Anda di halaman 1dari 9

Economia

EntrevistaMariaLuciaFattorelli

Advidapblicaummegaesquemade
corrupoinstitucionalizado
ParaexauditoradaReceita,convidadapeloSyrizaparaanalisaradvida
grega,sistemaatualprovocadesvioderecursospblicosparaomercado
financeiro
porRenanTruffipublicado09/06/201504h34,ltimamodificao
09/06/201517h32
NilsonBastian/CmaradosDeputados

DoismesesantesdeogovernoDilma
Rousseffanunciaroficialmenteocortede70
bilhesdereaisdoOramentoporcontado
ajustefiscal,umabrasileirafoiconvidada
peloSyriza,partidogregodeesquerdaque
venceuasltimaseleies,paracomporo
ComitpelaAuditoriadaDvidaGregacom
outros30especialistasinternacionais.A
brasileiraemquestoMariaLucia

MariaLuciaFattorellijauditouadvida

Fattorelli,auditoraaposentadadaReceita

pblicadoEquadoreagorafazomesmo

Federalefundadoradomovimento

pelaGrcia

AuditoriaCidaddaDvidanoBrasil.Mas
oqueoajustetemavercomarecuperaodaeconomianaGrcia?Tudo,dizFattorelli.A
dvidapblicaaespinhadorsal.
EnquantooBrasilcaminhaemdireoausteridade,aestudiosaparticipadacomisso
quevaiinvestigarosacordos,esquemasefraudesnadvidapblicaquelevaramaGrcia,
segundooSyriza,criseeconmicaesocial.Existeumsistemadadvida.autilizao
desseinstrumento[dvidapblica]comoveculoparadesviarrecursospblicosemdireo

aosistemafinanceiro,complementaFattorelli.
Estanoaprimeiravezqueaauditoraacionadaparaessetipodemisso.Em2007,
FattorellifoiconvidadapelopresidentedoEquador,RafaelCorrea,paraajudarna
identificaoecomprovaodediversasilegalidadesnadvidadopas.Otrabalhoreduziu
em70%oestoquedadvidapblicaequatoriana.
EmentrevistaaCartaCapital,diretodaGrcia,Fattorellifalousobrecomooesquema,
controladoporbancosegrandesempresas,tambmserepetenopagamentodosjurosda
dvidabrasileira,atualmenteem334,6bilhesdereais,eprovocaanecessidadedotal
ajuste.
Leiaaentrevista:
CartaCapital:Oqueadvidapblica?
MariaLuciaFattorelli:Advidapblica,deformatcnica,comoaprendemosnoslivrosde
Economia,umaformadecomplementarofinanciamentodoEstado.Emprincpio,noh
nadaerradonofatodeumpas,deumestadooudeummunicpioseendividar,porqueo
queestacimadetudooatendimentodointeressepblico.SeoEstadonoarrecadao
suficiente,emprincpio,elepoderiaseendividarparaoingressoderecursosparafinanciar
todooconjuntodeobrigaesqueoEstadotem.Teoricamente,advidaisso.para
complementarosrecursosnecessriosparaoEstadocumprircomassuasobrigaes.Isso
emprincipio.
CC:Eondecomeaoproblema?
MLF:Oproblemacomeaquandonscomeamosaauditaradvidaenoencontramos
contrapartidareal.Quedvidaessaquenoparadecrescerequelevaquaseametade
doOramento?Qualacontrapartidadessadvida?Ondeaplicadoessedinheiro?E
esseoproblema.Depoisdevriasinvestigaes,noBrasil,tantoemmbitofederal,
comoestadualemunicipal,emvriospaseslatinoamericanoseagoraempases
europeus,nsdeterminamosqueexisteumsistemadadvida.Oqueisso?autilizao
desseinstrumento,quedeveriaserparacomplementarosrecursosembenefciodetodos,
comooveculoparadesviarrecursospblicosemdireoaosistemafinanceiro.Esseo
esquemaqueidentificamosondequerqueagenteinvestigue.
CC:Equem,normalmente,soosbeneficiadosporesseesquema?Em2014,porexemplo,

