Anda di halaman 1dari 311

vGrf;&pfwJh

&Jabmftaygif;awG
opPm"d@mef_rJckid fvsufay

&JabmfaiGu,G fvGefjcif; (2) ESpfjynfh


txdr;f trSwf
1

ESif;qDvGifjyifpmay
2016 rwf (8) &uf?
2

vGr;f &pfwhJ
&Jabmftaygif;awG
opPm"d@mef_rJcikd fvsufay

&JabmfaiGu,G fvGefjcif; (2) ESpfjynfh


txdr;f trSwf
3

rmwdum
1? vGr;f ol@yef;acG (oDcsif;)
2? q&mr}uD; &JabmfaiG twKy`wWd tusOf;
3? rSww
f rf;wif "mwfykt
H csdK@
4? q&mr}uD; &JabmfaiG trSww
f &pmtkyftwGuf
trSmpm
&JabmfatmifaiG
5? usef&pfol cifyGef;onf &Jabmf&J@ trSm
6? A[kdpnf;Hk;aumfrwD ArmjynfuGefjrLepfygwD&@J 0rf;enf;o0%fv$m
7? q&mr}uD;(&JabmfaiG) twGuf trSwfw& uAsmrsm;
- wkd@tm;vH;k &J@ q&mr}uD; &Jabmfzkd;oHacsmif;
- uG,fvGefomG ;ol &Jabmfr}uD;(a':) =unfav;
(rr+idrf;) okd@
&Jabmfat;0if;
- aiGpy,fod@k
+idrf;csr;f ol
- awmifwef;}uD;xJu olr at;jrESif;&nf
- yef;wyGi&fh J@ vSaom&eH@ at;jrESif;&nf
- rndK;yef;

&JabmfEkdiOf D;
- }uD;}uD; (okd@r[kwf) q&mr}uD;
(okd@r[kwf) &JabmfaiG ,if;rm
- tpfr}uD; (q&mr &JabmfaiG) odk@ &Jabmfr+yHK;
- }uD;}uD;aiGokd@
pHatmif (wifatmifxGef;)
- tvGr;f awGeJ@ }uD;}uD;
&Jabmf 0if;atmif
8? q&mr}uD; (&JabmfaiG) twGuf trSwfw& pmwrf;rsm;
- &Jabmf&JxGef;&J@ pm
- tk%fOD; c&D;onftwGuf trSmpum; yJcl;-ae0if;
- tk%fOD; c&D;onftwGuf ed'gef;pum; &Jabmfcspfode;f (&Jabmfpkd;odr;f )
- aA'gysH tHudck J
armifvS0if; (jrif;+cH)
- tk%fOD;c&D;onfpmtkyfeJ@ u|efawmf ausmfaqG

- tk%fOD;c&D;onf 'kwd,ykdif;- trSm a'gufwmvSausmfaZm


- q&mr}uD; &Jabmfa':aiGudk
trSwf&csufrsm;
&JabmfapmukdOD;
- trsdK;orD;ae@twGuf toufudk tyfvkduf+yD armifvS0if; (jrif;+cH)
- u|efawmhf&ifxJrS trSwfw& &JabmfaiG
zk;d eD
- }uD;}uD;eJ@ bb

&Jabmfat;oef;
- uGefjrLepfawm& ausmif;uav;
ausmfZifrif;
- tk%fOD;c&D;onfwOD;&J@ aemufqk;H ae0ifcsdef 0if;wifhxGef;
- tk%fOD; c&D;onfodk@ tav;eD
rsdK;qufopf&JabmfwOD;
- u|efrcspfwq
Jh &mr}uD; a':aiG +idrf;+idrf;vlr_uGe&f ufpmrsufEmS rS
- u|efawmfodcJhaom u|efawmfwkd@
q&mr}uD; a':aiG
&Jabmfarmifarmif
- &Jabmf}uD; &JabmfaiGtm; *k%jf yKjcif; &Jabmfjrjrpk;d
- b0ZmwfcHk/ a&mifpHkp=um/ wdrfvm$ yOPvuf bk%f;jrwfom
- u|efrwk@d q&mr}uD; &JabmfaiG uG,fveG fjcif;
&ufvnfae@ (15/ 3/ 2014) trSwfw& vSausmfaZm
- vluaysmhpdpd pdwf"mwfu oHr%d aESmif;(yg&rD)
- }uD;}uD; ok@d r[kwf 'kwd,rdcif}uD;od@k
trSwfw&pmv$m
&JabmfwifaxG;(r,k)
- q&mr}uD; a':aiGodk@ tvGrf;pm
&JabmfrOD;pdef
- orkdif;jzwfoef;jcif;xJu kyfykv
H m$ &JabmfaiG
okd@r[kwf
armifpkd;csdef
- ta0;a&muf wlrwa,mufxHrS ay;pm

- tk%fOD;c&D;onf (okd@r[kw)f &JabmfaiG Awkd;&Sdef


- teDa&mifaEGa&mufrS =u,fwyGifh aujcif; &JabmfarxGe;f
- orkdif;armfuGef; xm0pOf xGef;vif;aer,fh
tk%fOD;c&D;onf
&Jabmf'kd;+idrf;csrf;
- }uD;aiGeJ@ aecJh&wJh trSwfw&rsm;
&Jabmfat;at; (ac:)
&JabmfaygufatmzJ

- u|efawmfwkd@&J@ xm0& }uD;}uD; aZmf0if;at;


- tpfrok@d trSwfw&
jrav;

- awmfveS fwJh tEkynmeJ@ aygi;f pyfEdik o


f l
trsKd ;orD;or*~tzG@J 0if trsKd ;orD;}uD;wOD; &Jabmfb0if;
- a'gifa'gifjrnfwJhEiS f;qDyef;
rD;av;,k
- pma&;vkd@ zGJ@oDr,f wkd@trsdK;orD;awG
*k%f&nfu,f
- xm0pOf touf0ifcsdKjraer,fh
q&mr}uD;&J@ toH
- }uD;}uD;ukd *g&0jyKjcif;

- awG;rdawG;&mrS

- awmfvSeaf &;xJu u|efrtar (okd@r[kw)f


u|efracgif;aqmif
- &SifoefaeqJ

- q&mrok@d trSwfw&
- ESv;Hk om;yef;jzifh cspjf cif;rsm;wnfol

jrjrcsdK
uk0d
orD;a0a0
&Jabmfcspfatmif
&JabmfEG,fE,
G f
rjr=unf
&Jabmfrmrm

cef@OD; (ref;wuUodv
k f)

- ArmjynfawmfvSefa&; rD;awmufrD;v#Hrsm;
twGif;rS tk%Of D;yef;wyGifh
- q&mr}uD;ukd txdrf;trSwfjyKjcif;

&Jabmf+idrf;armif
&Jabmfpkd;cspf
-

vGrf;ol@yef;acG

(ESpaf wGvawG tcsed =f umanmif;vk@d &moDtaygif;awG b,fvdak jymif;ygap


usq;Hk wJh &Jabmf taygi;f awG toufaoG;awG vSLcJhoav a=omf rarhEdik af y
wrf;wumae ajzrajy vGr;f ol@yef;acG vSr;f vifhumyJae ) 2
(Armjynf ESpf&Snv
f &Snf c|wfcsHKusatmif ppftpkd;& zdEdyS cf o
Jh av
b,fb0 b,fcgwGif ra=u wa,mufeJ@w a,muf[m toufut
kd yfum
E$&J ygwJh awmfveS fa&;vrf;c&D;ay:rSmav usqk;H olawG rSe;f ar#mv
f @kd ae
2
yef;acG qufvSrf;ae )
(awmfvSefa&;vrf;c&D;uawmh r+yD;qHk;ao;wJh 'DcsdefcgrSmav
wkd@&JabmfawG rSef;ar#mfcJhwJh atmifyef;ukdvnf; vSrf;umaeqJay
vGrf;&pfw&Jh Jabmftaygi;f awG opPm"dmef +rJcdik =f urav) 2
('Dae@ 'Dcsdefcgrav e,fcsJ@orm;eJ@ kyfao;kyfrsm;ukdawmh
vufpm;awmfacsygrav pdwfrmef wif;ae qxuf+zdK;a0 wkduzf @dk ta&;awG
t"dmefjyKrav aoG;pnf;um &Jabmftaygif;awG owWd+zdK;a0
pcef;wav#mufrmS av &efoltaygi;f acsre_ f;ypfr,fav ) 2

q&mr}uD;/ &JabmfaiG
(&Jabmfr=unfav;)
twKy`wWdtusOf;

1935 rwf 28/ ysO;f rem;rSm tbOD;zkd;a&$/ trda':tHk;cifwkd@rS arG;zGm;cJh?


1949 {+yD 12/ ArmjynfuGejf rLepfygwDacgif;aqmifwJh
vufeufudik fawmfvSefa&;xJ pwifyg0if?
1949 - 51/ trsdK;orD;or*~vkyfief;?
1951 - 54/ A[kdjynfol@obif0g'jzef@vkyfief;?
1954/ tajccH aq;ynmoifwef;wuf+yD;/ tajccHa'o/
ysOf;rem;ckdifaq;HkrmS olemjyKvkyfief;wm0efxrf;aqmifcJh?
1959/ &efo@l xkd;ppfukd wdr;f a&Smif&if; &efol
cv& 26 ppfa=umif;eJ@ awG@qHk zrf;qD;cH&?
1959 - 60 - 61/ yk'fr 171(u)t& axmif 2 ESpfuscJh?
1961 {+yD/ rEWav;axmifrS vGwfcJh?
1963/ rEWav;rSm usif;ywJh txufArmjynf 7 ckdif
+idrf;csrf;a&; qENjyyGJrSm yg0ifv_yf&Sm;cJh?
1967/ vufeufuikd fawmfvSefa&;xJ jyefqif;vmcJh?
1967 - 71txd/ ygwD. ajymufusm;a'ojzpfwJh
&Sr;f jynfwGif vSnv
fh nf v_yf&Sm;cJh?
1971/ ta&S@ajrmufvGwaf jrmufa'ookd@ a&muf&dcS Jh?
1972 - 74/ aq;ynmxyfrHavhvmcJh?

10

1974 - 86/ ta&S@ajrmufppfa'o refuef;eJ@yefqef;ppfaq;Hrk sm;wGif


aq;bufqkdif&m vkyif ef;wm0ef xrf;aqmifcJh?
1984 Zefe0g&D 22/ &JabmfatmifvGifeJ@ vufxyf?
1986 ta&S@ ajrmufppfa'o/ trsdK;orD;or*~pnf;Hk;
a&;vkyif ef;wm0ef xrf;aqmifcJh?
1989 {+yD 17 &ufrmS e,fpyfta&;tcif;jzpfyGm;&m/
ygwDA[kdeJ@twl jynfyokd@ xGufvmcJ?h

1989 rSonf 2014 rwfv * &uf uG,fvGefcsed ftxd cifyeG f; onf


&JabmfeJ@twl ygwD&J@ajratmufau'grsm;tjzpf &yfwnfcJhol?

11

"mwfyHkrSwfwrf;wcsdK@

12

13

14

15

2013 rwf 8? urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@ tpnf;ta0; (tay:/ atmuf)

16

2013 rwfv 8? urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@ tpnf;ta0;

17

2014 rwf 7 &ufreuf/ a&$vDokd@ toGm;um;ay:rSm


q&mr}uD;eJ h ol h q&m0ef
(AD'D,kdtacGrS "mwfyHk)

18

uG,fvGefol q&mr}uD;ukd *g&jyK=upOf

uG,fvGefol q&mr}uD;ukd *g&jyK=upOf

19

uG,fvGefol q&mr}uD;ukd *g&jyK=upOf

uG,fvGefol q&mr}uD;ukd *g&jyK=upOf

20

q&mr}uD;&J@ &ufvnfqGrf;w&m;emyGJ (txuf/ atmuf)

21

q&mr}uD; &JabmfaiG trSww


f &
pmtkyt
f wGuf trSmpm
48 rsdK;qufjzpfwhJ q&mr}uD;eJ@ 68 rSmay:vmwJh ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ ta&S@
ajrmufppfa'o tajccHpcef;rSm u|efawmf qHkcJhayr,fh pnf;Hk;a&;t& Xmewck
wnf;rSm tvkyw
f m0eftwl rxrf;aqmifczhJ ;l yg? 73 ESppf ydik ;f rSm 0ajrmufckid f wyfrmS
wm0efusvdk@ c&D;xGuzf @dk jyifaewJh ol@rdwfaqG &Jabmf0if;aqGudk vmE_wfquf&if;
qHyk gw,f? &JabmfopfjzpfwhJ u|eaf wmfw@kd EpS af ,mufukad wmh E_wfquf&if; tm;ay;
pum;ajymygw,f?
74 ESpu
f ek yf ikd ;f rSm 0ajrmufckid w
f yfuae A[dt
k vkyt
f zG@J rmS wm0efxrf;&if;
jynfol@toHrSm toHvi$ zfh @dk oDcsif;awG toHoiG f;zd@k wD;=ur_wf=uwJhtcg/ ygwDu
vdktyfvk@d vky&f wJh {nfhcyH aGJ wGrSm qHkygw,f? tJ't
D csdeu
f jrpftaemufbuf ppf
a'ocG&J @J refuefaq;Hrk mS wm0efxrf;aewJh q&mru oDcsi;f vmqdw
k m/ uwmvky/f
u|efawmfw@dk u wD;=ur_wf=uaygh?
yefqef;rSmawmh ppfa'oaq;Hk Edkiif Ha&;rSL;wm0ef,l&if; ppfa'o XmecsKyf
rSm tpnf;ta0;awG wufaewJh/ jynfol@toHrSm quftoHoiG f;aewJh/ yefqef;
tqdktu0g'jzef@csad &; vkyif ef;awGrmS }uD;=uyfaewJh q&mrudk rjywf awG@aecJh&
ygw,f?
89rSmygwD A[dyk kefuefc&H +yD; upOfu
h vsm;jzpfawmh ygwAD [dke@J twl quf
vuf&yfwnf&if; ygwu
D ay;wJh wm0efawGukd a&muf&mae&mrSm qufvufjy;D wuf
upGm yg0if xrf;aqmifcyhJ gw,f? 'Dpmtkyx
f rJ mS yg0if a&;om;cJ=h uwJ@ twljzwfoef;
cJ=h uwJh &JabmfawG&@J trSw&f csuaf wGrmS q&mr&J@ wufupGm vH;k yef; vkyaf qmifcw
h J hJ
b0kyfykv
H m$ udk jrifEkid yf gvdrhrf ,f?
ygwDA[dkykefuefcH&wJh tcsdefrSm ygwDxJu &JabmfawGtwGuf }uD;rm;wJh
pdefac:r_awGe@J }uHK=u&ygw,f? ygwDeJ@ twlqufvku
d rf vm;/ ykefuef cGJxGuo
f lawG
buf ygomG ;rvm;? rxl;awm@b;l qdk+yD; &efol@qD vufeufcsrvm; qdk+yD; tawG;
tac:wdkufyJaG wG jzpf=uygw,f? 'DwdkufyJrG Sm qH;k jzwfcJ@=uwJ@twdkif; b0 a&S@c&D;
22

qufc@J =uwmyg? 'Dvrf; oHk;a=umif;twdkif;yJ uGJxGufomG ;cJ@=uwmygyJ?


ppfat;acwfveG u
f mv awmfveS af &;t&Sed u
f saecsed rf mS qd&k ,
S v
f pfEikd if aH wG
+ydKuGJ=u+yD; vpfb&,f 'Drku
d a&pDvrf;a=umif; acwfxvmygw,f? trsKd ;om;tvH
v$ix
fh lr_ acmwfpm;ygw,f? 'DumvrSm EdkifiHtoD;oD;[m udk,fhwdkif;jynfeJ@uu
dk fwJ@
vrf;a=umif;udk &SmazG av#mufvrS ;f =uygw,f? ygw[
D m urBm@tajctae tajymif;
tvJukd oabmaygufr_&dv
S k@d 1980 uwnf;u ygwDpkpH epfudkwifjycJh&if; tajymif;
tvJeJ@ vdkufavsmnDaxG&dpS Gm vkyEf kid zf d@k }udK;pm;cJ@wmyg? 'ga=umif@ 1988 vufeuf
udik af wmfvSeaf &; tESpf 40 ajrmufae@ tcrf;tem;rSm jynfwGi;f u vlxt
k kH ur_awG
udk axmufct
H m;ay;&if; ,m,Dtpdk;&eJ@ ygwDpHkpepf au;a=umfou
H dk wifchEJ kid w
f m
jzpfygw,f?
'gayrJh 1989 ykeu
f efcx
GJ Gufre_ J@ }uHK&awmh ud,
k fwifxm;wJh vrf;a=umif;
twdik ;f tpGr;f ukef vkyEf ikd pf rG ;f rJ@omG ;+y;D qufvuf &yfwnfEikd af &;twGuyf iff }uKd ;pm;
kef;uef=u&wJh tajctaea&mufc@J wmyg? 'Dvdkygwt
D wGuf aoa&;&Siaf &; ta&;
}uHKcJ@csdefrSm q&mr}uD;[m ygwD&yfwnfcsuf jywfom;}uhHcdkif+yD; twlae=uwJh
&JabmfawGukd ulnaD pmifha&Smuf&if; a&muf&mt&yfrSm tcuftcJawGudk &ifqidk f
ausmjf zwf EdkifcJ@oljzpfygw,f?
&moufyef awmfveS af &;orm;b0 cH,El ikd af tmif }uKd ;pm;oGm;zd@k wdu
k w
f eG ;f
ajymqdkwmukd awmfveS fa&;xJa&muf+yD; &Jabmf}uD;awG/ au'g}uD;awGeJ@ awG@qHk
pum;ajym=uwJhtcg p=um;zl;w,f? q&mr}uD;vnf; u|efawmfwk@d udk 'Dvdk wdu
k f
wGe;f zl;wmygy?J aemufawmh awmfveS af &;wyfz@JG xrJ mS qufvuf yg 0ifjzwfoef;&if;
oufqikd &f m tzGJ@tpnf;aqG;aEG;yGaJ wG/ tpnf;ta0;awGrSm/ ygw0D ifodr;f oGi;f yGaJ wG
rSm r=umr=um =um;cJ@&w,f?
txl;ojzifh &JabmfawGudk ta&;}uD;wJh wm0efawGxrf;aqmifzdk@ wm
0efay;wJh yGaJ wGrmS ygw0D iftjynft
h jzpf odr;f oGi;f wJh yGaJ wGrmS jzpfygw,f? qdv
k w
kd mu
awmfvSefa&;wyfzGJ@xJrSm vkyfief;awGatmifjrif+yD; &JabmfawG wufwufuu
jzpfaecsdefrSm &moufyefawmfvSefa&;orm;b0 cH,lzdk@ wdkufwGef;oHawGa&m/
cH,yl gr,fv@dk oEMd mef cs=uoHawGyg tcgrvyf =um;cJ=h u&w,f qdw
k myg? 'Daemuf
ppfat;vGef umvawGjzpfwhJ 1980 pkESpfqef;csed fawG avmufup+yD; awmfveS fa&;
t&Sed u
f svmawmh 'Dvkw
d ku
d w
f eG f;oH/ oEMdmefcsoHawG avsmhenf;vmcJhygw,f? ygwD
[m }udK;pm;yJ@udkif+yD; acmwfumveJ@ vdkufavsmr_&Sdatmif aqmif&Gufayr,fh
23

&Jabmftm;vHk;udkygw&D J@ tvHatmufrSm pnf;vH;k nDnGwfpmG csDwufatmif rpGrf;


aqmifEidk fawmhygbl;? 'DumvawGrSm awmfvSeaf &;pdwf"mwf wufur_ukd &Jabmf
wcsKd @ qDrmS om &Smvd@k &ygawm@w,f? 'Dv&kd aJ bmfawGxrJ mS q&mr}u;D [m wa,muf
ygyJ?
awmfveS af &;orm;wa,muf&@J b0qdw
k m odycf ufc=J urf;xrf;+y;D / rmhupf /f
vDeif0g'/ armfpDwk;H tawG;tac:awG ausnuf+y;D udk,hu
f k,
d u
f kd awmif;qdrk _ odyfjrifh
rm;olrsm;rSom vkyfEdkifwJht&mvdk@ vlwcsdK@uxif=uw,f? wcsdK@=uawm@vnf;
'Dvrdk pOf;pm;rd=ubJ awmfveS fa&;wyfzGJ@xJrSm trsm;enf;wl yg0if+yD; tzGJ@tpnf;
uay;wJh wm0efawGudk trsm;eJ@twl xrf;aqmif&if; ausmfjzwfvdk@ &wmyJvdk@
jrif=uw,f? 'Dvdk=unfhjrifyHk rwlolawG ta&S@ajrmuf ppfa'orSm trsm;}uD;
awG@qHkcJ@&zl;+yD; twlwdkufyGJ0if=u&if;eJ@ wdkufyJGxJrSmusqHk;oGm;olawG &SdcJ@ovdk/
em;oGm;olawGa&m/ &efol@qD a&mufoGm;olawGudkyg awG@cJ@ &zl;ygw,f?
trSerf mS awmh awmfveS af &;orm;qdw
k m b0rSm aer&avmufatmif tzd
ESdyfcH&wJhtcg/ 'Db0u vGwfajrmufatmif }udK;pm;csifpw
d f ay:vm+yD; zdESdyfoludk
qef@usif wdu
k fcu
dk faewJ@ awmfveS fa&;wyfzGJ@awGxJrmS udk,fwkid fomG ;a&mufyg0if
tvkyfvkyfol awGomjzpfygw,f? awmfvSefa&;oabmw&m;awG usrf;&if;
awGqdkwmuawmh udk,fvufvSrf;rDoavmuf/ awmfvSefa&;wm0efawG xrf;
aqmif&if;/ tajctae tqifajyovdk jznf;jznf;csif; jznfhqnf;oGm;=u&wm jzpf
ygw,f? awmfveS af &;orm;qdw
k m usr;f rma&; a'giaf 'gif jrnfatmif }uchH ikd o
f efprG ;f
wJh trsdK;om;rsm;om vkyfEidk w
f hJ tvkyfvnf; r[kwfbl;qdkwm q&mr}uD;vdk 1948
up+yD; awmfvSefa&;vkyfief;udk Armjynf weHwvsm;u awmawmifa&ajrawG
=um;rSm jzwfoef;ausmfvm$ ;+yD; wdkuyf J0G ifvmcJw
h Jh jzwfoef;r_rsm;u oufaoxljy
aew,f r[kwfygvm;?
'Dpmtkyx
f Ju awmfveS af &;wyfzJ@G xrJ mS twljzwfoef;cJ@=uwJ@ &JabmfawG
cs,fr_ef;jywJ@ q&mr}uD;&JabmfaiG&J@ b0wpdwfwydkif; aumufa=umif;awG[m
r+yD;qH;k ao;wJ@Arm jynfawmfveS fa&;twGuf qufvufwu
dk fyGJ0if=ur,fh rsKd ;quf
opfawGtwGuf av@vmp&mwcsdK@ &&Sdapvdrfr,fvdk@ ,Hk=unfygw,f?
&JabmfatmifaiG
15-3-16

24

usef&pfol cifyGe;f onf &Jabmf&J@ trSm

2016 rwfv (8 )&ufae@qdk&if &JabmfaiG (q&mr}uD;) uG,fvGefwm (2) ESpf


wif;wif; jynfah wmhr,f?
q&mr}uD; ukd 2014rwfv 7 &ufreufapmapm OD;atmifaiGwkd@ ZeD;
armifEHeS J@ ukjd rwfcdik f u|eaf wmfw@kd aexkdif&m +rdK@av;/ u|efawmfw@kd aetdrx
f d um;eJ@
vmac:oGm;wm? aemufae@ rwfv 8 &uf urBmh trsdK;orD;ae@ aqG;aEG; 0kid f;vkyf/
2013 trsdK;orD;ae@u qHk;jzwfcsufjzpfwJh ygwDpdef&wktwGuf trsdK;orD;xku
vkyfaqmif=ur,fh pDru
H def;ukd tckdit
f rm jyifqifndE_dif;=uzkd@ jzpfw,f?
tJ'Dae@ reuftapm}uD;x/ q&mr}uD;[m ol@xHk;pHtwkdif; ol@ukd,o
f l
oyfoyf&yf&yf vSvyS y zD;vdr;f jyifqifw,f? u|eaf wmfu olpm;zd@k aomufz@dk twGuf
a&aEG;tkd;w,f? a&aEG;yGufawmh vmac:olawG ra&mufcif bmpm;rvJ ar;awmh
a&SmufvaHk yguf(wkwaf ygufpd ao;ao;av;awGukd ac:wm) pm;r,fwJh? tJ'geJ@
u|efawmf tjyifxGuf a&SmufvHkayguf oGm;0,fw,f? qdkifa&mufawmh u|eaf wmfh
pdwfxJ q&mr}uD;u ausmufqpf(zufxyk f) vnf; }udKufwwfawmh ausmufqpf
vnf; 0,fjyefvmw,f?
vmac:wJh OD;atmifaiGw@kd tzG@J ra&mufcif u|efawmfw@kd (2) a,muf
tqifoifjh zpfatmif vkyfxm;=u&wmuk;d ?
'gayrJh tJ'aD e@u q&mr}u;D a&SmufvakH yguf (2) vH;k avmufe@J ausmufqpf
(zufxky)f uav; (2) ckavmufom pm;w,f? bmrS [kww
f dywfwd rpm;Ekid f&Sm
bl;? olvkyfcsifwJh trsdK;orD;ae@twGuf pdwfv_yf&Sm; wufuaevkd@yJvkd@ xif
vku
d frcd hw
J m?
OD;atmifaiGw@dk ukjd rwfcdik fwd@k a&mufvmawmhvnf; tdraf &S@rmS &yfxm;wJh
um;qD OD;atmifaiGu wGaJ c:oGm;wmukd wufwufuu vkdufoGm;+yD; um;xJ

