ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Ocaf,indiscutivelmente,umdosgrandesresponsveisporumaboaparceladoPIB
(ProdutoInternoBruto)doBrasil.DeacordocomorelatriodaConab(CompanhiaNacional
doAbastecimento),doMinistriodaAgricultura,PecuriaeAbastecimento,aproduo
brasileiradecaf,safra2005/2006,deveficarem33,3milhesdesacas.Umcrescimentode
2,68%emrelaosafraanterior.Acafeiculturatambmumsetorque,jhmuitotempo,
geradoradetrabalhoparaohomemdocampo.
SegundodadosdaContag(ConfederaoNacionaldosTrabalhadoresnaAgricultura),ocaf
estentreoscincoprodutosquemaisgeraempregonoBrasil,sperdendoparaosgrosea
cana.
DeacordocomdadosdaAssociaoBrasileiradaIndstriadoCaf(Abic),oBrasilomaior
exportadordecafdomundo,notendonecessidadedeimportaroproduto.Acompanhe,na
tabelaabaixo,osvaloresdaexportaobrasileiradecafverdeecafsolvelem2005:
Ms/Ano
Canillon
Arbica
Torrado
Verde
Solvel
Total
Jan./05
871
180.480
747
182.098
24.502
206.600
Fev./05
1.758
148.885
716
151.359
24.943
176.302
Mar./05
2.670
267.908
959
271.537
31.274
302.811
Abr./05
2.627
208.624
626
211.877
27.489
239.366
Mai./05
6.052
217.696
1.552
225.299
36.745
262.044
Jun./05
10.969
196.527
858
208.354
28.264
236.618
Jul./05
14.101
173.808
1.287
189.196
34.378
223.574
*ReceitaCambial:(emUS$1000).
*Fonte:ConselhodosExportadoresdeCafVerdedoBrasilCECAF
Produzircafnosuficiente.precisoobteramximaqualidadeeasindstriasde
torrefaoemoagemsoasresponsveispeloprocessamentodamatriaprimaparacoloc
lodisposiodoconsumidoremformadoprodutofinal.Aqualidadedocafanalisadapor
padresestabelecidosdeacordocomapresenadeimpurezas,tamanhoecordosgrose
caractersticascomoaromaesabor.Aqualificaodocaf,noBrasil,feitadeacordocoma
classificaoportipoouquantidadededefeitos,caractersticasdequalidadedoprodutoe
pelotipodebebidaqueeleapresenta.
Observandoessecontexto,ficaclaroqueafunodastorrefadorasnoapenastorrare
moer,masproporcionarqualidade,oferecerpreosacessveiseelaborarestratgiasde
marketing.
Paraquetodasessasetapassejamcumpridascomsucesso,precisoqueoempresrioque
atuanoramotenhaconhecimentodeassuntosfundamentais,comoproduoe
beneficiamentodocaf,classificaodocaf,comercializaoedefiniodoblenddocaf,
composioefuncionamentodeumatorrefadora,questesdemercadoecustosde
implantaodeumaindstriadetorrefaoemoagem.
Ocaf
Ocafchamadodeculturaperene,poisdeumamesma
lavouraobtmsemaisdeumacolheitaporciclo.A
principalespciecultivadanoBrasiloCoffeaarbica.
Deacordocomaclassificaobotnica,ascultivaresdo
cafeeiropertencemaduasespcies:
Arbica:despertamaiorinteressecomercial,pois
apresentammelhorpadrodequalidadenoquediz
respeitoaoaromaeaosabordabebida.Oscafezais
dessaespciesomenosprodutivosemaisdifceisdeseremproduzidosdoquea
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
1/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
espcierobusta,masdevidoqualidadeapresentada,representamumaparcelade
aproximadamente75%docafcomercializadoemtodoomundo.Osprincipaiscafsso
oicatu,catuaecatuca.
Canephora(conhecidacomorobusta):Dopontodevistacomercial,aprincipal
cultivardessaespcieaconilon.Suacaractersticaprincipalafciladaptaoa
qualquertipodesoloeclima.Aproduodaespciemaissimples,pormaqualidade
desaborearomainferiorarbica.
Entreamaturaoeacomercializao,osprocessospeloqual
passaocafsoacolheitaeobeneficiamento.Amaneiracomo
essasetapassorealizadasinfluemnaqualidadefinaldo
produto.
Acolheitaengloba,almdaretiradadosfrutosdop,asetapasdepreparaoda
lavoura,derriadosfrutos,recolhimentoeabanao.
Apreparaodalavouraparaacolheitaobjetivafacilitaroposteriorrecolhimentodos
frutosnocho.
