Page 1 Sayfa 1

International Research Journal of Finance and Economics Finans ve Ekonomi Ulusla

rarasý Araþtýrma Dergisi
ISSN 1450-2887 Issue 25 (2009) ISSN 1450-2887 Sayý 25 (2009)
© EuroJournals Publishing, Inc. 2009 © EuroJournals Yayýncýlýk A.Þ. 2009
http://www.eurojournals.com/finance.htm http://www.eurojournals.com/finance.htm
Economic Impact of Tourism on Turkey's Economy: Evidence Ekonomisi Türkiye Turiz
m Ekonomik Etkileri: Evidence
from Cointegration Tests dan Eþbütünleþme Testleri
Mahmut Zortuk Mahmut Zortuk
Assistant Professor, FEAS, Department of Economics Yardýmcý Doçent, ÝÝBF Ýktisat
Bölümü
Dumlupinar University, Central Campus, Kutahya, Turkey Dumlupýnar Üniversitesi M
erkez Kampüsü, Kütahya, Türkiye
E-mail:mzortuk@istanbul.edu.tr E-mail: mzortuk@istanbul.edu.tr
Tel: +90-274-2652193, internal: 2068; Fax: +90-274-2652197 Tel: +90-274-2652193
dahili: 2068, Faks: +90-274-2652197
Abstract Soyut
Tourism in Turkey has emerged as an enormous branch of industry with its Türkiye
'de turizm ile sanayinin büyük bir dal olarak ortaya çýkmýþtýr onun
approximately US$20 billion annual foreign exchange earning and direct and indir
ect yaklaþýk US $ 20000000000 yýllýk döviz kazanç ve doðrudan ve dolaylý
employment opportunities it provides for more than 3 million people. istihdam ol
anaklarý insanlar milyon saðlar fazla 3. In this view, this görünümünde bu, bu
study focusses on investigating the contribution of the rapidly developing touri
sm sector, turizm sektörünün geliþmesi hýzla katkýsý çalýþma odaklanmýþ durumda
Araþtýrmalar,
especially after the 1980s, to the economic growth. büyüme özellikle 1980'den so
nra ekonomik, için. The data pertaining to 1990Q1 and Veri ve 1990Q1 ilgili doðr
u
2008Q3 periods were used in the study and the relationship between the expansion
in 2008Q3 dönemlerde geniþleme idi kullanýlan iliþki arasýnda çalýþma ve
tourism and economic growth was investigated using Granger Causality Test Based
on turizm ve ekonomik büyüme geçerli Test kullanýlarak Granger Nedensellik araþt
ýrýldý
VECM and it was discovered that a unidirectional causality from tourism developm
ent to VECM ve keþfedilen olduðunu itibaren turizmin geliþtirilmesi nedensellik
tek yönlü için
economic development exists between the two variables. ekonomik kalkýnma deðiþke
nler iki var arasýnda. Moreover, the parameters which Ayrýca, parametre olarak
were tested using Wald test were discovered to be significant by 1%. test Wald k
ullandýðý test% 1 ile anlamlýydý olmak keþfetti.
Keywords: Tourism, Gross Domestic Product, VECM, Wald Test. Anahtar Kelimeler: T
urizm, Gayri Safi Yurtiçi Hasýla, VECM, Wald Testi.
JEL Classification Codes: C22, E00, F43. JEL Sýnýflamasý Kodlar: C22, E00, F43.
1. 1. Introduction Giriþ
Tourism business development has been the focus of study in recent times. Turizm
iþ geliþtirme kez son çalýþmada odaðý olmuþ. A general consensus has Genel bir
fikir birliði vardýr
emerged that it not only increases foreign exchange income, but also creates emp
loyment ama ortaya çýktý ki döviz yabancý sadece artýþlarý gelir, ayný zamanda i
stihdam yaratýyor
opportunities, stimulates the growth of the tourism industry and by virtue of th
is, triggers overall fýrsatlarý, sanayi turizm uyarýr büyüme ve bu dayanarak, ge
nel tetikler
economic growth. ekonomik büyüme. As such, tourism development has become an imp
ortant target for most en Gibi, turizm için hedef haline önemli olan geliþme
governments. hükümetler. According to the estimates of the World Tourism Organiz
ation, the number of sayýsý, Organizasyon göre doðru tahmin Dünya Turizm
international people movements around the world will surge to 1602 million by 20
20, while tourism dünyada hareketleri uluslararasý insan, 2020 iradesine 1602000
000 dalgalanmasýndan ise turizm
receipts will reach some US$200 billion. makbuzlar milyar 200 ulaþmasý bazý US $
. Furthermore, the World Tourism Travel Council expects that Ayrýca, Dünya Turiz
m Seyahat Konseyi bekler ki
the scale of the world tourism industry, which made up roughly 10.4% of the worl
d's GDP in 2004, 2004 yýlýnda GSYÝH'nýn% dünyanýn 10,4 kabaca yapýlmýþ kadar, dü
nya turizm sektörünün ölçek,
will increase to 10.9% in 2014. 2014 yýlýnda baðlanacaktýr artýþ% 10,9. When all
components of the tourism industry are taken into account, Zaman turizm endüstr
isinin tüm bileþenleri, hesap alýnýr içine
ie, tourism consumption, investment, government spending and exports, the indust
ry grew 5.9% in yani, turizm tüketim, yatýrým, hükümet harcamalarý ve ihracat se
ktöründe% 5.9 büyüdü
2004 alone, reaching US$5.5 trillion. 2004 tek baþýna, trilyon ulaþan US $ 5.5.
The 10-year growth forecast is for US$9.5 trillion in 2014. 10 yýllýk büyüme tah
mini 2014 için US $ 9,5 trilyon içinde. For Için
these very reasons, thoroughly investigating all aspects of tourism development
and economic growth Bu çok nedenlerle, iyice büyüme ve ekonomik kalkýnma her yön
üyle turizm soruþturma
is extremely important for governments. hükümetler olduðu için önemli derece. (C
C Leea,, CP Chang: 2007, p.180) (CC Leea, CP Chang: 2007, p.180)
In the case of Turkey the main transformation concerning the tourism sector star
ted during mid sektör davanýn Türkiye'nin ana turizm dönüþümü ile ilgili orta sý
rasýnda baþladý
1980s. 1980'lerde. Before 1980, the share of tourism in total fixed investments
was under 1% and its share in gross 1980 öncesinde, sabit yatýrýmlarýn toplam tu
rizm payýnýn brüt 1 oldu altýnda% pay onun ve
domestic product was 0.8% with only about 60,000 bed space. yurt içi hasýla yer
oldu 0,8 yatak% ile sadece 60.000. In 1985, in line with the newly 1985 yýlýnda,
çizgi ile yeni
implemented program the sector was included among promoted sectors; thus largely
contributing to program uygulanan sektör sektörler teþvik arasýndaydý dahil; bö
ylece büyük ölçüde katkýda
economic growth with increasing investment in the sector. sektöründe artan yatýr
ýmlar ile ekonomik büyüme. The share of tourism in gross domestic turizm payý ga
yri safi yurtiçi
Page 2 Sayfa 2
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
232 232
product increased from 0.8% in 1980 to 7% in 2007. Ürün 2007 0,8 artýþ itibaren
de% 7 1980 için%. While tourism income was US$326 million and ve birlikte turizm
milyon gelir olarak US $ 326
the number of foreign tourists was 1.288.000 in 1980 the figures increased to 23
.500.000 tourists with yabancý turist sayýsýnda rakamlar edildiði 1.288.000 1980
ile 23.500.000 artan turist
a tourism income of US$13,390 million (Table 1). gelir ABD turizmi $ 13.390 mily
on (Tablo 1).