25

0ifxkdifvkdufwm?
u|efawmfuawmh u|efawmfwkd@ aecGifhay;xm;wJh tdrfeJ@ywfouf+yD;
nDtpfukd (2) a,muft=um; olyikd fukd,fykdif tjiif;yGm;aewJhumv/ tpfudv
k yk fol/
u
l |eaf wmfw@dk awmfveS af &;&Jabmfa[mif;u u|eaf wmfx
h H 'Dtrd t
f yfxm;wmqkad wmh
'Dvkdtcsderf Sm ol@tdrfu xGufcGm+yD; ZeD; armifESH (2) a,mufvHk; c&D;oGm;aevkd@
roifb
h l;vk@d u|eaf wmfwd@k csi;f aqG;aEG;wkdifyif+yD; tdrfapmifhusefcJhwm?
'Dawmh usef&pfcho
J l u|eaf wmfu
h kd aq;rSerf eS faomufaemf? &dumQ aiGvkd&if
t0wfxnfhwhJ puULaowWmxJrmS vk@d rSm=um;cJw
h ,f? wjcm;bmrS rrSmEkid cf yhJ gb;l ?
cgwikd f;vnf; a&$vDu oGm;ae=uukd;? 'ga=umifh bmrSvnf; xl;rSmp&m
rvkdbl;? &Sdvnf; r&Sdb;l ?
rrSmqkd wu,fu
h dk oluvnf; ol'v
D dk kww
f &uf qH;k oGm;r,fv@dk b,fwek ;f
urS rxifb;l ? 2015 a&G;aumufyJG +y;D wJhtxd aecsiw
f ,f/ a':atmifqef;pk=unfw@kd
'DcsKyfukd apmif=h unfhcsiw
f ,f wzGzG ajymaewm? 'ga=umifh u|efawmfuvnf; owd
rrlrcd o
hJ vkd q&mr}u;D vnf; owdrrlrb
d ;l ? ol@q&m0ef &JabmfE,
G Ef ,
G v
f nf; rwGuf
csufrdb;l ? b,folrS rwGufcsufrdbl;/ xifrxm;bl;vdk@ qkdygp@kd ?
'Dvedk @J rwfv 8 &ufae@rmS q&mr}u;D [m u|eaf wmfw@kd wawG&@J tyg;uae
kwfw&uf xm0& xGufcGmoGm;cJw
h myg?
u|efawmfhtzkd@awmh rwfv 7 &ufae@reufuwnf;u q&mr}uD; u|ef
awmft
h yg;u xGufcmG oGm;wm (2) ESpfjynfhw,fvd@k ajym&awmhrSmaygh?
(2)
wu,fawmh q&mr}uD;[m u|efawmfwkd@eJ@ twl &SdaewJh ygww
D Gif;rSm
tvGe&f Sm;yg;vSwJh 48-49 rsdK;quf? ol@qDrmS u|eaf wmfwk@d rrD/ rod vkduw
f mawG
&Sv
d @dk ar;=u/ em;vnf,=l unfch =hJ u&wmawG &Syd gw,f? 'ga=umifh ol@tawG@ t}uKH awG
ukd aESmif;vlrsm;twGuf pma&;&if aumif;r,fv@dk t}ujH yKcJv
h @dk tk%Of ;D c&D;onf
trnfe@J a&;om;aecJw
h m/ twGJ (2) wGcJ JG xkwaf 0+yD;cJhyg+yD? usew
f Jh tykid f;awG jzpfwhJ
ta&S@ajrmufppfa'o rSm olyg0ifv_y&f Sm;wJh tykid f;awGukd qufvufa&;om;zkd@
usefaeygw,f? csex
f m;cJw
h ,fvd@k qdd&k if ykdrSerf Smaygh?
'Dvkd csefxm;cJhwmeJ@ ywfoufv@kd q&mr}uD;&J@ cH,cl sufu 'Dvkdyg?
&Jabmf(OD;)wif (AkdvfcsKyfausmfaZm) u ol@twKy`wWda&;awmh ta&S@

26

ajrmufe,fpyf/ vufeufuikd fawmfvSefa&; tajccHa'oxJ a&mufwJhtxd a&;


vkdu+f yD;/ usefwhJ awmfvSefa&;xJ v_y&f Sm;r_awGukd usefwJh &JabmfawGu tvsOf;
oifh&if oifhovkd a&;oGm;ygvdrfhr,fvkd@ cH,l+yD; csefxm;cJhygw,f? 'gukd q&mr}uD;
uvnf; oabmusygw,f? ('Dae&mrSm pmzwfolrsm;ukd arwWm&yfcHvkdwmu
q&mr}uD;u ol@ukd,fol &Jabmf (OD;) wif (Adkvaf usmfaZm)eJ@ E_di;f aew,fv@kd r,l
qapcsifyg?)
ta&S@ajrmufawmfveS af &; v_y&f mS ;r_awGudk twljzwfoef;cJw
h hJ &Jabmf awG
trsm;}uD;&Sdw,f? ol ra&;vnf; usefolrsm;u tvsO;f oifh&if oifhovkd a&;oGm;
=uvdrfhr,fvkd@yJ ar#mfvifh ,H=k unfxm;cJhw,f?
tJ'Dar#mfvifh,Hk=unfcsufudk jznfhpGr;f wJhtaeeJ@ q&mr}uD; (&JabmfaiG)
uG,v
f eG jf cif; (2) ESpjf ynfah jrmuf trSww
f & pmtkyaf v;xkwaf 0Ekid zf @kd &Jabmfrsm;xH
pmrlawmif;cHchw
J ,f? tck-&&Sv
d mwJh uAsmawG/ aqmif;yg;awGudk pkpnf;+yD; q&m
r}uD; (&JabmfaiG) uG,fvGejf cif; (2) ESpjf ynfh trSwfw& pmtkyu
f kd xkwfa0vkduyf g
w,f?
q&mr}u;D [m usq;kH oGm;wJh &JabmfawGta=umif;a&;&if ygw&D @J 0g'jzef@csd
a&;vkyfief;ukd ol@b0 wav#mufvHk; vkyfcJhwmjzpfawmh ol@O;D aESmuf/ ol@tmHkrSm
pGJ+rJaewJh awmfvSefa&; oDcsif;pmom;av;awG oHk;wwfygw,f? 'ga=umifh
ol@trSwfw& pmtkyfav;xkwfr,fqdkawmh oloHk;aeus pmom;av;jzpfwJh
vGr;f &pfwhJ &Jabmftaygi;f awG/ opPm"dmef +rcJ idk =f uap qkw
d mav;ukd vGr;f &pfwhJ
&Jabmftaygi;f awG opPm"dmef +rcJ idk v
f suaf yvk@d ajymif;+y;D pmtkyef mrnfav; ay;+y;D
q&mr}uD; (&JabmfaiG) uG,v
f Gefjcif; (2) ESpf jynfh txdr;f trSwf pmtkyfav;ukd
xkwfa0vkdu&f ygw,f?
aemufq;kH taeeJ@ q&mr}u;D twGuf trSww
f & uAsmawG/ aqmif;yg;awG
a&;om; ay;yk@d c=hJ uol &Jabmftm;vH;k ukd aus;Zl;wifa=umif; txl;azmfjyvku
d yf g&ap?
tm;vHk;ukd aus;Zl;wifygw,f?
awmfvSeaf &;pmayrsm; v_id fvdi_ f yGiv
fh ef;Ekdiyf gap?
&JabmfatmifvGif(&Jabmfodef;0if;)
rwf (2) &uf/ 2016?

27

A[dkpnf;Hk;a&;aumfrwDArmjynfuGefjrLepfygwD
CENTRAL ORGANIZING COMMITTEE,
COMMUNIST PARTY OF BURMA

odk@
&Jabmfodef;if; (rdom;pk)
rS
A[dkpnf;kH;a&;aumfrwD
ArmjynfuGefjrLepfygwD
&ufpGJ - 15/ 3/ 2014?
2014 ckESpf rwfv 8 &uf (urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@) rSm u|efawmfwdk@
cspfvSpGmaom q&mr}uD; &Jabmfa':aiG ac: &Jabmf=unfav; uG,fveG fomG ;cJhyg+yD?
wenf;ajym&&if oHr%d vdyjf ymav; waumif tawmifcsoGm;cJhyg+yD?
vif;a&mifroef;rD ae@opf&JtprSm rf;enf;r_/ ylaqG;r_/ ESajrmwor_
*,ufvid_ ;f wck[m teD;tem;wdu
k f ypkapmifah Smufaeol &JabmfwcsKd ESv;kH om;
awGxJu xdk;xGufvmcJh&mrS aemufae@ umvwdkwcktwGif; e,fpyfa'o
toD;oD;u &JabmfawG/ EdkifiHwumta;a&muf &JabmfawG/ jynfwGif;u
aqGrsdK;om;csif;eJ@ jynfolawG=um;rSm tvsiftjrefysHESH@ dkufcwfoGm;ygawmhw,f?
28

'g[m oldnmOfcsKyfomG ;csdeftxd awmfvSefa&;twGuf pOf;pm; vkyaf qmif aer_/


'ghtjyif woufwm tqufrjywf awmfvSefa&;wmef ausyGefr_awGa=umifh
jzpfw,f?
&Jabmfwdk@ 'Dae@umv[m rsdK;qufa[mif;acgif;aqmif}uD;rsm;/ au'g}uD;rsm;
uG,faysmufaewJhumv jzpfw,f?
48/49 awmfvSefa&;rsdK;qufa[mif;qdkwmvnf; ygwDxJrmS &Sm;yg;ypPn;f
jzpfaeyg+yD? u|efawmfwdk@twGuf &wemawG jzpfaeygw,f?
'gayrJh ae&mwumrSm Sm;yg;ypPnf;wdkif; &wemr[kwf?
- Sm;yg;ypPnf;wdkif; tokH;ifwm r[kwf?
- q&mr}uD;[m =urf;wrf;vSwJh awmfvSefa&;twGif; qif;&JcH&/ pGef@
v$wfcJh&wmawGtwGuf aemifw&avh&Sdolr[kwf? (qef@usifpmG yJ) *k%f,l auseyf
aeol/ awmfvSefa&;udpP ajym&qdk& vkyu
f dkifae&v#if t+rJ$ifvef; wufu aeol?
- jzwfoef;r_t& rsdK;qufa[mif;eJ@rsdK;qufopfawG=um; qufpyf
aygif;ul;ay;Edkifol?
- &Srf;jynfe,fwmefawGudk =um;cHxm;+yD; yJcl;dk;rawmfvSeaf &;tarGeJ@
ta&S@ajrmufppfa'o *GifxJrSm oHr%dvdyfjymtjzpf JysHcJho?l
- &JabmfaiG[m awmfveS af &;avSuHp;D olr[kw?f awmfveS fa&;twufrmS
ygwDxJarGavsmfcJh+yD; awmfvSefa&;tusrSm zkwzf ufcgum xGufcGmoGm;olr[kwf?
- &JabmfawGucdk spf+yD; &JabmfawGu cspf=unfav;pm;jcif;cH&ol?
- ygwDxJrSmae ygwDxJrSm aooGm;oljzpfw,f?
&Jabmfwdk@ awmfveS af &;a&tvsO[
f m woGio
f iG pf D;+rpJ ;D aew,f? rsKd ;qufa[mif;awG
aysmufu,
G af ewJh tcsed jf zpfw,f? wzufrmS rsdK;qufopfawG pD;ify;l aygi;f vmaewJh
tcsdefjzpfw,f? 'gayrJh ppftm%m &Sifpepf[mvnf; ykHomefajymif;+yD; cdkifrm
tm;aumif;aeqJ jzpfw,f? jynfolawGudk ESdyfpufaeEdkifqJ jzpfw,f?
'ga=umifh usef&Sdaeao;wJh &Jabmfrsm; rsdK;qufopfrsm;twGuf xrf;
aqmif=u&r,fh wmefawG[m ydk}uD;av;/ ydkcufcJ/ ydk=urf;wrf;OD;rSmjzpfvdk@ ydkpGef@
v$wf=u&ygOD;r,f?

29

tm;opfawG arG;=urS jzpfygr,f?


tckvkd ESvH;k om;awG qkyfe,fcHae&csdefrSm um,uH&Sif &Jabmfodef;if;eJ@
aqGrsdK;om;csif;rsm;udk ygwDA[dktaeeJ@ aEG;axG;pGmESpfodrfhtm;ay;vdkufygw,f?
&JabmfaiG awmfvSefa&;ordkif;wGif O'gef;wGif&pfygap?
A[dkpnf;kH;a&;aumfrwD
ArmjynfuGejf rLepfygwD

30

q&mr}uD;(&JabmfaiG)twGuf
trSwfw& uAsmrsm;

31

wk@d tm;vH;k &J@ q&mr}uD;


zdk;oH (vlxk)

q&mr}uD;
}uD;wvkH;twyfcHxu
dk fwh&J Jabmf}uD;
toufvnf;}uD;/ gvnf;}uD;
oduQmvnf;}uD;ordk@
wdk@&JabmfawG[m
tawG;raygufwJhtcg
pdwfnpfwt
Jh cg
ruse;f rmwJhtcg
E_wfcrf;emwJhtcg
olqDuko
d mG ;um
udk,hf rf;emudk,x
f kwfajym
ud,
k fha&m*guw
dk dkiyf if
ud,
k fh&ifudkzGifhjy
ud,
k fhcspfbudkvpS f[
&Jabmf-&JabmfrawG&J
qdk;wdkifyif/ aumif;wdik fyif
tr}uD;trdt&mxif
anmifyif}uD;awmh xD;tpif;w&mtoGif
q&mr}uD;tyg;rSm wdk@rsm;cdv
k c_H sif?
32

oltyg;rSm
*sif;azmeJ@0
ArmeJ@&rS f;
wkwfe@J "Ek
EkysdKwJhuav;rawG
aq;tdwfvG,folv,
G f
aoewfxrf;olxrf;
toD;w&mt!mwckyrm
oGm;av&mwGJavmif;wGJavmif;eJ@
ywfoD;ae=uwJhjrifuGi;f [m
awmifapmif;rSm/ g;kHyif&yd frSm
=unfEl;p&m/ vGrf;armp&myg?
oHr%dyrm
rmausmcdkifusnf
'DEv
S ;kH eDu
pD;usvmwJh
yD,gpmolpum;eJ@
rkom;rygolw&m;wdk@rSm
=uifemr_
odraf rGr_
ulnDvkrd _
apwemawmifxk
pkaygif;vd@k azmfjyaewm
ola&Sudak &mufum
olpum;em;axmifo[
l m
acgif;cgw,fvdk@r&Sdyg?

33

awmfvSeaf &;pwif&m
ysOf;rem;tajccHa'o/
tif;av;tajccHa'o
108ppfa'o
ta&Sajrmufppfa'o
&Snfvsm;vSordki;f a=umif;eJ@
ajrmufjrm;vSwho
J l&Jaumif;ta=umif;awG
olajymjywdik f;acgif;w+idrfh+idrefh J@
uav;awGtqDtpdrpfh m;&ovdk
+rde@f +rde@f }uD;em;axmifcw
Jh m
'DwcgawmhightvSnfh
q&mr}uD;&Jta=umif;ajym&+yD?
acgi;f cg;ajcvuf/ tcsun
f DpGm
uwwfygwh/J oGJ oGJaysmif;aysmif;
olvufacsmif;rsm;[m/ wcgw&HrSm
aoewfarmif;vnf;/ qGo
J ifhqJ&G
"m;raygufjym;vnf;/ v$o
J ifhvJ&$
aq;xdk;tyfudkif/ pnf;g;udik feJ@
xdkifvdku&f wJhtpnf;ta;
ESifvdkuf&wJh c&D;a;
'gawGjyefawG;vdku&f if
,kHyifr,kHcsifp&m?
ykHjyifvdk@xifcsifox
l ifp&m?
'gayrJh
a&S;oa&mtcgr[kwf
jynfAm&mrSmr[kwf
ykjH yifr[kwf

34

wKr[kwf
ypPuQwk@d Armjynf
'Dajrr[DrSm
OD;xkyf=u,feD
ppftuseJ@
'DZmenftrsdK;orD;}uD;
ordki;f pOfrSm
O'gef;wGifavownf;?

zdk;oH (vlxk)
(2014ckESp/f rwfv 8 &ufae@rmS uG,fvGeo
f Gm;wJh &Jabmf=unfav; ac:&JabmfaiG
odk@)

35

ys-H ysu
H m0Jygv@dk
uG,fvGeo
f Gm;ol &Jabmfr}uD;(a':)=unfav; (rr+idrf;) okd@
c&D;rkdifaxmifaomif;
tawmifranmif;wJh
a&$csdK;jzLa& ?
ta&S@ taemuf
tv,f;kd r
+rdK@jyrusef
wausmhjyefI
ZGJ aw;oHav;
uloHay;vkduyf gOD;
a&$csdK;jzL&,f?
&Jabmfat;0if;
ZGJocD sif;
ZGJ ZGeJ J@om
atmifyef;ukd ,lrSm
pGrf;owWd&Sd=uyg
wkdu=f upk@d nDnn
D m
uGefjrLepfygwo
D m
a&S@aqmifvrf;jycg
&mZ0ifau;
aoG;eJ@vJrSm
trsm;vlxkeJ@
odrf;r,fh 'kd@tm%m?
'DoDcsi;f [m txufArmjynf jynfol@wyfrawmf wyfr}uD;(2)
ppfa'otwGif; ujycJhonfh t"du&efoljyZmwfrS tcef;ajymif;&m
wGifoDqdck ho
J nfh oDcsi;f jzpfygonf?

36

aiGpy,fo@kd
+idr;f csrf;ol
- 'g[m
ppfe@J awmfvSeaf &;twGuf
ay;qyfvku
d &f wJh wefzdk;awGjzpfw,f?
- =unfh
wcsdKtcsp[
f m udEM&aD csmif;jcm;
wcsdKtcsp[
f m vrif;rSm rsuEf Smqkv
H Grf;
wcsdKtcspu
f pmrvm owif;r&
wcsdtcspfu ppfajrjyifrSm aoG;pGef;a=urG
wcsdKtcspu
f oHwdkif=um; !Kd ;au
wcsdKtcsp=f u tyH;eJ@rsuf&nf
ac|;qm;yGihaf wGeJ@ vl;ay
wcsdKtcsprf Sm xif;l;awmav;rSm vrf;cGJ
wcsdKtcsprf Sm erfhcacsmif;ab;rSm jrKyfEHx
S m;&pf
- aiGpy,fa&
[dkta;udk oif=unfhaevdkuw
f m
t=um}uD;=um
wu,fawmh bmrS rSdbJOpPm
[dak e&mrSm?
- aiGpy,fa&
opfwudkif;rSm
cspfwdkif;rem;&wJh armifEaSH &
ppfr;D v#H=um;u cspfoal c:oHawG
ivsiaf wmfvo
J v
H dk [def;nHae?
37

- olwdk@eJ@twl
wrlvyS ajzomp&my
oifhb oifhteD;rSm
zl;yGi&fh SifoefwJh tcsp[
f m
oifhrdk;oifhajr oifhurBmrSm
ydkiq
f idk f&&Sw
d Jh ESvkH;om;[m
uG,f uEm&xJu tdak tppfvdk
pdr;f vdk@pv
dk k@d
aejyif;avjyif;udk xdk;azmufysHoef;wJh
awmifyHwpkHjzpfv@dk ?
- tazmfrGew
f OD;eJ@ vifom;wa,muf&J
t=uifemopPmeJ@ csdKjrvdk@
wdkuaf zmfwOD;eJ@ &Jabmfwa,muf&J
,kH=unfav;pm;r_eJ@ &$ef;vJv
h @dk ?
- ckawmh
tm;usp&m vGrf;armp&m
'k@d &JaiGpy,fjzL[m
rdk;pufjrLESi;f awGudk ayGzufvk@d
tk%Of D;aw;csif;udk oDqkv
d k@d
dk;rudk jrpfwpif;eJ@twl xGufcGmoGm;vd@k ?
q&mr}uD; &JabmfaiG (a':=unfav;)odk@ trSww
f &
+idrf;csrf;ol
28/ 3/ 214

38

awmifwef;}uD;xJu olr
at;jrESi;f &nf

qef@usifbufw@kd &J@
Hk&J@G aewJh pum;vHk;jrpfxJrSm
olreJ@ &Jabmfrsm;pGm
b,frmS azG&mS awG@Eikd fyg?
&efol@vufjzpf
yOPvuftwwfeJ@ zefqif;
odrfzsi;f wJh arSmfHkawmrSm
b,frmS &SmazG awG@Edik rf ,faygh?
tjrifhrm;qHk;
tcef@xnfqk;H
yuwd t&Sdw&m;tjzpfqk;H
rkd;pufckH;xd jrihfrwf
orkdif;awmifwef; txyfxyfxJrSm
ol&Jaumif; &Jabmfrsm;pGm
udef;atmif;aeaygh?
+idrf;csrf;vGwv
f yf
jrifhjrwfcHwyftwGuf
toufay;cJh
vGwfajrmufa&; orkdif;awmifwef;

39

tHhrcef; v#r;f y
wl;qGolom awG@&r,fygh?
tJ'Dawmifwef;}uD;xJrSm pkwnf
cef@xnf*k%f0ifh
ZGJowWd =u,feyD Gifh tjzpfeJ@
topfvGifqHk;t&m
olrtm; igawG@&cSd aJh ygh?
tcsprf ufqHk; opPm
'Dawmifwef;}uD;&J@ pmrsuEf SmxJrSm
oifh&J@ pl;&Srsufvk;H
tonf;ESvHk; wl&Gi;f a*:jym;eJ@
wl;qG=unfhprf;yg?
urBmavmurS
olr xGucf GmoGm;onfw
h ikd f
+rJ+rHusef&pfqJ
pdwf"mwfowWcd J
wkdufyGJ0ifwkef;
oifawG@ae&OD;rSmyg?
at;jrESi;f &nf
Zefe0g&D 14/ 2016?
(opPmr*~Zif; uavmif&Sif q&mr jrav;ndK (q&mr}uD; &JabmfaiG) okd@
*k%fjyK uAsm)

40

yef;wyGi&hf @J vSaom&eH@

yef;wkdifokd@csD
,Hk=unfcsuf tm;rmef}uD;?
b,favmufyif a0;ayrifh
ZGJyef;yGihf wv_div
f i_d f
pdwf"mwfu ckdifusnf+rJw,f
pGJcJhc&D;?
ajrtESH awm&*Hk
yef;rsdK;pHk olw@kd &eH@
ar$;ysH@xko
H if;?
ZGJyef;yGihf xkd0wfre_ f
owWd*k%f &eH@xl;yg&J@
yefwho
J l tm;tifu
ar$;jrbdjcif;?
tzdEdyS cf H trsdK;orD;rsm;. b0vGwfajrmufa&;v_yf&Sm;r_
wav#mufv;Hk wGif ZGo
J wWd}uD;rm;pGmjzifh tpOfwpkdufyg0ifco
Jh l
q&mr}uD;a':aiG (&JabmfaiG) okd@ trSwfw&?
at;jrESi;f &nf
Zefe0g&D 1/ 2016?

41

rnK;d yef;
&JabmfEkdifOD;
aysmhaysmif;nifomoavmuf
xGef;awmufwJh/ tawG;awGuikd fpGJ
b0ukd &J&ifhpmG / &ifqdik jf zwfoef;
rkefwkdif;=urf;/ Tc&D;wGif
av[kefp;D / taomhEiS fw,f
b,fawmhrS/ aemufrwGef@
pGef@&Jonf/h tEkynm&Sif
ynmomtEk/ pdwf"mwfuxefjyif;
awmfvSef0hyH av
q&mra':aiG/ oifrao
toifhwoufwm
ygwDESihjf ynfoltwGuf/ ay;qufch+J yDrd@k
wkd@&ifxJrmS / &JabmfawG&J@ESvkH;om;xJrSm
q&mr}uD;a':aiG/ tpOf&Sio
f efaevdrhrf ,f?

2014 ck rwfv 8 &uf/ trsKd;orD;ae@wGif


uG,fvGeo
f Gm;onfh q&mr}uD;a':aiGtm;
TuAsmjzifh *g&0jyKygw,f?

42

}u;D }u;D (od@k r[kw)f q&mr}uD; (od@k r[kw)f &JabmfaiG


,if;rm
tJh'aD e@u oGm;r,fvdk@ rajymcJb
h l; ?
'gayrJh
}uD;}uD; oGm;udk oGm;cJhw,faemf ?
eDeD&J&J a'vD,myef;awG
'g - }uD;}uD; yef;tdk;xd;k aeus
awmausmif;uav; a&uefem;u
a'vD,m yef;eDeDawGawmh r[kwb
f l; ?
'gayrJh
yef;yGihaf wG[m }uD;}uD; jzpfvu
dk f
}uD;}uD;[m yef;yGifhawG jzpfvku
d f?
aemufwpfacguf vmcsifao;w,f
}uD;}uD;&,f qdkawmh
orD;wdk@udk tm;emvdu
k fwmavwJh ?
'gayrJh
}uD;}uD; ar#maf erSm
}uD;}uD; ar#mfaerSmyg ?
}uD;}uD;eJ@twl cl;cJhwJh opf&Gufuav;awG
ajcmufae+yD ?
bma=umifhc;l wm qdkwhJ pdwu
f l;,Ofr_av;udk
ajymawmh
}uD;}uD; rsuEf Smav;u yH;vdk@aygh ?
43

tdkizf kef; zd;k zdkuf / qrfaqmif; tufpf wl; o&D; awG &Sad yrJh
}uD;}uD;eJ@ awGqkHr_ rSwfwrf;[m
tJh'D opf&u
G fajcmufuav;awGrmS yJ&dw
S ,f?
'DopfGuaf jcmufuav;awGudk
}uD;}uD;qD orD;vdkufvm&wJh wpfae@
rdk;pufuav; qDrSmxm;cJrh ,f ?
tckawmh
pmtkyf=um;u opf&u
G fajcmufawG =unfh&if; vGrf;aer,f?
wGHaw;odef;wef toH=um;wdik f; owd&aer,f?
aqmif;yg;awG a&;+y;D wdki;f ajymjyaer,f?
tusyt
f wnf;awGuHwdkif; wdik fwnfaer,f?
tJh'aD e@u oGm;r,fvdk@ rajymcJb
h l; ?
'gayrJh
}uD;}uD; oGm;cJw
h ,f ?
}uD;}uD; xGufoGm;cJw
h ,f ?
,if;rm

44

awmfveS o
f rdik ;f xJu &JabmfaiG
aEGvl

&JabmfaiG qdw
k meJ@
Zdk,m/ dkZmeJ@acsmtdwdk@udk owd&
q&mr}uD; qdw
k meJ@
tr}uD; use;f eJ@urBmwSr;f u
&J&JwufvSr;f cJhol trsKd ;orD;awGudk owd&
&J&Ja&S@aqmif xGef;ajymifcho
J al wGudk owd&
wrf;w rSef;q vGrf;=u&jyefaygh
c&D;taomh rESifayr,fh
tcsdefwefawmh c&D;quf
c&D;xGuo
f Gm;wJh tk%fOD;c&D;onf oludkav?
olraoygbl; &JabmfaiGraobl;
awmfvSeaf &;tarG olcsefxm;cJh
awmfvSew
f o
Jh rdkif; olxkqpfcJh
E_di;f ,SOfvdk@r&atmif *k%fajymifwJh
ordkif;tpOf tquftqufu
ol&Jaumif; oHr%dr,fawGvkad ygh
olE_wfqufomG ;jyefawmh idk&vnf; wc%ayghav?
urBmwnfoa&G&Sio
f efaer,fo
h rdik f;
45

olordkif;udk oludk,fwkid x
f kqpf
oljzpfapcsifwhJ vGwv
f yfr#w+idrf;csr;f wJh ArmjynftwGuf
olwouf awmfveS fa&;v_dif;awGpD;
rnD;rnL ol
us&mwmefxrf;cJh+yDyJ
us&mwmefausyeG fch+J yDyJ?
q&mr}uD; &JabmfaiGok@d trSwf&
tav;eDjzifh
aEGvl

46

tr}uD; (q&mr &JabmfaiG) ok@d

av;pm;cspfcif =unfav;cif
i,fpOfor_ T,ckxd
acgi;f aqmifvdk av;pm;
rdcifvkd tm;ukd;
tr}uD;vkd wzHk
cspfcJh&yHk ajymrukefEkdifch?J
wynfv
h ufom; nDrrsm;u
tpOfxm0&
owd&ae &JabmfaiG?
ol
trsm;tusKd ; pOfo,fyd;k cJh
pdwf"mwf}uHhcdik f r,dr;f ,kdib
f J
EkvSi,fpOf [kd,cifuwnf;u
igh&ifxrJ Sm
ygwo
D mtrd
ygwo
D mtz
igh&@J pdwf"mwf
ighb0vkd@
tpOft+rJ cH,l
a&S@u pHjy vkyfjyoGm;olk?
ol

47

&Jabmf r+yHK;

cufcJyifyef;
awmfvSeaf &; c&D;=urf;ukd
yef;cif;vrf;ozG,f
ESvHk;oGif;vsuf
oEMdmefwnf jyK bmukdrS rr_cJhol?
ygwu
D kd ,Hk=unf
jynfoludk ,Hk=unf
t&ifcHrl (2) &yf
'Dpdw"f mwfrdKif
}uHhckdifrr_ Sm wHcGex
f lol?
okd@ayrJhav
aojcif;w&m;
vGefqGJr&bJ
cE<mpJum oGm;av&SmwJh
av;pm;raoG
tr &JabmfaiG
at;csr;f ygap
*g&0ac|
tr#a0vku
d fygw,f?
tr}uD;&JabmfaiG tpOfxm0& csr;f ajr@ygap?
&Jabmf r+yHK;
pufwifbm 28/ 2015?

