Anda di halaman 1dari 9

Chartedelalacitlcole

Chartecommente

Cedocumentproposeuncommentairedelaphrasede

prambuleetdechacundesarticlesdelaChartedelalacit
lcole.Ilexplicitelesensdesprincipalesnotionsetthmatiques
mobilisesdanslaCharte.LaCharteellemmenapasdevaleur
normativemaissefondesurdestexteslgislatifset
rglementaires.LanotiondeChartedoittrecompriseiciau
sensduncritsolenneldimensiondclarativeetpdagogique.

Phrasedeprambule:LaNationconfielcolela
missiondefairepartagerauxlveslesvaleursdela
Rpublique.
LesvaleursdelaRpubliquesontdfiniesdansleprambuledelaConstitutiondu4octobre
1958commelidalcommundelibert,dgalitetdefraternit.LArticlepremierde
cetteConstitutionnoncequeLaFranceestuneRpubliqueindivisible,laque,
dmocratiqueetsociale.LeCodedelducationdonnepourmissionlEcolela
transmissiondecesvaleursetdecesprincipesfondateurs.Ilsagitdefairecomprendreaux
lvesleursens,leurbienfond,leursenjeuxetleursolidaritmutuelle.Lexplicationdoit
treadaptelacomprhensiondechaqueniveaudeclasse.Elledoittreconduitedansle
soucinonseulementdefairecomprendre,maisaussidefairepartagercebien
commun:cestlEcolequeleslvesapprennentfairesocitautourdesvaleursetdes
principesrpublicains.LEcolerpublicaineestlecreusetdenotrevivreensemble.La
missiondesespersonnelsenversleurslvesestdoncinsparablementpdagogiqueet
civique.

ArticlepremierLaFranceestuneRpubliqueindivisible,
laque,dmocratiqueetsociale.Elleassurelgalit
devantlaloi,surlensembledesonterritoire,detousles
citoyens.Ellerespectetouteslescroyances.
Indivisible,laque,dmocratiqueetsociale.Cesquatrequalificatifssontlesfondements
delaRpublique.Ilscorrespondentchacununmomenthistorique.Lindivisibilitestun
acquisdelaRvolution:laRpubliqueestproclameuneetindivisiblele25septembre
1792.Lalacitsestaffirmepartirdesloisde1882et1886surlesprogrammesetdes
personnelsdelenseignementpublic,puissestdfinitivementimposeen1905parlaloide
sparationdesEglisesetdelEtat.LadmocratieestlacquismajeurdelaRvolution
franaise:laConstitutiondu3septembre1791noncequeleprincipedetoute
souverainetrsideessentiellementdanslaNation.Enfin,lecaractresocialdela
RpubliqueataffirmdefaonparticulirementfortelaLibrationparleprogramme
duConseilnationaldelaRsistancequiprvoyaitUnplancompletdeScuritsociale,
visantassurertouslescitoyensdesmoyensdexistence,danstouslescasoilssont
incapablesdeselesprocurerparletravail.IlaensuitetconsacrparlePrambuledela
Constitutiondu27octobre1946,quiadsormaisvaleurconstitutionnelle.
LaRpubliqueassurelgalitdevantlaloi:chaquecitoyenestletitulairedesmmes
droitsetdesmmesdevoirsquetouslesautres.Lalacitestunegarantieessentiellede
lgalitrpublicaine:elleassurechacundesondroitlammelibertdeconscience,de
croyanceoudincroyance,quetouslesautres.LaRpubliquerespectetoutesles
croyances,cestdiregarantittouteslammelibertdeconscienceetdexercicedes
cultesselonlesrestrictionsdictes()danslintrtdelordrepublic(loidu19
dcembre1905).

Chartedelalacitlcolechartecommente

Article2LaRpubliquelaqueorganiselasparationdes
religionsetdelEtat.LEtatestneutrelgarddes
convictionsreligieusesouspirituelles.Ilnyapasde
religiondEtat.
LalacitdelaRpubliqueorganiselasparationdesreligionsetdelEtatparlaloidu9
dcembre1905:LaRpubliqueassurelalibertdeconscience.Ellegarantitlelibre
exercicedescultessouslesseulesrestrictionsdictesciaprsdansl'intrtdel'ordre
public(Article1);LaRpubliquenereconnat,nesalarieninesubventionneaucun
culte(Article2).Cetteloilibrelautoritpolitiquedetoutetutellereligieuse.Defaon
complmentaire,ellelibregalementlacroyanceouincroyancedechacundetoutcontrle
politique.IlnyapasdereligiondEtat:ilnyapasdereligionofficielle,lEtatnimpose
rienenmatirereligieuse.LEtatfixecependantcettelibertdexpressiondelacroyancela
limitedelordrepublic:lascuritdespersonnesetdesbiens,lerespectdesloisdela
RpubliqueetdesvaleursdesDroitsdelHomme.LEtatestneutrelgarddes
convictionsreligieusesouspirituelles,maiscetteneutralitnesignifiepaslenantdetoute
autoritdelEtat:ilnestpasneutrelorsquilsagitdefairerespecterlordrepublicetla
justicefondesurlesvaleursetlesprincipesrpublicains.

