
o - i:ia
A. Hautius Bithyniam &Pontm rexit Provinci*
am ejus. Cicero Ep. Farn, ad Plancumzv.cam Caer ifi
cam venit.
.
,r
r .inn

Pharnaces Bithyniam Cappadocramq; occpavit,
Domitio Galvino Cfris in Afia Legato devifto ,
dum Caeiar in Egyptopol Pompeii detmebatur. Plutarch, in Ctefarepag. 731.
Caefr rebus in .ZEgypto conftitutis contra Pharnacem advenit ; quo in Armenia minore yita, Provin
cias Afie minoris ordinavit,&Comana Gappadbciae:
ibi antiquiffimum Bellonse templum eft conditum,
cujus fumumSacerdotium homini nbiliffimoNico*
medi Bithynio Socratis filio, Nicomedis Epiphanis
Regis nepoti,adjudicavit;qui regioCappadoc gene
re ortus, jure minime dubio, vetuftate tarnen intermiflb,illud repetebat.#(/.ife bell.AJexandri eircafinem,
Itaque Cir his pra&is, per Gallo-GrseciamBi-

ROMANORUM PROVINCIA. 36
thyniamque in Afiam iter fecit, omniumque earum
Provinciaru de controverfiis cognovit & ftatuit. Id.
ib. Gorduccome Bkhynia urbe reftaurata, quam de
nomine iio cives Juliopolim appellavere, ea eft exi
gua & in capiteProvincia; verfiisPhrygiam fita.fI'm.
lib. io. Epifi. 8r.
P. Furius Craffipes gener Ciceronis, qui poft Pifnis Frugi mortem nupfit Tulla; filis, Bithyniam adminiftravit, ut ipfe teftatur, Famil. lib. 13. Ep. 9. qui
illiamicos,utBithyniae iocios,commendatan. V. C.
708.

Q. Marcius Criipus appellator Prstoriusa VelleioPaterculo,exPra;toribusquatuordecim, qui hoc


anno fa&i font a Julio Casiare, cum Magiftratus mi
nores augeretex Suetonio, inter ilios numeratur, ex
Pratura Bithyniam obtinuit, cujus meminitDio//.
49. Anno iquente contra Q^Cecilium Baffiim L.
Murio Proconf cum tribus legionibus auxilio venit.
Cicer. Philipp. 2. Veil. Taten, lib. 2.
Tullius Cimber ex idecim Prsetoribus, qui aJulio
Cse(reerant,Bithyniam obtinuit: beneficii ab eo accepti immemor, unus fuit e con juratispracipuus;
poib patratam caedem clanculum,Senatu conientiente, in Provinciam venit, ubi claflm comparavit,cui
Quaxtor ejus P. Turullius prafuit.
infequente,cum Cimber, qui Bithynias tunc
praerat,ad opem Caffio frendam properaret,TarftnfesTauri tranfitu prohibere conati flint: mox ejus
clauftra metu correpti deferentes, quod multas cum
Cimbro efle copias putabant, paionem cum eofcerunt: poft intellect ejus milicum paucitate, neque
urbe

#6 .

BITHYNIA,

urbe eum receperunt, eque commeatuin ei ippditarunt. ltaque Cimber auxilium Caffio ferre quam
Tarm expugnare potius exiftimans , caftello ipfis
obje&o, in Syriam abiit Dio Hb. 47. pag. 347.
Huic Praetori Bithyniae M.Tullio Cimbro Ipe&at
hune nummum contendit, in quo ex parte capitis
Cererisvelatse, ante quod dua* ipicae & pigraphe
M. TYAAIOY, &ex avera TPTMENO 0YP E i N ; in aliis vero Auguftaeis habetur 0 1 M N
& Y P E il N, quorum urbs Temonoiyrae inter Phry
gian! majorem &Bithyniam; at Bithynia minor, &
hoc tempore hac Provincia, ut videtur,collocata,
Typus eft Diana Ephefia, cujus in hoc traftufrequenscultus.
Poftquam percuiToresJulii Caefris a Triumviri's
ad Philippos Macedonia: urbem devii iint, M.An
tonius & Ocbvianus Caeir Provincias Romanas in
ter i partiti int,& Orientales a Sicilia Antonio obtigerunt. ille PontumProvinciam utavitum regnum
Dario Pharnacis Boiphori Regis filio, magniEpatoris nepoti, qui pro eo in Philippen* praelio ftrenue le
geflrat, reddidit; & qui poftea ab eo Bithyniae prazf&us fuerit,ignoratur:id,ut auguror, (bAfiaePraefecbmbjeaeft.
Furnius Ax praeerat cum Sex.Pompeius poft navalem pugnam amiflam contra Caearem e Sicilia in
earn fugit, qui eum pacate excepit : id poftquam
militum deletum fceret, a Furnio pro hofte habi
tus eft, & Lampicum abivit Pompeius,& Furnius
eum infquitur, fed primum e caftris excitus eft.
Afpian. civil, bell. lib. f.pag. 749. & 7p.

ROMANORUM PROVINCIA. 37
Pompeius occupatisNicca Nicomediaque,pecunias luculente colligebat, magnis per omnia & inperatis fucceflbus. Ticius ab Antonio, ad quem literas
dederat,miius advenit ; & cum ille non i committere vellet, amici & parentes Pompeium dereliquert,
& ad Antonium tranfierunt: ille ab amicis deititutus
eceffitin Mediterrnea Bithyniae, pecens, utfertur,
Armeniam, & fgiens, qui poftea captus eft & interemtus. Appian. feq.
Auguftus,mortuo Antonio & Lepido privato fa
cto, blus remanfit cum potette fprcma, & ut Romanum Imperium, ceu omnem Reipublica curam
fuciperctrogatus, negavit f velle Provincias omnes
adminiftrare; id eas cum Senatu Populoque Roma
no partitus , & inter illos Senatui Bithyniam cum
Ponto regendam commifit. Dio hb. -pag. ?02.
Poftea quando AuguftusinAfiam traniiitanno
734. ad ordinandas Provincias, A(iae& Bithyniasres
conftkuit. ft/.Plinius vero nos edocet,illum ad leges
Bithynis & Ponticis friptas qudamedicbinquibuclam Bithynis urbibus, nempe Nicomedias, re
fer lib. . /.
GraniusMarcellus Bithyniae Praetor aceuiatus eft
majeftatis & repetundarumibTiberio Imperatore
a Qujeftore io Caspione Cripino, & damnatus eft,
tefte Tcito Annal, lib. -pag. 34.
Nummi antiqui P.Vitellium ithByniae Pratorem
ub Tiberio fuiTe nos edocent, cum ille Germnico
oram Provincia; fiae l,egeret,eos dedicaviu in parte
antica exhibetur Germanici caput cum pigraphe:
TEPMANKOS KAI2AP, & exavera

368

BITHYNI,

1 AN0Y M. NIKOMH-

E N, in arca. Hic fuie Patruus Auli Vicellii,poilea


lmperatoris Romani, & poft geftamPrasturamad
Germanicum in Syriam abiit,cujus fuitLegatus.&dton. tf Tacit.
. Caecilius Cornutus Bithynise & Pond Praetor ex
nummoConfulari eximio indicatur,nempeibTiberio; ille habet ex una parte A M I r urbis Pontn
qua cufus eft cum capite Romae galeatas, & ex altera
PUMHEIIirAIOYKAlKlAlOTKOPNOTTOY.

Ipi infidens clypeis vicbriam dextra tenet. Cornuti meminit.Tacitus,qui Praetorius accuitus a (VVibii Sereni filio,quod miniftraffet pecuniam patri iiio,
manu propria cecidit. Annal. $.pag. 108.
Cadius Ruf'us Bithyni & Ponti Pra*tor,repetundarum accuitus ithynis, damnatus eft Tub Clau
dio lmperatore.
JuniusCilo,quemTacitusProcuratorem Ponti appellat,cum Mithridatem Boiphori Regem vexiflt
Romam, loco mercedis ei Confutara infignia Punt
decreta; in locum Cadii Bithyniaj Praetor fa&us eft.
Poftea cum Bithyni Junium Cilonem peculatu accuirent, faventeNarciffoilvatus eft. Nam jus dieente Claudio,multis clamoribus ilium numerum ab
eohaud mediocriter captorum reprobantes, cum
Claudius prae turba non intelligent, quid vellent, aP
fiftentes interrogaret, quidnam dicerent Bithyni
Narciium mentitum rcpondiTe, agere eos gratiam
Junio,idque credentemPrincipem fabdidifle frunt:
praefit ergo adhuc eis biennium, Dio lib. 60. pag.
684- ,

PIu-

ROMANORUM PROVINCIA.

Plurimos nobis exhibent antiqui numi Tub Claudio


Bithynias Pretores; fed cum Hitorici hujus temporis haud meminernt quot annos II. Provincia?
praefuerint, omnino incertum pronunciare ensillos
ordine ergo alphabetico hic lubet exponere.
C. Caelius Baibus renuntiacur in Nicaenenfium
nummis,ex averaClaudii capitis lcgitur,r. KOIAIOS
BAABOs AN0YNEIK in arca. De Caeliorum gente
vide Glandorpium in Onomaft. Rom,
A.Mindius BalbusexPatrenfiumnummis in A
chaia Praetor Tub Claudio fuifl videtur.
Alii vero
portea Bithynia; Praetorem iib eodem Principe no.
minatumeinosedocent,cuminiis ex una parte ca
put Claudii percuum fit; & ex altera A. MlNAiOS
, circa ambitum mhtpo NeiKO in area:
quod confirmt alter nummus Britannico Claudii fi.
lio fignatus cum ejus effigie ; & in parte poitica,
MINAIOT BAABOY ANY NEIKO ',
cum trireme, fupra quam caput ipius Britannici ga.
leamm. Quisfueritille Mindius Baflus,igooratur.
Firmuseti Bithynis Praetor extat inClaudii num
mis,in cujus a vera parte, fcripcum legimus Eni 1.
MOY ANYnATOT IRTPOOS ; circa ambitum,
TH2 MHTPOnOLESiS NElKOjnarea. Cum illius Praetoris tantum extet cognomen,ad quam gentem per
tineat,Hiikoria non edocet.
Claudius Polienus Prfe domum Claudio Casfri ligavcrat, juiTeratque 5 in periftylio tempi um ei fuerit. Ilm. Ep.tf.lib. 10.
Gellius Ruufs etiam Bithynia; Praetor perhibetur
in rariffimo ex prima forma numo,MeualiiiaeClaud
Pars II.
A> a
uxo

370 1
BITHYNIA,
xoris,inquoabunapartelegitur MESSAAINA 2EBA2TH NEA HP A, nova Juno : & ex parte pofteriori,
2 002 AN0nAXO2 NEIKAEN.cum
aidificio puleherrimo, veluti porticu.
-;
C. Petronius apud Taciturn dicitur Proconil Bithyrtia;, & mox Confu #tfo8i3vigentemfe acparem negotiis-oftendit: deinde revolutus ad vitia, fu
vitiorum imitationem, inter paucos fmiliarium Neroni aflumptus eft elegantia: arbiter,dum nihil amcefium & molle affluentia putat, nifi quod ei Petronius
-approbaviffet. Ann.lib. 16. Pighius corrigendum exiftimatjUbi Bithynia; apud Taciturn legendumque
Britannia:, lib. i%. pag. w. Claudius autem Bineltus
& Janus Doufi, ad Hear. Stepb.notat. in priori funt
fententia.
Tarquitius Priicus Bithynia; Pnetor Tub Nerone,
anno iquente damnatuseft,Bithynis interrogantii)us,magno patrum gaudio,qui accuitum ab eo Sta'tilium Taurum, Africa; Proconfulem,ipfius meminrant, quem Curia ilium exafcum contra ambitum
Agrippina; peremerant anno V. G 807. ipfius meIhinit Tacitus Annal, lib. 13. tf 14.
Praeturam Bithyniae Tarquitii confirmt numus
Keronisa Nicscnenfibus fignatus, in quo exaratfi eft
. TAPKYITIOXnPlSK. ANTYnATO nPTTNTOS
NEIK. Marco Tarquitio Frifco Frturam foriente Ntctenenum, cum ara gnita. Huic humrp Marci praenomenTarquitii,qui aPighio perperamTarquinius nominatur. Lib, i$.pag. ^4.
Artius Lacon,alter Bithynia; Praetor habetur b
Nerone ab iiciem Nicseneraibus in hujus Imperato

ROMANORUM PROVINCIA.

371

ris nummo, in cujus avera parte habetur,ni OT AAKnNOZ AN0YnATO NEIKAEE2N. Sub Atto Lacone ir&tore Niceenum , cum ara Capricorno
cornucopia;, globo, papavere & ftcia. Hujus Attii
nulla mentio apudHiftoriaeScriptores $ & fie quo an
no cuius fuerit nummus,incertum eft.
M.PlanciusVarus renuntiatur Bithyni Prtor,
ut dnott Velpafiani nummus, in quo habetur ex illius capitis parte, AYT. KAIS. OYEZnAZlANn NIC1, & in averia 1 MAPKOT nAANKlOT
OTAPOT, cum capite muliebri turrito urbis icilicet
genio. Sed quo anno Provinciam rexerit,ignoratur.
Spanhemius putat ei,qui male apud Taciturn dicitur Plautius Varus Dolabellae amicus,vir Praetorium.
Hi. Hb. z.cap.Q.
M.Sulpicius Proclus appellatur Bithyni Prafctor in nummis,quosTito Vepaiano Nicomedienis pereuiferunt :in illo legitur ex parte capitis imperatoris, TT02 AYTOKPAT2P 2EB. in pofteriofi
vero parte, 1 M. 20 nPOKAOY AN0Y. NEIK. Sub Marco Sulpicio troci rtore Niemedienfium, cum capite turrito ut fupra. De hoc Sul
picio apud Hiftoricos mentio,
Velius Paulus^Bithynia; fuit Proconiil ib Domitiano vel paulo ante, &Terentius Maximus Domi
tiani in ea Procurator. Plin.Epifi.s7.
f
Appius Maximus Norbanus (b Domitiano prsefuit Bithyniae, deindeGermaniae,ubiL. Antonim
devicit & bello cepit, literas omnes in areis ejus buffit, ne cxdium occafionem Domitiano prabe-
ret. Dio. lib. 76a, in Domitiano.A Acedius - Myri-^
A a .

nus

37a
BITHYNIA,
nus & Armenius Brocclius Proconfulatum Bithynise Tub eodemlmperatore geiferut,ut patct exEpift.
Plinii lib. io.
Nicaenenis Bithyni primatum Provincias fub
Domitiano obtinuii videntur, ut dnott infignis
illc nummus , quem huic lmperatori fignarunt.
N**W vfou rtebrttfxctf, cum ara, in quacriptumeftJoff yoccio. Nicnenfes frimi Provincia' go
v'ts Forens.
SedcumNicomedienesrem inSenatu diceptarent,Nicenenes ips ultro conferre voluerunt,modo ejus efent participes , quod illi noluerunt. Dio
Cbryfoft.Orat. Nicaenenis caua decidiTe videntur,
cum in nullis deinceps nummis hunc titulum fibi arrogarint, & Nicomedienes ub eodem Domitiano,
primatum defgnent in ipfius nummis, cum hac Epi
graphe H xcrt eiSwixs circa ambitum,& vtnuw in area , cum capite turrito, ty
po nempe frequenti.
uliusBaflusbb Nerva Bithyniamobtinuit; ac
tus fiierat fub Vepafianio e privaris duobus ; ad
Senatum remiflus diu pependit, tandem abflutus
vindicatuqueeft. Titum timuit ut Domiriani ami
cus; aDomitianorelegatuseft; revocatusaNerva,
orttusque Bithyniam rcdiit reus : iterumque accuatus a Provincialibus, videlicet quod quaedam ut
amicus accepiflt, cum lex vetet muera accipere,
defenus eft a Plinio, &abblutus. Plin.lib. 4.. Ep.9.
ad Urfum. Afca tarnen illius refcifl fimt
GPlinius CaeciliusBithynia; Praeturam geffit, if.
Kal. Oobris anno ut videtur it. imperii Trajani
inProvinciamvenit,ubi resplurimas fub bene pl
cito

RjOMANORUM PROVINCIA.

373

cito Imperatoris conftituit, ut eorfim videre eft in


ejus Epift. lib . lile natus patre L. Csecilio, adoptatus ab avnculo, di&us G Plinius icundus, Conftilatumpofteaadeptuseft. Servilius Pudens Legacus ab eo mifms eft in Bith yniam.
Nicomedia? nummus Trajano dicatus demonftrat Bichyniam & Pont eile eamdem & unam Provinciam,cum urbsie Metropolim &primamPonti&Bithyniasiniis nominee in avera ejus Impera,
ton's nummi parte legitur,H. ptiTf-note : in area
* nvm nevrou sutias. Sed Hadrianus in
Ponto poftea Metropolim ordinavit, cum Provinciam,quae erat Populi Romani, fuam fciflt,utinfra videbimus.
Anicius Maximus Proconfl etiam Bithyniae fu
it, ut videtur quidem iiib Trajano. lllius meminit
Piinius lib. 10.
P. Servilius Calvu Proconful Bithyniae fuit ante
Plinium, ut ipfe teftatur, lib. . Epift. ff.
.
Prufei Balneum fibiextrui licerc petierunt a Tra
jano, quod permiflmeft. Plitt. lib. 10 Epift. if. Nicowediae; Collegium Fabror, quod urbs incendiis ob
noxia eiit,inftkutum eft. il ibid. Ep. 4a.Perfctus
eft Nicomediae aquasdu&us , in quo jam faci
endo impenfie plurima racbe fuerant. Ibid. Ep.4.6.
De lacu Nicomedienis, per quern omnia in mare
conducere poflnt, petierunt. Ibid. Ep. fa, De templo
quoque transfrendo petierunt. Ep. fg. Nicaenenis
tbeatrumconftruerecceperant, petierunt ut liceret
iis illud perficerc. Claudiopolitani Balneum inceperant, q uod non perfcerant,& miffi int in urbem
../>.48. ,
Aaj
Apa

,74

BITHYNIA,

Apamad arbitrato fuo colonia adminiftrabant/>.f6.