48

}u;D }u;D aiGo@kd @ @ @


pHatmif
,Hk=unfcsufeJ@
r&yfrem;
ysHoef;cJo
h l
awmfvSefysdKjzL
aEGcspo
f l@ @
ESpfawG=umvdk@
tawmifanmif;&Smav+yDvm;
ydawmufuadk wmif E_wfrquf
rwfv 8 &ufrSm
xm0&tdypf ufomG ;wm@@ @
yJcl;d;k r
&Srf;d;k r
awmifwef;awGay:
ajc&mxyfr#
jzwfoef;cJo
h l
ygweD J@jynfot
l wGuf
b0udkay;tyf
ay;qyfco
Jh l
vlwef;pm;&yfwnfcsuf
cdkirf mjywfom;
tav;xm;ol
udk,[
f efE@JG aESmif;ayr,fh

49

pdwf"mwfrma=umol
odrfarG@El;nHhwhJ t+yHK;awGeJ@
&JabmfawGtay:
aEG;axG;wwfol
@ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ @ ol
ol[m
tawmifranmif;ygbl;
Z&maxmif;vdk@
cE<ma[mif;udk
pGef@cGmoGm;jcif;om@@ @
ol@&J@
EkysKd qJ pdw"f mwfu
ArmjynftESH@
ysHoef;aeOD;rSm
aocsmygw,f? ?
pHatmif
20014 rwfv 8 &ufrSm uG,fvGefomG ;wJh }uD;}uD;aiG
(q&mr}uD; a':aiG) odk@ trSwfw&?

50

tvGr;f awGe@J }uD;}uD;


&Jabmf0if;atmif
}uD;}uD; &Sw
d kef;
b0qHk;xd
ol@uv
kd Jun
l D
ighudv
k Jaxmufr
wooeJ@ vGrf;ae&atmif
tvGr;f awG a0cJhwmvm;?
}uD;}u;D a&
u|efawmfh&ifxJ &Sdor#ukd
ajymvkduf&&if
}uD;}uD;ukv
d Grf;
ar#mfumrSef;&if;
wrf;waerdw,f?
b0wouf
toufukd&if;
ypPnf;rJo
h lawGtwGuf
rD;pmukef qDcef;oGm;ayrJh
ZGpGJ dwt
f &if;cH
vlxkxHrmS wynfch H
tm;rmefjznfq
h nf;
a&S@csD+yD;&if; cscD w
Jh Jh 'kd@}uD;}uD;?
vGrf;w,f vGrf;w,f }uD;}uD;&,f
[kt
d wdwftcgom;wkd@i,fpOf b0rSm
trSm;trSefoifay;
51

vrf;rSeu
f kd jyay; !efay;wJh
}uD;}uD;ukd
tckxv
d J owd&rd
vGrf;aerdw,f }uD;}uD;&,f?
}uD;}uD;jywJh
vrf;neftwkdif;
om;woufvk;H
b0ukd kef;uef
wkdufyGJ0if&if;
}udK;yrf;tm;xkwo
f Gm;yghr,f
pdwcf syg?
}uD;}uD; +idr;f csrf;pGm tem;,lygawmh?

&Jabmf0if;atmif
(16/ 10/ 2015)

52

q&mr}uD;(&JabmfaiG) twGuf
trSwfw& pmwrf;rsm;

53

okd@
r_,Of
Tpmwkduav; raiGxH a&mufatmif ykd@ay;yg?
ol.b0rSwfwrf;ESihu
f u
kd fnDvGef;I jzpfygonf?
&JxGef;

pma&;olxH ygwDacgif;aqmifwOD;jzpfaom &Jabmf-&JxGef; ay;ykd@aom


aA'gvrf;uAsmESifh pmwkduav;jzpfygonf? uAsmukd ul;,lay;aom
vufa&;&SifrmS ygwDacgif;aqmifwOD;jzpfol&Jabmf-ae0if;(yJcl;) jzpfygonf?
54

tk%fOD;c&D;onftwGuf
trSmpum;
yJcl; - ae0if;
&JabmfaiG&J@ tk%fOD;c&D;onf yxrykdif;ukd zwf=unfhygw,f? ol[m
bGJ@xl;wckck ,lzkd@ ppfwrf;a&;aewm r[kwfygbl;? uav;t&G,f vlrr,fuae
bGm;bGm;t&G,w
f ikd fxd awG@q}Hk uHK}uKd ufc&Jh wJh b0c&D;=urf;}u;D ukd jyefvnfpak qmif;
a&;om;vkduw
f myg?
&JabmfaiG&@J b0[m a&pHkavpHkrmS &Guu
f ek zf Gi+hf y;D oDcsi;f av;wat;at;eJ@
a&v_dif;wvdrfhvdrfhukd +idrfh+idrfhuav; pD;+yD; vmcJh&wm r[kwfygbl;? yifv,f0
a&vkyo
f m;awG&J@ pum;eJ@ ajym&&if =urf;wrf;cufxefwJh a&pD;rSm ikwfcsDay:csD/
twGef;twkduf/ teif;tuef cH+yD;/ pkefcsDqefcsD arsmygaewJh aA'gyif&J@ b0rsdK;yg?
&JabmfaiGukd i,fpOfawmifaus; uav;b0uwnf;u ol@bGm;bGm;u
ausmykd;+yD; 0HomEk pdwf"mwfoiG f;ay;cJh/ ocifawG&@J w&m;yGJukd oGm;em;axmifcikd f;cJh
Hkru vefcsm;qGJwJh aumf&if*sDukvm;awGuawmif tif;*vufZif;embwf
(ta&;awmfykH atmifygap)vkd@ au;a=umf+yD; vlrsdK;pHk tvkyform;oydwfxJ yg0if
vmwJh tzdEdSyfcH vlxkvlwef;pm;awG&J@ e,fcsJ@qef@usifa&;pdwf"mwf *,uf[m
vnf; &JabmfaiG&J@ 0HomEk pdw"f mwf/ EkdifiHwum 0g'pdwf"mwfawG ykdrkdxufoef
vmapcJhw,f?
&JabmfaiG[m Armjynf uGejf rLepfygwD acgif;aqmifwJh jynfol@'Dru
kd a&pD
awmfveS af &;xJukd vufeufudik f wku
d fyu
GJ mvrSm ppfonfwa,muftjzpf vlvm;
rajrmufwajrmuf t&G,frSm ykdif;jzwfcsuf&&Sd Sd ajcpHkypf0ifvkdufw,f? awmfvSefa&;
twGi;f cufc/J =urf;wrf;/ jyif;xefwhJ wku
d yf aJG wGudk jzwfoef;cJ&h w,f? 'Dwu
dk yf aJG wGudk
ol[m &J&&J ifh&ifh &ifqkdifcJhw,f? tEdikd frcH t_H;ray;wJh pdw"f mwfeJ@ tEkdif,lcw
Jh ,f?
awmfveS af &; wyfz@JG xrJ mS vnf; vlwef;pm;wku
d yf [
JG m &Sad ewmyJ? qGr;f qefxJ uuf
acs;a&mqkdovkd awmfvSefa&;ukd tH_;ay;csifol/ awmfvSefa&;ukd opPmazmufcJh
olawG &SdcJhwmyJ? 'gayr,fh tnHhcHa&;orm;awG/ opPmazmufawG[m jynfol@
awmfvSefa&;ukd zsufqD;Ekdifz@kd aeaeomom/ &JabmfaiG wOD;wnf;&J@ awmfvSefa&;
55

pdw"f mwfuakd wmif wGe@f qkwfoGm;atmif *,uf rkdufEkdifcJhygb;l ?


&JabmfaiG&J@ b0[m cufcJw,f? =urf;wrf;w,f? jyif;xefw,f? 'Dvdk
xk -awr_awG[m qef@usipf GmyJ ykid ;f jzwfr&_ dw
S hJ &JabmfaiGudk oHr%d jzpfvmapawmh
wmygyJ?
&JabmfaiG&J@b0ukd okyfazmfjywJh tk%fOD; c&D;onfqkdwJh trnfukd
uyJ tifrwef oifhawmfygw,f? awmfvSefa&;ukd tqHk;wkdif qifE$J&r,f? cufcJwhJ
tcsed rf mS atmifjrifcsuaf wGudk jrif&r,f? tvif;a&mifudk jrif&r,f qko
d vkyd J &Jabmf
aiGqkdwJh awmfvSefa&;c&D;onf}uD;[m tarSmifxkawG/ cvkwfuefoif;awGukd
cufcufcJcJ/ yifyifyef;yef; ausmfeif;vmcJhwm[m tk%fOD;udkawmif jrifae&yg+yD?
okd@aomf c&D;qHk;cef;wkdifukdawmh ra&mufao;yg?
ukd,fay:u aoG;awGukd okwfypf+yD;/ usqHk;oGm;wJh tmZmenfawGukd
jrKyfESHo+*K[fum qufvufcsDwufoGm;=u ygpkd@
yJcl; - ae0if;
2006 rwfv 28 &uf?

tk%fOD;c&D;onf ukd,fwdik fa&;awmfvSeaf &; twKy`wWdtwGJ (1) trSmpm?

56

tk%fOD;c&D;onftwGuf
ed'gef;pum;
&Jabmfcspfodef;(&Jabmfpkd;odrf;)

&JabmfaiG(ac:) &Jabmf r=unfav; a&;wJh tk%fOD;c&D;onf [m


u|eaf wmf wkd@eJ@ aemifvmaemufom;rsm; avhvmoifhwhJ pmtkyfaumif; wtkyfyg?
'Dpmtkyf&J@ yxrykdif;rSmyif orkdif;qkdif&m rSwfwrf;rSw&f m 2 ykdif; awG@&ygw,f?
yxrwcku &Jabmfr=unfav;&J@ ukd,fa&;rSwfwrf;ozG,f trsdK;orD;vGwfajrmuf
a&; b0wkfu
d fyGJ tcsuftvufawG[m wu,fjh zpf&yfawGyg? u|efawmfwkd@ wkdif;
jynfu trsdK;orD;rsm; }uHKawG@&wJh b0wl jzpf&yfawGyg? 'kw,
d tcsufu yJcl;kd;r
A[kdtajccHa'o&J@ 1949 - 50 - 51 umvawGu wu,fhjzpf&yfawGukd
rSww
f rf;ozG,f tawmfppkH v
kH ifvif a&;xm;wm awG@&ygw,f? yJc;l k;d r&J@ tJ'u
D mv
jzpf&yfawGukd rSwfwrf;jyKpkxm;wm u|efawmfwkd@ygwDrSm tvGefenf;ygw,f?
'ga=umifh aemifcgrSm aemufqufwGJ rSwfwrf;a&;+yD; xyfrHjznfhpGufEkdif&if tvGefyif
wefzkd;}uD;ygvdrfhr,f?
&JabmfaiG(r=unfav;)ukd u|efawmf pwifod&Sdwm 50 ck/ atmufwkdbm
vavmufrSmyg? yJcl;kd;r&J@ A[kdjynfol@obiftzGJ@rSm olwm0ef,lpuyif pwif
odu|r;f pjyKygw,f? tJ'w
D ek ;f u u|eaf wmfZh eD;(a[mif;) a':cif0if;u A[kw
d yfaygi;f pk
Xme vufESdypf uform;yg? olw@kd csif; tawmfcif=uygw,f? 'ga=umifh u|efawmfeJ@
(waphwapmif;) odu|r;f olvkdvdk jzpfvmw,f? 1973 ck/ u|efawmfu oHvGifjrpf
taemufjcrf; !ef=um;a&;tzGJ@ wm0efcH? tJ'DtcsdefrSm &Jabmfr=unfav;
(&JabmfaiG trnfeJ@) a&mufvmw,f? u|efawmfhtwGufawmh cifrifol &Jabmf
a[mif;wOD; xyfwkd; vmwmaygh? (trsdK;orD;b0 vGwfajrmufa&;twGuf
tm;xm;&olvkd@ cHpm;csuf &Sdwmuwa=umif;/ yJclkd;r tajccHa'orSm tcuf
tcJxJu b0wl &Jabmfa[mif;wOD;vkd@ cH,lxm;wmuwa=umif; cifrifolwOD;
obm0usus jzpfvmygw,f?)
trsKd ;orD;b0 vGwaf jrmufa&;wku
df fyJq
G dw
k m awmfvSefa&;b0twGif;u
ta&;}uD;wJh vkyfief;wm0efw&yfyg? Armjynf vlr_b0twGif; a,mufsm;rsm;xuf
trsKd ;orD;rsm;[m zdEydS cf &H r_ ykyd gw,f? OuUarmfu jynfot
l m;vH;k [m awmif}u;D
57

3 vHk;&J@ zdESdyfr_ cHae&w,f? trsdK;orD;rsm;uawmh tpOftvma[mif;/ "avh


a[mif;jzpfwJh tz}uD;pdk;wJhpepf a,mufsm;}uD;0g'/ usm; - r wef;rwlr_ trsdK;rsdK;&J@
zdEydS rf q
_ w
dk hJ awmif}u;D wvH;k &J@ zdEydS rf u
_ dk xyfrcH &H w,fvk@d ajymcJw
h m[m Armjynf&@J
wu,fh kyfb0twGif;vnf; rSefuefa=umif; om"u jyvsuf&dyS gw,f?
"avha[mif; (acwfv,fpepfrsm;)&J@ zdEydS rf _[m vl@tzG@J tpnf;twGi;f om
ysH@ESH@euf_dif;aewmomru ArmjynfuGefjrLepfygwDtwGif;rSmawmif pGJuyfaewJh
acwfaemufuswJh tawG;tac:w&yfyg? Oyrm - awmfvSefa&;twGif;rSmyif {nfh
onfvm&if trsdK;om;&Jabmfrsm;u pum;vufqHk ajym=u+yD;/ trsdK;orD; &Jabmf
rsm;u {nfjh yKpo
k l vkyaf vhvyk x
f jzpfcw
hJ m awG@&w,f? awmfveS af &;b0 tdraf xmif
awGxrJ Smvnf; tdrrf u
_ pd P trsm;ykid f;ukd &JabmfZeD;onfu wm0ef,al vh&+Sd yD; tdrfr_
udpaP wGukd vkyw
f Jh usm;[m (usm;ryDovk@d awmif) oa&mf=uwm awG@&ygw,f?
'ghjyif ArmjynfrSm trsdK;orD;rsm; EkdifiHa&;vkyfcGifh pwifwm[m 20 &mpk
tprSmqkda wmh &mpkESpf0ufa usmfavmufom &Sdao;wmrkd@ EkdifiHa &;vkyfwJh
trsdK;orD;u tenf;pkyg? (tusifhr&ao;wJh oabmyg?) 'ga=umifh EkdifiHa&;vkyfwJh
trsdK;orD;awG[m txifvGJrt
_ rsdK;rsdK; cH=u&ygw,f? Oyrm - vlxk pnf;Hk;a&;
qif;&if usm;&Jabmfu trsm;pk/ trsdK;orD;u tenf;pkqkdawmh wcsdK@ ygwDukd
axmufcHwJh &Gmrsm;rSmyif &Jabmfrrsm;ukd ysHv$m;rawGvkd@ ajymwm u|efawmf
uk,
d w
f idk f aqG;aEG;ynmay;&wm t}urd f tcsKd @ &Scd zhJ ;l w,f? olw@dk ajymwmu ysv
H m$ ;
rawG 'Dae@ 'D&JabmfeJ@ wGJvkduf? aemufae@rSm wjcm; &JabmfeJ@ wGJvkdufwJh? tJ'g
txifvGJcH&r_ wrsdK;yg?
aemuf wrsKd ;u awmfveS af &;xJrmS &Jabmfu trsm;pk? &Jabmfru tvGef
tenf;pk? vl@obm0t& 0kdif;ydk;=uw,f? cspfa&;qkd=uw,f? pmjyefzkd@yif cufcJ
ygw,f? pmrjyef&if 'grSr[kwf av;av;pm;pm; oabmxm;eJ@ pmjyef&if }udK;&Snf
&Snef @J vSefw,fv@kd tajymcH&ygw,f? pdwfr&Snfawmhvkd@ cwfjywfjywf a&;&if rme
}uD;w,f? kdif;pkdif;w,fv@kd tajym cH&jyefw,f? 'grsdK;uvnf; rjywf}uHK&wJh trsdK;
orD;rsm;&J@ 'kuw
Q ckygyJ?
yJcl;kd;r&J@ tajccHa'ota=umif; (t&ifjynfol@ tm%m*sme,frsm;rSm)
tenf;tusOf; zwfzl;rSwfzl;ygw,f? u|efawmf[m yJcl;kd;r tajccHa'orSm 8v
avmuf ppfwdu
k cf hzJ ;l ygw,f? tJ'u
D mvu u|eaf wmfw@kd ygw/D wyf/ wyfaygif;pk tm;
}u;D +y;D &efou
l dk &efuek t
f pk;d &vk@d ac:ae&wJh tajctaeyg? +rKd @}u;D trsm;pk - a&vrf;/
58

-oHvrf;/ um;vrf; yk@d aqmifa&; ,E&m; trsm;pkudk awmfveS af &; tiftm;pkawGu


ukdifxm;wmyg? 'Dvdt
k m;}uD;wJh tajctaerSm yJcl;kd;rrSm &SdwJh wyfawG iwfjywf
'kucQ H&wm[m u|efawmf wOD;csif;tjrift& ajym&&if ygwDA[kd&J@ tawG@t}uHK
Eke,fra_ wGa=umifhv@kd xifygw,f?
tJ'Dwek ;f u ygwDA[k[
d m ygweD @J wyfwnfaqmufa&;ukd t"du aomhcsuf
tjzpf rxm;bJ/ ygwDwGif; tawG;tac: rSefuefa&;ukd tav;rxm;bJ vkyif ef;
trsdK;rsdK;rSm Asmrsm;aewmyg? ygwDu tm;}uD;vmawmh rme}uD;vmwmvnf; yg
w,f? ygwDuGef*&ufvnf; rac:/ wyfaygi;f pkaqG;aEG;yGJukd t"duxm; vkyaf ew,f
vk@d yJ jyefvnfowdxm;vmrdw,f? 3 ygwD wyfaygi;f pk (ygw/D jynfo@l &aJ bmf/ tvHe)D
aqG;aEG;yGJawGrmS tcsdefukefaecJhw,f? 'Daemuf 2 ygwD(tvHeD/ Auy) aqG;aEG;
yGJawGrSm tcsdefukef&jyefw,f? rdrdygwD tawG;tac:rrSefbJ tvkyfawGukdom
oJorJ JrJ av#mufvyk af eawmh wvGJawGrsm;+y;D ydyuQawGu wk;d vk@d omvmygw,f?
ppfa&;rSmvnf; tJ'DumvtwGif; vuf0J/ vuf,mtrSm; 2 rsdK;vH;k awG@
&w,f? tJ'u
D mvrSm +rKd @awGay:u qkwaf y;&yH[
k m u|eaf wmfb
h 0twGi;f cHpm;csuf
raumif;wJh udpP}uD;wckyg? 'ga=umifh acgif;aqmif&JabmfawGu wa,muf+yD;
wa,muf vma&muf aqG;aEG;=uygw,f? OuUarmf ,iftefu qkwfay;+yD;
&efo@l wyfudk acsr_ef;cJhwJh Zmwfvrf;ukd xyfcg xyfcg &Sif;jy=uw,f? wu,fh vuf
awG@u ajym&if ,iftefu qkwfay;+yD; &efot
l rsm;ukd owfuiG f;xJoGif; acs
r_ef;awmh ,if tefvnf; jyef&w,f?
u|efawmfwkd@uawmh wqkwfwnf;qkwf+yD; b,f+rdK@rS jyefr&yg? +rdK@ukd
taoukdifwmrsdK;[m rSm;,Gif;ovkd tvG,fwul vufvw
$ fwm rSm;ygw,f? wifh
um;awG/ tajrmufawG/ puf}uD;awG/ cJ,rf;awGukdvnf; wefjyefxkd;ppftwGuf
qk+d y;D t0Suf ckifd ;f ygw,f? 'kw,
d urBmppfrmS &Jabmfpwmvif usio
hf ;kH ovkd wefjyef
xkd;ppfusrS oHk;r,fvkd@ ajymygw,f? vufawG@rSmawmh e,fajrawGuvnf;
wqkwfwnf; qkwfay;&awmh vufeuf}uD;awG cJ,rf;awG rwku
d f&bJ qH;k ukefwm
awG@&w,f? e,fajrodr;f a&; t"du r[kwf/ acsr_efa&; t"duqkd+yD; we,f+yD;
we,f vufvw
$ fcJh&w,f? wu,fu rdrda'oukd xkd;vmwJh &efou
l kd wm;qD;
wkducf kdufa&;eJ@ 0kdif;ywfacsr_ef;a&; aoaocsmcsm vkyw
f wf&if (u|efawmfw@kd [m
e,fajr us,fus,f}uD; ukdifxm;/ rdrd u|rf;usif&m yx0Dqkdawmh) tustqHk;
enf;enf;eJ@ wkdufuGufawG azmfEkdifw,f? tJ'Dumv vufawG@vkyfyHkuawmh
59

enf;enf;wku
d v
f u
dk f qkwaf y;vku
d ?f &efol aemufyidk ;f oGm;+y;D csHKckw
d u
dk v
f u
dk ?f wqkwf
wnf; qkwfay;&wJhykH jzpfomG ;awmhw,f?
+rdK@awGtm;vHk;ukeaf wmh +rdK@u &efo@l pcef;ukd wkducf kdif;wmeJ@ um;vrf;
csHKckdwu
kd fckdif;wmukd wyf&if;awG tvSnfhus wkducf kdif;w,f? wyftiftm;}uD;}uD;
pk+yD; wkdufuu
G fazmfwmvnf; aoaocsmcsm rpDpOf=u? u|efawmfwd@k awG@}uHK&wm
uawmh &efo@l pcef;awG wkduw
f m[m (rdru
d ,m,Dpcef; odr;f EkdifOD;) tustqHk;
rsm;w,f? usnt
f m; jzKef;wmvnf; rsm;w,f? ('ga=umifh u|eaf wmfw@dk ta&S@ajrmuf
ppfa'o a&mufawmh pcef;uk0d ikd ;f +yD; &efol@wyful wku
d fenf;(acsre_ f;enf;)ukd t"du
usifho;Hk cJhw,f?)
tJ'u
D mvu 2 ESpt
f wGi;f ppfEidk fa&;qkw
d m A[kq
d k;H jzwfcsuf r[kwb
f ;l vk@d
ajymygw,f? 'gayr,fh u|efawmfwkd@ wyfawGukd A[kdacgif;aqmifrsm; v_H@aqmfwm
uawmh aocsmw,f? A[kdjynfol@obif tzGJ@u oDcsif;awGvnf; t+rJ =um;ae
wmyJ? wyfr}uD; (1) rSm wvwyGJwkdufz@kd pDrHudef;cswm wu,f&SdcJhwmyg? yxr
v,fa0; wkdufckdif;w,f? 'DyGJawGEkdif&if ysOf;rem;ukd odrf;r,fvkd@ ajym=uwmyg?
wu,fv
h ufawG@ wkduw
f JhtcgrSmvnf; wyftiftm;pk+yD; omvGefweJh nf;eJ@ wkduf
uGufazmfwm r[kwfyg? wyf&if;awGvu
kd f tvSnfhus wkducf kdif;enf; vkycf Jhw,f?
u|eaf wmfw@dk ppfwu
dk w
f hJ yGaJ wGrSm b,facgi;f aqmifrSvnf; rvm=uyg? (wyfr[mr;
awmif rygyg)?
v,fa0;wkduyf GJ 2 yGJ? vrf;ysOf;rem; wyGJ(+rdK@uav;awGukd 0ifwkdufwJhyGJ)
ratmifjrifawmh &efol v_y&f mS ;pOfwu
dk f qk+d y;D um;vrf;(&efo)l ukd csKH ckw
d u
dk yf aJG wG
vkycf idk ;f ygw,f? 'gvnf; tiftm;pk+yD; aoaocsmcsm wkduu
f Guf azmfwm r[kwyf g?
wyf&if;awGyJ tvSnfhuswkdufckdif;ygw,f? u|efawmfwkd@ wyf&if;awGu oGm;wku
d f
=uwJhtcg &efoloGm;aeus um;vrf;ab;rSm vmwwfwmukd rSef;qwGufcsuf
apmi fh}udKwkdufyGJrsdK; om vkyaf vhvkyfx &SdcJhw,f? &eforl kcs v_y&f Sm;vmatmif zd
tm;ay;/ v_y&f Sm;vmwJh &efou
l kd wkduw
f Jhenf; r[kwfyg? (Oyrm - pcef;0kdif;+yD;
zdtm;ay;/ &efol wyfulvm&mvrf;ukd wkdufuGufazmfwmrsdK; r[kwfyg? &efo@l ydk@
aqmifa&;vrf;ukd wyftcsdK@u ukdifxm;+yD; wyfwcsdK@u v_y&f Sm;vmwJh &efou
l kd
wkduw
f mrsdK;vnf; r[kwfcJhyg?)
ppfwkduf&if &efo@l owif;qkdif&m ykdufuGefaumif;aumif; wnfaqmuf
&r,f? wduswo
hJ wif;tcsu&f &dS if csKH ckw
d u
dk yf [
JG m (eD;&mwyfo;kH +y;D ) wku
d &f if tusKd ;&Sd
60

wwfygw,f? rSef;qwGucf suf apmif}h udKwkdufenf;rsdK; rvkyfwm taumif;qHk;yg?