Aderriaaretiradadosfrutosdospsdecafedeveacontecerapsaarruaoe
apenasquandoosfrutosatingiremopontoidealdecolheita.Podeserfeita
manualmenteoucomequipamentosespeciais.
Apsaderria,ocafdeveserrecolhidoepassarporumprocessodeabanao,quando
asimpurezasseroretiradas.
Imediatamenteapsaltimaabanaoocafdeversertransportadoparaasunidades
deprprocessamentodafazendaemveculosdetraoanimaloumotorizados.A
unidadedeprprocessamentoformadopormoegaderecepo,conjuntolavador
separadordecafbias,descascadoroudespolpador,desmucilador,terreiro,secadore
unidadesdearmazenamento.
Atendnciadaslavourasamecanizao.Comocafno
diferente,pormsegundoespecialistas,asmquinasde
colheitadocaftantodegrandecomodepequenoporte
aindaprecisamseraprimoradasparaamenizarosimpactosda
colheitamecanizadanoscafeeiros(comossecadorestambm
nodiferente).Existemdiversostiposdemquinas
designadasparaoperaesespecficasouconjugadas.
Arruadoressopradores:executaaarruaonoperodoqueantecedeacolheita.Elas
fazemaraspagemenivelamentodoterrenoparaaderriaelimpaoterreno,retirando
asimpurezasqueficamdebaixodopdecaf.
DerriadorasPortteis:Fazemaderriadocafepodemseracionadasmotorizadas
(acionadaspormotordecombustointerna)oupneumaticamente(acionadaspor
compressordear).
Recolhedoras:recolhemocafqueficanochoapsaderria.
Colhedorasautomotrizes:essasmquinaspossuemmecanismoscomvibraes
suficientesparaderriarsomenteosfrutoscereja(maduros),ouseja,elastma
capacidadedefazerseleodefrutosnomomentodaderria.
Abanadores:osabanadoresretiramasimpurezaslevesepesadasdocafrecm
recolhidopormeiodesistemadepeneirasear.
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
2/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Secadormecnico:ocafdevepermanecersecandonoterreirootemponecessrio
paraquesuaumidadebaixeparaalgoemtornode25%.Apartirdessemomento,a
secagemficamuitodemoradae,ento,eledevesersubmetidoasecagemporaltas
temperaturas,assim,devesertransferidosparaassecadores,mecnicosoudeleitofixo.
Ocafsdevepermanecernesseambientepelotemponecessrioparaqueasua
umidadecheguea12%.
Determinadordeumidade:aparelhoapropriadoparadeterminaraumidadedo
caf.
Comercializaodocaf
Opreodocafvariadeacordocomasuaclassificaosendo
queasquemaisinfluenciamnacomercializaosoquantoao
nmerodedefeitosequantoaotipodabebida.Porisso,paraa
indstria,ocafsercomercializadocombasenopreomdio
porsacaenoporcentualdeimpurezaspresente.Comoocaf
torradoemodoobtidopormeiodeumamistura
chamadablend,naqualseusafrutosdepreosdiferenciados,
importantesaberopreomdioporsaca.Paraacertificaodaqualidadedoproduto,a
torrefadoradeveentraremcontatocomoprodutoroucomoarmazmdistribuidor
solicitandooenviodeamostrasepreodecadatipodecafpretendido.Nomomentoda
entrega,atorrefadoradevesecertificarseamercadoriarecebidaamesmaquefoi
compradae,paraisso,necessriocoletaroutrasamostrasparaanlise.
Orecebimentoeoarmazenamentodevemacontecerdeacordocomoquadroabaixo:
Atividade ComoFazer
Cuidado
Preparodolocal
Reservarlocalcompisolisoemrea
parao
determinadaparaorecebimento.
recebimento
Limpo,seco,semresduosdecombustvel,leo,graxa
ououtroprodutogordurosoouaromtico.
Seolacreestivervioladochameogerenteparaavaliare
Conferirolacre(sehouverehouvereexigir decidiroquefazer.Comuniqueaofornecedorea
oticketcomopesodobalano).
fiscalizao.
Pesagem
Pesarocaminhonaentradausando
balanadeprecisooutodaacargade4em possvelocorrerquebradepesode0,5porsaco,
devidoaotrajetolongodotransporteeaocalor.
4sacosoudeacordocomacapacidadeda
balana.Anotarnafichaderecebimento.
Retirarolacreealonadocaminho.
Recolhimentode
Retiraramostrascomfuradorapropriado.
amostras
Classificao
prvia
Esticaralonanocholimpo.
Ofuradordeveestarlimpoehigienizado,assimcomoo
recipiente.Devetambmestaridentificado.