Table1: Tablo1:
Development of Turkish Tourism by years Geliþtirme Turizm Türk Yýllara göre
Years Yýllar
Incoming Tourists (*1000) Gelen Turist (* 1000)
Tourism Income (Million US$) Turizm Geliri (Milyon ABD $)
1980 1983 1980-1983
5.709 5,709
1.488 1,488
1984 1987 1984-1987
9.977 9,977
5.288 5,288
1988 1991 1988-1991
19.537 19,537
10.270 10,270
1992 1995 1992-1995
27.972 27,972
16.876 16,876
1996 1999 1996-1999
35.519 35,519
25.028 25,028
2000 2003 2000-2003
49.258 49,258
33.884 33,884
2004 2007 2004-2007
81.801 81,801
52.597 52,597
2008* 2008 *
21.107 21,107
17.457 17,457
Source: The Association of Turkish Travel Agencies www.tursab.org Kaynak: Derneð
i Acenteleri Türk Seyahat www.tursab.org
, ,
*From January to September. Ocak * Eylül için.
2. 2. Tourism and Economic Growth: Assorted Studies Turizm ve Ekonomik Büyüme: A
ssorted Çalýþmalarý
As it might be observed tourism sector largely contributes to the economies of t
he present countries. sektör olarak turizm gözlenen o belki olabilir büyük ölçüd
e ülkenin mevcut ekonomik katký için. In Içinde
parallel with the improvements in time series methods in recent years and the im
plementation of these zaman içinde geliþmelere paralel son yýllarda dizi yöntem
ve bu uygulama
methods in various branches of economics, the causality between tourism and econ
omic growth was ekonomi çeþitli dallarýnda yöntemleri, ekonomik büyüme ve nedens
ellik arasýndaki turizm oldu
tested. test edilmiþtir. Along with this, the issue of whether tourism developme
nt effects economic growth or vice Bunun yaný sýra, konunun olup turizm geliþme
etkilerinin ekonomik büyüme veya yardýmcýsý
versa comes into question. tam tersi bir soru haline gelir. As a result of the e
mpirical studies on this issue three basic evidences were edildi temel deliller
üç bu konuda çalýþmalar ampirik olarak bir sonucu
obtained: bidirectional causality between tourism and economic growth and unidir
ectional causality Elde edilen: ve tek yönlü büyüme çift yönlü nedensellik arasý
nda turizm ve ekonomik nedensellik
with either the tourism-led growth or economic-driven tourism growth hypotheses.
hipotezler ile ya turizm dayalý büyüme ve ekonomik odaklý turizm büyüme.
As for policy implications, if there is clear-cut unidirectional causality from
tourism turizm politikasý olarak iliþkilidir dan, nedensellik olduðunu net tek y
önlü orada eðer
development to economic development, then making strides in tourism growth (tour
ism-led economic kalkýnma, ekonomik kalkýnma, daha sonra (büyüme turizm yapma ad
ýmlar turizm liderliðindeki ekonomik
growth) is the most practical approach. büyüme) yaklaþýmdýr en pratik. If the ou
tcome shows the opposite direction of causality, then Daha sonra ise, ters yönde
gösterir sonucu nedensellik
every effort should be made for overall economic growth as this, in turn, will r
esult in the expansion of her türlü çabayý da, ekonomik yapýlan genel olmalýdýr
büyüme bu kadar, geniþleme olacak sonuç
the tourism industry. turizm endüstrisi. If there is no causal relationship betw
een tourism growth and economic ekonomik Eðer arasýndaki turizm büyüme iliþkisi
bulunmadýðýný nedensel
development, then there is no feedback effect between each other. kalkýnma, daha
 sonra baþka etkisi arasýnda her geribildirim hiçbir. Finally, if the relationsh
ip is Son olarak, eðer iliþki
bidirectional, and tourism and economic growth have a reciprocal causal relation
ship, then a push in , Çift yönlü ve turizm ve ekonomik büyüme, daha sonra bir i
tme var karþýlýklý nedensel iliþki
both areas would benefit both. Her iki alanda hem yararlý olacaktýr.
Page 3 Sayfa 3
233 233
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
Table 2: Comparison of the Empirical Results for Tourism Development and Economi
c Growth Tablo 2: Büyüme Ekonomik Turizmi Geliþtirme ve Karþýlaþtýrýlmasý Ampiri
k Sonuçlar
Samples Örnekler
Authors Yazarlar
Empirical Görgül
Method Yöntem
Period Dönem
Countries Ülkeler
Causal relationship Nedensel iliþki
One Country Bir Ülke
Balaguer and Balaguer ve
Cantavella-Jorda(2002) Cantavella-Jorda (2002)
ECM ECM
1975 1997 Spain 1975-1997 Ýspanya
Tourism Turizm
? ?
growth büyüme
Dritsakis (2004) Dritsakis (2004)
ECM ECM
1960 2000 Greece 1960-2000 Yunanistan
Tourism Turizm
? ?
growth büyüme
Durbarry (2004) Durbarry (2004)
ECM ECM
1952 1999 Mauritius 1952-1999 Mauritius
Tourism Turizm
? ?
growth büyüme
Oh (2005) Oh (2005)
Granger Granger
Causality Nedensellik
1975 2001 Korea 1975-2001 Kore
Growth Büyüme
? ?
tourism turizm
Cross-Section Kesit
Eugenio-Martýn and Eugenio Martin ve
Morales (2004) Morales (2004)
Panel GLS 1980-1997 Latin Panel Latin GLS 1980-1997
American Amerikan
Countries Ülkeler
Tourism Turizm
? ?
growth(in low- and (Büyüme düþük ve
medium- income countries but orta gelirli ülkelerde deðil
not in high-income countries) olmayan ülkelerde yüksek gelirli)
Chien-Chiang Lee and Chien-Çan Lee ve
Chun-Ping Chang Chun-Ping Chang
(2008) (2008)
Panel Panel
cointegrati cointegrati
on üzerinde
1990-2002 OECD and 1990-2002 ve OECD
nonOECD nonOECD
countries ülke
Tourism Turizm
? ?
growth büyüme
Tourism Turizm
? ?
growth büyüme
Note: Not:
''Tourism ''Turizm
? ?
growth'' denotes causality running from tourism development to economic growth.
büyüme''gösterir nedensellik büyüme turizm çalýþtýran ekonomik kalkýnma için. ''
Growth ''Büyüme
? ?
tourism'' denotes causality turizm''ifade eder nedensellik
running from economic growth to tourism development. geliþme ekonomik çalýþmasýn
ý turizm büyüme. ''Tourism ''Turizm
? ?
growth'' denotes bidirectional causality between tourism development büyüme''kal
kýnma arasýndaki turizm nedensellik gösterir çift yönlü
and economic growth. ve ekonomik büyüme.
Table 2 displays the results of the analyses on tourism development and economic
growth Tablo 2 görüntüler ve ekonomik kalkýnma turizm analiz sonuçlarýnýn büyüm
e
relationship conducted for different country/countries in different years employ
ing different methods. iliþki yöntemleri / farklý bir ülke yürütülen için farklý
ülkelerde farklý yýllarda istihdam.
In their analyses conducted on a single country basis, Balaguer and Cantavelle-J
orda (2002) on temelinde ülkelerinin tek analizleri yapýlan bir, Balaguer ve Can
tavelle-Jorda (2002) tarihinde
Spanish tourism and Oh (2005) on Korean tourism concluded that the increase in t
ourism income Ýspanyol turizm ve Oh (2005) turizm Kore bitirmek adl turizm gelir
lerindeki artýþ
effects economic growth. etkileri ekonomik büyüme. On the other hand, the analys
es by Dristakis (2004) on Greece and Durbarry yandan diðer ve Durbarry Yunanista
n analizlerle Dristakis üzerine (2004)
(2004) on Mauritius empirically proved the existence of a bidirectional relation
ship between the two (2004) Türkiye üzerine ampirik ikisi arasýnda bir iliþki ik
i yönlü varlýðýný kanýtladý
variables. deðiþkenler. It is also observed that the analyses which employ panel
data method give similar results. Bu sonuçlar ayný zamanda istihdam panel Gözle
m analiz vermek veri yöntemi.
