UYCZANIE A KULTURA UYCKA

S to dwa pojcia etniczne cakowicie rne i nie naley ich

miesza ze sob. Nie usiujemy np. utosamia ludu kultury
pucharw lejkowatych z Germanami, mimo i zamieszkiwali te
same ziemie. Nie prbujmy wic identyfikowa ludu kultury
uyckiej, tzn. Ilirw, ze sowiaskimi Serbo-uyczanami.
Kultur uyck poprzedzaa kultura unietycka. Ta ostatnia
obejmowaa obszar Czech, Moraw, Sowacji, NRD i Polsk
Zachodni. Istniaa za we wczesnej epoce brzu, midzy XVIII
a XIII wiekiem pne. Powstaa w wyniku poczenia si kilku
kultur, gwnie kultury pucharw dzwonowatych (Iberowie) z
kultur Ilirw, by moe przy pewnym udziale sznurowcw.
Kontynuacj tej kultury bya kultura uycka, zawarta midzy
XIII a V wiekiem pne. Zajmowaa obszar podobny do obszaru
kultury unietyckiej, by on tylko bardziej rozlegy. Reprezentowaa za Ilirw i miaa silne powizania z pnocn Itali, a od
wschodu z kultur trzcinieck; przynajmniej takie jest zdanie
olbrzymiej wikszoci liczcych si specjalistw.
Nasza szkoa autochtoniczna (poznaska) nie podziela tego
pogldu i rada by widzie na tym obszarze pra-Sowian. Jest to
koncepcja o tyle zudna, e nie jest oparta o adne logiczne i
dowodowe przesanki. Okres od VIII do IV wieku pne
zdominowany by na tych terenach przez kultur halsztack,
ktra nie wykazuje zreszt adnych istotnych rnic w stosunku
do kultury uyckiej; skd wic to dublowanie kultur na tych
samych terytoriach? Dodajmy, e kultur halsztack te reprezentowali Ilirowie. W Polsce chcemy widzie midzy VIII a
IV wiekiem pne kultur uyck, a inni Europejczycy widz na
naszych terenach kultur halsztack. Trzeba tu zaznaczy, e
kultura halsztacka miaa olbrzymi zasig, obejmowaa cz
Francji, Austri, Czechy, cz Ukrainy, Polsk, Niemcy, Szwajcari, pnocne Wochy, Jugosawi, Albani.
W IV wieku pne rozpoczyna si wielka ekspansja Celtw.
Docieraj oni niemal do wszystkich krain Europy, a nawet do
Maej Azji. Do Polski docieraj w III wieku pne, w wyniku klski
poniesionej razem z Etruskami w pobliu Rzymu. Nie chcc by
niewolnikami Rzymian, niektre plemiona celtyckie wywdrowuj w kierunku pnocnym. Czechy zajmuj Bojowie, Polsk
za Wenedowie, Karnowie i Lugiowie. Na uycach, midzy
grn ab, a grn Odr, osiedlaj si Lugiowie. Wypieraj
Ilirw na poudnie i osigaj szczyt swojej potgi. W tym czasie
zmienia si na uycach i w Polsce prawie wszystko.
Wprowadzone zostaj nowe zwyczaje, nowe stroje, nowe
narzdzia pracy, nowe sposoby uprawy roli, zmieniaj si
wierzenia, bogowie itp.

Ale zapytacie moe, gdzie podzieli si Sowianie? Przecie

nasi uczeni ich tam usadowili. Ot to, nie znam przyczyn tej
mistyfikacji, ale faktem jest, e zaistniaa. A skoro istnieje, no to
trzeba byo konsekwentnie brn dalej w fikcj. W tym celu
niektrzy uczeni" musieli czym prdzej usun z tych terenw
najpierw Ilirw, to znaczy usun ich z publikacji naukowych i
popularnych, a potem trzeba byo take usun Celtw.
Najprociej byo zmieni Lugiom i Wenedom narodowo i
nazwa ich Sowianami.
Na przeomie naszej ery do uyc i caej Polski przywdrowuj Germanowie: Burgundowie, Wandalowie, Goci,
Marikomanowie, Kwadowie i inni. Siedz tutaj cztery wieki, a
do najazdu Hunw. Co tu robi? Jak pozby si Germanw? A
no, najlepiej powiedzie, e wcale ich tutaj nie byo, e tylko
czasami przespacerowali si przez Polsk w kierunku Morza
Czarnego czy Cesarstwa Rzymskiego.
Germanie przemieszali si z Celtami i Sarmatami, ale nie mieli
ochoty zadawa si z Hunami, tym bardziej, e Hunowie woleli
Germanki i Sarmatki, a nie chcieli widzie na podbitych terenach
mczyzn, chyba e byli oni sojusznikami, tak jak niektrzy
Goci. Wielu wyej wymienionych Germanw wyw-drowao na
zachd i poudnie Europy, pozostali za, gwnie kobiety i dzieci,
stali si jecami Hunw i z tej to mieszanki narodzili si dopiero
pierwsi Sowianie.
Kiedy pozbylimy si ju Germanw, to jak wytumaczy
ludziom, kto budowa piece ceramiczne w Igoomii i dymarki
koo Brwinowa i Kielc? Byy one budowane w okresie rzymskim, a wic w czasie kiedy mieszkali tam Germanowie, kiedy nie
byo jeszcze Hunw na naszych ziemiach. No c, trzeba byo
brn dalej w wymylaniu mitw. To s dymarki Sowiaskie" owiadczono nam autorytatywnie jeszcze w okresie
midzywojennym.
Fundamentalna praca prof. Kazimierza Moszyskiego pt.
Kultura materialna i duchowa Sowian" wprowadza nas
szczegowo w sprawy dotyczce etnografii i etnologii Sowian.
Dowiadujemy si z niej, jak wiele sw czy wytworw kultury
materialnej i duchowej Sowian pochodzi lub ma powizania z
ludami azjatyckimi np.: z Kazachami, Zyrianami, Mansami,
Wotiakami, Mongoami, Finami, Mordwinami, Jakutami,
Czuwaszami, Czeremisami, Gilakami syberyjskimi, Estami,
Obrami, Baszkirami, Bugarami, Ostiakami czy Chazarami.
W okresie najazdu Hunw na uycach przebywali celtyccy
Lugiowie, przemieszani z Markomanami i Kwadami. Markomani przesunli si w V wieku na tereny dzisiejszej Bawarii i
stali si Bajuwarami, a nastpnie Bawarami. Cz Kwadw
wywdrowaa razem ze Swebami do zachodniej czci Pwyspu

