Bijlage II: Kijkwijzer Architectuur:

(Beantwoord de volgende

vragen zo volledig mogelijk!)

Modern gebouw:
Titel:

De winkel van de Perry Sport

Architect:

onbekend

Jaartal:

onbekend

Materiaal/tech
niek:

Beton en glas

Kunststroming Modernisme
:

Opdrachtgevers vragen architecten vaak om een opvallend gebouw neer

te zetten. Wanneer een nieuw gebouw in de oude binnenstad wordt
ingepast, staat de architect voor de keuze zijn gebouw hieraan aan te
passen of juist een zo groot mogelijk contrast te zoeken.
1. Wat zie je: hoe verhoudt het gebouw zich met zijn omgeving?

Opgenomen in
omgeving

X Contrast met
omgeving

Domineert omgeving

Waarom/omdat :

Het gebouw staat tussen allemaal kleinere, verfijnde, traditionele

gebouwen, maar is zelf groot, modern en robuust. Het staat hierdoor sterk
in contrast met zijn omgeving.

De keuze van materiaal draagt bij tot de betekenis die we aan een
gebouw toekennen.
Bij een groot bankgebouw worden vaak luxe
materialen gebruikt, zoals marmer. Metselwerk met bakstenen is typisch
Hollands en geeft de gebouwen een vertrouwd uiterlijk . Moderne
architecten
passen
vaak
ongebruikelijke
materialen
en
materiaalcontrasten toe.
2. Wat zie je: welke materialen vallen op?

Baksteen,
metselwerk
Hout
Natuursteen

Waarom/omdat :

Pleisterwerk

Beton
Staal

Glas
Kunststof
Andere materialen

Het gebouw bestaat grotendeels uit beton, maar ook de glazen,

uitstekende etalage valt erg op.

De eenvoudige doosvorm is kenmerkend voor het modernisme en bepaalt

veel van de architectuur tussen 1930 en 1980 . Andere architecten werken
met kleinere - vaak geometrische - vormen die gestapeld worden in een
structuur waarin herhaling, ritme en variatie een rol speelt. Organische
vormen zijn niet-geometrische vormen die ontleend zijn aan de natuur.
3. Wat zie je: wat is de grondvorm van het gebouw?

Grote blokvorm

X Structuur van
blokken

Organische vorm

Waarom/omdat :

Het gebouw heeft een doosvorm, die opgebouwd is uit verschillende

kleinere betonnen vierkanten.
Een architect kan beginnen met de buitenkant - de verpakking - van het
gebouw.
In de negentiende eeuw is deze faadearchitectuur gebruikelijk. Moderner is het van binnenuit te beginnen, dus
het gebouw als optelsom van kamers, ruimtes of bouwvolumes . Nietsymmetrische en niet vlakke gevels zijn dan vaak het resultaat, zoals bij het
Rietveld Schrderhuis in Utrecht.
4. Wat zie je: wat is de relatie tussen de voorgevel en de rest van het
gebouw?

Gebouw gaat
schuil achter
voorgevel

X Voorgevel en
gebouw n
geheel

Gebouw zonder
voorgevel

Waarom/omdat :

De voorgevel en het gebouw vormen n geheel. De entree is eerder een

uitsparing in het gebouw.
(Barokke)

gebouwen uit de zeventiende eeuw hebben vaak een

opvallende entree,
met bijvoorbeeld veel trappen. Een
indrukwekkende entree verhoogt de status van een gebouw .
Tegenwoordig zijn entreepartijen vaak wat bescheidener van opzet of
ontbreekt zelfs een centrale ingang, om de drempel tussen de straat en
het gebouw zo klein mogelijk te maken.
5. Wat zie je: valt de entree van het gebouw op?

Entree krijgt
nadruk

X Entree valt niet

op

Geen centrale entree

De trappen gaan grotendeels schuil achter de voorgevel. Hierdoor valt de

entree niet zo op.