Julius Severus poft partam de Judais viftoriam,
ab Hadriano Imperatoremiiiis eftinBithyni, quae
quidem etfi non armis, prseiide tamen ac reftore jufto & prudentia ac dignitate prsedito egebat : quae omnia in illo viro affatim fupererant. Atque is quidem
& privata & publica Bichyniorum negotiaitaadminiftravitjUt memoria illius etiamnum apud nos Cele
bris perltet. Valefii Excerpt, ex Dionepag. 71.
Ceterum Senatui fortique Bithyniae loco tradita
eft Pampbylia. Id. ibid.. Nam ilia ceflrat Populo in
divifione Provinciarum, quam Auguftus fecerat,
diximus.ProvinciaPopuliRomani forte ducebantur.
Quae erant Caeris, ex arbitrio Principis pcndebant,
quiineas pro libito aiit Confutares virosautPrsetorios-mittebat. Ex Strabone infine lib. ult.
Euibius haec de Hadriano narrt : ipi Nicomediam terras motu coliapfm,& Nica;5,Bithynia; ci vitateSjfumptuuo inftauravit. In Chron. Ideo a Nicomedieniibus in nummis,quos illi dedicarunt,vocatus eft
0EOC OAYMIIIOC, cum ejus Imperatoris capite
ex avera parte NIKomhaN, cum capite turrito,
iolemni urbis typo.
BithyniamHadrianus caram habuit, & plurimis
beneficiis illam locupletavk,maxime quodAntinous
illius Amafius in urbe,cuiBithynium nomen ineft,
riutidusefTet,undeilli nomen uum largitus eft, ut
fertejus Antinoinummi,BEPYNICN AAPIANnN ;
& poftquam hic mortuus eflet, in Deorum numerum collocarunt , ut fert Epigraphe illius capitis
H ANTINQON EON, fubauditur,colunt.
- . '.
(hi. '
' < '
Spar-

ROMANORUM PROVINCIA.

Spartianus narrat,Hadrianum,licet ttulos in operibusnonamaret, multas tamen civitatcs de iio no


mine appellaviife. Teftiseft urbs AAPIANOl in Bithynia dicti,quorum nummi Sparfme AAPlANEnN.
In ejus vita. Alteram urbem de too nomine,quae didturinnummis iipoc , cribit
idem Auftor oppidum Adrianotheras in quodam lo
co, in Myia refert Dio lib. 6?.pag. 797- InBithynia
verocollocantur, ut de qua, ut de Hadrianis refert
Suidas, <|*,*|<1 quodillic
fliciter effet venatus,& urfmaliquandooccidiffet.
Ejus nummi habent AAPIANO HPClTnN.cumcapite Hadriani.
Porro nummi nos edocent,inPonto,qu erat cum
Bithynia Provincia conjunfta, Metropolim conftituiffe Amafia, ut f'erunt ejus urbis infcriptiones,qux
Hadriani nomen &Metropoleos dignitatem adepta
eft, imo&primatuim ille autemeratconraituum
ac judiciorum ides. Dio rufaus Orat. 38. Imo & Neocora ab eodem Principe fafta eft, utferunt ejus
nummi^APlAN". AMACIA. . . NE. cum capite Fauftinaijunioris. In noJlroltb.de Num. Urb. Grads.
Senatus Hadriano ob collata Bithynis beneficia
nummos ei inicripfit Reflitutori Bithynia:, & Bithynorum commune eidem templum erexit cum hac Epi
graphe KOINON BEIQYNIAC. & quia duo templa occurrunt,unum oko columnis fltum,&alterumfx:
tantum ornatum, exiitimarem priuslmperatori dicatum, pofterius Sabin ejusuxori, ut yidere eft
apud Triftanum,in cujus medio illa ftat inter, torn.
i.pag.7x. in Hadriani templo, Imperator fub JoAa 4
V1S

376

B1THYNIA,

vis effigie, cui adftat Juno a dextris & Pallas' a


finiftris, capiti Principis lauream imponens.
In
Tbef. Reg.
Arrianus Philofbphus, ex Nicomedia oriundus,
diicipulus Epitecti Philofophi, vir inter Romanos
cumprimislaudatus, ac per omnem vitam in litterarum ftudio verfatus, cognomento diftus eft Novus Xenophon.
Vixit iub Hadriano & Antonino Principibus.
Hiftoriam Alexandri M. ofco voluminibus complexus eft.
Quid a&umfit in Bithynia fb AntoninoPio altum eft apud HiftoriaeScriptores Glentium ; iolusXiphilinus in ejus vita hase narrt. Ferunt,fub Antonino in Bithynia atque in Hellefponto valde horribb
km terrae motum efl factum ; eaque de cauf complures alias civitates laborafle,/ Dionis Hfi.lib.yo.
j>ag. 803 addit Capitolinus, quas omnes mirifice inftauravic,//j vita.
Tredecim urbes nott nummus Antonini Pii maximus,ut videre eft apud Joan. Vaillant pag. 47. Ni
comedia & Nicaea plurimos huic Imperatoridedicarunt, inter quos unus hic tantum exhibetur ex
avero ejus apite Mjr. *' Kauw&it*!, cum
muliere turrita (dente, dextra pateram gerente.
Sub M. Aurelio, ait Aurelius Vifcor, Afa Ephefiis, ac Bithyniae Nicomedia conftratae int terrae
motu. In Mar vita. M. Aurelium & L. Verum Nicomediam reftaurafl, quae terrae motu fob AntoninoPiocorruerat,me legiife alicubimemini.
A CommodoNicomedia BithyniasMetropolis plurimis beneficiis cumulata cftperSaoterem ejus urbis
civem,

ROMANORM PROVINCIA.

377

civem,qui hujus lmperatoris cubiculum excubabat,


cujus grada, ut ait DioGaffius,Nicomediencs im
petraverant a Senatu,ut certamina celebrarent,
templumque Commodo facerent. Lih.-]t. pag. 829.
Nummus iitius Principis a Nicomedienfibus
percuffus , ejus Templi iconemno bis exhibet, Ni*cfjiitSiuDi eNw. Templum oto columnarum,
in cujus periftylio xoppoitict nos edocec illa fuifl
vocata Commodiana, & ob id f&os effe bis Ne
ocoros.
Nicaeenfs Nicomedienfium amiuli & templum
& fefta ceu certamina in Commodi honorem etiam fecerunt ; quod illorum tantum nummis docemur,id illi iadubitata funt Hiftoriae fupplementa. habent N<v, Templum 4. columna
rum , in cujus Zophoro KofxoSut, unde illius iconem minus tarnen quam Nicomedienfium fplendidam fuilTe obfrvamus. Certamina ilia pariter
vocata funt Commodiana.
Porro elegans eft alter Commodi nummus, in
cujus avera parte exhibetur , BaorAiWret
xe3j*effuTu% Neifam ; Caminado Imperante , orbis fe

ux Nicteenjium. In laurea adulantes Principi Ni.


cenis ad imitationem Senatus, qui illi fignavit
nummos, in quibus exaratum legitur, Temporum
Felicitas y cum quatuor parvulis quatuor anni tm
pora defgnantibus.
Bithyni ut cateriAfiae populi a Pefennii partibus
fteterunt contra Severum , id devifto prions Duce
iEmiliano,Nicomedienfes ftatim ad pefteriorcm defecerunt, miffs legationibus,quae i exercitum accepturos omniaq, tradituros pollicerentur. Nfcstenfs

Aa?

con-

378

BITHYNIA,

contra, illomm inftigati odio, Nigripartibus (hide,


bant, ejuque fucipiebant milites, five qui fe ex fuga
receperant, five qui ad tuendamBithyniam/mictebantur. Herod, lib. -fag. 61.
Qupcirca ex utriiq; urbibus,quafi e caftris egreffi
milites, icerumconcurrerunt, magnoque commiflb
prlio,longe fuperior Severus fuit. Inde etiam fuga
tacbNigri milites,qui prlio fuperfuerant,adTauri
montis anguftias e vairant. Interea Severi exercitus
Bithyniam egreffus, hoftem inicutus eft. 1 ibid.
Niceenis potea devio Pecennii exercitu, Se
vero acclmafe, & in ejus gratiam receptos ex num-^
mis eorum apparet, cumcertamina&feftainiliius
honorem ejus permiffu celebrarint , qua: de Severi
nomine Severea nuncuparunt: in avera ejus capitis
habetur SETHPEiANlKAiaNJmperatoripitogatus
ftatjdextra pateram iacrificantishabitu,la:vaScipionem gerens.
Nicomedienis, cum poft vifcoriam primama Se
vero contra Peceium adurbem Cyzicum relatam,
illius partes fuiffent fcuri, & eorum urbs Provincia:
effet Metrdpolis,non modo illis conceflt,ut certamina & ffta in illius memoriam ederent; ils permifit,uc
illa ad diftin&ionem Nicasenfi Magna Severea nomiriarent,ut nobis illius nummi fuperftites declarant
CETHPEIA NIKOMHEiN 1 NEQKOPN,
cum duabus urnis & palmis fupra mcnm. Illa autem magna Severea certamina majori pompa celebrabantur, forian parva quotannis, Eleufimoruin
exemplo, &1 quinquennio.
Poftea cum Severi filii Caracalla & Geta, ille Augu-

ROMANORUM PROVINCIA.

379

guftus eTet a ptre appellatus , & eodem tempore


Geta ejus frater ratus eflt Caeir,ut indicant eorum
effigies , quorum alter ut Auguftus laureato cernitur capite, & Geta nudo tantum ut Caefar confpicitur: certamina in illorum fratrum honorem intituerunt Nicaeenis,ut nos docet Julias Domnae eorum
matrisNummus cum ejus effigie, & in parte avera
ATrOYCTIA KAI 1 NlKAIEN, cum capitibus Caracallae & Getae adverfis.
AYrOYCTiA & vox KAI cum Severeiscertaminibus conjunfca,duo efle divera demontrant; illa
quidem prius in honorem Augufti inftituta , quae
cum Philadelphiis eodem anno occurrerent, videntur eodem tempore celebrata, quorum memoriam
pofteris relinquere volueruntNicaeenes, ficutidem
fecere, cum Severea & Philadelphia in gratiam fra
trum inftituta, eodem anno celebranda redierunt,
2111 NlKAIEnN, cum menfa,fupra
quam duae urnae & palmae in Getae nummo.
Nicomedienes frin eadem certamina in Au
gufti memoriam & fratru honorem inftituerant,ied
eorum notitia per eorum nummos nonpervenit.
Sed non modo celebres hae Provincia; Bithy.
niae urbes, fed aliae ium Severo obequium uis
nummis denotare voluerunt. Sed ecce Adriani civitas, quae Severo dedicat in avera ejus capitis parte.
TEIMO0EOT APXA AaPIANEN;
Sub Menopbane Tnnothei filio Archonte p'imo Hadrifr
nenfium, cum figura ib arbore decumbente,& Mer
curio ftante ex advero,
Urbs etiamHadrianotheraerfuos nummos in Sei
ve-

3S0

BITHYNIA,

veri honorem percutiunt,legitur in avera parteejus imaginis, AP. AlOrENOCYC


A&PIANO eYPEN ; Sub Archonte fancrao Diogenis
filio Hadriane Ihyrenfium. Imperator Paludatusftans
dextramapponittrophaeo,ad cujus imumduo captivi.Magifcratus urbium Bithyniae fuerunt Archontes,utHadrianus,quiAthenieniium more inftituerat.
Alii populi urbis nempe nominis Hadriantefimm
erga Severum obiquium etiam demonftravere : en
Hadriani,quiadmontem Olympumcollocati adaliorum ejus nominis diftinionem iospariternummos in ejus honorem fignarunt, cujus nobis iiperet
datus, acra facit lipra tripodem, cui rpens involutus > pone aram columnaeft, ipra quam Diana cum
arcu,& hie nummus maximus eft.
Chalcedonii Bithyniae Severo acclamantes, dum
vicini Byzantii pertinaciter Pecenni partes tuerentur,fosnummosillipercuTerunt$ in cujus avera
parte K*<W<*v, dorice cum Cygno aliis ferens
Apollinem lyram gerentem.
Hi vero Deum il-
lum praecipue colebant, de quo Lucianus in Piudomanti pag. 478. Apollinis templum eft apud Calchedonios vetuftiflimum.
Prufei Bithyniae adOlympi montis radices,ex quo
rum urbe erat Dion, qui cripfit libros decern de vir.
tute Alexandri,ut i ancillatosSeveroque f addios
effe denunciarent, nummos pariter in ejus Principis
honorem fignarent: utipieperhibet,in quolegitur
irgovactav cum Fortunas ftantis typo.
Prufienis vero,qui ita nominantur ad Pruiseorum

ROMANORUM PROVINCIA. 381


rum differentiam, cum hi ad Olympum montem, illi ad Hypium fluvium fiti,ut fepe indicant eorum
nummi cum pigraphe Jitin, monetam iiam cum iveri capite, ut i ad ejus mandata paratos emper eTe dclarent , in cujus avera parte
criptumeft nPOTClEnN, cum fulmine upramen
am.
Praeter hos Bithynise populos, alii fquentes los
nummos JuliaDomn Severi Imperatoris (ponfe
cuderunt, inter quosCiani primas tenent; hi vero
non int Prufienfs, ut plurimi exiftimarunt,& ut
nummi itis probant; quamvis diftum fitPrufiam
Regem Cium urbem a Philippo Macedonia; ejus ib
cero captam & dirutam,idhujus aream tantum accepiTe, quo loco urbem alteram Prufias xunjyeV ejus
filius extruxerit,quam de iio nomine Prufiadem appellavit ; fed pro Cio,legendum eft Ciero,ut eft apud
Memnonem in Bibliotheca Photii: namCierum&
Cios diverfe fuerunt Bithyni urbes: ed adnummum Juliae Domnae,in quo KlANoN cum fortunas
ftantis typo.
Cretienis etiam Bithyni, Flaviopolita; difti a
Vepafiano ut videtur, ob aliquod ab hoc Imperatore acceptum, nummos pariter ad teftandum ium erga Juliam Domnam obequium, obtulere.
In hoc habetur KPHTiEnN AOYionOAiTnN,
cum Pallade ftante,dcxtra pateram&laeva haftam
gerente.
Antoninus Caracalla dicbs,Severifflius,Bithyniamadiit dum Provincias Romanas luftraret,inSyriam proficicens,ut tradit Herodianus lib. 4. Decedens

asa

-.

BITHYNIA

densautem Ilio, Afiaque omni & Bitbynia, gentibu


que reliquis pertranfitis,atque ubique rebus compoiicis devenit Antiochiam.
Bithyniae ideopiurimi populinummoshuiclmperatori dedicarunt, inter quosPuperititesfuntiiy
qui ab Hadrianis font percufli MENANAPOY,
APX. A AAPiANEnN, fub Menandro Archonte pri
mo Hadrianorum.lh'pro Magiftratibus Archontes
habebant, utpotc qui Athenienfium legibus utebantur, Hi vero duo erant, idcirco primus temper litteram Anotabat.
Ciani, quorum urbs Cium Straboni nomen habet
a Cio Herculis iocio, qui revertens a Colchis, urbem
iibi cognominem iftius condidit. Lib. n.pag. f64. Suos etiam nummos Caracallaepercuflerunt. Hic prm
iert a parte ejus avera kianN, Cianorum,cum Jo
ve dextra ramum five haftam, iiii cultum in hac civ
tate indicante.
Cretienfs ut & Severo patri fie & Caracallae filfo
fuos nummos dedicant : appellantur,utfupradiximus, & Fiaviopolitae, ut etia teftatur Ptolcmasus lib.
xap.i. Flaviopolis quae Crateia Dorice nempe.Nummusvero. KPHTiEnN Cretienjium, um Cyhzte leone
vecb cum tympano, quam illi olebant.
Nicaei ut jam,dum Caracalla eit fa&usAuguftus
eodem tempore, quo frater ejus Geta creatus fuit
Cir, ad asternam inter eos concordiam optandam
cum certamine inftituiTent 11, pofl ejus mortem illa non ampliuscelebraffe videntur,i(d
tantum rEYHPElA, porro putat amicus, alia inffituifTe in Caracall honorem, id nos potius illa adjudicamus Elagabalo, utuo loco videbimus.
In-

ROMANORUM PROVINCIA,

Inter toc nummos,quosNici cuderunt,quique


extant in opere noftro de Graecis Colon, pag.
.&
106. fingularis eft ille,qui praefrt in poitica Caracallae capitis parte, HCEA KlKAIEnN, Thefeum
urbs Nicorum veneratur.
lpi ftat imberbis pel
le leonina tetus,dextra pateram, finiftra clava: innixa,Nicei adulantes Caracalla:, ilium ut alterum
Thefei urbis retauratorem veneraba ntur.Plautilla: Caracalla: uxori fuos etiam nummos obtulerunt. NIKAlEnN, cum Cerere dextra ipicas & finiftra tasdam gerente, illi colebant.
Nicomedienis Provincias Metropolite plurimos etiam Caracalla: nummos h'gnarunt : inter illos praecipuus eft ille, in quo legitur NlKOMEaEnN 1 nY0IA. Ex eo certamine haec in ho
norem Apollinis Pithyi eTe Nicomedias celebrata difcimus,qua: licet eTent quatuor icra,hic "
ifyxnv 1EPOG AmN infcribebatur, ut videre eft in
nummo Commodi Nicaseniium in libro rtoflro de
Grxcis pag. 71. Plautillas uxori nummos
paricer cuderunt, in hoc habetur NiKOMHAElN
cum muliere ftante pede prora: impofitoaddeno-*
tandum urbis fitumjaeva Cornucopia: pro ejus ibli
frtilitate arguenda.
Prufei ad montis Olympi radices inter primos
Bithyniae populos habiti,ios etiam nummos Caracalla: confignarunt: en ex illisunus, ,
cumaquilaroftrocoronam gerente, ut i Imperio
Romano ibje&os efi dnotent.
Pruiens,di veri a fupra diffisPrufieis,utpote qui
adHypeumfluviumfiti, nummos etiam uos Cara*
.. : ; '
callas

384
FITHYNIA,
callae offrunt cum pigraphe IlPOYCIE.qN
. Hercules tans poliis leonis omatus, dextra,
qua cervum occifurus,illum larva cornu fiftkadfi*
gnificandum eorum erga hunc Deum cultum.
Geta a patre Severo dufcus eft in Syriam,cum in
Parthos progreffiis eft, eumqueperBithyniamadduxit,cum per Pannoniam revcriis eft, ubi Viminatii Caracallam filium majorem Auguftum fecit, &
ipiiim creavit Cairem ; id Imperator poft patris
mortem nominatus, in hancProvinciamnonvenit:
porro cum vellentfratres Imperium partiri, eorum
amici proponebant ut Europa omnisAntonino, tellusautem advera, quae omnis Afia nuncupatur, Getaeadjudicaretur; placebat autem,ut Antoninus caftra ad Byzantium haberet,le;a vero inChalcedonc
Bithyniae urbe. Herodian. lib. 4. fag. 90.
Calchedonii foran ideo Getae lubenter nummos cuderunt, quorum hie fuperftes nobis praebet
KAAXAAiiNnIN CalckdomorutUyCum Pallade galeata
ftante,dextra telum vibratura,laeva clypeum geren
te ad indicandum mum erga hancDeam cultum fingularem.
Juliopolitae Bithyniae populi, ut ium fitum d
notrent, in nummis,quos in Getae honorem percuC
fore, Scopam fluviumexhibuerunt: ille exOrnimii
ejus Provincial montis radicibusortus,& per cam
po- fluens, Juliopoleos mnia alluit, & poftea in Sap arim maximum fluvium delabitur>ideo,ut fub muliebri ichemate depingitur.
Nicaeenfes Imperio Romano plurimum addifci,
nullum Auguftum imo &Ca;ikespraetermittebt,
quin

