www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Kum 105-na
Editor
Joint Editors
July 2016
Bu 1,246-na
:
:
A C H H N GA T H U A W MT E
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Editorial
Mizoram Synod
Lwrkhwm
Zawhna leh Chhnna
Sermon: (1) Thlarau Mi-na
(2) Chawlhna
Thuthlung Thar rawngbwlna
Biak In zahawmna
Ringtu nun nghehna
Snna
1
2
12
16
24
27
30
34
39
43
Synod Puipate
Moderator
Secretaries
: Rev. H. Lalrinmawia
: Upa H. Ronghka (Sr.)
Rev. Lianhmingthanga Sailo (Jr.)
Finance Officers
: Rev. P.C. Pachhnga
Rev. H. Remthanga
Statistician
: Rev. R. Lalchangliana
Sr. Executive Secretary : Rev. Lalramliana Pachuau
Executive Secretary : Rev. B. Sngthanga
Kristian Tlangau
KUANG LO NAWR
Mahni nih lohna lam ti leh mahni buaipui
loh tr lam buaipui hi kuang lo nawr chu a ni a.
Editorial
Politician ni lovin ram kan vei a. Damdawi lam
thiam doctor ni hawt si lo hian damlo damdawi chawh mai kan sam
viau thung bawk a. Pathian thu (theology) zir hauh si lo hian Pathian
thu zir mi (theologian) te aia Pathian thu leh Pathian thu kalhmang
hre fiah zwk leh man fuh zwkah kan inngai tlat bawk lawi a.
Hng bk bka kuang lo nawr hi a awm chuang dwn em ni aw!
Kuang lo nawr kan chn avng hian kan ram nun leh kalphung
a chibu zo va. Damdawi inchawh sual avnga ramtuileilo mai pawh
ni lo, nunna chn phah hial sawi kan hre fo ta bawk a. Kan ram hi
Kristian ram tia sawi theih hial kan lo ni ta a, a lwmawm hle.
Chutih lai chuan ngaihtuah zui ngai a tam mai. Pathian thu kan buaipui
a, thu harsa leh khirhkhn pui pui kan buaipui a. Pathian thu zir
miten fmkhur tak leh tihsual hlau taka Pathian thu an sawia an
kalpui laiin, anni aia hre dik zwk leh hre fuh zwk nia inngaia,
mawhphur lo thusawia sawi liam puat puat kan tam a. Kohhran
inzirtrna duh twk lo leh kohhran kalhmang chu dik twk lova ngai
tlata kelchal pal nwka kohhran nwk nwk mai leh kohhran chu
ar chuk tui lova sawia, awmna tlkah pawha ngai lova kel ruah
hlau ang maia hmanhmawh bak lnga tlan chhuak dwr dwr tra
mite zirtr chng kan tam ta.
Hng kohhran chhuahsantute hi Pathian thu duh tak takte an ni
a, twngpwng dem ngawt tr pawh an ni bk lo mai thei. Pathian
thu duh hle si, engati nge kohhran an chhuahsan tk mai? A chhan
leh vng a awm ngei ang. Pathian thu zirna pawh nei hauh si lova,
Pathian thu hre ber leh hmu fuh ber nia inngaia, Pathian thu leh
kohhran kalhmang hre zktluak leh tak tak mang si lo, hmui mistiri
phian bawk si, Pathian thu hriam tak taka sawi chng, mahni kuang
lo nawr \hinten an hruai sual vng a ni tih loh rual a ni lo. Pathian thu
zirmi chauhin Pathian thu an sawi tr tihna erawh chu a ni lo.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Executive Secretary
i/c Publicity, etc.
1. Synod-in chhawmdwlna
pe
Tn hnaia harsatna hrang
hrang twkte hnnah Synod
Relief Fund a\angin chhawmdwlna hetiang hian pk a ni.
Thlipui tuar chhngkaw 75
hnnah `3,38,000; rethei/harsa
chhngkaw pathum hnnah
`9,000; damlo/rethei chhngkaw paruk hnnah `26,000;
leimin tuar chhngkaw pahnih
hnnah `11,000; accident-a
boral chhngkaw pakhat
hnnah `5,000. A vaiin
`3,89,000.
2. Campus Ministry
Campus Ministry chuan
May 2016 chhng khn Zotlng
High School, Rosebud School,
Republic Higher Secondary
4. Presbyterian English
School, Pianghleia High School,
School ti \hate hnnah
Hermon School, Vaivakwn
lawmman sem
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
Lalrinmawia, Moderator-in a
kaihruai a, member 40 an tel thei
a ni.
