Jelajahi eBook
Kategori
Jelajahi Buku audio
Kategori
Jelajahi Majalah
Kategori
Jelajahi Dokumen
Kategori
6.1. Pendahuluan
Jembatan beton adalah bangunan jembatan yang strukturnya menggunakan material beton bertulang
khususnya pada bangunan atas (upper structure). Dalam hal ini mutu beton menjadi suatu hal yang
sangat penting. Mutu beton dipengaruhi oleh:
Mu
t
uma
t
e
r
i
a
l
:
p
a
s
i
r
,
b
a
t
up
e
c
a
h
,
s
e
me
n
,
a
i
r
.
Mu
t
ua
l
a
t
:
p
e
n
c
a
mp
u
r
,
p
e
n
g
a
n
g
k
u
t
,
p
e
ma
d
a
t
.
Mu
t
up
e
r
e
n
c
a
n
a
a
nc
a
mp
u
r
a
n(
mi
xd
e
s
i
g
n
)
.
Mu
t
uf
o
r
mwo
r
k
.
Mu
t
up
r
o
s
e
sp
e
n
g
e
c
o
r
a
n
.
Mu
t
up
e
me
l
i
h
a
r
a
a
n
.
J
e
mb
a
t
a
ns
t
r
u
k
t
u
ra
t
a
sb
e
t
o
ny
a
n
gd
i
ma
k
s
u
d
k
a
nd
is
i
n
ia
d
a
l
a
hj
e
mb
a
t
a
ny
a
n
gd
i
b
u
a
td
a
r
ima
t
e
r
i
a
lb
e
t
o
nb
a
i
k
p
a
d
ak
e
s
e
l
u
r
u
h
a
na
t
a
u
p
u
ns
e
b
a
g
i
a
ne
l
e
me
ns
t
r
u
k
t
u
rp
e
mb
e
n
t
u
k
n
y
a
.El
e
me
ns
t
r
u
k
t
u
rh
o
r
i
z
o
n
t
a
lp
a
d
aj
e
mb
a
t
a
n
s
t
r
u
k
t
u
rb
e
t
o
nb
i
a
s
a
n
y
ad
a
p
a
tb
e
r
u
p
ag
e
l
a
g
a
rb
e
t
o
ni
Gi
r
d
e
r
,TGi
r
d
e
r
,b
o
xg
i
r
d
e
r
,c
o
n
c
r
e
t
es
l
a
b(
p
e
l
a
tb
e
t
o
n
)
,
Jurusan Teknik Sipil
Fak. Sains dan Teknik
UNDANA KUPANG
John H. Frans, ST || 1
v
o
i
d
e
ds
l
a
b(
p
e
l
a
tb
e
r
o
n
g
g
a
)
.Pa
d
aj
e
mb
a
t
a
nSt
r
u
k
t
u
rb
e
t
o
nl
Gi
r
d
e
ra
t
a
uTGi
r
d
e
r
,b
a
l
o
kg
e
l
a
g
a
rj
e
mb
a
t
a
n
d
i
b
u
a
tt
e
r
p
i
s
a
hp
a
d
as
a
a
tp
e
mb
u
a
t
a
n
n
y
ak
e
mu
d
i
a
ns
e
t
e
l
a
he
r
e
k
s
e
nd
i
s
a
t
u
k
a
nd
e
n
g
a
np
e
l
a
tk
e
n
d
a
r
a
a
ns
e
c
a
r
a
i
n
t
e
g
r
a
l
a
g
a
rt
e
r
j
a
d
i
k
o
mp
o
s
i
t
.