I
E
i
i
(
:
i

ROMANORUM PROVINCIA,
quin iisfuos nummos dedicarent; nam cum in Caracallae &Geta; gratiam ad concordiam inter illos
traeres augurandam certamina <#0 inftituerant, & in Caracallae moneta eorum memoriam
confignaverant,fic inula, quam Gets cuderent &
certaminis in Serai patris & in filiorum concor
diam initituta renovare voluerunt HmUm
,**% Nicenjium Severea Fhiladelphea, cum
mcna,fupra quam dux urna; cum palmis, certammum lllorum indieibus, infra vas forte aureum, eorumque pramium.
Nicomedienfes Provincia; primi fuum etiam erga Getam obfequium teftari ambierunt, & ut patri de ie bene mrito fe omnino devotos fbiffe- demontrarent, in averfa Geta; capitis parte fculpferunt Nixp^W, Nfcomedienfium, cum templo illo
ofto columnis fufFuko, quod in Severi honorem ob
certamina Severea de ejus nomine nuncupata fuerunt,erexerunt.
Prufei ad 01 ympumut& alii nummos Geta; Cae*
iari obtulerunt: in hoc habetur & lruforum>.
cum aquila rotro coronam gerente, eodem fane typo,quem Caracalla; ejus fratri cuderant.
Prufienfes Prufieorum aemuli fuos etiam Geta?
Casiri nummos proeuderunt, quorum hic nobis
fupertes exhibet, in avera fuperficie
*Uh Vrufienfium ad Hypium, nempe fluvium, cum
aquila fupracippum nter duo igna militara, vete
ranos milites fbran a Severo in eorum urbes trans
mitios.
Macrinus Imperator in Mcbpotamia proclaraatus
Pars H.
Bb

38
BITtfYNIA,
eft poil caedcm ab exercitu Romano,de
quo icripfit adSenatum,qui eum pro Principe ilipremo recepit, ut omnes Provinci<,qua2 nummos ei fuosdedicarunt,intcrquosBithyni,in quorum Provin
cia abElagabalo vitus,provelus celeriter eil per
Cappadociam & GalatiaminBithyniamEribolum
ufque, quod eil regione Nicomedieniis oppidi na
vale. Ex Dionis Fragin. b. 78.pag.9i6.
Nicomedienis ut Bithyniie Metropolit Macrino poitquam Senacusconiulto Imperator coniirmatus eil, acclamarunt, & in obiquii teflimonium
nummos ei fuos conicrarunt, ut nos docec ille, in
cujus avera ejus capite habetur , Ear/ Er?. M. Aovytwu , fub rstore Longlno Nicomedienfium,
cum Jove iedente,ejus cultumapudeos indicante,
quem Dio Chrybtomus urbisPreidem vocat. rat. 29.
Notandum, quod Magiftratus Nicomediae fuii
Archontes ab Hadriano introducios ex legibus Athenienfiumillisab hoclmperatoreprafcriptis; ied
cum Srfartiy vox,quae Pratorem in nummis inet,
Magiftratus ille ab Athenienfibus ut Archontum
minuerent, eft introduces, quod Nicomedienis a
Caracalla dum in eorumurbemoratuseft,obtinuerunt, ut Archontum potentiam abolerent, nam ab
eo tempore nulla eorum, fed nomina in
corm nummis reperiuntur.
Diadumeniano Macrini filio dicatos a Nicomedienfibus nummos obirvare eft , cum pigraphe
NtKofjtqSsaiv Sg Ntaxe'fw, Nicomedienfium bis Neocoromm, Secundam diximus illos Neocoriam a Com
piodo

ROMANORUM PROVINCIA. 387


modo accepilTe. Serpens in gyros ercdus, urbis
originem a irpente indicatam protulimus.
Nicenis prompti erant ad nummos fuos novo
Imperatori dicandos ; quare inter alios hin cum
Macrinicapite, & illinc N*a/ry cum Satyro pede
laevo caput Nebridis calcante, cujus laeva exuvias te
net : alludens Bacftio, qui urbis conditor appellatur a Dione Chryfoftomo Orat.29. Cum Satyrus
ejus filius exiftimetur ex Naide quadamNympha
Sangarii Reguli & Cibelis filia, cui nomen Niciea.
Memnon cap.43
Parker illi Populi Diadumeniano Macrini filio,
ab illo Caeire nuncupato nummos confignarunt
cum hac pigraphe -.A/cwew Kt;<m< Nixums, Dionyfeum condkorem colunt Nkneenfes. Bacchus ipi no
dus ftans cantharum dextra gerens & laeva Thyrium, pro pedibus Tigris, unde confirmatur locus
UrationisDionisChryibftomijin quaBacchum au
torem civitatis Nicaes appellat.
Prufei ad Olympum inter Bithynias Populos,non
ukimi fiint in numis novis Imperatoribus cudendis,
ecce Macrino & ejus filio DiadumenianoCirifos
exhibent,edem typum cum inicriptione: wt
Prufeorum, in quo vir galeatus & nudus, genuflexus fibi pugione manus infert, ex cujus ianguine flos
naicitur.Ille eft Aiax Telamonis filius,qui cum dear
mis Achillis cum Uliffe diieeptans, inferior deceffis{et, in furorem verilis eft, poftea ad mentis (nitatm reveriiSjgladio, quem abHeore donoacceperat,in loco deferto i confbdit, cruorque ejus in
Hyacinthu florem eft permutatus, ut canjt Ovidius.
'
Bba
lliius

388 .
BITHYNIA,
llHus fortiffimi Graeci gladiumPrufei conferral
f apud ie videntur, cujus in memoriam fepe himc
Ajacis ii interimentis typum in plurimis fuis nummis exhibuere,ut videre eft apudPaenum inCaracalla lib de Num. medlocris formapag. 304.
Prufenes ad Hypium fid, Macrino Imperatori & Diadumeniano ejus filio, Casari fuos nummos
edam obtulerunt in ambobus Herculem,quem colebant, exhibuere n$>ciWv Cnlx, cum hoc Deo
dexrraclavam,finiftracervum cornibus apprehendente,qui eft illius Herois labor quartus. Ex Au[ Idy.19.
Eripedis quarto tulit aurea cornua cervi.
. Cum Elagabalus miiiflet,qui Macrinum coniequerentur, poftquam jam plurimum viae rat,inventus eft in Chalcedone Bithynia* urbe gravifimeaegrotans,ac perpetuo itinerc attritus, ladtans
in iuburbio quodam, ubi illi caput ab iis,qui eum per*
equebantur,abciflum. Itacilicet occifs eft Macrinus cum Diadumeniano ejus filio,quem Caearem feGeratHerodian. hifi. lib. i.pag. 117. tf 118.
Elagabalus Macrino extin&o & occifb, rebus in
Oriente ordinatis, ab Avia Maei atqueamicis ad
Romanam aulamprofeus efteSyria,Nicomediac
vero hyemavit, ita poftulante anni tempore. Herodianus, DioyCafftus & Lampridius. Cum vero ibi cultumpatriinuminis celebrare upervacuis altationibus vcftitum uurpans luxurioiim inchoafiet, Nicomediencsjut ex eorumnummiseruitur, in ejus ho
norem

ROMANORUM PROVINCIA. 389


norem certamina inftituerunt, quae Antoniana ex ejus nomine Antonini vocarunt, quia ille e Antonini
Caracallae filium praedicabat.
'
prarfrt Nicomedienfum nummis
Sew IsNeuKOov, cum urna ludorum, in qua duas
palma; rami , & infra . In aeternam nempe horum certaminum memoriam. Hi pariter Populi Julia; MxCx ejus avia; dicarunt cum epigra; phe fimili, tiaupti$<v is Nwweef. & Cerere ftan: te, dextra (picas &pateram, laeva vero taedamtenente, quamplurimumvenerabantur, quafi Masa
eilet illis altera Geres.
Ghelcedonii Antonino Elagabalo Nicomedia;
Provincia; fu; Metrpoli hyberna agen ti nummos
etiamfuosdicarevoluerunt: hicpraefert Kx%jw: coy, Cbakbedomorum,cum tripedc,cui involutus eft 1er.
! pens, qui typus Apollinis,qui vates erat,cultumin
hac urbe fepe meminimus, indicat.
Nicaeenfes ut fuum obfequium novis Imperato1 ribus denotarent,ad nummos illis percutiendos em: per prompti,hc inter alios Elagabalo exhibuerunt,
Mcttm, Nienfium, cum templo lex columnis ornato.lllud videtur in honorem firatru Caracallae & Geta; ere&um, quando Nicaeenes certami
na inftituerunt, quod in Elagabali gratiam,qui Caracalla; filius credi volebat,in nummo percuflerunt.
Ut Elagabalo Nicaeenfes,ita &Aviae ejus Maefe a
nepoteAugube titulo donatas nummos cudere cum
pigraphe , NicaenJiumSi erpentein gyros
erecb,^culapiinempefymbolo,quemilliutaliiervatorem appellant riv Uuuuiuv.in Antonino
Pi e Gaza regia.
Bb 3
Bi-

390,

B1THYNIA,

Bithynjenis Bithyniae Populi,quorum urbs Bithynium Antinoi Hadriani Amafii patria, quam fupra
Sangarium amnem collocat Pauinias, lib.S-pag. 430.
Elagabalo procul dubio cuderunt, fed nobis tantum
ejus uxoris Julia; Paulae upertites unt cum ejus ca
pitel in avera parte Bei&Wav. geia (uccinfta
ftat, dextra pateram tenet,in qua ierpens lambit, cui
vota pro Auguftae ilute fcile dnotant.
Juliopolitae Populi Bithynis ad Scopam fluvium fiti , fuos Elagabalo nummos fignarunt haud
dubie, fed hi ad notras manus non perv enere:
incidit tantum hie Juliae Paulae ex prima forma,
in cujus avera habetur buAwoAfTv, $uopolitarum, cum curru triumphali,n quo paludatus eft
Elagabalus in memoriam ejus triumphiRomaeiniti
anno V. C. 973.
Alexander Severus inBithyniamnon venit,nec
Hiftoria ill um pro hac Provincia quidquegiffe tradit ; PrEdes,Proconliles & Legatos nunquafcifl
ad benefcium,id ad judicium vel fuum vel Senatus,
in ejus vita narrt Lampridius pag. 218. Dio Caffius iiib
hoc tempus cum Confu fa&us iTetabAlexandro,
qui tertium cum eo inibat, finito illo Magiftratu, di
mitas; inBithyniam iiiam patriam rediit, Nicaeam
icilicet anno V. . 891- ut ipe narrt lib. 80. pag. 929.
Bithynienis ordinea!phabetico,nummorum in
\ honorem Alexandri Severi.a Bithyniie populis euforum ienam aperiunt : hi incribuntur : A fyietvw BsiBvvifvv, Hfldrianorum Bithynienfium ; fie dii int in gratamAntinoi ab Imperatore Hadriano,cujusille erat
Amafius. Praefrt typus /Eculapium cum bculo,
cui

ROMANORUM PROVINCA. 391


cui irpcns et involutus : hic autem Deus a multis
populis,ut anitatem ervaret,cultus.
Juiiopolitss prodeunt tanquam Alexandra Seve
ro plurimumdevoti, cum fijos nummos in illius ho
norem percuTerintHic exhjbet in parte ipfuslmperatoris avera.Deum Luniftn ftantem,pileoPhrygio
ornatum & Luna crecente upra humerum, dextra
pateram frentem, ad denotandum ejus Dei cultum
in urbe ia, cui icra fcerant proipusalute,utindicat patera,quam manu gerit. '
Calchedoniijuliopolitas equuntur in dedicandis
fuis nummis Alexandra Severo nummos, quorum
urbsvalde antiqua a Megarenibus condita: illi au
tem caed appeliati,quod non potius oppoitum littus
elegere, in quo Byzantium fitpotea extrufcum.
Num mus pYoihnv.xAxa^viv,Calcbedoniorum.Nemclis ftans dextram ori admovet, laeva rhombum gerit,
ad ejus cultum in eorum urbe indicandum,quem etiam venerabantur Nicaeen(es,ut tradit Dio Chrybftomus Orat. ly.Amcmam concordiamq; &Nemefim
alioq; Deos,an vero elegerint Calchedonii hancDeam in nummis Alex. Severi, ut oftenderent illa fumpfTe vindicbm de impuro & crudeli Elagabalo.
Ciani,quorum fepe meminimus,urbem habuerunt,
cui nomen Cios, fiiitq; emporium non procul accolentis Phrygiae.Ax . libj.cap.40. Ergo non ea fuit,
quam cepit Philippus Macedonian Rx, & cujus aream dedit Prufise genero, quam a fundamentis erexit
alter Pruias priorisilius,ab eoPruiiadem appellatarn, quae fita erat adHypium fluvium, ut iparfim
protulimus : led hoc oppidum dictum erat Cieruma
Memnone.
Bb 4
Num-

39

BITHYNIA,

Nummus Cianorum cum AlexandriSeveri capite ex una parce praefert, ex altera im Er?. k^utI-miou
Kixvv , fub Pr<etore Crat'ippo anornm , cum Diana
Ephefia,& adminiculis cervis ad denotandum in eorum urbe ejus Diana; cukum, qui frequens erat in
Afiaj confiniumquc Pro vinciarum traftu. Cemis autem nomen ^, id eft ufurpari, Archontis loco
in Bithynia; Provincias urbibus a tempore Caracallae,quem Magiftratum hujus Imperatoris permiflu
mutatum fiiiitefupra obirvavimus.
Nicaeenis ut Alexandrum Severum optimum
Principem ibi demererentur, ios ei nummos cuderunt plurimos, inter quos hune ilegimus habentem
in avera ejus capitis parte NWav, Nkteenfium, cum
Harpocrate dextram ori admovente,la;va cornuco
pia gerente, ad ejus cultum cum aliis Diis in eorum
urbeindicandum.
illi pariterJuli Mamaeae Alexandri Severi matri
nummos fignaruntcumeadem pigraphe matw ;
id cum ara,cui duo bovum capita font impofita, ad
declarandum pro ejus flute icrificium rite in eo
rum urbefacbmfuifTe.
Nicomedienis ut Bithyniae Provincia; Metropo
lita; in dicandis fais nummis novo Imperatori Ale
xandre Severo non morati funt cum hoc lemmatc
HikomSew >s Nitca>v. Imperator paludatus in equo, pacificatoris habitu,firaftra haitam gerens,ad
denotandum ejus ex Syria,poitquam Parthos bello
repreffitjin urbem reditum.
Prufiei ad imaOlympi montis fiti,procul dubio faos
nummos Alexandra Severo percuflrunt,id illi ad
nos

ROMANORUM PROVINCIA. 393


nos haud pervenerunt, licet itus Imperatoris fine
frquentes, utpote qui annos 14. regnarit ; fd ejus
loco nobis Saluftise Barbias rariffmos ex
hibent cum pigraphe *. Bf/3. Of|3<V* cw, &in
parte avera ,^/^ cum Telephoro
tante.
S U MAXIMINO ejufque filio Maximo, quem
Cajfrem appellaverat, nihil ab Hiftoriae Scriptoribus in Bithynia geftum comperimus : porro illius
Provincias Populi, illisut qui Imperium Romanum
gubernarent, fuis iis nummos more iolito dicarunc
Juliopolit patri & filio non modo nummos percuicre, fed eundem typum utrique confcrarunt,
nempe . Aquila upra fulmen roClro coronam geftat, Jovis & imperii fymbolum,Jovis quidem infiftens fiilmini, nempe Aqui
la huic Deo in bello contra gigantes flmen miniftravit: Romas vero infigne eft Aquila, roftro coronam
gerit ut imper vitrix : alludentes Juliopolita: ad
Romanos,qui Severo nummum cuderuntcum pi
graphe,^/ Imperatoria cum fulmine pro typo Ciani ad amnem Cium in Bithynia fiti,Maximino num
mos fignarunt cum inferiptione Kwuv, Cianorum.
In hoc figura virilis ftatnudacftrophiodextraextena, finiftra vas magnum tenens; analicujusDei
patrii effigies,cujus fingularis eft apudCianoscultus.
Nicaecnis per fiios nummos Maximino Imperatori gratulantur, hic vero iib Prxtore Antiocho cu
ius eft, En.C'M.vrio'3ow Unucia>v,cum non amplius
fummus urbis Magiftratus elt Archon, ut upra
diximus.Typus exhibet duas lampades vexillo inter
Bb 4
medio

39+
BITHYNIA,
medio.Lampades autem illae adDemetria feftaCereri dicaca, cujus Dea; fummus erat in hac urbe culms,
fpecbnt. Vexillum vero in ea urbe ftationem eTe legionariorum quorumdam ad Provincia; cuftodiam
contra barbaros, ut epe indicant tria figna militara
in nummis Nica;enfium, ut videre eft in noftro libro
de nummis Grcis.
lti Populi non blum patri,id etiam Maximo ejus
filio,fuos nummos percuiferunt plurimos,inter quos
hunc elegimus Ntucam; Nicenjum. Imperator paludamento ornatus in equo , dextra haftam tcnens.
Hax videtur tatua equeitrisMaximini in quod pu
blico loco ob aliquodbeneficiu ab eo acceptu pofita.
Nicomedienes ut Provincia; Metropolita; num.
mos Maximino & Maximo ejus filio cuderunt,patri
quidem cum hac infcriptione : NiKonnSow S)s samcfav,
& Cerere capite velato itante , dextra (picas , iniftra fcem gerente. Dca peculiari cultuab
illis colebatur. Siquidem Libanius in vitafua de
Nicomedia loquens, eam Cereris oppidum appellat. Maximo autem appofuerunt eandem epigraphen cum nave velo expano,ad denotandum urbis
ia; fitum.
Prufeorum ad 01ympum,fi Maximini dfunt hatenus nummi,nobis (lint altem ejus filii Maximi iperftites,nempe Uovaakoov, cum Pallade galeata ftante,dextrapateram, fniftra halam gerente, pro pedibus clypeus. Dea iii cultum apud Prueos indica, patera vero, quam tenet, (acra pro ilute Maximi ipfi fafca demontrat.
Prufienis ad Hypium vicinorum fiorum exempl
* .
fecuti

, ROMANORUM PROVINCIA.