Classificarocafeemitirlaudodeanlise: Seasamostrasestiveremforadotipoespecificadopara
origem,aspecto,peneira,graudeumidadeerecebimento(padro),emitircomunicadoparano
tipodebebida.
descarregareavisarogerente.
EmitiretiquetasouplacasparaidentificaoEsticaralonanochoparanocontaminarocafcom
Descarregamentodocaf.Descarregar.
asbactriasdopiso.Catarocafquecaiusobrealonae
colocloemumsacoaparte.
Pesagemfinal
Pesarocaminhonasada(balanade
preciso).Anotarnafichaderecebimento
dematriaprima.
Locallimpo,seco,semresduosdecombustvel,leo,
Preparodolocal
graxaououtroprodutogordurosoouaromtico.Boa
Reservarreacomespaosuficienteecom
parao
ventilao,boaclaridade,avaliaraexistnciadetelhas
pisolisonoarmazm.
armazenamento
quebradasedesencaixadasoucomfendas(possveis
goteiras).
Ordenaoe
arrumaodas
sacas
Ordenarearrumarassacasdocafna
medidaemquefordescarregando,sobre
estradosoupallets,comamarrao,em
fiadasuniformescomalturadepilha
mximade20fiadas.
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
Ordenardeformaqueaidentificaoestejaavistaeque
possaseremoveraspilhassemterquemovimentaras
outras.
Osestradosoupalletsdevemteralturamximade10
cm.
3/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Manterdistnciasuficienteentreaspilhasdemodoque
Aarrumaodocafnovo(queest
facilitealocomooenodanifiqueassacas.
chegando)deveserfeitaemumanovapilha.
Colocarassacascom60cmdedistnciaumasdas
outras.
Apsanalisareclassificartodasassacas,
Classificaode
anotarnaplacaoloteportipoebebidae
todasassacas
nmerodaNotaFiscal.
Sefornecessrio,remanejeosestradosoupalletsde
formaqueaspilhassejammantidasportipodecaf.
Estruturaefuncionamentodeumatorrefadora
Umatorrefadoradecafdeveserinstaladaemlocal
arejado,comoarlimpoesecoparanocomprometera
qualidadedoprodutofinal.Almdisso,devepossuiruma
estruturabsicaquecontenha:
Setordecargaedescarga:localizadanaextremidadedogalpodeestoque,voltada
paraaviadeacessotorrefao.Issofacilitaasadadeveculos.Manterolocalcom
dispositivosdecombateaincndioeextintores.
Galpoparaestoque:deveserdividoem,aomenos,doiscompartimentos.Umpara
alocaramatriaprimaeoutroparaosprodutosfinais,jindustrializados.O
armazenamentodeambososprodutosdeveserfeitoemformasdepilhas.
Galpodaindstria:esselocalarmazenaosequipamentosrelativosao
processamentodocaf.Eledeveserdividoemquatropartes:
1.Unidadedeproduodecalor:atorrapodeserconsideradaumprocessode
produodesecagemintensaeparaoaraquecidochegarataostorradoresele
precisaserimpulsionadoporumventiladorquefazcircularporumagaleriae
aqueceramquinaparaqueocafsejatorrado.Ossistemasdeaquecimento
devemserinstaladosnasextremidadesdogalpo,cobertoesemparedeslaterais.
2.Unidadedetorra:otorradordeveficarinstaladoemfrenteunidadedecalorpara
querecebaaquecimento.Essaunidadedeveserinstaladadentrodogalpoem
umareacobertaecercadaporparedesdetodososlados.Osequipamentos
utilizadosaquisounidadesdetorra,moegadeabastecimentodotorrador,
resfriador.
3.Unidadedemoagem:nessaunidadeficaminstaladososmoinhos.Depoisde
resfriados,ocaftransportadoparasilosmetlicos,porelevadorespneumticos
oudecanecos,ondepermanecerpornomnimoquatrohoras.Esseperodode
descansonecessrioparaquetodososgasesqueseformamduranteatorra
sejameliminados.Depoisdoperododedescanso,ocafconduzidoparaos
moinhosevaisetransformaremp.Jemp,oprodutotransferidoparaoutro
silometlico,ondepermanecepormaisquatrohorasparaaevaporaodosgases,
evitandoquehajaessaliberaodepoisdeempacotadosecauseminchaonos
pacotes.
4.Unidadedeempacotamento:nessaunidadeficamasmquinasempacotadoras
eletrnicas.Ocafpodesercolocadonomercadoemdiversostiposdeembalagens
tipoalmofada,embaladoavcuo,recipientes.
