Anda di halaman 1dari 4

OMercantilismo

AsprticaseconmicasdosEstadosAbsolutistas
OsEstadoseuropeusabsolutistasdesenvolveramidiaseprticaseconmicas,posteriormente
denominadasMERCANTILISMO,cujoobjetivoerafortaleceropoderdosreisedospasesatravs
daacumulaointernadeouroedeprata.
Deacordocomasidiaseconmicasdapoca,oouroeapratatraziamocrescimentodo
comrcioedasmanufaturas,permitiamacompradecereaisedelparaoconsumoda
populao,demadeiraparaaconstruodenaviosepossibilitavamacontratao,pelorei,de
exrcitoscomsoldados,armasemuniesparacombaterosinimigosdopasouparaconquistar
territrios.Aquantidadedeouroedeprataque1umpaspossusseera,portanto,ondicedesua
riquezaepoder,"Umpasrico,talcomoumhomemrico,deveserUMpascommuitodinheiroe
juntarouroepratanumpasdeveseraformamaisfcildeenriquecer(CitadoporA.Smith,em
"Causadariquezadasnaes".)
Paraobteroouroeaprata,asnaesquenopossuamcolniasqueosfornecessem(comoa
EspanhaemaistardePortugal),deveriamprocurarvenderaosoutrospasesmaisdoquedeles
comprar,gerandoassim,umabalanacomercialfavorvel.
Numerososdocumentosdapocamodernaretratavamclaramenteaimportnciaquesedava
acumulaodeouroedeprataeaosaldofavorvelnabalanacomercial:"Anicamaneirade
fazercomquemuitoourosejatrazidodeoutrosreinosparaotesourorealconseguirquegrande
quantidadedenossosprodutossejalevadaanualmentealmdosmares,emenosquantidadede
seusprodutossejaparactransportada".DocumentoseconmicosdosTudors.citadopor
HUBERMAN,Leo.HistriadariquezadoHomem.RiodeJaneiro,ZaharEditores,1972,P.130)"O
comrcioexteriorariquezadosoberano,ahonradoreino,anobrevocaodosmercadores,
nossasubsistnciaeoempregodenossospobres,omelhoramentodenossasterras,aescolade
nossosmarinheiros,onervodenossaguerra,oterrordenossosinimigos."(THOMASMUN,
EnglandlsTreasurebyforeingtrade"1622.CitadoporDEYON,Pierre.0Mercantilismo.SoPaulo,
EditoraPerspectiva,p.54)
Visandoaobtenodoouroeosaldocomercialfavorvel,osgovernosabsolutistaspassarama
interferirnaeconomiadeseuspases,estabelecendooprotecionismoalfandegrioatravsda
cobranadealtosimpostossobreosprodutosimportados,estimulandoafabricaointertade
mercadoriaseconcedendoprmiosefacilidadessexportaes.Alm,disso,osreis
transformaramaexploraoeocomrciodedeterminadasmatrias?primasemmonopliodo
Estadooudedeterminadossditosefavoreceramosempreendimentoscoloniais.
Aintervenodosgovernos,viaprotecionismo,monoplioseexploraocolonial,fortaleceuos
reinoseenriqueceuaburguesiaqueacumulougrandeslucroscomtaisprticas(1).Os
mercantilistasconsideravamaagriculturaumaatividadesecundriaemrelaoaocomrcioea
produodemanufaturas,devendoapenasfornecergnerosalimentciospopulao,abaixos
preos.Dessamaneira,oscomercianteseosempresrioseramfavorecidos,pagandosalrios
reduzidosaosseustrabalhadores.
Asprticasmercantilistaspromoveramodesenvolvimentodocomrcio,incentivandoo
aparecimentodenovossistemasdeproduodemanufaturas(almdascorporaesdeofcio
existentesdesdeapocamedieval)eestabeleceramosistemacolonialquevigorouatoinciodo
sculoXIX.
ODesenvolvimentodaManufaturas