39

ccuti Maximo Caeiri nummos percufferunt; fed


cur illias Principis moneta magis vulgaris it,quam
patrisMaximini,an ipf aPopulis amaretur & parens
odio haberetur.lllorum nummi cumMaximi effigie,
in avera parce prsefrunt , & ca
put Apollinis ad denotandum quidem ejus in urbe
cultum, id ut videtur ad Maximi juventutem alludentes,quod ille Deus,juvcnis imper depingatur.
Sub Gordiano ho nihil in Bithyniaabillo getum
dicimus, nii quod nummi inhujusmperatoris&
Tranquillinae illius uxoris honorem a quibufdam Bith ynia; populis cadati occurrant, quorum decriptionem oculis veftris fubjicimus.
CalchedoniiGordianoPio &Tranquillinge inter ali
os Bithynise populos fuos nummos dicai videntur,
cum ii iint potius,quam aliorum iperffites:unus Imperatori inicriptus hzhQt)kaX%xiom'w>CalchedomQrum,
cumlyra Aporiinisfymbolo,quod a Mercurio accepifte fbulantur. Eadem Epigraphe in Tranquillina
legitur, id pro typo exhibet triremem Praetoriam
cum remigantibus ad indicandum ejus ad mare ftu.
Ciani haud dubie Gordiano nummos cuderunt,fi
Trquillina; ejus uxori fignatosreperiamus,quicertc rariores funt,cum Auguftarum nummi, ut iolet,
minus frquentes habeantur, & praeirtim hujus fcmina; Principis,quorum Latini,id eft: aSenatu cadati,
inter rariffimos ab Antiquariis reponuntur : Hi vero
Populi in fuis pofuere KwZv, Cianorum,cum Hygisa
ftante irpentiq; efcam porrigente,cui iacra pro Auguita; lute e facer demontrare volebant.
NicasenesGordiano &Tranquillina; fuam gratitudinem

as*

BTHYNIA,

dinem teftari cupiences, utrique nummos ios obtuierunt, M in parte avera Imperator ipf habetur in
equo,quem Umv ^* Nnucia, equum humano
pede appellant, in dexteriore tenet bacuum,cui crpens el t in solutus, yEcuIapi mutationem denotantem. Hic,nempe Deus urbis eorum praees, Imperatoriineam ingreb, dum e MocfiainSyriamtraniret, anitatem longsvam pollicetur. Nummus ve
ro Tranquillina; praefrt NKaiuviNkaenfium, cum
Pallade ftante,pateram dextra, hevahaftam geren
te, cuiproconjugelmperatore i acra facer, ut fit
illa Dea vicfcoriarum ejus affiftrix dnotent.
Nicomedienis ad Gordiani & ejus Tranquillina;
uxoris gratiam fibi demerendam utrique nummos
tnquam Metropolitas fignarunt, Imperatori quidem cum inicriptioneN/xo/w&W A* Necoxefw, cum fi
gura galeata ad aram ex avero Imperatore, paludato ftante, intermedio irpente ere&o: in vrtice,
aquila & templum 4. columnarum. Ad originem
urbis peftat hie typus; figura galeata Nicomedes
eTe videtur ut conditor, &Gordianus forjan ut re*
ftaurator : terpens & aquila, locum defignantes
templum Deo nempejovi civitatis cuftodi,ut alias
diximus inPrufia Venatore. Tranquillinae veroeadem pigraphe N1^4Sa>v Sis Na^a-, cum Cerere
velata fiante, dextra picas, lasva tdam gerente,
alludunt Augube, cum Ceres fit precipua civitatis Dea
SUB PHILIPPO Bithynia; res admodum obcuraeiint,ipbrum Provincia; Populorum nummi
illi &Otaciliae Severa; ejus uxori, ceu filio ejus PhiUpp Csfri nobis fuperftmt.
Adria

ROMANORUM PROVINCIA.

397

Adrianothyritse quorundam beneficiorum ab


Hadriano conditore acceptorum confirmationema
Philippo obtinuifl videntur, cum illi nummos ex
aere Maximo cuderint m Av. Za^eirwe A<>. a.
ASfiweQrieTv, Sub Aurelio Socrate Archonte primo
Aarianotberitarum,cumlmper2tore in equo ad bel
lum proficicente- Id eft quando cumPerfs pacem
momio Gordiano juniore iniic. Adrianothyritae
cum Archontes Magiftiatus ex intituto accepisent, eos pro Prastoribus utin omnibus fere urbibus
mutatos vidimus, confrvare voluerunt.
Nicasenfes iduli erant in fuis nummis Impcratoribusnovisfignandis: ecce Philippo patri cum pi
graphe AvyovdTtxEivnixNiKccia>v,AuguJtea Severea, id
educen amina Nicenjmm, cumduabusurnis,inqualibet palms ramus. Nicaeenis horum cercaminum
memoriam revocant,ut i Romanis Principibus adduros dnotent. Nummos pariter Philippo juniori
conicrarunt Nikxism, Nkenjium, /Eicuiapio & Hygiea ftantibus, Telephoro intermedio, iligentes
Deos initati Cfris Philippi invigilantes.
Nicomedienis toti familia; Auguftae fuos dedicant, patri quidem Philippo cum hoc lemmate
HinofxsSfOV ht , cum templo o&o col umnarum.in cujus adituaquila& forte rpens templum
id oophylon, videtur eTe illud , quod Septimip
Severo erectum fepius diximus, aquila& rpens
adurbisoriginemlpecbnt. Otaciliae nummi exhi
bent UiKcwSea Su Naxofoy, cum capitibus Ofiridis &lidis adverfis ad eorum cultuminurbedenotandum; edPhilippum fibi pro Ofiridi, & Otaciliam

398
BTHYN1A,
ciliam pro Ifide tune efle. Philippo autem juniori
eandem fignant infriptionem Nw^W S>s Nea^qm, cum trireme, velo & remigantibus inftrucb,
ad notandum emper fibi paratas ad Ca;{ris illius
obquium habere.
Decius non tertiamTribunitiam poteftatem eft
afecutus,quarefubeoBithynia;resfunt parum no
tas,- aliquot fuperunt illius Provincia; populorum
nummi, quos exhibemus Ciani ut Decio & ejus fi
lio QJierennio obquium fuum teftarentur: hinc
patris effigiem , inde epigraphen KiavSv, Cianorum,
cum capite QJHerennii lib imagine Dei Luni, crescente Luna ornati , ad declarandum Luni in urbe
fu cultum, fub cujus effigie QJHercnnium venerabantur.
Nicenfs familia; Decii gratulantes, ipi, Etrascillae uxori & Holiliano filio nummos fuos dicarunt,
Decio quidem hac pigraphe -.N^a/eW, Nicenfium.
Adiint tres Charites n udas, ad cultum Nicseae denotandum. Eteocles Orchomeniorum Rex Gratiarum
templum extruxitapudStrabonem.Etrufcilla vero
cum hac incriptione : hpsov Neverow,fub Ariftea NicenJium,iGd} Frtore, cum Baccho dextrapoculum, laeva Thyrfum gerente. Bacchus au
tem a Dione Chrybftomo
Nielse, au.
or nempe civitatis. Hoftiliano denique Decii fi
lio Nicasenfes, nummos profrunt cum hoc lemmare : Vlautiw & pro typo, Serapin dextram coram
ara erigentem, & laeva haftam gerentem, cujus jam
in Otacilia imaginem, ad indicandum in urbe cultum fuum.
Nico-

ROMANORUM PROVINCIA.

399

Nicomedienfs fuosnummosDecio & Etrucil. lsejusconjugiinculpferuntadeorum benevolentiam ibi conciliandam. Deus quidem N/xe^Va* Sis
Nokov, cummulierecopulisiniidenteutraq; templum fftinente. raina genius efturbis illius
itum denotans ; duo autem templa Diis civitatis
Prafidibus erecta. Ecrufcilite vero im Erj E#y*W
HtKOjxtiSsiuv Sis Nsoxuv, fubrxtoreHermogeneNmmedienum bis Neocororum, cum Fortuna in templo quatu
or columnarum. Nummus non modo ejus cultum
Nicomedia;, ed illius templi fbrmam demonftrat.
GALLUS Voluianum filium ad Imperium confociavit, fed breve fuit &ad duos annos non pervenit,ita,utdeBithynia; rebus fub iis nihil apudHiftoris Scriptores occurrat, porro plurimi ejus Provin
cia; Popujorumnummi nobis fuperfunt.
Ciani ordine alphabetico prodeunt primi fuos
nummos Gallo profrentes K<vSv,cum Plutone edente dextra extenf, \xvz Biiileum imperii fui fymbolum gerente; ad demonstrandum in urbe fu
cultum, quem a Nicomedienfibus habuilfe dnott
idem typus ab iis in nummo Philippi junioris expreTus.
Nicasens Gallo & Voluiano ejus filio num
mos dedicarunt, Gallo quidem cum hacinfcriptione: N&ciimNicaen/um, cum Imperatore paludato
in equo decurrente, dextra hatam, quem fie depinguntabbell contra Scythas proficicentem, illi vi
ctoria augurantes : Voluiano autem cum ea pigra
phe: N<xW cum tribus nudisCharitibus, cujus j ty.
pum

400

BiTHYNIA,

puminDecio retulimus, ad earum inurbeiuacultumdeclarandum.


Nicomedienfs ut Provincias Metropolitas promptiimpererantad ii erga novos Imperatores benevolentiam per nummos denotandam ecceGalli ex
una parte effigies, & in avera Nmc & Nteitjfa cum
Apolline nudo ftante, dextra plectrum, lasva 1
cippo impofitae innixa, ad ejus cultum in urbe fua arguendum, quod foli nummi nos edocent. Volufiani
veronummus praefert Ninupntw Sis NWfav in co
rona ex lauro contexta j in teftimonium forin u
rea;, quam illi in adventu ad Imperium obtulerant,
ut olebant Provincia;.
Prufiei volentesetiamfibi Galligratiam conciliare,ios pariter nummos illi protulerunt cum pigra
phe iovootw, & Securitate Dea fdente,dextra Scipionem, finiftra ilise innixa caput iftentante, ad
denotandum ib hoc Augufto per imperium fcuritatem.
Sub Valeriano Scyth Bithyniam ingreff earn
depopulati int, & Nicomediam ceperunt atque incenderunt,quam multis |anteabeneficiis Imperator
cumulaverat, ut viderc eil pcrNicomedienfium&
Nicaeenfum nummos.
Nicomedienfs Valeriano gratulabundi,quod in
ter beneficia fibi ab eo collata Neocoriam tertiam
conceffiffet certamina, non modo in ejus honorem,
id in filiorum Gallieni &Valeriani junioris memoriam celebrarunt : teftes int nummi iquentes, caput
Valeriani ex una parte referentes & hcepigraphen
ex altera Nw/wto hs Nfe^av , Imperator paludatus

ROMANORM PROVINCIA. 401


ludatus in equo crrente cum haita. Hicnummus
exhibet Valerianum Roma exeuntem , ad bellum
contra Perias proficiicentem ; cum tantum NicomedienestunceTent bisNeocori, primum ab Hadrianorcb',&icunduma Commodo, ut.fupra demonftravimus.

.
.

Pars IL

Ce

BITHY-

4oa

BITHYNIiE URBES.

BITHYNLE URBES
CLAREE T NUMMIS ILLUSTRATE.

ADRIANE.
ADRIANE, unde Adrianenfes, vel Adriani
Suidae,UtinquiC,AJf<vc< nchis MwnW, vt>

&,. Adriani, urbs Myiae, quae^nunc Bithyniavocatur. Adriano Imperatore condica,utnomen ejus perfuadet; fed an fndamenos
crea, aut erit quasdam alia urbs ab reftaurata,
prorfus ignoratur.llleobamorem,quo Antinous jusamafius exBithynioBithynis oppido oriundus,
Bithyniam,quae erat Provincia Populi Romani con
tra Pamphyliam Caearis permutavk, & earn mutisbeneficiis locupletavit , plurimifque urbibus auxit,pra(ertimNicomediam&Nicam terra motu
coilapas inftauravit. ExEufebio.
Nummi Adrianenfium hi funt. Alter (vide in
Hadriano)praefrt capita M. Aurelii & Commodi
advera,& in parte poffica,riM. to*%mg*>&eXr A
rc0. Afyuttwjb Marco Alexandra Archonte primo
herum Adrianenfium i Mercurius ftans dextra extenfa,finiftra caduceum:ex adverfo fluvius muliebri facie dextra innixus urn aquas vomenti,pone
earn arbor. Mercurius fui cultum inurbe,ftuvius
Alius fitum indicated cum fit muliebri facie, ilium
c exonerare in alium dnott.
Alter

BITHYNI/E URBES.
403
Alter exhibet capita M. Aurelii & L. Veri ad
veran cujus pofteriori parte legitur /TrAotWcuAw,
Af. . . Ai hfycnSv, fub Lucio Apomari Archon
teprimo iterum Arianorum; Mercurius ftans dextra crumenam, finiftra caduceum gerit. Idem Mer
curius fui cultum arguit ut iiipra, crumenam tenet
utcommerciorum Deus, Vide in Septimio Severo in
Caracalla.
Avt. QuttAficii ^" Oucthwotvo /-^. ae&

Tria capita nempe Valeriani fenioris inter Gallic


num dexteriorm & Valerianum juniorem a finiitris; in parte poftica, Ntwptiiewv ris Neawpv, tres
urnae cum palmk Hjc vero nummus Nicomedi*
enfs aValeriano Neooros ter fados fuii nos edo*
cet, quod confirmant tres urna? certaminum cum
palmae ramis, triave templa in eorum honorem ere*
, fequentes hujus civitatis in Galieno nummi
demonfcrabunt, nobis eorum certaminum nomi*
na indicabunt.
Niseenis licet nullam in nummis iliis Neocoriam acceperint,tamen in hoc i aValeriano obtinu'
jileuteademcertamina, quae in ejus & filiorum ho*;
norem a Nicomedienfibus celebrare permiirat ea*
dem ibi nftituenda concentrt, eorumque nomi*
na, nifi illa in nummis fuis conignafTent, ignorare
mus. Eadem capita, & cadera pigraphe in illis,
quae in Nicomedienil um nummis,- pars vero avera
; a^v Nimiuv, worum ptimo mw, cili
cet Principum, Nkenfiumi tres cum palmis.
Per hune nummum Nicomedinfum & Nia?enfr
um certamen in Valeriani cum filiig honorem in*
Cc2
ititu

'404
BTHYNIJS URBES,
ftitumm, maximorum & optimorum Principum
nomen tulifl didicimus.
Galienus in nummis Imperator & Auguftus pellatur; communicata eimox a Valeriano ptre
Tribunicia poteftate,quare a Bithynis Nicomedienfibus, cum eflent adhuc tantum bis Neocori, illi
funt percuffi nummi cum ejus capite, & in avera
veroNxojujrv , cum illius figura in equo
decurrente, hafta infigni, cumnempeadtutandam
Galliam proficiceretur. Capita Valeriani &Galieni
advera, in quorum parte pofteriori NumwUuv ris
NMitouMv, cum tribus templisex coiumnarum, quas
Nicomedienister a Valeriano fa&os fuiTe Neocoros, turn vox Trie, cum illa tria templa demonftrant. Medium Valeriano patri, in cujus aditu ftat
illius ftatua,& inaliisduobus ara, pro quorum alute,nempe Galieni & Valeriani junioris, crafiebant.
Nicomedienes non modo Galieno Imperatori,
edSaloninaeejus uxori nummos confecrarunt. En
unum cum illius imagine, & in avera parte N<vCjuj)Sswtys Nu)Ko'fv, cumlfid. Phariautraquc manu ve
lum tenente,qui hos Populos ter Neocoros effe indicat. Iis autem ejus cultuminhacurbearguit,(cut
jam in Otacilia Severa obirvavimus. Populi Deas
epiuspro Auguftarumtypis,quas ib earumimaginibus plerumq; depingebant,iligere ibliti erant
Nicenfs cum aValeriano ludorum celebrandorum facultatem obtinuiffent, earn quai a Galieno
utpote ad Imperii consortium affumto , ctiam habuiflnt, ipfi gratulantes nummos cudere cum
illorum nominibus, nempe apicton MEricmN
N1-

BITHYNIiE URBES.

4o

NlKAlEaN.tres urna; cum palmis,ut in nummisNicomedienfum.


Prufenfs adHypium fos etiam nummosGalienioiniculpirunt; & ut illi melius gratularentur,
Salonini ejus filii caput in avera parte pro typo ex
hibuerunt, populorum irvata pigraphe
vtos vTfloi , pro qua voce ultima Triftanus &<*
legit Prob'mo, & Pruienfium Magiftratum. quem"
dam male exiftimat. Tom. 3.^.90.

in-

INDEX
AUTORUM VETERUM
ET

RECENTlUM.
A\ LIANUS.
*"J Appianus.
Appiileius.
Arrianus.
Afconius.
Athenauis.
Aurelius Vidor.
Dio. Caffius.
Cicero.
Claudianus.
Cornelius Nepos.
Diodorus Siculus.
Diogenes Laertius.
Dionyfius Alexandrinus
Eufebius.
Eutropius.
Florus.
Fulgerttus.
Glandopius.
Goltziiu.
Herodotus.
Hnnenges.
D. Hieronymus.
Humerus.
Julius \
Jofephus.
Juitinus.
LiliuiGiraldut.
T. Livius.
Lucianas.
Lucius.

Memnon.
Morelliur.
Orofius.
Patinur.
Paufanias.
Periplut Pont. Euxift.
Petronius.
Photius.
Plinius.
Plntarchus.
Polybius,
Polyenus Stratg.
Probus.
Reineriuf Reinecciur.
Salmafiut.
SaluiHus.
Segninus.
Servius in JEneid.
Spanhemius.
Strabo.
i
Suetonius.
Suidas.
Tacitus.
Tolliui.
Triftanus.
Vaillant Joan.
Valerius Maximiis.
UJferiuT.
Xenophon.
Xiphilinus.
Zozimus.

IN-4

Ss-,

%VA'//1 u>Vv>> '-ff- wOi45 <45

VWVC* W

VS YS *" YS iYj .Y* .

INDEX
NOMIN UM ET RERUM.
A
Romani ad Prufiam mitfunt
, ^CHMENIDAKUM
A<
Flaminium, ut Annibalem
flirpii OrigO.
2
depofceret.''^. Annibal poAchao Mithridatesconceditfifleaquameft nuntiatum,miliam inuxorem. 42. A Sarlitcs Regios in veftibuloefle,
dis capitur, & ab Antiocbo
venenum
popofcit.
325
cxcniciatur.
42
Adrianut a Lucullo in Cappa- Anonymus. Quis loco Artabazis regnavent ignoratur. 9.
dociam mifliis eft. 119. Par
Si Ctefix & Artaxsrxis Mnetem exercitus occidit , par
monis medicus fuitregnum.
tem fugat.
120
ibid. Nomen Regis.qui ArAlexander Magnus, Philippo
tabazi fucceflit, deperditum
patri fucceslit. Prcclio ad
eft. ibid. Undecim Reges
Granicum Darii exercitum
Ponti fuifle ex eorum numprofligavit, & Afiam mino
mis judicatnr. n. Quot aurem fubjugavit.
29
nis regnaverit. Anonymus
AlexandriniGllos exThroaquaeritur.
ibid.
de ejiciimt.
313
Archelaut victus Sylla, fugit Anonymus,lg\\ot\\s nomen hujus Regis Bofphori,
276.
Chalcidem.
71
.Qusenam Bofphori amplituAmaflrit , Dionyfii Heraclex
do tempore Romanonim.
Tyranni vidua : Zipoetes
277. Bofphorum & Sarm 1earn in uxorem duxit 301
thiam
Aflaticam duo fuifle
Amyt, Gobriae filia, uxor Da
regna oftenditur. 277. iEra:
rii.
3
regnorum Bofphori <Sc SarAnnihal confugit ad Prufiam.
matia; exponuntur.
278
326. Confilio arma Pergamenorum fuperavit. 324. Antigpnut Mithridatem occid re
c 4

INDEX NOMINUM ET RERUM.


