Anda di halaman 1dari 46

11/03/2014

Direito Tributrio
EMAIL:
professorericoteixeira@gmail.com
http://www.facebook.com/
professorericoteixeira
http://www.facebook.com/
teixeiraerico (pessoal)
Twitter: @TeixeiraErico

Direito Tributrio
IMPOSTO DE RENDA
CONSTITUIO E DISPOSITIVOS
LEGAIS
Art. 153, inciso III, e
2, da CRFB/1988;
Art. 43 a 45 do CTN;
Leis 7.713/88; 9.250/95,

Direito Tributrio
dentre outras (IRPF)
Leis 8.981/95 e 9.430/96,
dentre outras (IRPJ);
Decreto n. 3.000/99
(IRPF e IRPJ).

11/03/2014

Direito Tributrio
IMPOSTO DE RENDA
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
COMPETNCIA TRIBUTRIA
Art. 153. Compete Unio
instituir impostos sobre:
III - renda e proventos
de qualquer natureza;

Direito Tributrio
incidente na fonte, sobre
rendimentos pagos, a qualquer
ttulo, por eles, suas autarquias
e
pelas
fundaes
que
institurem e mantiverem.

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
REPARTIO DE RECEITAS
Art. 157. Pertencem aos Estados e
ao DF:
I - o produto da arrecadao
do imposto da Unio sobre
renda e proventos de qualquer
natureza,

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
REPARTIO DE RECEITAS
SMULA 447. Os Estados e o
Distrito Federal so partes
legtimas na ao de restituio
de imposto de renda retido na
fonte proposta por seus
servidores.

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

REPARTIO DE RECEITAS Art. 159


da CRFB/88

Art. 159. A Unio entregar (48%):

(1) Fundo de Participao dos Estados e


do DF;
(2) Fundo de Participao dos
Municpios;
(3) Fundo de Incentivo ao
Setor Produtivo do Norte, Nordeste e
Centro-Oeste

I - do produto da arrecadao dos


impostos sobre renda e
proventos de qualquer natureza
e
sobre
produtos
industrializados quarenta e oito
por cento na seguinte forma:

Direito Tributrio
(1) Fundo de Participao dos
Estados e do DF;
21,5% - FPE e do DF (art. 159, I, a)
Art. 159, I, a) vinte e um inteiros e
cinco dcimos por cento ao Fundo
de Participao dos Estados e do
Distrito Federal;

Direito Tributrio
(2) Fundo de Participao dos
Municpios
22,5% FPM (art. 159, I, b) e 1%
FPM (art. 159, I, d)
Art. 159, I, b) vinte e dois inteiros
e cinco dcimos por cento ao
Fundo de Participao dos
Municpios;

11/03/2014

Direito Tributrio
(2) Fundo de Participao dos
Municpios
22,5% FPM (art. 159, I, b) e 1% FPM
(art. 159, I, d)
Art. 159, I, d) um por cento ao
Fundo
de
Participao
dos
Municpios, que ser entregue no
primeiro decndio do ms de
dezembro de cada ano;

Direito Tributrio
c) trs por cento, para aplicao
em programas de financiamento
ao setor produtivo das Regies
Norte, Nordeste e Centro-Oeste,
atravs de suas Instituies
financeiras de carter regional, de
acordo com os planos regionais de
desenvolvimento,

Direito Tributrio
(3) Fundo de Incentivo ao Setor
Produtivo do Norte,
Nordeste e Centro-Oeste;

Direito Tributrio
atravs de suas Instituies
financeiras de carter regional, de
acordo com os planos regionais de
desenvolvimento, ficando
assegurada ao semi-rido do
Nordeste a metade dos recursos
destinados Regio, na forma
que a lei estabelecer;

11/03/2014

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
O 1, do art. 150, da CRFB/88,
estabelece exceo ao princpio da
anterioridade nonagesimal (art. 150,
III, c). O IR se sujeita anterioridade
do exerccio financeiro, mas no
observa a anterioridade nonagesimal
mnima, estabelecida pela EC 42/03.

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
- A generalidade diz respeito
sujeio passiva ao tributo.
Significa que o imposto deve
abranger todos os contribuintes
que pratiquem o fato descrito
na hiptese de incidncia do
tributo.

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
- O 2, do art. 150, da CRBF/88, por
sua vez, estabelece que o imposto
sobre a renda e proventos:
I ser informado pelos critrios da
GENERALIDADE,
da
UNIVERSALIDADE
e
da
PROGRESSIVIDADE na forma da lei.

Direito Tributrio
ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
- A universalidade diz respeito
extenso da base de clculo,
que deve abranger quaisquer
rendas e proventos auferidos
pelo contribuinte;

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

ABORDAGEM CONSTITUCIONAL
- A progressividade representa
variao de alquota medida
que h aumento da base de
clculo, de forma que quanto
maior a base de clculo, maior
dever ser a alquota aplicvel

Direito Tributrio
At 1.710,78 De 1.710,79 at 2.563,91 - 7,5
De 2.563,92 at 3.418,59 - 15,0
De 3.418,60 at 4.271,59 - 22,5
Acima de 4.271,59 - 27,5

Ex: Tabelas Progressivas para o


clculo mensal do Imposto sobre
a Renda da Pessoa Fsica para o
exerccio de 2014, ano-calendrio
de 2013.

Direito Tributrio
Prova: ESAF - 2004 PFN.
( ) O imposto sobre renda e
proventos de qualquer natureza
sujeita-se aos princpios da
generalidade, uniformidade e
progressividade.