Eugenio-Martýnm the validity of tourism-led growth hypothesis for low Eugenio-Ma
rtýnm için düþük hipotez turizm dayalý büyüme geçerlilik
and middle income countries in Latin America while they assert that the situatio
n is different for high ülkede Latin Amerika gelir ve orta yüksek süre onlar idd
ia o farklý bir durum
income countries. gelirli ülkelerde. In their study containing 32 selected count
ries including both OECD countries and ve de kendi ülkeleri dahil hem OECD ülkel
erinde çalýþma içeren 32 seçilmiþ
non-OECD countries, CC Leea, CP Chang (2008) reached the conclusion that there i
s a OECD üyesi olmayan ülkeler, CC Leea, CP Chang (2008) bir ulaþtýðý sonuç var
unidirectional relationship running from tourism towards growth for OECD countri
es whereas a tek yönlü bir iliþki ise ülkeler OECD büyüme turizm yönelik çalýþan
bidirectional causality relationship exists for non-OECD countries. iki yönlü ne
densellik iliþkisi ülkeler OECD var olmayan.
Given that various results might be obtained due to the method used, period stud
ied and the ve Verilen Çeþitli okudu dönem sonuçlarý olabilecek olmak elde neden
iyle kullanýlan yöntem
variables included and not included in the anticipated model in time series anal
yses, it as observed that deðiþkenler ve dahil gözlenen modelde beklenen dahil o
lmayan zaman serileri analizleri o, bu
different results were obtained in the studies concerning Turkey. farklý sonuçla
r Türkiye ile ilgili çalýþmalar sonucunda elde edilen de. While Bahar (2006) men
tions the iken Bahar (2006 bahseder)
existence of a long-term and reciprocal relationship between economic growth and
tourism variable, deðiþken turizm ve karþýlýklý iliþki arasýnda ekonomik büyüme
ve terim varlýðýnýn uzun,
Gündüz and Hatemi (2005), Kýrbas and Kasman (2004), Yýldýrým and Öcal (2004) and
Aslan(2008) Gündüz ve Hatemi (2005), Kýrbas ve Kasman (2004), Yýldýrým ve) Öcal
(2004 ve) Aslan (2008
obtained results that suggest the existence of a unidirectional causality runnin
g from tourism variable turizm deðiþken elde edilen nedensellik çalýþan tek yönl
ü sonuçlar bir varlýðý
towards growth. büyüme yolunda. However, Yavuz (2006) in his study covering 1992
:1 2004:4 periods asserts that Ancak, Yavuz (2006) çalýþma yaptýðý dönemleri kapsa
yan 1992:1-2004:4 öne sürer ki
there is no causality relationship between tourism income and economic growth ba
sed on the Granger orada Granger gelir ve ekonomik turizm hiçbir nedensellik ili
þkisi arasýnda büyüme dayalý
causality test results and Toda-Yamamoto approach. nedensellik testi sonuçlarý v
e Toda-Yamamoto yaklaþým. In this context, the aim of the study is baðlamda bu,
çalýþmanýn amacý
investigating the relationship between tourism and economic growth for Turkey du
ring different time zamanýnda farklý Türkiye arasýndaki turizm büyüme için ekono
mik ve iliþki soruþturma
periods and using a different model. dönemlere ve modeli kullanýlarak farklý.
The remainder of the paper is structured as follows. Kaðýdýn kalan yapýlandýrýlm
ýþtýr aþaðýdaki gibidir. In the next section we describe the model bölümünde önü
müzdeki biz model tarif
to be estimated and precise definitions and sources of the data. tanýmlarýný has
sas ve olmak tahmin ve veri kaynaklarý. The methodology and empirical results Me
todolojik ve ampirik sonuçlar
are reported in Section IV followed by conclusions in Section V. Bölümünde bulun
an rapor sonuçlarý takip IV Bölüm V
Page 4 Sayfa 4
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
234 234
3. 3. The Model and Data Definitions Model ve Veri Tanýmlar
3.1. 3,1. Model Model
Following the previous research and the literature we assume that the tourism-gr
owth model in Turkey kabul önceki araþtýrma ve literatür biz sonra bu büyüme mod
eli Türkiye'nin turizm
takes the following form: formunu alýr þunlardýr:
t t
t t
t t
t t
u u
ER ER
TOAR TOAR
GDP GSYÝH
+ +
+ +
+ +
= =
ln ln
ln ln
ln ln
2 2
1 1
0 0
? ?
? ?
? ?
(1) (1)
t = 1992Q1... t = 1992Q1 ... 2008Q3 2008Q3
All the variables are expressed in natural logarithms so that elasticity's can a
lso be logaritma taký olmak da olabilir elastikiyet doðal Tüm deðiþkenler bulunm
aktadýr ifade
interpreted;? 's are the parameters of the model and following the literature it
is expected that yorumlanabilir; ? 's model parametreleri ve beklenen o takip l
iteratür o
estimates of tahminleri
1 1
? > 0 and ?> 0 ve
2 2
? > 0; GDP is real gross domestic product; TOAR is number of tourist arrivals ?>
0; GSYÝH ürünüdür gerçek gayri safi yurt içi; TOAR gelen turist sayýsýnýn çok
and ER is the real effective exchange rate (a proxy variable of external competi
tively); u is the error ve ER hata reel efektif döviz kuru u, (bir vekil deðiþke
n) dýþ rekabet
terms with the conventional statistical properties. özellikleri istatistiksel te
rimlerle geleneksel.
3.2. 3,2. Data Veri
All data are quarterly over the period 1990Q1 and 2008Q3. Tüm veriler 2008Q3 ve
üç aylýk üzerinden dönem 1990Q1. We obtain data from two sources, namely Biz yan
i kaynaklardan elde veriler iki
the International Financial Statistic (IFS) (base year 2000 for all variables) a
nd Ministry of Tourism of Uluslararasý Finansal Statistik (IFS) (tüm deðiþkenler
2000 temel yýllý) ve Turizm Bakanlýðý
Turkey. Türkiye.
The income variable (GDP) and real effective exchange rate (ER) are obtained fro
m IFS Cd- Gelir deðiþken (GSYÝH) ve reel efektif döviz kuru (ER) elde edilen IFS
Cd-
Rom. Rom. On the other hand the variable of tourism ( TOAR ) is defined as numbe
r of tourist arrivals that Buna Turist sayýsý ise On deðiþken sayýsý olarak) TOA
R turizmi (tanýmlanmýþ
given the great seasonality that exists for tourism in Turkey, it has been proce
eded to seasonally adjust Türkiye için turizm verilen mevcut mevsimsellik büyük,
o olmuþtur ayarlamak mevsimsellikten devam etmek
the corresponding series. Ýlgili serisi. The Census X12-multiplicative filter ha
s been performed using E-Views 6.0. Sayým X12-çarpýmsal filtre 6,0 Görüntüler-E
olmuþ gerçekleþtirilen kullanarak.