Article3Lalacitgarantitlalibertdeconscience
tous.Chacunestlibredecroireoudenepascroire.Elle
permetlalibreexpressiondesesconvictions,dansle
respectdecellesdautruietdansleslimitesdelordre
public.
Lalacitgarantitlalibertdeconsciencedetous:elleoffrechacunlascuritetla
responsabilitdavoirsespropresconvictionsenmatiredecroyance.Elledonne
lassurancequepersonneneserainquitpoursesconvictionsreligieusesouirrligieuses.
Chacunestlibredecroireoudenepascroire:chacundisposeduneentirelibert
personnelledechoixentretouteslesoptionspossiblesdansledomainedescroyances.Ilest
libredexprimersafoiquellequellesoit,dechangerdereligionpouruneautreoupour
aucune,dechoisirlincroyanceouledoute,oubienencoredechoisirentredescroyances
religieusesoudautresobjetsdefoi(teloutelidalparexemple).Personnenaledroitde
contraindreautruicroireoureniersafoi.Lalacitpermetchaqueconviction
personnelledesemanifesterpubliquementparlaparole,larunion,lexercicedunculteou
autreclbration,danslerespectdecellesdautruietdansleslimitesdelordrepublic:
chaquelibertdexpressiondoittreanimedunesprithumanistedetolranceenversles
convictionsdautrui,etrespecterlesloisenvigueur.Lalacitnestpaslennemiedela
religion,ellenesopposequlintolrance.

Chartedelalacitlcolechartecommente

Article4Lalacitpermetl'exercicedelacitoyennet,en
conciliantlalibertdechacunaveclgalitetla
fraternitdetousdanslesoucidelintrtgnral.
Lalacitestunprincipedeconciliationetdharmoniesociale:elleoffrechaquecitoyenle
maximumdexpressiondesaproprelibertdeconsciencequisoitcompatibleaveclamme
libertpourtouslesautresmembresdelasocit.Lalibertdesunssarrtelo
commencentlalibertetlerespectdesautres.Ainsi,lalacitpermetlexercicedela
citoyennetpourdeuxraisons:elledonnechaquecitoyenlagarantiedelaplusgrande
libertpossible;elledemandechaquecitoyenderespecterladignitdautruietlintrt
gnral,etelleluipermetdoncdavoiraveclesautresunerelationdefraternit.La
lacitestaubnficedetousparcequellefixelexpressiondesconvictionsdechacunla
limitedurespectdecellesdautruietdelordrepublic.Grceauprincipelaquederespect
mutuel,deconsentementdechacunrespecterlautredanslexpressiondesesconvictions,
lintrtpersonnelsaccordeaveclintrtdautruietlintrtgnral.Leprincipedelacit
permetunvivreensembleenbonneintelligence.

Article5LaRpubliqueassuredanslestablissements
scolaireslerespectdechacundecesprincipes.
LEcoleauneresponsabilitspcifiquevisvisdesprincipesdelaRpublique.Elleaccueille
desenfantsetdesadolescents,cestdiredejeunesconsciencesenformation,quidoivent
recevoiriciunecomprhensionetuneconnaissancesuffisantesdelasignificationetde
lenjeudecesprincipes.LEcoleestlelieudelaRpubliqueosesvaleursetprincipes
fondateursdoiventassurerleuravenir.LEcoleformelescitoyensdedemain.Cesonteuxqui
devrontporterettransmettreleurtourlaconsciencedelimportancedecesprincipes
pourlasolidaritdenotresocitautourdesonbiencommundelibert,galitet
fraternit.CestpourquoiilestcapitalquelaRpubliqueassurelerespectdecesprincipes
danslestablissementsscolaires.ElledemandelEcolenonseulementdetransmettre
cesprincipespourlavenir,maisaussidelesgarantiretdelesfairevivreavecunevigilance
particuliredanssestablissements.LEcoledoitainsiprendreleplusgrandsoindveiller
leslvesunelibertdeconscience,dexpressionetdactionresponsable,respectueusedu
pluralismedesconvictionsmaisaussidelapersonneetdesbiensdautrui.

