LAMPIRAN 2
PERHITUNGAN NERACA PANAS
235
A. PANAS MASUK
1.
= 40oC
TReff
= 30oC
Cp
= 0,203 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 40oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 330oC
Cp
= 0,245 kcal/kgoC
= m.Cp.T
236
4.
Harga Cp untuk CO2, N2 dan SO2 didapat dari Perray, Fig. 13 03.
Sedangkan Cp H2O diperoleh dari Perray, Fig. 13 05.
Komponen
CO2
Cp (kcal/kgoC)
0,226
T (oC)
300
82,822
0,252
300
6.261,343
2.998,179
0,168
300
151.108,222
67.639,868
0,475
Total Q
300
9.638.681,190
11.063.002,100
Massa (kg)
18.686,598
N2
SO2
H2O
5.
= 280oC
Cp
= 0,245 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 100oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
= m.Cp.T
2.
Q (kcal)
1.266.951,344
237
Massa = 28.233,784 kg
Hf
= 539,1 kcal/kg
= m. Hf
= 99oC
Cp
= 0,238 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= (92 30)oC = 62 oC
Harga Cp untuk CO2, N2 dan SO2 didapat dari Perray, Fig. 13 03.
Sedangkan Cp H2O diperoleh dari Perray, Fig. 13 05.
Komponen
CO2
N2
SO2
H2O
Cp (kcal/kgoC)
0,226
T (oC)
62
82,822
0,168
62
862,674
2.998,179
0,475
62
88.296,372
67.639,868
0,252
Total Q
62
1.056.805,298
1.407.800,955
Massa (kg)
18.686,598
Input (kcal)
Output (kcal)
Q (kcal)
261.836,611
Kehilangan
238
521.753,137
(kcal)
-
132.981,123
1.860.769,586
11.063.002,100
5.516.819,473
yang
dibawa
udara
panas dari SP
12.397.454,554
3.628.605,963
1.407.800,955
% Heat loss
928.891,494
19.095.325,420
19.095.325,420
732.572,450 kcal
x 100%
19.095.325,420
732.572,450
18.362.752,974
732.572,450
19.095.325,420
= 3,84%
239
= 3.628.605,963 kcal
A.
Silo = ?
PANAS MASUK
Panas sensibel tepung baku masuk Blending silo
Q = 3.628.605,963 kcal
B.
PANAS KELUAR
Panas yang dibawa tepung keluar Blending silo = Panas sensibel tepung baku
masuk Blending silo = 3.628.605,963 kcal
Output (kcal)
Kehilangan
(kcal)
-
3.628.605,963
-
3.628.605,963
3.628.605,963
3.628.605,963
keluar BS
Jumlah
Total
3.628.605,963
3.628.605,963
240
SUSPENSION
= 3.628.605,963 kcal
PREHEATER
batu bara
= 46.089.136,570 kcal
A.
PANAS MASUK
1.
241
2.
= 75oC
Cp
= 0,293 kcal/kgoC
Qa = m.Cp.T
= 9202,5 kg . 0,293 kcal/kgoC . (75 30)oC
= 121.334,962 kcal
b. Panas sensibel dari batu bara
Massa = 9202,5 kg
NHVL batu bara = 33915 C + 121423(H-
O
O
) +10468 S 2512(H2O+
8
8
)
= 33.915 (0,5538) + 12.143 (0,0362 -
0,1427
)
8
0,1427
) +
8
242
Harga Cp untuk CO2, N2 dan SO2 didapat dari Perray, Fig. 13 03.
Sedangkan Cp H2O didapat dari Perray, Fig. 13 05.
Komponen
CO2
Cp (kcal/kgoC)
0,226
T (oC)
920
76,276
0,168
920
11.789,219
2.761,155
0,475
920
1.206.624,735
62.292,610
0,252
Total Q
920
14.441.918,700
19.238.497,590
Massa (kg)
17.209,335
N2
SO2
H2O
4.
= 9.716,458 kg
= 950oC
Cp
= 0,259 kcal/kgoC
Q = m.Cp.T
= 9.716,458 kg . 0,259 kcal/kgoC . (950 30)oC
= 2.315.237,612 kcal
5.