408
dere juffit. 30. Caffandro &
thridatem. 127. Antiochiam
Antigono fimul bellantibus
rediit, & ad Imperatorem
regnum Ponti recuperatMiregreffus. ibid. Iterum &
thridates. 31. Antigonus Mibellum cum Tigrane gerendum apparuit.
128
thridatem occidit. 3. In proelio interfectos eil.
34 M. Aquilius nepos Confu, de
Antonius Triumvir, BithyniAnftonico triumphavit, 58
Pepern fucceflor.
ibid.
ara in Provinciam Romanam redegit. 234. In Arme Archelaus Prafeftus Mithridatis, in Achaiam prsemiflus.
nian! venit ad bellum Arta83. Athenienfes amicos R
vafdi. 225. AdPraafpa venit,
gi reddidit. 83- Ad Chalciearn oppugnar. ibid. Poledem fugit. 86. Archelaus
moni Armeniam Minorem
in Bseotia movit in Mithridedit.
226
datem.
104
Antiochus vincit Prufiam. 321.
A Romanis viftus eft. 323. /frwi.r,morruo Dario,fucDecefsit cum annos 6. recefsit in Regnum.
5
gnaftct. 330. Succefsit Uli fi- Arrianus Philofophus, ex Ni
comedia oriundus.
376
liusAntiochus Eupator.iW.
Antiochus Soter,filius Seleuci, Ariarathes Cappadociae Rex
4. Mors : filium admodum
fuccedit patri ejus. 35. Mortuo in Syria, fuccelsit ejus
puerum reliquit, 36. qui in
filius Antiochus.cognomine
prlio occifus eft.
57
Heus. 39. Laodice,fiiia Mi- Ariarathes ab Afia revocat athridatis, uxorAntiochi 40.
vunculum Ariarathis junioA Diogneto addufta Laodiris. 69. Viclus a Mithridate
ce ab Antiocho magnifie
e Cappadocia pellitur. ibid.
excipitur.
ibid.
Multas gentes e ditione MiAntiochus priufquam in Antithridatis redigit.
84
gonumirruptionem facerct, Ariathias , Mithridatis filius,
bellum adverfus Nicomemorbo obiit.
85
dem inftituit.305. Pugna abf- Ariobarzanes, Mithridatis fili
que effeclu. ibid. Pace cum
us, Phrygiae Satrapix ab Ar
Antigono ei Macedoniam
taxerxe praficitur. 18. Mi
cefsit.
306.
thridate mortuo,regn oPon4paii,Pnifias,Philippi Mati potituseft.20. cumLacecedonum Regis filiam ducit
demoiiiis& aliis Gratis 1in uxorem.
317
ligerat contra Artaxerxem.
Apviur Cledius, ad Tigranem
ibid. Autophradatis AdraLucullo miflus contra Mimittium oppugnans, cLif.

INDEX NOMINUM ET RERUM.


409
fem pervertit & fpoliar. Arfaces , primognitos Darii
nothi, Ionia; Praifcctus fuit.
21. Cogit Autophradatem ab
15. Cyrus contra Arfacem
Afsi, & Cotym a Serti urbibellum intulit.
ibid.
um cbfidione defirtere. Datames cum Ariobarzane init Arf,ci\ Arfamenes, Rex Perfarum, Ocho patre mortuo,
amicitiam.ditiones Ochi inconftitutus eft.
27
vadit 23. Ariobarzanes defunctus ert. 28- Ariobarza- Artabazet, Ponti Rex primus
i.Filius Darii & Amicx : ha
neni idem fuifle acMithriie Darius regnum conceflit.
datem probarur.
36
3. Hujus currus a viclore
AriobarzancmCappadocesRePompeio in triumpho ejus
gem eligunt. 70. Sylla miffus a Romanis & Ariobarzade Mithridate translatuseft.
nem appellavit Regem. 71
7. Praeeft claffibus Xerxis adverfus Graxos. 7. In prcclio
Reducbs eftCaifiojufluRomano in Cappadociam. 72.
Salamine pugnans cadit.
' Ariobarzanes queritur Ro
ibid, lncertum eft,quot reguaverit annis.
8
ma de retenta fibi a MithridateCappadocia.
98 Artavafdei Rex Armenias MaAriobarzanes mifllis a Senatu
joris, ab Antonio debellatus
adNicomedem, adregnum
eft,
22;
rcftimendum.346. Eumre- Artavafdes Rex Mediae, Polemonem mifit Antonio, ad
ducitiuBithyniam & ille in
amicitiam comparandam.
Cappadociam:
347
Arionicus,mimicus Romano22;
rum ; Licinus contra eos Artaxcrxet Longimanuf, regnavit 41. annis. 12. Grxci
mifliiseft.57.Perperna viclus
bellum adverfus cum gere& captus eft : relervatur decus triumpho Perperna:, Are pergunt.
16
quilius deAriftonieotrium- Artaxerxet Mnemon, Perfaphavit, port tritunphum in
rum Rex , obiit : cui Ochus
carcere ftrangulatus eft. 58
filins fucceflit.
22
Ariftonicus Eumenis Pergami Artheas , antiquiffimus Rex
Regis tilias nothus ex pellice
Ponti.
1
Ephefina , Parthorum re- Afander;cui tutela m Bophori
gnum invafit. 340. Craflus
credideratJoj.Pharnaces in
miffiis contra enm. ibid. Sed
trat in Bofphorum,afc Afanvicias & vulnere mortuus.
dro vincitur & necatur. 203.
341. Perenna faperat & capit
& 208. Mithndates bello ap
ptit Afaudrum, pugna cum
Ariitonicum.
341
MithriCes

4
INDEX NOMINUM ET RERUM.
Mithridate vidus fuit & undique oppugnat.2i.Prlio
cifus. 209. Decern tiirribus
fuit fuperatus ab Agefilao.
munit contra Nomadum inibid. Artaxerxes Autophracurlones.210. NonRegis fed
datem in Cappadociam mitEthnarchxBofphori nomen
tit. 25. Authophradates in
aflumpfit. ibid, inedia moriPhrygiam fe recipit. ibid.
tur. 210. & Bofphorum Di- Autolycus, qui Sinopen condinami uxori relinquit. sr.
dit,ftatuam fibi dedicat. 130
Nummi Afaiidri. 212. 214.
Afclepiodorus, index confpira
tionisinMithridatem. 89 T>ELLUM Mithridaticum Aftydamas, corporis vires & *-* nitum eft.
95
edacitatcm coram Aribbar- Bellum Mithridatis cum Rozane experitur.
. 28
manis per annos 46. duraAttalus venitRomam. 45. &
vit.
174
miifiis a fratre, in Senatum Berenice fororMthridatis,poingreTus , de de Pharnacis
culum veneni fumpfit. 23
queftus injuriis. 48. Cogno- Berenice uxor Herodis & Porninatus Philometoris. 56. In
Iemonis.
241
Afiam venit, Gallos devincit Bias Rex Bithynia;, filius Boty&exTroadeejecit.
33
ra^patre mortuo regnat.300
Attalus.fraterEumenisPergaProfligat Macedones duce
mi Regis &fucc(Tor. 330
Calantho. ibid. Mors ejus
Attalus Prufia debellatus. 330.
ibid.
31. 32. Magnum exercitum Bithynia defiriptio, fituatio, ilcofigit. 333. ClaiTem Athebut limites, varia nomina, a
nasus Attali frater adduxit.
quo nomen fumpfit. 295. 96
334. Agrum Prufiae popula97
batur. ibid. Legatos tres mifit Senatus, bello finem im- REGES BITHTNIAl.
pofuerunt. 335. Adamus Rex
i Daedalfus.
298
Afiae Pergamenus, regnum
Botyras.
299
teftamento rcliquit Populo
3 Byas.
300
4 Zyptes.
301
Romano.
340
Atlilius , Romanus Senator,
5 Nicomedes I.
304
profugus ad Mithridatem,
6 Zelas.
309
in amicitiam ejus receptus
7 Pruliasl. Claudius dicbis.
311
eft.
151
Atofa Cyrii filia.uxor Darii. 5
Prufias II. filius Zelae
Authophradates Adamittium
33
f Nico-

INDEX NOMINU M ET RERUM.


411
5 Polemo I.
9 Nicomedes II. Philopator.
340
6 Pythoridis Regina.
232
7 Polemo II.
240
10 Nicomedes III. Epi8 Mithridates VIII.
246
phanes diftus
345
9 Cotys,Thracix,deinBitbyni, Nicomede fine libe
rie defimclo, teftamentorede Armenia; mino*
lila Populo Romano. 358
ris Rex.
249
Bithynia redadla eft in Provin
10 Cotys.
255
263
cial!]. 354. Aurelias Cotta 11 Ininthimaevus.
268
iniffiis eft.ut Bithyniam tue- 12 Rhefcyporis I.
273
rctur contra Mithridatem 13 Rhmetalces.
276
ibid. 14 Anonymus.
Qnot annis regnum Bithynias 15 Cotys.
279
281
inquiritur.
355 16 Rhefcyporis II.
17 Rhefcyporis III.
286
Stemma Regum Bithyniae.
356 Reliqui Bofphori Reges Ano
Eventus Bithyniae Romanonymi.
291
rum Provincia;. 357. Sub Ali Bofphoranorum Regum pro
as Proconfulatu & Prastoris
genies fub Philippo extinregimine.
ibid.
guitur.
291
Bithyniae varii & plurimi Po* Bofphoranorum Regum Hem
puli Nummos Imperatori
ma.
292
Caracalla dedicarimt.382.83. Botyras fuccedit Didalfo, ot
84. 85. Macrino Hadriano,
e|uscreditur filius.
299
386.87-88-Eliogabalo. 389 Brittur naves Metrophamis
Bithynienles ordine alphabetiinfeftat. 83. Scyathum expuco Nummorum in honorem
gnavit.
ibid.
AlexandriSeveri a Bithynias
Populis cuforum. 390. ad
SAR. in Cappadociam
394. Gordiano Pio, Valeria**** venir, deindein Pontum.
no Philippo.
Bithyniae urbes clarae&Num197. Pharnaces mifit Legatos
mis illuftratae.
402
pacem poftulantes. 197. Ju Bitoviui Gallus, Mithridate robetPharnacem aPonto recegante,eum perfodit.173. 190.
dere & alia refiituere. 198.
REGES BOSPHORI.
Non longe aPharnace caflris
1 PharnacesIII.
187
Caefar caftra metatur. 200.
CommiTa pugna fuperat
2 lander.
207
3 Darius.
216
Pharnacem & ejus caftra oc
4 MithridatesVlI.
cupt. 201. Manu bias militibus

INDEX NOMINUM ET RERUM.


4<
tibitsdonat. 203.Tropheum
excruciati funt.89. Accufatoiibi erigit. 303. Dat Bofphores a Sylla funt aftecli fupri regiium Mithridati Perplicio.
ibid.
gameno.
209 Contentio inter fratres, ArtabaCaliimacbut dfendit Amifum
zanis <5c Artemenis primoi2.Lucullus eum in vincula
geniti certamen.
5
conjicit.
147 Cotta 15 LucuUus mifi contra
Callinicio fucceflit filius SeleuMithridatem III. 357. ut Bi
cus Ceraunus.
312
thyniam tueretur Cotta.
Cappadocei revocant Ariaraibid. Prcelio martimo a Mithem ab Afia, ubi educabathridate fuperatur. 359. Cot
ta in Bithynia manensHeratur.
343
Cargnatut i5 Gafotoriut Le"
cleam obfidione cinxit. 123.
gati.
45
Fame cepit. 132. 360. Ro
Caut 15 Manius, reduxerunt
main revertitur, Pontici co
Nicomedem in Bithyniam,
gnomento nobilitatur, 132.
Ariobarzanem in Cappado
36o.Accufatuspeculatu. 362
ciam.
72 Memmius Gemellus Confu,
Caffius Proconful ad Rhodi
Bithyniam obtinuit ; a Julio
Caefare accufatus eil
363
um pervenit.
81
Caflor Mithridatis Prafedus, Cotys, Thraci,deinde Arme
Phanagoriam arcem intennia; minoris KeXjPoIemonis
filius. 249/rrebellius Rufus
dit.
169
CenforinuiRoimnx clafllsPraevir Prsetorius a Romanis
mifliis eft tutor. 250. Cotys
tor.
128
Claudiopolitani Balneum incenubit vidua; Mithridatis VI!.
& Armenians obtinet. ibid.
perant.
373
Ciearchui Heracleota, praeciMors ejus.
251
puus Dux Cyri, Graecos au Cotys, filius fuit Cotys Thraci<e,natu minimus, qui conxiliaries duxit contra Arfafugerat ad MithridatemBofcem. 15. In exilium pulfus
eft. i9.Ad tutelam patrix rephori Regein. 255. Rex Bofvocatus. ibid. Mithridatem
phori efficitur pulfo ejus
in urbe capit.accepta ingenti
fratre Mithridate aDidio.
pecunia dimifit.
19
256. Romani & Cotys bello
Cleopatra filia Mithridatis. 114
appetunt Mithridatem. ibid.
Cleocharui IS Sekucut Syno- Cotys II. Rex Bofphori,Anopen imperio tyrannico pre
nymo fuccedit.279.Quot anmun.
128
nis regnaverit, & ejus facia
igaorantur,
280
Confpiratores in Mithridatem
Con-

INDEX NOMINU M ET RERUM.


413
naturreducere, 22. Contra
Confonge, NicomediEpiphani
jEgyptios praficitur exerci. uxor.
344
tui Perfarum. ibid. Sed AuLiciniut Crajfut Ariftonicum
licorum invidia reliuquk
Pergami invaforem bello
exercitus & Imperium, reapptit. 340. Sed viclus eft,
vertitur iu Cappadociam.
& ex vulnere mortuus. 341
Crebro in Craeciam miflus eft. Cum Ariobarzane Datmes
ink amicitiam , ditionefque
..59
Ochi invadit. 23. AggrediCyrut filius Darii Nothi indignatus fratri bellum intulir.
tur Afpim regiones vaftantem : Datmes capit Afpim.
15. In pugna occiditur. ibid.
24. & tradit Arobarzanis fi
DAM AGORAS, Pracferus
lio ad Regem ducendum.
Rhodiorum. 82- Claffis
Pifidas ob captum Afpim,foMitbridatis fubvertitur a
cium bellum inferuntDataDamagora.
82
mi.
"Darius ex Amife Gobriae filia Datmes Pifi.las & prfugos
tresfilios fufcepit,3.ExAtofprofligat. ibid.Oclms multofaCiri filia, erant alii quatu
ties tentt interficere Datamen. 25.0chus praccipit Mior.
4
Darius Hiftafpis filius Pontithridati ut interficiat Datacumregnumconceffit.
2
men. 2%. Mithridates do
Darius Ponti Satrapiie pratfelo interficit Datamen.
27
cit Artabazem filiuai.
6 Dejotarui ad- Dominum venit
Pontin & Cappadociam in
oratum contra Pharnacem.
regna Darius erexit,
6
192.
Darius Nothus, & Artaxerxes Didal/s primusBithyniae Rex.
Mnemo, regnum ambo te298. Rettaurat Aftacum a
nuerunt. 12. Kegnavit Dari
Megarenfibus conditam.
ibid. Tempes regni & mor
us Nothus ig. annis. ibid.
tis Didalfiignoratur. ibid.
Duos habebat filios.
15
Darius Pharnacis filius rcup Didins Romanorum Dux, Mithridate regno expulfo iilud
rt Pontum iibi ab Afandro
Cotyi fratri conccffit. 247.
ereptum. 216. Auxiliatur
Odraviano & Antonio ad Diegyttit Thracias Regis filia
noverca Prufias
335
Philippenfem pugnam. ibid.
Rex Ponti ab Antonio con- Liegenei filius Archelai cecidit
in pugna
90
ftituitur. 217. Facia Darii &
regni tempus ignorantur. Diognctus Navarchut , Dax
clasfis, e Cappadocia ad Eu.
ibid.
xinum , Laodicsm Mitin d.i.
Datamei,Thynm rebellem cotis

INDEX NOMINUM ET REKUM.


44
tis filiam ducens Antiocho.
Sed propter focietatem Ro
manorum Prulias viclus eft.
40
Dionyui Eunuchut , e poto,
323. Moritnr Eumenes Perquod fecum habebar,venegarni Rex, cum annos 39.
no exfpiravit.
112
regnaflet. Attalo fratri reDizeks, gente Phrygia, uxor
liquit regnum. 330. Regis
Nicomedis, mortem obiit
Attali teftamentum Romam
cum canis regius abripuiflet
attulit,
340
mordicus dextrum hume- Epyanaxa Syenneiis Cilicum
rum illius amplexantis Re
Regis uxor.
14
gem
307 Eumacbus Mithridatis Dux,
Domitius Calvinur, cui Ca;far
Phrygiam ineurrit.
109
Afiam adminiftrandam tra- Etareta fecunda uxor Nicomediderat. 192. Proficifcitur
dis.307.ZeIum noverese main Armeniern contra Phar
chinis ex aula expellit. ibid.
nacem. 193. Pugna vicbis in Eumenes Pergami Rex, populi
Romani foeius, bellum con
Afiam fe reeepit,
196
tra pharnacem inftig.1vit.44.
orilaus Ponticus, in Creta
Legatos mitit Romam , vi
miflus a Gnofliii Dux crea
ms. 59. Enutritus fuit cum
tuprant Pharnacem coram
Mithridate Eupatore. 65.
Senatu. 45. Varias legationes
Sc varia bella contra Phar
Duxit exercitum ad Archer
nacem. 46.47.48. Aclapabum. 89. Syllam fequitur in
Boetiam.
ibid.
eis inter Pharnacem
EtiDripefina Ladoice Regina na
menem, 49.Fratres Eumeni
Attains, Philaterus & Athe
ta, filia Mithridatis, comes
fug patris.
162
nxus. 48. Eumenis ibrorem
duxit Pharnaces.5i.Morttuis
Dynames uxor Afandri, Bofphorum regnum teftamen
efti/V/.Filius,qui ex pellice
tomaritusreliquit, 2ii.ScriEphefiaCytharifta:ciiiufdam
bonius earn duxit uxorem.
filia genitus, Afiam invafit.
ibid.
56. morbo correptus obiit.
Polemoni conjuxDynnmisda*
F
57
ta, Augufio id probante. FANN1US (L.) ab exercitu
proftigus Mithridati fe ad227
junxit.qo. Viftns a MamerE
EUMENES Rex Pergami
co in Mxfiam profugit. 109
in Bithynia plurimas civi- Fabius inclufus oppugnatus
tateseepit. 309. Inter Prufieft, a Trajano fervaruseft.
am bellum ortum eil. 323.
148. In Comana fugientem
infe-

INDEX NOMINUM ET RERUM.


415
infecutns cft, ibi vicit. ibid. Sibi Romauorum odinm conTimbria Mithridatcm obfedir.
cillant.