Chartedelalacitlcolechartecommente

Article6Lalacitdelcoleoffreauxlvesles
conditionspourforgerleurpersonnalit,exercerleurlibre
arbitreetfairel'apprentissagedelacitoyennet.Elleles
protgedetoutproslytismeetdetoutepressionquiles
empcheraientdefaireleurspropreschoix.
LEcoleestlaqueparcequelleduqueetinstruitsansendoctriner:elleprotgedetout
proslytismeetdetoutepressionquilesempcheraientdefaireleurspropreschoix.Elle
estuneEcoledelalibert.Elleoffrellvelesconditionsmaximalesdedcouvertede
soietdouvertureaumonde,daccomplissementetdpanouissement.LEcolelaqueforme
desfemmesetdeshommescapablesdepenserpareuxmmes,horsdesprjugs
communsetdesopinionstoutesfaites,aptesrflchirsurlemondedanslequelilsvivent
etytrouverchacunlaviequiluiconvient.LEcoledonneseslveslesoutilsintellectuels
etculturelsquileurpermettrontdedevenirplustarddescitoyensactifsetresponsables,des
treshumainssinguliers,conscientsetcratifs.

Article7Lalacitassureauxlveslaccsuneculture
communeetpartage.
LaculturetransmisellveparlEcoleestconstitueenpremierlieuparunsoclecommun
deconnaissances,decomptencesetdeculture.LalacitdelEcolegarantitquecette
culturecommuneetpartagelaissellveentirementlibredesesconvictions,etlui
donnelesmoyensdunelibertpersonnelleetclaire.Laculturescolairelaqueestune
culturedonneetreuelibrement.Lesenseignementsrelatifsauxfaitsreligieuxneportent
pasdejugementsurlaquestiondunevritdesdiffrentescroyances.

Article8Lalacitpermetl'exercicedelalibert
d'expressiondeslvesdanslalimitedubon
fonctionnementdelEcolecommedurespectdesvaleurs
rpublicainesetdupluralismedesconvictions.
Lalacitestunprincipedquilibrequiaccordeleslibertsentreelles.LEcolelaque
permetlexercicedelalibertdexpressiondeslvestoutenleurfaisantprendre
consciencequelledoitallerdepairavecplusieursimpratifsdordreetdejustice:le
respectdautruietdelaloi,lerespectaussidubonfonctionnementdelEcole.Ce
fonctionnementreposesurdesrgles,dontlarglelaque:ilestinterditauxpersonnels
commeauxlvesdafficherdessignesoudestenuesmanifestantostensiblementune
appartenancereligieuse,etdefaireleproslytismedopinionspolitiquesoureligieuses.Les

Chartedelalacitlcolechartecommente

relationsentrepersonnelsetlves,maisaussientrelespersonnels,doiventobirune
rglederespectdupluralismedesconvictions:silnestpascontraireaubon
fonctionnementdelcole,ledbatpeutavoirlieumaisnulnedoittenterdimposerparla
forcesesconvictionspersonnellesautrui.ChacundanslEcoledoitsesentirlibrede
sexprimer.Pourcela,chacundoitsimposerlesmmeslimitesdanslaffirmationdeses
convictions:lcoutedautrui,lapolitesseenversluietlexpressiondesesconvictions,la
tolranceetlabienveillanceenverscequilditetcequilest.

Article9Lalacitimpliquelerejetdetoutesles
violencesetdetouteslesdiscriminations,garantit
lgalitentrelesfillesetlesgaronsetreposesurune
culturedurespectetdelacomprhensiondelautre.
Lalacitnestpasseulementunprincipequiimposedesrgles,maisunevaleurcultiver
danslesconduitesauquotidien.Ellereposesuruneculturedurespectetdela
comprhensiondelautre,etpeutsecomprendrecommelaclefdevotedunethique
dmocratique,cestdireduneattitudemoraleconstituedepetitesetdegrandesvertus:
lacivilit,lapolitesse,ladcencedespropos,destenuesetdesattitudes,lacordialit,mais
aussilerespect,latolrance,labienveillance,lattentionautrui,lacomprhension,la
solidarit,lagnrosit,lesensdelcoute.Cesontautantdaspectsdecequonappellese
conduireavechumanit.Parmicesvertus,ilyalerejetdetouteslesviolencesetdetoutes
lesdiscriminations.PersonnelEcolenedoittrevictimedeviolencemoraleouphysique
causedesesoriginesoudesesconvictions,oudeviolencescommisesauprtextedetelle
outellereligion.Parcequelalacitestindissociabledelgalit(galitendroit,gale
dignitdetous)lcoleveilleparticulirementauxrelationsentrelesfillesetlesgarons:la
mixitscolairedoittrelopportunitentrelesindividusdesdeuxsexesdedvelopperune
relationfondesurlerespectmutuel,laconsidrationetlestimerciproques.

