LITERASI BAHASA

PENGENALAN

5.0
Peringkat

pengajaran

menulis

terbahagi

kepada

tiga

iaitu

peringkat

pratulisan, peringkat mekanis dan peringkat untuk pelahiran. Peringkat

pertama iaitu pratulisan adalah tempoh masa murid-murid disediakan
dengan aktiviti menulis sebelum mereka dapat menulis huruf-huruf dengan
kemas dan betul. Dalam tempoh masa ini latihan otot-otot, tangan dan jari
serta koordinasi tangan dan mata diberi kepada murid-murid dari awal-awal
lagi.

Bagi

membolehkan

lambang-lambang

yang

mereka
kemas

menguasai
dan

jelas,

kemahiran
pelajaran

membentuk
tulisan

yang

dirancangkan haruslah sistematik, bertitik-tolak daripada aktiviti-aktiviti

pratulisan yang berbentuk bebas.

5.1

TUJUAN LATIHAN KEMAHIRAN MENULIS

Menulis merupakan satu kemahiran asas yang perlu dipelajari kanak-kanak

supaya mereka dapat menzahirkan maklumat yang ingin disampaikan selain
daripada menggunakan percakapan. Latihan kemahiran menulis yang baik
seharusnya didedahkan pada peringkat kanak-kanak lagi kerana latihan
tersebut menentukan sama ada kanak-kanak mampu menulis dengan
kaedah yang betul sepanjang hidupnya. Latihan yang tidak sesuai atau tidak
baik akan memberi kesan terhadap penulisan kanak-kanak. Antara contoh
kesan latihan yang tidak sesuai ialah cara memegang pensel yang tidak
betul, kedudukan tempat duduk sewaktu menulis dan juga tulisan yang
tidak kemas.
Tujuan-tujuan lain latihan kemahiran menulis ialah seperti berikut;

Mendirikan asas menulis yang kukuh bagi membolehkan kanak-kanak

menulis dengan baik, cekap dan pantas.

Membolehkan kanak-kanak mengeja perkataan dengan pantas.
Meluaskan pengetahuan dalam perbendaharaan kata, perkembangan

bahasa dan tulisan.

Menyusun ayat-ayat dengan betul dan boleh difahami oleh pembaca.
Mendedahkan kanak-kanak cara penulisan yang betul.
Membolehkan kanak-kanak melahirkan fikiran dan perasaan dengan
sempurna dalam bentuk tulisan
54

LITERASI BAHASA

5.2

PRATULISAN

Pratulisan merupakan satu peringkat yang perlu dilalui oleh kanak-kanak

bagi
menyediakan diri mereka untuk menulis huruf-huruf dengan kemas dan
betul. Dalam tempoh masa ini latihan otot-otot, tangan dan jari serta
koordinasi tangan dan mata diberi kepada murid-murid dari awal-awal lagi.
Bagi membolehkan mereka menguasai kemahiran membentuk lambanglambang yang kemas dan jelas, pelajaran tulisan yang dirancangkan
haruslah sistematik, bertitik-tolak daripada aktiviti-aktiviti pratulisan yang
berbentuk bebas.
Pada peringkat awal kanak-kanak membuat contengan di atas
permukaan benda-benda yang sedia ada dalam persekitaran mereka dengan
menggunakan bahan-bahan yang boleh meninggalkan kesan ke atas
permukaan

benda

tersebut.

Peringkat

contengan

ini

merupakan

perkembangan dari contengan bebas hingga ke peringkat contengan yang

terkawal.
Latihan-latihan pratulisan menitikberatkan beberapa perkara seperti
melakukan

latihan-latihan

pergerakan

tangan

terebih

dahulu

seperti

mengerakkan jari di atas garisan atau corak yang dilakarkan di atas kertas
supaya murid-murid dapat menguasai gerak tangan yang bebas supaya
boleh menulis dengan selesa dan sempurna.
Setelah mahir aktiviti tersebut murid-murid boleh melakukan latihanlatihan pergerakan mata dan seterusnya melakukan latihan-latihan yang
melibatkan koordinasi tangan dan mata. Antara aktiviti-aktiviti yang boleh
dilakukan adalah seperti latihan mengikut garisan-garisan rajah atau gambar
dari kiri ke kanan, latihan membentuk garisan lurus, latihan mewarnakan
rajah berbentuk mudah dari kiri ke kanan atau dari kanan ke kiri dan
seterusnya membentuk corak-corak gabungan antara bulatan dan garis lurus
secara bebas.