Ad
a
p
u
nb
o
xg
i
r
d
e
r
,p
e
l
a
tk
e
n
d
a
r
a
a
nd
i
s
a
t
u
k
a
nd
e
n
g
a
ne
l
e
me
ng
e
l
a
g
a
r
n
y
as
e
c
a
r
a
i
n
t
e
g
r
a
l
d
a
r
i
p
e
mb
u
a
t
a
na
wa
l
n
y
a
6.2. Bagian bagian jembatan Balok T
Jembatan beton juga merupakan suatu bangunan struktural yang digunakan untuk
melewatkan orang atau kendaraan di atas dua daerah/ kawasan atau ruang yang terpisah
oleh sungai, lembah, jurang, jalan atau hambatan fisik lainnya. Secara umum struktur
jembatan terbagi atas dua bagian :
l. struktur atas jembatan (superstructure)
2. struktur bawah jembatan (substructure)
3. Fondasi
Adapun yang dirnaksud dengan struktur atas jembatan adalah semua komponen
yang berada di atas perletakan jembatan. Fungsi dari struktur atas adalah sebagai elemen
horizontal yang menahan beban-beban di atas lantai kendaraan untuk ditransferkan elemen
struktur bawah atau ke perletakan.
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
4. Member Sekunder
Member sekunder adalah pengaku diafragma atau ikatan antara member primer yang
direncanakanu ntuk menahand eformasi struktur atas dalam potongan arah melintang dan
membantu mendistribusikan sebagian beban vertikal di antara girder-girder.
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 4
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 5
Pa
d
at
a
mp
a
kt
e
r
d
e
f
l
e
k
s
id
a
l
a
mg
a
mb
a
r4
.
9
,b
a
l
o
kTi
n
ia
k
a
nme
n
g
a
l
a
mimo
me
np
o
s
i
t
i
fd
it
e
n
g
a
hb
e
n
t
a
n
g
(
p
o
t
o
n
g
a
nAA)d
a
nn
e
g
a
t
i
f
mo
me
nd
i
a
t
a
sp
e
r
l
e
t
a
k
a
n(
p
o
t
o
n
g
a
nBB)
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 6
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 7
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 8
Data Perencanaan :
Bentang jembatan
= 10 m
Muatan
= Kelas I
Lebar jembatan
= Lebar jalan = 8 m
Lebar trotoar
=1m
Lantai kendaraan
Balok melintang
Balok memanjang
Begel
= U24
= B37
= 2 t/m3
BJ beton
= 2,4 t/m3
= 20 cm
= 10 ton
= Rp 12.000,00 /kg
= Rp 17.000,00 /kg
= Rp 600.000,00 /m3
Harga aspal
= Rp 1.000.000,00 /ton
Diminta:
1. Merencanakan jembatan jembatan dengan gambar denah, potongan dan penjelasan
lengkap.
2. Harga konstruksi atas lengkap.
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 9
1.
16
40
100
800
100
100
50
20
20
20
20
40
40
40
40
40
40
160
160
40
160
40
160
40
160
: 1 t/m3
: 2 t/m3
: 2,4 t/m3
= 0,03 . 1 . 1
= 0,03 t/m
= 0,1 . 1 . 2
= 0,20 t/m
= 0,48 t/m
= 0,71 t/m
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
0
= 0,03 . 1 . 1
= 0,0300 t/m
= 0,05 . 1 . 2,2
= 0,1100 t/m
= 0,0978 t/m
= 0,5738 t/m
qdl2
50
20
10
10
45
45
10
9 0 cm
60 cm
P=
gaya
10
=
= 18,518 t/m2
luas 0,9 x 0,6
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
1
Pelat lantai merupakan plat menerus satu arah dengan koefisien momen sebagai berikut (pasal
13.2 halaman 120)
-1 /3
-2 /3
3 /4
M2
M1
-2 /3
-2 /3
-2 /3
5 /8
5 /8
5 /8
M3
M4
M5
-1 /3
3 /4
M6
= 0,8535 t/m
Mdl
2) Beban Hidup
Ditinjau dari kondisi pembebanan yang mungkin terjadi, selanjutnya dipilih momen