In de moderne architectuur is bijna altijd sprake van skeletbouw . Het

skelet, bijvoorbeeld van betonnen kolommen, houdt dan het gebouw
overeind. Het gebouw stort niet in als er muren worden weggebroken . Een
architect staat voor de keuze het skelet 'eerlijk' zichtbaar te laten of het te
verbergen, bijvoorbeeld achter een dun vlies van glas en plaatwerk.
6. Wat zie je: is de bouwconstructie zichtbaar?
Zichtbare
skeletbouw

Skelet verborgen
achter vliesgevel

X Geen skelet:
dragende muren

Waarom/omdat :

Er is geen sprake van skeletbouw. Het gewicht van het gebouw wordt
gedragen door de muren, alleen bij de ingang zijn een aantal pilaren
zichtbaar.

'Less is more' is de slogan van het modernisme (1900-1950). Hoe kaler de

architectuur hoe mooier 'Less is a bore is de slogan van het postmodernisme
(1950 tot heden) en betekent dat er niet-functionele zaken, zoals
decoraties, aan het gebouw mogen worden toegevoegd. Vooral in de
negentiende eeuw maar tegenwoordig ook weer, gebruiken arc hitecten
vaak vroegere stijlen (klassiek, middeleeuws of renaissance) voor ni euwe
gebouwen, zoals bij het Centraal Station in Amsterdam. Het hedendaagse
gebruik van klassieke elementen noemen we postmodernisme.

7. Werkwijze: wat is het uitgangspunt van de architect?

X

Functioneel:

Less
is more

Traditioneel: naar
vroegere
voorbeelden

Toeters en bellen:
Less is a bore

Waarom/omdat :
Het gebouw is duidelijk functioneel; less is more. Het is zeer eenvoudig in
vorm en materiaalgebruik.

Weinig architecten houden vast aan traditio nele vormen, zoals een kerk
met een klokkentoren dat is. Lange tijd is het de gewoonte geweest de

gebruiksfunctie een geringe rol te laten spelen in het uiterlijk van een
gebouw. Een kantoorflat, woonflat, school of bioscoop zijn dan niet meer
echt van elkaar te onderscheiden . Tegenwoordig is er meer aandacht voor
het herkenbaar maken van de gebruiksfunctie.

8. Functie: is de functie van het gebouw direct zichtbaar?

Ja, gebaseerd

op

Ja, niet gebaseerd

op bestaand model

X Nee, andere
functies denkbaar

bestaand
model
Waarom/omdat :

De opvallende, uitstekende etalage geeft wel iets weg over de functie van
het pand, maar deze is toch niet helemaal aan het gebouw af te zien. Het
had bijvoorbeeld ook een galerie kunnen zijn.

Uit je antwoorden op bovenstaande vragen blijkt in veel gevallen al wel

met welke categorie je het gebouw associeert. Pure 'abstracte' architectuur
is architectuur die weinig rekening houdt met bestaande tradities en niet echt
verwijst naar de gebruiksfunctie.
9. Betekenis: welke associaties roept het gebouw op?

macht

Status en

X
Bolwerk of
vesting
Pracht en praal
Puur en abstract

Open en toegankelijk

Klassiek en
traditioneel

Waarom/omdat :
Doordat het gebouw zo kolossaal en robuust is roept het de associatie met
een bolwerk of vestiging op.

10. Geef je eigen mening over het gebouw en licht dit toe in
ongeveer 20 woorden:
Persoonlijk vinden wij het gebouw niet zo mooi, omdat het erg lomp is,
vooral in een stad met veel traditionele, verfijndere panden. Wat we wel
leuk gedaan vinden zijn de nep-rotsen aan de binnenkant van de entree en
de rest van het gebouw, die vanaf buitenaf al wat weggeven over de
inrichting. Zeker omdat er een sportzaak in het pand gevestigd zit.