osjurosdadvidasubiramde251,1bilhesdereaispara334,6bilhesdereaisnoBrasil.
Paraondeestindoessedinheirodefato?
MLF:Nssabemosquemcompraessesttulosdadvidaporqueessacompradiretafeita
pormeiodosleiles.Oprocessooseguinte:oTesouroNacionallanaosttulosdadvida
pblicaeoBancoCentralvende.ComooBancoCentralvende?Eleanunciaumleiloes
podemparticipardesseleilo12instituiescredenciadas.Sooschamadosdealers.A
listadosdealersnstemos.Soosmaioresbancosdomundo.Deseisemseismeses,s
vezes,essalistamuda.Massempreosmaioresestol:Citibank,Ita,HSBC...porisso
queagentefalaque,hojeemdia,falaremdvidaexternaeinternanofaznemmais
sentido.Osbancosestrangeirosestoacomprandodiretamentedabocadocaixa.Ns
sabemosquemcomprae,muitoprovavelmente,elessooscredoresporquenotem
nenhumaaplicaodomundoquepaguemaisdoqueosttulosdadvidabrasileira.a
aplicaomaisrentveldomundo.Eselescompramdiretamente.Ento,muito
provavelmente,elessooscredores.
CC:Porquprovavelmente?
MLF:PorquenemmesmonaCPIdaDvidaPblica,entre2009e2010,eolhaqueaCPI
tempoderdeintimaojudicial,oBancoCentralinformouquemsoosdetentoresdadvida
brasileira.Eleschegaramaresponderquenosabiamporqueessesttulossovendidos
nosleiles.Oqueagentesabequementira.Porque,seelesnosabemquemsoos
detentoresdosttulos,paraquemelesestopagandoosjuros?Claroqueelessabem.Se
voctemumadvidaenosabequemocredor,paraquemvocvaipagar?Emoutro
momentochegaramafalarqueessainformaoerasigilosa.Seriaumaquestodesigilo
bancrio.Oqueumamentiratambm.Advidapblica,asociedadequeest
pagando.Osalriodoservidorpbliconoestnainternet?Porqueosdetentoresda
dvidanoesto?Nstemosquecriarumacampanhanacionalparasaberquemque
estlevandovantagememcimadoBrasileprovocandotudoisso.
CC:Qualarelaoentreosjurosdadvidapblicaeoajustefiscal,emcursohojeno
Brasil?
MLF:Todomundofalanocorte,noajuste,naausteridadeetal.DesdeoPlanoReal,o
Brasilproduzsupervitprimriotodoano.Temanoqueproduzmaisalto,temanoque
produzmaisbaixo.Mastodoanotemsupervitprimrio.Oquequerdizerisso,supervit
primrio?Queosgastosprimriosestoabaixodasreceitasprimrias.Gastoprimriosso

