----------------------- Page 1-----------------------

Dr Aleksandar Lazi
specijalista porodine medicine
JZU Dom zdravlja Doboj

----------------------- Page 2-----------------------

Da bi vam obezbjedili

najbezbjednije i

najefektivnije lijeenje, mi elimo da sa

vama postignemo partnerski odnos.

eljeli bi vas da sa vama udruimo snage

kako bi postigli potrebno znanje o vaim
lijekovima protiv zgruavanja krvi i faktorima
koji utiu na njihovo dejstvo kako bi ga
primjenili u svakodnevnom ivotu.

----------------------- Page 3-----------------------

Kumarinski lijekovi su i bezbjedni i efikasni ako

se uzimaju po preporukama i uz redovno
praenje njihovog efekta.

Postoje brojni lijekovi koji mogu uticati na

djelovanje ovog lijeka.

Uvijek obavjestite svog porodinog doktora o

bilo kojoj zdravstvenoj promjeni ili svakom
novom lijeku koji ste poeli troiti.

----------------------- Page 4-----------------------

Antikoagulant je lijek koji utie na proces zgruavanja krvi.

Neki od estih oralnih antikoagulanata su:

Warfarin (Coumadin)
Acenokumarol (Sintrom,Acenokumarol..)
Acetilsalicilna kiselina (Aspirin,Midol,Andol,Bospyrin)
Clopidogrel (Plavix,Respekt ,Zyllt ,Clodil ..)

esti injekcioni antikoagulantni preparati:

Dalteparin (Fragmin)
Enoxaparin (Lovenox,Clexane ..)
Reviparin (Clivarin )
Heparin

----------------------- Page 5-----------------------

Kumarini (acenokumarol,varfarin) su lijekovi

koji se uzimaju u obliku tableta a djeluju tako
to smanjuju sposobnost krvi da stvara krvni
ugruak.

Kumarini nisu lijekovi za razrjeivanje krvi

kako ih se esto zna nazivati- oni zapravo
produavaju vrijeme potrebno za stvaranje
krvnog ugruka.

----------------------- Page 6-----------------------

Uobiajena doza OAK- ne postoji.

Doza varira od pacijenta do pacijenta

(individualno).

ak kod iste osobe doza mora da se

prilagoava prema laboratorijskim
rezultatima efekta ovog lijeka

----------------------- Page 7-----------------------

Primjenjuju se kod stanja koja poveavaju rizik od

stvaranja opasnih krvnih ugruaka.
Smanjuju rizik od stvaranja tromba a time i
sranog i modanog udara
Iako ne mogu razbijati nastali ugruak, oni
smanjuju njegov rast, i smanjuju rizik od stvaranja
novih ugruaka. Kada ovo uspije- veinu nastalih

ugruaka rastvori vremenom sam organizam

----------------------- Page 8-----------------------

Najbolje je uzimati ga u isto doba dana

(ravnomjerna koncentracija u organizmu)

Generalno preporuke su da se uzima navee

(kako bi se izbjegao uticaj hrane i drugih
lijekova).
Smije se uzimati i prije i nakon jela.
Najbolji nain je uzimanje lijeka na isti nain i u
isto vrijeme svaki dan (prema preporuci ljekara)

----------------------- Page 9-----------------------

U redu je popiti svoju dozu neto kasnije.Ako

ste se probudili i shvatili da sino niste popili
lijek- nipoto ne smijete uzeti duplu dozu.
Jednostavno popijte samo dozu za taj dan.

Jako je vano da na narednoj kontroli

obavjestite svog porodinog doktora da se
dogodilo da ste ispustili jednu (ili vie)doza
ovog lijeka.

----------------------- Page 10-----------------------

Stanja povezana sa visokim rizikom od stvaranja krvnih ugruaka:

Atrijalna fibrilacija (treperenje sranih pretkomora)

Tromboza dubokih vena nogu
Pluna embolija(krvni ugruak u pluima)
Ugraeni vjetaki zalisci na srcu
Modani udar
Srani udar
Preventivno kod veih hirurkih zahvata
Uroeni poremeaji krvi

----------------------- Page 11-----------------------

Za neka stanja je dovoljno samo par sedmica

ili mjeseci.

U veini sluajeva- doivotno.

Nikada ne biste trebali prestati sa

uzimanjem ovog lijeka bez prethodnog
razgovora sa svojim ljekarom.