He meeting hian thawktu
dah ngheh (confirm) thu te,
Department-a post awm zt
siam \hat rawtna te, Overtime
Rate en \hat rawtna te an rl a,
Annual Statement of Account an
thlr ho bawk.
Kum 2015-2016 Financial
Year chhng khn Synod Press
hian an Budget ` 4,91,20,000
a\angin `5,45,35,584 lai an
thawk chhuak a, budget
khmna hi `54,15,584 a ni.
Bookroom lam hian an Budget
`7,82,00,000
a\angin
`12,73,85,822 zet an thawk
chhuak a, budget khmna hi
`4,92,85,822 lai a ni.
11. Aizwl West II Area
Masihi Sangati Area hawn
leh Area Meet vawi 1-na
May 7-8, 2016 khn
Luangmual Presbyterian
Kohhran Biak Inah Aizwl
West II Area Masihi Sangati
Area hawn leh Area Meet vawi
1-na hman a ni a. May 7, 2016
Inrinni zn khn Area hawnna
inkhwm buatsaih a ni a. He
inkhwm hi Rev. K.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
10
Kristian Tlangau
11
Kristian Tlangau
12
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
13
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
14
Kristian Tlangau
15
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
16
Kristian Tlangau
17
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
18
K. Lalrothanga,
Bwngkwn zawhnate
Z.1. I chanchinbu April 2016
chhuaka zawhna, Pu T.
Khawvlthanga zawhna No.
1, Jeremia 31:27 thua
chhnnaah khn mihringte
leh ran chi ka tuh ang tih
hrilhfiahna thua mihringte leh
ramsa tih kha a fuh chiah lo
deuh em? Ramsa ni lovin ran,
mihring vulh chi berm,
bwng etc, Israelte nuna bet
tel tlatho kha a ni mai lawm
ni? Ran tih leh ramsa tih hi
Mizo chuan kan sawi hrang
deuh si a.
Ch. Thuthlung Hluiah ramsa
sawina thumal chi hrang hrang
(Hebrai \awng) kan hmu
hetiangin- Behemah, Hayyah,
Beir leh Ziz. Jeremia 31:27-a
...ran chi ka tuh ang a, tiha ran
tih hi Hebrai \awngah chuan
behemah tih a ni a. Behemah
chu ramhnuaia ke pali nei ramsa
leh vulh chi ransa sawi nn a
hman theih ve ve a. A \awng bul
Kristian Tlangau
19
Kristian Tlangau
20
Kristian Tlangau
21
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
B. Zaliana, Bethlehem
Vng zawhnate
Z.1.
Mi
\henkhatte
\awng\ainaa Aw Lalpa, i
Thlarau Thianghlim rawn tr
ang chean tih hi Trinity a tidik
lo deuh hret em?
Ch. Thlarau Thianghlim dla
\awng\aina a ni mai a, a dik lohna
a awm hranpa lm lo vang a. Lal
Isua pawhin, Chutichuan,
nangni mi sual mahin in fate thil
\ha pk nachng in hriat chuan,
in Pa vna mi chuan a dltute chu
Thlarau Thianghlim a va pe dwn
m! a tih ve bawk kha maw le!
Z.2. Mi \henkhat thawhlwm
hlntuten Isua hmingin kan
hln a che tia an tihtwp hi
Amen-pui tr a ni em?
Johana 14:13-14-ah Lal Isuan
a hminga dl trin min hrilh si
a, hln trin min hrilh si lo va,
hei hi \awng\aina tling a ni thei
ang em?
Ch. Inkhwmnaa thawhlwm
kan hlan hian \awng\aiin kan hln
\hn a. |awng\aina hi chu Lalpa
\awng\aina a nih chauh loh
chuan Isua Krista hmingin kan
dl a che tiin a hmwr kan bwk
\hn a. Mi \henkhat hian
22
Kristian Tlangau
23
Kristian Tlangau
24
Kristian Tlangau
25
Kristian Tlangau
26
THLARAU MI-NA
(Rom 8:9-17)
Rev. PC Pachhnga
Executive Secretary
Bishop Newbegina sawi dn takah
kohhranhote hian Thlarau Thianghlim
hnathawh ngaih pawimawh kan zir thar a \l hle wm e. Phrna
ngaihsn thuah ngawt ni lovin, pwnlng taka revival uar vakna
lam thuah ni hek lovin, bengchheng leh ri ring apiang bawhna
emaw, ziarng leh maksak lam apiang uar ni chuang lovin, mihring
nun khawih danglama, lwmna leh hlimnaa khat liam tra hruai
theitu, Pentikos Thlarau Thianghlim hnathawh chu kohhran hian
a ngaihthah tr a ni lo.
