Format Rancangan rekam jejak informasi pelaksanaan kegiatan dan rencana

tindakan
A. Perencanaan
1. Program apa yang sesungguhnya Anda rencanakan?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Catatan: Isi kolon di atas dengan nama kegiatan sesuai program tahunan atau proposal
kegiatan yang telah Anda susun..
Contoh:
Perbaikan Kinerja Kepala Sekolah Melalui Permberdayaan Tim Supervisi Proses dan Penilaian
Sebagai Upaya Memperbaiki Kompetensi Pendidik Secara Berkelanjutan.

2. Latar belakang apa yang melandasi pemikiran pemilihan program pada nomor
satu sehingga Anda memandang program itu penting?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Catatan: Ketahuilah bahwa uraian di atas merupakan bahan untuk penyusunan latar belakang
dalam bab pendahuluan pada laporan yang akan akan Anda susun .
Contoh:
Pelaksanaan supervisi dalam dua tahun terakhir mengandalkan kepala sekolah
sendiri.
Kesibukan kepala sekolah untuk mengikuti berbagai pertemuan di luas sekolah makin
meningkat.
Supervisi sebagai cara mengotrol bahwa kinerja guru dalam kelas sangat penting,
namun sering ditinggal kepala sekolah.
Instrumen supervisi kepada sekolah tidak selalu disesuaikan dengan kebutuhan
pengembangan.
Oleh karena itu, perlu dibentuk tim penjaminan mutu pada tingkat sekolah untuk
mendapatkan tugas yang didelegasikan kepala sekolah agar program supervisi
dilaksanakan tepat program.
Hasil suprvisi tim direpleksi oleh kepala sekola dengan tim sehingga peran kepala
sekola tetap terjaga sesuai dengan harapan pelaksanaan penjaminan mutu.
a.

3. Deskiripsikan kondisi nyata sekolah berdasarkan hasil evaluasi kegiatan serupa

yang pernah Anda laksanakan sebelumnya.
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Catatan: Data yang Anda tulis dalam kolom di atas sebagai sebagai dasar penentuan masalah
pada sub bab rumusan masalah.

4. Deskripsikan kondisi sekolah yang Anda harapkan!

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Catatan: Data yang Anda tulis dalam kolom di atas sebagai sebagai dasar penentuan masalah
pada sub bab rumusan masalah.

5. Deskripsikan kesenjangan antara kondisi nyata dengan kondisi yang Anda

harapkan dalam bentuk pernyataan masalah!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Catatan: Data yang Anda tulis dalam kolom di atas sebagai sebagai dasar penentuan masalah
pada sub bab rumusan masalah
Contoh masalah:
Bagaimana perbaikan kinerja kepala sekolah melalui pemberdayaan Tim Supervisi
Pembelajaran dalam upaya memperbaiki kompetensi pendidikan pedagogis dan profeseional
secara berkelanjutan di SD/SMP/SMA/SMK..........pada semester....tahun pelajaran......
Lihat contoh masalah di atas. Jika kata bagaimana dibuang, maka masalah telah berubah
menjadi judul.

6. Apakah program perbaikan mutu yang Anda pilih merupakan cara terbaik
menyelesaikan masalah yang telah Anda rumuskan?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Pengisian kolom di atas menggambarkan bahwa kepala sekolah atau pengawas memiliki
sejumlah alternatif pemecahan masalah. Peningkatan kopetensi pendidik, misalnya, dapat
dilaksanakan dengan seminar, pelatihan, diskusi, pemagangan, supervisi oleh kepala sekolah,
atau supervisi oleh tim guru. Mengapa itu menjadi alternatif paling baik, mungkin karena paling
murah namun paling efektif karena meningkatkan peluang belajar banyak guru.

7. Tuliskan tujuan pelaksanaan program yang Anda pilih!

.......................................................................................................................