maksimum dari kondisi pembebanan tersebut
a. Kondisi saat 1 roda berada pada plat
q = 0,8535 t/m
B
0 ,3 5
0 ,9
0 ,3 5
RA . 1,6
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
2
RA = 8,333 ton
Mmax
B
0 ,4 2
0 ,7 6
0 ,4 2
RA . 1,6
RA . 1,6
Mmax
Momen Tumpuan
M1 = M6 = -1/3 . 8,0193 = - 2,6731 tm
M2 = M3 = M4 = M5 = -2/3 . 8,0193 = - 5,3462 tm
Momen lapangan
M12 = M56 = 3/4 . 8,0193 = 6,0145 tm
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
3
Dipakai :
min =
b
b = 1000 mm
d = 180 mm
h = 400 mm
d = 20 mm
1,4 1,4
=
= 0,0035
fy 400
0,85. 1 . f ' c
600
x
fy
600 + fy
400
600 + 400
= 0,0271
max = 0,75 xb
= 0,75 x 0,0271
= 0,0203
a. Tulangan Tumpuan
Mu
Mn
Rn
Mn 6,6828.10 7
=
= 2,06259 N / mm 2
=
2
2
bd
1000 .180
Mu
5,3462.10 7
= 6,6828.10 7 Nmm
0,8
fy
400
=
= 18,823
0,85 f ' c 0,85 . 25
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
4
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
perlu =
=
1
2.18,823.2,06259
1 1
400
18,823
= 0,0054
= perlu . b . d
= 0,0054 . 1000 . 180
= 978,19 mm2
As
= 4,8676 5 buah
0,25 16 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 200 mm
n
5
= 20% . 1005,3097
= 201,0619 mm2
As
= 1,515 2 buah
0,25 132
Jarak tulangan
b 1000
=
= 500
n
2
b. Tulangan Lapangan
Rn =
Mu
6,0145.10 7
= 7,518.10 7 Nmm
0,8
Mn 7,518.10 7
=
= 2,32037 N / mm 2
2
2
bd
1000 .180
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
5
perlu =
=
fy
400
=
= 18,8235
0,85 f ' c 0,85 . 25
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
2.18,8235.2,32037
1
1 1
400
18,8235
= 0,0062
= min . b . d
= 0,0062 . 1000 . 180
= 1116 mm2
As
= 5,553 6 buah
0,25 16 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 166,67150
n
6
= 20% . 1205,76
= 241,152 mm2
As
= 1,818 3 buah
0,25 132
Jarak tulangan
b 1000
=
= 333,33 300
n
3
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
6
13-300
13-300
16-150
10m
16-150
8m
d. Plat Kantilever
1) Pembebanan
Beban Trotoar
- Berat plat
= 0,100 t/m
qdl = 0,436 t/m
Beban Hidup
Menurut PPPJJR Bab III pasal 1.2.5.a. halaman 10 disyaratkan bahwa konstruksi trotoar harus
diperhitungkan terhadap beban hidup sebesar 500 kg/m2
qll
= 500 . 1
= 500kg/m = 0,5 t/m
qu
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
7
Beban Terpusat:
berat tiang sandaran dan besi = 0,1 . 0,16 . 2,4 . 1 + 0,0517 . 2 = 0,1418 t
2) Penulangan
P = 0,1418 t
q = 1,3232 t/m
1,08
Dipakai :
min =
b
b = 1000 mm
d = 180 mm
h = 400 mm
d = 20 mm
1,4 1,4
=
= 0,0035
fy 400
0,85 xxf ' c
fy
600
600 + fy
0,85 x 0,85 x 25 600
=
400
600 + 400
= 0,0271
=
max = 0,75 xb
= 0,75 x 0,0271
= 0,0203
Mu
= . qu . L2 + P . L
= . 1,3232 . 1,082 + 0,1418 . 1,08
= 0,9248 tm
= 0,9248 . 107 Nmm
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
8
Mn
0,9248.10 7
=
= 1,156.10 7 Nmm
=
0,8
Rn
Mu
perlu =
=
Mn
1,156.10 7
=
= 0,35679 N / mm 2
2
2
bd
1000 .180
fy
400
=
= 18,824
0,85 f ' c 0,85 . 25
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
1
2.18,824.0,35679
1 1
18,824