todososgastos,comexceodadvida.oqueoBrasilgasta:sade,educao...exceto
juros.Tudoissosogastosprimrios.Sevocolharareceita,oquealimentaooramento?
Basicamenteareceitadetributos.Entosupervitprimriosignificaqueoquensestamos
arrecadandocomtributosestacimadoqueestamosgastando,estoestsobrandouma
parte.
CC:Eessedinheiroquesobraparapagarosjurosdvidapblica?
MLF:Isso,eessapartedosupervitpagaumapequenapartedosjurosporque,noBrasil,
nsestamosemitindonovadvidaparapagargrandepartedosjuros.Issoescndalo,
inconstitucional.NossaConstituioprobeoquesechamadeanatocismo.Quandovoc
contratadvidaparapagarjuros,oquevocestfazendo?Vocesttransformandojuros
emumanovadividasobreaqualvaiincidirjuros.otaldejurossobrejuros.Issocriauma
boladenevequegeraumadespesaemumaescalaexponencial,semcontrapartida,eo
Estadonopodefazerisso.Quandonsinvestigamosqualacontrapartidadadvida
interna,percebemosqueumadvidadejurossobrejuros.Adividabrasileiraassumiuum
cicloautomtico.Elatemvidaprpriaeseretroalimenta.Quandoissoacontece,aquele
jurosvaivirarcapital.E,sobreaquelecapital,vaiincidirnovosjuros.Eosjurosseguintes,
denovovosetransformadosemcapital.,porisso,quequandovocolhaacurvada
dvidapblica,aretaresultanteexponencial.Estcrescendoeestquasenavertical.O
problemaquevaiexplodiraqualquermomento.
CC:Explodirporqu?
MLF:Porqueomercadoquandoeufaloemmercado,estoumereferindoaosdealers
estaceitandonovosttulosdadvidacomopagamentoemvezdereceberdinheiromoeda?
Elesnoqueremreceberdinheiromoeda,elesqueremnovosttulos,pordoismotivos.Por
umlado,omercadosabequeojurosvovirarnovottuloeelevaiterumvolumecadavez
maiordedvidasparareceber.Segundo:dvidaelevadatemjustificadoumcontinuo
processodeprivatizao.Comotemsidoesseprocesso?Entregadepatrimniocadavez
maisestratgico,cadavezmaislucrativo.Nsvimoshpoucotempoaprivatizaode
aeroportos.NopoucacoisaosaeroportosdeBraslia,deSoPauloedoRiodeJaneiro
estarememmosprivadas.Oquenofundoessepodereconmicomundialdeseja
patrimnioecontrole.Aestratgiadosistemadadvidaaseguinte:voccriaumadvidae
essadvidatornaopaissubmisso.Opasvaientregarpatrimnioatrsdepatrimnio.
Assimnsjperdemosastelefnicas,asempresasdeenergiaeltrica,ashidreltricas,as

siderrgicas.Tudoissopassouparapropriedadedessegrandepodereconmicomundial.E
comoqueeles[dealers]conseguemessepodertodo?Aentraofinanciamentoprivadode
campanha.svocentrarnositedoTSE[TribunalSuperiorEleitoral]edarumaolhada
emquemfinanciouacampanhadessescaras.Oufoigrandeempresaoufoibanco.O
nossoataqueemrelaodvidaporqueadvidaopontocentral,aespinhadorsaldo
esquema.
CC:Comofuncionariaaauditoriadadvidanaprtica?Comodiferenciaroquedvida
legtimaeoqueno?
MLF:Aauditoriaparaidentificaroesquemadegeraodedvidasemcontrapartida.Por
exemplo,sdeveriaserpagaaqueladvidaquepreencheorequisitodadefiniodedvida.
Oqueumadvida?Seeudisserparavoc:Mepagaos100reaisquevocmedeve.
Vocvaifalar:Quediavocmeentregouesses100reais?Sexistedvidasehuma
entrega.AconteceuissoaquinaGrcia.Mecanismosfinanceiros,coisasquenotinham
nadavercomdvida,tudofoiempurradoparaasestatsticasdadvida.Tudoquanto
derivativo,tudoquantogarantiadoEstado,ostaisCDS[CreditDefaultSwapespciede
segurocontracalotes],essaparafernliatodadessemundocapitalista'financeirizado'.Tudo
isso,deumahoraparaoutra,podevirardvidapblica.Oqueaauditoria?desmascarar
oesquema.mostraroquerealmentedvidaeoqueessafarradomercadofinanceiro,
utilizandouminstrumentodeendividamentopblicoparadesviarrecursosesubmetero
Pasaopoderfinanceiro,impedindoodesenvolvimentosocioeconmicoequilibrado.Junto
comessesbancosestoasgrandescorporaeseelesnotmescrpulos.Nstemos
quedarumbastanessasituao.Eessebastavirdacidadania.Essebastanovirda
classepoliticaporqueelessofinanciadosporessesetor.Daelite,muitomenosporque
elesestousufruindodessemecanismo.Asoluosvirapartirdeumaconscincia
generalizadadasociedade,damaioria.amaioria,os99%,queestpagandoessaconta.
OArmnioFraga[expresidentedoBancoCentral]disseissoemdepoimentonaCPI
[ComissoParlamentardeInqurito]daDvida,em2009,quandoperguntadosobrea
influnciadasdecisesdoBancoCentralnavidadopovo.Elerespondeu:Olha,oBrasilfoi
desenhadoparaisso.
CC:Quantoaproximadamentedadvidapblicaestnamodosbancosedegrandes
empresas?OTesouroDireto,quetodososbrasileirospodemteracesso,correspondea
queparceladomontante?