rykdif&if rwku
d feJ@qkdwJh ppfa&;vrf;!efukd qkyfuikd foifhw,f? (u|efawmf yJcl;kd;r
aepOfu cHpm;csufukd jyefvnfowd&vkd@ tvsOf;oifhwmeJ@ a&;vkdufrdwmyg)?
&JabmfaiGu oH;k vGe;f wif/ ESpv
f eG ;f wif xrif;ta=umif;ajymawmh 'Dumv
A[kdtajccHa'orSm aecJh=u&wJh &Jabmftm;vHk; twlcpH m;&wJh 'kuQyg? tJ'Dwkef;u
usnfawmifuef+rdK@e,fu xrif;xkyfudk v,fa0;taemufjcrf;avmuftxd o,f
au|;&wmrsdK;jzpfcJhawmh reufpm nrS a&mufw,f? xrif;[if;wcsdK@u okd;ukef
w,f? wcsKd @&ufawG weyfompm;vku
d &f w,f? au'gawG/ ygw0D ifawG pHjyvkyjf y=uzk@d
u|efawmfwkd@u ae@wkdif;v_H@aqmf&w,f? au'gtrsm;pk[m ukd,fa&mifa&m*g/
0rf;uku
d af &m*g/ iSuzf sm;a&m*g pG=J uw,f? wcsKd @usq;kH ukew
f ,f? u|eaf wmf i,fpOfu
use;f rma&; vku
d pf m;olyg? v,fa0;a'o a&muf+y;D (3)vavmuf t=umrSm a&m*g
(3) rsdK;vHk; pGJuyfcJhw,f? (6)vavmuf=umawmh tqkyfa&m*gyg &vmawmhw,f?
'Da&m*gawGukd wkwfjynf ynmawmfoif a&mufrS ukoaysmufuif; oGm;ygw,f?
tpmtdrfa&m*geJ@ iSufzsm;'%fa=umifh qHyif u|wfwmuawmh &moufyef tarG
tjzpf usef&pfqJyg?
ysO;f rem;ckdif vlxk[m tvGefaumif;ygw,f? ckdifygwDuvnf; tvGef
pnf;Hk;a&; aumif;ygw,f? Oya'wGif; umvwkef;u ygwD&J@ v$wfawmftrwf
(7)OD;xJrmS ysO;f rem;ckdifu (4 )OD;yg0ifw,f? 'Da'oukd acgi;f aqmifoal wGuvnf;
vl=unfndK cH&olawGyg? ocifwifxGe;f / ocifazwif/h ocifwif&D/ &Jabmf&x
J eG f;pwJh
acgif;aqmifaumif;awGyg? v,form;or*~awGeJ@ acgif;aqmifawGukd umuG,fwJh
wyf[m wjynfvHk;rSm tiftm;tawmifhqHk;yg? aus;&Gmtrsm;pk[m Oya'wGif;
umvrSm tr_tcif;&S&d if ygwD ;kH awGrmS vma&muf ajz&Si;f avh&ydS gw,f? tJ'w
D ek ;f u
vlxkeJ@ ygwDukd umuG,fa&; wm0efcH[m &Jabmf (OD;)&JxGef;yg? &Jabmfodef;xkduf
(uG,fvGef)u ckdifw&m;ol}uD;yg?
1971 ckEpS frSm &Sr;f jynfawmifykdif;eJ@ tv,fyikd f; ajymufusm;a'orS acgif;
aqmif&aJ bmfrsm; u|eaf wmfw@dk ta&S@ ajrmufppfa'oukd a&mufvmw,f? yxrqH;k
a&mufvmolawGu &Jabmfarmifarmifav;(ppfukdif;)/ OD;&JxeG f;(ysO;f rem;)/ OD;armif
armifpdef(uG,fvGef/ awmifil)/ OD;cifndK(jrif;+cH) wkd@ygyJ? tm;vHk;[m u|efawmf
tvGefawG@csifaeolawG jzpfHkru awmfvSefa&; 'Da&us umv&Snf}uD;ukd }uHh}uHh
ckdifckdif &yfwnf jzwfoef;vm=uolawGyg?
61

u|efawmf[m 1300jynfh ta&;awmfyHkumvu pwif+yD; EkdifiHa&; e,f


y,fxJ a&mufvmolyg? 'ga=umifh 1951 txd t*Fvdyfe,fcsJ@qef@usifa&;/ *syef
zufqpf awmfvSefa&;wkdufyGJrsm;eJ@ jynfol@'Dru
dk a&pDwdu
k fyGJrsm;twGif; txufyg
&Jabmf}u;D rsm;(acgi;f aqmifrsm;)eJ@ b0wlawGyg? awmfveS af &;b0twGi;f tE&m,f
trsdK;rsdK;/ tcuftcJ qif;&J'kuQtrsdK;rsdK;ukd jzwfczJh l;=uw,f? jynfwiG f;jynfy &efol
trsdK;rsdK;ukd wku
d cf zJh ;l =uw,f? csHKajym&ifawmh awmfveS af &;&@J avmu"H trsKd ;rsKd ;ukd
jzwfausmf cJhz;l =uw,f? 'gayr,fh u|efawmf[m awmfvSefa&;&J@ twuftus um
vwkdom }uHKcJhzl;olyg? olwkd@vkd awmfvSefa&; tusumv&Snf}uD;rsdK; rjzwf
oef;cJhzl;ygbl;? ta=umif;uawmh 1951 Zlvikd fv (1) &ufrmS u|efawmf wkwf
jynfudk (ygw&D @J wm0efay;csut
f &) rmhupf v
f eD if0g' avhvma&; xGuo
f mG ; &vd@k ygy?J
awmfvSefa&; tusumv&Sn}f uD;ukd vkduyf g ausmfeif;&wm[m wu,f
yif rvG,fvSygbl;? awmfvSefa&;xJyg&if tE&m,ftrsdK;rsdK;/ tcuftcJ trsdK;rsdK;
uawmh }uHK&p+rJyJ? txl;ojzifh tusumv &Snfw,fqkd&if tE&m,fuvnf;
t}udrf}udrf}uHK&/ tcuftcJ trsdK;rsdK;ukdvnf; t}udr}f udrf}uHK&/ twGif;ydyuQ
rsdK;pHkukdvnf; &ifqkdif&wwfygw,f? u|efawmfhb0 tawG@t}uHKt& ajym&&if
tE&m,f}uHKvm&if/ tcuftcJ}uHKvm&if toufpeG f@zd@k txd qHk;jzwfvdu
k f&if r+zHK
awmhyg? (aouHra&muf &ifawmh) ausmfeif;EkdifawmhwmygyJ?
tcuftcJqHk;uawmh ygwDwGif; ydyuQ}uHKwJhtcg ykd+yD;cufygw,f? rdrd
taetxm;t& ajz&Sif;EkdifpGrf;vnf;r&Sd? tvGefw&m pdwf_yf&ygw,f? (1958
ta0;a&muf ygwDA[kdtwGif; tuGJt+yJ}uHKawmh u|efawmfwcsdK@nawGrSm
ikdzl;ygw,f)? 'ga=umifh u|eaf wmf[m awmfvSefa&;tus umv&Snf}u;D xJrSm vku
d f
ygausmfeif; vmcJholawGukd tawmfpmemygw,f? u|efawmfeJ@ OD;&JxGe;f / OD;armif
armifpdefwkd@ cifrifr_[m tJ'Dvkd b0aemufcHatmufrSm jzpfay:cJhwmyg?
OD;&JxGef; 71 cka&mufvm+yD; &Srf;jynfawmifydkif;udk jyefqif;oGm;w,f?
'kw,
d tokwf a&mufvmawmh/ &Jabmf r=unfav;[m &JabmfaiGtjzpfeJ@ ygvm
ygw,f? 'gjh yifo@l udk rH*k al 'orSm (,m,D)aezk@d ygwAD [ku
d wm0efay;ygw,f? 'Dumv
u oHviG ftaemufjcrf; ne=f um;a&;tzG@J udk u|eaf wmf wm0efcH& ygw,f? 'ga=umifh
ESpfaygif; 20 avmuf Armjynf awmfveS fa&; vufawG@ b0tajctae t&yf&yfukd
&JabmfaiGxHrS tawmfyif pHkpHkvifvif od&ygw,f?
&efol@xkd;ppf t}udr}f udrf }uHK&wmawG/ A[kt
d ajccHa'o a&$@ajymif;&wm
62

awG/ usqHk;oGm;wJh acgif;aqmifrsm; ta=umif;awG =um;od&wJhtjyif 1955 - 56


umvrSm acgif;aqmifrsm;/ au'grsm;&J@ tdrfaxmifawGukd +rdK@ay:jyefoGm;ckdif;wJh
ta=umif; =um;&awmh tawmfyif &ifeifhp&m tjzpftysufawG ygvmygw,f?
awmfvSefa&; tusumvrSm trsdK;orD;rsm;/ uav;rsm;[m ykd+yD; 'kuaQ &muf=u
&ygw,f? 0rf;enf;zG,yf g? Oyrm-trsdK;orD;rsm;/ uav;rsm;ukd +rKd @jyefyk@d awmh &efol
tkyfpkd;wJha'o jyef=u&+yD; pm;a&;aea&;uvnf;cuf/ &efou
l vnf; ppfa=umar;
jref;/ +cdrf;ajcmufwmawGvnf;cH&/ rsufESmi,fb0 a&muf=u&yHkawG =um;od&
ygw,f? 'Dvkd 'kurQ sdK; u|efawmf r}uHKbl;yg? wu,fyif pdwrf aumif;zG,yf g?
u|efawmf awmfvSefa&;tusumv &Snf=umwJhtcg }uHK&wJh tE&m,f
trsdK;rsdK;/ qif;&J'kut
Q rsdK;rsdK; ygwDwGif;wkdufyGJrSm }uHK&wJh 'kut
Q rsdK;rsdK;ta=umif;
wyfr[m (2)rSm&SdwJh au'gawGukd &Sif;jyygw,f? tJ'DaqG;aEG;yGJ[m wu,fyif
touf0if vSygw,f? aqG;aEG;yGJ yg0ifol tm;vHk;[m wdwq
f w
d +f yD; rsuEf mS awG[m
wnf=unf 0if;vufvmw,f? 'Dtcg wyfr[m EkdifiHa&;r; &Jabmftifzef;u
tcuftcJ ausmfeif;vmwJh &Jabmfrsm;ukd avhvm=uvkd@au;a=umfawmh
&Jabmftm;vH;k u avhvm=u twk,=l uvkd@ oH+yKd ifau;a=umf=uw,f? (tck
'Dbufukd a&mufvm=uwJh &JabmfawG[m qefcgwifawGvkd@ jznfhqGuf ajym
jyawmh bmomjyef&Jabmf tcuf}uHKoGm;vkd@ u|efawmfu wvef@axmifpm;
qkdwJh wkwfa0g[m&ukd ajym+yD; &Sif;jycJh&wmukdvnf; rSwrf daew,f)?
awmfvSefa&;orkdif; ynmay;a&;[m tvGefyif ta&;}uD;ygw,f? awmf
vSeaf &; wuf&if rdrdwyfzGJ@xJrSm rme}uD;wwfwmawG/ au'gwcsdK@ ysufpD;wmawG
&Sdwwf+yD;/ awmfvSeaf &;uswt
Jh cg wyfajy;awG/ vufeufcsawG/ wcsdK@ opPmazmuf
awGtxd ay:wwfw ,f? trsm;tjym;[m pdw f"mwfu swmawG txd jzpf
wwfw,f? ynmay;a&; tm;pkduf=u&ygw,f?
&JabmfaiGukdvnf; 1974 ckESpfxJrmS e,fpyf&SdwJh vlenf;pk trsdK;om;awG
twGif;&Sd trsdK;orD;b0[m vlrsdK;}uD;a'orSmxuf "avha[mif;/ tpOftvm
a[mif; '%fawG cH&wmukd u|efawmf &Sif;jyzl;w,f? trsdK;orD;rsm;[m tz}uD;pkd;
wJhpepf/ a,mufsm;}uD;0g'/ usm;r wef;rwlrr_ sm;ukd cH=u&wm wlygw,f? 'gayr,fh
tpOftvma[mif;/ "avhqkd;awG[m ykdygw,f? vlenf;pk trsdK;om;rsm;twGi;f
trsKd ;orD;rsm;&J@b0[m a,mufsm;rsm;eJ@ wef;wltcGit
hf a&; &zk@d q&dk if tvkyo
f rm;
vlwef;pm; tm%m&+yD;awmif ESpfaygif;&meJ@csD+yD; *kpkduf ynmay;wm/ Oya'
63

xkwfwm (vlxkv_yf&Sm;r_ vkyw


f m)awG &Sdzd@k vkdtyfygw,f? 'DudpPawGukd &Jabmf
aiGukd *kpu
kd f &Sif;jycJh&wmuawmh ol[m trsdK;orD;b0 vGwfajrmufa&; tawG@
t}uHKvnf;&Sd/ pdw0f ifpm;r_vnf; }uD;wma=umifh ygyJ?
&JabmfaiG[m e,fpyfa'o a&muf+yD; aq;ynmoif+yD;aemuf A[kd&J@
cef@cGJr_t& ta&S@ajrmufppfa'o aq;Hk}uD;rSm 'kEdik if Ha&;r;wm0ef ,lygw,f? tckid f
trm wm0efcef@co
GJ u
l u|eaf wmfyg? oleJ@twl wm0efcHvyk w
f hJ yxr Ekid fiH a&;rSL;u
&Jabmf avmif;arsmf (wkwfemrnf avmfuGrf;rH)yg? 'D&Jabmf[m rlvlrsdK; jzpf+yD;/
vlrsdK;a&;/ *kd%f;*% uif;pifolyg? ygwD0ifvnf;jzpf/ tvkyfvnf; wufu/ kd;om;
wJhol wOD; jzpfygw,f? vlrq
_ ufqHa&;uvnf;aumif;/ pdw&f Snfr_uvnf; csD;usL;
zG,yf g? &JabmfaiGeJ@vnf; tvGefyif oifhoifhjrwfjrwf ndEi_d f;avh &Sdygw,f?
e,fpyfa'o&Sd u|efawmfwkd@ jynfol@wyfrawmfxJrmS vlrsKd ; 21 rsdK;awmif
&Sdygw,f? 'ga=umifh b,f&Jabmf/ b,facgif;aqmifyJjzpfjzpf/ vlrsdK;a&; *kd%f;*%
'%fuawmh tenf;eJ@trsm; cH=u&ygw,f? vlrsKd ;}u;D awG&@J a&SmAf if0g'uawmh t"d
uxm; wku
d &f rSmyg? 'gayr,fh vlenf;pka'o(tajccHa'o) jzpfvm&if vlrsm;wmu
e,fcHvlenf;pkawGyg? olw@kd u tay:pD; tajctaeyg? 'ga=umifh tjyifuvmwJh
b,fvrl sKd ;yJjzpfjzpf vlenf;pkb0 a&muf=u&ygw,f? 'ga=umifh vlrsKd ;a&; *k%
d ;f *%&J@
0kdif;y,fr_/ r[kwfwef;w&m; a&Smufajymr_/ wqdwfukd wtdwfvkyfr_'%fawGukd
cH=u&ygw,f? xdyyf kdif;acgif;aqmifawGuakd wmh ajym0Hhol enf;ygw,f? vufawG@
vkyw
f Jh au'gawG[m *kd%f;*%'%f tvl;tvSdrfh cH=u&awmhw,f?
u|efawmf[m vlenf;pk&Jabmftrsm;pkeJ@ a&maESmaexkdifavh &Sdygw,f?
'ga=umifh &Srf;&JabmfawGu u|efawmfhukd &Srf;eJ@wlw,f? ArmeJ@ rwlbl;wJh? ucsif
&JabmfawGuvnf; ucsief @J wo
l wJ?h 0&JabmfawGuvnf; 0eJ@ wljyefowJ?h wkwf
&Jabmf awGuawmh wkwfeJ@ wljyefowJh? 'Dpum;awG =um;&awmh u|efawmfu
0rf;romwJhtjyif tcH&cufygw,f? 'Dpum;rsdK;awG&J@aemufu,
G frmS (ArmvlrsdK;
awGukd olwkd@ wrsdK;=unfhjrifwJh) *kd%f;*%awG yg&aSd eygw,f?
vlenf;pk trsdK;om; a'owkid ;f rSmyJ vlrsdK; (3 / 4) rsdK; &S=d uygw,f? &Sr;f jynf
e,f[m a'owuGu/f t"dupum;wrsKd ; ajym=u+y;D / Armpum; ayguo
f u
l tenf;
pkyg? 'ga=umifh *kd%f;*%0g' qef@usifa&; vlrsdK;pHk0g'ynmay;a&;[m tcuf
tcJawG wkd;&ygw,f? 'g[m a&&Snfynmay;&r,fh tajctaeyg?
ta&S@ajrmuf ppfa'o aq;H[
k m vlrsdK;aygi;f pHkrS &Jabmfrsm;ukd aq;uko
64

&wmomru vlrsdK;aygi;f pHk &Jabmfrsm;(&Jabmfrrsm;)ukd aq;ynm oifay;wJh vuf


awG@ ausmif;}uD; wrsKd ;vnf; jzpfygw,f? 'ga=umifh 1977 ckEpS u
f p+yD; u|eaf wmft+rJ
*kpu
kd fwhJ Xmewckvnf; jzpfygw,f? 'Daq;H}k uD;[m wkduyf GJ}uD;awGrSm ta&;ygwJh
tiftm;jzpfrHk u aq;ynmonf trsm;tjym; arG;xkwfay;wJh ae&mvnf; jzpfyg
w,f? &JabmfaiG[m tJ'DrmS tcsdefawmfawmf=um wm0ef,lvkyfukdifcJh&wJh olyg?
&JabmfaiG[m e,fpyfa'o a&muf+yD;aemuf A[kjd ynfol@obiftzGJ@}u;D &J@
tpOftvmaumif;awG/ tawG@t}uHK awGukdvnf; o,f,v
l m+yD; jzef@csdol/ ukd,f
wkdif (tEkynm) ujyazsmfajzolvnf; vkycf Jhw,f? tEkynmobif v_y&f Sm;r_rSm
vnf; ArmjynfuGejf rLepfygwDtwGuf tm;xm;&wJh &JabmfwOD; jzpfcJhygw,f?
&JabmfaiG a&mufvm+yD;aemuf tajctaeay;wkdif; (tcsde&f wkid f;) usqk;H
wJh acgif;aqmifrsm;ta=umif; ar;jref;od&Sd&ygw,f? vuf&Sd touf&SifaeolawG
[m rdrdwkd@ odcJhor# tmZmenf &Jabmfrsm;ta=umif; rSww
f rf;rsm; (twkdcsKyf
jzpfap) jyKpk+yD; tzGJ@tpnf;xH ykd@oifhygw,f?
ed*Hk;taeeJ@ a&;vkdwmuawmh (&JabmfaiG a&;wJh tk%fOD; c&D;onf
ukd zwf+yD;aemuf u|efawmf rSwcf sufay; vkdwmuawmh) pma&;&if vlr_ avmu"H
awG a&;wmjzpfjzpf/ Ekifd if aH &; avmu"HawGudk a&;wmjzpfjzpf rmuhpf 0f g'aD wG&@J tajccH
vrf;!efuawmh wu,fhjzpf&yfrSefawGukd okyfazmf&r,f? tem*wftwGuf
vrf;!erf SefawG(cHpm;) &&Sdap&r,fqdkwrJh l (2) &yfeJ@ pHxd;k &r,f?
'DpH (2 )&yfeJ@ ol a&;wmawG[m ukdufnDygw,f?
u|efawmf xyfrHar#mfvifhwmuawmh &Jabmfaumif;rsm;/ acgif;aqmif
aumif;rsm;ta=umif; xdawGcJhor# xyfrH a&;om; oGm;Ekdifz@kd ygyJ?
u|efawmfwkd@u EkdifiHa&; avmu"HawGukd a&;wJh &nf&G,fcsuf[m awmf
vSeaf &; taumif;jrif0g'ukd jzef@csdzkd@ygyJ? orkid f;u oifcef;pmawGukdvnf; aemif
vm aemufom;rsm;twGuf vrf;!erf SefawG &&Sdzd@k oifhawmfpGm wifjyoifhygw,f?
Armjynf uGefjrLepfygwD t"Ge@f &n
S fygap?
?
&Jabmfcspfodef;(&Jabmfpkd;odrf;)
tk%fOD;c&D;onf ukd,fwdik fa&;awmfvSeaf &; twKy`wWdtwGJ (1) trSmpm?

65

aA'gysH tHukdcJ
armifvS0if;(jrif;+cH)

q&m aZmf*s.
D aA'gvrf;uAsmpkudk t&ifqkH; zwf_ESpfoufcJh&ygonf?
onfahf emuf a':cifESi;f ,k. yef;yefvsufyg 0wKESifh kyf&iS f? tm;vk;H ukd tEkynm
ajrmufonf[k cHpm;ESpfoufrjd cif;yg?
aA'gvrf;ESifh a0;cJh&onfrSm ESpfaygif;rsm;pGm =um+yD? odyfr=umvSao;
aomESpfrsm;twGif;u u|efawmfwkd@ ygwDxJrS touft}uD;qkH;acgif;aqmifjzpfol
&Jabmf-&JxeG ;f u raiGb0vrf;u aA'gvrf;uAsmxJu aA'gysH&J@b0eJ@ tawmfwl
w,f? 'ga=umifh 'DaA'gvrf;uAsmav;ukd aumufEkwfu;l ,l+yD; raiGxH ay;ykd@vkduf
ygw,f qkdum q&mr}uD;(u|efawmfw@kd tac:) xHo@kd aA'gvrf;uAsm wykid f;wp
ykd@vmonf?
xkdtcg ykwfcwfaeaom 'Dvi_d ;f rsm;t=um;rS kef;uefacgi;f armhvmum
raobJ&Sifoef-yef;yef+yD; b0ukd qefwufaeaom aA'gysHuav;ukd u|efawmfh
pdwfrmS jyefvnfjrifa,mifvmrdygonf? q&mr}uD;b0ukd aA'gvrf;ESihf E_id ;f ,SOw
f if
pm;onfukd tpu u|efawmfodyf b0ifrusvSyg? kd;ae+yDjzpfaom edrdwfykHwckeJ@
E_dif;,SOf xif[yfxm;w,f xifvkd@yg?
wpdrphf rd hf pOf;pm;=unfrh yd gonf? aA'gvrf;uAsmpkqw
dk m b0aygi;f rsm;pGmukd
xif[yfukd,fpm;jyKEkid fonfh kd;roGm;wwfaom uAsmrsdK;ygvm;? aA'gysHc&D;pOfwGif
kef;uefausmfv$m;cJh&aom tcuftcJawGu rsm;vSacsonf? t[ef@twm;
opfawG wkdufyGJopfawGu vrf;c&D; tauG@taumufwkdif;/ qpfcsKd;wkdif;rSm
ay:vmwwfonf? bJtkyfu w&mESpf&m ykwcf wfaeaom v_dif;*,ufrsm;
a&xefavxef umvrsm; 'Da&twuftusESihf avjyif;rkefwkdif;rsm; ? uacs
onf raA'gonf *k%"f eavmu/ yumoe [efaqmifqufqaH &; vlre_ ,fy,fwiG f
avmu"H v _ d i f ; . k d u f y k w f c suf r sm; eif h a eatmif cH c J h & onf [ k em;vnf
66

=unfjh rifchzJ l;onf? 'gayr,fh tcsuw


f csufudk u|eaf wmf zswcf eJ jrif vkdufonf?
awmfvSeaf &; tpykid f;uwnf;u yg0ifvmcJhol c&D;onf q&mr}uD;.
b0vrf;u v_id f;ykwfcsufawG wkduyf JaG wG t}udrfaygif;rsm;pGm jzwfoef;vmcJh
&onfhtjyif ,ckwkdif kef;uef wkduyf GJ0ifae&qJ yguvm;?
onfah emufwGifum; q&mr}uD;ukd jrifawG@&onft
h cgrsm;wGif u|efawmfh
pdwaf =u;rkHrmS onfuAsmtykdif;tpav; ay:vmwwfonf?
aA'gysH tHukdcJ
yef;yefvsufyJ
'gayr,fh q&mr}uD;uawmh ol@bmom wrsdK;wzkH =unfhjrifayvdrhrf nf?
tk%fOD; c&D;onfqkdyJ?

q&mr}uD;. onfbufykdif;b0ukdom u|efawmfwkd@ &if;ESD; em;vnf


ae=ujcif; jzpfygonf? u|efawmf ykdrkdpw
d f0ifpm;rdonfu a&S@yikd f;b0ukyd g?
uEm& ql;awmxJukd wkd;a0S@jzwfoef;I q&mr}uD; av#mufvSrf;vmcJh
&ygonf? usecf haJ om vrf;bufqDwGif jynfwGi;f ppfrD; w[kef;[kef; awmuf avmif
aeqJ ? onfc&D;rSm q&mr}u;D yefqifcJhaom yef;tvSrSm aA'gyef; r[kwfygav?
&J&JeDaeaom ESif;qDyef;wyGifhom jzpfonf[I
l u|efawmfjrifygonf? vrf; tauG@
awGwkdif;rSm ESif;qDawGuo
kd m wyGifh+yD;wyGifh q&mr}uD; yefvmcJyh gonf?
wkduyf GJawGukd tm;rmef/ ZGJ/ wufur_wkd@jzifh q&mr}uD; &iffqkdifcJhonf[k
jrifygonf?

r_id ;f jym&Dr_efaeaom 0awmifwef;ESifh awmrifpGe;f wk@d .ajc&if;/ erhfcacsmif;


ab; r,fZvDawmtkyfteD; ajrjyef@vGifjyifrSm awmfvSefa&;c&D;wauG@tjzpf
u|eaf wmfw@kd v_y&f mS ;ae=ucsed fta&S@ajrmufppfa'oaq;k.
H 'k - Ekid if aH &;rSL;tjzpf
q&mr}uD;ukd pwifjrifzl;cJhjcif; jzpfygonf?
xkdtcsdefu q&mr}uD;onf oufvwfyikd f;t&G,favmuf&Sdrnf[k xif
onf? touft&G,fESifhpmv#if Ekonf[k qkd&ygrnf? Armjynf ajymufusm;
a'o toD;oD;Y wm0efxrf;aqmifae=ucsdefuwnf;u q&mr}uD;ESifh wkdufazmf
67

wkduzf uf &JabmfwOD;jzpfchaJ om OD;av;xl;u rr+idrf;(ol@tac:) u i,fi,fuqkd


odyv
f Swm/ ygwDyGJvrf;awGrSm t+idrrfh if;orD;tjzpf ol uw,fqkd&if vlwikd f;u
ai;ae=u&wm[k u|efawmfhtm; ajymjyzl;aom pum;wcGef;ukd owd&rdygonf?
[kwfavmufygonf? awmfvSefa&;.v_dif;wHykd;rsm; kdufcwfxkaxmif;onfh
'%ftrsKd ;rsKd ;ukd cHc&hJ onfhwikd /f aemuf+yD; touftenf;i,f&ifhvmonfw
h dik f q&m
r}uD;onf wifhw,faeqJ jzpfygonf? aemuf+yD; tdrfrS tjyifokd@ xGufcgeD;tcsdef/
c&D;oGm;rnft
h csed /f xkid &f mrS xvku
d f onft
h csed f ponft
h csed w
f idk ;f wGif q&mr}u;D
onf ol0wfxm;aom ppf0wfpkHukd csyf,yfjyef@jyL;atmif qGJqef@jyKjyifjcif; vkyf
avh&Sdygonf? aemuf+yD; =u,feDyGifh wyfqifxm;aom ol@ppfOD;xkyfukd ae&mwus
jzpfatmif jyifaqmif; avh&Sdonf?
q&mr}u;D onf tEkynmonfwOD;jzpfonft
h wGufayvm; rajymwwf/
tvStyukd xl;xl;jcm;jcm; ESpfoufwwfolyg? i,fi,fuqkd tkdrif;&ifha&mf+yD;
tusnf;wefb0eJ@ aeoGm;&rSmukd odyfpkd;&drfwm tJ'Dtcsed f tJovkd}uD; aeoGm;
&wmxuf aooGm;wmrS aumif;OD;r,fv@kd atmufarhrdw,fwJh? 'gukd zGifhajym
jyawmh a':cif}uD;(ocifA[def;.ZeD;) u tJovkd rpOf;pm;ygeJ@ =unfav; (xkd
tcsdefu q&mr}uD;emrnfrSm r=unfav;jzpfonf) wk@d rsm;vnf; tck tkv
d m
yg+yD? b0rSm ukd,t
f usdK;jyKEkid fwmav;awG vkyo
f Gm;zkd@ &Sifoefae&wmygyJvkd@ tJ'D
uwnf;u qk;H rcJw
h m[k q&mr}u;D uk,
d w
f idk f ajymjycJzh ;l ygonf? 0g&ifah wmfveS af &;
&JabmfwOD; jzpfaomfvnf; tEkynmESihf tvStyukd cspfjrwfEd;k wwfaom vlom;
wOD;ayuk;d ?
,ckwikd f ol.om;orD;rsm;ESifh wl-wlrrsm;ozG,f jzpfaeaom trsKd ;orD;
trsdK;om;&Jabmfrsm;u tcGifh}uKHwkdif; yef;tkd;xkd;zkd@ yef;pnf;yef;ckdifrsm; ay;ykd@
ae=uqJ? oluvnf; tvsO;f oifo
h vdk vkt
d yfaom &Jabmfrsm;xH yef;pnf;yef;ckdif
rsm; ay;ykd@aeqJ ?