Turkish tourism series are collected from Main Statistic Indicators (2008) of th
e Ministry of Tourism Türk turizminin serisi Turizm Bakanlýðý sýralanabilir Ana
Ýstatistik Göstergeler (2008)
of Turkey web site Sitenin Türkiye web
* *
4. 4. The Cointegration Test and Empirical Results Eþbütünleþme Test ve Ampirik
Sonuçlar
4.1. 4,1. Cointegration Test Eþbütünleþme Testi
Testing for cointegration involves two steps: the first step, in our methodology
, is to determine whether Test eþbütünleþme için, iki adým: Ýlk adým, metodoloji
k anlamda bizim içerir belirlemek olup olmadýðý
the variables we use are stationary or non-stationary. Kullandýðýmýz deðiþkenler
sabit-are sabit veya gayri. If a series non-stationary, then all the usual Her
zamanki Eðer bir dizi olmayan-duraðan, sonra da tüm
regression results suffer from spurious regression problem. regresyon sonuçlarýn
ýn problem regresyon acý gelen sahte. To this end, the augmented Dickey-Fuller b
itirmek için bu, geniþletilmiþ Dickey-Fuller
(ADF) (1979, 1981) and Phillips and Perron (PP) (1988) tests are performed both
on the levels and the (ADF) (1979, 1981) ve Phillips ve Perron (PP) (1988) testl
eri ve düzeyleri bulunmaktadýr gerçekleþtirilen iki
first differences of the variables. deðiþkenlerin ilk farklýlýklar. Both the ADF
(1979, 1981) and PP unit root tests use the various Hem ADF (1979, 1981) ve PP
birim kök testleri kullanmak çeþitli
specifications of the following regression, regresyon aþaðýdaki özellikleri,
? ?
= =
- -
- -
+ +
? ?
+ +
+ +
+ +
= =
? ?
k k
i ben
t t
i ben
t t
i ben
t t
t t
t t
x x
x x
x x
1 1
1 1
? ?
? ?
? ?
ß ß
? ?
(2) (2)
where, nerede,
t t
x is the level of the variable under consideration, t denotes time trend and x v
e deðiþken altýnda düzeyinin olduðu dikkate t gösterir zaman trend
t t
? ?
is normally normalde bir
distributed random error term with zero mean and constant variance. ortalama ve
sabit varyans sýfýr daðýlýmlý rassal hata terimi ile.
In the second stage, cointegration test is performed to identify the existence o
f a long-run aþamada ikinci, eþbütünleþme test varlýðý tespit uygulanan bir uzun
dönemli
relationship. iliþki.
t t
Z is a p ×1 vector of stochastic variables, Z p bir, stokastik deðiþken 1 vektör
×
µ µ
is a constant term and ve sabit bir terim
t t
D is a vector of D bir vektörü
nonstochastic variables, such as seasonal or intervention dummies, then the Joha
nsen (1988) and veya müdahale mankenleri mevsimsel nonstochastic deðiþkenler gib
i, daha sonra Johansen (1988) ve
Johansen Juselius (1990) procedures begins by setting out a model in error-corre
ction form as follows, Johansen Juselius (1990) prosedürleri gibi form düzeltme
hata ayarý dýþýnda bir model baþlar tarafýndan takip
where ? is the difference operator : operatör nerede fark ? olduðunu:
t t
t t
t t
k k
t t
k k
t t
t t
D D
Z Z
Z Z
Z Z
Z Z
? ?
µ µ
+ +
? ?
+ +
+ +
? ?
+ +
? ?
? ?
+ +
+ +
? ?
? ?
= =
? ?
- -
+ +
- -
- -
- -
1 1
1 1
1 1
1 1
1 1
... ...
T T
t t
,..., ,...,
1 1
= =
(3) (3)
where: nerede:
t t
? ?
,0( , 0 (
p p
Niid Niid
?) ?)
(4) (4)
* *
Uysal and Crompton (1984) also report the significance of relative exchange rate
s for international tourist arrivals in Turkey. Uysal ve Crompton (1984) Türkiye
'de gelenlere turistik oranlarý için uluslararasý deðiþim önemi göreceli raporu.
However, this study Ancak bu çalýþmada
makes use of tourist arrivals to represent tourism, since the problem of multico
linearity emerges when tourism receipts are used. kullanýlan turist yapar kullan
ýmý vardýr makbuzlarý turizm gelenler bu yana turizm, temsil etmek için ne zaman
problem ortaya çoklu doðrusal.
Page 5 Sayfa 5
235 235
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
and where k is the lag length. ve nerede k uzunluðu lag. In our model Z Z bizim
model
t t
is comprised of income variable, (GDP), the real ,) Biridir oluþan gelir deðiþke
ni (GSYÝH reel
effective exchange rate, ER , and variable of tourism, ( TOAR ). efektif döviz k
uru, ER ve turizm deðiþken (TOAR). If the data are integrated of order one, veri
sipariþ biri, entegre iseniz
hereafter I (1), then the matrix ? has to be of reduced rank, r bundan sonra ben
(1), ardýndan matrix ? r, rütbe azalttý olmak ve
: :
' '
?ß ?ß
= =
? ?
(5) (5)
where nerede
? ?
and ve
ß ß
are p × r matrices and r < p and where nereye are p × r matrisler ve r <p ve
t t
Z Z
' '
ß ß
are the r long-run cointegration relations iliþkilerin r uzun vadeli eþbütünleþm
e
and ? represents the error-correction parameters which can be interpreted as spe
ed of adjustment ve ? ayar olmak yorumlanýr olarak hýz temsil parametreler düzel
tme-error
parameters. parametreleri.
Johansen (1988) and Johansen and Juselius (1990) propose two test statistics for
testing the Johansen (1988) ve Johansen ve Juselius (1990) istatistik test test
iki teklif
number of cointegrating vectors (or the rank of ? ): the trace (Tr) and the maxi
mum eigenvalue ( L - ) ? sayýsý cointegrating veya (vektörlerin rank: L iz (Tr)
ve maksimum özdeðer (-
max) statistics. max) istatistikleri. The likelihood ratio statistic for the tra
ce test is için iz test istatistiði oraný olasýlýðý
? ?
- -
+ +
= =
- -
- -
= =
2 2
1 1
^ ^
) )
1 1
ln( ln (
p p
r r
i ben
i ben
T T
Tr Tr
? ?
(6) (6)
where nerede
? ?
? ?
^ ^
^ ^
1 1
,..., ,...,
p p
r + r +
are the estimated olan tahmini
r r
p - smallest eigenvalues. p - en küçük özdeðer. The null hypothesis to be tested
is that Null hipotezi test edilmesi olduðunu
there are at most r cointegrating vectors. de vektörler cointegrating en r burad
ayýz. That is, the number of cointegrating vectors is less than or Yani, vektörl
er cointegrating sayýsýný daha da az
equal to r , where r is 0 or 1. r, eþit r 0 veya 1. In each case, the null hypot
hesis is tested against the general alternative. Her durumda, boþ hipotez genel
alternatif karþý test edilir.
Alternatively, the L -max statistic is Alternatif olarak, L-max istatistik olur
) )
1 1
ln( ln (
max maksimum
^ ^
1 1
? ?
+ +
- -
- -
= =
- -
r r
T T
L L
(7) (7)
In this test, the null hypothesis of r cointegrating vectors is tested against t
he alternative of r +1 test bu, r cointegrating vektörlerin hipotezi null 1 r al
ternatif karþý test
cointegrating vectors. cointegrating vektörler. Thus, the null hypothesis r = 0
is tested against the alternative that r =1, r =1 Böylece, boþ hipotez r = 0 alt
ernatif karþý test r = 1, r = 1
against the alternative r =2, and so forth. r karþý alternatif = 2, vb. It is we
ll known the cointegration tests are very sensitive to Iyi eþbütünleþme testleri
bilinmektedir çok duyarlýdýr
the choice of lag length. lag uzunluðunun seçim.