Acrescenteprocurademercadoriasgeradapelomercantilismoestimulouaproduodomsticae
acriaodeoficinasdemanufaturasqueemlongoprazocausaramadecadnciadascorporaes
deofcio.Taissistemasdesenvolveramseemfunodaaodomercadoresfabricantequese
interpsentreoprodutoreoconsumidor.Eleeraoempresrioburgusque,depossedocapital,
forneciaaoartesoamateriaprima,asferramentas,pagavasalrioeseencarregavadavendado
produtoondehouvesseprocura.(1)Asprticasintervencionistaseprotecionistasforamherdadas
dascidadesmedievais,ondeosmercadoreseosmestresdascorporaesdeoficio
monopolizavameprotegiamseusmercadosdaconcorrnciadeoutrascidades.Tendocontribudo
paratornarascidadesmedievaisricasepoderosas,taismedidasforamadotadaspelosmonarcas
absolutistasanvelnacional.
Aatuaodomercadorfabricantefoimuitoimportantenaproduodomesticatxtil(fiaoe
tecelagemdal)edeartigosdecouro.Eleentregavaaocampons,emsuacasa,amatria?prima
easferramentaserecebiaposteriormente,oprodutopronto,emtrocadeumsalrio.Ocampons
esuafamliatrabalhavamnoperododeinatividadenocampo,conseguindoaumentararenda
domstica.
Osistemadeproduocaseiroeravantajosoparaomercadorporqueutilizavaamodeobra
maisbaratadotrabalhadorruraletambmfugiadasrestriesimpostaspelascorporaesde
ofcioqueimpediamaintroduodeinovaestcnicasparaevitaraconcorrncia.Poroutrolado,
ofereciaalgumaslimitaes,comoopequenocontroledequalidadeporfaltadepadronizaoea
dificuldadedefiscalizaosobreamatria?primaentregueaocamponsesuafamlia.
ApartirdosculoXVI,desenvolveusetambmaproduorealizadasemoficinaslocalizadasnas
cidades.0mercadorfabricantereuniaumcertonmerodeartesosnumdeterminadolocal
forneciaamatriaprima,asferramentaseseapropriavadaproduo,pagandoportarefaou
salrio.Oartigoerafabricadosegundooprincpiodadivisodotrabalho,isto,cadaarteso
executavaapenasumapartedoproduto,demodoqueamercadoriasestavaacabadaaps
passarsucessivamenteporvriasmos.Adivisodotrabalhotrouxeumsignificativoaumentoda
produtividade.
Aproduomanufatureiraencontravasedispersanocampoenascidadeseoempresrioainda
noexerciaumcontrolediretosobreooperrioarteso,vistoqueesteaindadominavatodasas
fasesdaproduo.medidaquecresciaademandademercadorias,aumentoutambmo
controlesobreotrabalhador,forandoapopulaoaotrabalhoregularesistemtico.Aspessoas
queserecusavamerampunidascomprises,multasecastigospelasleisemvigor.0pagamento
desalrios,adisciplinaeatcnicaforamseimpondoesegeneralizando.Osmercadores
fabricantestornaramseempresrioscapitalistasbemsucedidos.Osinvestimentosrealizadospor
elesresultaramemavanostcnicosqueaumentaramaproduoeoslucrosacustosmenores.
Suaaoalterouprofundamenteosistemadeproduo,caracterizandoafasede"manufatura"
especficadossculosXVI,XVIIeXVIIIqueantecedeuosurgimentodaindstriamecanizada.
OMercantilismoeoSistemaColonial
Aexploraodosdomniosultramarinosenquadrava?senaprticadoprotecionismoedo
intervencionismodasmonarquiasabsolutistaseuropias.Afunodacolniaerasuplementara
economiadesuametrpole,produzindomatrias?primas,metaispreciososegnerosagrcolasde
altovalornomercado.
Ocomrciocomascolniaseraexclusividadedaburguesiametropolitana,quevendiaprodutos
manufaturadoseescravosapreoselevadoseadquiriaasmercadoriascoloniaisapreoreduzido.
Almdisso,ascolniaseramproibidasdecomerciardiretamentecomoutrasnaesenopodiam
sededicarindstriaenavegao.Essecomrciodesigual,fonteconstantedeatritocomos
colonos,foidenominado"pactocolonial".