= 950oC
Cp
= 0,247 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 2.759,799 kg . 0,247 kcal/kgoC . (950 30)oC
= 627.135,725 kcal
Q (kcal)
3.578.164,933
243
6.
= 800oC
Cp
= 0,252 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 85.620,086 kg . 0,252 kcal/kgoC . (800 30)oC
= 23.613.721,490 kcal
7.
= 99oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
Q = m.Cp.T
= 665,220 kg . 0,470 kcal/kgoC . (99 27)oC
= 21.573,085 kcal
8.
= 75oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 736,2 kg . 0,470 kcal/kgoC . (75 30)oC
= 15.570,630 kcal
B.
PANAS KELUAR
1.
244
= 330oC
Cp
= 0,245 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 25.323,556 kg . 0,245 kcal/kgoC . (330 30)oC
= 1.854.666,366 kcal
Panas Gas Hasil Pembakaran
2.
Harga Cp untuk CO2, N2 dan SO2 didapat dari Perray, Fig. 13 03.
Sedangkan Cp H2O didapat dari Perray, Fig. 13 05.
Komponen
CO2
Cp (kcal/kgoC)
0,226
T (oC)
300
82,822
0,252
300
6.261,343
2.998,179
0,168
300
151.108,222
67.639,868
0,475
Total Q
300
9.638.681,190
11.063.002,090
Massa (kg)
18.686,598
N2
SO2
H2O
3.
Massa = 71.254,028 kg
T
= 330oC
Cp
= 0,225 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 71.254,028 kg . 0,225 kcal/kgoC . (330 30)oC
= 4.809.646,890 kcal
4.
Massa = 2.996,703 kg
T
= 330oC
Cp
= 0,221 kcal/kgoC
Q (kcal)
1.266.951,330
245
= m.Cp.T
= 2.996,703 kg . 0,221 kcal/kgoC . (330 30)oC
= 198.681,409 kcal
5.
= 99oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 665,220 kg . 0,470 kcal/kgoC . (99 30)oC
= 21.573,085 kcal
6.
= 174.625,554 kg
Q = m. Hf
= 174.625,554kg x 270,16 kcal/kg mol
= 47.176.839,67 kcal
Q
246
= 75oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
Qa = m.Cp.T
= 736,2 kg . 0,470 kcal/kgoC . (75 30)oC
= 15.570,630 kcal
b. Panas laten penguapan H2O
Massa = 736,2 kg
Hf
= 539,1 Kcal/kg
Qb = m. Hf
= 736,2 kg . 539,1 Kcal/kg
= 396.885,420 Kcal
Panas penguapan H2O dalam umpan batu bara :
Q
= Qa + Qb
= (15.570,630 + 396.885,420) kcal
= 412.456,050 kcal
8.
Da Db
Da. Ta
A = 3,14 s
2
247
Dimana :
Da = diameter cyclone atas (m)
Db = diameter cyclone bawah (m)
Ta = panjang sisi tegak cyclone (m)
s
Jumlah
1
Da (m)
4
Ta (m)
4,5
Db (m)
1
S (m)
6,7
5,97
5,97
5,97
4 1
4 . 4 = 105,190 m2
A1 = 3,14 7
2
5,97 1
5,97 . 4 = 151,583 m2
A2 = 3,14 7
2
5,97 1
5,97 . 4 = 151,583 m2
A3 = 3,14 7
2
5,97 1
5,97 . 4 = 151,583 m2
A4 = 3,14 7
2
Cyclone
Jumlah
A
2
Ts
To
Q (kcal)
2o
ke
1
cyclone
1
(m )
105,190
( C)
80
( C)
30
(kcal/J m C)
10
52.595,000
151,583
80
30
10
75.791,500
248
9.