11/03/2014

Direito Tributrio
C) CRITRIO MATERIAL
Conceito constitucional de renda:
- A Constituio delimita o mbito
da tributao;

Direito Tributrio
- Est superada a CONCEPO
LEGALISTA de que o conceito
de renda deve ser livremente
definido pela lei ordinria
instituidora do imposto.

Direito Tributrio

Direito Tributrio

CDIGO TRIBUTRIO NACIONAL

CDIGO TRIBUTRIO NACIONAL

Art.
43.
O
imposto,
de
competncia da Unio, sobre a
renda e proventos de qualquer
natureza tem como fato gerador a
aquisio da disponibilidade
econmica ou jurdica:

I de renda, assim entendido


o produto do capital, do trabalho
ou da combinao de ambos;

11/03/2014

Direito Tributrio
II de proventos de qualquer
natureza, assim entendidos os
acrscimos patrimoniais no
compreendidos no inciso anterior.

Direito Tributrio
PROVENTOS DE QUALQUER
NATUREZA - so definidos por
excluso, compreendendo todos
os acrscimos patrimoniais no
enquadrveis no conceito legal de
renda.

Direito Tributrio
O conceito de RENDA compreende o
produto do capital (como os
rendimentos obtidos com uma
aplicao financeira), do trabalho
(como o salrio e as remuneraes
por servios prestados) ou da
combinao de ambos (como o prlabore recebido pelos scios de uma
sociedade);

Direito Tributrio
ACRSCIMO PATRIMONIAL
RIQUEZA NOVA
STJ: 4. In casu, a referida verba
tinha
a
peculiaridade
de
complementar a indenizao
prevista no art. 7, I, da Carta
Maior - esta sim de natureza
eminentemente indenizatria,

11/03/2014

Direito Tributrio
que no d azo a qualquer
acrscimo patrimonial ou gerao
de renda, posto no ensejar
riqueza nova disponvel, mas
reparaes, em pecnia, por
perdas de direitos.
(AgRg no REsp 833527/DF)

Direito Tributrio
II De acordo com a constituio,
renda e proventos de qualquer
natureza devem representar
ganhos ou riquezas novas, de
forma a atender o princpio da
capacidade contributiva.

Direito Tributrio
MPF 23 CONCURSO. 1) dentre as
proposies abaixo, algumas so
falsas e, outras, verdadeiras: I O
legislador infraconstitucional no
possui total liberdade para definir
renda e proventos de qualquer
natureza, para fins de tributao por
meio do Imposto Sobre a Renda.

Direito Tributrio
Receita ou rendimento: Receita
palavra com sentido bem mais
largo que o de renda ou
proventos, enfim, que o de
acrscimo
patrimonial,
pois
receita qualquer quantia
recebida.

11/03/2014

Direito Tributrio
De fato, receita vem do latim
recepta,
significando
coisas
recebidas. Assim, no considera
as sadas, as despesas. (Leandro
Paulsen,
Impostos Federais, Estaduais
e Municipais, pgina 55/56)

Direito Tributrio
A disponibilidade jurdica de
renda e de proventos o direito
de usar, por qualquer forma, da
renda
ou
dos
proventos
definitivamente constitudos na
forma legal aplicvel.

Direito Tributrio
Disponibilidade jurdica:
(1) simples crdito do valor que
vem a acrescer o patrimnio, do
qual o contribuinte passa a dispor
juridicamente (Hugo de Brito
Machado);

Direito Tributrio
Rubens Gomes de Sousa: A
disponibilidade jurdica (noo
especfica
correspondente

genrica de titulus adquirendi)


verifica-se quando o titular do
acrscimo
patrimonial
que
configura renda,

10

11/03/2014

Direito Tributrio
sem o ter ainda em mos
separadamente da sua fonte
produtora
e
fisicamente
disponvel, entretanto j possui
um ttulo jurdico apto a habilitlo a obter a disponibilidade
econmica

Direito Tributrio
- Disponibilidade jurdica:
(2)
Renda
adquirida
em
conformidade com o Direito
(lcita); quando o adquirente
possui a titularidade jurdica da
renda ou dos proventos que
acrescem o seu patrimnio
(Ricardo Mariz de Oliveira);

Direito Tributrio
(Pareceres 1 Imposto de Renda,
Ed. Resenha Tributria, So Paulo,
1975, p. 248).

Direito Tributrio
Disponibilidade econmica:
(1)
Qualquer
acrscimo
patrimonial passvel de avaliao
econmica:

11

11/03/2014

Direito Tributrio
"Para que haja a disponibilidade
econmica,
basta
que
o
patrimnio
resulte
economicamente acrescido por
um direito, ou por um elemento
material, identificvel como renda
ou como proventos de qualquer
natureza.

Direito Tributrio
O que importa que possam ser
economicamente avaliados e,
efetivamente,
acresam
ao
patrimnio.

Direito Tributrio
- Disponibilidade econmica:
No importa que o direito ainda
no seja exigvel
(um ttulo de crdito ainda no
vencido), ou que o crdito seja de
difcil e duvidosa liquidao
(contas a receber).

Direito Tributrio
(Zuudi Sakakihara In "Cdigo
Tributrio Nacional Comentado",
coordenador Vladimir Passos de
Freitas, Ed. RT, p. 133).