MLF:EssahistriadoTesouroDiretoparacriaraimpressoqueadvidapblicaum
negciocorreto,quequalquerumpodeentrarlecomprar.E,realmente,seeuouvoc
comprarmosumapartelegtima.Agora,seagenteentrarlecomprar,nodireto.s
paracriaressailuso.Tentaentrarlparacomprarumttuloqueseja.Vocvaichegar
numatelaemquevaiterqueescolherumainstituiofinanceira.Eessainstituio
financeiravaitecobrarumacomissoquenobarata.Elanovaitepagarojurostododo
ttulo,elavaificarcomumpedao.Obanco,odealer,quecompraottulodadvidaquem
estabeleceosjuros.Eleestabeleceosjurosqueelequerporqueogovernolanaottuloe
fazumapropostadejuros.Se,nahoradoleilo,odealernoestcontentecomaquele
patamardejuros,elenocompra.Elescompraquandoojuroscheganopatamarqueele
quer.Invariavelmente,osttulosvmsendovendidosmuitoacimadaSelic[taxabsicade
juros].Em2012,quandoaSelicdeuumaabaixadaechegoua7,25%,nsestvamos
acompanhandoeosttulosestavamsendovendidosamaisde10%dejuros.Eelessempre
compramcomdesgio.Seottulovale1000reais,elecomprapor960reaisou970reais,
dependedapressoqueelequerimpornogovernoaqueledia.Olhaadiferena.Sevoc
compranoTesouroDireto,vocnovaiterdesconto.Pelocontrrio,vocvaiterquepagar
umacomisso.Evoctambmnovaimandarnosjuros.umaoperaototalmente
distintadaoperaodiretadeverdadequeacontecelnoleilo.
CC:Porquetodifcilcolocaraauditoriaemprtica?Comoomercadofinanceiro
costumareagiraumaauditoria?
MLF:Omercadolatemuito,masnahoraelecovarde.LnoEquador,quandoestvamos
naretafinalevriosrelatriospreliminaresjtinhamsidodivulgados,elessabiamque
tnhamosdescobertoomecanismodegeraodedvida,vriasfraudes.Elesfizeramuma
propostaparaogovernoderenegociao.SqueoRafaelCorrea[atualpresidentedo
Equador]noquerianegociar.Elequeriarecomprarebotarumpontofinal.Porquequando
vocnegocia,vocdumavidanovaparaadvida.Vocdumarepaginadanadvida.Ele
noqueriaisso.Elequeriaqueogovernodelefosseumgovernoquemarcasseahistria
doEquador.Elesabiaque,seaceitasse,ficariasubjugadodvida.Elefoiatofim,fez
umapropostaeoqueosbancosfizeram?95%dosdetentoresdosttulosentregaram.
Aceitaramaofertaderecompradenomximo30%eoEquadoreliminou70%desua
dvidaexternaemttulos.NoBrasil,duranteosdezmesesdaCPIdaDvida,aSelicno
subiu.Foiincrvelessemovimento.Nsestamosdiantedeummonstromundialque
controlaopoderfinanceiroeopoderpolticocomesquemasfraudulentos.muitograve
isso.Eudiriaqueummegaesquemadecorrupoinstitucionalizado.