151,583
120
30
12
163.709,640
151,583
150
Total Q
30
13,5
245.564,460
537.660,600
= 800oC
Cp
= 0,210 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 157.621,245 kg . 0,210 kcal/kgoC . (800 30)oC
= 25.487.355,320 kcal
Output (kcal)
Kehilangan
3.628.605,963
(kcal)
-
46.097.225,570
19.238.497,590
baku masuk SP
Panas yang dibawa batu
bara masuk SP
Panas
GHP
masuk SP
kiln
yang
249
Panas
dari
CO2
hasil
2.315.237,612
O2
sisa
627.135,725
23.613.721,490
dalam
21.573,085
15.570,630
kalsinasi di kiln
Panas
dari
pembakaran di kiln
Panas dari udara tersier
Panas
dari
H 2O
umpan masuk SP
batu bara
Panas yang dibawa debu
1.854.666,366
11.063.002,090
keluar SP
Panas
gas
hasil
pembakaran
4.809.646,890
Panas
198.681,409
dari
O2
sisa
pembakaran
Tabel Lanjutan
Keterangan
Input (kcal)
Output (kcal)
4.809.646,890
Panas
dari
Kehilangan
(kcal)
-
O2
sisa
198.681,409
penguapan
H2O
21.573,085
49.241.265,800
pembakaran
Panas
250
dan CaCO3
Panas
penguapan
H2O
537.660,600
25.487.355,320
412.456,050
keluar SP
Panas yang hilang
Jumlah
Total
% Heat loss
95.557.747,670
95.557.747,670
1.931.440,060kcal
x 100%
95.557.747,670kcal
1.931.440,060
93.626.307,610 1.931.440,060
95.557.747,670
= 2,02%
= 9.717.145,206 kcal
Panas dari udara primer
= 4.246,615 kcal
Panas pembakaran batu bara
= 42.333.835,220 kcal
251
ROTARY
= 25.487.355,320 kcal
KILN
A.
PANAS MASUK
1.
2.
= 75oC
Cp
= 0,282 kcal
252
= m.Cp.T
= 8.475 kg . 0,282 kcal/kgmol . (75 30)oC
= 107.547,750 kcal
3.
= 600oC
Cp
= 0,248 kcal
= m.Cp.T
= 32oC
Cp
= 0,210 kcal
= m.Cp.T
5.
= 20.813,095 kcal/kg (Data : CCP plant 6,PT ITP Tbk, Maret 2008)
= m.NHV
= 8.475 kg . 20.813,095 kcal/kg
= 176.390.980,100 kJ/kg
= 42.333.835,220 kcal
253
6.
= 75oC
Cp
= 0,470 kcal
= m.Cp.T
PANAS KELUAR
Panas dari GHP di Kiln
1.
Harga Cp untuk CO2, N2 dan SO2 didapat dari Perray, Fig. 13 03.
Sedangkan Cp H2O didapat dari Perray, Fig. 13 05.
Komponen
CO2
Cp (kcal/kgoC)
0,259
T (oC)
920
76,276
0,260
920
18.245,219
2.761,115
0,186
920
472.481,999
62.292,610
0,506
Total Q
920
8.998.455,810
13.599.823,370
Massa (kg)
17.209,335
N2
SO2
H2O
2.
Massa = 9.716,458 kg
T
= 950oC
Cp
= 0,259 kcal/kgoC
Q = m.Cp.T
= 9.716,458 kg . 0,259 kcal/kgoC . (950 30)oC
= 2.315.237,612 kcal
3.
Q (kcal)
4.110.640,344
254
Massa = 2.759,799 kg
T
= 950oC
Cp
= 0,247 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 2.759,799 kg . 0,247 kcal/kgoC . (950 30)oC
= 627.136,725 kcal
Panas dari Dissosiasi MgCO3 dan CaCO3
4.
= 20.955,067 kg
5.
255
= 75oC
Cp
= 0,470 kcal/kgoC
Qa = m.Cp.T
= 678 kg . 0,470 kcal/kgoC . (75 30)oC
= 14.339,700 kcal
b. Panas laten penguapan H2O
Massa = 678 kg
Hf = 539,1 kcal/kg
Qb = m. Hf
= 678 kg . 539,1 kcal/kg
= 365.509,8 kcal
Panas penguapan H2O dalam umpan batu bara :
Q
= Qa + Qb
= (14.339,700 + 365.509,8) kcal
= 379.849,500 kcal
Panas Konduksi
6.