12

11/03/2014

Direito Tributrio
- Disponibilidade econmica
(2) independe da licitude da
fonte;

Direito Tributrio
no momento em que efetivado
o
depsito,
embora
anteriormente ao levantamento,
o perito judicial j detm
disponibilidade jurdica da renda,

Direito Tributrio
- Disponibilidade jurdica
disponibilidade econmica:

sem

Se o fato gerador do imposto de


renda a disponibilidade
econmica ou jurdica decorrente
do acrscimo patrimonial,

Direito Tributrio
- Disponibilidade financeira
Pressupe a existncia fsica dos
recursos financeiros em caixa.

13

11/03/2014

Direito Tributrio
Circunstncia a autorizar a
reteno do referido tributo.
Precedente da 2 Turma REsp n.
143.082-SP, Rel. Min. Castro
Meira, DJ de 25/10/2004.

Direito Tributrio
Art. 43, 1 e 2 do CTN;
1. A incidncia do imposto
independe da denominao da
receita ou do rendimento, da
localizao, condio jurdica ou
nacionalidade da fonte, da origem
e da forma de percepo
(Pargrafo includo pela LC n. 104,
de 10.1.2001)

Direito Tributrio
E) CRITRIO ESPACIAL
- O imposto incidente sobre a renda e
proventos de qualquer natureza
alcana fatos ocorridos no apenas
no territrio nacional como fora
dele. A extraterritorialidade do IR
decorre da aplicao do princpio
da universalidade

Direito Tributrio
Prova: MPF 23 CONCURSO. III
O CTN, no 1 do art. 43 ao
estatuir que a incidncia do
imposto
independe
da
denominao da receita ou
rendimento,
da
localizao,
condio
jurdica
ou
nacionalidade da fonte, da origem

14

11/03/2014

Direito Tributrio
e da forma de percepo, alargou
o conceito de renda e o de
proventos de qualquer natureza,
de modo a permitir que o
legislador ordinrio altere, para
mais, o mbito de abrangncia da
exao.

Direito Tributrio
Lei n. 9.249/95
Art. 25. Os lucros, rendimentos e
ganhos de capital auferidos no exterior
sero computados na determinao do
lucro real das pessoas jurdicas
correspondente ao balano levantado
em 31 de dezembro de cada ano. (Vide
Medida Provisria n 2158-35, de
2001)

Direito Tributrio
- Art. 43, 1 e 2 do CTN;
2. Na hiptese de receita ou de
rendimento oriundos do exterior, a
lei estabelecer as condies e o
momento em que se dar sua
disponibilidade, para fins de
incidncia do imposto referido
neste artigo. (Pargrafo includo
pela LC n. 104, de 10.1.2001)

Direito Tributrio
MP 2158-35: Art. 74. Para fim de
determinao da base de clculo
do imposto de renda e da CSLL,
nos termos do art. 25 da Lei no
9.249, de 26 de dezembro de
1995, e do art. 21 desta Medida
Provisria,

15

11/03/2014

Direito Tributrio
os lucros auferidos por controlada
ou coligada no exterior sero
considerados
disponibilizados
para a controladora ou coligada
no Brasil na data do balano no
qual tiverem sido apurados, na
forma do regulamento.

Direito Tributrio
STF: INF. 296, 373, 442, 485 e 636
ADI 2588/DF
ELLEN GRACIE: PROCEDENTE EM
PARTE (inconstitucionalidade da
expresso ou coligada

Direito Tributrio
Pargrafo nico. Os lucros apurados
por controlada ou coligada no
exterior at 31 de dezembro de
2001
sero
considerados
disponibilizados em 31 de dezembro
de 2002, salvo se ocorrida, antes
desta data, qualquer das hipteses
de disponibilizao previstas na
legislao em vigor.

Direito Tributrio
MARCO AURLIO: PROCEDENTE
SEPLVEDA
PERTENCE:
PROCEDENTE
RICARDO
LEWANDOWISKI:
PROCEDENTE
CELSO DE MELLO PROCEDENTE

16

11/03/2014

Direito Tributrio
NELSON JOBIM: IMPROCEDENTE
EROS GRAU: IMPROCEDENTE
AYRES BRITTO: IMPROCEDENTE
CEZAR PELUSO: IMPROCEDENTE

Direito Tributrio
pargrafo nico da Medida
Provisria
2.158-35/01,
cujo
resumo
foi
veiculado
nos
informativos 700 e 701 da referida
corte.

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
ABRIL 2013
IR E CSLL: LUCROS ORIUNDOS DO
EXTERIOR
No dia 10 de abril, o Plenrio de
STF concluiu o julgamento de trs
processos em que se discutia a
constitucionalidade do artigo 74 e

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
ABRIL 2013
i) a ADI 2.588, movida pela CNI;
(ii) o RE 611.586, com repercusso
geral, em que era recorrente a
Coamo Agroindustrial Cooperativa
e recorrida a Unio Federal; e (iii)
o RE 541.090,

17

11/03/2014

Direito Tributrio
sem repercusso geral, em que
era recorrente a Unio e recorrida
a
Empresa
Brasileira
de
Compressores S/A - Embraco.