u|eaf wmfw@dk onf q&mr}u;D ukd vlu,


dk w
f idk rf awG@z;l cifuwnf;u jynfo@l
toHrS toHv$ifhay;aom q&mr}uD;.oDcsif;rsm;ukd r@ay:uae =um;odaecJh
ygonf?
u|efawmfw@kd yefqef;ok@d a&mufvmonfhtcsdefwiG frlum; toHv$ihf Hw
k iG f
68

oDcsi;f rsm;oDqadk ewwfaom/ uyGrJ sm;wGif uk,


d w
f idk o
f q
D u
dk jyaeaom/ awmfveS af &;
yGJvrf;obif ae@}uD;&uf}uD;rsm; eD;csdefwGif trsdK;orD; trsdK;om;&Jabmfrsm;tm;
tu oifay;aewwfaom q&mr}uD;.tEkynmv_yf&Sm;r_rsm;ukd teD;uyf
awG@jrifvm =u &ygonf?
pwifou
d |r;f ptcsed f q&mr}uD;ESihf u|eaf wmf r=umc% awG@q&kH onf
rSmum; ta&S@ajrmufppfa'o. ckdifESifh Xmeaygif;pkH tpnf;ta0;rsm;wGifyg?
q&mr}uD;u ta&S@ajrmufppfa'oaq;kHukd ukd,pf m;jyKum tpnf;ta0; wuf
jcif;jzpf+yD; u|efawmfu yefqef;txl;r@e,f ukd,pf m;vS,ftaejzifh tpnf;ta0;
wuf=u&jcif; jzpfygonf? tpnf;ta0;rsm;pGmwGif q&mr}uD;ESifh u|efawmfwkd@
r=umc%qkdovkd xdyfwkduf tajctwif pum;ppfxkd;&avh&Sdygonf? xkdpOfu
pkdufysdK;a&;ESifh arG;jrLa&;=um;u ydyuQawG trsm;tjym; ay:aygufaecsdefjzpfI
c%c% ajz&Si;f ay;&ygonf? omref ajz&Sif;vkd@r&aom jy\emrsm; ppfa'o
tpnf;ta0;txd a&mufwwfygonf? aq;kHu pkdufcif;xJ vlxk. u|JEGm;rsm;
0ifpm;onfh jy\em/ vlxk. pkdufcif;xJ aq;kHrS jrif;/vm;/0ufawG 0ifaronfh
jy\em ? onfjy\emrsm;wGif oluvnf; ol@bufutjrifESifh? uk,
d fuvnf;
ukd,fb
h ufutjrifESifh? t}udwt
f e,f pum;ajym+yD; ppfa'oacgif;aqmifrsm;xH
wifjy=u&jcif; jzpfygonf? wcgw&H aq;kH bufrS aiG'*Fg;awG avsmfa=u; ay;&
wm&So
d vkd wcgw&H r@e,fbufrS avsmfa=u; ay;&avh&Sdygonf? xkdtcgrsm;wGif
q&mr}uD;u pum;vkH;awG a&G;cs,f+yD; wnf+idrf at;aq;pGmjzifh jywfom;aom
tcsuftvufukd wifjywwfa=umif; u|efawmf owdxm;rdygonf? u|efawmfu
awmh pdwfvu
kd frmefyg ajymwwfolyg?
aemufawmh q&mr}uD;ESifh u|efawmfwkd@ &if;ESD;oGm;ygonf? &Jabmfrsm;
tm; *kwpku
d af q;0g;ukoay;krH u awmfvSeaf &; tjrifrsm; zvS,I
f &aom q&m
r}uD;ESifh a':_,Of(a'gufwmvSausmfaZm) wkd@ twlaexkdif=uonfhtdrfokd@
tm;vyfcsderf sm;wGif Arm&Jabmfrsm; oGm;a&mufvnfywfwwfonfeh nf;wl &Jabmf
ausmaf qGESihf u|eaf wmfw@dk vnf; wcgw&H oGm;a&muf vnfywfavh &Sdc=Jh u ygonf?
&JabmfausmfaqGEiS fh q&mr}uD;wkd@.arwWmZmwfvrf;wGif u|efawmfu teD;uyf
xdawG@cJhzl;ol jzpf&m tus,fw0ifha&;om;jcif;rjyKayr,fh tcsufwcsuf ukdawmh
u|efawmfazmfjyvkyd gonf?
wcsdK@u q&mr}uD;bufu ESarsmonf? wcsdK@u &JabmfausmfaqGbufrS
69

ESarsmonf? wcsdK@u ESpfOD;pvkH;.EkdifiHa&;*k%foduQm usqif;oGm;avrvm;[lI


yllyif =uonf? xkdtcsdefu &Jabmfrsm;. tjriftrsdK;rsdK;a=umifh olw@kd . arwWma&;
ysufjym; oGm;awmhrvm;[k pkd;&drfum wa,mufeJ@wa,muf aqG;wajr@ajr@
zufikdae =uonfukd rsufpda&S@arSmufwGif jrifawG@ae&olu u|efawmfyg? Tjrif
uGif;onf olw@kd csif; v_duv
f _duv
f JvJ cspfcifprkH ufae=ujcif;. trSwftom;tjzpf
u|efawmfu ,lqonf? 'ga=umifh u|efawmfu oabmwlkHru tm;ay;wmyif
vkyfcJhonf?
aemufawmh oufqikd f&m uvmyfpnf;rsm;.oabmwlciG hjf yKcsuft& ppf
a'o acgif;aqmifrsm;. a&S@arSmufwGif olw@kd ESpfOD; vufrSwfa&;xkd;um awmfvSef
a&; qefqef tusOf;kH; vufxyfxdrf;jrm;cJhavonf? olw@kd vufxyfcsdefu u|ef
awmf c&D;xGufae&onf xif.? vufxyfxdrf;jrm;yGJjrifuGif;ukdrl u|efawmf wckr#
rrSwfrdawmhyg?

u|efawmf yefqef;r@e,fwGif wm0ef,lae&onfhtcsdefu 0e,fvlxk


tajctaerSm tiwfab; xyfrHrusa&mufatmif kef;uef wkduyf GJ0ifae&onfh
enf;wl a&m*gb,uyfjzifh vltajrmuftjrm; aoa=uqkH;_H;rnft
h a&;ukdvnf;
awG;ylae&onfhtcsdef jzpfygonf? a&m*gb, ul;pufum vlokH;av;ig;OD;
pwifaoqkH;a=umif; =um;od&onfESifh 0awmifwef;rsm;ay: vSnv
fh nf aq;uk
oa&; u|efawmf pDpOf&yg awmhonf?
Tokd@ 0awmifwef; vlxkwGif; aq;ukoa&;c&D;xGuf&onfrSm t}udrf
}udrf tcgcgyg? Tokd@ vlxkaq;ukoa&; c&D;xGufwkdif; A[kdaq;ausmif;wGif
wm0ef,lonfh a'gufwmvSausmfaZmESifh ppfa'oaq;kH 'k-EkdifiHa&;rSL;tjzpfa&m/
aq;kHaq;*kda'gi.
f wm0efcHtjzpfyg yl;wGJwm0ef,lxm;onfh q&mr}uD;wkd@onf
wcgr# rnnf;nLzl;bJ t+rJwrf; wufwufuu tultnDay;cJhonfcsnf;om?
jrif;vm;awGay:wGif aq;0g;ud&d,mawGuw
kd ifum 0awmifwef;rsm;ay:
wawmifausmf-wawmifqif;jzifh a'gufwmvSausmfaZmu ol@aq;ausmif;om;
awGudk ac:um uk,
d w
f idk t
f yifyef; tqif;&Jc+H yD; &ufwcsKd @ vkduv
f H ukoay; wwfyg
onf? q&mr}uD;onfvnf; oltm;vyfonfESifh }uKHv#if olukd,fwkdif vkdufyg
wwfovkd olrtm;vyfv#iv
f nf; aq;kHrS aq;tzGJ@wzGJ@ pDpOf+yD; xnfhay; wwfyg
70

onf?
q&mr}uD;onf aq;ukoa&; c&D;xGufonfhtacgufwkdif; vlxkta&;
twGuf vkdtyfonfh aq;0g;ypPnf;rsm; enf;enf;rS wGe@f wkdjcif;r&SdbJ xkwfay;cJhyg
onf? t"dutm;jzifh ygwD.aus;Zl;a=umifh toufaygif;rsm;pGm u,fwifEkdifcJh
onfudk rSww
f rf;wif&ygvrd hrf nf? yefqef;vlxu
k dk wm0efcH&aom u|eaf wmfh tae
jzifh vufawG@ukd,fwkdifukd,fus wm0ef,lulncD Jh=uaom q&mr}uD;ESifh a'gufwm
vSausmfaZmwk@d . pdw"f mwfEiS fh tcef;uukd rarhravsmh/ owd&aeqJyg?
xkdpOfu q&mr}uD; wm0efcHukdifwG,fcJhaom aq;*kda'gifrSm ,GrfaiG
aomif; csDwefaom cGJpdwfud&d,m aowWmrsm; yifv#if tvkH;aygi;f ajrmufjrm;pGm
&Sdaeonfudk u|efawmfukd,fwkdif awG@c&Jh ygonf? aq;0g;ypPnf;ud&d,mtpkH ,GrfaiG
ode;f aygif;rsm;pGm wefzkd;&Sdaom aq;*kda'gif}u;D yg? (&efukefrSmyifv#if 'Dvakd q;*kda'gif
rsKd ; rawG@z;l cJ-h [k a'guw
f mvSausmaf Zmu ajymjycJzh ;l ygonf?) wcsKd @u wefz;dk &Sad om
aq;*kad 'gifrS ypPnf; rsm;ukd uk,
d u
f sKd ;pD;yGm;twGuf rsufaphus=uonf? &Jabmfrsm;.
usef;rma&;/ vlxktm; ukou,fwifa&;wkd@wGif enf;enf;rS rwGef@wkdaomfvnf;
ukd,u
f sdK;pD;yGm;twGuf aq;0g;rsm; xkwf,lz@kd }uHpnf}udK;pm;jcif;rsdK;rsm;ukdrl q&m
r}u;D u tjyif;txef qef@usiyf gonf? awmfveS af &;twGi;f u &JabmfawG jzpfaomf
vnf; xkdpOfu awmfvSeaf &;twGif; tr_dufokduf/ tnpfta=u;rsm; renf;vSyg?
q&mr}uD;ukd av;pm; cspfciforl sm;&Sdovkd ,if;okd@ ukd,fusdK; &Smrnfh udprP sm;tm;
rvkduaf vsmkrH u qef@usicf o
Jh nfhtwGuf wcsKd @u q&mr}uD;ukd rke;f wD;=uygonf?
A[kdaq;ausmif;rSm wm0ef ,lHrk u aq;kHrmS q&m0efwOD;tjzpf wGJzuf wm0ef
,lonfh a'gufwmvSausmfaZmonfvnf; TudpPrsdK;a=umifh q&mr}uD;uJho@kd yif
ol@ukd av;pm;cspfcifolrsm; &So
d vkd wl;wl;cg;cg; rkef;wD;olrsm;vnf; renf;vSyg?
olrsm;awG ukd,fusdK;&Smzkd@ rsufaphusonfh ae&mawGrSm wm0ef,lcJh
=uaomfvnf; ,ckwidk f awmfveS af &;orm;b0 qif;&Jyifyef;pGm aexkid &f onfh tjzpf
ukd bufwzuftjzpf av;av;eufeufESifh kd;kd;om;om;awG;um ,ck tcsed ftxd
u|efawmfwkd@ auseyfpmG *k%f,lae=uqJyg?

aemufykdif;wGif q&mr}uD;onf ppfa'oaq;kH.'k-EkdifiHa&;rSL;tjzpfrS


ppfa'o trsKd ;orD;or*~vyk if ef;twGuf ppfa'oXmecsKyfo@dk ajymif;a&$@wm0ef xrf;
71

aqmif&ygonf? q&mr}uD;u olvkyfcsifonfh trsdK;orD;b0 vGwfajrmufa&;vkyf


ief;rsm;twGuf trsKd ;orD; pnf;H;k a&;vkyif ef;rsm;ukd pdwt
f aESmiftzG@J uif;uif;jzifh
wm0ef,El idk af wmhrnfqdu
k m tenf;i,fpw
d x
f cd u
dk rf &_ dcS o
hJ nfudk ajzodrEfh idk yf H&k onf?
okd@&mwGif jyify wcsdK@vlrsm;url &JabmfaiG &mxl;usoGm;+yD[k qkd=uygonf?
ygwD. &Jabmfaumif;rsm;taejzifh &mxl;ukrd =unhf/ rzufwG,f/ wm0efukdom t
av;xm;cJh=uaomfvnf; xkpd Ofurl awmfveS af &;twGif;rSmvnf; avmu"H w&m;
ESifh vl@pdwf"mwftajymif;tvJrsm;ukd awG@cJh&ygonf?
,cifu zlusi;f a0-zlusiahf 0('k-Ekidk if aH &;rSL;) 'grrS [kwf-q&mr}u;D -q&m
r}uD;[k E_wu
f rcs wzGzG ac:cJo
h lrsm; ,ckawmhjzifh t&ifvkd r[kwfawmh+yD?
aA'gysHurl tHukdcJ+yD; trsdK;orD; pnf;Hk;a&;vkyfief;rsm; awmfvSefa&; 0g'
jzef@csdr_ vkyif ef;rsm;/ tuoifay;jcif;/ yGJvrf;obifrsm;Y tursm;/ jyZmwfrsm;
ukd pDpOfyg0ifjcif; ponfwkd@ukd wm0ef,l&if; aysmfarG@rmefwif;cJhonf? u|efawmf
yefqef;r@e,fwGif wm0ef,lpOfYvnf;aumif;/ 0awmifckdifwGif wm0ef,lpOfY
vnf;aumif; q&mr}uD;onf tqkdtu tzGJ@rsm;/ kyf&SiftzGJ@rsm;ukd OD;aqmif
ac:iifum wawmifausmf wawmifqif;jzifh 0e,fvlxktwGif; trsdK;orD;or*~
pnf;Hk;a&; vkyif ef;rsm;udk olukd,fwkdifyg0if+yD; aus&mG rsm;txd qif;um azsmfajz
pnf;kH;jcif; jyKcJyh gonf?
q&mr}uD;.(u|efawmf av;pm;*k%f,lrdaom) rsufESmtaetxm;
wuGuu
f kd ,ckwkdif jrifa,mifaeqJyg?
u|efawmf 0awmifckdifwGif wm0ef,laecsdefu jzpfygonf? 0awmif
ckdiw
f Gif ppfa'o. wyfr[mwckukd wGJzufwm0ef ay;xm;ygonf? 'k-twGif;a&;
rSL;tjzpf wm0ef,l&ol u|efawmfonf wyfr[m.&dumQ aiGtwGuf vpOf ,Graf iG
waomif;ESifh ESpfaomif;=um; a'ovkyfief;twGif;rS &SmazG+yD; axmufyHhay;onfh
wm0efukd ,lxm;&ygonf? xkdr#ru wyfr[m.wyfom;xk vef;qef; wufu
atmif pnf;kH;v_H@aqmfa&;twGuf tcgtm;avsmfpGm tqkdtutzGJ@rsm;/ kyf&Sif
rsm;jzifh oGm;a&muf azsmfajz&if; kyf0wKrsm;jzifh ar;jref;(awmfvSefa&; tokH;
tE_e;f wck) &ygonf?
wcgu u|efawmfESifhtwl q&mr}uD;OD;aqmifonfh tqkdtutzGJ@onf
0awmifa=umwae&m&Sd wyfr[mokd@ oGm;a&mufar;jref;=uygonf? wyfr[m
XmecsKyfxJokd@ u|efawmf0ifoGm;aomtcg wyfr[m.acgif;aqmif(,cifu
72

&Jabmf-,ck rdwfaqG 0trsdK;om;) u t&ufcyfaxGaxGjzifh (u|efawmfwkd@ukd


ygwDA[kdrS ukd,pf m;vS,fawG/ ArmawG[al om r=unfvifonfh tjrifjzifh) u|ef
awmfwd@k . vma&muf ar;jref;r_udk wm0eft& }udKqk&d rnfjzpfaomfvnf; ol@tae
ESihrf l csucf si;f acgif;jzwf owfypfvdak =umif; +cdr;f ajcmufajymygawmhonf? u|eaf wmf
t+yKH;rysufatmif/ rsufESmxm; ajymif;roGm;atmif renf;}udK;pm; xde;f xm;&yg
onf? ol@ukd tjyifac:+yD; tqkd tutzG@J ukd OD;pD;vmol q&mr}u;D ESihf rdwq
f ufay;
aomtcgwiG v
f nf; olu xkpd um;rsKd ;ukyd if xyfraH jymqkjd yefygawmhonf? axhovkd
vkd aighovkdvkd/ wu,fyif =urf;awmh rvkv
d kdESifh +cdrf;ajcmufapmfum;jcif; jzpfyg
onf? q&mr}uD;u ol@rsufEmS ukd &J0w
Hh nf+idrfpmG jyef=unfhonf? onfhaemuf wyf
r[macgif;aqmifpum;ukd r=um;onfh tvm;/ 'grSr[kwf ta&;rxm;onfh
tvm; ol@wm0efEiS hf wyfom;xktm; azsmaf jzrnft
h pDtpOf vkyif ef;ykid ;f uko
d m at;
aq;wnf+idrfpGm &Sif;jyaeygonf?
48-49uwnf;u awmfveS af &;xJyg0ifvmcJ+h y;D tawG@t}uKH&ifu
h suo
f rl @dk
onfvdrk sufESmxm;rsKd;ESihf onfvkd wnf+idrfr_&w
Sd myJ[k u|efawmfav;pm;rdygonf?

q&mr}uD;onf ol aq;kHrmS wm0ef,lpOfu &Jabmfrsm;. usef;rma&;


twGuf wm0ef,l+yD; *kwpkduf apmifah &Smuf ay;wwfovkd wm0efajymif;a&$@cJh&
onfhtcgwGifvnf; &Jabmfwkdif;ukd tcgtm;avsmfpGm olwwfEkdifonfhtwkdif;
twmjzifh tultnDay;avh&Sdygonf? aiGa=u;t& wefzkd;odyfr}uD;rm;onfh
tultnDrsm;yif jzpfapumrl &Jabmfrsm;tm; aEG;axG;vef;qef;apygonf?
u|efawmf 0awmifckdifrS yefqef;okd@ acwW jyefvmcsdefrsm;wGif q&mr
}u;D onf u|eaf wmf awmifay: jyefwufv#if ,lomG ;zk@d Amvacsmifa=umf+y;D ykvif;bl;
uav;rsm;jzifh xnfhay;wwfygonf? ckdiftpnf;ta0;rsm;&Sdv#if EGm;owf/
0ufowfjzifh {nfhcHau|;arG;onfhtcg pm;&aomfvnf; trsm;tm;jzifh u|efawmf
tpm;taomuf cufcJa=umif; od&SdI uk%mESifh ulnDpDpOfay;jcif;yg? odyaf wmh
rxl;qef;vSyg? yefqef;wGif k;d k;d om;om; aexkid fpm;aomuf=uol &Jabmfwidk ;f vkv
d dk
tpm;taomuf qif;&JcufcJ=uonfcsnf; jzpfygonf?
awmfveS af &;&xm;}u;D wqpfcsKd ;auG@csvu
dk o
f nft
h cg u|eaf wmfw@dk wawG
vdrhu
f svGifhpifroGm;atmif pGJ+rJpGm zufwG,fxm;EkdifcJhojzifh jyefpOf;pm;=unfhonfh
73

tcg 0rf;omrdygonf? 'gayr,fh &Jabmfrsm; wa,mufESifhwa,muf uGu


J mG +yD; rwl
onfh wm0efukd xrf;aqmif/ rwlonfh b0rsm;ukd jzwfoef;cJh=u&avonf?
&JabmfausmfaqGESifh q&mr}uD;wkd@u 101-ppfa'o/ yef0god@k a&muf&Sdae
=u+yD; u|efawmfu xifcsKef;rSmyg? &JabmfausmfaqGESifh q&mr}uD;wkd@ukd ygwt
D rmcH
awGqd+k yD; tjrifr=unfvif=uojzifh taetxkid f usO;f =uyf/ cufcJqif;&J onft
h jyif
vkH+cKHr_yg pkd;&drfp&m&Sda=umif; =um;odae&ygonf?
rSwfrdygao;onf? u|efawmfwkd@ xifcsKef;+rdK@rSm &JabmfausmfaqGwkd@ESifh
jyefvnfawG@qkHrd=uaomtcg u|efawmf c&D;xGufcgeD; tcsdefwcsdefY q&mr}uD;u
u|efawmf okH;pGJzkd@ (,Graf iG tpdwv
f m;-okH;q,fvm;rod) rkef@z;kd ay;ygonf? &Jabmf
ausmfaqGESifh q&mr}uD;wkd@ onfavmuf qif;qif;&J&J jzwfoef;vmcJh=u&wmrkd@
TaiGukd u|eaf wmf r,l&ufyg? u|efawmf vufrcHbJ jiif;qefonfhtcg q&m r}u;D
u pdwrf aumif;jzpf+yD; rsu&f nfusum ikdygawmhonf? q&mr}uD;. apwem/ uk
%mukd azmfjyaom Ttjzpftysuu
f av;ukd u|eaf wmf b,faomtcgrS rarhEidk yf g?
u|efawmhrf mS b,fwek ;f urS aiGyakd iGv#H r&So
d /l rpkaqmif;wwfolr@kd &Jabmfausmaf qG
ESihf q&mr}u;D wk@d ucsn;f om u|eaf wmhu
f dk t+rJ tultnDay;&wwf+y;D u|eaf wmfu
olw@kd ukd jyefvnfulnED kdifwm r&Sdoavmuf enf;ygonf?
q&mr}uD;u u|efawmfhuo
kd m r[kwf/ wjcm;&JabmfawGukdvnf; tcuf
tcJ &Sdv#if ol@rSm r&Sd-&Sdwmav;ESifh twwfEikd fqkH; ulnDonfcsnf;om? 'ga=umifh
&Jabmfrsm;uvnf; touf(70) ykid ;f a&mufae+yjD zpfaom q&mr}u;D ukd ta&;w,l
&Sd=uonf? txl;ojzifh trsdK;orD;&Jabmfwkdif;vkdvu
kd q&mr}uD;ukd rdcifwOD;yrm
cspfcifav;pm;=uonfukd u|efawmf jrifawG@ae&avonf? TonfrSm tjcm;
b,folrS vkdurf rDaom q&mr}uD;. *k%f&nfw&yf[k qkdcsifygonf?
q&mr}uD;ukd cspfcifav;pm;=uolrsm;rSm &Jabmfrsm;csnf; oufouf
r[kwfyg? ,cktcg awmfvSefa&;.jyifyokd@ a&muf&daS e=u+yDjzpfaom rdwaf qGrsm;
uvnf; ,ae@txd q&mr}uD;ukd av;pm;cspfcifpGm rao;vSaom twkdif;twm
jzifh ulnD apmifah &Smufonfrsm; &Sdygonf? rkH*l0g'jzef@csda&;XmewGif wm0ef,lcJhpOf
vkyaf bmfuidk zf uf &Jabmfjzpfco
hJ l ,ckrw
d af qGwOD;u q&mr}u;D aexkid zf @dk tdrw
f tdrf
pDpOfay; xm;ygonf? q&mr}uD;ESifhtwl vkyaf zmfukdifbuf &Jabmfa[mif; &Jabmf
opf awmfawmfrsm;rsm; ,cktcg ae&mawmfawmfrsm;rsm;wGif &Sad eygonf? olw@dk u
q&mr}u;D ukd ,ckw
k idk f awmufav#muf tultnDrsm; ay;aewwfonf? q&mr}u;D
74

tay: xm;&Sdonfh olwkd@wawG. oHa,mZOfukd u|efawmftHh=oonfESifh tr#


av;pm;rdygonf?
q&mr}uD;onfvnf; wkwfaoG; wcsdK@w0uf yg&o
Sd l jzpfygonf? okd@&m
wGif vkH;0Armjynfom;pdw"f mwf&d+S yD; ukd,hw
f kdif;jynftay: cspfjrwfEkd;r_ jyif;xef
a=umif; u|eaf wmf xdxdawG@awG@ cHpm;&ygonf? olrsm;wkid f;jynf wk;d wufz@GH +zKd ;aeykH
awG ae@pOfESifhtr# awG@&Sdae&avwkdif; ukd,w
f kdif;jynf qif;&J'kuQ usa&mufaeykHukd
pOf;pm; awG;awmum rsuf&nfuswwfygonf? jrefrm0wfpHu
k kd pkHpkHrufruf &Sd+yD;
awmfveS af &; ae@}u;D &uf}u;D rsm;Y tcrf;tem; usi;f ycGihf romv#iaf wmifrS txdr;f
trSwf xrif;pm;yGJav;vkyfum awmfvSefa&;oDcsif; qkdwm uwm vkyw
f wfyg
onf?