Rumus :
Qkonduksi = Km x
Am
Am
V1
Km1 xAm1
x T
V2
Km2 xAm 2
2 x D 2
( . D. L)
4
256
Dimana :
Km = koefisien perpindahan panas konduksi
Km1 = 0,225 kcal/moloC
Km2 = 4,71 kcal/moloC
L
= 12 mm = 0,012 m
- Km1
= 0,225 kcal/moloC
= 22 cm = 0,22 m
- Km2
= 4,71 kcal/moloC
L = 78 m
D=6m
T1 = 1450 oC
T0 = 30 oC
Maka :
Jari-jari lapisan I =
6
m + 0,012 m = 3,012 m
2
D1 = 3,012 m x 2 = 6,024 m
257
Jari-jari lapisan II =
6
m + 0,22 m = 3,22 m
2
D2 = 3,22 m x 2 = 6,44 m
Am1 =
2 . 3,14 . (6,024 m) 2
(3,14 . 6,024 m . 78 m) = 1 532,37 m2
4
Am2 =
2 . 3,14 . (6,44 m) 2
(3,14 . 6,44 m . 78 m) = 1 642,40 m2
4
Sehingga :
(1450 30) o C
3,012m
3,22m
Q =
o
2
o
2
0,225kcal / mol Cx1532,37m 4,71kcal / mol Cx1642,40m
= 155.154,377 kcal
Panas Konveksi
7.
Rumus :
Qkonveksi
Dimana :
Hc = koefisien perpindahan panas konveksi (kcal/J.m2.oC)
Ts = suhu shell kiln (oC)
A = luas permukaan perpindahan panas (m2)
Diketahui :
A = 1 532,37 m2
Hc untuk silinder horizontal khusus udara panas pada tekanan 1 atm adalah :
258
T
= 1,00 x 10-4 x
D
Hc
0 , 25
1450 27
0 , 25
= 1,00 x 10-4 x
= 3,92.10-4
Q
= Hc . A . (Ts To)
= 3,92.10-4 . 1.532,37 m2 . (1.450 30)o C
= 853,466 kcal
Panas Radiasi
8.
Rumus :
QRadiasi
T1
=Ax E x
100
4
T2
100
Dimana :
A = luas penampang (m2)
E = emifisitas bahan (kcal/m2oR)
T = suhu (oR)
Diketahui :
A = 1.642,40 m2
E = 0,173 kcal/m2oR
T1 = 1.490oC = 2.011,50oR
T2 = 1.450oC = 1.957,50oR
Q
T1
=Ax E x
100
T2
100
2011,50 o R
= 4.797.553,440 kcal
2o
1957,50 o R
100
259
9.
= 1300oC
Cp
= 0,253 Kcal/kgoC
Q = m.Cp.T
= 149.409,079 kg . 0,253 kcal/kgoC . (1300 30)oC
= 48.006.631,170 kcal
Input (kcal)
Output (kcal)
Kehilangan
25.487.355,320
(kcal)
-
107.547,750
9.717.145,206
4.246,615
42.333.835,220
14.339,700
kiln
Panas dari umpan batu bara
Panas
yang
dibawa
udara
sekunder
Panas dari udara primer
Panas pembakaran batu bara
Panas sensibel H2O dalam
umpan batu bara
Panas dari GHP di kiln
13.599.823,370
260
2.315.237,612
627.136,725
5.908.952,141
379.849,500
Panas konduksi
155.154,377
Panas konveksi
853,466
Panas radiasi
4.797 553,440
48.006.631,170
di kiln
CaCO3
Panas penguapan H2O dalam
umpan batu bara
panas keluar
Panas yang hilang
Jumlah
Total
% Heat loss
77.664.469,810
77.664.469,810
1.873.278,010kcal
x 100%
77.664.469,810kcal
1.873.278,010
75.791.191,800
1.873.278,010
77.664.469,810
= 2,41%
5. Perhitungan Neraca Panas di Grate Cooler
Diagram Alir Panas di Grate Cooler
Panas yang dibawa udara pendingin = 227.054,692 kcal
klinker dingin = ?