Ao"pactocolonial"estavamsubmetidos,naAmrica,oBrasil,colniaportuguesaprodutorade
acaredeouroascolniasespanholas,vastoterritrioqueiadoMxicoaArgentina,
fornecedorasdoouroedaprataquemantiveramaEspanhacomograndepotenciaatosculo
XVIIeastrezecolniasinglesasnolitorallestedaAmricadoNorte,menosvalorizadasporno
possuremcondiesdefornecermetaisougnerostropicaisInglaterra.
Avendademonopliossobreaexploraodosprodutoscoloniaisdesuasvastaspossesses
permitiamonarquiaportuguesasustentaranobreza,oclero,umadispendiosaburocraciae
soldadosnadefesadasfeitoriasespalhadaspeloAtlntico,IndicoePacfico.Entretanto,porno
sercentroprodutordemanufaturas,Portugaltransformousenumsimplesintermedirioentreo
ultramareosmercadoseuropeus.Osprodutosorientaisebrasileiros,quechegavamaLisboa,
capitaldoreinoportugus,iamparaLondresouparaAnturpia(umdosmaiorescentrosde
comrciodonorteeuropeu,estrategicamentesituada%fozdosriosRenoeMosa),ondeeram
revendidosparaorestodaEuropa,enriquecendoasburguesiasinglesaeholandesa.
Portugaltornousegrandeimportadordeprodutosmanufaturadosdospaseseuropeus,para
atendersnecessidadesdeconsumodacorte,doexrcitoedapopulaodascidadesedas
colnias.
OpoderioportugusnareaasiticasomentefoicontestadoemfinsdosculoXVI,quandoos
holandeses,atravsdaCompanhiaHolandesadasndiasOrientais,arrebataramolucrativo
comercioasitico.EmmeadosdosculoXVII,Portugalperdeuomonopliodavendadoacar
brasileironomercadoeuropeu,apsainvasodoNordestepelaCompanhiaHolandesadasndias
OcidentaiseinciodaconcorrnciadaproduoaucareiranaregiodoCaribe.
Emconseqnciadadecadnciadosnegciosdoacar,ogovernometropolitanoincentivoua
pesquisamineralnoBrasil,obtendoosprimeirosresultadosfavorveisem1693.Duranteosculo
XVIII,cadavezmaisnecessitadodometalpreciosoparapagarsuasimportaesde
manufaturados,Portugalexerceuumadurafiscalizaodaregiomineradora,exigindoda
populaolocalopagamentodeimpostoscadavezmaiselevados.
AEspanha,quepossuaumaimportantemanufaturadetecidos,sedasearmas,tambmno
conseguiaatenderdemandadesuapopulao,tendoderecorrersimportaespagascomo
ouroamericano.DosmetaispreciososchegadosEuropa,viaEspanha,20%eramutilizados
pelosreisespanhisnamanutenodoexrcitoenacompradearmasedemunies.0restante
ficavaemmosdeburgueses,nobreseconquistadores,sendoempregadonacompradetecidos,
vinhos,armas,mobliasejias,almdeservioscomerciaisedetransporte.
OsPasesibricosenfrentaramoprotecionismoalfandegriodaHolanda,FranaeInglaterra,a
pirataria,osnaufrgioseasenormesdespesasemarmasesoldadosparagarantirasrotasdas
ndiasedaAmrica,fatoquelevouohistoriadorManuelNunesDiasaafirmarquePortugale
Espanhatornaramseprisioneirosdapimentaedoouro.Aoseesgotaremasminasdeouroede
prata,ambosentraramemdecadnciasuplantadospelospasesprodutoresdemanufaturas.
MERCANTILISMOEREVOLUOCOMERCIAL
Odesenvolvimentodocomrcioeuropeu,nossculosXV,XVIeXVII,favorecidopelasprticas
mercantilistasdasmonarquiasabsolutistas,foitambmchamadode"revoluocomercial".A
revoluocomercialcaracterizousepelaintegraodaAmrica,fricaesiaeconomia
europia,atravsdanavegaopeloOceanoAtlnticopeloaumentodacirculaode
mercadoriasedemoedaspelacriaodenovosmtodosdeproduodemanufaturaspela
ampliaodosbancos,dossistemasdecrdito,segurosedemaisoperaesfinanceiras.O
crescimentotodaagricultura,daminerao,dametalurgia,danavegao,dadivisodotrabalho,

docomrciocolonialpromoveuumagrandeacumulaodecapitalpreparandoaEuropapara
avanosimportantesnaproduoocorridosapartirdosculoXVIII.

Anda mungkin juga menyukai