Pirenejskiego. Pozostaa ludno zostaa sturczona przez Hunw

i oddana w zarzd sarmackim Serbom.
Jak z tego wynika iliryjski lud kultury uyckiej nie moe by
utosamiany ze sowiaskimi Serbo-uyczanami.
W VII wieku, po powstaniu pastwa Samona, uyce weszy
w skad tego pastwa. Nie przetrwao ono dugo. Mieszkacy
uyc, podbici ponownie przez Obrw, przenieli si do
Dalmacji. Cz z nich zostaa jednak na miejscu. W IX wieku
weszli w skad pastwa wielkomorawskiego. Z tego te okresu
pochodz synne Way lskie. Dalsze losy uyczan s nam
dobrze znane i nie ma potrzeby powtarzania ich historii.
Geneza powstania pastw sowiaskich jest do podobna do
narodzin wielkiej grupy narodw aciskich w Ameryce.
Miejscowi Indianie zostali zdominowani przez Hiszpanw. Z tej
mieszanki etnicznej powstay nowe narody: Meksykanie,
Peruwiaczycy, Kolumbijczycy, Argentyczycy i inni. Jzykiem
panujcym w tych krajach jest hiszpaski. Jest to jzyk odmienny od macierzystego, zawiera bowiem bardzo duo sw
indiaskich, szczeglnie jeeli chodzi o nazwy rzek, gr,
miejscowoci, rolin, potraw itp. Nie moemy nazwa Meksykanina ani Aztekiem, ani Hiszpanem. Inwazja hiszpaska
stworzya now rzeczywisto i nowy nard o cechach mieszanych.
Rzecz si ma podobnie ze Sowianami. W V wieku powstaa
w Europie nowa grupa narodw, w ktrej nastpio gwatowne
przenikanie si kultur i genw. Nowo powstay jzyk ludowy to
swego rodzaju patois, dzielcy si na gwary lokalne w zalenoci
od tego, jakiej narodowoci bya ludno miejscowa i do jakiego
plemienia naleeli najedcy. Mamy wic w jzykach
sowiaskich wielkie bogactwo rnorodnych sw tureckich,
gockich, celtyckich, trackich itd. Czsto byy to sowa o mieszanej etymologii. Na przykad nazwa Wisy wyranie wywodzi si
z celtycko-romaskiego sowa Vistula, ktre zostao skrcone
przez Hunw. Wykazuje ono jawne cechy tureckie, by moe
bugarskie lub awarskie. wiadczy o tym obecno spgoski ,
dwiku tak charakterystycznego dla jzykw tureckich. Sowo
Moskwa jest pochodzenia mordwiskiego. Rwnie nazwy
geograficzne w Niemczech czsto maj pochodzenie tureckie,
np. aba i Rostock. Ta pierwsza zostaa z czasem
przemianowana przez Niemcw na Elb, ale jej pierwotna nazwa
wywodzi si niewtpliwie od rzeki aby, lewego dopywu
Kubania. Sowa: sukmana (sukman), filianka (fildan), kiebasa,
jogurt (jogurta) wywodz si z jzykw tureckich. Chleb jest
sowem pochodzenia gockiego, pug celtyckiego, a topr
iraskiego. Rogatywka, uwaana za strj gowy specyficznie
polski, znana jest innym ludom sowiaskim, a take

Lapoczykom, Finom nadwoaskim, w okolicach Ataju, u

wschodniosyberyjskich Ajnw, a nawet w Chinach. Spodnie,
znane Medom i Persom, przywdroway na nasze ziemie za
porednictwem Celtw i Scytw. Zainteresowanym t tematyk
polecam wyej wymienione dzieo Kazimierza Moszyskiego.