400
= 0,00089
= min . b . d
= 0,0035. 1000 . 180
= 630 mm2
As
= 3,1349 4 buah
0,25 16 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 250 mm
n
4
= 20% . 804,2477
= 160,84954 mm2
As
= 1,2118 4 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 250
n
4
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 1
9
2. Desain Trotoar
20
60
20
5
10
10
20
a. Pembebanan Trotoar
1. Beban Mati
a. Berat sendiri
b. Berat spesi
= 0,37 t/m
2. Beban hidup
Menurut PPPJJR Bab III pasal 1.2.5.a. halaman 10 disyaratkan bahwa konstruksi trotoar
harus diperhitungkan terhadap beban hidup sebesar 500 kg/m2
qll = 500 . 1 = 500 kg/m = 0,50 t/m
qu = 1,2 qdl + 1,6 qll
= 1,2 . 0,37 + 1,6 . 0,5
= 1,244 t/m
Menurut PBI pasal 13.1.3.a halaman 192,
Bentang teoritis(lt) = 1 - 0,4 + 0,05
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
0
= 0,65 m
Mu lapangan
= 1/8 quLt2
Mu
= 1/8.1,244.0,652
= 0,0656988 tm
= 65,6988.104 Nmm
Mu tumpuan
= 1/3 Mu lapangan......................................PBI pasal 13.1.3.a halaman 192
Mu
b.Penulangan Trotoar
25 MPa.................................................... 1 = 0,85 untuk fc < 30 Mpa
fc
fy
= 390 MPa
= 100 mm
= 1000 mm
d = 20 mm
min
= 80 mm
1,4
1,4
=
fy
400
= 0,0035
b
0,85. 1 . f ' c
600
x
fy
600 + fy
400
600 + 400
= 0,0271
max
= 0,75 x b
= 0,75 x 0,0271
= 0,0203
a. Tulangan Lapangan
Tulangan utama
Mu
Mn
= 65,6988.104 Nmm
=
Mu
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
65,6988.10 4
=
= 82,1235.104 Nmm
0,8
John H. Frans, ST || 2
1
82,1235.10 4
=
= 0,128 N/mm2
2
1000.80
Rn
Mn
=
b.d 2
fy
0,85 f ' c
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
400
0,85 . 25
= 18,823
1
2.18,353.0,128
1 1
18,353
400
= 0,00032
perlu < min tulangan tunggal, dipakai min = 0,0035
As
= min . b . d
= 0,0035 . 1000 . 80
= 280 mm2
As
= 2,11 3 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 333,333 300
n
3
= 20% . 398,197
= 79,639 mm2
As
= 0,6 2 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 500
n
2
b. Tulangan Tumpuan
Tulangan utama
Mu
= 21,8996.104 Nmm
Mn
Mu
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
21,8996.10 4
= 27,3745.104 Nmm
0,8
John H. Frans, ST || 2
2
27,3745.10 4
=
= 0,0428 N/mm2
2
1000.80
Rn
Mn
=
b.d 2
fy
0,85 f ' c
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
400
0,85 . 25
= 18,8235
1
2.18,8235.0,0428
1 1
18,8235
400
= 0,00011
perlu < min tulangan tunggal, dipakai min = 0,0035
As
= min . b . d
= 0,0035 . 1000 . 80
= 280 mm2
As
= 2,11 3 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 333,333 300
n
3
= 20% . 398,197
= 79,639 mm2
As
= 0,6 2 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 1000
=
= 500
n
2
3. Perencanaan Kerb
Menurut PPPJJR Bab III pasal 1.2.5.b halaman 10 disyaratkan kerb yang terdapat pada tepitepi lantai kendaraan harus diperhitungkan untuk dapat menahan satu beban horisontal ke arah
melintang jembatan sebesar 500 kg yan bekerja pada puncak kerb yang bersangkutan pada
tinggi 25 cm diatas permukaan lantai kendaraan.