4.2. 4.2. Empirical Results Ampirik Sonuçlar
Before the long-run relationship between tourism and growth in Turkey can be det
ermined it is Türkiye arasýndaki turizm ve büyüme iliþkisi önce çalýþma süre tes
pit edilebilir
important to carry out a univariate analysis. önemli analizi tek deðiþkenli bir
taþýnmaz dýþarý. Testing stationarity of time series leads to the zaman duraðanl
ýk test serisi yol açar
implementation of the econometric model using the appropriate methodology. model
ekonometrik uygulama metodolojisini kullanarak uygun. The stationarity of the v
e duraðanlýk
series was investigated by employing the unit root tests developed by Dickey and
Fuller (1979, 1981), serisi), 1979 olduðu araþtýrýldý tarafýndan istihdam geliþ
tirilen test birim kök tarafýndan Dickey ve Fuller (1981
and Phillips and Perron (1988). ve Phillips ve Perron (1988). Knowing that unit
root tests are sensitive to the presence of ve bilmek o birim kök varlýðý için h
assas testler
deterministic regressors, three models were estimated. deterministik regressors,
üç model tahmin edilmiþtir. The most general model with a drift and time bir sü
rüklenme ve zamanla en genel model
trend was estimated first, and restrictive models, that is, with a drift and wit
hout either drift and trend, trend, ilk tahmini ve kýsýtlayýcý modelleri, bu eði
limin ve bir drift sürüklenme ve olmayan ya,
respectively, were estimated thereafter. sýrasýyla, sonra tahmin edilmiþtir. Uni
t root tests for each variable, then, was performed on both Her deðiþken testler
i Birim kök, sonra, her iki yapýldý
levels (Table 3) and first differences of variables (Table 4). düzeyleri (Tablo
3) ve 4) Tablo ilk farklýlýklarý deðiþkenleri (. The data used in the empirical
Veri kullanýlan ampirik
investigation cover the period from 1990Q1 to 2008Q3. soruþturma 2008Q3 1990Q1 i
çin süre kapsamaktadýr. The ADF unit-root tests show the existence of ADF birim
kök testleri varlýðýný göstermek
unit roots, and therefore non-stationarity, in the levels of variables (ln GDP d
uraðanlýk içinde düzeyleri deðiþkenleri (ln-ve kökleri birim nedenle sigara GSYÝ
H
t t
, lnTOAR , LnTOAR
t t
, ln ER , Ln ER
t t
). ).
However, the first differences of three variables are stationary under the ADF t
ests (Table 4). Ancak, üç deðiþken farklýlýklarý ilk) olmak üzere 4 sabit altýnd
a ADF testleri (Tablo. The The
Phillips-Perron (PP) unit-root test does confirm stationarity for the three vari
ables in similar ADF test Phillips-Perron (PP) birim kök testi ADF benzer üç deð
iþken için yapar onaylamak duraðanlýk
for level and differencing stages (Table 3 and 4). ) Için düzeyi ve farký aþamal
arý (Tablo 3 ve 4. Hence it is concluded that these variables are Dolayýsýyla de
ðiþkenler olduðu sonucuna varýlmýþtýr bu
integrated of order I (1). Sipariþin entegre I (1).
If Eðer
? ?
was of full rank, this would imply that all variables were I (0). rütbe doluydu,
bu) 0 olur ima ki (tüm deðiþkenler vardý ben. If Eðer
? ?
has zero rank the term terim var sýfýr rank
? ?
z z
t-1 t-1
drops out of the equation and the variables in içinde damla dýþarý denklemi ve d
eðiþkenler
question are not cointegrated. soru eþbütünsel deðildir. If 0 < rank of Eðer 0 <
deðerde
? ?
< p , there is at least one cointegrating vector. <P, orada vektör olarak en az
bir cointegrating. In the absence of I (0) variables, the rank of rütbesiyle, iç
inde yokluðunun I (0) deðiþkenleri
? ?
equals eþittir
the number of stable long-run relationships which exist among the data. veri ara
sýnda iþlettiði iliþkiler mevcut uzun dönemli ve istikrarlý sayýsý.
Page 6 Sayfa 6
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
236 236
Table 3: ADF and PP Unit Root Tests (levels) Tablo 3: ADF ve PP Birim Kök Testle
ri (düzeyleri)
Statistic Istatistik
lnGDP lnGDP
lnTOAR lnTOAR
lnER lnER
Critical Values (%95) Kritik Deðerler (% 95)
T T
? ?
( ADF ) (ADF)
-2.62(2) -2,62 (2)
-1.97(2) -1,97 (2)
0.31(3) 0,31 (3)
-3.46 -3,46
µ µ
? ?
( ADF ) (ADF)
-0.40(2) -0,40 (2)
-0.54(2) -0,54 (2)
-2.35(2) -2,35 (2)
-2.89 -2,89
? ?
( ADF ) (ADF)
1.21(4) 1,21 (4)
1.03(2) 1,03 (2)
1.68(2) 1,68 (2)
-1.94 -1,94
T T
? ?
( PP ) (PP)
-2.73(2) -2,73 (2)
-2.46(2) -2,46 (2)
0.59(3) 0,59 (3)
-3.46 -3,46
µ µ
? ?
( PP ) (PP)
-2.46(3) -2,46 (3)
-2.82(3) -2,82 (3)
-1.89(2) -1,89 (2)
-2.89 -2,89
? ?
( PP ) (PP)
0.50(2) 0,50 (2)
0.12(2) 0,12 (2)
0.64(2) 0,64 (2)
-1.94 -1,94
Notes: A DF stands for Augmented Dickey-Fuller; PP for Phillips-Perron; Notlar:
A DF Fuller-standlarý için Augmented Dickey; PP Perron için Phillips-;
T T
? ?
represents the most general model with a drift and trend; trend olan drift ve mo
del temsil eder en genel;
µ µ
? ?
is the olduðunu
model with a drift and without trend; trend olmadan modeli ile ve sürüklenme;
? ?
is the most restrictive model without a drift and without trend. trend kýsýtlayý
cý model olmadan en çok kaymasý olmadan ve. Numbers in brackets are number of la
gs parantez içinde Sayýlarýn sayýda kalýyor
used in the ADF test in order to remove serial correlation in the residuals. art
ýklar ADF kullanýlan test korelasyon çýkarmak seri için sipariþ. When using PP t
est, numbers in brackets represent the truncation lag Ne zaman test PP kullanýrk
en, parantez içinde sayý lag temsil kesim
parameter. parametre.
Tests for unit roots have been carried out on E-VIEWS 6.0. kökleri birim testler
için 6,0 GÖRÜÞLERÝ-E gelmiþ taþýnan dýþarý.
Table 4: ADF and PP Unit Root Tests (first differences) Tablo 4: ADF ve PP Birim
Kök Testleri (ilk fark)
Statistic Istatistik
? ?
lnGDP lnGDP
? ?
lnTOAR lnTOAR
? ?
lnER lnER
Critical Values (%95) Kritik Deðerler (% 95)
T T
? ?
( ADF ) (ADF)
-4.36(2) -4,36 (2)
-4.38(2) -4,38 (2)
-4.74(2) -4,74 (2)
-3.46 -3,46
µ µ
? ?
( ADF ) (ADF)
-4.80(3) -4,80 (3)
-4.43(3) -4,43 (3)
-3.39(2) -3,39 (2)
-2.89 -2,89
? ?
( ADF ) (ADF)
-2.75(2) -2,75 (2)
-3.67(2) -3,67 (2)
-2.60(2) -2,60 (2)
-1.94 -1,94
T T
? ?
( PP ) (PP)
-8.29(2) -8,29 (2)
-8.47(3) -8,47 (3)
-6.37(3) -6,37 (3)
-3.46 -3,46
µ µ
? ?
( PP ) (PP)
-9.58(2) -9,58 (2)
-8.70(3) -8,70 (3)
-4.64(3) -4,64 (3)
-2.89 -2,89
? ?