Mizo Kristiante zngah
\awngkam lr tak mai chu
thlarau mi tih hi a ni a. Thlarau
mi kan ngaisngin thlarau mi nih
pawh kan chk hle hlawm niin a
lang a; kan thil ngaihtuah dn a
dik hlelh deuh avngin thlarau mi
nih kan tum dn erawh a fuh lo
fo thung. Mihring lam thuah
chuan
Lal
Isuan,
nangmahniin nun nei hek lo
che u, a ti a. Pathian ngaihah
mahnia nun tak nei lo kan ni tih
Bible-in min hrilh (Jn 6:53).
Chutiang a nih avng chuan nun
nei lote hnna nunna (chatuan
nun) pe trin Lal Isua hi
khawvlah a lo kal a ni tih Biblein min hrilh (Jn 3:16; 5:4;
Kristian Tlangau
27
Kristian Tlangau
28
MSSU NGENNA
Zan riak chhuaka Sunday School zirtrtu training neihpui
tra Mizo Sunday School Union swm trte chuan Kohhran
mal ni lovin, Bial huapa programme siam zl tawh trin kan
inngn a. Zan riaka training neihpui tra kohhran mal swmna
pung zl hi thil lwmawm tak a nih rualin, thla khat chhnga
Synod department-te zin chhuah theih chin bituk leh sum
inrenchem a \l dnte ngaihtuahin hetiang hian ruahmanna
siam a ni. Bial huapa programme siam hi kohhranho pawhin
kan hlwkpui ngei kan beisei.
Kristian Tlangau
29
CHAWLHNA
- Upa L. Nunthara
Saitual
Sam 55:6-8: Aw \huro anga thla neih ka va duh m! Chutichuan
ka thlwk daih ang a, thlamuang takin ka awm ang... thlalrah
ka awm ang a, thli na tak leh thlipui hi Bkna hmunah ka
kalsan thuai tr, ka ti a.
Matthaia 11:28: Nangni thawkrim leh phurrit phurte u, ka
hnnah lo kal ula, keiman ka chawlhtr ang che u. Ka
nghwngkawl bt ula ka hnnah zir rawh u. Thuhnuairawlh
leh rilrua inngaitlwm tak ka nih hi. Tichuan, in thlarau tn
chawlhna in hmu ang.
Chawlhna tih hian chi hnih ang, a ti a ni. Amaherawhchu,
a awm an ti a, ui chawlh, chawlh he Sam ziaktu hian a hrehawmna
dr leh sangha chawlh, thawk chhuahsan a duh lai hian a va
chunga chawlh. Tute pawh hian awmna tr hmun kha eng ang
taksa leh rilru hah m m chng nge ni ang tih a ngaihtuah tel lo,
kan nei \hn. Chutiang hunah a duh ber chu a manganna
chuan kan mamawh ber chu chhuahsan chiah kha niin a lang.
thlamuang taka chawlh a ni.
Kan ram buai lai khn mi
He Sam ziaktu pawh hi rilru
hahna twpkhwkin a tlk buak
a, chu a rilru hahna leh manganna
chu a rang thei ang bera
chhuahsan a duh a ni,
muangchnga chhuahsan pawh
a duh lo, thla neia thlawh bosan
thuai a duh a ni. Thlalr lam pana
sava thlwkte chu a hmuhin
anmahni anga thla neia thlawh
bo vang vang chu a chk a, Aw,
\huro anga thla neih ka va duh
m. Chutichuan, ka thlwk daih
Kristian Tlangau
30
Kristian Tlangau
31
Thu thawh duh chuan thu mal 50 aia tam lovin lehkhain emaw,
sms-in emaw, e-mail in emaw thawh theih a ni. SMS thawn
theihna phone no 9862331632 leh kristiantlangau@yahoo.co.in
a ni e.