----------------------- Page 12-----------------------

Varfarin poinje da djeluje unutar 24h od

prvog uzimanja ili poveanja doze.

Za puni efekat je potrebno 72 ili 96h (3-4 dana)

Antikoagulantno dejstvo jedne doze traje 2-5

dana i zato je jako vano pridravati svoje
individualne eme koju vam je odredio ljekar.

----------------------- Page 13-----------------------

Efekat se prati laboratorijskom pretragom

zvanom INR (International Normalized Ratio).

INR se koristi da bi se precizirala tana

individualna doza lijeka koja je potrebna za
efikasnu zatitu.

Ako ne uzimate ove lijekove, va INR bi trebao

biti oko 1 i ta vrijednost e da raste kako se vaa
doza bude poveavala.

----------------------- Page 14-----------------------

U naelu -

INR treba odreivati 1-3 puta

sedmino u prvoj sedmici, potom 1-2 puta u

drugoj i treoj sedmici, potom 1 puta svake

druge sedmice sve dok se ne odredi tana
ema uzimanja.

Kada je postignut ciljni INR, provjeru treba

raditi jednom u 4 sedmice.

----------------------- Page 15-----------------------

Ciljni INR zavisi od stanja radi kojeg je

uvedena OAK terapija:

Stanje

Atrijalna fibrilacija

Venska tromboza nogu

Ugruak u pluima

INR range

2-3

2-3

2-3

Vjetaki srani zalisci

2.5 - 3.5

Modani udar

2-3

Srani udar

2-3

----------------------- Page 16-----------------------

Neki od uzroka: interakcije sa drugim lijekovima,

predoziranje ovim

alkohol, promjene u ishrani,

lijekom,poputanje jetre, smanjen apetit i gubitak

To prosto znai da vam je sada za isti stepen zatite

lijeka.

tjelesne teine...

potrebno manje ovog

----------------------- Page 17-----------------------

Neki od razloga: niste se pridravali eme (proputanje doze), promjene u nainu

uzimanja drugih lijekova ( promjena doze, uvoenje novog lijeka,prestanak uzimanja
nekih lijekova..), unos namirnica sa visokim
sadrajem K vitamina, poveana fizika
aktivnost.
To prosto znai da vam je sada za isti stepen
zatite potrebno vie ovog lijeka.

----------------------- Page 18-----------------------

Drugi lijekovi mogu mijenjati nain djelovanja

OAK, ali i OAK moe uticati na mehanizme
dejstva drugih lijekova.

Vano je da va ljekar bude informisan o SVIM

lijekovima koje uzimate, ukljuujui i lijekove
koje vam je propisao drugi ljekar, lijekove koje
ste kupili bez recepta, kao i vitamine i biljne
preparate.

----------------------- Page 19-----------------------

Ako ste poeli uzimati neki novi lijek, prestali sa

uzimanjem nekog ranijeg lijeka ili u koliko je dolo
do promjene doze lijeka koji uzimate- potrebno je
o tome obavjetiti svog porodinog doktora na
narednoj kontroli.

Na svaki kontrolni pregled ponesite spisak

(ambalau) lijekova koje trenutno troite (lijekovi
na recept, oni iz slobodne prodaje,vitamini i/ili
biljni preparati)

----------------------- Page 20-----------------------

Antibiotici (hinoloni, sulfonamidi,metronidazol)

Hemoterapija
Amiodaron
Lijekovi za holesterol (fibrati)
Lijekovi iz slobodne prodaje

(preparati Ginko bilobe,

preparati sa bijelim lukom,
veina uobiajenih lijekova
protiv bolova i acetilsalicilna
kiselina)

----------------------- Page 21-----------------------

Namirnice koje sadravaju K vitamin smanjuju efekat

OAK lijekova (smanjuju INR):
-jetra i iznutrice,
-brokulice,
-prokelj,
-zeljasto povre
(pinat, blitva, korijander, keleraba i kupus)

Ne morate ove namirnice izbaciti iz ishrane,

dovoljno je da znate

da ih ne treba uzimati

ekcesivno, nego svakodnevno u istoj koliini.