Direito Tributrio
Em seu entendimento, a violao
do artigo 43 do Cdigo Tributrio
Nacional, que exige a aquisio
efetiva
da
disponibilidade
econmica ou jurdica da renda
como condio sine qua non para
a tributao pelo imposto de
renda,

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
ADI 2.588, proposta em dezembro de
2001, tinha como relatora a ministra
Ellen Gracie, que proferiu seu voto no
sentido de julgar parcialmente
procedente a ao, por reconhecer
uma inconstitucionalidade parcial na
disposio legal impugnada

Direito Tributrio
apenas ocorreria nos casos de
sociedades coligadas no exterior,
isto , apenas nos casos de
sociedades em que a scia
brasileira tem uma influncia
significativa (artigo 243, pargrafo
1o da Lei 6.404/76)[1], mas no
detm o poder de controle.

18

11/03/2014

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
Na sequncia do julgamento,
foram sendo proferidos os votos
dos
demais
ministros,
posicionando-se
ora
pela
constitucionalidade, ora pela
inconstitucionalidade total da
disposio:

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
Ricardo
Lewandowski
(inconstitucionalidade

25/10/2007),
Eros
Grau
(constitucionalidade

25/10/2007),
Ayres
Britto
(constitucionalidade - 17/8/2011)

Direito Tributrio
Nelson Jobim (constitucionalidade
9/12/2004), Marco Aurlio
(inconstitucionalidade

28/9/2006), Seplveda Pertence


(inconstitucionalidade

28/9/2006),

Direito Tributrio
e
Cezar
Peluso
(constitucionalidade

17/8/2011). Aps o voto do


ministro Peluso, o julgamento foi
suspenso para colher o voto
faltante do ministro Joaquim
Barbosa.

19

11/03/2014

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
O resultava apontava, assim, para
um empate no que concerne
inconstitucionalidade total do
dispositivo 4 a 4 e, quando
somado o voto de procedncia
parcial da ministra Ellen Gracie,

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
Ministro Joaquim Barbosa: o regime
de tributao do artigo 74 da MP
2.158-35/01 consagra fico de
disponibilidade de renda. Afirmou
que o dia 31 de dezembro de cada
ano eleito pela disposio
impugnada como fato gerador da
tributao

Direito Tributrio
uma maioria de votos (5 a 4) a
favor da constitucionalidade da
disposio no que concerne s
controladas
e
da
inconstitucionalidade no que
concerne s coligadas.

Direito Tributrio
nada significa para o acionista
brasileiro em termos de aquisio
da disponibilidade econmica ou
jurdica sobre o lucro da
controlada ou coligada.

20

11/03/2014

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
Considerou
constitucional
a
tributao
dos
lucros
de
controladas e coligadas no
exterior,
no
momento
da
apurao em balano, apenas nos
casos de sociedades domiciliadas

Direito Tributrio

Direito Tributrio
em

pases de
tributao
favorecida, ou seja, pases
desprovidos
de
controles
societrios e fiscais adequados,
normalmente conhecidos como
parasos fiscais.

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

A distino proposta assenta no


critrio do local de domiclio da
pessoa jurdica investida. Seja ela
controlada, seja ela coligada, a
norma ser constitucional sempre
que o local de domiclio da
investida for um paraso fiscal

e ser inconstitucional se o local


de domiclio for um pas que no
seja assim considerado.

21

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

O ministro Joaquim Barbosa adotou


uma distino que existe no Direito
Comparado, que consagra regimes
excepcionais
de
tributao
automtica de lucros, aplicveis
exclusivamente a investimentos em
parasos fiscais.

Resultado ADI 2.588: Deciso:


Prosseguindo no julgamento, o
Tribunal, por maioria, julgou
parcialmente procedente a ao
para, com eficcia erga omnes e
efeito vinculante,

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

conferir interpretao conforme,


no sentido de que o artigo 74 da
MP n 2.158-35/2001 no se
aplica s empresas "coligadas"
localizadas em pases sem
tributao
favorecida
(no
"parasos fiscais"),

e que o referido dispositivo se


aplica s empresas "controladas"
localizadas
em
pases
de
tributao
favorecida
ou
desprovidos
de
controles
societrios e fiscais adequados

22

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

("parasos fiscais", assim definidos


em lei), vencidos os Ministros
Marco
Aurlio,
Seplveda
Pertence, Ricardo Lewandowski e
Celso de Mello

O Tribunal deliberou pela no


aplicabilidade
retroativa
do
pargrafo nico do artigo 74 da
MP n 2.158-35/2001. Votou o
Presidente, Ministro Joaquim
Barbosa, que lavrar o acrdo.

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

No participaram da votao os
Ministros Teori Zavascki, Rosa
Weber, Luiz Fux, Dias Toffoli e
Crmen Lcia, por sucederem a
ministros que votaram em
assentadas anteriores

A soluo adotada pode ser assim


sintetizada:
(i) Coligadas em pases normais
(no
parasos
fiscais)

inconstitucional;
(ii) Coligadas em parasos fiscais
no h deciso;

23

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

iii) Controladas em pases normais


(no parasos fiscais) no h
deciso;
(iv) Controladas em parasos
fiscais constitucional.

Voto Ellen Gracie - aquisio da


disponibilidade sobre a renda
consistente no lucro da sociedade
estrangeira no caso de sociedades
controladas, mas no a considera
existir no que concerne s
coligadas.

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

Joaquim
Barbosa:
no
h
aquisio de disponibilidade
sobre o lucro das investidas; a
norma inconstitucional, mas
deve ser preservada e da a
interpretao

conforme a Constituio para


permitir que a administrao
tributria prossiga aplicando-a
para
as
hipteses
de
investimentos em parasos fiscais
que provocam eroso nas bases
tributrias nacionais.