Kristian Tlangau
32
Kristian Tlangau
33
Kristian Tlangau
34
Kristian Tlangau
35
Kristian Tlangau
36
BIAK IN ZAHAWMNA
Revd Chuau\huama
Ramhlun Vngchhak
Biak In thianghlimna
Mizoramah Biak In hi khaw khata in lian ber leh ropui ber a ni
\hin a; tnah erawh chuan Biak In aia ropui leh man to zwk, mi
mal in pawh a awm ta a. Mizoramah chuan khua han lt ila, in
langsr ber chu Biak In a ni \hin. Biak In sak dn pawh mihring
chnna in nn a inang ngai lo a; a pianhmang rngah a danglam a ni.
Biak in chu a lan dnah mai pawh a danglamin a hrang daih a, serh
hran hmun a nih bawk avngin hmun thianghlim a ni.
Biak Ina inkhwm tra
inbuatsaihna
Kohhranin inkhwm hun
ruat bk kan nei a. Kan inkhwm
dwn a nih chuan mahni phk
twk \heuhah uluk taka
inbuatsaih a \ha. Mizoram
Presbyterian Kohhran chuan
Biak Ina inchei dn tr
inkaihhruaina a nei vek tawh a;
chumi hre reng chuan inkhwm
tr chu kan inchei a ngai ang.
Pathian biak inkhwmah chuan
kan thawmhnaw hk chu fai sela;
Biak In nna inhmeh ni zl sela.
Inkhwm kal hma hi a theih
chen chenah tih hrm hrm a \ha;
hnathawh avnga tlai lo thei lo
kan nih erawh chuan hriat thiam
theih a ni. Bible leh Kristian Hla
Bu ken tr a ni a; Bible pum kan
keng lo a nih pawhin Thuthlung
Kristian Tlangau
37
Kristian Tlangau
38
Kristian Tlangau
39
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
40
Tlngkawmna
Thil rng rng hi a neitu
emaw a hmangtu emawin a hman
dn leh enkawl dn azirin a
zahawmin a mawi \hn. Biak In
pawh hi sum tam tak snga sak
ni mah se, a hmangtuten fmkhur
lo leh uluk lo taka an hmana an
cheibwl chuan a thianghlimna a
hloh thei a. Biak In sakna
hmanruate chu thingtuai leh mau
mai pawh ni se, a hmangtuten
fmkhur leh zah taka an hmana
an enkawl erawh chuan hmun
thianghlim a ni hliah hliah thei
ang. Biak In chu Pathian biakna
hmun a nih avngin hmun serh a
ni a; hmun dang lakah a
thianghlimin a danglam a. Biak
Ina inkhwm tra kan inbuatsaih
a\angin keimahni pawh kan
inuluk a pawimawh a; a hmun
kan thlen hunah pawh fmkhur
taka kan awm a ngai a. A
chhnga kan awm chhng
zawngin hmun danga kan awm
ang mai maiin kan awm thiang
lo a; Biak In a\anga kan chhuah
hunah pawh hmun thianghlim
a\anga lo chhuak hml puin kan
chhuah a \ha a. A chhnga chng
kan biak Pathian chu a thianghlim
avngin Biak In pawh kan serh
thianghlim tr a ni.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
41
1.
Ai kal lk a rem lo
Sawrkr chuan a hnuaia
hnathawktute chu ai kal lk rem
a ti lo va, lo la ru emaw an awm
a, a hre chhuak a nih chuan a
chungah hremna a lek ngei \hn.
Kristian ramah ai kal lk a rem
loh thu sawi fote hian kan rinna
chm chin a tr lang a ni pakhat.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
42
Kristian Tlangau
43
Kristian Tlangau
44
Greek Philosopher,
Socrates-a dik lo taka tntr a
ni a, a \hianpa Crito-a chuan a
va kan a, eng mah thiltih dik lo
Hlim leh lwm takin nei hauh si lova a tng reng chu
camping/crusade a\angin nun \ha a tih loh thu leh \hiante puihna
thar neiin kan chhuak a, engati zra tln chhuah dn ngaihtuah
nge kan hnungtawlh leh mai \hin? mai trin a va thlm a. Socrates
Nghet taka awm zui mai tr kan chuan Crito hnnah chuan mi
nih lai hian mual lehlam kan lo tu mahin thil sual an ti tr a ni lo
pan leh ta \hn hi a pawi hle. Mi va, sual pawh sualin an thung rl
tin hian thlen chin kan nei a, kan tr a ni hek lo; thil \ha ngat phei
thlen chin a\ang zla hmaswn chu tihchhiat hauh tr a ni lo ve
trin min zirtr a, miin an ti tihah tih thuah hian kan lungrual hle
innghat lovin, Bible-in engtin \hn tih kha hre reng ta che tia
nge a tih tihah hian innghat ila, zilh pahin, Thil awm dn a
kan nun chu a nghet ngei ang. danglam vng ringawt hian kan
Mi mal theology-ah kan innghat lungrualna thute kha tihdanglam
ve mai tr em ni dwn? tiin a lo
lutuk ang tih a vnthwnawm.