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Pengisian kolom di atas mendeskripsikan target pelaksanaan program yang di dalamnya selalu
ada tujuan, indikator pencapaian, dan target sebagai ukuran efektivitas program.
Contoh:
Tujuan:
Meningkatnya kompetensi profesional guru dalam melaksanakan pembelajaran dan penilaian.
Indikator Pencapain:
Guru melaksanakan pembelajaran meningkatkan penguasaan materi pelajaran yang
ditunjukkan dengan terpenuhi KKM.
Guru meningkatkan keterampilan siswa berpikir kritis yang ditunjukkan dengan kecakapan
siswa menyusun bertanya dengan jelas, memecahkan masalah, dan menghasilkan ide baru
dalam studi kasus.
Target
Seluruh guru bertambah pengetahuan dan keterampilan melatih siswa berpikir kritis

8. Tuliskan indikator ketercapaian setiap tujuan di atas!

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
Kolom di atas hendakny a Anda coba isi dengan sejumlah tujuan, indikator pencapaian, dan
target lain yang relevan dengan pelaksanaan kegiatan yang Anda pilih sebagai bahan untuk
menjelaskan tentang tujuan pelaksanaan kegiatan. Agar di perhatikan setelah ini Anda juga
akan mengisi : Apa yang akan Anda observasi dan apa tujuan subyek itu diobservasi?
Pernyataan ini mengisaratkan bahwa tujuan kegiatan tidak selalu sama dengan tujuan
penelitian.

9. Kapan Anda akan melakukan pengamatan? Di mana hal itu akan Anda lakukan?
Mulai tanggal ............... sampai tanggal ..........................
Tempat di.................
Data yang Anda isikan berguna sebagai bahan pengisian Bab III pada bagian A
yang mendeskripsikan subyek, loksai dan waktu penelitian.

10. Tindakan apa saja yang akan Anda amati dalam :

a. Perencanaan: ............................................................................................
.................. ...............................................................................................
............... ..................................................................................................
............
b. Pelaksanaan:
.............................................................................................................. ...
..................................................................................................................
.......................................................................................................
c. Evaluasi: ....................................................................................................
.......... .......................................................................................................
....... ..........................................................................................................
.... .............................................................................................................
.
d. Refleksi ......................................................................................................
........ .........................................................................................................
..... ............................................................................................................
................................................................................................................
..............................................................................................................
Data yang Anda isikan pada kolom di atas berguna sebagai bahan pengisian
Bab III pada bagian B yaitu mendeskripsikan subyek, loksai dan waktu
penelitian.
Pada langkah ini Anda sebenarnya sedang merumuskan pikiran mengenai apa
yang Anda ingin ketahui atau ingin memperbaikinya:
Contoh:

Apakah selama ini Anda mengetahui cara nyata dalam pengalaman sehari-hari di
sekolah cara mengajar seperti apa yang paling berpengaruh terhadap hasil belajar
siswa?

Apakah selama ini Anda mengetahui cara nyata dalam pengalaman sehari-hari di
sekolah cara mengajar yang paling tidak berpengaruh terhadap hasil belajar siswa?

Apakah Anda yakin bahwa penerapan metode STAD dan Time Token dapat
meningkatkan siswa belajar aktif?

Apakah benar bahwa pelaksanaan PTK secara berkolaborasi berdampak terhadap

kerja sama guru dalam memperbaiki keterampilan, teknik, dan strategi guru
mengajar?

Apakah Anda mengetahui bahwa terbukti instrumen evaluasi dapat mendorong siswa
berpikir kritis?

Bagaimana cara memperbaiki tindakan kepala sekolah agar program yang

dilaksanakan berdampak baik terhadap peningkatan keterampilan mengarahkan guru
dalam memperbaiki kinerjanya?

Berdasarkan pertanyaan itu, maka isilah kolom latihan yang tersedia.