( PP ) (PP)
-9.59(2) -9,59 (2)
-8.29(2) -8,29 (2)
-3.60(3) -3,60 (3)
-1.94 -1,94
Notes: Notlar:
? ?
lnGDP represents real gross domestic product in natural logarithms and first dif
ferences; lnGDP farklýlýklarý doðal logaritma ve ilk temsil reel gayri safi yurt
içi hasýla;
? ?
lnTOAR stands for number of tourist arrivals in lnTOAR turistik sayýsý standlarý
için gelenler
natural logarithms and first differences; Doðal logaritma ve ilk farklýlýklar;
? ?
lnER is the real effective exchange rate in natural logarithms and first differe
nces. lnER farklýlýklarý doðal logaritma ve birinci sýnýf olan reel efektif dövi
z. The rest of symbols sembollerini dinlenme
should be read as in Table 1. 1 Tablo gerektiði gibi olmak okuyun.
Given that integration of the three series is of the same order, we continued to
test whether the Sipariþ Verilen üç bütünleþme ayný dizi, biz test devam mý
three series are cointegrated over the sample period. üç dizi dönemi örnek vardý
r eþbütünsel bitti. Table 5 shows the results of the Johansen test. Tablo 5, Joh
ansen test sonuçlarý. The The
Max- Eigenvalue and Trace statistic test reject the hypothesis of no cointegrati
on, and indicate that Max-Özdeðer ve Trace istatistik testi, hiçbir eþbütünleþme
hipotezi reddetmek ve gösteriyor ki
there is one cointegrating equation at the 5% significance level (ie there is a
long-run relationship orada bir iliþki vardýr run-% biri cointegrating denklem o
larak 5 uzun önemi bir düzeyde (yani var
between tourism variable, GDP and real exchange rate for Turkey). ) Arasýnda tur
izm deðiþken, GSYÝH döviz kuru için gerçek ve Türkiye. It indicates that tourism
positively Bu olumlu, turizm gösterir
effects Turkish economic growth over time. ekonomik büyüme zamanla Türk etkileri
. It is a standard practice to normalize the cointegrating Bu normalize bir stan
dart uygulama cointegrating
vectors with respect to the variables of interest to get a better interpretation
. faiz deðiþkenleri saygý ile vektörler yorumu daha iyi olsun bir. Since we are
interested in çýktýðýmdan beri ilgilendi biz
analyzing the impact of TOAR on output, the cointegrating vector is normalized w
ith respect to GDP. çýkýþ TOAR üzerindeki etkileri analiz cointegrating vektör G
SYÝH'ya göre normalize edilir.
Also, we dropped one of the cointegrating vectors as it was found to be associat
ed with a sign Ayrýca, bulgusunda bir biri cointegrating vektörleri ile iliþkili
 olduðu saptandý olarak
inconsistent with prior expectations. beklentileri önceden tutarsýz ile.
Page 7 Sayfa 7
237 237
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
Table 5: Johansen Cointegration Tests Results (Period: 1990Q1- 2008Q3; VAR lag =
3) Tablo 5: Johansen Eþbütünleþme Testi Sonuçlarý (Periyod: 1990Q1-2008Q3; VAR
gecikme = 3)
Null Hypothesis Eigenvalues Trace Tests Boþ Hipotez Testleri Özdeðerler Trace
Max- Max-
Eigenvalue Özdeðer
Critical value 95% Kritik deðeri% 95
(Trace) (Trace)
Critical value 95% Kritik deðeri% 95
( (
? ?
MAX) MAX)
r = 0 r = 0
0.4282 0,4282
54.5266* 54,5266 *
31.8642* 31,8642 *
42.9152 42,9152
25.8232 25,8232
r r
? ?
1 1
0.2453 0,2453
22.6624 22,6624
16.0479 16,0479
25.8721 25,8721
19.3870 19,3870
r r
? ?
2 2
0.1095 0,1095
6.6145 6,6145
6.6145 6,6145
12.5179 12,5179
12.5179 12,5179
Parameter Estimates (Normalized) Parametre Tahminleri (Normalleþtirilmiþ)
Cointegrating Vector Cointegrating Vektör
Variables Deðiþkenler
lnGDP lnGDP
- 1.000 - 1,000
lnTOAR lnTOAR
+0.1747 0,1747
lnER lnER
+1.6042 1,6042
Notes: r stands for the number of cointegrating vectors. Notlar: r vektörleri co
integrating sayýsý anlamýna gelir. * Indicates significance at 5% level. % 5 düz
eyinde * gösterir önemi.
The normalized cointegrating coefficients are shown in the last row of Table 5,
and the signs of Normalize cointegrating katsayýlarýnýn iþaretleri son sýrada ol
duðu gösterilmiþtir Tablo 5 ve
the variables confirm to the theory in the literature (ie there is positive rela
tionship between deðiþkenler arasýndaki literatürde teorisi onaylamak için iliþk
i (pozitif yani var
variables). deðiþkenler).
We also performed Wald Coefficient tests to investigate the significance estimat
ed parameters. Ayrýca parametreler yapýlan Wald Katsayý tahmini önemlilik testle
ri için araþtýrýyoruz.
Table 6 which report the outcomes of the parameter restriction tests for economi
c growth, tourism and Tablo 6 ve turizm geliþme geriliði testler için ekonomik p
arametre rapor sonuçlarý
exchange rate variables. döviz kuru deðiþkenleri. The restriction is that each c
oefficient of the corresponding variables is zero. Kýsýtlama sýfýr karþýlýk gele
n bu her katsayýsý deðiþkenler.
This hypothesis is rejected for lnGDP , lnTOAR and lnER . Bu hipotez lnER ve lnT
OAR reddedilir için lnGDP. Therefore, all variables are significant at 1% Bu ned
enle, tüm deðiþkenler önemli 1 az% oldular
significance level. anlamlýlýk düzeyi.
Table 6 : Wald Coefficient Test for the Significance of Estimated Parameter Tabl
o 6: Tahmini Parametre Önemi için Test Wald Katsayýsý
Estimated equation: Tahmini denklemi:
t t
t t
ER ER
TOAR TOAR
GDP GSYÝH
ln ln
ln ln
ln ln
0 0
2 2
1 1
0 0
? ?
? ?
? ?
+ +
+ +
= =
Parameter Restriction Parametre Kýsýtlama
Chi Squared Test Statistic Ki - Kare Testi Ýstatistik
Probability Olasýlýk
0 0
0 0
= =
? ?
116.4038 116.4038
0.0000 0,0000
0 0
1 1
= =
? ?
57.2268 57,2268
0.0000 0,0000
0 0
2 2
= =
? ?
14.8289 14,8289
0.0003 0,0003
Note: The critical value with one degree of freedom at 1% significance level is
6.63. Not: kritik deðeri serbestlik derecesi bir ile ayný seviyede% 1 önem 6,63
olduðunu.
However, there is an important inquiry that should be addressed as a last step.
Ancak adým olarak sonuncusudur ele alýnmasý gereken önemli bir soruþturma. Is to
urism turizm mi
causing economic growth or is it economic growth leading tourism? büyüme neden e
konomik veya turizm olup, ekonomik büyümenin önemli? Given the results of the so
nuçlarý göz önüne alýndýðýnda
cointegration tests, the procedure is as follows: when the variables are not coi
ntegrated, the causality , Prosedür þöyle testleri eþbütünleþme: ne zaman deðiþk
enleri nedensellik, deðil eþbütünsel
tests are conducted by running the standard Granger regressions. testleri regres
yon Granger standart vardýr yürüttüðü çalýþýyor. However, if the cointegration A
ncak, koentegrasyon
hypothesis is not rejected the standard Granger regressions are misspecified hip
otez misspecified olan regresyon reddedilen standart Granger deðil
. . Thus, error correction Böylece, hata düzeltme
models can be applied to these time series for determining causality. modelleri
nedensellik belirlemek için dizi bu kez uygulanabilir.