= 48.006.631,170 kcal
261
A.
PANAS MASUK
1.
2.
= 48.006.631,170 kcal
Panas yang dibawa udara pendingin
Massa = 495.752,602 kg
T
= 32oC
Cp
= 0,229 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 495.752,602 kg . 0,229 kcal/kgoC . (32 30)oC
262
= 227.054,692 kcal
B.
PANAS KELUAR
1.
= 600oC
Cp
= 0,248 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 65.454,940 kg . 0,248 kcal/kgoC . (600 30)oC
= 9.252.710,318 kcal
2.
= 800oC
Cp
= 0,252 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 85.620,086 kg . 0,252 kcal/kgoC . (800 30)oC
= 16.613.721,490 kcal
3.
= 90oC
Cp
= 0,237 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 344.677,576 kg . 0,237 kcal/kgoC . (90 30)oC
= 4.901.315,131 kcal
4.
263
= 80oC
Cp
= 0,182 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 149,409 kg . 0,182 kcal/kgoC . (80 30)oC
= 1.359,622 kcal
5.
= 120oC
Cp
= 0,188 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 149.259,670 kg . 0,188 kcal/kgoC . (120 30)oC
= 2.525.473,616 kcal
264
Output (kcal)
Kehilangan
48.006.631,170
(kcal)
-
227.054,692
yang
dibawa
udara
dibawa
udara
9.252.710,318
dibawa
udara
16.613.721,490
dibawa
udara
4.901.315,131
dibawa
debu
1.359,622
2.525.473,616
pendingin
Panas
yang
sekunder
Panas
yang
tersier ke SP
Panas
yang
masuk EP
Panas
yang
keluar cooler
dingin
Panas yang hilang
Jumlah
Total
% Heat loss
48.233.685,862
48.233.685,862
14.939.105,673kcal
x 100%
48.233.685,862kcal
= 30,97%
7.342.241,870
33.294.580,180 14.939.105,678
48.233.685,862
265
FINISH MILL
= 2.525.473,616 kcal
Panas yang hilang = ?
Panas yang dibawa debu keluar = ?
A. PANAS MASUK
1. Panas yang dibawa klinker dingin
Q
= 2.525.473,616 kcal
= 32oC
Cp
= 0,259 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 6.219,153 kg . 0,259 kcal/kgoC . (32 30)oC
= 3.221,521 kcal
B. PANAS KELUAR
1. Panas yang dibawa debu keluar
Massa = 497,532 kg
T
= 110oC
Cp
= 0,198 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 497,532 kg . 0,198 kcal/kgoC . (110 30)oC
= 7.880,907 kcal
266
Massa = 123.885,526 kg
T
= 110oC
Cp
= 0,251 kcal/kgoC
= m.Cp.T
= 123.885,526 kg . 0,251 kcal/kgoC . (110 30)oC
= 2.487.621,362 kcal
Input (kcal)
Output (kcal)
Kehilangan
2.525.473,616
(kcal)
-
3.221,521
7.880,907
2.487.621,362
dingin
Panas yang dibawa gypsum
masuk finish mill
Panas yang dibawa debu
keluar FM
Panas yang dibawa semen
keluar FM
% Heat loss
2.528.695,137
2.528.695,137
33.192,868kcal
x 100%
2.528.695,137 kcal
33.192,868
2.495.502,269
33.192,868
2.528.695,137
= 1,31%
Nama alat
Input (kcal)
Output (kcal)
Kehilangan
267
o
1
Raw Mill
Blending Silo
(kcal)
732.572,450
19.095.325,420
18.362.752,974
3.628.605,963
3.628.605,963
Suspension Preheater
95.557.747,670
93.626.307,610
1.931.440,060
Rotary Kiln
77.664.469,810
75.791.191,800
1.873.278,010
Grate Cooler
48.233.685,862
33.294.580,180
14.939.105,678
Finish Mill
Jumlah
Total
2.528.695,137
246.708.529,862
246.708.529,862
Efisiensi panas =
= 92,09 %
2.495.502,269
33.192,868
227.198.939,996 19.509.589,066
246.708.529,862