92. Mifit ad Luculkim ora- Phocritiiiii tutorcm civitatis


tnm, claifem ut adduceret.
ficiunt. 302.Nicomedes.lab
ibid. Provinciam Cappadoillisauxilium petit.
304
ciam obeundo mulclabat. Cicenum &Tium &Thyniaibid.
dem terrain ad le reduxerunt.
305
Hypficratia conjux MithridaG
f3ABINIUS {A.) miflus eft
tis.
163
inAfiam.
352
I
Gabinut bibacitate folus expers J'Vlius Cafar mittitur in Bithyniam.
fuit.
98
GaUi Afiam depopulatiGalati- roftratx Nicomedi pudiam occupant, & in ea urbes
citi accufatur. 353, In Afi
condunt. 306. Attains vincit
am, in Armeniam venit.364
Gallos. 309. Prufias eofdem Inintbimavui Cotyi fuccesfit
in regno Bofphori, 264. Ni
vincit.
313
M. Acilius Glabrio, Bithyni
hil deillo Scriptores, fed
& Ponti Succeflor Lucnllo
tantum Nummi. Videmr
fui/Te filius Cotyis Thracia?
datuseft.
152
Gordius,quo miniftro ufus MiRegis. 265. Numraus exthridates in Ariarathe interplicatur.
266
ficiendo eft 68-Prorex crea- Ionia Prfciura, Arfaci a p
tus a Mithrjdate ob amiciti*
tre concefla.
15
atn,non obtinuit 6c regnum 80. millium numerus Italorum
occiforum uno die.
81
invafit. 70. Gordius interfetuseft.
71 Jure -jurandum more Perfico
Gordius mittit Mithridatem
25
contra Murenam,97. & vin
L
cit Murenam.
ibid.
Gura frater Tigranis in pote- LAODICE uxor Mithridatis
IV. filia Callicini
39
flatem Luculli idedit. 146
Laodicc nomen eft apudSeleuH
cid<is fxpius ufurpatuii!.
tJERACLIENSES Ponti,
ibid,
40
Heraclitum in vinculisin- Laodiceuxor Antiochi,
venerant,& Aphrodifmn ur- Laodice uxorAchiei,
43
bium procuratorem fece- Laodice vidua Arillonici , re
gnum admiaiftrabat.
59
runt.
35
I4

INDEX NOMINUM ET RERUM.


4i6
Laodicc foror Mithridatis, fibi
113. Undique Mithridatem
Nrcomedes in Matrimoni-,
aggredi ftatuit. 115. Varia faumtradidit.
68.343
taLuculli.116. Mithridatem
Legati Romani adPruam.
infequitur. 117. Pugnat
Cains Sulpicius Gallus & Ma
Ponticos fugat. 118. Thelunis Sergius.
330
ros caftelli Cabiris Lucullus
L. Apuleius & C. Petronius
invenit. 124. Pontum ingreditur. ibid. Chaldaeos & Ti331
C. Claudius Cento, L. Hortenbarenos fubegit. 25.Capit &
fius & C. Aurunculeius. 332
dirait Eupatoriam.126.AmiL. Anicius & C. Fannius &
fum capit & comburitur.
Fabius Maximus.
333
127. Legatum ac Tigranem
Appius Claudius,Lucius Oppimilit Appium Clodium.
us& Aulus Pofthumius.
ibid. Diis facrificat, Synoheocritu! Phamacis Praefeclos
pemobiidet. 128. Ingreflus
Teium oppidum oppugnat
urbem inultos occidit. 130.
Somnii caufa Synopem libe48
Leonippur, cui Synopes cura
ram fecit, folum ftatuam ex
commendata fuerat a Miea aufert. 130. Amyim etithridate, juffn Cleocharis inam reftituit Ulis civibus.zfo/.
In Cappadociam intrat.tranterficitnr.
128
Liciniut Craffus minus adverfit Euphratem. 131. De pro
fus Ariftonicum. 57. A Br
digio gaudet. 132. Iter facit
baro fica in prcelio interemper Sophenem. ibid. Iniit in
Armeniam ibid. Varia pu
ptus eft.
57
LucuUut unus ex Legatis Sylgna contra Tigranem. 136.
ke in Syriam navigat. 85- In
Lucullus Tigranocerta poAfiam adMithridatem pertitusThefauros Regis cepit
fequendum mifflis eft. 101.
340. Ad Luciillum totius
Facia Luculli contra MiOrientis venere Legati. ibid.
thridatem.io5.Cyzicenorum
Lucullus Arfaci Legatos
urbem auxilium fubduxit.
mittit. 14t. InTarbieni Regi
' 107. Hermaeum & Marium
is au rum & argentum reperit. 142 Arfaces petit amicitipraficit &vincit. 110. Triam Luculli, & ad eum mifit
ginta naves ad Tenedum ceSextilium.
ibid.
pit. 112. lnfequitur Mithri
datem in Bithyniam. ibid. Lucullus Parthicam deponere
Lucullus Cotta &Triarius ad
cogitur. 143. Movet in Ti
Nicomcdiam conjuncli in
granem eumque vincit. ibid.
Poiitum irruptionem fecere.
Verfus Artaxatam conten
di

INDEX NOMINUM ET RERLTM


417
dit, eum infequitur Tigra, g. Marcius mitins eil a Senatu
ns. 144. Lucullus & hoftes
ad res vifendas & (tarara
ad pugnam fe accingunt.
Grajciae ac Macedonix. 44
145. Induplici prnelio fugst, Marius 15Cinna Sylke inimici,
trucidt Ponticos & Arme
in urbe holem indicanios. 146. Nilibiin obfidet &
runt.
91
capit. 147. Callimachum in Marius & Eumachus Duces
vincula conjicit. ibid. Luculadverfus Luculluin midi.
lum milites deferunt & ad
103. Marius aCaroculo capGlabrionem diffluunt. 152.
tus, Luculli jufii occifuseft.
Lucullus redit Romani. 156.
112
Triumphus Luculli de Mi. , ,
thridateivicloris.
178. 362 Medur Mandates, T.granis
gentr.Romanos magna clalymachut in Aiam trajecit,&
de afFecit.
152
urbes, qua: Antigono pareMensdemus
vitam
fsrvat
con*
bant.occupavic. 54.CUUI ur
tra Olthaco.
118
ban Mithridati III. arripuit.
Minander
Sornathim
prcelio
ibid. Lyfimachus vidus atfugam edidit.
119
: occiiis.
ibid.
achns a Zipoete repul- Metraphantd Regius Praitor
aMamercovidhis.
109
:ft e Bithynia.
302
Mitrophanef milUis a Pmpe
lo ad Mithridatein.
154
Monimim PhiIopa:menis fili* i
f *
aiii recepit Mithridates in
fuum Gynaecaeum.
78
"\fACHARES filius Mithri^-^ datis,Rex Rofphori. 98. Mithridates Rex Pond, oriundus a feptem Perfis. 2. Et a
Eum Lucullus in amimn
Dario ftirpem deduclam teRomanorum recipit. 129.
fert Appianus.
* 4
Mithridates eum interfecir.
167 Mithridates Rex IV. Ponti, pro
pitre Rhodobafio regnat
L. Marius 5" L. Fannius proin Ponto.
14
fugi Mithridati fe adjunxerunt.
99 Mithridates curnCyro contra
Artaxerxem confpirat. 14
& Tigranocerta Pra>
feclus milites exarmavir. Mithridates Artaxerxi per'Tiffaphernem reconciliatus eft
139
15. In Pontum ieverfuS eft.
Manias Aquilius Dux Roma
17. Statuam Platonis Maginorum vincitur aDucibus
ftriadhucviveBtispofuit. 1%
Mithridatis.
75-3SO
Dd
MiPars II

4i8
INDEX NOMINUM ET RERUM.
Mithridates in urbe captus,
vexant Pontum, HeraclienClearcho & ingenti pecunia
fes auxiliantur Mithridati.
dimiflus. 19. Mortuus eft an
3g. HeracJienfes a Galatis
vexati, pecunia corrapti deno fequenti.ifo/. Ochus praeficiHnt Mithridate. 38. Con
cipit Mithridati,ut interficitra eos implacabilem reddi
at Datamen. 25. Simult fe
dit. 39. Mithridates nubit fi
Regis Perfarum inimicum.
lia; Callinici. 39. Sinopenfes
26.D0I0 interficit Datamen.
fc terra marique contra Mi27.Reverfus in Paphlagonia.
ibid.
thridatetn muniunt. 41. Mi
thridates fruftra obdet SiMithridates Il.poft Ariobarzanopen. 42. Acharo concedit
ni patris mortem Ponti refiliam Laodicen in uxorem.
gnum obtinuit. 29. Alexan
dram Magnum in expediti42. Quandiu regnavit ignoratur.
ibid.
onibus fuis comitatus eft.29.
Venit in fufpicionem Anti- Mithridates V. Pharnacis unicus flius atque heres , morgonio. 30. Demetrii arte
tuo patre,regnum aflurapfit.
mortem juflu Antigoni vi55.Romam Legatos mi tt it de
tat. Cappadociam&PontiPraa Attalum aggrediente
cum obtinet. ibid. Caflanquxiituros. 55. Mithridates
dro & Antigono fimul belcopias fubminiftrat Attalo
lantibusregnum Ponti rcu
contra Prufiam. 56. Mithri
prt. 31. In gratiam Anti
dates Populi Romani am icigoni receptus ab eo inopitiam appetivit. 156. Benefici
nanter occiditur. 3t. Detecognomen, ibid. Romanis
guntur loci difficiles Plutarauxilium fert contra Ariftochi .de Mithridate & redarnicum. 56. Mithridati Senaguimtur errte Reineccius
his dat Phrygiam majorem,
& Henninges.
33
Mithridates III. patri in Ponti
bellum movet adverfusCapregno fucceffit. 34. Lyfimapadocia: Regem earn recuchusiiliurbemCium eripuperandicaufa. 59.Mithridates repente moritur. 60.
it.ifc'<Lyfimacho occifo Seleucus Myrinam Mithrid. .. Quot liberos reliquit. ibid.
Nummi Mithridatis V. exreddidit, ibid. Ariarathis
Cappadocias Regis morte
plicantur. (. Nomen uxoMithridates Cappadociam
ris ignoratur.
60
invadit. 36. Mortuus eft. 37 Mithridatus VI. filius MithriMithridates IV. in puerili astadatiV.Gaziura Ponti regia ewfuccedit patri. 37. Galatas
ducatus eft. s.Succedit occi-

INDEX NOMINUM ET RERUM.


4i9
filiiim Ariarathem ad occufo ptre. oftenta
pandum regnum Cappado
magnitudineui praedixerunt
cia:. 73. Romani jubent Mi65. Tutorum infidias vitat
thridatem a bello ablinere.
veneno, fe affuefaciendo &
venando, ibid. Matrem &
ibid. Duces Romani & Nifratrem necat. Scytas bello
comedes terra marique Miaggreditur, & ingenti felici
thridatem aggrediuntur. 74.
tad perdomat. 66. Bofphori
Mithridates copias & naves
parat,& auxilia petit contra
regno potitus eft & fubegit
Reges circa Phafn, ibid. LeRomanos. ProbeAmnifatos mifit Romain contra
um flumen Nicomedes &
Duces Mithrid. aces conaturninum. ibid. Regni li
mites ufque ad parvam Ar
flrimnt, & magna exercitus
Nicomedis ftragem edunt.
menian! extendit 67, Afiam
75. Mithridates captivos be
Pervagatur Bithyniam &in
nigne traclat. ibid. Manius
ontum redit. iUd. Veneno
appctitus a Laodice facinus
vincitur a Ducibus Mithriin autores vindicat.67.Exerdatis. 76. Mithridates tocitationes ejus. ibid. Cum
tam Nicomedis ditionem
obibat. ibid. SubegitLyciNicomede Paphlagoniam
dividit. Siiperba refponfio
am & Paraphyliam ufque ad
loniam. 77. Circumduxit
Legatis Romanorum.68.InOppium , oftentans captiterfici bet filios fororis fu
se. Pracfidia Nicomedis Capvum Romanum. ibid. Mapadociae expellit, regnumJBJtH trahebatur jn Afino, <5t
que fororisfilioreftituit.Miaurum liquatum in os ejus
tliridates vincit Ariaratbum
infundit Mithridates. 78. Ex
& e Cappadocia peilit. 69.
Ionia revertens onfpicatu
Miiit Legatos Romain ob
formofam virginem.78.BelCappadociam. 70. Senatus
lum Marficum fopitum eft.
CaDpadociam illi adimit.
79. Mithridates contra Rho
bid. Mithridates Ariobarzadios plures naves fabricavit.
ni bellum intulit. 71. Mithri
ibid. Italic! generis oceif
dates Socratern contra fra
fuut jufu Regis. 80. 81. In
trem inftigat, & cum exerciCoum trajec'.ub thefauros
tu mifit,qui regnum hoc fiS
Cleopatrseaftiimpfit. 81. Ad
nfurpavit. 71. Mithridates
Rhodium advenit, fruftra
Pelopidam mifit Romain,
tentt Infulam. 82. Archa:fed demiTus eft eConfiflolaum mifit in Grecian 83-

rio. Irato Mithridate milit

Populum Athenienfetn amiDd*


cum

42o
INDEX NOMINl/M ET RERUM.
fert auxilium Sertorio pro
cum Rgi reddidit, ibid. Sylconfirmanda fibi Afia 99.
Ja contra Mithridatem proMithridates belli apparatus
fecbsef. 84- Arcathias fifacit. 100. Jovi facra facit.
lius Mithridatis obiit. 85101. Auxiliatur a vicinis. 100.
Sylla Athenas & Pinasum
Venit in Paphlagoniam.raicbfidct. ibid. Omnes fulites ad bellandum incitt.
fpectos colligit & pmes
101. Invalit Bithyniam. ibid.
necavit. 86. ZenobiusChiAliquot urbes cepit. ibid.
um bonis venditis in PonDuces Mithridatis Rutilli
tum praducit juiTu Mithri
datis. 87. Mithridates urbes
exercitum debellant. 103.
Nudus fuperatur a MithriGrcas fibi devincit liberalitertraclando. 88 Mithrida
date prope Chalcedonem.
tes detecta in i confpiratioibid. Mithridates vincit Cotne autores excruciat. 89tam prcelio maritimo. 104.
Sylla vincit Archelaum. 90.
Archelaus in Ba:otia movit
Mithridatis filius Cyzicuin
contra Mithridatem. ibid.
venit. 91. Ex Afia ad MiletoMithridates Cyzicum petit
polim & ad patrem falvus
& montem occupt, Cyzi
evafit. 92. Fimbria obfedit
cum oppugnat. 107. Per
Mithridatem. ibid. Mytilemachinas & flratagemata
nen fug it. ibid. JuiTu Mi
inutilia lacerat urbem ; opthridatis Archelaus pacem
pugnati Mithridatem repelpofcit a Sylla. 94. Sylla &
lunt. 108. Lucullus auxili
Mithridates de pace colloum in urbem immittit. ibid.
quuntur. ibid. Leges pacis
Pars exercitus Mithridatis
Syllam inter Mithridatem
fame & morbo prit, ibid.
initae numerantur. 95. Mi
Mithridates nochi fugit. no.
thridates in Pontum reverPerinthum circumfidet &
fus multas gentes fubpoteoppugnat, eaque non potiftatem redegit. ibid. Filitus. m. Vi&oriam reportt
um rebellera occidit. ibid.
in Tritarium. ibid. Naves
Mithridates ad Murenam
32.perdidit,& Lucullus cum
Legatos mifit& ad Senatum
infequi in Bithyniam.113.Mietiam miiit. 96. Gordium , thridates tempeflate efectus
mittit contra Murenam. 97.
Heracleam Ponticam. 113.
& vincit Murenam. ibid.
Novos belli apparatus facit.
Convivium folemne. 98.
114. Lucullus & Mithrida
Subegit Boiphorum, Genti
tes fe ad prcelium accingunt.
filium Macbarem Regem
118. Lucullus Ponticos fugat.
dedit. ibid. Mithridates of
ibid. Sornatius fugit. 119.
,
Mi-

INDEX NOMINUM ET RERUM.


421
Mithridates cum Diicibus
tein iter intndit. 165. Mifogam capit. i2i. Tigranes
thridates hybernat in Diofcuriade. 166. Per gentes
rtciifat a ud fe fugientem
Scythias va'ir.ibid. Ad Pom*
Mithridatem recipere. 122.
Mithridates mittit Bacchipeium mifit. 167. Pacem pe
tit, ibid. Denegata fibi pa
dem,ut forores, uxores,conce ad'bellum fe accingit. i6g.
cubinas imerimeret. 123. L11cnllus in ditioiiem Mithri
Morbus ulceratus in facie.
datis devaftat. 125. Lucullus
ibid. A fe deficientes fiipcontra Mithridatem ad Tiplicio afficit. 169. Filiae Migranem Lcgatum mifit. 127.
thridatis ad Pompeium adMithridates & Tigraues
duda: funt. 169. Regno, liberis & caftellis fpolittus
colloqmmtur. 132. Mithri
cogitat in Gallos invadere.
dates Tigranem de clade ac
170. Exercitus Mithridatis
cepta coniolatur. 138. Mi
thridates &Tigranes colliPharnacem digit Regem &
gebant alium exercitum.
coronar. 172. Amicifatellitcs Mithrid.occiduntur./'//.
140. Arfaci auxilium petunt.
Uxoribus venenum faUbid.
ibid. Mithridates copias pa
rat. 143. Multos Romanos
Veneno afuefalus eo non
interfecit, vicloriam repor
poteft conficere. 173. Eo
rogante perfoditur a Bitott in Triarium. 150 cam
rio. ibid. Cadauer Sinopen
po Mithridates erexit tropheum. 151. Mithridates
in trireme transmifit. 175.
Corporis & animi dotes.
curato vulnere in Armeni
186. In Talauris opes &
an! fe recepit. ibid. Totum
thefaurum Mithridates. 177
fere regnum Luculli &GlaNummns Mithridatis Eupabrionis. 153. Pompeio mit
toris explicatur.
181
tit Legatos Mithridates de
pace cum eo acbiros. 155. Mithridates Pergamenur, ejus
origo. 209. Cxfardat Borompeius ditionem devafphori regnum. ibid. Bello
flat. 156. Varia hoftilia Pom
p.ppetit Afandrum , pugna
peii. 157. Mithridates capta
cum Afmdro vidus fuit &
Manaitine Armenian) petit.
occifus.
ibid.
158. Solus cum Hypikrata
<Sc Drypetina cauellum fu- Mithridates VU. an filius aut
git. 162. Tigranes eum retantum Darii nepos fuerit
cipere recufat, fngit Mithridifquiritur. 218. Parte Bidtes in Colchidem. 163.
thyniae contermina potitur.
Pompeius contra MithridaMortuo Mithridate ejiisdi01
Dd 3
tio

433
INDEX NOMINUM ET RERUM.
tis Legatis petitiones, emntioin Provinciana redigitur.
que minantur. Romani Du
217. 334. EjusNuunniis. 220.
ces jubent Mithridatem abFilius a Caligula obtinct
flinere a Nicomede & CapBofphori regnum. 241. Upadocia. 347. Se ad bellum
xorcum Cotye mmorispriparat, copias undiqueco Thraciae, deinde Ar
gendo. 348. Ad Ainnium
menia; Rege fe conjunxit.
flumen acies inflruit. 349.
219. Expulfo e regno BofDucibus Mithridatis fuperaEhorano a Didio, Regem
tur Nicomedes. ibid. Milandaridarum pellit e re
thridates totam Nicomedis
gno. 256. Romani & Cotys
ditionem invadit. 3^0. Sylla
bello appetunt MtthrisU'
mifliis contra Mithridatem.
tern. 256. Repellitur e Bof351. Afia potitur Mithridapharo a Romanis Sc a Co
tes. Colloquuntur Sylla &
tyis. ibid. Obfident urbem
Mithridates de pace, & paUfpen. 257. Proelio navali
cem concedit Sylla Mithrivincunt Mithridatem. ibid.
dati.qui recedit in regnum.
Mithndates adit Eunonem
352
& veniam ab eo petit. 258.
Eunones fcribit pro falu- Mitrobarxanei focerus Datate Mirhridat. Caligula.
mis. 24. Mifliis ad Tigraibid. Caligula concedit Eunem.
133
noni, at clementer tradat Murena bellum rnovt per
Mithridatem. 258. MithriCappadociam , invafit Codates Romain ducitur, &
mana urbem.
96
flu Galba: interficitur. 259. Murena Afia: Praetor pacem
ummus Bofphori Cottis
frangitcumMithridate. 352.
Regis.
261
Senatus jubet Murenam abMitbridatet VIII. Bofphori re
flinere armis contra Mithri
gnum a Claudii munificendatem. Ab Afia revocatus.
tia accepit. 346. Nulla caufa
ibid.
Regibus proximis bellum
N
indixit. Claudius ut a bello
abflineret,uGt. 247. Didi- J^EOPTOLEMUS & Arus Mithrid. regno depellit. *** cbelaut ambo fratres , &
ibid. Profapia Regia MithriDuces Mithridatis.
74
datis Eupatorii. 248. Mi- Nero Alpes Cottias & Pontutn
thridates fruilra Legatis
Polemoniacum in Provinci
quasritur de Nicomede. 346.
as redigit.
242
Senatus denegat Mithrida- Hicene/i/theatrurn conflruere
e

INDEX NOMINUM ET RERUM.