24

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

RE 611.586 (repercusso geral):


como antes se proclamou o
resultado da ADI 2.588 com
efeitos vinculantes, o julgamento
do RE 611.586 acabou sendo uma
transposio do resultado da ADI.

Os ministros negaram provimento


ao recurso por se tratar de uma
sociedade controlada em paraso
fiscal.

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

No processo seguinte (RE 541.090),


como no havia repercusso geral
decretada, a soluo adotada por
maioria (5 a 4) foi o reconhecimento
da constitucionalidade da norma
com base no voto-contbil do
ministro Nelson Jobim, limitando-se
ao caso concreto

Registrou-se cuidar de empresas


controladas fora de paraso
fiscal.

25

11/03/2014

Direito Tributrio

Direito Tributrio

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF

Por fim, deliberou-se que os autos


retornassem origem para que
houvesse pronunciamento acerca
de
eventual
vedao
de
bitributao baseada em tratados
internacionais.

Considerou-se que a temtica,


embora suscitada, no teria sido
debatida na origem, que decidira
apenas
quanto

inconstitucionalidade
de
lei,
questo prejudicial em relao
aos tratados.

Direito Tributrio
INFORMATIVOS 700 A 701 DO STF
O Governo Federal, para
compatibilizar a legislao ao
entendimento do STF, editou a
MP 627/14, que regulamentou
novamente a questo e concedeu
um parcelamento especial para os
dbitos anteriores:

Direito Tributrio
CRITRIO TEMPORAL
Existe discusso acadmica e
jurisprudencial acerca da natureza
do fato gerador do imposto
incidente sobre a renda.

26

11/03/2014

Direito Tributrio
Smula 584 do Supremo Tribunal
Federal: Ao imposto de renda
calculado sobre os rendimentos
do ano-base, aplica-se a lei
vigente no exerccio financeiro em
que deve ser apresentada a
declarao

Direito Tributrio
Cespe TRF - 4 REGIO - 2009 Dadas as assertivas abaixo, assinalar
a alternativa correta. O termo
complexivo, utilizado em relao
ao imposto de renda, guarda
pertinncia com a complexidade do
ato administrativo, que, na espcie
tributria, fica a depender de mais
de uma esfera decisria.

Direito Tributrio
Inf. 111 e 419 do STF
RE 183130/PR: Carlos Velloso,
Joaquim Barbosa / Nelson Jobim,
Eros Grau e Menezes Direito.
Conclusos ao Min. Peluso

Direito Tributrio
F) ASPECTO PESSOAL
SUJEITO ATIVO
- Sujeito ativo do imposto sobre a
renda a prpria UNIO,
cabendo a administrao do
imposto Secretaria da Receita
Federal;

27

11/03/2014

Direito Tributrio
F) ASPECTO PESSOAL
- CTN: Art. 45. Contribuinte do
imposto

o
titular
da
disponibilidade a que se refere o
artigo 43, sem prejuzo de atribuir a
lei essa condio ao possuidor, a
qualquer ttulo dos bens produtores
de renda ou dos proventos
tributveis.

Direito Tributrio
PESSOA FSICA CONTRIBUINTE
- So contribuintes do IRPF as
pessoas fsicas residentes ou
domiciliadas no Brasil, nos termos
do art. 1 da Lei 7.713/88:

Direito Tributrio
CESPE/2011;/TRF 5/ Juiz. Com relao
aos impostos federais, assinale a
opo correta. D. Considera-se
contribuinte do imposto de renda o
titular de disponibilidade econmica
ou jurdica, podendo a lei atribuir essa
condio ao possuidor, a qualquer
ttulo, dos bens produtores de renda
ou dos proventos tributveis.

Direito Tributrio
Art. 1 Os rendimentos e ganhos
de capital percebidos a partir de 1
de janeiro de 1989, por pessoas
fsicas residentes ou domiciliados
no Brasil, sero tributados pelo
imposto de renda na forma da
legislao
vigente,
com
as
modificaes introduzidas por esta
Lei.

28

11/03/2014

Direito Tributrio
IRPF RESPONSVEL
O
principal
caso
de
responsabilidade
tributria
atinente ao IRPF diz respeito
reteno na fonte do imposto
devido, quando do pagamento de
pessoas fsicas por pessoas
jurdicas (art. 7 da Lei 7.713/88)

Direito Tributrio
IRPF RESPONSVEL
Art. 7 Ficam sujeito incidncia
do imposto de renda na fonte,
calculado de acordo com o disposto
no art. 25 desta Lei: (Vide: Lei n
8.134, de 1990, Lei n 8.383, de
1991, Lei n 8.848, de 1994, Lei n
9.250, de 1995 )

Direito Tributrio
Art. 45. PU A lei poder atribuir
fonte pagadora da renda ou dos
proventos tributveis a condio
de responsvel pelo imposto cuja
reteno e recolhimento lhe
caibam

Direito Tributrio
IRPF RESPONSVEL
I - os rendimentos do trabalho
assalariado,
pagos
ou
creditados por pessoas fsicas
ou jurdicas;

29

11/03/2014

Direito Tributrio
II - os demais rendimentos
percebidos por pessoas fsicas,
que no estejam sujeitos
tributao exclusiva na fonte,
pagos ou creditados por pessoas
jurdicas.

Direito Tributrio
CESPE 2005 - TRF 5 REGIO Juiz.
substituta tributria a fonte
pagadora responsvel, por lei, pela
reteno de imposto de renda de
seus funcionrios e, caso no
promova a reteno, responder
pelo tributo devido, podendo
exercer o direito de regresso.