Table 7: Granger Causality Results Based on VECM Tablo 7: Granger Nedensellik So
nuçlar VECM geçerli
Null Hypothesis Boþ Hipotez
? ?
2 2
- Statistic - Ýstatistik
Probality Probality
lnTOAR lnTOAR
? ?
lnGDP lnGDP
20.6401* 20,6401 *
0.0000 0,0000
lnGDP lnGDP
? ?
lnTOAR lnTOAR
2.0388 2,0388
0.3608 0,3608
lnER lnER
? ?
lnGDP lnGDP
18.4265* 18,4265 *
0.0001 0,0001
lnGDP lnGDP
? ?
lnER lnER
2.2738 2,2738
0.3208 0,3208
lnER lnER
? ?
lnTOAR lnTOAR
24.5856* 24,5856 *
0.0000 0,0000
lnTOAR lnTOAR
? ?
lnER lnER
1.6554 1,6554
0.4370 0,4370
Notes: Tests for causality have been carried out for the three variables of the
model on E-VIEWS 6.0. Notlar: nedensellik testleri 6,0 GÖRÜÞLERÝ-E model deðiþke
nleri üç gelmiþ yapýlan dýþarý. The arrow ' Ok '
? ?
' denotes no Granger causality. 'Nedensellik gösterir hiçbir Granger.
*Denotes significance at the 1% level. % 1 düzeyinde * belirtir önemi güncellenm
iþtir.
Engle and Granger (1987) have proposed the error-correction model as a more comp
rehensive method to use in the test of causality when variables are Engle ve Gra
nger (1987) deðiþkenler test nedensellik zaman sahip önerilen hata kullanmak içi
n bir model olarak düzeltme-daha kapsamlý bir yöntem
cointegrated. eþbütünsel.
Page 8 Sayfa 8
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
238 238
Table 7 reports the statistical analysis based on vector error-correction models
(VECM) on the Tablo 7 raporlar istatistiksel analiz VECM dayanarak vektör hata
düzeltme modeli (açýk)
causal relationships between incomes, real exchange rate and tourist arrivals fo
r Turkey. arasýndaki gelirler iliþkileri nedensel, reel döviz kuru ve Türkiye'ni
n gelenler turist. Based on the geçerli
estimates, causality does run from tourist arrivals ( TOAR ) to GDP but causalit
y does not run from GDP tahminler, nedensellik ama GSYÝH (does koþmak turistik g
elenler) TOAR için nedensellik GSYÝH dan çalýþmaz
to ( TOAR ). ) 'Den (TOAR. A causal relationship from tourist arrivals to GDP is
statically determined by the GSYÝH Turist sayýsý A nedensel iliþki statik taraf
ýndan belirlenir
? ?
2 2
-values Deðerleri
reported in Table 7. 7 Tablo rapor içinde. As long as the Olarak sürece
? ?
2 2
-value is significant, this means that the hypothesis of causality Deðeri demekt
ir önemli, bu bir nedensellik hipotezi
from tourist arrivals to economic growth is not rejected at the 1% level of sign
ificance, as shown by deðil büyüme reddedilir ekonomik olarak gösterilen önem% 1
düzeyinde de, gelenler turist gelen
Table 7. Tablo 7. On the other hand, based on the estimates, causality does not
run from GDP to tourist arrivals. yandan diðer tahminler dayanarak, nedensellik
gelenler turist için deðil GSYÝH çalýþtýrýn.
A causal relationship from GDP to tourist arrivals is statically determined by t
he turist gelenler GSYÝH dan iliþki bir nedensel tarafýndan belirlenen statik
? ?
2 2
-values reported in Deðerleri bildirilmiþtir
Table 7. Tablo 7. The results show that the hypothesis of causality from GDP to
tourist arrivals is rejected at the Sonuçlarý göstermek için turist GSYÝH dan ne
densellik hipotezi de reddedilir gelenler
1% level of significance. düzeyinin önemi% 1. On the other hand causality does r
un from exchange rate and GDP nedensellik On Öte yandan GSYÝH ve hýzý yok koþmak
gelen deðiþim
unidirectional Granger causality running from exchange rate to income. tek yönlü
Granger nedensellik geliri döviz koþma kadar kuru. Similarly causality does run
Benzer nedensellik koþmak yok
from exchange rate and TOAR unidirectional Granger causality running from exchan
ge rate to TOAR. TOAR itibaren döviz kuru için döviz kuru çalýþan tek yönlü ve T
OAR nedensellik Granger.
5. 5. Summary and Concluding Remarks Özet ve Sonuç Konuþmalarý
This study has investigated a series of unit root, cointegration and causality t
ests to ascertain the Bu çalýþmada tespit testlere nedensellik serisinin birim k
ök, koentegrasyon ve araþtýrýlmýþtýr
direction of causality between the growth of GDP, tourist arrivals and exchange
rate in Turkey. Türkiye'de oraný döviz gelenler ve turistik yönü nedensellik ara
sýnda GSYÝH büyümesi. Using Kullanma
quarterly data over the 1990Q1 2008Q3 period and since the variables in this art
icle are 1990Q1 üzerinden üçer aylýk veriler - 2008Q3 dönemi ve makalede bu deði
þkenler beri vardýr
nonstationary and present a unit root; Johansen's cointegration technique has be
en applied. duraðan olmayan ve mevcut bir birim kök; Johansen's eþbütünleþme tek
niði uygulanmýþtýr. This Bu
methodology has allowed for obtaining of a cointegrating relationship among thes
e variables. metodolojisi deðiþkenler bunlar arasýndaki iliþki cointegrating eld
e bir deðer vardýr saðladý.
Moreover, the information on cointegration in variables is taken into considerat
ion in Ayrýca, deðiþkenlerin koentegrasyon hakkýnda bilgi de dikkate alýnýr için
e
specifying the correct model. model belirterek düzeltin. The main conclusion of
this study is that there is a long-run equilibrium Bu çalýþmada sonuç ana denge
olduðunu koþmak var uzun
relationship between gross domestic product ( GDP ) and tourist arrivals ( TOAR
). ) TOAR iliþki arasýnda gayri safi yurtiçi hasýla (GSYÝH) ve Turist sayýsý (.
There is a Bir olan
unidirectional causality between variables, from tourist arrivals to economic gr
owth. ekonomik gelenler turist büyümeden deðiþkenler arasýnda tek yönlü nedensel
lik. The main issue is Ana konu
the impact of tourist arrivals on GDP in Turkey during the period 1990Q1 2008Q3. T
ürkiye'de sýrasýnda GSYÝH gelenler turist etkisi döneminde 1990Q1-2008Q3. Employ
ing Istihdam
Granger causality, we found a unidirectional positive causal relation from touri
st arrivals to GDP. Granger nedensellik, biz GSYÝH iliþki turistik gelenlere ned
ensel tek yönlü pozitif bir bulundu.
Moreover, the parameters which were tested using Wald test. Ayrýca, Wald testi k
ullanýlarak test edildi parametreleri. The restriction is that each coefficient
of Sýnýrlamasý vardýr ki katsayýsý her
the corresponding variables is zero. ilgili deðiþkenlere sýfýrdýr. This hypothes
is is rejected for lnGDP, lnTOAR and lnER. Bu hipotez lnER ve lnTOAR reddedilir
için lnGDP.
Therefore, all variables are significant at 1% significance level. Bu nedenle, t
üm deðiþkenler düzeyindedir önemi anlamlý olarak% 1.