CC:Omercadofinanceiroepartedaimprensacostumamclassificaraauditoriadadvidade
calote.Porqueaauditoriadadvidanocalote?
MLF:Aauditoriavaiinvestigarenotempoderdedecisodoquevaiserfeito.Aauditoria
svaimostrar.NoEquador,aauditoriasinvestigouemostrouasfraudes,mecanismos
quenoeramdvidas,rennciasprescriodedvidas.Oqueisso?umatonulo.
Dvidasquejestavamprescritas.Umadvidaprescritamorta.EissoaconteceunoBrasil
tambmnapocadoPlanoBrady,quetransformoudvidasvencidasemttulosdadvida
externa.Depois,essesttulosdadvidaexternaforamusadosparacomprarnossas
empresasqueforamprivatizadasnadcadade1990:Vale,Usiminas...tudocompradocom
ttulodadvidaemgrandeparte.Vocestvendocomorecicla?Aqui,naGrcia,opas
estsendopressionadoparapagarumadvidailegtima.Equalfoiarenegociaofeita
pelo[Gergios]Papandru[exprimeiroministrodaGrcia]?Eleconseguiuumadiamento
emtrocadeumprocessodeprivatizaode50bilhesdeeuros.Esseoesquema.Deixar
depagaressetipodedvidacalote?Agentemostra,simplesmente,apartedadvidaque
noexiste,quenula,quefraude.Nodiaemqueagenteconseguirumacompreenso
maiordoqueumaauditoriadadvidaeafragilidadequeladoestdoladodel,agente
mudaomundoeocursodahistriamundial.
CC:Emcomparaocomoajustefiscal,quevaicortar70bilhesdereaisdegastos,tem
algumaestimativadequantoaauditoriadadvidapblicapoderiaeconomizardedespesas
paraoBrasil?
MLF:Essaestimativadifcildeserfeitaantesdaauditoria,porm,peloquej
investigamosemtermosdeorigemdadvidabrasileiraedesseimpactodejurossobre
juros,vocchegaaestimativasassustadoras.Essaquestodejurossobrejuroseuabordei
nomeultimolivro.Nosltimosanos,metadedocrescimentodadividanulo.Eustive
condiodefazeroclculodemaneiraaritmtica.Ficoufaltandofazerosclculosde1995
a2005porqueoBancoCentralnonosdeuosdados.Emesmoassim,vocchegaa50%
denulidadedadvida,metadedela.Consequentementeparaosjurosseriaomesmo
[montante].EssafoiagrandejogadadomercadofinanceironoPlanoRealporqueeles
conseguiramgerarumadvidamaluca.NoinciodoPlanoRealosjurosbrasileiros
chegaramamaisde40%aoano.Imaginaumadividacomjurosde40%aoano?Vocfaz
elacrescerquase50%deumanoparaooutro.Etemosqueconsiderarqueessesjuros
somensais.Ojuromensal,nomsseguinte,ocapitaljcorrigesobreocapitalcorrigido
nomsanterior.Vociniciaumprocessoexponencialquenotemlimite,comoaconteceu