----------------------- Page 22-----------------------

Broccoli
Zeleni aj
Prokelj
Kupus

Lea
Jetra i iznutrice
Lie repice

----------------------- Page 23-----------------------

Korijander
Zelena salata- crvena
Keleraba
Jestive alge
Mladi crveni luk
Blitva
pinat

----------------------- Page 24-----------------------

Zelene mahune
Graak
Mrkva
Krompir
Celer
Kukuruz

----------------------- Page 25-----------------------

Krastavci

Patlidani
Paradajz
Paprika
Mlade tikvice

----------------------- Page 26-----------------------

Umjereno konzumiranje alkohola (1-2 aice dnevno) nee

dramatino uticati na vrijednost INR
Ekscesivna konzumacija alkohola e
poveati vrijednost INR jer se i lijek i
alkohol metaboliu u jetri.
Ako imate problem vezan za uzdravanje
od alkohola, obavjestite o tome svog ljekara.Ova
smrtonosna kombinacija vas moe dovesti u ozbiljan rizik
od krvarenja i iskrvarenja.
Izbjegavajte pijenje sokova
od brusnice,nara ili grejpfruta.

----------------------- Page 27-----------------------

Nuspojave OAK se mogu pojavljivati povremeno i

ne moraju uvjek znaiti da neto nije u redu.
Krvarenje moe biti manje i vee- obilnije
krvarenje moe biti znak da je va INR previsok.
Ukoliko ste primjetili bilo kakvu nepravilnost

(ak i manje krvarenje koje se ne moe zaustaviti

ili neke novonastale modrice) potrebno je da se
javite svom porodinom ljekaru, ili slubi hitne
pomoi.

----------------------- Page 28-----------------------

Krvavljenje iz usta nakon pranja zubi

Povremeno krvavljenje iz nosa
Pojava modrica na koi na minimalnu traumu
Do zaustavljanja krvavljenja nakon manje
posjekotine proe nekoliko minuta
Pojava neznatno obilnijeg menstrualnog
krvavljenja

----------------------- Page 29-----------------------

Tamocrven ili krvav urin

Pojava svjee krvi u stolici ili je stolica tamno smea ili
crna kao katran
Iznenadno obilno krvavljenje iz desni i/ili nosa
Povraanje krvi ili tamnocrnih masa
Ozbiljni

jaki bolovi (glava ili stomak)

Vrtoglavica / malaksalost
Nezaustavljivo krvavljenje iz posjekotine
Obilno menstrualno krvavljenje

Bol, nelagoda ili otok u bilo kom dijelu tijela, naroito

nakon povrede

----------------------- Page 30-----------------------

Ovi lijekovi oteuju plod i trudnice ih ne smiju uzimati

Za manje hirurke procedure ciljni INR bi bio oko 2.0 na

dan operacije (planira se prilagoavanje se doze)

Potrebno je obustaviti uzimanje lijeka 3 dana pred vei

hirurki zahvat

Kada je INR < 3.0, za vaenje zubi nema potrebe za

obustavu uzimanja OAK

----------------------- Page 31-----------------------

OAK ne bi trebalo da ometaju planove za putovanje.

U koliko planirate neko due putovanje o tome

obavjestite svog ljekara (radi planiranja naredne
provjere INR)
INR test treba da se, zavisno od trajanja putovanja,
obavi pred polazak.
Ponesite dovoljno tableta za itavo trajanje putovanja i

uvajte ih u prtljagu koji sve vrijeme imate uz sebe.

----------------------- Page 32-----------------------

Edukovanje pacijenta
Jedan od naina da se podaci
sauvaju i dijele
Pacijent treba da je pokae
svom medicinskom
profesionalcu
Kliniari i apotekari trebaju
traiti karton na uvid
Broura treba biti redovno
aurirana novim podacima.

----------------------- Page 33-----------------------

1. Obustaviti OAK

2. Kada INR padne < 5 ponovo poeti sa malom

dozom

3. Testirati INR svakodnevno do stabilizacije

4. Ako se INR odrava ili vam je potrebno smanjiti

ga unutar 24-48h potrebno je dati

0.5 1 mg

K vitamina

u obliku tablete ili potkone inj.

----------------------- Page 34-----------------------

1. Obustaviti OAK

2. Razmotrite upuivanje u bolnicu

3. Kada INR padne < 5 ponovo poeti sa malom

dozom

4. Dati 1 2 mg K vitamina

u obliku tablete ili

potkone inj.

----------------------- Page 35-----------------------

1. Obustaviti OAK

2. Dati 10 mg K vitamina

u obliku potkone

injekcije.