Direito Tributrio
1 O imposto a que se refere este
artigo ser retido por ocasio de cada
pagamento ou crdito e, se houver
mais de um pagamento ou crdito,
pela mesma fonte pagadora, aplicarse- a alquota correspondente
soma dos rendimentos pagos ou
creditados pessoa fsica no ms, a
qualquer ttulo.

Direito Tributrio
IRPJ CONTRIBUINTES
- So contribuintes do IRPJ as
pessoas jurdicas e firmas
individuais art. 146 do
Regulamento do Imposto de
Renda/99;

30

11/03/2014

Direito Tributrio
Art. 146. So contribuintes do
imposto e tero seus lucros
apurados de acordo com este
Decreto (Decreto-Lei n 5.844, de
1943, art. 27):
I - as pessoas jurdicas (Captulo I);

Direito Tributrio
IRPJ
RESPONSABILIDADE
TRIBUTRIA
- Os principais casos de
responsabilidade
so
a
responsabilidade por sucesso,
no casos de incorporao, fuso
ou transformao,

Direito Tributrio
II - as empresas individuais
(Captulo II).
1 As disposies deste artigo
aplicam-se a todas as firmas e
sociedades, registradas ou no
(Decreto-Lei n 5.844, de 1943,
art. 27, 2).

Direito Tributrio
e a responsabilidade pessoal, por
ato praticado com ofensa aos
estatutos, contrato social ou a lei
art.

31

11/03/2014

Direito Tributrio
Art. 207.
Respondem pelo
imposto devido pelas pessoas
jurdicas
transformadas,
extintas ou cindidas (Lei n
5.172, de 1966, art. 132, e
Decreto-Lei n 1.598, de 1977,
art. 5):
I - a pessoa jurdica resultante da
transformao de outra;

Direito Tributrio
IV - a pessoa fsica scia da pessoa
jurdica
extinta
mediante
liquidao, ou seu esplio, que
continuar a explorao da
atividade social, sob a mesma ou
outra razo social, ou sob firma
individual;

Direito Tributrio
II - a pessoa jurdica constituda
pela fuso de outras, ou em
decorrncia de ciso de
sociedade;
III - a pessoa jurdica que
incorporar outra ou parcela do
patrimnio
de
sociedade
cindida;

Direito Tributrio
V - os scios, com poderes de
administrao, da pessoa jurdica
que deixar de funcionar sem
proceder liquidao, ou sem
apresentar a declarao de
rendimentos no encerramento da
liquidao.

32

11/03/2014

Direito Tributrio
Pargrafo nico.
Respondem
solidariamente
pelo
imposto
devido pela pessoa jurdica
(Decreto-Lei n 1.598, de 1977, art.
5, 1):
I - as sociedades que receberem
parcelas do patrimnio da pessoa
jurdica extinta por ciso;

Direito Tributrio
Art. 208. A pessoa fsica ou jurdica
que adquirir de outra, por qualquer
ttulo, fundo de comrcio ou
estabelecimento
comercial,
industrial ou profissional, e
continuar a respectiva explorao,
sob a mesma ou outra razo social
ou sob firma ou nome individual,

Direito Tributrio
II - a sociedade cindida e a
sociedade que absorver parcela
do seu patrimnio, no caso de
ciso parcial;
III - os scios com poderes de
administrao da pessoa jurdica
extinta, no caso do inciso V.

Direito Tributrio
responde pelo imposto, relativo
ao fundo ou estabelecimento
adquirido, devido at a data do
ato (Lei n 5.172, de 1966, art.
133):

33

11/03/2014

Direito Tributrio
I - integralmente, se o alienante
cessar
a
explorao
do
comrcio,
indstria
ou
atividade;

Direito Tributrio
Art. 209. O disposto neste Captulo
aplica-se por igual aos crditos
tributrios
definitivamente
constitudos ou em curso de
constituio data dos atos nele
referidos,
e
aos
constitudos
posteriormente aos mesmos atos,
desde que relativos a obrigaes
tributrias surgidas at a referida data
(Lei n 5.172, de 1966, art. 129).

Direito Tributrio
II - subsidiariamente com o
alienante, se este prosseguir na
explorao ou iniciar dentro de
seis meses, a contar da data da
alienao, nova atividade no
mesmo ou em outro ramo de
comrcio, indstria ou profisso.

Direito Tributrio
(G) CRITRIO QUANTITATIVO
- Art. 44 do CTN: A base de
clculo do imposto o
montante, real, arbitrado ou
presumido da renda ou dos
proventos tributveis;

34

11/03/2014

Direito Tributrio
G) CRITRIO QUANTITATIVO
- PESSOA FSICA (IRPF) - art. 3 da
Lei 7713/88: O imposto
incidir sobre o rendimento
bruto, sem qualquer deduo,
ressalvado o disposto nos arts.
9 a 14 desta Lei;

Direito Tributrio

Direito Tributrio
(G) CRITRIO QUANTITATIVO
- A lei autoriza dedues da base
de clculo como as relacionadas
a despesas com educao,
observado o limite individual
por dependente, e a despesas
mdicas, estas sem limite de
valor;

Direito Tributrio

G) CRITRIO QUANTITATIVO

(G) CRITRIO QUANTITATIVO

- A lei tambm estabelece


montante a ser deduzido do
prprio
imposto
devido,
conforme o patamar dos
rendimentos auferidos;

- H rendas tributadas em
separado, como o ganho de
capital (art. 138 do RIR/99), e
rendas tributadas exclusivamente
na fonte, como as decorrentes de
aplicaes financeiras.