48-49 awmfvSefa&; tpykdif;avmufrSmuwnf;u toufi,fi,f


&G,f&G,fESifh ygwDxJa&mufvmol q&mr}uD;. wkduyf GJawG/ kef;uefr_awG/ tawG@
t}uKHawG wenf;qkdv#if aA'gys.
H rkd;oufavxefc&D;pOfudk u|efawmf rdwq
f uf
ay;&ef rpGrf;omyg? u|efawmf cHpm;rdonfh kyfyv
kH $m wpGef;wpukdom a&;zG@J jyrdjcif;
jzpfyg onf? okd@&mwGif onfbufyidk ;f jyif;xefaom avmu"Hu
kd yf kwcf suf w&yft
a=umif;ukdrl azmfjy&ayOD;rnf?
q&mr}uD;onf touft&G,fuav; &vmaomtcgwGif aoG;wkd;
a&m*gukd pwifcHpm;vm&ygonf? ukd,fwkdifu aq;ynmem;vnfolvnf;jzpf/
oHy&k moD;ukd xufjcrf;jcrf;+yD; a&aEG;ESifhprd fum aomufavh&Sdojzifh odypf kd;&drf p&m
rvk[
d k xifcJhrd=uygonf?
okd@aomf
wae@wiG f a&csKd ;&if; q&mr}u;D yk&H ufom; vJusomG ;cJyh gonf? xkt
d csed u
f
q&mr}uD;wkd@EiS t
fh wl a'gufwmausmfarmifwd@k vnf; yl;wGJaexkdifcsed fyg? xkd@a=umifh
ta&;ay: jyKpkapmifah &Smufr_ vkyv
f du
k Ef dik yf gonf? q&mr}uD; avjzwfoGm;cJhwmyg?
yg;wjcrf; rodrom &G@J oGm;ygonf? ajcaxmufawG vufawG ykHrSet
f wkid ;f rv_y&f mS ;
Ekdifawmhyg? pum;ukd +yD+yDoo rajymEkdifawmhbJ 0l;0l;0g;0g; jzpfaeygawmhonf?
&Jabmfrsm;u vufvrS f;rDonfh oifhawmf&m aq;kHrsm;okd@ ykd@aqmif ukoay;aomf
vnf; wk;d wufr_ rodomvSyg? ta&;w,l&&dS rnfh {nfo
h nfwOD; vma&muf csed w
f iG f
q&mr}uD;rSm pum;ajymqkdE_wfqufEkdifjcif; r&SdawmhonfhtwGuf 0rf;enf;
75

yufvuf ikd&Smygonf?
okd@aomfaA'gysH tHukdcJ+yD; }udK;pm;kef;uefr_ pygawmhonf?
uk,
d v
f ufv_yf&Sm;r_rsm; ZGJESiv
fh yk +f yD; wku
d yf J0G ifygonf? &Jabmfausmaf qG.
*kpu
kd fapmifah &Smufr_ukdvnf; todtrSwfjyK xnfhoGif;azmfjy&ayrnf? aemifwiG f
u|eaf wmfw@dk ar#mv
f ifrh xm;onfh twkdi;f twmtxd jyefvnfa&muf&dS vmcJo
h nf?
tHh=ozG,[
f k qk&d ygrnf? aemufydik f;wGif q&mr}uD;onf +yDopGm aqG;aEG; ajymqkdr_
jyKvmEkid f Hrk u oDcsi;f rsm;ukyd if ykHrSeftwkdif; jyefvnfoq
D dEk ikd v
f mygonf? rsufESm&GJ@
wmvnf; ajyjypfomG ;onf? tawmftwefc&D;rsm;ukyd ifv#if c%wzwf em;&onf
rSty }udK;pm;oGm;vmEkdifchyJ gonf? pmvnf; a&;Ekid fvmonf? pdwf"mwfceG ftm;ESifh
wkduyf GJ0ifkef;uefr_. atmifyGJ[k qkdEkdifygvdrhrf nf?
rsupf ad wGuawmh odyrf aumif;awmh&mS yg? 'gayr,fh uk,
d b
hf mom pma&;
pmzwfrS tm;&wwfolrkd@ pm=unfhrsufrSeftjyif vufukdifrSefbDvl;wvufESifh
pma&;pmzwf vkyyf gonf? tcgtm;avsmpf mG xkwaf 0onfh pmapmifrsm;wGif aqmif;
yg;awG a&;ygonf?
tEkynm"mwfcH&ifhoefolayrkd@vm;rod? tqkdawmf rmrmat;onf
vnf;pma&; aumif;onf[lI usaemf cHpm;rdonf? q&mr}uD;onfvnf; xk@d twl
pma&;aumif;olwOD;yg? awmfvSefa&;tpykdif;avmufup+yD; i,fi,f&G,f&G,fESifh
jzwfoef;vmcJhaom ol@awmfvSefa&;tawG@t}uKHawGukd a&;om;zkd@ &Jabmf ausmf
aqGESifh u|efawmfwkd@u wkdufwGef;tm;ay;cJh =uonf? ol oabmwl+yD; ae@pOf
tywfwukwf }udK;yrf;tm;xkwf+yD; rsufrSefwvuf/ rSefbDvl;wvufESifh pmawG
a&;cJhonf?
wqif+h y;D wqifh atmify&JG aeonf[yk if qkd&rnf? aemufq;Hk wGif tk%f
OD;c&D;onf[lonfh Tpmrlukd (wEkdifwykdiftwkdif;twmjzifh) xkwfa0Ekdifonfh
tqift
h xd taumiftxnf ay:vmcJyh gonf? &Jabmfausmaf qGuvnf; *kwpku
d f
a0zeft}uHay;+yD; pmawG tqufrjywfkdufay;cJhygonf? TvkdrsdK; usef;rma&;
txJrSyifv#if q&mr}uD;onf pma&;tm;aumif;onf[lI qkdEkdifygvdrfhrnf?
q&mr}uD;. awmfvSefa&;qkdif&m ukd,w
f dkifa&;twKy`wWd T pmrlrSm wwGJESpfwGJ
r#jzifh +yD;qkH;vdrhrf nf rxifyg?
q&mr}uD;.awmfvSefa&;tawG@t}uKHrsm;ukdrl tk%fOD;c&D;onf
pmtkyfrSm tao;pdwfzwf_avhvmEkdif=u ayvdrfhrnf? u|efawmfu aA'gysH
76

yef;csDum;wGif aq;pufrsm; wkd@cwfcHpm;=unfhjcif;om jzpfygonf?


wckawmh u|efawmfawG;rdygonf?
tHcJkef;uefr_jyKae=u&onfrSm u|efawmfwkd@tm;vkH;ygay?
awmfvSefa&;r+yD;qkH;ao;oa&G@ atmifyGJukd ayG@zufEkdifonfh tcsdef
ra&mufrjcif; tk%fOD;ukd u|efawmfwkd@ukd,fwkdif ouf&Sdxif&Sm; jrifawG@cGifh
r}uKH}udKufapOD;awmh rsdK;quf wquf+yD;wquf vufqifhurf; wkdufyGJ
rsm;pGmjzifh?
armifvS0if;(jrif;+cH)
(13-4-06) o}uFeft}udKae@?

tk%fOD;c&D;onf ukd,fwdik fa&;awmfvSeaf &; twKy`wWdtwGJ (1) trSmpm?

77

tk%fOD;c&D;onf pmtkyfeJ@
u|efawmf
ausmfaqG
(1)
u|eaf wmf 1979ckEpS /f {+yDvrSm ygwAD [kXd mecsKyfESihf ta&S@ajrmuf ppfa'o
XmecsKyf&Sd&m yefqef;ukd a&mufygw,f?
1978ck/7-&ufZv
l idk f txdr;f trSwf v_y&f mS ;r_udk &efuek pf ufr_ wuUov
dk f
rSm jyKvkyf&m v_y&f Sm;r_ ratmifjrifvkdufbJ &eforl qv axmufvSrf;a&;rsm;u
vuf OD;r_&oGm;cJv
h d@k u|efawmfw@dk ajratmufau'grsm;ukd &efo[
l m teH@crH o
d mG ;+yD;
wjynfv;Hk ukd vkduv
f Hazmfxkwf zrf;qD;ygawmhw,f? &efo&l J@ vkduv
f Hzrf;qD;r_udk
vufOD;r_,l+yD; a&Smifwdrf;um vufeufukdifawmfvSefa&;xJokd@ qif;vmwJh ajr
atmuf au'grsm;[mvnf; u|efawmfhenf;wl wokwf+yD;wokwf a&mufvm
aew,f?
tJ't
D csed u
f uarBm'D;,m;/ AD,uferfw@dk rmS uGejf rLepfawG atmify&JG xm;
wJh *,uf[m tvGe}f u;D aeqJyg? u|eaf wmfw@dk pdwx
f rJ mS Armjynf awmfveS af &;[m
tJ'DEdik fiHrsm;enf;wl r=umcif atmifyGJcHvdrfhr,fqkdwJh rsufuef;taumif;jrifpdwf
v$r;f rkd; aew,f? 'Dwek f;u rqv ppftpkd;&[mvnf; uGejf rLepfawGu Armjynf
ajrmufyidk ;f wckv;Hk ukd wku
d fcu
dk f vGwaf jrmufapvku
d f&if Armjynf awmifyikd ;f ajrmuf
ykdif; uGJoGm;rSmukd pkd;&drfpdwfeJ@ wxdwx
f dwf wvef@vef@ jzpfaecJh&wJh umvvkd@ ck
aemuf ykdif;rsm;rSm jyefoad ecJh&w,f?
yefqef;rSm tJ'Dwek f;u xkdif;uGefjrLepfygwED Sihf tif'dek D;&Sm;uGefjrLepfygwrD S
nDaemif&Jabmfrsm;[m u|eaf wmfw@dk &@J tajccHa'ownfaqmufa&; vkyif ef;rsm;ukd
vma&mufavhvm&if; vufawG@vkyfief;rsm;ukd yg0ifvkyfaqmifaecJh=uwmyg?
r[mrdwftzGJ@rsm;jzpf=uwJh &vvz? uvvw/ u,ef;tzGJ@pwmawG
vnf; yefqef;ukda&muf+yD; EkdifiHa&; avhavma&;rsm; vkyaf e=uw,f? &Srf;eDwyfz@GJ eJ@
78

SSAwyfzGJ@wkd@vnf;

&Sdaew,f? aemifrSmawmh &Srf;eDwyfzGJ@[m jynfol@ wyfrawmf


tjzpf ajymif;cJhwmyg? xkdif;e,fpyf vG,fvef;a=umrSm v_y&f Sm;aewJh vm;[l vuf
euf u k di f wyf z GJ [ mvnf ; ygwD e J@ r[mrd wf z GJ @ a&;twG u f yefq ef ;uk d a&muf
vmckdfufjzpfw,f?
ygwDacgif;aqmifwJh jynfol@wyfrawmfeJ@ r[mrdwfawG&J@ ae@pOf atmifyGJ
owif;awG[mvnf; t&Sed ft[kef aumif; aeqJ? u|efawmfwkd@ ygwDtaeeJ@vnf;
79 vrf;pOfwpHkvHk; ukd atmifjrifpGm csrSwfEkid fvkdufwJh umvygyJ?
1979ckESpf[m ygwt
D ESpf 40 jynfw
h hEJ Spf jzpfw,f? ygwDA[kd[m tJ'aD e@ukd
*k%fjyKwJhtaeeJ@ rkd;aomuf=u,feDqkdwJh atmfy'g}uD;ukdvnf; wcrf;wem;
wifquf ujycJhw,f? &JabmfawG &meJ@csDyg0ifcJh=uwmyg?
tJ'Dwkef;u vufeufukdifawmfvSefa&; tESpf30ajrmufae@ukd *k%fjyK
kduful;xm;wJh +idrf;r&wJh rD;awmufrD;v#H Zmwfum; tykdif;(1)eJ@(2)ukdvnf;
r[mrdwfrsm;eJ@ +rdK@ay:u a&mufvmpjzpf=uwJh u|efawmftygt0if u|efawmfwkd@
&JabmfawG[m =unfhr0 ESpfaxmif;tm;& jzpfae=uwmyg?
tJ'DEpS frSmyJ rqv ppftpkd;&u qifE$JvmwJh rif;&efatmif xkd;ppfrSm
cv&(33)&J@ ppfa=umif;wa=umif;vHk;ukd oHk@yef;tjzpf zrf;qD;ypfvkduf+yD; xkd;ppfukd
kdufcsdK;ypfchw
J ,f? wqufwnf; aumif;vif;-aumif;vef;wkdufyGJpOfukd wkdu&f if;
&efot
l ay: ppfa&;t&Sdet
f [kef jrifhcJhw,f?
'ga=umifh yefqef;&J@ tJ'DumvawG[m pnfpnfum;um;eJ@ v_yf&Sm;
wufuwJhavxk v$rf;rkd;aeqJvkd@ qkd&ygr,f?
(2)
'Dwek ;f u &Jabmfwidk ;f [m v_y&f mS ;wufu aeygw,f? ygweD @J awmfveS af &;
u bmwm0efawG ay;vmrvJ? ay;vmwJh wm0efukd xrf;aqmifzkd@ toifhjzpfae
=uygw,f?
u|efawmfvnf; ajratmufvyk fief;pcef;jzpfwhJ py,fawmpcef;&J@ wm0ef
ay;csuft& vm;[lwyfaygif;pkukd oGm;a&mufwm0ef xrf;aqmifcJh&ygw,f?
tJ'Daemuf SSAwyfzGJ@ukd ajymif;a&@$wm0efxrf;&jyefw,f? 'Dwm0ef+yD;wJhtcg
u|efawmhfukd ta&S@ajrmufppfa'ookd@ pnf;Hk;a&;t& v$Jajymif;ay;vkduf ygawmh
w,f?
ta&S@ajrmufppfa'ookd@ a&mufoGm;wJhtcg tpnf;ta0;cef;twGuf
79

ae&mxkid cf if;jyifqifa&;rSm cHx


k rf;wJh tvkyu
f tp/ XmecsKyf&u
d mQ rSL;wm0ef/ tpnf;
ta0;rSwfwrf;vkduf/ vlrsdK;pk&Jabmfav;rsm;ukd pmoifay;/ awmfvSefa&;oDcsif;
oifay;wm tqHk;/ xkwfvkyfa&;vkyfief;/ wnfaqmufa&;vkyfief;rsm; tygt0if
us&mvkyfief;wm0efrsm;ukd xrf;aqmifcJh&wmyg? vufawG@twGif; ygwDu
vkt
d yf&if vkt
d yfovkd wm0efay; ckid ;f or# vkyif ef;rsm;ukd vkyaf qmifcyhJ gw,f? ygweD @J
awmfvSef a&; vkyif ef;rSefor# }uD;w,fi,fw,f rcGJjcm;yJ tm;vHk;ukd xrf;aqmif
r,fqkdwJh tawG;tac:ukdvnf; rSefrSefuefuef pkdufxlxm; ygw,f?
'Dwek f;u wcsdK@u 'Dvkdvkyfief;pHv
k kyfae&wJh &Jabmfrsm;ukd ykyfqD au'g
rsm;vk@d awmif ac:=uygw,f? tck jyefawG;vku
d af wmh us&mwm0efudk ausausyeG yf eG f
xrf;aqmifEkdifw,fqkdwm 0rf;om*k%f,lp&mygvm;vkd@ cHpm;+yD; jyefvnf=unfEl;
aerdw,f?
au'ga[mif;/ au'gopfawGt=um; "rRwmtwkdif;yJ ydyuQvnf;&Sd/
pnf;vHk;nD!w
G rf v
_ nf;&SdcyhJ gw,f? ay:vmwJh ydyuQawGudk rSefreS fuefuefajz&Si;f +y;D
vkyif ef;awGudk wufwufuu vkyaf qmifEikd cf =hJ uygw,f? 'Dvkd usvmor# vkyif ef;
awGudk ukef;ke;f vkyaf qmifaewJhtxJrSm tk%fO;D c&D;onf[m au'ga[mif;
awG teuf wOD;ygyJ?
(3)
1984ckESpfrSm u|efawmf[m tmk%fOD;c&D;onf eJ@ ESpfzuf uvmyfpnf;
rsm;&J@ cGijfh yKcsuaf tmufrmS u|eaf wmfw@dk ESpfOD;vH;k &J@ wkduf du
k af cgi;f aqmifrsm;jzpfwhJ
ppfa'oacgif;aqmifrsm;eJ@ awmfvSefa&;&Jabmfrsm;&J@ rdcifESpfOD;jzpfwJh a':a':a':oef;pdefeJ@ a':a':-a':pef;vGifwkd@&J@ a&S@arSmufrSm vufrSwaf &;xkd; vufxyfcJh
wmyg? vufrSwfa&;xkd;yGJ tcrf;tem;twGuf wufa&mufvolrsm;ukd a':pef;&D
(&JabmfpHol &J@ZeD;)u tukefutusc/H wm0efcH csufjyKwf+yD; rkef@[if;cg;eJ@ ulnD
{nfhcHay;cJhwmukd u|efawmfwkd@ ESpfOD;&J@b0c&D;xJu b,fvrkd S arhaysmufxm;vkd@
r&Ekdifyg?
vufrSwfa&;xkd;yGJrSm r*Fvmpum; w&yftaeeJ@ acgif;aqmifrsm;eJ@
rdcif&aJ bmf}u;D ESpOf ;D a&S@arSmufrSm u|efawmf[m u|efawmfe@J vufxyfvdu
k fwJh u|ef
awmfhZeD; &Jabmfukd rdrd&J@tdrfaxmifbuftjzpfeJ@ &moufyef kd;ajrus aygif;oGm;
rSmjzpfovkd awmfvSefa&;tarGw&yftjzpfvnf; xdef;odrf; apmifha&Smuf
oGm;yghr,fv@kd u|eaf wmfh &ifwGif;ku
d cf wfcsufudk zGi[
fh ajym=um;cJyh gw,f? vufawG@
80

t&vnf ; rsdK ;quf a[mif; au'g wa,muf taeeJ@ a&m/ ZeD ;onf tjzpfy g
jyKpkapmifah &SmufcJh apmifah &SmufaeqJyg?
tk%fOD;c&D;onf [m txufrSm ajymcJhovdk au'ga[mif;wOD;jzpfvkd@
u|efawmfwkd@ ygwDeJ@awmfvSefa&;&J@ tzkd;rjzwfEkdifwJh tawG@t}uHKawG ol@rSm &Sdae
ygw,f? 'ga=umifh yefqef;umvrsm;u vkyif ef;awGtm;vyfwJhtcg a&S;a[mif;
aESmif; jzpfrsm;ukd ajymqkdjzpfawmh ol@tawG@t}uHkKawG =um;&/ em;axmif&wwfyg
w,f? 'Dvdek J@ 1986 rSm/ iSufzsm;a&m*g jyefxvm+yD; rsufpdwzuf uG,fcJh&w,f?
ygwDu }udK;pm;ukay;ayr,fh uHqkd;ygw,f? ratmifjrifygb;l ?
89 e,fpyfta&;tcif; jzpfymG ;+y;D aemuf u|eaf wmfw@dk ygw[
D m ajratmuf
ygwD jzpfomG ;ovdk/ u|efawmfwkd@wawGvnf; wkdif;wyg;ukd a&mufoGm;&ygw,f?
'D=um; xJ tk%fOD;c&D;onf [m 1996rSm avjzwfoGm;vkd@ pum;ajym r&/ vrf;
av#muf r& jzpfomG ;&jyefygw,f? }udK;pm;uko kef;uef avhusifh&if; wpHw
k &m
jyefaumif; vmygw,f? 'gayr,fh rlvutwkdif;awmh jyefaumif;rvmawmhygbl;?
ajratmufumvvnf;jzpf/ wkdif;wyg;rSmvnf;jzpfawmh tckdiftrm
vufawG@vkyfief;udkifief; r&SdjzpfoGm;&wmrkd@ tcsdeftm;rsm; &wwfovkd &Jabmf
wcsdK@eJ@ u|efawmfhtdrfrSm qHkwwfygw,f? tJ'DvkdqHkrdawmh awmfvSefa&;vkyfief;
awGta=umif; ajym=uqkd=u/ ed*Hk;csKyfrdwwf=uovkd/ tawG@t}uHKzvS,fwm/
tjyeftvSef em;vnf ,l=unfhrdwmawGvnf; &Sdwwfygw,f? 'Dvkdajym=u
qk=d u&if;eJ@ u|eaf wmfeJ@ armifv0S if;(jrif;+cH)tygt0if &JabmfwcsdK@u tk%fOD;c&D;
onf ukd ckvkdajymjyaewJh tawG@t}uHKawGukd &Jabmftrsm;pk r#a0cHpm;Ekdifatmif
pma&;ygvm;vkd@ wkduw
f Ge;f rdygw,f? a&;xm;&if wcsdefrSm pmtkyfav;jzpfEikd fwm
ayghvkd@vnf; tm;ay;rdygw,f? 'DvkdwkdufwGef; tm;ay;r_uae a&;oluvnf;
a&;vmawmh u|efawmfeJ@ armifv0S if;(jrif;+cH) wkd@uvnf; tcsuftvufuav;
awGu &Sdvmvkd@ pmtkyfav;xkwfEdik fz@kd }udK;pm;tm;xkwfrd&mu tck tk%fOD;
c&D;onf(yxrwGJ) pmtkyfuav;ukd pmzwf olrsm;vufod@k ay;ykd@vkdufEikd fjcif;
jzpfygw,f?
(4)
'Dpmtkyf[m tk%Of D;c&D;onf taeeJ@ &Snv
f sm;us,jf yef@ eufi_d f;vSwJ@
Armjynf jynfol@'Dru
kd a&pDawmfvSeaf &; wkduyf GJtwGif; olyg0ifxrf;aqmifcJh&wJh
vkyf ief;tawG@t}uHKawGeJ@ ol=um;odawG@jrifcJh&wmrsm;ukd cs,fr_e;f a&;om;xm;
81

wmyg? wu,fawmh 'g[m yifv,fork'N&m}uD;twGif;u a&wpufvkd/ awmfvSef


a&; vkyif ef;}uD; twGif;u tvGefao;i,f vSwJh vkyif ef;tpdwftykdif;av; wckr#
avmufom jzpfygvdrfhr,f? pmzwfolrsm;twGuf tusdK;&Sdr&Sduawmh pmzwf
olrsm;yJ a0zef tuJjzwf=uygawmh?
'Dpmtky[
f m jynfo@l 'Dru
kd a&pD awmfveS fa&;twGi;f ygwDu aqmif&u
G cf hJ
wJh 0g'jzef@csda&;jyZmwfawG/ oDcsif;awGukdawmh rSwfwrf;tjzpf tedrhq
f Hk; tm;jzifh
awmh usef&pfEkdifygvdrhrf ,fvkd@ kd;om;pGm ,Hk=unfrdygw,f?
awmfvSeaf &;tawG@t}uHKrsm; rsm;rsm;azmfxkwEf kdif=uygap?
awmfvSeaf &;tawG@t}uHK &wemyef;rsm; yGifhvef;Ekdifygap?
?
ausmfaqG
2006 azazmf0g&D?

tk%fOD;c&D;onf ukd,fwdik fa&;awmfvSeaf &; twKy`wWdtwGJ (1) trSmpm?

82

tk%Of ;D c&D;onf 'kw,


d ydik ;f pmtkyt
f wGuf
a'guw
f m vSausmaf Zm&J@trSm

1978ckESpf =o*kwfv 15&uf ygwDae@tvGef&ufrSm u|efrwdk@wawG ta&S@


ajrmufppfa'oXmecsKyfHk;pdkuf&m yefqef;udka&mufvmcJhygw,f? u|efrwdk@wawG
qdw
k m ArmjynfueG jf rLepfygwD A[dk ;Hk csKyfu vltm;vH;k udk qdv
k ykd gw,f? A[dk ;Hk csKyfu
acgi;f aqmifrsm;/ rdom;pk0ifrsm;eJ@ Hk;0efxrf; &Jabmftm;vHk; vGwfajrmufa'oudk
a&muf&v
Sd m=uwmyg? u|erf wdk@wawGudk ta&S@ajrmufppfa'o ygwaD umfrwDu
OD;pD;+yD; XmetoD;oD;u au'grsm; vma&muf}udKqdkcJhygw,f?
tJ'Dae@u u|efrudk ta&S@ajrmufppfa'o axmufyaHh &;wm0efcH &Jabmf
ausmpf ed fu ta&S@ajrmufppfa'oppfaq;H}k uD;u 'kEkid if Ha&;rSL;&JabmfaiGeJ@ rdwq
f uf
ay;cJhygw,f? tJ'Dtcsdefupvdk@u|efreJ@q&mr}uD;(&JabmfaiGudk u|efrwdk@ &Jabmf
tm;vHk;uac:onfhtac:)pwifo&d cSd =Jh u+yD; awmufav#muf&if;ESD;cJhwm[m ,ae@
txdygyJ? umvwydkif;rSm twlae/twlpm;/twltvkyfvnf;vkyfcJhzl;ygw,f?
pnf;H;k a&;t&awmhrwlygbl;?
uGserf wdk@&@J to
J avmuf &Sn=f umcJw
h hJ qufqHa&;c&D;vrf;rSm bmrS ajymy
avmufwhjJ y\em ray:cJhz;l ygb;l / wu,fawmh u|erf wdk@ESpfa,muf&@J qufqHa&;
[m rsKd ;qufa[mif;-rsKd ;qufopf od@k r[kwf &Jabmfa[mif;-&Jabmfopf qufqaH &;
yHkp&H J@ erlemaumif;w&yf jzpfaumif;jzpfEidk fygw,f?

u|erf wd@k &aJ bmfopfrsm;[m awmfvSeaf &;xJ a&mufvmwJt


h cg pdw"f mwf
awG wufu+yD;/ bmrqdktvGeo
f ef@&iS f;csif/ bmudpPrqdk csufcsif;ajz&Sif;csief J@ pdwf
83

avm}u;D wwfygw,f? wu,ft


h cdik t
f rm tajctaeawGvnf; rqkyu
f ikd rf b
d J ud,
k f
odu,
dk fwwfyJ vkyu
f m ESrd cfh sr_vnf;r&Sw
d wfygbl;? 'g@tjyif rdrw
d @dk &@J rodpdwx
f JrSm
awmfvSefa&;}uD; 'Davmuf=umwmawmif atmifjrifatmif rvkyfEdkifbl;qdk+yD;
&Jabmfa[mif;}u;D rsm;tay: txifao;pdwf tenf;tyg;avmufawmh tajccH &Sad e
wwfygw,f? igwk@d vkyfjyvdu
k fr,fqw
dk Jh rmepdwfuav;uvnf; waxmifaxmif
eJ@yg? 'ga=umifhyJ u|erf wdk@wawGrSm tdk;eif;rdcGuef if;rdeJh qENpJt
G rSm;awG woD}uD;
jzpfwwfygw,f?
'Dvkt
d cdserf sKd ;rSm u|erf wdk@ &Jabmfopfrsm;&J@ tm;aumif;csufrsm;udk wefz;dk
xm;+yD; u|efrwdk@&J@ tm;enf;csurf sm;udkvnf; em;vnfpmempGmeJ@ulnaD jz&Sif;ay;
wwfwhJ wm0efc&H aJ bmfa[mif;rsm;&J@ ynmay;r_[m wefz;kd rjzwfEikd yf gb;l ? 'Dvkd enf;
rsm;eJ@ &Jabmfopfrsm;[m wdkufyJaG wGrmS yg0ifjzwfoef;+yD; rdrdtawG@t}uHK tqdk;
taumif;rsm;xJu oifcef;pmxkwf+y;D tawG;tac:&ifhusuw
f hJ &Jabmfaumif;rsm;
jzpfvmatmifavhusih&f ygw,f?