11. Apa tujuan Anda mengamati tindakan tindakan tersebut ?

a. Tujuan Pengamatan
Perencanaan: .......................................................................................
....................... ......................................................................................
........................ .....................................................................................
.........................
b. Tujuan Pengamatan Pelaksanaan:
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Tujuan Pengamatan
Evaluasi: ...............................................................................................
............... ..............................................................................................
................ .............................................................................................
................. ............................................................................................
..................
d. Tujuan Pengamatan
Refleksi ................................................................................................
.............. ...............................................................................................
............... ..............................................................................................
..............................................................................................................
................
..............................................................................................................
c.

Kolom di atas berguna untuk merumuskan tujuan penelitian pada Bab I bagian
C
12. Deskripsikan langkah kegiatan kepala sekolah untuk mencapai tujuan
pengamatan dalam setiap tahap kegiatan:
a. Perencanaan: ........................................................................................
...................... .......................................................................................
....................... ......................................................................................
........................
b. Pelaksanaan:
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
c. Evaluasi: ................................................................................................
.............. ...............................................................................................
............... ..............................................................................................
................ .............................................................................................
.................
d. Refleksi ..................................................................................................
............ .................................................................................................
............. ................................................................................................
..............................................................................................................

..............
Pengisian kolom di atas sebagai bahan laporan pada langkah-langkah
pengumpulan data.
13. Apa manfaat yang hendak Anda dapatkan dari pengamatan terhadap tindakan
tersebut?
Manfaat bagi
sekolah: .................................................................................................
Manfaat bagi kepala
sekolah: ..........................................................................................................
.............
Manfaat bagi
guru: ...............................................................................................................
........
Manfaat bagi peserta didik:
.......................................................................................................................
Data di atas untuk mengisi bagian manfaat penelitian pada bab 1 tentang manfat
penelitian.
14. Deskripsikan data kondisi awal sekolah sebelum pelaksanaan tindakan!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

15. Sarana pendukung apa yang Anda perlukan untuk melaksanakan program dan
mengamati tindakan?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

B. Pelaksanaan
16. Tuliskan data yang Anda dapatkan dari proses pengamatan serta dampak
tindakan terhadap sasaran tindakan!
a. Data Perencanaan:
Tindakan Kepala Sekolah
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
b. Data Pelaksanaan:
Tindakan Kepala Sekolah
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Dampak tindakan terhadap perilaku
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Dampak tindakan terhadap hasil
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
c.

Data Evaluasi:
Tindakan Kepala Sekolah
..............................................................................................................
..............................................................................................................
..............................................................................................................
Dampak tindakan
..............................................................................................................
..............................................................................................................

C. Evaluasi:
17. Deskripsikan kondisi akhir setelah program dilaksanakan dan pengatan tindakan
dilaksanakan!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

.......................................................................................................................
18. Apa perbedaan kondisi sebelum pelakanaan tindakan dengan kondisi setelah
pelaksanaan tindakan?
Kondisi Awal
Kondisi Akhir
.......................................................... ............................................................
..........................................................
..........................................................

...........................................................
............................................................

..........................................................
..........................................................

...........................................................
............................................................

..........................................................
..........................................................

...........................................................
............................................................

.........................................................

...........................................................

19. Apakah program yang Anda lakukan mencapai tujuan?

Ya/Tidak (coret yang tidak perlu!)
20. Tuliskan alasan Anda!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

21. Rumuskan simpulan Anda!

.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
22. Tuliskan saran Anda!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

23. Apakah Anda mengelola program ini didasari teori tertentu? Tuliskan jika Anda
menggunakannya!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
24. Dari mana Anda mendapatkan teori itu?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
25. Tuliskan dampak pelaksanaan program tersebut terhadap peningkatan mutu
pada proses, prilaku, dan hasil kegiatan peningkatan mutu pendidikan di
sekolah!
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
26. Apakah perlu tindakan perbaikan lanjutan pada siklus berikutnya?
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................