35

11/03/2014

Direito Tributrio
Nesses casos, o montante
tributado no se comunica com os
demais rendimentos para efeito
de
ajuste,
sendo
apenas
informada, na declarao, em
campos especficos, a sua
percepo
e
o
imposto
oportunamente
pago
ou
suportado;

Direito Tributrio
LUCRO LQUIDO / LUCRO REAL: A
base de clculo do imposto de
renda das pessoas jurdicas
resulta
de
procedimento
complexo, integrada que por
ingressos e sadas de recursos,
acrscimos e decrscimos no valor
intrnseco de bens,

Direito Tributrio
PESSOA JURDICA
- A pessoa jurdica, por sua vez,
submete-se, ordinariamente, ao
imposto de renda calculado com
base no lucro real ou com base no
lucro presumido, podendo, ainda,
vir a ser tributada com base no
lucro arbitrado;

Direito Tributrio
tudo computado dentro de certo
perodo

cremos,
anual,
pressuposto pelo Constituio, de
modo insupervel.

36

11/03/2014

Direito Tributrio
Por meio da contabilidade comercial
registros dos valores de cada um
desses elementos elaborada a
partir de determinaes da lei
societria, obtm-se o lucro lquido o
exerccio (categoria definida na
chamada lei das sociedades por
aes).

Direito Tributrio
Jos Artur Lima Gonalves,
Imposto
sobre
a
Renda,
Pressupostos Constitucionais, 1
ed., 2 tiragem, So Paulo,
Malheiros, 2002, p. 198/199);

Direito Tributrio
O lucro lquido do exerccio, assim
obtido, sofre a incidncia da lei
tributria que prescreve certos
ajustes por adies, excluses ou
compensaes - , resultando na
categoria definida como lucro real,
esse sim, representativo da base de
clculo do imposto sobre a renda da
pessoa jurdica

Direito Tributrio
ALQUOTA
- A alquota padro de 15%
sobre o lucro real. H, ainda,
um adicional de 10% sobre o
montante do lucro real que
superar, no ms, R$ 20.000,00,
conforme o art. 2, 1 e 2,
da Lei 9.430/96;

37

11/03/2014

Direito Tributrio
LUCRO PRESUMIDO E ARBITRADO
-

A tributao pelo lucro


presumido e arbitrado envolve
a
utilizao
de
bases
substitutivas ao lucro real, ou
seja, ao rendimento real
auferido pelo contribuinte;

Direito Tributrio
A base de clculo substitutiva j
no , em rigor, lucro, mas uma
realidade diferente um certo
percentual do faturamento. (...).

Direito Tributrio
Nos institutos do lucro presumido
e do lucro arbitrado, em matria
de imposto de renda, O QUE, NA
VERDADE, SUCEDE A ADOO,
POR LEI, DE UMA BASE DE
CLCULO SUBSTITUTIVA DA BASE
DE CLCULO PRIMRIA, QUE O
LUCRO REAL.

Direito Tributrio
(Alberto Xavier. Do Lanamento,
Teoria Geral do Ato. Do
Procedimento e do Processo
Tributrio. Rio de Janeiro:
Forense, 1998, p. 128)

38

11/03/2014

Direito Tributrio
O lucro presumido apurado
atravs do cmputo das receitas,
apenas. A legislao estabelece
coeficientes (RIR, 518, 519), a
depender do tipo de atividade
desenvolvida,
que
presume
significar a margem de lucro
daquele tipo de atividade.

Direito Tributrio
O lucro obtido atravs da
aplicao de uma alquota sobre a
receita bruta. Encontrando-se o
lucro, aplica-se, em seguida, a
alquota do imposto.

Direito Tributrio
Apurando pelo lucro presumido, a
pessoa jurdica no precisa
possuir uma contabilidade to
completa, o que reduz custos
administrativos.

Direito Tributrio
O lucro real pode ter sido maior
ou menor, mas a Empresa fica
dispensada de apur-lo e as
formalidades
que lhe so
inerentes;

39

11/03/2014

Direito Tributrio
O IRPJ apurado sobre o lucro
arbitrado em carter excepcional,
quando a pessoa jurdica tributada
com base no lucro real no cumprir
corretamente
as
respectivas
obrigaes
acessrias
(manter
escriturao na forma das leis
comerciais e fiscais, elaborar e
apresentar
as
demonstraes
exigidas...)

Direito Tributrio
CESPE 2007 - TRF 5 Juiz. A pessoa
jurdica AA Factoring e Fomento
Mercantil Ltda. optou pela tributao
de seu imposto sobre a renda e
proventos de qualquer natureza com
base no lucro presumido. Nessa
situao, em face da legislao de
regncia, o imposto deve ser apurado
pela autoridade tributria competente
com base no lucro arbitrado.

Direito Tributrio
Quando houver fraude ou vcios
comprometedores da idoneidade
da apurao realizada, tiver
ocorrido opo indevida pelo
lucro presumido, enfim, quando
no
for
possvel
apurar
adequadamente o imposto com
base no lucro real ou presumido.

Direito Tributrio
(H) LANAMENTO POR
HOMOLOGAO
O lanamento efetuado por
homologao.
Cabe
ao
contribuinte declarar e recolher
antecipadamente o tributo, sendo
a atuao da SRF a posteriori.