Outrasdependncias(estacionamento,vestirio,almoxarifado,oficina,laboratrio,
refeitrioesetoradministrativo).
Estruturadehigieneesegurana
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
4/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Comoumaempresaprodutoradealimentos,uma
torrefadoradecafdeveprimarpelahigieneparanose
terproblemacomoconsumidorecomosrgosde
vigilncia.Paraisso,precisoquesetomemalguns
cuidadoscomoosexplicitadosnoquadroabaixo:
Processodeproduo
Osfuncionriosdevemusaruniformesapropriadosebemlimpos.
Implantarmedidasdecontroledesadedos
funcionrios
Realizarexamesmdicosperidicosparaevitareventuais
contaminaesdoproduto(emcasodedoenas).
Obrigatoriedadedousodeequipamentosdeproteo Osfuncionriosdevemsempreusarequipamentoscomoluvas,
mscaras,chapus,protetordeouvido.
Mantervigilncianavestimentadofuncionrio
Osfuncionriosnodevemusaradornos,unhasecliospostios
duranteoprocessodeproduo.
Emcasodefuncionriosqueusamculos,lentesde
contato,peruca,prtesedentria
Tercuidadosespeciaisparaqueessesobjetosnocaiamdentronos
recipientesnoprocessodeproduo.
Cabelos,barbaebigode
Devemserprotegidosporchapusemscaras.
Mercado
Paraosucessodeumatorrefadoraprecisotambmqueoempresrioconheao
funcionamentodomercadodecaf,asestratgiascomerciaisdosetoreoprocessogeral.
Acompanheostpicosseguintes.
Torrefaoemoagemdocaf:deacordocomaAbic,essesetorcontacomcercade1100
empresasespalhadasportodoopasejuntascomercializamumtotalde1.326marcas
decaf.Issoresultaemumaconcorrnciaintensa.Portanto,nosuficientequese
tenhacapitaldisponvelparamontaraindstriaprecisotambmconhecermuitobem
omercadoemquesepretendeatuar.
LocalizaodatorrefadoraXmeioambiente:oempresriodeveterconscinciadequeo
processodetorrefaoemoagemproduzfumaaeresduoeissonopodeserlanado
nomeioambientedeformaindiscriminada.Parasolucionaresseproblema,bastaquese
instalemeliminadoresdefumaajuntoaosequipamentoseosresduosconduzidosa
locaisquenoofereamriscosaomeioambiente.
Tiposdeprodutosoferecidosporumatorrefadora:almdopopularcaf,astorrefadoras
podemproduzirtambmocafsolvel,produtosderivadosdecaf(comocapuccino),
caforgnico,cafdescafeinadoecafdeorigemcontrolada.
Estratgiademercado:asestratgiasparasefirmarnomercadodevemsertraadasao
longodoprocessoeobservandoaconcorrncia,asinovaestecnolgicas,produtosa
seremoferecidos,enfim,precisoestarsempreatentoenoexisteumafrmulafixa.
Estratgiadeampliaodemercado:paraampliaromercado,asestratgiasde
marketingdaempresaedoprodutosoindispensveis.Seaempresanotiververba
suficienteparafazergrandespromoes,oempresriodevesercriativo.Fazerpalestras
emescolasdaregio,promovervisitasfbrica,degustadoresemsupermercadose
outraspossibilidadesobservadas.
Terceirizaodeservios:mesmonasregiesondehosaturaoexisteapossibilidade
deentrarnomercadomasnessecasodeveseficaratentosemprecisarabriruma
indstria.possvelcontrataracapacidadeociosadeumaindstriajexistente.
Necessidadedoresponsveltcnico:aVigilnciaSanitriaeoMinistriodaSade
exigemquecadaindstriatenhaumencarregadotcnicoresponsvelpeloprodutoe
suascaractersticas.
Marketing
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
5/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Quandosefalademarketingnoestamosfalandodeapenasumanicasoluoperfeita,pois
essasestratgiasnosoumpacotefechadodeidias.Parasefazerumacampanhade
marketingprecisoqueaempresapesquisesobreoseupblicoalvo,poisprecisoquese
tenhaoperfildeleparaqueoprocessosejaconcludocomsucesso.
Existem,porm,algunscritriosquepodemnortearoempresrio.Emprimeirolugar,
precisoquesecrieumaidentidadeparaaempresa.Imagineasuaempresacomoumapessoa
eacopleaelaascaractersticasgerais.Issovaiinfluenciardesdealocalizaoatonomeda
suaempresa.
Existemquatrotiposdeposicionamentodasempresasdentrodomercado:
Empresalder:essaempresabuscaexpandiromercadototalconquistandonovos
clientes,encontrandonovosusosparaoprodutoouaindaaumentandoafreqnciado
usodoprodutonocaso,ocaf.