3. Razmotrite upuivanje u bolnicu

----------------------- Page 36-----------------------

Uzimati OAK tano kako ga je propisao ljekar.

Redovno se odazivati na zakazane kontrole INR

Voditi dnevnik doza OAK i svih vrijednosti INR
Uvjek obavjestiti ljekara o svim lijekovima koje
uzimate (na recept, iz slobodne prodaje, vitaminskog
ili biljnog preparata).Razgovarati sa ljekarom prije bilo
koje promjene (poetka ili prestanka) vezano za lijek.
Ne mijenjati drastino prehrambene navike i druge
aktivnosti naglasak na iznenadnim promjenama.
Unositi umjerenu, priblino istu koliinu hrane za koju
smo danas nauili da sadrava K vitamin.

----------------------- Page 37-----------------------

Uzimati OAK ako ste trudni ili planirate trudnou - a

da o tome niste razgovarali sa svojim doktorom
Samostalno titrirati dozu ili prekidati uzimanje OAK
ak i ako se osjeate dobro
Zapoinjati ili prekidati uzimanje bilo kojih lijekova a
da o tome niste razgovarali sa svojim ljekarom.
Praviti drastine promjene dijete ili ivotnog stila.
Se baviti kontaktnim sportovima koji mogu dati
krvareu povredu ili podliv (potreban veliki oprez !).
Uzimati previe alkohola (ukoliko druga stanja ne
zabranjuju alkohol).
Opijanje je strogo zabranjeno!

----------------------- Page 38----------------------Vitamin K je neophodan u procesu stvaranja ugruka. Antikoagulans (Martefarin,

Marivarin, Sintrom)
djeluje antikoagulantno tako to blokira djelovanje vitamina K. Koliina dnevno
unesenog vitamina K
putem prehrane interferira s vaom antikoagulantnom terapijom. Zbog toga je bitno
da dnevna prehrana
ne oscilira previe s vitaminom K (ne previe, ne premalo). Ne morate izbjegavati
namirnice koje sadre
vitamin K, ali se potrudite da svakodnevno koristite jednaku koliinu vitamina K.

Obratite panju na sadraj vitamina K u namirnicama. Nizak postotak vitamina K

sadre artioke, patlidan,
repa, mrkva, karfiol, vlasac, krastavac, svje korijander, tikvice, lima grah, mungo
grah, kukuruz, rajice,
mahune, celer, paroge, batat (slatki krumpir), graak, krumpir, rotkvica i kapula.
Visoka se razina nalazi
u brokulama, prokulama, endiviji, svjeem pinatu i potoarki, a jako visoka u blitvi,
kelju, kuhanom pinatu,
kupusu, salati, listovima repe i maslaka, svjeem perinu te ratiki.

Takoer je potrebno pripaziti i na druge namirnice. Konzumiranje soka od brusnice

ograniite na jednu au dnevno,
isto tako konzumirajte i samo jednu au zelenog aja dnevno. to se tie
vitaminskih nadomjestaka, nemojte koristiti
nadomjestke vitamina K. Ako uzimate vitamin E, ne koristite koliinu veu od 400 IU
dnevno, a za vitamin C, uzimajte
do 500 mg dnevno.

Konzumiranje previe alkohola moe pojaati uinak antikoagulantne terapije, stoga

i poveati rizik od krvarenja.

Usto, neki prirodni proizvodi mogu stupiti u interakciju s antikoagulantnom

terapijom. Izbjegavajte preparati koji
sadre enjak i ulje boraine, koenzim Q10, gospinu travu, ginko - spirulina,
ginseng - papain i glukozamin - kondroitin
- alfalfa.

Naslovna > Zdravlje

Spisak hrane s kojom morate biti oprezni ako uzimate lekove protiv zgruavanja krvi

Svi koji redovno uzimaju antikoagulante moraju paljivo koristiti umbir, kari, cimet,
origano... ali i voe kao to je grejpfrut, borovnice, itd.
Foto: Profimedia Foto: Profimedia

Iako su hranljive materije, minerali i vitamini vani za vae zdravlje, vrlo je vano da
imate na umu da odreene namirnice ne reaguju najbolje u kombinaciji sa nekim
lekovima.