40

11/03/2014

Direito Tributrio
Caso concorde com o pagamento
efetuado, o homologar; caso no
concorde, far um lanamento de
ofcio (no prazo dos arts. 150, 4
e 173 do CTN), no qual arbitrar o
imposto devido

Direito Tributrio
VERBAS INDENIZATRIAS

Direito Tributrio
(H) LANAMENTO POR
HOMOLOGAO
Smula 436 STJ do STJ. A entrega
de declarao pelo contribuinte
reconhecendo
dbito
fiscal
constitui o crdito tributrio,
dispensada
qualquer
outra
providncia por parte do fisco.

Direito Tributrio
B- Compensaes por prejuzos
imateriais;

A - Danos materiais
C- Danos Morais
Lucro Cessante
Dano Emergente

41

11/03/2014

Direito Tributrio
SMULAS STJ
SMULA 498 No incide imposto
de renda sobre a indenizao por
danos morais.

Direito Tributrio
SMULA 215 A indenizao
recebida pela adeso a programa
de
incentivo

demisso
voluntria no est sujeita
incidncia do imposto de renda.

Direito Tributrio
SMULA N. 386-STJ. So isentas
de imposto de renda as
indenizaes
de
frias
proporcionais e o respectivo
adicional. Rel. Min. Eliana
Calmon, em 26/8/2009.

Direito Tributrio
SMULA 136 Pagamento de
licena-prmio no gozada por
necessidade do servio no esta
sujeito ao imposto de renda.

42

11/03/2014

Direito Tributrio
SMULA 125 O pagamento de
frias
no
gozadas
por
necessidade do servio no esta
sujeito a incidncia do imposto
de renda.

Direito Tributrio
SMULA N. 394-STJ. admissvel,
em embargos execuo fiscal,
compensar os valores de imposto
de renda retidos indevidamente
na fonte com os valores
restitudos
apurados
na
declarao anual. Rel. Min. Luiz
Fux, em 23/9/2009.

Direito Tributrio
SMULAS STJ
SMULA 463. Incide imposto de
renda sobre os valores percebidos
a ttulo de indenizao por horas
extraordinrias trabalhadas, ainda
que decorrentes de acordo
coletivo.

Direito Tributrio
Prova: CESPE 2009 - TRF 2
REGIO Juiz
No que se refere ao imposto
incidente sobre a renda e
proventos de qualquer natureza,
assinale a opo correta.

43

11/03/2014

Direito Tributrio
A. As verbas pagas quando da
resciso de contrato de trabalho
sem justa causa no esto sujeitas
sua incidncia, por terem
carter indenizatrio, o que no
se d com a quantia que
ultrapassar tais limites por
liberalidade do empregador.

Direito Tributrio
C. O pagamento de frias no
gozadas por necessidade de
servio no produto de capital,
do trabalho ou de combinao de
ambos, mas representa acrscimo
de capital e sujeita-se incidncia
do tributo.

Direito Tributrio
B. No incide sobre o pagamento
de horas extras, uma vez que se
trata de verba indenizatria.

Direito Tributrio
D. O rateio do patrimnio entre os
associados, no caso de liquidao
de entidade imune, serve de base
de clculo para incidncia desse
imposto.

44

11/03/2014

Direito Tributrio
E. As verbas recebidas em carter
indenizatrio no so passveis de
tributao, o que no ocorre com
os juros incidentes sobre elas.

Direito Tributrio
Rendimentos recebidos acumuladamente
STJ: O Imposto de Renda que recai
sobre
benefcios
pagos
acumuladamente deve ser calculado de
acordo com as tabelas e alquotas
vigentes poca em que os valores
deveriam
ter
sido
adimplidos,
observando-se a renda auferida ms a
ms pelo segurado. (REsp 1.118.429/SP,
art. 543-C do CPC).

Direito Tributrio
CESPE - 2010 - DPU -Considere que
Jos tenha trabalhado durante 6
anos em uma empresa de
construo civil e tenha sido
demitido sem justa causa. Nessa
situao, incide o imposto de renda
sobre os valores por ele recebidos a
ttulo de frias proporcionais e
respectivo tero de frias. ( ) C ( ) E

Direito Tributrio
Correo Monetria e Juros de Mora
A Primeira Seo desta Corte, no
julgamento do Resp 1.089.720/RS
(...) firmou orientao de que, em
regra, incide imposto de renda sobre
os juros de mora, inclusive quando
recebidos
em
virtude
de
reclamatria trabalhista,

45

11/03/2014

Direito Tributrio
Correo Monetria e Juros de
Mora
ressalvadas duas hipteses: a) os
Juros de mora, sendo verba
acessria, seguem a mesma sorte
da verba principal - accessorium
sequitur suum principale; e

Direito Tributrio
b) os juros mora recebidos em
decorrncia de resciso do
contrato de trabalho por perda de
emprego, indiferentemente da
natureza da verba principal, no
so tributados pelo imposto de
renda.

Direito Tributrio
Correo Monetria e Juros de Mora
Exemplo
da
exceo:
Ficam
"ressalvados da tributao pelo
imposto de renda o benefcio
previdencirio e os juros de mora
respectivos, se integrarem a faixa de
iseno, fato a ser observado no
momento da liquidao do julgado pela
instncia ordinria" (AgRg nos EDcl no
AREsp 266.305/RS).

46

Anda mungkin juga menyukai