Article10Ilappartienttouslespersonnelsde
transmettreauxlveslesensetlavaleurdelalacit,
ainsiquedesautresprincipesfondamentauxdela
Rpublique.Ilsveillentleurapplicationdanslecadre
scolaire.Illeurrevientdeporterlaprsentechartela
connaissancedesparentsdlves.
Touslespersonnelsdeltablissementcoleprimaire,collge,lycedoiventse
considrercommesolidairementresponsablesdelamissiondetransmettreauxlvesle
sensetlavaleurdelalacit.Chacundesmembresdelacommunautducativepeut
trouverdanssaproprefonctionauseindeltablissementlopportunitparticuliredese

Chartedelalacitlcolechartecommente

saisirdunesituationdeviescolaireouduncontenudenseignementpourfairelelienentre
cequilprsenteauxlvesetlenjeudelalacit.Plusieurssituationsdelaviescolaireetde
nombreuxcontenusdenseignementpeuventfairelobjetdunepdagogiedelalacit,
cestdiretrelopportunitdunemobilisationdeceprincipe.Lalacitpeutaussifaire
lobjetdunerflexioninterdisciplinaire.Cestdoncbiencommecommunautducativeque
lespersonnelsveillentsonapplicationdanslecadrescolaire,ainsiqulapplication
desautresprincipesfondamentauxdelaRpublique.Ilestncessairequelesparents
dlvessoientinformsdecettemissiondelEcole:lespersonnelsdoiventporterla
prsentechartelaconnaissancedesparentsdlvesetleurenexpliquerlecontenu.Par
cedialogueritrchaquefoisquecelaestncessaire,lesparentspeuventcomprendre
leurtourlesfondementsetlesbnficesdelalacitdelEcole,lesgarantiesdimpartialit
etdelibertquelleoffrelducationetlinstructiondeleursenfants.

Article11Lespersonnelsontundevoirdestricte
neutralit:ilsnedoiventpasmanifesterleursconvictions
politiquesoureligieusesdanslexercicedeleurs
fonctions.
LespersonnelsdelEcolesontdesagentspublicsdelEtatlaque.Acetitre,etdans
lexercicedeleursfonctions,ilsontundevoirdestricteneutralit:ensituationdevant
leslves,ilsnedoiventpasexprimerleursconvictionspersonnelles,politiquesou
religieuses.Lerespectetlaprservationdelalibertdeconsciencedeslvessontla
raisondecedevoirdeneutralit.Cetteneutralitnestpassynonymedabstentionpureet
simple:elleneconcernequelesconvictionspersonnelles,lamissiondespersonnelsde
lEcoletantdefairerespecteretdetransmettrelesvaleursdelaRpublique,ainsique
dassurerlerappeldelaloietdesrglementschaquefoisquecelaestncessaire.Lalacit
delEcoleimpliquegalementquedesconvictionspersonnelles,politiquesoureligieuses,ne
portentpasatteintedansltablissementlaqualitdesrelationsentrelespersonnels.Les
principesdelaRpubliqueetlesvaleursdesDroitsdelHommeetduCitoyenimposent
tousdanslEcoleundevoirgnralderespectdesconvictionsdautrui.

Chartedelalacitlcolechartecommente

Article12Lesenseignementssontlaques.Afinde
garantirauxlveslouverturelaplusobjectivepossible
ladiversitdesvisionsdumondeainsiqultendueet
laprcisiondessavoirs,aucunsujetnestaprioriexcludu
questionnementscientifiqueetpdagogique.Aucun
lvenepeutinvoqueruneconvictionreligieuseou
politiquepourcontesterunenseignantledroitde
traiterunequestionauprogramme.
Aucunsujetnestaprioriexcluduquestionnementscientifiqueetpdagogique:ilnya
pasdesujettaboulEcolelaque.Lenseignementdesfaitsreligieuxyatoutesaplace,pour
deuxraisons:touslesenseignementssontlaquesetrespectentdoncentirementla
libertdeconsciencedellve;lesfaitsreligieuxsontunlmentimportantdelaculture
gnralequellvedoitacqurir.Llvenepeutdoncpascontesterunenseignantle
droitdetraiterunequestionauprogramme:lesenseignementsdelEcolelaque
transmettentuneculturegnrale,unensembledesavoirsscientifiquesetdeconnaissances
objectives,sanschercherinfluencerlesconvictionspersonnellesdeslvessurleplan
religieuxoupolitique.Llvenedoitpaschercherimposerautruisafoiousonopinion
politique,nienprendreprtextepourrefuserdeseconformerunerglescolaire.Ildoit
comprendrequelalacitdelEcoleluidonnelagarantiequaucunenseignementneleprive
desalibertdecroire,oudenepascroire.LeprofesseurdelEcolelaqueestlducateur
dunelibertdejugementclaireparlusagedelaraisonetparuneculturelaplusouverte
possible.