u|erf eJ@q&mr}uD;&J@ qufqaH &;[m tJovdyk gyJ? &JabmfopfjzpfwJh u|erf


udk q&mr}u;D [m awmufav#mufvufw+JG y;D ulnyD yhH ;kd axmufray;cJyh g w,f? u|erf
vkyfief;awGvkyf&mrSm odyfpdwaf vm}uD;ae&if q&mr}uD;u b,fawmhrS wdku&f u
dk f
ajymqdkaqG;aEG;jcif; ryygbl;? olu oG,f0ku
d pf GmeJ@yJu|efrrSm Edik fiHa&;rSL;&Jabmf
pdk;odef; (A[dkaumfrwD/ ta&S@ajrmufppfa'o?'k-EdkifiHa&;rSL;)&J@ a[majymcsuf
pmapmif wapmif&w
Sd ,f? zwf=unfhygvm;qdk+yD;pmapmif wrsKd ;rdsK;udk ay;wwfyg
w,f? tJ'DpmapmifawGudk zwf&if; u|erf u udk,@f csdK@,Gif;csuu
f dk awG@wwfygw,f?
a&S@qufvky&f r,fh vkyfief;twGuv
f nf; tpte &wwfygw,f?
q&mr}u;D [mygwv
D ufeufukid af wmfveS af &;puwnf;u ygcho
J l qdkawmh
ol@tawG@t}uHKu renf;vSygb;l ? txl;ojzifh ygww
D Gif; a&mufvmwJh ynmwwf
&Jabmfrsm;ta=umif;udk olaumif;aumif;od+yD; aumif;aumif; udik fw,
G fwwfyg
w,f?
ynmwwfrsm;[m ud,
k u
f om q&mvkycf si+f y;D olrsm;u q&mvkyv
f m&if
uufvSwm r[kwyf gbl;? 'ga=umifh q&mr}uD;u u|efrudk oG,f0dkufpmG eJ@ olajym
csifwJh pum;udk pmapmifrsm;uwqifh u|efrudkajymjy ulnDwmyg? enf;enf; =um
vmawmh u|erf uyJ pp+yD; q&mr}uD;qDu vkyfief;t}uH^m%frsm; awmif;vmyg
84

w,f? tJ'aD wmhro


S m q&mr}u;D u u|erf udk ynmay;p&m&Sad y; a0zefp&m&Sad 0zefe@J
wdkuf u
kd f qufqHvmygawmhw,f?
wu,fawmh u|efrwd@k EpS fa,muf tapmydik f;u wa,mufeJ@wa,muf
,H=k unfr_ wnfaqmuf=uwmyg? wa,mufe@J wa,muf tjyeftvSe,
f =kH unf&if;ES;D
vm=uwJhtcg u|efrwd@k qufqaH &;[m wqifhwufoGm;+yD; ydkrydk Gifhvif;vm+yD; w
a,muftusKd ; wa,mufaxmufxm; ulnDwt
Jh qifh jzpfomG ;ygw,f? tJovdrk sKd ;
qufqaH &;[m tvGew
f efz;kd &S+d y;D tvGeaf ysmpf &mvnf;aumif;ygw,f? wa,muf&@J
atmifjrifru
_ dk wa,mufu xyfwl0rf;ajrmuf+yD; rkwdwmyGm;Edkiw
f pJh dwf"mwfyg? 'D
vdk qufqaH &;uomv#if tzG@J tpnf; tusdK;pD;yGm;/ awmfveS af &;tusKd ;pD;yGm; wdik ;f
jynftusKd ;pD;yGm;udk taxmuftul yEdik fygw,f?
&Jabmfa[mif;}uD;rsm;taeeJ@ awmfvSefa&;pdwf"mwf jrifhrm;wmuvGJvk@d
awmfvSeaf &;vkyfief; tawG@t=uHK wpHw
k &mr&SdwJh &Jabmfopfrsm;udk vufwGJac:
aqmif&mrSm igw@kd &J@ r+yD;ao;wJhvkyfief;awG vky&f &SmOD;awmhr,fqw
dk hJ uk%mpdwf
tajccH+yD; enf;y&d,,fu,fu,f00eJ@(ynm ay;rSe;f roday;wJh twwfynm) vkyf
aqmifwwfz@dk vdkygw,f? 'Dae&mrSm q&mr}uD;[m pHyxdkuo
f lyg?
&Jabmfopfrsm; taeeJ@uvnf; 'D&Jabmfa[mif;}uD;rsm; vdeyf def wG,u
f yf
xm;vd@k om wd@k wawGajy;vmp&m/ cdkatmif;p&m awmfveS fa&;awG &Sad eygvm;qdw
k hJ
aus;Zl;wifpdwu
f av; oGif;Edkif&if u|erf wdk@t=um; r=umc%ay:wwfwJh raus
vnfra_ wG ydyuQawG enf;oGm;Edik fygw,f?
'Dvkd tjyeftvSeaf xmufxm; uln+D y;D pnf;vH;k nDnw
G pf mG eJ@ vkyif ef;awGukd
vkyfaqmifEkid rf Som awmfvSefa&;udk a&S@wGef;wifEdkif=urSm jzpfygw,f?

u|efrtaeeJ@uawmh &Jabmfopfb0rSm q&mr}uD;eJ@twlae twlpm;/


twltvkyfvkyf/ jy\emawG tm;vHk; twljzwfoef;cJh&wmjzpfvdk@ tawmfuH
aumif;w,fvk@d qdkEidk fygw,f? tJ'u
D mvtwGif;u q&mr}uD;&J@ ulnyD Hhydk;r_om
r&cJh&if u|efrtaeeJ@ ygwDuay;tyfwJh wm0efawGudk atmifjrifatmif xrf;
aqmifEkid rf mS r[kwyf gbl;? 'DtwGuf q&mr}u;D udk t+rJ aus;Zl;wifomG ;rSmyg qdw
k m
udk u|erf 'Dae&muae ajymcsifygw,f?
tckvnf;q&mr}uD;u ol@twKy`wo
Wd la&;+yD; aemifrsdK;qufopfawGudk
ynmay;aewmyg? olw@kd rsKd ;qufa[mif;awG&J@ rjy;D qH;k ao;wJw
h m0efukd xrf;aqmif
85

zdk@ rsKd ;qufopfawG arG;jrL&mrSm olEidk w


f Jh uavmifwacsmif;eJ@ }udK;pm; tm;xkwf
aer_awGukd u|efrtaeeJ@ av;pm;todtrSwfy&if; olwk@d av#mufchw
J v
Jh rf; twdkif;
ZGJravsmhwrf; qufvufav#mufvSrf;yghr,fqkw
d mudk uwdyvdu
k fygw,f?
q&mr}u;D use;f rm&iv
f rf;pGmeJ@ ygww
D iG ;f ynmay;pmapmifrsm; aemufxyf
qufvufa&;om; xkwfa0Edkiyf gap? ?
vSausmfaZm
2007 arv 5 &uf?

tk%fOD;c&D;onf ukd,fwdik fa&;awmfvSeaf &; twKy`wWdtwGJ (2) trSmpm?

86

&JabmfapmudOk ;D &J q&mr}uD;&Jabmfa':aiGudk


trSw&f csurf sm;
(2016 ckEpS f/ azaz:g&D 3 &uf)

q&mr}u;D &Jabmfa':aiG[m q,fausmo


f uft&G,u
f aep+y;D ygweD @J awmfveS af &;rSm
ygifvmcJholyg? olwpfoufwm[m &moufyef awmfvSefa&;orm;wpfOD;&J
wpfoufwmyJ jzpfw,f?
ygwD ifwikd ;f u twk,al v;pm;&wJh ArmjynfueG jf rLepfygw&D J orD;aumif;
&wemvnf; jzpfw,f? q&mr}uD;rSm aumif;wJh t&nftcsif;awG&w
Sd ,f? q&m
r}uD;udk awGawGcsif; u|efawmf@&J tpfr}uD;wpfa,mufozG,f av;pm;=unfndK
cJh&ygw,f? q&mr}uD;[m ygwD&J oGeo
f ifq;kH rr_atmufrSm tawG;tac: wpkHvH;k
jzpfwJh &yfwnfcsuf/ tjrif/ enf;emt& ypPnf;rJhvlwef;pm; tawG;tac:udk qkyf
udkiEf idk fcJholvnf; jzpfw,f? oludk jrifwmeJ@ ygwu
D csrw
S fxm;wJh pnf;urf;}uD; 3
&yf/ owdy&ef tcsuf 8 csuef @J tnD usi}hf uaH exdik o
f jl zpfw,fqw
kd m &Si;f &Si;f uav;
odjrifEikd w
f ,f? &Jabmftm;vk;H tay:rSm xm;&Sw
d hJ ol&JcsKd omwJh azmfa&Gr[
_ m odyu
f kd
v_dufv_dufvSJvSJ&SdwmyJjzpf+yD;/ 'g[m &JabmfawGtay:xm;wJh ol&J vlwef;pm;
arwWm eufdi_ ;f r_udk azmfjywmjzpfw,f?
1977 rSmu|efawmf ygwDxaJ &mufygw,f? a&mufcgpu ygwDA[dku u|ef
awmfhudk ay;wJh wmef[m/ ygwDA[dk aumfrwDifvnf;jzpf/ ta&S@ajrmufppfa'
o}uD;&J 'kwd,EdkifiHa&;rSL;vnf;jzpfwJh &Jabmfpdk;odef;&Judk,fa&;twGif;a&;rSL;
(,m,D)tjzpf wESpef ;D yg; wmefxrf;aqmifc&hJ ygw,f? tJ'aD emuf 1978 avmufrmS
u|eaf wmf[m taSajrmufppfa'oaxmufyahH &;Xme/ Xme}u;D rSL; &Jabmfausmpf ed &f J
udk,af &; twGi;f a&;rSL; tjzpfajymif;vJ wmefay;tyfcH&ygw,f?
wae@rSm &Jabmfausmfpdeef J@twl u|efawmf ppfa'oaq;kH}uD;udk a&muf
awmh q&m r}u;D &Jabmfa':aiGukd pwif odu|r;f &wmyg? q&mr}u;D &Jabmfa':aiG[m
tJ'w
D ek ;f u ta&S@ajrmufppfa'o aq;k;H }u;D &J 'kw,
d Edik if aH &;rSL; jzpfygw,f? pum;
p+rD ajym=u&if; q&mr}u;D u u|eaf wmfu
h kd yxrqk;H ajymwJph um;u ppfa'o aq;kH
87

rSm&Sw
d Jh trsdK;orD; aq;q&mrav;awGudk t*Fvdyv
f dka&;xm;wJh aq;trsKd ;
trnfawG zwfEidk fzdk@oif=um;ay;yg qdw
k pJh um;jzpfygw,f?
'ge@J u|eaf wmf[m trsKd ;orD; aq;q&mrav;awG t*Fvyd pf m tajccH
oif=um;ay;Edkifzk@d (atbDpD')D uaep+yD; t*Fvdyv
f dk b,fvdkzwf&r,f/ b,fvdk
a&;&r,fqw
kd mudk vrf;!efpmtkyu
f av;wpftyk f ypk+y;D ppfa'oaq;k}H u;D rSm&Sw
d hJ
aq; q&mr &Jabmfrav;awGukd 2 v eD;yg; t*Fvdypf moif=um;ay;cJh&ygw,f?
tJ't
D csed fu ygwD[m ta&S@ajrmufa'orSm tajccschw
J m 10 ESpf ywfef;
usif &Sv
d m+yDjzpfygw,f? +yD;awmh ygwAD [dk&J tajccHa'owd;k csJa&;tpDtpOft&
tv,fydkif;ppfa'ownfaqmufzdk@ tifwdkut
f m;wdkuf vkH;yef;aewJhumvvnf;
jzpfygw,f? 'guo
dk w
d &Jh efou
l tv,fyikd ;f ppfa'orSmygwD ajcukyrf ,lEikd af tmif xd;k
ppfawGt}uD;tus,f xdk;vmaewJh umvvnf; jzpfygw,f? ygwDu yefaumf
jcL;a&$wdkufyJrG mS &efoltajrmuftjrm;udk acsr_ef;Edkifch+J yD;/ okH@yef;trsm;tjym;vnf;
zrf;qD;&rdcw
hJ ,f? tJ'o
D @Hk yef;awGxrJ mS &efol wyf&if;rSL; wpfa,mufygw,f? yefaumf
jcL;a$wdkufyJu
G tqkH;tjzwfwdkufyJjG zpfw,f? 'Dwu
dk fyGJ}uD;awG +yD;wJah emuf ygwDu
tv,fydkif;a'oudk ydik fydkifEidk fEdkif tajccsEdkifchw
J ,f?
tJ'D wdu
k yf aJG wG t=um;rSmyJ wdu
k &f if;cdu
k &f if;/ ajy;&if;v$m;&if;eJ@ u|eaf wmf
[m ygwDacgif;aqmifawGjzpfwJh &Jabmfjrrif;/ &Jabmfwdkufatmifwdk@eJ@ odu|rf;
vmcJh&ygw,f?
tv,fydkif;AsLdk tajccsEkid w
f t
Jh ay: ygwu
D *k%f ywJhtaeeJ@ 'Dwu
dk fyGJpOf
}u;D rSm ygif=ucJhwhJ &Jabmf 12 a,mufukd wkwjf ynftxl;avhvma&; c&D;apv$wf
cJhygw,f? tJ'&D Jabmf 12 a,mufxJrSm u|efawmfvnf; wpfa,muf tygtif
jzpfygw,f? wkwjf ynfwcGif avhvma&;c&D;u 2 v =umjrifhcyJh gw,f? avhvmc&D;
u jyefa&mufawmh ygwDA[dku u|efawmf@ukd jynfol toHrSm u&ifbmomXme/
XmerSL;tjzpf wmefay;ygw,f? tJ'DrSm wmefxrf;aqmif&if; u|eaf wmf@rSm tifr
wefjyif;xefwhJ OD;aESmuftarS;a&mifa&m*g pGu
J yfvmygw,f? *syefiSufzsm;vd@k vnf;
ac:=uw,f? u|eaf wmf@udk &JabmfawGu aq;kx
H rf;ydk@ &ygw,f? 'Da&m*gu tao
taysmufvnf; rsm;+yD;/ raovd@k usecf w
Jh o
Jh l[m udk,fawGvufawG auG;aumuf
usefcJhygw,f? u|efawmfuawmh aovnf;raowJhtjyif udk,fawGvufawG
auG;wmaumufwm rjzpfcJhygb;l ? 'Dvdk rjzpfwm[m q&mr}uD;&Jabmfa':aiG&J *k

88

wpd ku f= uyf rwfu ko ay;r_ a=umif h jzpf ygw,f ? q&mr}uD ; &J abmfa ':aiG[ m
u|eaf wmft
h oufukd u,fwifay;cJo
h v
l @kd ajym&rSmjzpfygw,f? 'gayrJh u|eaf wmfh qHyif
awG[m tqkyv
f u
dk f u|wfuek fygw,f? qHyifjyefayguv
f mawmhvnf; u|eaf wmfh
wacgi;f vk;H jzLazG;oGm;ygawmhw,f? rsucf ;Hk ar$;qdw
k m wyifrS ruseb
f J tukef u|wf
oGm;ygw,f?
q&mr}uD;udk u|efawmf aemufq;kH awGqkHcJh&wmawmh q&mr}uD;[m
avjzwf cH&+y;D aemuf jyefvnfuse;f rmvmump tajctaerSmjzpfygw,f? avjzwf
a'em[m q&mr}uD;&JcEmudk,f wpdww
f ydki;f udk tenf;i,f xdcku
d o
f Gm;aomf
vnf; q&mr}uD;&J yifuk,
d rf lvjzpfwhJ &JabmfawGtay: csdKomazmfa&Gr_/ tav;
xm;r_/ *kpu
kd rf /_ rdcifozG,=f uifemr_w@kd uakd wmh q&mr}u;D qDuae vk,o
l mG ;Edik jf cif;
r&Sdwmudk u|eaf wmf txift&Sm; owdyrdygw,f?
'ghtjyif u|eaf wmfeJ@ wlvdkom;vdk cifrif&if;ESD;aewJh ausmif;om; &Jabmf
wpfa,mufq&kd if olud,
k o
f l tqk;H pD&if awmhr,fqw
kd t
hJ xd pdwaf wG upifu
h vsm;
jzpfae&muae q&mr}uD;wd@k qD a&mufoGm;+yD;/ q&mr}uD;wdk@eJ@ umvwpfcktwl
aexdik f&if; q&mr}uD;&J rdcifozG,f=uifemaEG;axG;r_awGa=umifh oludk,fol jyef
vnf aqmufwnf&m &vmcJha=umif; jyefajymjyzl;wmudk jyefvnftrSw&f ae rdyg
w,f?
'gawG[m q&mr}uD;eJ@ ygwDxrJ Sm awmfvSefa&;xJrSm u|efawmf qkHawG
cJh&wJh jzpf&yfawGxJu u|efawmfrSwrf dor#udk a&;om;xm;wmyg? q&mr}uD;&J
tawG;tac:/ q&mr}u;D vky[
f ef/ &JabmfawGeJ@ jynfoal wGtay:xm;&Sw
d Jh q&mr
}u;D &J csKd omwJah zmfa&Gra_ wGudk u|eaf wmfwk@d &aJ bmfawG avhvm twk,=l u&ygr,f?
'Dvv
dk kyfjcif;tm;jzifhom q&mr}uD;udk u|efawmfwdk@ txdr;f trSwf y=u&vdrhrf ,f?
q&mr}u;D pHerlemjycJw
h Jh ygw/D awmfvSeaf &;eJ@ jynfot
l ay: pdwaf &mud,
k fyg tusdK;
ycJw
h hJ q&mr}u;D vky[
f efukd u|eaf wmfw@kd twk,=l ur,f/ vdu
k yf gvyk f aqmif=ur,f
qd&k if q&mr}u;D [m auseyf=unfE;l wJt
h =unfeh @J y;H =unfh aevdrrhf ,fv@kd u|eaf wmf
tav;teuf ,kH=unfygw,f?
&JabmfapmukdOD;

89

trsdK;orD;rsm;ae@twGuf
toufudk tyfvdkuf+yD
armifvSif;(jrif;+cH)
ArmjynftrsdK;orD;rsm; vGwfajrmufa&;ESifh ArmjynfvGwfajrmufa&;twGuf
touf 15 ESpt
f G,rf S pwifum awmfveS af &;xJ ygifvmcJo
h l Armjynf awmfveS f
a&; &Jabmfr}uD;? trsdK;orD;rsm;or*~ESifh EdkifiHwum trsdK;orD;rsm;ae@ESifh b
wav#mufvkH; tu|rf;wif wufupGm v_yf&Sm;wdu
k fyGJifvmcJhol &Jabmfr}uD;
onf olar#mfvifhw}uD; apmifhpm;cJhaomtrsdK;orD;rsm;ae@udk a&m*ga'emrsm;
=um;rS tm;,lwufa&muf&if; ckawmh auvGifhoGm;Sm&+yD?
onfae@twGuf ol ar#mfwvifhvifh apmifhpm;cJhonf? onfae@rwdkifrD
av;ig;ajcmuf&ufavmufu avyefa&m*ga=umifh ol aovkrwwf jzpfcJh&ao;
onf? olausmufuyfu ysupf ;D aecJ+h y?D avjzwfxm;wmudk wdu
k yf q
JG if+y;D avhusihf
cef;vky&f if; emvefxv
l mEdkicf haJ om olonf ausmufuyfa&m*gukv
d nf; t_;H ray;
wdkufyGJqif&if; ol@aemufqkH;xGufouftxd ygwD/ awmfvSefa&;ESifh trsdK;orD;
rsm;vGwfajrmufa&;twGuf tvkyftau|; yoGm;vdkaom qEN &SdcJhykH&onf?
onfESpf trsdK;orD;rsm;ae@wGif ol( q&mr}uD; &JabmfaiG ac: a':=unf
av;) ESiw
fh uG trsdK;orD;rsm;onf wlnaD om &nf&G,cf suw
f cktwGuf pkpnf;=u
rnf[k wdik yf ifxm;onf? xd&k nf&,
G cf suu
f m; onfEpS w
f iG f usa&mufrnfh Armjynf
uGefjrLepfygwD. pdef&wk(oufwrf; 75 ESpfajrmuf)twGuf ygwDwGif;&Sd trsdK;orD;
rsm; taeESihf ygwu
D kd aiGa=u;t& wwfEikd o
f r# ef;&Honfph w
d "f mwftaejzifh tvSL
aiGrsm; pkaqmif; ay;tyfoGm;&ef wdkifyifxm;=uonf?
xdkae@rwdkifrD tuae@u q&mr}uD;. om;orD;/ wlwlrrsm;jzpfaom
&Jabmfrsm;u q&mr}uD;udk um;ESifh oGm;ac:cJh=uonf? a&m*ga'emudk wdkufyGJ
qifae&rSef; wjcm;&JabmfawG &JabmfrawG r&dyfrdatmif t&$ifvef;qkH; toGif
omefukd aqmifxm;onf? trsdK;orD;rsm;ae@twGuf oDqk&d ef oDcsi;f a&G;zd@k wdik f
yif=uawmh wlwHpOf tvHatmufcsD oDcsif;udk q&mr}uD;u a&G;ay;onf? ol
90

ab;rSm trsdK;orD; q&mef &Jabmfu teD;uyf *kpdkuf apmifh=uyf&if; aq;g;


ukoay;ae&if;rS trsdK;orD;&Jabmfrsm; wa,muf+yD; wa,muf vmawGonfudk
vufcHawGqkHaecJhonf?
xdak e@naeu u|eaf wmf oGm;a&mufawGqkcH sed f =unf=unfvifvif ajym
qdkae&Smonf? wmeft& tdrw
f Gif usefcJhaom olcifyGef;onf &Jabmf ausmfaqG
rSm=um;vdu
k af om ajcaxmufwiG f uyfxm;onfh aq;yvmpwmu 'Dae@ cGm&r,f
qdkwm usaemf ajymjyaeonf? ab;rS trsdK;orD;&Jabmfrsm;udk ol aumif;aumif;
rGefrGef ajymqdak eEdkifao;onf?
trsdK;orD;rsm;ae@twGuf q&mr}uD; wfqif&ef &Jabmfrsm;u ,f
,ljyifqifxm;aom wfpHu
k ykd if q&mr}u;D wfqif=unf&h mS ao;onf? ol awGvdk
aomqENtwdkif; &Jabmfrsm; trsdK;orD;&Jabmfrsm;udk awGqkH&ojzifh ol =unfEl;
&$ifvef;ae[efSdonf?
ae@cif;u aq;oGif;xm;aomfvnf; nydkif;wGif taecufvm[ef wl
onf? onfawmh q&mef trsdK;orD;&JabmfESifh useftrsdK;orD;&Jabmfrsm;u
atmufpD*siftdwfudk pDpOfum uko=uonf?
nydkif;wGif rD;udk apmapmzGifhcdkif;onf? tarSmifxkudk ol ruuf[k qdk
onf? pepfqdk; tarSmifxkudk wl;wl;cg;cg; rkef;wD;ojzifh bwav#mufvkH;
wdkufyGJifcJhol q&mr}uD;onf tarSmifxk rSefor# rkef;wD;ayvdrfhrnf?
n 10 em&Davmuf a&mufcsed w
f iG f b,favmuftm;wif;xm;onfqq
k d kd
kyfbu r&+yD? aq;kHoGm;rvm;ar;awmh oGm;rnf[k ajymonf? um;ay:wGif
pum;ajymqdkEidk af o;onf? aq;kH ta&;ay:ukocef; ckwifay: ta&muf touf
&yfomG ;cJo
h nf? &Edik o
f r# toufu,fwifEidk rf nfh enf;vrf;rSeo
f r# tokH;yyg[k
trsdK;orD;rsm;u awmif;qdkajym=um;ojzifh aq;kHuvnf; tpGrf;ukef touf
u,fwifa&; vdktyfonfrsm; pDpOfaqmif&Guf=uonf?
odk@&mwGif rD;pmukef qDcef;+yD? Armjynf trsdK;orD; awmfvSefa&;orm;
wOD;taejzifh 15 ESpforD;brS wdkufyGJifvmcJhol Armjynf 49 ckESpf rsdK;quf
g&ifh&Jabmfr}uD;onf touf 79 ESpft&G,fwGif tem;,l tdyfpufoGm;&Sm+yD?
ol. om;orD;/ wlwlr &Jabmfrsm;/ &Jabmfrrsm; n}uD;oef;acgif pka;
a&muf&Sdvm=uonf? n 12 em&DcGJtcsdefrSm qkH;yg;oGm;jcif; jzpfojzifh rwfv 8
&ufae@ trsKd ;orD;rsm;ae@a&mufrS toufpeG f@vw
$ o
f mG ;onf[k qdkEikdf o
f nf? xdkae@
91

u q&mr}uD; em&Dudk c%c% =unfhaeonfqkjd cif;rSm onftcsdeftxd a&muf&Sd


atmif tm;wif;apmifhqdkif;aejcif;rsm;vm;?
q&mr}uD;uG,fvGefoGm;onfhtcg q&mr}uD; udk,frSmuyfwG,faeonfh
ArmjynfuGefjrLepfygwD pdef&wktwGuf ygwDudk vSL&ef ,lvmonf ,GrfaiG 760
udk awG&Sd=u&onf?
15 ESpforD;t&G,frSm ArmjynfuGefjrLepfygwDESifh awmfvSefa&;twGif;
ifa&mufvmcJo
h nf? ygwED iS ahf wmfveS af &;twGuq
f v
kd #if vufeufpu
JG ikd f wdu
k yf JG if
onfvnf; &Sdonf? ygwDu cdik f;v#if t+idrfhrif;orD;vnf; vkyfonf? tzrf;cH&I
axmifvnf; uszl;onf? axmifwGif; wdkufyGJrsm;vnf; wdkufchzJ l;onf? trsdK;orD;
or*~vkyfief;rsm;rSmvnf; acwfwdkif; wmef,lcJhzl;onf? &Srf;jynftv,fydkif;
ajymufusm;a'orSm ajymufusm;ppfonftjzpfvnf; wmefxrf;aqmifczhJ ;l onf?
ygwDtwGuf aq;ynmvnf; oifcJhonf? ygwDtwGuf ppfa'oaq;kH. 'k EdkifiH
a&;rSL;vnf; vkyfzl;onf? oDcsif;qdk+yD; toHv$ifhcJhzl;onf? ygwDtwGuf pmrsm;/
uAsmrsm; a&;cJhzl;onf? udk,fusdK;pD;yGm;twGufqv
dk #if ucsifa'o/ yefgrSm &SdpOf
pm;&rJhrJh aomuf&rJhrJh tajctae jzpfaeI wusyfwjym;&& &ufwcsdK ta=umf
a&mif;pm;cJhzl;onfrS vGJI bmpD;yGm;a&;rS rvkyfcJhzl;&Sm?
ol. awmfvSeaf &;qdik &f m ud,
k fa&;twKy`wdW pmtkyjf zpfaom tk%Of ;D
c&D;onf pmtkyf) ArmjynfrSm xkwfaaeonfudk olodaomfvnf; pmtkyf
uav;udk olvufESifh udkifwG,f? olrsupf dESifh jrifawGroGm;&&Sm? ol uG,v
f eG +f yD;
aemufw&ufrS onfpmtkyfu qdkufqdkufrufruf a&mufvmonf?
trsdK;orD;xktwGuf bwav#mufv;Hk ke;f uefwku
d fyq
GJ ifvmcJo
h o
l nf
trsdK;orD;ae@ usif;y&efwufa&mufvm&if; trsdK;orD;rsm;ae@wGif toufqkH;yg;
cJh&+yD?
ygwDESifh awmfvSefa&;twGuf bwav#mufvkH; tvkyftau|; yonfh
&Jabmfr}uD;onf ol jcpfukyfpkaqmif;xm;onfh aiG ,Grf 760 jzifh olaemufqkH;
xGufoufwGif ygwDodk@ OD;!GwfylaZmfoGm;&Smwmygvm;?