Empresadesafiante:seutilizademarketingagressivoemrelaolderprocurando
superla.
Empresaseguidora:aempresaseguidorabuscacaminharsobreasombradalder,sem
desafila,copiandoemelhorandoprodutoseprocessos.
EmpresaOcupante:buscanichosdemercadoquenosejamlucrativosparaasgrandes
empresaseconhecebemseusclientes.Essasempresascostumaminvestiremmarketing
derelacionamento.
possveldizerqueomarketingenglobaaesquevisamquatropontosbsicos,queso
chamadosde4Ps.
Produto:temosdoistiposdeprodutostangveiseintangveis.Ostangveisso
produtosfsicoseosintangveissoosservios.Aotomardecisessobreoseuproduto
precisopensalodemaneiraampla,comvaloresagregados(embalagens,brindes,
atendimento,servios).
Preo:devevariardeacordocomaqualidadedoprodutoeopblicoalvo.
Praa(distribuio):organizaoeaspectosreferentesdistribuiodeprodutose
servios.Alogsticafazpartedesseaspectodomarketing.
Promoo(comunicao):fundamentalpromoveronomedoprodutoparatornlo
conhecido.Escolhabemosmeiosdecomunicao(emails,folhetos,outdoor,rdio,
revista,televiso)enoseesqueatambmdobocaaboca.
Essesquatropontossoimportantesparaasdecisesdemarketingaseremtomadaspela
empresa,pois,assim,vocanalisaquatropontosfundamentaisparaosucessodaempresae
consegueagirdeformaadiferenciarseuproduto.
LegalizaoeCustos
Paramontarumatorrefadoradecafnecessrioobter
informaesreferentesaosprocessoslegaiseoscustosde
implantaodoempreendimento.
Oprimeiropassodefinirolocalondeaindstriadever
funcionareemseguidacontratarosserviosdeum
contador.Apsisso,precisotirarumregistroda
empresanaprefeituradacidadeondeelavaifuncionar(o
registrodevesertiradonaJuntaComercialeno
MinistriodaAgriculturacomoprestadoradeservionareadetorrefaoemoagemde
caf).ComoCNPJemmos,opassoseguinteacontrataodeumresponsveltcnico,que
seroresponsvelpelaempresajuntoaosrgosdefiscalizao.
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
6/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Paradefiniroscustos,vamostomarcomoexemploumaempresacomcapacidadede
comercializarquatromilquilosdecaftorradoemodoporms.Paraficarisentodas
variaesmonetrias,trabalharemoscomamoedafictciaUm.
Aprimeiraetapaestimarosinvestimentosfixoscomoestnatabelaabaixo:
Equipamentos
Custo(UM$)
Mobilirio
1.000,00
Equipamentoseutenslios
15.000,00
Automvelusado
10.000,00
Instalaesprediais
15.000,00
Total
41.000,00
Asegundaetapasoasdespesasmdiasmensais.
Servio
Custo(UM$)
Remuneraodoproprietrio
1.000,00
Remuneraodoresponsveltcnico
400,00
Salrioeencargosdetrsfuncionrios
1.600,00
Contadeluz,guaetelefone
800,00
Depreciaodosinvestimentosfixos(1%aoms)
410,00
Honorriodocontador
300,00
Manutenodoveculo
350,00
Outrasdespesas
300,00
Total
5.160,00
Aterceiraetapaumaestimativamensaldasdespesasmdiasvariveismensais.OSimplese
oISSdatabelaabaixoforamcalculadoscomosendo8%defaturamentomdiobrutomensal
deUM$24.000,00.
Despesas
CustoUM$
Comprade90sacasdecafcru
15.300,00
SimpleseISS
1.920,00
Total
17.220,00
Aquartaetapaocalculodasdespesasmensais,envolvendoosvaloresfixosevariveis.
Despesasmensais
Custos(UM$)
Fixas
5.160,00
Variveis
17.220,00
Total
22.380,00
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
7/8
27/09/2016
ComomontarumatorrefaodecafRevistaCafeicultura
Portantoovalortotalparaseabrirumatorrefadoradecafasomadosinvestimentosfixos
acrescidos(tabela1)deumvalorparacapitaldegiro(nessecaso,considereovalormensal
totalnatabela4).
Custosdeimplantao
Custo
(Unt)
Investimentofixo
41.000,00
Despesasmensais(fixas+
variveis)
22.380,00
Totalmensal
85.760,00
Fonte:RevistaCafeicultura
http://revistacafeicultura.com.br/?mat=15272
8/8