Page 9 Sayfa 9
239 239
International Research Journal of Finance and Economics - Issue 25 (2009) Finans
ve Ekonomi Uluslararasý Araþtýrma Dergisi - Sayý 25 (2009)
References Referanslar
[1] [1]
Aslan, A. 2008 Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Turizm Iliþkisi Uzerine Ekonometrik
Aslan, A. 2008 "Türkiye'de Ekonomik Büyüme ve Turizm Iliþkisi uzerine Ekonometri
k
Analiz (http://mpra.ub.uni-muenchen.de/10611/) Analiz "(http://mpra.ub.uni-muench
en.de/10611/)
[2] [2]
Balaguer, J., & Cantavella-Jorda, M., 2002, Tourism as a long-run economic growth
factor: Balaguer, J. & Cantavella-Jorda, M., 2002, "Turizm faktör olarak uzun v
adede ekonomik büyüme:
The Spanish case , Applied Economics, 34, 877 884. Ýspanyol olgu ", Uygulamalý Ekono
mi, 34, 877-884.
[3] [3]
C.-C. C.-C. Leea, C.-P. Leea, C.-P. Changb, 2008, Tourism development and economi
c growth: A closer look at Changb, 2008, "Turizm geliþme ve ekonomik büyüme: dah
a yakýndan bakmak A
panels , Tourism Management, 29,180 192. paneller ", Turizm Ýþletmeciliði, 29,180-19
2.
[4] [4]
Dickey, DA and Fuller, WA, 1979, Distribution of the estimators for autoregressiv
e time WA, 1979, "Daðýtým tahmin için otoregressif zaman ve Fuller DA Dickey,
series with a unit root , Journal of the American Statistical Association, 74, 427
-31. "Root serisi ile bir birim, Journal 427-31 Amerikan Ýstatistik Derneði, 74,
.
[5] [5]
Dickey, DA and Fuller, WA, 1981, Likelihood ratio statistics for autoregressive t
ime series Fuller, WA, 1981, "Olabilirlik oran istatistiði için otoregresif zama
n serisi ve Dickey, DA
with a unit root, Econometrica, 49, 1057-72. 1057-72 ile birim kök, Econometrica
, 49,.
[6] [6]
Dritsakis, N., 2004, Tourism as a long-run economic growth factor: An empirical i
nvestigation Dritsakis, N., 2004, "Turizm faktör olarak uzun vadede ekonomik büy
üme: Bir ampirik
for Greece using a causality analysis . Tourism Economics, 10, 305 316. 305-316 için
, Yunanistan ile bir nedensellik analizi ". Turizm Ekonomisi, 10.
[7] [7]
Durbarry, R., 2004, Tourism and economic growth: The case of Mauritius . Tourism Du
rbarry, R., 2004, "Turizm ve ekonomik büyüme: of Mauritius durumda". Turizm
Economics , 10, 389 401. Ekonomi, 10, 389-401.
[8] [8]
Engle, RF and Granger, CWJ, 1987, Cointegration and error correction: representat
ion, Engle, RF ve Granger, CWJ, 1987, "Eþbütünleþme ve hata düzeltme: temsil,
estimation, and testing , Econometrica , 2, 251-76. kestirim ve test ", Econometri
ca, 2, 251-76.
[9] [9]
Eugenio-Martýn JL, & Morales, NM, 2004, Tourism and economic growth in Latin Euge
nio-Martin JL & Morales, NM, 2004, "Turizm ve Latin büyüme ekonomik
American countries: A panel data approach . Social Science Research Network Electr
onic Amerika ülkeleri: A panel veri yaklaþýmý ". Sosyal Bilimler Araþtýrma Aðý E
lektronik
Paper. Kaðýt.
[10] [10]
Gündüz, L.,ve Hatemi-J,A.,2005, Is the tourism-led growth hypothesis valid for Tu
rkey? , Gündüz, L., ve Hatemi-J, A., 2005, "Türkiye dayalý büyüme hipotezi için ge
çerli midir turizm?"
Applied Economics Letters , 12(8), 499-504. Uygulamalý Ekonomi Letters, 12 (8),
499-504.
[11] [11]
Johansen, S., 1988, Statistical analysis of cointegrating vectors , Journal of Econ
omic 1988, "Ýstatistiksel analiz cointegrating vektörler", S., Johansen, Journal
Ýktisadi ve
Dynamics and Control , 12, 231-54. Dinamik ve Kontrol, 12, 231-54.
[12] [12]
Johansen, S. and Juselius, K., 1990, Maximum likelihood estimation and inference
on Johansen, S. ve Juselius, K., 1990, "en çok olabilirlik tahmini ve imalarý üz
erine
cointegration-with applications to the demand for money , Oxford Bulletin of Econo
mics and eþbütünleþme "para talebi ile uygulamalarý, Oxford Bülteni ve Ekonomi
Statistics , 52, 169-210. Ýstatistikler, 52, 169-210.
[13] [13]
Kasman A., Kasman SK, 2004, Cointegration and causality between tourism revenues
and Kasman A., Kasman SK, 2004, "Eþbütünleþme ve gelirleri nedensellik arasýnda
turizm
economic growth , Ýktisat Ýþletme ve Finans ,19- 220, 122-131 ekonomik büyüme ", Ý
ktisat Ýþletme ve Finans, 19 - 220, 122-131
[14] [14]
Phillips, P. and Perron, P., 1988, Testing for a unit root in time series regress
ion , Biometrica , Phillips, P. ve Perron, P., 1988, "Test Biometrica regresyon" s
erisi için bir birim kök zaman,
75, 333-46. 75, 333-46.
[15] [15]
Oh, CO, 2005, The contribution of tourism development to economic growth in the K
orean Oh, CO, 2005, "büyüme ekonomik kalkýnma için turizm katkýsýnýn Kore
economy , Tourism Management, 26, 39 44. ekonomi ", Turizm Ýþletmeciliði, 26, 39-44.
[16] [16]
Uysal, M. and Crompton, JL, 1984, Determinants of demand for international touris
t flows Uysal, M. ve Crompton, JL, 1984, "akar turist uluslararasý için Determin
antlar talebi
to Turkey , Tourism Management, 5, 288 97. "Türkiye'nin, Turizm Ýþletmeciliði, 5, 28
8-97.
[17] [17]
Yavuz N., 2006 Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisinin Testi:
Yapýsal Yavuz N., 2006 "Türkiye'de Turizm Gelirlerinin Ekonomik Büyümeye Etkisin
in Testi: Yapýsal
Kýrýlma ve Nedensellik Analizi , Journal of Doðus University , 7 (2), 162-171. Kýr
ýlma ve Nedensellik Analizi ", üniversite Dergisi Doðuþ 7 (2), 162-171.
[18] [18]
Yýldýrým, J. ve Öcal, N., 2004 Tourism and Economic Growth in Turkey , Ekonomik Yýl
dýrým, J. ve Öcal, N., 2004 "Turizm ve Ekonomik" Ekonomik Büyüme, Türkiye
Yaklasým , 15 (52-53), 131-141. Yaklasým, 15 (52-53), 131-141.
[19] [19]
www.tursab.org. www.tursab.org. ( The Association of Turkish Travel Agencies ) (
Seyahat Acenteleri Türk Birliði)
[20] [20]
www.kultur.org.tr ( The Ministry of Tourism of Turkey) www.kultur.org.tr (Bakanl
ýðý Türkiye Turizm)
[21] [21]
www.imfstatistics.org ( International Financial Statistic ) ) Www.imfstatistics.
org (Uluslararasý Finansal Ýstatistik
Orijinal Ýngilizce metin:
estimates, causality does run from tourist arrivals ( TOAR ) to GDP but causalit
y does not run from GDP
Daha iyi bir çeviri ile katkýda bulunun
a