Article13Nulnepeutseprvaloirdesonappartenance
religieusepourrefuserdeseconformerauxrgles
applicablesdansl'coledelaRpublique.
LEcoleapourmissiondeformerdesespritsetdespersonnalitslibres.Letempsdela
scolaritestpourchaquelvelepremiertempsdeconstitutiondesonidentit
personnelle.Llveestunenfantouunadolescentquidoitapprendreconstituersa
proprepersonnalit,c'estdiresasingularitdindividuousadiffrencepersonnelle,la
dfinitiondesaproprepersonne.Ilapprendlaresponsabilitdedterminerparluimmele
styledeviequ'ilveutmener,lesensdelavieauquelilveutserfrer.Enraisondela
neutralitlaquedelEcole,etdufaitquelappartenancereligieusenestpascontradictoire
aveclacceptationdesrgleslaques,Nulnepeutseprvaloirdesonappartenance
religieusepourrefuserdeseconformerauxrglesapplicablesdansl'coledelaRpublique
.L'Ecolenedemandejamaisderejeterl'identitreuedumilieufamilialousocial:elle

Chartedelalacitlcolechartecommente

offrechacundeslveslesmoyensintellectuelsetculturelsdefairesespropreschoixen
matiredeconvictionsetdemodedevie.

Article14Danslestablissementsscolairespublics,les
rglesdeviedesdiffrentsespaces,prcisesdansle
rglementintrieur,sontrespectueusesdelalacit.Le
portdesignesoutenuesparlesquelsleslves
manifestentostensiblementuneappartenancereligieuse
estinterdit.
LesrglesdelalacitlEcolesappliquentdanslesdiffrentsespacesdelEcole:ilnya
pasdespacedexceptiondansltablissementscolaireonesappliqueraitpasleprincipe
delacit.Ceprincipefaitautoritpourtouslesespacesphysiquesduntablissement,et
partoutailleursosedplacelactivitscolaireplacesouslaresponsabilitdeses
personnels.Chaquelieudelaviescolairepeutdoncfairelobjetdunepdagogiedela
lacit,cestdiretrelopportunitdexpliquercequimpliqueicienparticulierlalacitde
lEcole:danslasalledeclasse,lacantine,danslacourdercrationouencours
dducationphysique,cestchaquefoisunaspectparticulierduprincipegnraldelacit
quiestenjeu.Lapplicationduprincipedelacitdoittreenmmetempshomognedans
toutltablissementetappropriechacundesesespaces.

Article15Parleursrflexionsetleursactivits,les
lvescontribuentfairevivrelalacitauseindeleur
tablissement.
Leslvesdoiventcontribuerfairevivrelalacitdansleurtablissementparleurs
rflexionsetleursactivitsconcertesaveclespersonnels.Celanesupposepasquils
renoncentleurscroyances.Onpeuttrelaqueetcroyant.Commedanslesautres
domainesdeleurviedansltablissement,leslvesdoiventtreencouragstreactifset
nonpassifs:ilfautsadresserleurimaginationcratrice,cestdirelesinviterprendre
linitiativedeprojetsquileurdonnerontlesmoyensdesapproprierunepartdelaviedu
principedelacitdanslEcole.Lalacitcommandedobirdesrgles.Maisellecontribue
aussiouvrirdesespacesdedialoguedansltablissement,etstimulerlesensde
lengagementcitoyen.Llvedoitdevenirunacteurdelducationetdelinstructionquil
reoit,cestdiretrouverdesopportunitsdexpressionpersonnelleetdchangedansles
diffrentsprocessusdacquisitiondessavoirs,desprincipesetdesvaleurs.Cette
participationfaitpartiedesonapprentissagedunecitoyennetactiveetduneexistence
crative.

Chartedelalacitlcolechartecommente

Anda mungkin juga menyukai