55

LITERASI BAHASA

Pelaksanaan aktiviti

5.3

5.3.1
MELAKSANAKAN AKTIVITI PERGERAKAN JARI,
TANGAN DAN MATA
AKTIVITI

: MEREGANG JARI DAN TANGAN

PERUNTUKAN MASA : 5-10 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Guru membimbing murid-murid melakukan pergerakan

menggunakan jari seperti memetik jari, meramas dan menunjuk.
2. Guru membimbing murid-murid melakukan pergerakan
menggunakan tangan seperti mengangkat tangan ke hadapan, ke
tepi dan ke atas.
3. Pergerakan diiringi dengan lagu seperti:
Siapa rasa gembira petik jari,
Siapa rasa gembira ramas jari,
Siapa rasa gembira tunjuk atas
Siapa rasa gembira beginilah caranya,
Siapa rasa gembira petik jari, ramas jari, tunjuk atas.

56

LITERASI BAHASA

5.3.2

AKTIVITI

MELAKSANAKAN AKTIVITI MEMBUAT CORAK,

MENYAMBUNG TITIK, MEMADANKAN BENTUK DAN
LAIN-LAIN

: JURUTERA KAPAL TERBANG

PERUNTUKAN MASA : 15-20 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Murid-murid dibekalkan kertas berwarna-warni.

2. Murid-murid diminta melipat kertas bagi membentuk kapal terbang
mengikut kreativiti tersendiri.
3. Murid-murid diminta menerbangkan kapal terbang yang dihasilkan
supaya dapat melepasi garisan pada jarak yang ditetapkan.

AKTIVITI

: WARNA-WARNI MEMANCING

PERUNTUKAN MASA : 15-20 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Murid-murid dibahagikan kepada kumpulan yang terdiri daripada 3

hingga 4 orang.
2. Murid-murid dibekalkan dengan joran.
3. Murid-murid dikehendaki memancing ikan yang berwarna-warni dan
mengasingkan mengikut warna yang sama.
4. Murid-murid mengumpulkan ikan yang dipancing ke dalam bakul.
5. Kumpulan yang dapat mengasingkan ikan dengan tempat dan
bilangan ikan paling banyak ialah pemenang.

57

LITERASI BAHASA

5.3.3

AKTIVITI

MELAKSANAKAN AKTIVITI MEMBUAT CORAK,

MENYAMBUNG TITIK, MEMADANKAN BENTUK DAN
LAIN-LAIN
: PUZZLE TITIK

PERUNTUKAN MASA : 20-25 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Murid-murid dibahagikan kepada kumpulan dengan ahli kumpulan

sebanyak 4 hingga 5 orang.
2. Setiap kumpulan dibekalkan dengan puzzle
3. Mereka dikehendaki menyusun puzzle tersebut.
4. Kemudian, menyambungkan titik bagi melengkapkan gambar pada
puzzle
5. Akhir sekali, murid-murid mewarna gambar berkenaan.

AKTIVITI

: MEMADANKAN BENTUK

PERUNTUKAN MASA : 10-15 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Murid dibekalkan dengan papan memadankan bentuk.

2. Murid dikehendaki untuk mengisi tempat kosong pada papan berkenaan
dengan bentuk yang sesuai.

58

LITERASI BAHASA

AKTIVITI

: OH, HARI HUJAN!

PERUNTUKAN MASA : 10-15 MINIT

PELAKSANAAN :
1. Guru melukis corak sambil sambil menyanyi.
Lagu:
Hujan rintik-rintik, air bergelora,
ibu bagi 10 sen, ayah bagi 10 sen,
3 tambah 3 ,jawapannya 6,
kalau jawab betul, semua boleh pulang.
2. Kemudian, murid mengikut.

5.3.4
HURUF

MELAKSANAKAN

AKTIVITI

: STESEN BERMAIN

AKTIVITI

MEMBENTUK

PERUNTUKAN MASA : 10-15 MINIT

PELAKSANAAN :

1. Murid menjalankan aktiviti membentuk huruf di udara dengan

bimbingan guru.
2. Mengikut kumpulan masing-masing murid perlu bergerak ke dua
stesen latihan iaitu;
i. Stesen
di atas air murid-murid melakukan pergerakan menggunakan
1. menulis
Guru membimbing
ii.
Stesen menulis di atas pasir
jari seperti memetik jari, meramas dan menunjuk.
3. Berkumpul2.
kembali
dan dibekalkan
dengan plastisin.
Guru membimbing
murid-murid
melakukan pergerakan menggunakan
tangan seperti mengangkat tangan ke hadapan, ke tepi dan ke atas.
3. Pergerakan diiringi dengan lagu seperti:
Siapa rasa gembira
59 petik jari,
Siapa rasa gembira ramas jari,
Siapa rasa gembira tunjuk atas

LITERASI BAHASA

5.4

RUMUSAN

Peringkat pratulisan amat penting dalam perkembangan kemahiran tulisan.

Latihan-latihan yang sesuai dan tepat perlu dijalankan sebagai persediaan
kepada mereka untuk memasuki peringkat seterusnya iaitu penulisan
mekanis.

5.5 DOKUMENTASI

60

LITERASI BAHASA

61