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
3
500 kg
20
20
60
20
a. Penulangan Kerb
Dipakai : fc = 25 Mpa < 30MPa = 0,85
Mutu baja tulangan U39 fy = 390 Mpa
min =
b
b = 200 mm
d = 180 mm
h = 200 mm
d = 20 mm
1,4 1,4
=
= 0,0035
fy 400
0,85 f ' cx 1
fy
400
600 + 400
600
600 + fy
= 0,0271
max
= 0,75 x b
= 0,75 x 0,0271
= 0,0203
Mu
= 106 Nmm
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
4
Mn
10 6
=
= 1,25.10 6 Nmm
=
0,8
Rn
Mn
1,25.10 4
=
= 0,193 N / mm 2
2
2
bd
200 .180
fy
400
=
= 18,83
0,85 f ' c 0,85 . 25
Mu
perlu =
=
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
1
2.18,823.0,193
1 1
18,823
400
= 0,00048
= min . b . d
= 0,0035 . 200 . 180
= 126 mm2
As
= 0,949 2 buah
0,25 13 2
Jarak tulangan
b 200
=
= 100
n
2
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
5
Dimensi 12/16
16
10
100 kg/m
160
40
120
50
20
20
= 1400 kg/m2
- Diameter
= 60,5 mm
= 5,9 cm3
- Weight (q)
= 3,3 kg/m
= 1/8 . q total . l2
= 1/8 . 103,3 . 22
= 51,65 kgm = 5165 kgcm
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
6
Fy
M max 5165
=
= 875,424kg / cm 2 < 1400 kg/cm2
Wx
5,9
= 1/2 . q. L2
=1/2 . 100 . 0,92
= 40,5 kgm
Mn =
Mu
= 40,5.104 Nmm
40,5.10 4
= 50,625.10 4 Nmm
0,8
d = 140 mm
h = 160 mm
d = 20 mm
160
120
= h d
= 160 20 = 140 mm
1,4 1,4
=
= 0,00583
fy 240
0,85 xxf ' c 600
=
fy
600 + fy
min =
b
240
600 + 240
= 0,054
=
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
7
max = 0,75 xb
= 0,75 x 0,054
= 0,041
Mn = 50,625.104 Nmm
Mn 50,625.10 4
=
= 0,2152 N / mm 2
Rn =
2
2
bd
120 .140
m
perlu =
=
fy
240
=
= 11,29
0,85 f ' c 0,85 . 25
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
1
2.11, 29.0,2152
1 1
11,29
240
= 0,0009
= min . b . d
= 0,00583 . 120 . 140
= 97,944 mm2
97,944
As
=
= 0,738 2 buah
2
0,25. .13
0,25. .13 2
Jarak tulangan
b 120
=
= 60 , dipakai s = 50mm
n
2
= 13 - 50 As = 265,465 mm2
=2xH
= 2 x 100
= 200 kg
= 2000 N
= 1,6 x Vll
= 1,6 x 2000
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 2
8
= 3200 N
Vn
=
=
Vc
Vu
3200
0,6
= 5333,3 N
= 1/6 .
f 'c . b . d
= 1/6 .
25 . 120 . 140
= 14000 N
Vn
< Vc
3200
Meski dalam hitungan tidak diperlukan tulangan, namun untuk kemudahan pelaksanaan diberi
tulangan ulir 8 200 mm.