423
eperunt. 373. Templum,
pit. 304. Auxilium contra
fefta ad honorem CominoAntiochum ab Heraclienfidi fecerunt. 377. Severus &
bus petit. 305. Antiochus
Niger, prlia varia.
378
bellum adverfus NicomeNicomedta Bithyniae Metropodem inftituit. ibid. NicoIis, a Commodo plurimis
medes auxilia collegit. ibid.
beneficiis cumul ata eil. 376.
Pugna abfque effecbi.NicoA Senatu certamina celemedes regni tran(itum Galbrarunt,templumque ComIis fub conditionibus concemodo fecerunt. 377. Temdit. 306. Ditizelem gente
plum ocio columnarum.
Phrygise in iixorem duxit.
ibid. Varii Nummi Nico307. Momia Ditizele alteri
inedienfium.
579.
fponfx Etazetae nomine
icomedi Collegium Fabronupfit. 307. Moritur poft
rum, quod urbs iacendiis
quam regnafifet annos 37.
obnoxia eTet, inftitutum eft.
lpfius in honorem ftatua
373. aq uacduclus.
ebrnea in Olympis Temflicomedesliithynix Rex,auxiplo collocata cft. 308- Filiis Romanos juvit, 57. Cum
Horum curatores elegit PtoMithridate Paphlagoniam
lomxuni&Antigonum.#ft
dividit. 67. 341. Filium fu- Jiconudes filius Prufiae, cum
um Paphlagonum Regum
Mena rediens confpiravenomine appellat. 341. 682.
runt in Prufiam. 336. ExCappadociam invadit. ibid.
fcendit Nicomedes navem
& 342. Mithridatis foror
purpuratus & diadematus
per paftionem in matrimomore regio , Mena: exhorniumfe tradiderat. 68. Mitatione proclamatur Rex.
fit Romain Legatos &UXO337. Auxilium Ahdronicus
rem ob Cappadociam. 70.
ab Attalo. ibid. In Bithy343. Senatus Paphlagoniam
niam invafit. ibid. Legati
adimit. ibid. Nicomede
Prulizprofeeti inBithynimortuo Senatus Bithyniae
am llinulantibus authoritaRegem conftituit Nicomete Senatus ceder, Nicomedem. 71. Nicomedes regno
des cum exercitu introgrefpulfus fupplex Roinam vefus ell Nicomediam. Prufinit,reftituiturinregnumdeas confugiens ad aram Jocreto Senatus 72. Redudus
vis interfeclus eft.
eftaCaffioinBithyniam.72. Nicomedes II. Interfecb patre
Mors Nicomedis.
101
in Bihynia regnare cpir.
tficomtdei Ziptet patrein in
340. Interfecto uffu Mithriregnonatu-maximus excedatis Ariarathe, CappadoDd 4
ciam

424
INDEX NOMINUM ET RERUM.
ciam invadit. 342. Nicomeam.
354
des timens, ne Mithridates Ni&/Praefec4usclaffisRomaCappadociam mvaderet ,
.
103
milit Romain uxorem. 343. Nummi ad honorem ImperatoSenatus aufert Cappadocirum cuBitbyhm Populis.
arn Mithridati & PaphlagoCaraca'lie.
382
niam Nicomedi. 244. NicoMacrino
386
medes filius Socratise vi vis
Hadriano.
387
t( illitur.
ibid.
Eliogabalo.
389
Alexandro Severe
390
Nicomedei III. Rex Bithyniae,
Philippe
396
Ni comeds Epiphanis filius,
poftquam Socrates e regno
Gordiano Pio.
395
expuliiis, Rex BithyniaenoGallo.
399
minatur. 346. Senatu
Valeriano.
400
Rex confirmattis & cogno
men Eupatoris fumit. ibid. Nymphi Legatus Princeps Hiftorix Scriptor. ,
38
. Per Legatos Roma: quri*
tur de invafa Bithynia a uo Nyjfa foror Mithridatis capta
eLucullo.
134
fratre, reftituitur a Legatis.
ibid. Nicomedes in ditionem Mithridatis irnipit, &
ufque Amaftrim urbem populatus eft. 347. Legati Ro r^CHUS filius junior Artaxerxis Mnemonis Perfamanis Nicomedis culpam
rum Regis in regno fuccein Mithridatem transferunt.
dit. Appellatus etiam ArNicomedes ad Amnium flutaxerxes. 22. Ochus frumen acies inftruit. 148. Ni
ftra multoties dolo interficomedes a Ducibus Mithri
cere Datamen conatur. 25.
datis fuperatur. 349. Nico
Prxcipit Mithridati, ut inmedes fugit in Paphlagoniterficiat Datamen. 25. Oam. ibid. Mithridates tochus Bagox Eunuchi artitam ditionem invadit. 350.
busperimitur.
27
Nicomedes Nicomedis fili
us, tandein mortuus fine li- Olthacut , Olchabas Scytha lefe offert Lucullum interfeberis , h:eredem teftainento
fturus.
116
Populum Romanum reliquit. 353. Port Nicomedis (^O/^/Mi-adduclus eft Mithri
dati, & eum iltaefuin cirultimi mortem in urbem tecumducebat Mithridates oftamentum allatum, Bithy
ftentans captivum Ducem
nia redacta eil in PiovinciRoma-

INDEX NOMINUM
Romanum.
77
Qr&zes Albanorum RexiniidiasPompeioftruxit
165
Oflenta caleia magnitudinein
. Mithridatis VI. pracdixerunt.
65
Ortiogon Galatarum Rex 323

PELOPIDAS Orator, minus


aMithridate ad Romanos,
fed inutile.
73
PergamusRex. Vide Eumenes.
ft, Pcrperna Confu, Afiam
fortitus,morte P. Craffi. 57
Prlio Ariftonicum vincit
capitque. ibid. Pergami
morbo correptus obiit 58
Perfarum appellatio Saan/aan,ideft Rex Regum.
14
Per/eus, nothus films Philippi,
Legatos Romam mittitad
petendum.ut Rex a Senatu
appelletur. 326. Magno
belli apparatu relelo a Pfailipppufus eft. ibid. Bellum
inter Romanos &Perlum.
Pharnaces in regnum Cappadoeiam habuerat. 4. Cognominatur Per/en. ibid.
Pharnaces Mithridati IV. port
mortem patris regni Ponthici habenas fufcepit. 43.
Synopen obfidet eamque
capit. 44. Oritur bellum in
ter Pharnacem & Eumenem. ibid. Legatos inifit
Romam. Legati Eumenis
Pharnacem vituprant co
ram 6enatu. 45. Varia: le-

ET RERUM
425
gationes variaque bella in
ter Pharnacem & Eumenem. 46. 47. 48. Auxilium petit a vicinis Principibus. 47. Conditiones pacis
acbe inter Pharnacem &
Eumenero. 49. Eumenis
forcrem duxit Pharnaces. 51.
Mors Pharnacis.
ibid.
Pharnaces Mithridatis VI. Ali
us, cleclus Rex ab exercitu
Mithridatis. 172. 189. Poinpeius dat Pharnaci Bofphorum. 175. 187. Phanagerenfes oppngnat, eos vincit.
iQi. Synopen capit. 192.
Belligerat cum Romanis &
contra Dominum. 194. Pu
gna &vitoriaPhaniacis. 196
Crudelitas ejus erga Polti
cos, multos interficit,Amyfum expugnat. 197. Milit
Legatos Cxfari pacem po
rtillantes. 197. Caclar non
longe a Pharnacis caltris
caftrametatur. 200.
A
Ca:fare viclns eft. 201.
Refugit Synopen. ibid.
Conatus intrare in Bofphorum, ab Afandro vincitur &
necatur.
2C3
Phnix vir regii generis. 117
Philipput Rex Maccdonum,
bellum contrastlos infert.
317. Facia eft pax inter Philippum & Stolos. ibid. Philippus & Antiochus regnum
Ptolomxi Philopatoris diviferunt. 318. Mortuus eft,
& Perfeus filius ejus nothus
Dd 5
et

46

INDEX NOMINUM ET RERUM,

Berenice,quae ab eo difcedit.
ei fucccffit.
326
Pbiliteut Abydcnui) ab Ario241. Neroni Pontum concedit. 242. & in Provinciam
barzane Artaxerxis Strapa
redigitur. Ponti regnum
in Grscciam miffiis. 18 In
conceffit.
ibid.
Afiam rediit.
ibid.
Pbocritum civitatis Heraclien- Pvmpeius Armeniam invadit
& Artaxatam obfidet. 154.
fes principein & curatoLegatos de pace mittit Mi
rem feceruut.
302
thridates. 155. In Galatiam
Platonis itatuam adhuc vivenvenit. ibid. Ditionem Mite Mithridates pofuit. 18.
thridatis vaftavit. 156. Va
Academia ab Athenis mille
ria hotilia in Mithridatem.
paflus diftans. ibid, illurrif157. 361. Pompejus nofturfima.
pleme in Ponti parte, in Bof110 prlio magnam hoftium
edit ftragem. 159. Contra
phoro & in Cilicix parte
Mithridatem iter intendit.
regnavit. 224. An Regia ftr165. Depopulavit Albanopefuerit & cujus filius. ibid.
Antonius Polemoni Arme
rum regionem. 167. Mi
thridates Legatos ad Pomniern minorem ddit. 225.
peiummifit. ibid. BofphoAd pugnam Aftiacam copi
rum & Pontum in Provinci
as adducit Antonio. 226,
Eum in amicitiam recipit
as ordinr. 169. Mors MiAuguftus. ibid. Chaktaos
thridatis. 173. Judaeos perTybarenos & alios popu
domuit. 175. Occupt Pon
los regno addit. ibid. Scritum, datque PharnaciBofbouius volens ufurpare Bofphorum. 175. Triumphus
phomm , occiditur. 227.
ob Mithridates & Reges vi
ftos. 180. Poll navalem pu
Conjux Dynamis ei data,
gnam amiflm contra Ca>
Augufto id probante. 227.
lrem e Sicilia in Bithyniain
Deinde fecundo Matrimo
fugit. 366. Amicis deftitunio copulavit Pythodoriem
filiam Pythodori. ibid. Litus & fugiens captus eft, fumites regni extendit. 227.
giens Armeniam , & interAbAfpungitanis captns peremptus.
365
imitur. 228. Nummus,ejus Ponti defcriptio regni. 1. A quo
Pontus denommationem iuexplicado. 229. Tres libeam fumpferit. ibid. A Da
ros & filiam reliquit. 228.
rio Ponti regnum concefPoletno II. Polemonis & Pyfum fuit. 3. Pontum parthodoridis filius,regni habetemCappadocix fuifle monnasfufcepic. 240.Nubitcum
flratur.

INDEX NOMINUM ET RERUM.


427
flratur. 4. Pontus a Polemo- P. Silius Nerva,Pra:tor.
ne Polemoniacus nomen C. Calvitius Sabinus,Prartor.
qui Synopen ceperac. 364
aeeepit.
224
Septem Magnetes Ponti, Ctefi- A. Plautius.
as.Onopham, ldernem,No- Pharnaces Bithyniam occupavit.
rodobatem , Mardonium,
Barifem Artaphernem & P. FurniusCraffipus, generCiceronis.
365
DariumHiftafpis.
2
a, Hydamem,Megaby- Q. Marciui Crifpus.
Otanem
fum , Gobriam , Alphati. Tullius Ciinber, 365. In Syririam libit. Numiuus. 366
men), Intaphernein & Darilim.fic numerat Herodotus. Auguilus in Afiam tranfiit ad
ord i nandas Provincias Ax,
2
& Bitbyniae res contituit.
REGES PONTI.
367
Artheas.antiquiffimusRex. 1 Granius Marcellus Bitbynia;
Praetor.
Artabazes,primus Rex.
P.
Vitelliu,
Prartor fub Tibe
Anonymus.
9
rio.
Ariobarzanes.
ao
Mitbridates I.
4 . Cascilius Cornutus, Bitby
nia: 5c Ponti Prartor.
368
Mithridates II.
20
Mithridates III.
34 CadiiisRiifus.Bkhynix &Ponti
Prator.accufatus de damnaMithridates IV.
38
tuseft. Julius Cilo.ProcuMithridates V.Evergetes. 55
rator Ponti accufatuscSc fal
Mithridates VI. Eupator. 64
vatus eft.
Pharnaces.
43
363
Rhodobares.
12 C.CaeliusRalbus.
Ponti Reges, eorum prineipa- A.Mindius Baibus.
tus vocabatur Pontus. Haec Claudius Polienus.
regio adhuc Cappadocia Gellius Rufus.
nuneupata erat. 14. APom- C. Petronius, Proconful Bitby
peio Bithyniae Pontus eft adnia:.
370
jeclus, &. una faca eft Pro Tarquitius Prifcus, damnatu
vincia.
362
efiaNerone.
PRETORES . Attius Lacon.
371
M. AnreliusCotta,Conul. 359 Plancius Varus.
Glabrio, Confu.
361 Sulpitius Proclus.
Silano aut Muren.Coif. 362 Velins Paulus,ProconfuI.
C. Carbo,Papirins Carbo. 363 Appius Maximus Norbanus.
CMemmius Gemellus.
Afcedi us Myrinus &Armenius
Broce*

42g
INDEX NOMIN M ET RERUM.
Brocelius , Proconfulatum
fias arma vertit in Cianos.
Bithynix gefierunt.
318. Philippi auxilio Chun
Nicxnenfes Bithynix primadiu obfeTum capit & delet.
tum obtinuTe videront. 372
ibid. Prufias in obfidione
Nicomedienfes conferre voluHeraclex vulneratus ab ea
erunt.
defiftit. 320. Prufias ab AnJulius Bafliis, revocatus a Ner
tiocho deficit, & paulo poil
vs, defenfus a Piinio & a bfom oritur.
321
Pruat IL loco patris rgnt in
lutus.
C. Plinius Cxcilius, natus a p
Bithynia. 322. cognomine
tre L. Cxcilio, adoptatus ab
Cunegos. ibid. Annibalem
profugum apudl recipit.
avnculo, dicbis Plinius feInter Prufiam & Pergami
cundus.
373
Nicomedia: Nummus dicatus
Regem Eumenem bellum
decatns demonilrat Bithyniortum eft. 323. Philippus
& Pontum efle eandem
Macedo auxilia ad Pruiiam
& unam provinciam. ibid.
mifit. Victus eft ab Eumene
Anicius Maximus, Proconful.
ibid. Flaminius ad Prufiam
P. Servilius Calvus, Proconful.
venit ad depofcendum An
Julius Severus.
374
nibalem. 324. UtgratificaHadrianus Bithyniam caram
retur Flaminio, milites ad
habuit.
domum Annibalis cuftodiendain mifli funt. ibid. Qui
Prw^asurbem obfidens vulneratur, ande portea Clandus
venenun exhaufit. 325. Le
gatos ad Perfeum ut fibi
eftcognominatus. 39. PruApamen fororem in mafias nolens paci confentire
trimonium concdt, qux
fit inimicus Romanis.
55
Prufias Rex Bithynix poil pailli a fratre conceditur. 326.
Prufias mhtit Legatos Ro
trem Zelam ejus regno pomain de pace reconcilianda
titur. 311. Muera mittit
Khodiis terrx motu afflidis.
cum Perico, ibid. Prufias
ipfe Romam venit gratula312. Gallos vincit & caftris
turus Senatui, fe dixit venifpotitur. 313. Armis appetens Byzantinos eis adimit
fe & gratulatum quod Per
iba Gentinmque Reges viMyfix partem. 31. Attalo
ciflent. 327. Prufias eft diSocero adverfus Arlos in
miifus cum variis muneribello focius eft. 317. Apainen
bus. 328. inimicits inter
Philippi filian) ducitinuxoAttalum & Prufiam ortis.
rem. 317. Pace inter Philip330. Prft agros Attali
pum & Atlos inita, Pruvafta-

INDEX NOMINU M ET RERUM.