Mihring hian awm dn kamkhat hlak a.
Nun nghet hi a rinawm a, a
bulfk (principle) neih hrim hrim
hi a \ha a, chnhonaah a lo \ha hmuhnawm a, mi puitling leh
lo deuh a nih pawhin insiam \ha huaisen zia a ni a, Pa Pathian duh
hreh lo thung ila, a \awng ring zwng tak a ni e.
Leonardo Va Vinci-an The Last Supper a ziah lai khn Milan kawtthlrah
pa pakhat Pietro Bandinelli-a a hmu a. Isua lema entawn ni trin a swm
a. A hnu feah Juda Iskariot-a lem a ziah leh dwnin Pietro Bandinelli-a
bawk chu a swm leh a. Bandinelli-a chuan, Milan-a ka lo kal hmasakin
Isua lemah min hmang a. Mahse, ka lo sual leh ta a, tnah Juda Iskariota
lemah min hmang ve leh ta a nih hi, a ti a.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
45
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Mawmrng
Presbytery
Inkhwmpuiin Ruallung
Kohhran Upa atn a nemnghet
a. Tualchhung kohhran leh
Bialah chanvo hrang hrang a
chelh \hn.
46
UPA K. TUAIA
SELING
Khawtlng rawngbwlna
lamah VC member a ni tawh a,
Upa K. Tuaia (92), Pu
Ruallung Co-orperative Society
Aiknga leh Pi Dnghnuaii te fapa
Ltd. dintute znga mi a ni.
hi September, 1923 khn Saichal
Kum 1991 khn Selingah a khuaah a piang a. Kum 1933-ah
rawn pm a, Pathian tna mi Tualbungah an pm a, kum
inpe tak, zing \awng\ai inkhwm 1945-ah Lalzki nn Sihfa
leh kohhran inkhwm \hulh ngai khuaah an innei a, fa pariat an nei.
lo a ni a, solfa thiam, zaipwl
Kum 1959 khn Tual Upa
hruaitu hlun a ni MSSU
atn
thlan a ni a, kum 1964-ah
chawimawina Jubilee Award a
Tualbung Kohhran Upa atn
dawng tawh bawk.
Rev. Lalruman a nemnghet a.
Kum 2015 March thla tr Thingslthliah khuaa hruai
lam a\angin a insawisl \an a, a khwm an nih hnu kum 1972
natna chu cancer a ni tih hmuh thleng Kohhran Secretary hna a
chhuah a ni a, theihtwp chhuaha thawk. Thingslthliah Kohhran
enkawl a ni a; amaherawhchu a\angin Seling Kohhran a
\hat chhuah leh tak tak a nei ta indanpui leh a. A thih ni thlengin
lo va, dt. 8.5.2015 khn Lalpa Seling
Kohhran
Upa
hnnah min kalsan ta a ni. Hemi mawhphurhna a chelh a ni.
ni vk hian Bialtu Pastor Kohhran, Bial, Presbytery leh
Lalthangpuia Fnai hovin Synod huap thlengin chanvo a
kohhranhoten ui takin kan thlah chelh tawh a. Mizoram Synod
liam ta a ni.
hmingin Mizoram pwnah pawh
- Upa C.K. Lallunghnma a lo feh chhuak nual tawh a ni.
Seling Kohhran Ziaktu Upa a nih kum 50 chawimawina
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
47
UPA ZOKHMA
NEIHLOH
Khawtlng rawngbwlna
lamah YMA hruaitu te, VC
Secretary te a ni tawh bawk.
Kristian Tlangau
48
Kristian Tlangau
UPA ROKHMA
VAPHAI
49
Kristian Tlangau
50
Kristian Tlangau
51
(REV. B. SANGTHANGA)
Executive Secretary i/c Social Front, etc.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
52
www.mizoramsynod.org