1 0 0 k g /m
T u la n g a n g e s e r
8 -2 0 0
T u la n g a n t a r i k
2 13
P o to n g a n A - A
John H. Frans, ST || 2
9
S maks = . d
= . 140
= 70 mm
Av
Vu
3200
=
= 0,095mm 2
fy.d 240.140
Vs
Av. fy.d
s
0,095.240 .140
70
= 45,6 N
Vu > Vc 3200 < 4200 Aman, sehingga tidak diperlukan tulangan geser Meski
dalam hitungan tidak diperlukan tulangan bagi, namun untuk kemudahan pelaksanaan diberi
tulangan ulir 8 70mm.
6 0 .5
8 -2 0 0
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
0
= 1,152 t/m
= 0,0480 t/m
= 0,176 t/m
= 0,0768 t/m
= 0,5720 t/m
qdl = 2,0248 t/m
Menurut PPPJJR pasal 1.2.2.4.a halaman 6 untuk perhitungan kekuatan gelagar-gelagar harus
digunakan beban D . Beban D adalah susunan beban pada setiap jalur lalu lintas yang
terdiri dari beban terbagi rata sebesar q ton per meter panjang per jalur, dan beban garis P
ton per jalur lalu lintas tersebut.
Untuk memperhitungkan pengaruh getaran-getaran dan pengaruh dinamis lainnya, tegangantegangan akibat beban garis P harus dikalikan dengan koefisien kejut. Sedangkan beban
merata q tidak dikalikan dengan koefisien kejut.
Besarnya koefisien kejut ditentukan sesuai dengan PPPJJR pasal 1.3. hal 10:
Faktor kejut (K)
= 1+
20
50 + L
= 1+
20
50 + 10
= 1,333
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
1
2,2
.1,6.1,333
2,75
=1,706 t/m
Pll =
12
.1,6.1,333
2,75
= 9,307 t
e. Analisa Mekanika
1) Akibat Beban Mati
qdI=2,025t/m
PdI=0,461 t
PdI=0,461t
PdI=0,461t
PdI=0,461t
PdI=0,461t
10 m
10 m
John H. Frans, ST || 3
2
qdI=2,025 t/m
PII=9,307t
PdI=0,0,461t
PdI=0,461t
PdI=0,461 t
PdI=0,461t
PdI=0,461t
qII=1,706 t/m
10 m
Gambar 16. Pembebanan akibat beban hidup dan beban mati gelagar utama
Alternatif 1
RA =
5 x3
= 1,5
10
ton
3m
5t
5m
10 t
10 t
B
4m
3m
3m
10 m
Mt
Mc
RB =
5 x7 + 10 x10
= 13,5 ton
10
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
3
Mt = 1,5 x3 = 4,5 tm
Mc = 1,5 x7 = 10,5 tm
Alternatif
2
3m
5m
10 t
5t
10 t
B
3m
2m
5m
10 m
Mt
Mc
5 x8 + 10 x5
= 9 ton
10
5 x 2 + 10 x5 + 10 x10
RB =
= 16 ton
10
RA =
Mt = 9 x 2 = 18 tm
Mc = 9 x 5 5 x3 = 30 tm
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
4
Alternatif 3
3m
5m
5t
10t
10t
B
1m
3m
5m
1m
10 m
Md
Mc
Mt
RA =
5 x9 + 10 x6 + 10 x1
= 11,5 ton
10
RB =
5 x1 + 10 x 4 + 10 x9
= 13,5 ton
10
Mc = 11,5 x1 = 11,5 tm
Mt = 11,5 x 4 5 x3 = 31 tm
Md = 13,5 x1 = 13,5 tm
Alternatif 4
3m
5t
5m
10t
10t
B
3m
5m
2m
10 m
Mc
Mt
RA =
5 x10 + 10 x 7 + 10 x 2
= 14 ton
10
RB =
10 x8 + 10 x3
= 11 ton
10
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
5
Mc = 14 x3 5 x3 = 27 tm
Mt = 11x 2 = 22 tm
Jadi diperoleh momen paling maksimum pada alternatif 3 sebesar 31 tm yaitu beban roda
berada pada tengah-tengah bentang.