naexplosodadvidaapartirdoPlanoReal.QuandooPlanoRealcomeou,nossadvida
estavaemquase80bilhesdereais.Hojeelaestemmaisdetrstrilhesdereais.Mais
de90%dadividadejurossobrejuros.
CC:Eissoalgoqueseriaconsideradoilegalnaauditoriadadvidapblica?
MLF:maisdoqueilegal,inconstitucional.NossaConstituioprobejurossobrejuros
paraosetorpblico.TemumasmuladoSupremoTribunalFederal,smula121,quediz
queaindaquetenhaseestabelecidoemcontrato,nopode.inconstitucional.Tudoisso
porquetemmuitagenteenvolvida,favorecidaemalinformada.Essestabus,essaquesto
docalote,muitagentefalaisso.Elestentamdesqualificar.Falamosemauditoriaeeles
falamemcalote.Masestoufalandoeminvestigar.Sevocnotemoquetemer,vamos
abriroslivros.Vamosmostrartudo.Seadvidatohonrada,vamosolharaorigemdessa
dvida,acontrapartidadela.
CC:Aolongodaentrevista,asenhoracitoudiversosmomentosdahistriarecentedo
Brasil,oquemostraqueesseproblemavemdesdeogovernoFernandoHenriqueCardoso,
epassoupelasgestesLulaeDilma.Mascomoaquestodadvidaseagravounos
ltimosanos?Advidaexternadosanos1990setransformounessadvidainternadehoje?
MLF:Houveessatransformaovriasvezesnanossahistria.Essesmovimentosforam
feitosdeacordocomointeressedomercado.Tantodeinternaparaexterna,comode
externaparainterna,deacordocomovalordodlar.Essesmovimentossofeitospelo
BancoCentraldoBrasilemfavordomercadofinanceiro,invariavelmente.Quandoodlar
estbaixo,eseriainteressanteoBrasilquitaradvidaexterna,porprecisardemenosreais,
sefazocontrrio.Elecontraimaisdvidaemdlar.Essesmovimentossosemprefeitos
contranseafavordomercadofinanceiro.
CC:Eopagamentodadvidaexterna,em2005?
MLF:OqueagentecriticanogovernoLulaque,parapagaradvidaexternaem2005,na
pocade15bilhesdedlares,eleemitiureais.Eleemitiudvidainternaemreais.Advida
comoFMI[FundoMonetrioInternacional]era4%aoanodejuros.Advidainternaquefoi
emitidanapocaestavaemmdia19,13%dejurosaoano.Houveumatrocadeuma
dvidade4%aoanoparaumade19%aoano.Foiumaoperaoqueprovocoudanos
financeirosaoPas.EanossadvidaexternacomoFMInoeraumadvidaelevada,
correspondiaamenosde2%dadvidatotal.Eporqueelepagouumadvidaexternaparao
FMIquetinhajurosbaixo?Porque,noinconscientecoletivo,dividaexternacomoFMI.

TodomundoachaqueoFMIograndecredor.Isso,realmente,gerouumganhopoltico
paraoLulaeumatranquilidadeparaomercado.Quantosdebatesagentechamasobrea
dvidaeaspessoasfalam:Essedebatejnoestresolvido?Jnopagamosadvida
toda?.Nosopoucasaspessoasquefalamissoporcontadessapropagandafeitade
queoLularesolveuoproblemadadvida.Eomercadoajudaacriaressascoisas.Eufaloo
mercadoporque,napoca,elestambmexigiramqueaArgentinapagasseoFMI.Eeles
tambmpagaramdeformaantecipada.Vocvascoisasaconteceramemvrioslugares,
deformasimultnea.Tudobemarmado,deforaparadentro,namesmapoca.
CC:OqueaexperinciagregadeauditoriadadvidapoderiaensinaraoBrasil,nasua
opinio?
MLF:Somuitaslies.Aprimeiraaquepontopodechegaresseplanodeausteridade
fiscal.OscasosaquidaGrciasoalarmantes.Emtermosdedesemprego,maisde100
miljovensformadosdeixaramopasnosltimosanosporquenotmemprego.Foram
paraoCanad,Alemanha,vriosoutrospases.Aquedasalarial,emmdia,de50%.E
quemesttrabalhandoestfelizporquenormalmentenotememprego.Jornalista,por
exemplo,notememprego.Tematumjornalistaqueestcolaborandocomanossa
comissoedissequesnoestpassandofomeporcontadaajudadafamlia.Amaioria
dosempregosforamflexibilizados,aspessoasnotmdireitos.Serviosdesade
fechados,escolasfechadas,notemvacinaempostodesade.Umacalamidadeterrvel.
Trabalhadoresvirandomendigosdeumdiaparaooutro.Temruasaquiemquetodasas
lojasestofechadas.Todosessespequenoscomerciantesousetornaramdependentesda
famliaouforamparaaruaou,pior,sesuicidaram.Onmerodesuicdiosaqui,
reconhecidamenteporesseproblemaeconmico,passade5mil.Temvrioscasosde
suicdioempraapblicaparadenunciar.Nessesdiasemqueestouaqui,houveuma
homenagememfrenteaoParlamentoparaumhomemquesesuicidouedeixouumacarta
naqualdiziaqueestavaentregandoavidaparaqueesseplanodeausteridadefosse
denunciado.

Anda mungkin juga menyukai