Naa stalna itateljka koja ve due vreme pije lekove protiv zgruavanja krvi
(antikoagulanse), obratila nam se za pomo oko spiska namirnica koje ne bi trebalo
da koristi u svojoj ishrani. Odgovor zato kombinacija antikoagulanasa i pojedinih
vrsta lekova i hrane nije dobra potraili smo od dr Ivane Krdi, neurologa u
Specijalnoj bolnici Sveti Sava u Beogradu, koja upravo te lekove i prepisuje.

Antikoagulansi predstavljaju grupu lekova iji je osnovni mehanizam spreavanje

zgruavanja krvi. Koriste se u razliitim stanjima kod kojih postoji poveana sklonost
ka trombozi i to kod sranih bolesti (aritmije, stanja nakon infarkta srca, bolesti
sranog zaliska), u prevenciji modanog udara kod strogo izabranih pacijenata i
bolesti perifernog krvotoka kae doktorka Ivana.

Antikoagulansi se primenjuju u razliitim vremenskim periodima, u zavisnosti od

stanja za koje se primenjuju, te tako u sluajevima tromboze vena nogu koriste se

privremeno, dok je sa druge strane ova terapija kod pacijenata nakon zamene
sranih zalistaka operativnim putem doivotna. Navedena terapija iziskuje este
kontrole parametara u krvi kojima se odreuje njena efikasnost, ali poto ovi lekovi
razreuju krv unos namirnica kao i primena lekova za leenje pridruenih stanja i
oboljenja moraju se prilagoditi terapiji. Ukoliko pacijent uzima antikoagulantnu
terapiju u veoj dozi nego to je potrebno postoji opasnost od krvarenja, kao to
postoji i njena neefikasnost u sluajevima kada je pacijent na nedovoljnoj dozi leka.
Opasnosti koje primena ove terapije nosi sa sobom pre svega se odnose na
krvarenje, ali dobra kontrola i adekvatan dijetetski reim ipak je ine dovoljno
bezbednom za dugotrajnu primenu umiruje pacijente Lisina sagovornica.

Poseban oprez savetuje se kod stanja koja zahtevaju da pacijenti na dugotrajnoj

terapiji antikoagulansima uzimaju druge medikamente, a pre svega antibiotike.
Lekovi koji pojaavaju dejstvo antikoagulanasa i poveavaju sklonost krvarenju su:
aspirin, brufen, diklofen, ranisan, eritromicin i ciprocinal, a oni koji smanjuju njihov
uinak su: oralni kontraceptivi, vitamin K, neki lekovi protiv epilepsije i neki
antibiotici.

Na kraju, moe se rei da u sluajevima kada je antikoagulantna terapija

neophodna, uz paljivo doziranje, este kontrole krvi i dijetetski reim ishrane ona
predstavlja bezbedan i siguran dugotrajni reim leenja naih pacijenata istie dr
Ivana Krdi.

Hrana koja razreuje krv moe da sadri neke supstance koje su hemijski sline
salicilatima (aspirin) i ne preporuuje se u veim koliinama kod osoba koje su na
ovoj terapiji.

U ovakvu hranu spadaju: umbir, kari, cimet, origano, pepermint, vinje, suvo
groe, borovnice, grejpfrut, pomorande i mandarine.

Primena visokih doza vitamina E koji utie na porast nivoa K vitamina moe
predisponirati trombozu, tj. umanjiti efekat antikoagulantnih lekova. vitamin E i koja
se ne savetuje ovim pacijentima ine spana, brokoli i vitaminski preparati sa
vitaminom E u dozi preko 800 jedinica dnevno. Od ostalih namirnica koje mogu
poremetiti uinak terapije antikoagulansima pomenuemo riblje i sojino ulje,
alkohol, vee koliine belog luka, pa ak i maslinovo ulje zbog omega-3 masnih
kiselina koje sniavanjem vrednosti holesterola razreuju krv kae doktorka.

Vitamin E - koliina u mikrogramima (mg) na 100 g namirnice:

Badem 25,2
Soja 13,3
Orasi 12,3
Suncokret 10
Penine klice 8
Masline 6
Maline 4,5
Paprike 3,1
Spana 1,7
Maslac 2,2
Jaja 0,8

Vitamin K - koliina u mikrogramima (mg) na 100 g namirnice:

Listovi repe 470

Kelj 360
Kupus 90
Zelena salata 35
Spana 25
Graak 15
Telea digerica 86
Sir 33
Mleko 3,5