d. Penulangan Gelagar
Dipakai:
min =
b
b = 400 mm
d = 1140 mm
h = 1200 mm
d = 60 mm
1,4 1,4
=
= 0,0035
fy 400
0,85 xxf ' c
fy
600
600 + fy
0,85 x0,85 x 25 600
=
400
600 + 400
= 0,0271
=
max = 0,75 xb
= 0,75 x 0,0271
= 0,0203
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
6
b = 1600 mm
hf = 200 mm
h = 1200 mm
bw = 400 mm
e. Penulangan Lapangan
Berdasarkan hasil perhitungan SAP didapatkan :
Mu = 149,27 tm = 149,27. 107 Nmm
Mn =
Mu
149,27 .10 7
= 186,588.10 7 Nmm
0,8
Mencari b :
b
. L = . 10 = 2,5 m = 2500 mm
bw + 16 . hf
Ln = 1,6 m = 1600 mm
= 0,85 . fc . a .b . (d a/ 2)
149,27.107
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
= 39,185 mm < hf
Balok T palsu
John H. Frans, ST || 3
7
b = 400 mm
Mn 149,27.10 7
=
= 2,871 N / mm 2
bd 2 400 .1140 2
fy
400
=
= 18,824
0,85 f ' c 0,85 . 25
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
perlu =
=
1
2.18,824.2,871
1 1
18,824
400
= 0,0077
= perlu . b . d
= 0,0077. 400 . 1140
=3511,2 mm2
As
= 7,156 8 buah
0,25 25 2
= 825
f. Penulangan Tumpuan
Mu
= 1/3 . Mlapangan
= 1/3 . 149,27. 107 Nmm
= 49,757 . 107 Nmm
49,757 .10 7
=
= 62,1957.10 7 Nmm
Mn =
0,8
Mu
Rn
Mn 62,1957.10 7
=
= 1,196 N / mm 2
bd 2
400 .1140 2
fy
= 400 = 18,824
0,85 f ' c
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
8
perlu =
=
1
2.m.Rn
1 1
m
fy
1
2.18,824.1,196
1 1
400
18,824
= 0,00307
< max
= min . b . d
= 0,0036 . 400 . 1140
= 1641,6 mm2
As
= 3,346 4 buah
0,25 25 2
Jarak tulangan
b 400
=
= 100 mm
n
4
200
200
222
422
222
222
1200
1200
222
222
8 25
8 25
400
400
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 3
9
Vu = 55,99t
Vuk =44,4t
Vc = 22,8t
1,34m
5m
b+d
Vu
Vuk
=
6500 (6500 1340)
Vuk =
55,99.10 4.5160
= 444474,46 N
6500
Vc
= . 1/6 .
f ' c . b .d
Vs perlu
= Vuk - Vc
= 444474,46 228000
= 216474,46 N
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 4
0
Vs perlu 216474,46
=
= 360790,77 N
0,6
Vs perlu
Vc
= 114000 N
Vc
= 684000 N
= 2 . . .132
= 265,466 mm2
Av. fy.d
Vs perlu
256,466.240.1140
360790,77
= 194,486 mm
b.S
3. fy
2. . .132
400.S
3.240
S = 477,836
190 mm
S = 450 mm
Vu = 55,991t
Vuk
Vc
Vu <1/2 Vc
Vu > Vc
2,0089 m
2.9911 m
5m
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 4
1
13 - 450
13 - 190
5m
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 4
2
TUGAS
RENCANAKANLAH JEMBATAN BETON DIBAWAH INI
(DATA DAN PEMBEBANAN DIASUMSIKAN SENDIRI)
J
u
r
u
s
a
nT
e
k
n
i
kSi
p
i
l
F
a
k
.
Sa
i
n
sd
a
nTe
k
n
i
k
UNDANAKUPANG
John H. Frans, ST || 4
3