431
Nicomediam ingreditur. A
vaftavit. 33. Senatus rogat
filio Prufias confugiens ad
Prufiam ne Attalum armis
aram Jovis interfedus eft.
infeftare pergat. ibid. lile
338. Mores, forma?, impericontempta omnia cfacra
um.regnumPruliac.
339
dirumpit. ibid. Nicephorium vailare ccepit, Attalum Prufasi balneum fibi extrui licere petierunt a Trajano.
oppugnavit. 332. Vifto Attalo Pergamum ingrefliis
373
eft. ibid. TeAtat Elaeam Ptomomaur Eunuchus Mithridati fugienti prasbuit equum.
cbfidionem. ibid. Sed a
Sofandro repulfus eft. 333.
121
Spolit templa Diana: Pyhments Rex, amicus PopuloRomano,tenuitPaphlagoApollinis. ibid. Decern Le
niam. 70. Uli reftituta eft.
gatos decreverunt Romani
contra Prufiam. ibid. Voibid.
luntatem Senatus ferio illi Pj/thodoru filia Pithodori, u
xor Polemonis. 227. Succedeclararunt. 334. Attalus
dit in Ponti & Bofphori remagnum exercitum coegit,
& Athameus frater Attali
gnis. 232.NubitciimArclielao. 233. Mors ejur.
239
claiTem adduxit contra Pru
fiam. 334. Tres Legatos Pythodoridis filia Polemonis
& Pythodoridis,eodem no
roifit Senatus, bello finem
mine matris, Cotyi Thracia;
impofuerunt. 335. Prufi
Regi nupta eft. '236. Huic
as filium Nicomedem Ro
Auguftus datThraciam.oc*
main mifit, ut ibi degeret.
eiditur. itid.Ktgimm Thra
335. Menas a Prufia mitticia: adminiilrat.
239
turRomam, oeeifurus fili
um Nicomedem. ibid.Confulit filiis minoribus quo
R
rum unus Prufias didus.336.
Menas & Nicomedes con- DHOEMETALCES
fpirarnnt in Prufiam. ibid.
Thraciam confentiente
250
Auxiliumab Attalopromif- Tibero retinet.
fum Andronico contra Pru Rhescuporis, Auguftus dedit il
li 'Ihraciam. 236. Tiberii
fiam. ibid. Nicomedes bel
uflii aceufatus in Senatu a
lum patri fecit. 337. InBiPythodoride Cotyis uxore
thyniam invailt. Prufias in
arcem Niceae fe inclufit.iW.
damnatur.
237
Mifit Legatos Romam. 338. Rhefcupoii Caligula concedit
partem Arabia;.
251
Nicomedes cum exercitu in

Rhcfcu-

430
INDEX NOMINUM ET RERUM.
Rhefcnpori Caligula concedit
phori Regis nulli reperiunpartem Arabise.
251
tur Nummi. Sub Antonino
regnaTe & Refcyporidis (ili
Rbefiyporis I. Bofphori Regis,
vita ignoratur. 26g. Ex ejus
um fuifl. 274. Tempus regni & mortis incertum. 27?
Nimnnis evincitur fuilTe nepotem Cotyis Armenix Re Romanorutn Senatut colligit
gis. Ex altero Nuinmo filiexercitus e Bithynia,Cappaum fuiiTepotiusCotyis quam
docia, Paphlagonia, GalloIninthimxvus. 269. RgnaGrxcia, in Aua contra Mivit fubHadriano.fed alian
thridatem. 73. Duces exerdo, mcertum eft. 270. Numcituum Romanorum Caflinius Rhefcyporidis explicausManius, Qj_Oppius,Minucius RufusotC.Popilius.
tur.
271
Contra Romanos Cotta &
Rhefcyporis II. port Cotym reLucu llus Duces Rom.
gnat in Bofphoro. 282. Demonftratur alterum eiTe a Roxane i$ &<rti> aforares Mithridatis ; jugulum obtulit
primo, ibid. Videtur poti
Bacchidi.
123
ns fuifle filius Cotyis, quam
Rhcfcyporidis. 282. Ejus fa P. Rutilmj Rufus exulans crudelitatctn vi tavit.
go
cta ignorantur. Quot annos regna veritquxritnr. 283
Nummus ejus explicatur.
284
Rhe/cyporit III. fucceditRhe- CACRIFICIUM Mithrldaicyporidi IL Cujus filius, "^t\s Bel-potenti Jovi. 77. Saquando & quandiu regnavecrificium ejufdem Jovi &
ritrequiritur. 286. Nummi
Neptuno. 101. SacrificiaCyejus explicatio. 287. Numziceuorum.108. Sacrificium
mus alter.
289
Luculli.
133
Rhodii terras motu afflifli. 212. Satrapiam Ponti in regnum a
Rhndobatem fuiflc tilium Ano
Xerxe creatam fuifle Auto
nymi Hiftoria dnott. 12.
res exiftimant.
6
Rhodobatis gefta ignoran 57*'/ Tribunas Plebis, ob
tur. Ambos regnaTe in Pon
violate Legatorum Mithridatisjuracondemnatur. 66
to conjicitur : deRhodobate
nihil habetur,nifi quod Dio Schismas maximus natu filius
genes refert.
12
Pifidx.
24
Rhoemetalces duo fuerunt Re Scriboniut volens ufurpare
ges nomine, tmusThracix,
Bofphorum.occiditur. 226
alter Bofphori. 373. Bof- Seleuchus Antigoni imperium
divi

43t
INDEX NOMINU METRERUM.
186
divifit. 34. Lyiimacho vicio Stemma Mithridatis.
atque occifo Myrenam ad Stemma Regnm Bofphoranorum.
293
Mithridatem reddidit, ibid.
263
Lemnii templa Seleucho ex- Regum Thracix.
trunt. 35. Seleucus irans Stratonice Mithridatis concu
bina.
167
contra Heraclienfes Lega
tos fatidivit. 35. Hercules Statyra foror Mitbridatis ve
neno aflumpta eil
123
appellatur. ibid. Seleucho
mortuoAntiochusSoterejus Sylla Alia obvenit td bellum
Mithridaticum. 79.351.Opfilius ei iicceflt.
ibid.
pugnat Archelaura. 85. 35.
Seleuchus in Macedoniam in*
fa'tuit, a Seleucho Cerauno
Petit naves a Riedis, ibid.
occifus ert. 302. Antiochus
Capit Athenas Piramm
Soter ejus filius imperare
obfidet. 86. Sylh in Boeticpit. ibid. Rex Syria:. 304
am exercitum du:it,eum feSeleuchus Ceraunus contra
quitur Dorilaus. 89. Sylla
Attalum belligerens moriLegatus in Cappadociam
mittitur ad Aricbarzanem.
tur.
312
Sertariur,Mithridates offert il89. Sylla &Mitlridates de
f>ace alloquuntur. 96. Sylli auxilium ad affirmandam
a Nicomedem ii BithvniAfiam. 99. Oblatis & petitis Legatorum afientitur.
am & in Cappadociam Ariobarzanem redirit.
95.
ibid. Aliquot urbes Roma
MoriSyllae. 98. Sylla miir
norum cepit.
101
Sextiliut Legatus miflus con
fus contra Mithricatem. 35t.
tra Tigranem. 133. Arabes
Sylla vincit Archdaum, puopprimit. 134. vincit Tigra
gnat ad Orchomaium. 90.
nem.
ibid.
351. Boetiam dirpuit. 91.
Socrater cognomine Chrejfui%
Afiam fortitur.
344
major natus Senatus fratrem
conflituit Regem Bithvnia;.
71.346
Socrates filius Nicomedisin- PAXILES & Hpmocratet
terficit patrem. 344. Bithy- * Duces in Paphlagonia. 101
ni regno eum pellunt. 346 Templum Beliona cenditnm in
Statua ebrnea in honorem
Alia.
364
Nicomedis in Templo O- Terra motui horrMit inBithylympii collocata.
308
nia.
386
Stemma Regum Bithyniat. 356 Tetradrachmali NummitxpVicatio.
53
Thea-

432
INDEX NOMINUM ET RERUM.
Theatrum ad ludos & fpecla- Triariur urbes recipit
151
cula ufus conftruxerat Ti Triumphut Luculli ob vicloriam.
178
gra ns.
340
M.Mimiius Thermui, Prae Triumphus Pompei ob victotor, a Sylla in Afiam railus,
riam.
180
ut Murenas fuccederet. 553 Tropbattt Casfarisin BofphoThyus Dviiaftes Paphlagoniae,
ro.
203
clam Begem interficere vo- Tijfaphernet Dux , per quem
luit. 2;. Sed defertus vivufMithridates Artaxerxi reconciliatuseft. 15 Fami liaque castus, cum uxore &
liberis ad Regem ducbs.
ris erat, fidei caula, Mithri
ibid.
datis.
16
'Migrants gner Mithridatis,
V
Cappalociam invait. 99.
Multo; Cappadocas abduxit in Axncniam. ibid. Ar- y1PHARES, Mithridatis firaenia regni diadema fibi -** lius, a patre interfecTtis,
impofiit & oppidum a fe
pietatem negligens.
167
denomnavit. ibid. Recufat "Xerxes regnavit 29. aniu's ia
coufugentcm Mithridatem
apud k recipere. 123. Aiitiochian rediit. 127. Reu
fat Ronanis tradere Mithri' datem. ibid. Mithridates
& Tiganes colloquuntur.
132. Ontra Lucullum mittit Mrthrobarzanem. 133.
Sequitir Murena Se fugit.
134. Citri reliquo exercitu
contraLucuHum progreditnr. 13. Varias pugna;. 136.
137. Diadema fertnrLucullo. 138 Recipere Mithrida
tem recufat. 163. Tigranes
vincit filiuin rebellein,
navcula fervat ad triumphum Pompei.
165
Tigranes junior Mithridatis
nepos, a patre vitus & ad
Phrahatem fugit
154

''TELAS, Nicomedis pairis


*-* morte, ex Armenia in Bithyniam redit. 309. Fra*tres in Bifhynia bellum agunt. ibid. Zelas in Gallos
irrumpir. ConditZelamnrbeininCappadocia. 310 In
fidas adortus a Gallo - Gra:cis occifuset.
ibid.
Zarbienu, una cum uxore &
liberis a Tigrane necatus
eft.
, 128
Zenobiut bpais Chium venditis in Pontum praducit juflu
Mithridatis. 87. Zenobium in carcerem trufum, Ephefi necarunt.
88
Zem Polemouis & Pythodoridii

INDEX OMINUM ET RERUM.


433
dis filius minor, Armenias
curatorcm & ' principem
majoris Rex elcdus eft. 235.
fibi eligunt. ibid- Zip
250
tes excurfat agros HeraZiptts Rex Bithynia: , poil
clieniium , ejus exercitus
mortem Bije habenasiiceprofligatur. ibid. Bithynii
pit. 301. Ptoiemeo obfiPatroclo infidiantnr, & una
dio Arfacena: & Chalcecum exercitus interneciodoniae. ibid. Duces Lifine caeditur. 305. Superior
fatus Antiocho Seleucho.
machi a finibus Bithynias
ibid. Urbem confit Ziprepellit.
tem. ibid. Regnavit 47. anZiptes viduam Dionyfii in
uxoremduxit. 301. Oppunos,
ibid.
gnatus a Lifimacho, eum Ziptes NicomedisFrater vinrepellit & pacem pofcere
est Heraclienfes, & poftea
cogit. 302. Heraclienis
ab iis fugatur.
* 30

Pars IL

IN*

INDEX
GEOGRAPHICA

ACH A I A, Peloponnefi
regio, inter Corinthutn
& Patros, finui expolita.
83- 312
Abydena five Atisba.
313
Abydut,\\rbs Afi.
318
Aarianopolit, urbs Thraciae.
380
Mgypti Populi.
3.20.62.
, Achaiae regio.
85
Alexandria Troat, urbs Phry
gian
312
Alexandria, urbs jEgypti, opus
Alexandri Magni. 62. 239
Alpet Cottia in Provin. reda
dla:.
242
Amaftrity urbs Paphlagonias.
72- 347
Amit,\\tbs Paphlagonix marit.
46
Ancyra, urbs Galatias prima
ria.
307
Aorfit apud Scythas.
256

Apatnea Bithynia, a rnatre


Apama numinata. in. 319
Arabia Petraa.
253
Aacus,urbs Bithyni, ab Aftaco nominata.
297. 301
Attalici Populi, regio Achaiae.
307
Armenia minor, Afia :
67
Artaxata,urbs Armenix. 236
Ajpungitaniy Populi Bofphori.
227
Atbenienfit, Populi Gracia:. 3.
ig
Aa, una ex quatuor mundi
partibus.
20. 99
Ax, urbs Phoenicia?.
24

DACTRIANT, Populi Afiar,


" inter Ariam.
301
Betia, regio Siracufa;. 83- 91.
Bebricia five Bithynia, regio
Afia: minoris, varus nominibus illuilrata.
295. 387
Bitby-

INDEX GEOGRAPHICUS.
43s
ithyia, fluvius Thraciae. 296 Crejfii, urbs Paphlagoniac. 31O
Bithynia, vide Bebricia.
Cyclades t Infulas maris iEgaei.
Borani, vide Bo/pborani.
84
Bofpborani,bS\& Populi. 291 Cyzicena, Afix urbs.
104
Bizantini, Populi Thracix. Cynocephal, montes Thefl35
318.

ABIRA, urbs Afix minoris


V-* in confinis Lyciae med.
121
Cakedon, urbs Bithynias. 35.
84. 102. 297. 384.
Cappadocia, regio Afia; minoris.
4. 36. 98.
Car.regio Afix minoris. 20.
Cataonia,mbs Cilicias.
23
Cartbaginen/t,Pop\iliAffrkx.
,
56
Caucafus, mons in Septentrionali parte, Indiam dirmeos
a Scythia.
247
Cherfonefitr, Syria: peninfula.
3'8
Cium, urbs, a Gio nominara
- Bithynia,?hr\g\x.
31. 382
nfula maris#gaei. 88
Cbronea inBoetia.
83
Cbryfopolif, pagus in Bithynia.
297
Cilicia, urbs Regia Alia; mino
ris inter Pamphyliam & Syriam.
24. 70
Colchit, regio Alias ad oram
maris Euxini Orientalen).
66
Celophonii, Populi Ionias. 88
Cratf, Infula maris Medit. 59

T\ A S Y L 1 T E, Acatia laeus.
107
Dindymuf , nions Traodis.
,
108
E
DLA, urbs /Eolidis marit.
333
Eleui, oppidum Atticae maritimum.
85
Erythraa , urbs Ionise mark,
84
TLubcea, Infula max. Egaei
maris.
84
F
UL A VIOPOLIT Bithynias Populi.
ag
G
A L A T I A , regio Alias
min. qua: & Gallo-Gra:cia.
45. 73. 97. 307
Galli, Europ. Populi.
307
Scordifei.
326
Gno, Populi Graeci.
59
Gor^/)w,urbsBofphori. 227
a
Gra-

43
INDEX GEOGRAPHICUS.
Granicuftumea Bithyniae. 29 Leontocephalei , Trifia: caflellum.
76.350'
H
Limnui, Infula inter Cambnam & Hiberniam.
m
TJTALYS , flumen Lidiae feu Luca, ci vitas Tufciac.
363
Paphhgonisc.
45.96 Lycur, fluvius Phoenicia;.
4
Heraclea Pontica, urbs Afiae. Lydia,rcg. Afiae min. inter Io36. 113 302. 360
niam & Phrygiam min.
Helejponti regnum Afiae min.
20
111.312 Lyperutmom Bithyniae, 303
Hieren, locus Bithyniae.
314
Hijpania, Europas regio. 114
M
I
TDUMM, Populi terra; Edorn reg. Paleftinae.
217
llicnfis, Populi Phrygiae. 312.
315
lUyri Populi, regio in ora ma
ris Adriatici.
327
lonia , reg. Afiae min. marit.
22
Ifihmusy Peninfula adMaeotidem.
209
Juliopolir, urbs Bithyniae. 384

TT" PHOESTIADA urbs.


XV
35

VfACEDONIA, reg. Europa; ampia inter loniam


& ^Egxum mare.
302
Malea, tenens Eubaca.
8l
Maonia, regio Afia;.
109
Mariandini, Populi Afiae. 296
Maet regio.
109
Megahpolitidef, Populi Arcadiae.
233
Megarenjes , Populi Syria;
297
Meottt, palus Egypti.
209
Mylea, id eft, dum , abuxore
Apamea denominat.
319
Myrina , urbs iEolidis marit.
35
My7flM,urbsinAfia.
77

N
""^ICJEA, urbs Bithynia:. 378
in. 382
T ACEDEMONI, Populi Nicemedia, urbs Bithyniae.
*~* Graxi.
20.84
378- 3&
Lamptaca, urbs in Hellefpon- Ny/a, India Urbs.
227
to.
100
Ltmnot, Infula maris jEgei.
34
L

INDEX GEOGRAPHICUS.
437
R
P
HODII, Populi Grseci. 44.
pANDA,amnis.
256 Roma,mbs Italiae.
233
* Paphlagonia, Galatix pars,
21.67.310.
S
Panthapa,Bofyhori Cimme- A L A M I S, nrbs Grxcix,
rii uros.
203 V Attbida nominatur,
7
Perfa, Populi Alise.
4.7 Samothracia, Infula maris Pcrinthui, urbs Syrix.
ni
gxi , Thracix adjacens.
Pejfmuni,mbbGfox inPhry122
gia magna.
307 Samarita Populi
217
Philippoi, urbs Macedonia. Sangarim , fluvius Afise per
216
Phrygiam Bifhyniamque in
Phrigia, regio Alias minoris.
Pontum illabens.
350
20 Sciathus, Infula maris
Phanagcria, urbs Afx, contra
33.
Theodoliam.
227 Sciroboa, mons in confinio
Phafii, fluvius Scythix.
41
Ponti
340
Philadelphi,Populi Cxlefyrix. Scytha, Populi Afix.
66
379 ^ urbs Hellefponti.
21
Pitanis, urbs $k>lidisinAfia. Sinops, urbs Paphlagonix. 23.
;
3?1
^
44
Ponus, Polemoniacus nomi- Soza,mos Dandaricx.
256
natnr a Polemone ; in Pro- Siraci, ad Caucafum Populi.
vinciam redada.
242
256
Pontica Gem, ad Septentrio- Stratonix, urbs Afix.
57
nem jacens.
. .
Priafpa, Mediae regionis urbs.
T
225
Prua,mbs Afix.
m. 359 *"pANAlS, fluvius Sarm.
Prufei, Bithynis Populi. ibid. * Europ. maximus, illam
Pyraui, five Pir&ut, portus
ab Afia diflerminans. 227
Athenarum.
85 Taurus, mons Arabias. 24.42
34
Temifenfei, ltali, qui evaferuntexAfia.
81
QUADI, Germanise Populi. 7i7m,oppidum Ponti.
48

333 Tenedos , oppidum iu mare


Egxo.
112
Ttcio

INDEX GEOGRAPHICUS.
438
TeSlofiger , Toliflobo- Traits , urbs Lydia: inter Ma{i, Toliftobrogi, fcilicet Galgnefiam & Maeandrum flui,qui urbes condiderunt in
men.
227
Galatia, feu Gallo-Grxcia. Trapezut , urbs juxta Pout.
Eux. Synopenfium colonia.
307
Theudoa , urbs Panticapaei,
67
203 Troadci, Gracias Populi .
Tirada, reg. Europa;, inter
312.
Miiam & Macedonian). TyathirOtUrbs marit.
333
219
18
Tbebani Populi Mgypti.
Tibareni Populi Cappadoc.
123
Tigranocerta, urbs Armenia:
maj. ad Nicephorium flumen.
133
Timonitidei, Cappadociac. 357
Tium, urbs condita a Gallis.
305

1 J S P E S , urbs prope Si*** reos.


256
Z
"VATHES, fluvius.
16
^Zela, urbs Pond.
208
Zeles, urbs Hilpaniae ad Ereturn.
233

FINIS.

t?K

(b
-~

MNn

Anda mungkin juga menyukai