armifvSif;(jrif;+cH)

92

u|efawmhf&ifxJrS trSwfw& &JabmfaiG


zkd;eD

oHr%dvdyfjymESifhv#yfwpfjyuf
1978-ckESpf 'DZifbmv. wckaomae@wGif yefqef;&SdygwDA[dw
k Gif &JabmfaiGESifh
rar#mfvifhbJ pwifawGqkHchyJ gonf? a&mufcho
J nfrmS &ufwcsKd &SdcJh+yDjzpfaomfvnf;
xdkumvu u|efawmhtzdk@ yefqef;a'o. at;pufaom aqmif;ESif;yGifhrsm;ESifh
tom;rusEdkif olprd f;qefaecJhygonf?
atmufbuf a;vHaom ajymufusm;a'orS qufom;wmefjzifh
acwWa&mufae&onft
h ajctaejzpfojzifh wmeft& cyfv#Kd v#Kd av;om ae&onfh
tajctae odk@&mwGif ra&mufzl;onfha'o r}uHz;l onfhjrifuGif;rsm;jzpfojzifh
wcsdKudk r&Jw&J pyfpkrdonfawmh&dyS gonf? wmefcH&Jabmfuvnf; tvdkufopd Gm
ajymjyoifhonf[,
k q
l aomtajctaewcsKd udk tcgtm;avsmpf mG rdwq
f uf ay;yg
onf?
wae@rar#mfvifhbJ &Srf;ESpfopful;ae@txdrf;trSwftjzpf &Srf;eD
trsKd ;om;&Jabmfrsm;u aumuf!i ;f aygi;f ESiafh u|;arG; {nfhcHaomyGJo@dk wufa&muf
cJh&onfhtjzpfuav;udkawmh rSwfrSwf&& &SdaecJhygonf? yGJwGif t&if a&muf
aeESiahf om &JabmfOD;wif &JabmfvaS usmaf ZmESih&f aJ bmfwcsdKu topfif vmolukd
vSrf;+yD;E_wfqufvdkuf=uonf? q&mr}uD;vmvm q&mr}uD; qdkygvm;?
tenf;i,f xl;jcm;ovdk cHpm;rdojzifh tjyifbufo@kd wcsuf vSr;f =unfv
h u
kd fro
d nf?
,leaD zgif;oyfoyf&yf&yfESifh =u,feDOD;xkyf aqmif;xm;aom touf av;q,f
ausmfavmuf&do
S nfh &Jabmfr}uD;wa,muf odraf rGnifompGm wvSrf;csif; vSrf;
vsuf ifvmonfudk awGvdkuf&onf? Tw'*F umvav;rSmyif ol
rsufESmay:rS v_duv
f SJjzLpifaom t+yHK;&dyfwdk@udk owdxm;vdkufrdonf?
93

tJh'D&JabmfyJav cifAsm;awGzl;csifw,fqdkwJh [do


k Dcsif;qdkwJh trsdK;orD;
emrnfu &JabmfaiG wJh
a=omf txifESifhtjrif awmfawmfav;uGm[oGm;ojzifh tHh=o
oGm;rdonf? 49-ckESpfuwnf;u awmfvSefa&;xJygvmwJh trsdK;orD;&Jabmf
a[mif;}uD; qdkygvm; dk;rtoG,foG,fukd jzwfausmfysHoef;vmcJhaom oHr%dvdyf
jym kwcf snf; qdkovdk &cdkifdk;r&Sd jynfe,fwyfrSL;}uD; &JabmfxGef;vSatmif
ajymzl; aom pum;udk jyefvnf =um;a,mifvmrdonf? 'DoDcsif;qdkwJh uav;r
ut&G,ef @J rvdu
k af tmif toHaumif;wmyJ aumifrav;u &Sv
d rS S q,fo
h ;Hk av;ESpf
ayg
h / A[du
k vl}u;D awGuvnf;uGm'Davmuf i,fi,fav;udrk S oDcsi;f qdk cdik f;&w,f
vd@k ,if;umvu jynfol toHa&'D,kd toHvi$ chf surf mS r=umc%vmaeaom
armifwdk@GmrSmav bmawGaygygvdrfh tpcso
D nfh aus;vuf oHpOfESifh oDqx
dk m;
aom jynfolbokyfaz: awmfvSeaf &; aw;oDcsif;udk em;axmif&if;jzifh rSwf
csufay; vdkufjcif;jzpfygonf ? aemifwGi
f u|eaf wmf ygwAD [drk S &cdik b
f uf od@k jyef
a&mufcsdef oDcsif;qdkol &JabmftrsdK;orD;}uD;ESifhqkHcJhonft
h jzpfudk jyefajymjyawmh
wyfrSL;}uD;u rsuf&nfxGufatmifyif &,f&Smonf? rSef;xm;wmeJ@ awmfawmfudk
vGJoGm;wm udk; [kvnf;qdkonf?
&JabmfaiGESifh u|efawmf. yxrt}udrfawGqkHr_u Tr#omjzpfonf?
wOD;ESifhwOD; &if;&if;ESD;ESD; rdwq
f ufcGifhr&cJhaomfvnf; olrsufESmay:rS if;yaom
tyH;yef;wyGifhuadk wmh trSwfw&&SdaecJhonf? &ifxJrmS xm& ude;f atmif;aecJh
aom vlwef;pm;nDtpfukad rmifESpfrpdw"f mwf odk@r[kwf arwWmw&m; dk;om;
jzLpifr_wk@d udk a&mifjyef[wfjyaom ol. udk,yf dkifoauFwyifjzpfrnf? u|efawmf
uawmh pHy,fyef;av;vdkjzLpifar$;jraom oltyH;udk pHy,fjzLt+yKH; [kom
wifpm;vdkufcJhrdonf? xdktcsdefu c%wmr# v#yfwpfjyuf awGqkHcJh+yD;aemuf
q,fESpfausmfr# wa,mufwae&m a;uGmcJh=uonf? 199ckESpfwGifrS a&puf
rukef jyefqkHcJh=ujyefonf? Tt}udrfrSmawmh olw@dk ZeD;armifESHESifh u|efawmfwdk@
&Jabmfwpk todkufwckxnf; yfusif;wckxnf;rSm twlwuG vufwGJ+yD; ao
avmufonfh '%f&mjzifh vJavsmif;aecJh&aom rdcifygwDjyefvnf &Sifoefvma&;
twGuf usm;ukwu
f sm;cJ vk;H yef;wdu
k fyJG ifchJ =uonf? 1914-ckESprf wfv(8)&ufae@
oluG,fvGefoGm;csdefxd tESpEf Spfq,fausmfumvwdkif uEm&ESpfrsm;udk jzwfausmf
cJh=uonf?
94

tk%fOD;c&D;onfESifh tESpf (20)


1989-ckESpf ygwDA[dk. qkH;_H;r_u }uD;rm;vGef;onf/ tajccHa'o/wyf
tm;vkH;tcsdefwdktwGif;rSm vufvw
$ f qkH;_H;oGm;cJh&onf? tajctae. awmif;
qdkr_t& rv$Jra&Smifom touft&G,ftdkrif;+yD jzpfaom A[dkacgif;aqmif}uD;rsm;
udktem;,lzkd@pDpOf&onf? ygwDtvHudk qufv$ifhzk@d tenf;pk &JabmfwcsdKom usef
awmhonf? rdwfaqGqdkolrsm;vnf; wjznf;jznf; a;oGm;=uonf?
vufqGJEw
_ fqufrnfholr&Sd tzufvkyfrnfholr&Sd yifpnftudkif;tcuf
t&GuftoD;tyGifhbmwckr#r&SdawmhyxDajrom;ukd &Sdonfhtm;ESifh ukyfjcpf
qGJudkifxm;aom tjrpfwcsdKom ' %f&mjzifhusef&pfonf? tajctae [efyrkH &
ojzifh wcsdK (tawmfrsm;rsm;)vnf; enf;rsdK;pkjH zifh vpfukefonf? &JabmfaiGESifh T
ta=umif; pum;pyfrdawmh oluawmhxkH;pHtwdkif; yH;yH;av;ESifhajymvmonf?
'ge@J ywfouf+y;D &JabmfxeG ;f ajymwmav; u|erf oabmusw,f? jrpfv,f acgirf mS
avS}uD;wpif; ryfawmhrnfh t&dyfta&mifay:awmh avSay:u uufawG tvk
t,uf a&xJckefqif;=uovdak yghwJh
olEiS fhteD;uyf aevm&csdefwGif ol. av;pm;twk,lzG,faumif;aom
tawG;tac:ESifhvkyf[efrsm;udk awGvm&onf? bwav#mufvkH; dk;&Sif;aom
aexdkifr_bjzifh jzwfoef;vmolwa,muf. dk;dk;ukyfukyf tqif;&J tyifyef;cH
aomvky[
f efukd olydik q
f ikd x
f m;onf? cufxef=urf;wef;aom bc&D;udk jzwfoef;
cJh&oljzpfaomfvnf;ol. pdwx
f m;ESdrcfh sr_ ,Ofaus;odrfarGr_wdk@uawmh awG&
olwidk f; tH=ovufzsm;cgavmufygonf? }uD;i,fra&G; vlwidk f;udkpum;ajymv#if
olud,
k o
f l usr[laom emrfpm;udo
k ;Hk avh&o
dS nf? &Jabmftcsi;f csi;f ESihf ywfouf
v#if olu vlwef;pm; nDtpfukad rmifESrpdw"f mwf t&if;cH+yD; taumif;jrifg'jzifh
om csOf;uyf_jrif qufqHavh&Sdonf?
1949-ckES pfuvuf euf udki fawmfv Sefa &;xJpwifygif vm+yD;
aemufydkif;(51-ckESpf)wGif ygwDA[dk. jynfolobiftzGJwGif wmef ay;cH&onf?
awmfvSe fa&;. g'jzef @csda &;wmeftjzpf oabmxm;+yD; rv$Jra&Smifom
pifay:wufcJh&aomfvnf; olu xifay:csifolwa,mufawmh r[kwfay? ol pdwf
"mwf t&if;cHu ordik f;vdktyfcsuft& pifay:wufzk@d vdktyfolawGtwGuf pifudk
xrf;ydk;xm;csifolom jzpfonf? rdrdudk,fudk *k%fazmfajymwmrsdK; vkyaf vhr&Sday?
olordkif; oljzwfoef;r_udkyif ajymjyavhr&Sdt a=umif; wdkuq
f dkifrS t}udrf}udrf
95

ar;rSom csifhcsifhcsdefcsdef jzifhajymjyavh&Sdonf? yod@k qdkap &JabmfawGu oludk


wefzkd;xm;onf/ oljzwfoef;r_udk av;av;eufeufavhvmcsifonf/ olb
jzwfoef;r_udkrSwfwrf;wcktjzpf a&;zdk@vnf; t}udrf}udrf wdkuw
f Ge;f cJh=uonf? T
odk@jzifh tk%fOD;c&D;onf (&JabmfaiG.brSww
f rf;)udk usef;rma&; raumif;
onfh =um;rS ol u;pm;a&;cJhonf?
tk%fOD;c&D;onf wGif awmfvSefa&; trsdK;orD;&Jabmfwa,muf.
}uHhcdkifjywfom;aom &yfwnfr_/ olrwlaom ZGJowWdwdk@jzifh awmfvSefa&; c&D;=urf;
udk wnfwnf+ird +f ird f jzwfoef;cJah om bjzpfpOfukd avhvmEdik rf mS jzpfonf? xdrk #ru
oljzwfoef;cJhaom umvtvdkuf ygwD/ awmfvSefa&;ESifh vlxkvlwef;pm;rsm;.
ordik f;jzpf&yfrsm;udkvnf; wpdwfwydkif;avhvmod&Sd okH;oyfEdkifrSm jzpfonf? odk@jzifh
&JabmfaiG. tk%fOD;c&D;onf pmtkyfonf ygwD. ordkif;ykH&dyfwcsdKudk xif
[yfjyaom &moufyef awmfvSefa&;orm; wa,muf. ESvH;k om;jzifh a&;zGJxm;
onfh ordik f;wefzkd; wpkw
H &m&SdaomrSwfwrf;wck[k qdk&rnfyif?
cE<mudk,fzGJpnf;ykHt& =unfhrnfqdkygu ,kHEdkifp&mr&Sd yg;yg;v#yfv#yf
ao;ao;oG,foG,f trsdK;orD;wa,muf vufeufudkif awmfvSefa&;xJrSm
tESp(f 40)ausmf b,fvdk owWdtiftm;awGeJ@ jzwfoef;cJhwmygvdrfh? awmxJ
awmifxJrd;k a&xJrmS wdu
k yf x
GJ rJ Sm tusOf;axmifxJrSm tcuftcJrsdK;pkHukd &ifqkid f
ausmfv$m;zkd@ ZGJowWdawG olb,fu &vmwmvJ? u|efawmfu ol jzwfoef;
r_udk avhvmwl;qG=unfh&if;jzifh Tykp>m. tajzudk&Smxkwf&if; OD;aESmuf
v_y&f Sm;aerdonf? ol. jywfom;onfh oEMd mefESifh cdkifrmonfh&yfwnfr_wdk@u
rnfonfh tcuftcJukrd qdk ausmfv$m;Edkifz@dk owWdukd ay;pGrf;Edkifjcif; jzpfayvdrfhrnf?
owWdqdkonfrSm xu,fawmhpGef@vw
$ fry_ ifr[kwfygvm;? bwoufwmvkH;
ESpaf ygi;f (60)ausm
f rrSw
d rf oke
f wnfwnf+ird +f ird jf zifh pGe@f vw
$ f oGm;cJah om olvdk
uGefjrLepftrsdK;orD;}uD;rsdK; ,ae@umvwGif &Sm;&Sm;yg;yg;awmh jzpfrnfxif
ygonf?
cspfpGmaom&Jabmf. aemufqkH;E_wfqufpum;
2014-ckESpf rwfv(6)&ufae@ aqmif;aESmif; aEGtul;umvrdk@
ESi;f uif;uav;awGu aaeqJ eHeufcif;. aea&mifjcnfu +cx
H &J dS opfawmhyif
tudik ;f tcufrsm;=um;rS rSed yf sysuav; jzmusaeonf? a&mifpHk ESi;f qDyiG hu
f av;awG
uawmh ESif;&nfOuav;rsm;wGJcdkvsuf tk%fOD;.tvSudk tm;jznfah e=uonf?
96

eHeufwdkif;qif;vmaeus tazmfrJhaeaom csdK;iSufav; waumifvnf; tdrfa&S@


wvif;jyifrSm tpm&Sm&if;ajy;v$m; upm;aeonf? ta;rSvmaom &Jabmf
wa,mufuawmh Tae&mav;udk uGejf rLepf awm&ausmif;av;[k wifpm;zl;
onf? &JabmfaiG. use;f rma&;vnf;odyrf aumif; tdrfae&mvnf; rv$o
J m ra&Smif
om ajymif;a&$@&rnf[k owif;=um;ojzifh owif;ar; tm;ay;&ef ol+cHif;odk@
u|efawmfwdk@ZeD;armifESH taqmwvsif oGm;a&mufcjJh cif; jzpfonf? awGawmh
xkH;pHtwdkif; oluv_dufvSJaomtyH;jzifh E_wfqufc&D;OD;uyonf?udkoef;
atmifa& vmvm ESpfa,mufpvkH; vm=uwmudk; &JabmfatmifvGif (olcif
yGef;) vnf; apmapmuyJ tjyifxGuo
f Gm;w,f aezdk@tdrfoGm;&Smrvdk@wJh &Gm
bufukd wufomG ;w,fxifw,f rsufEmS tenf;i,f!;d_ aeonfrSty oGufoGuf
vufvufv_yfSm;aeonfukd awGvdkuf&ojzifh tenf;i,f pdwo
f ufom &m&rd
onf? xdkae@u xl;xl;jcm;jcm;cgwdki;f ESifhrwl awGonfESifh pum; tqufrjywf
u&m;a&v$wfwwGwfwGwf olucsnf; ajymaeonf? olb jzpfpOfxJrS
rSwrf Swf&& a&S;a[mif;aESmif;jzpftcsdKvnf;ygonf? vuf&SdEkid fiHa&; tajctae
awGvnf;ygonf? c&D;a; xGufp&m&Sdojzifh rSmp&m&SdwmawGudkawmh rSmxm;
cJhOD;rSqdkonfh ykHrsdK;aygufaeonf?
jzpfcsifawmh u|efrudk arG;+yD;wJah emufrmS r=umcifrSmyJ u|erf &J tpfru
qkH;oGm;w,f? u|efr i,fi,fu tidkoefv@dk qk+d yD; tazeJ@ taru tdrjf yifrSm wn
vkH; jypfxm;wmrsdK;vnf; cH&zl;w,f? u|efrarmifav; wESpfcGJ t&G,favmufrSm
taru a&m*geJ@ kww
f &uf qkH;w,f wdkuw
f dkuq
f dkifqdkifyJ armifav;vnf;
tJh'aD e@ naerSmqk;H jyefa&mtazuawmh u|erf a=umifh cdu
k fwmvdk@ t,lonf;
+yD; t+idK;w}uD;eJ@ u|efrudk wjcm;vludk ay;jypfvku
d fw,f? cGcJ geD;rSm eifhrsufESmudkig
r=unfhcsifbl;qdk+yD; rsufEmS udk wHaxG;eJ@ axG;+yD; xGufoGm;awmhwmyJ
olu twdwfudkaqG;aqG;ajrajrwl;qGaejyefonf? ,cifu olrSm
TtavhtxrsdK; r&Sday? u|efawmfwdk@vnf; oltrlt&m cgwdki;f ESifhrwl wrlxl;
aeonfukd tuJcyf&if; olpum;vk;H awGxrJ mS epfarsmaeonf? +ird +f ird f oufoufEiS hf
omqufem;axmif aevdkufonf? 'kuQawGESifhcsdKjraomuawGESifh,Ofyg;
cJh&aom v_dif;vkH;awG=um;u arsmygaeonfh aA'gyifav;udkjrifa,mif vmonf?
yod@k qakd p raA'guawmh yef;yefvsuf b&xm; rdik w
f ikd (f 80)em;od@k csO;f uyfvmay+y?D
(8) &ufae@rSm trsdK;orD;rsm;ae@ txdrf;trSwfuav; vkycf sifw,f?
97

[dkbufrrSm oGm;pk=u&atmif &Sifwdk@vnf;vm jzpfatmifvm=uaemf 'DESpf


uawmhvkyfrSjzpfrSm
wckckudk av;av;eufeuf pOf;pm;aea=umif; olrsufESmwGif ay:vGifae
onf? toHv_dif;awGu wkecf gag;ae+yD jzpfaomfvnf; pum;vkH;awGuawmh
wdusjywfom; tm;rmefygqyJ if? cgwkid ;f vdyk if vuf[efajc[ef uav;ESifh jzpfap
umrl vufacsmif;av;awGuawmh avjzwfxm;onfh'%fa=umifh aumuf a uG
ae +yDjzpfonf?
r&yfrem; pum;qufwku
d f ajymaeojzifh tenf;i,f arm[dkufvmykH&
onf? olud
k c% tem;,lapvdkonfh oabmjzifh u|eaf wmfu =um;if+yD; pum;
vrf;a=umif; v$Jajymvdkuo
f nf? q&mr}uD; usef;rma&;*kpu
dk faemf tcktcsdeu
f
&moD tajymif;tvJqkad wmh owdwm;&rSm u|eaf wmhpf um; tqk;H rSmawmh olu
wnf=unfav;eufonft
h rlt&mESihf u|eaf wmhrsuEf mS udk pl;pl;pdu
k f pdu
k f =unfv
h ku
d f
onf? ESif;xkudkjzwfIxdk;qif;vmaom gusifusif aea&mifjcnf ysysav;u ol
rsufESmay: usa&mufaeonf?
u|efr touf quf&iS f aecsifao;w,fu|efr raocsifao;bl;
vkypf &mawG &Sdao;w,f
Aef;ceJ qdkif;rqifh AkHrqifh ed'gef;rysdK;ajymvdkuaf om olpum;a=umifh
tHhtm;oifhoGm;rdonf? touf(79ESpf)t&G,f tzGm;tdk&J &ifxJu av;av;euf
euf yGifhxGufvmwJh pum;vkH;awGygvm;? tysdKazmfifp t&G,frSp+yD; tESp(f 60)
ausmf pGef@v$wfr_aygif; rsm;pGmeJ@ budk t"dym` ,f&dpS Gm jzwfoef;cJh+yDyJOuUarmf
ajymovdk }uD;jrwfpmG &SifoefcJh+yDy
J wu,fqdkv#iftouft&G,f usef;rma&;
ponfh bufpHk _axmifrh S =unfhv#i
f +idrf;csrf;pGm tem;,l oifhay+yD olpum;
wcGef;u u|efawmhtzkd@ tawG;eufvdk@ rqkH;Edkifawmh u|efawmh&ifudk t&Sdef
t[kejf zifh pl;pl;epfepf xdrSecf Jhonf? u|efawmhtwGuf tvif;wHcg;udk olu wGe;f
zGifhay; vdku+f yDvm;
jynfolawG rvGwfajrmufao;bl; r+idrf;csrf;ao;bl;ol b,fvdk
+idrf;csrf;EdkifrSmvJ? uGefjrLepfwa,muftzdk@ aemufqkH; ESvkH;ckefoH wcsuftxd
budak v;eufpGm t"dym` ,f&dpS Gm &SifoefoGm;&rnfqdkonfh &moufyef awmf
vSeaf &;orm; wa,muf. oEMd mefol@rSm &Sd+yD;jzpfonf r[kwfygvm;? u|ef
awmfrh mS oludk ESpo
f drahf zsmif;zszk@d pum;vkH; &Smr&Edkiaf wmhyg? Tpum;vkH;rsm;rSm
98

u|eaf wmfwk@d twGuf ol. aemufq;kH E_wq


f ufpum;yif jzpfonfudk xdpk Ofu vk;H
ar#mfvifh rxm;cJhrdacs?
*k%fytyfol. aemufqkH;c&D;
trsdK;orD;rsm;ae@ txdrf;trSwftwGuf &JabmfaiGu pdwaf vmaeykH&onf?
&Jabmfrsm;ESif h uwif!Ed id_ ;f &ef&nf&,
G cf sujf zifh u|eaf wmfw@kd EiS hf awGqk+H y;D aemufae@
rwfv(7)&ufae@rmS yif a&$vD rod@k xGuo
f mG ;cJo
h nf[k odvu
kd &f onf? tJ'h aD e@rmS
u|efrwlwHpOftvHatmufcsDoDcsif;udk qdkcsifw,f? &JabmfawGeJ@vnf; wdkiyf if
&OD;r,f qdkaom olpum;oHudkjyefvnf=um; a,mifrdonf? Tawmf vSeaf &;
trsdK;orD;oDcsif;. pmom;a&m oHpOfudkyg olu tawmfESpfoufykH&onf?
&JabmfrawGuawmh bmyJ jzpfjzpf olqENudk jznfhqnf;ay;zdk@ oabmxm;jzifh om
!Ed id_ ;f aqG;aEG;cJ=h uonf? rwfv(7)&ufae@naerSmawmh oluse;f rma&; kww
f &uf
azmufvmojzifh rwwfombJ aq;kHwifvdkuf&onf[k =um;odvdkuf&onf?
rwfv (8) &ufae@ eHeuf(1)em&DrSmawmh aq;kaH y:rSm oluG,v
f eG o
f Gm;+yD
qdkaomowif;udk rar#mfvifhbJ =um;vdkuf&awmhonf? kwfw&ufrdk@ &ifxJrSm
qdk@eifhemusif a=uuGJoGm;rdygonf? u|efr touf quf&Sifaecsifao;w,f
u|erf raocsiaf o;bl;u|efrvkyfp&mawG &Sad o;w,f.qdak om &JabmfaiGudk
obmrdcif}uD;u u|efawmfwdk@bxJrS t+yD;tydik fqGJac:oGm;yg yaumvm; ?
usef&pfaom u|efawmfwdk@tzdk@uawmh auvGifhoGm;aom =u,fwyGifh
twGuf ESarsmwo vGr;f +yD;&if; vGr;f ae&OD;rnfyif?
cspfvSpGmaom &JabmfaiGa& bwoufwmvkH; pGef@v$wfcJh+yDyJ
auseyfygawmh? jynfolw&yfvH;k bvGwfajrmufa&;twGuf udk,fusdK;enf;enf;rS
rzufbJ wdu
k yf JG ifcw
Jh hJ oif&h J pGef@vw
$ rf
_ owWed @J vky[
f efawG[m Armjynfu trsKd ;
orD;rsm;twGuf pHerlemw&yftjzpf/ rSww
f dkifwcktjzpfrm;rm;rwfrwf xm&
wnf&SdaerSmyg? oifh&J@r+yD;qkH;ao;wJh ordkif;ay;wmefudk vufqifhurf;xrf;
aqmif=urSmyg +idrf;csrf;pGm tem;,lygawmh &Jabmfa&
psmyerSmoljrwfEdk;aom ESif;qDyef;awG tyif;tdkif; aqmaeonf
&JabmfrawGu ol oDqckd siyf gonfqakd omwlwpH OftvHatmufcsD trsKd ;
orD; awmfvSefa&; aw;oDcsif;udk oHyifoDqdk+yD; oludk*g&y=uonf? olwdk@
tm;vkH;.&ifxJrS pl;epfemusifr_a=umifh toHv_dif;awGuawmh a=uuGJwkefcg
aeygonf?
99

aemufqkH;rSmawmh tifwmae&Sife,f(EdkifiHwumoDcsif;) jzifh *k%fy OD;


!$wfE_wfquf=uonf?
q&mr}uD;a& pdwcf svufcs tem;,lygawmh/ q&mr}uD;&J ar#mfrSef;csuf
awGatmifjrifz@kd u|efrwdk@ quf+yD; wdkuyf GJif oGm;=urSmyg
Aef;ceJ &Jabmfrwa,muf. _duf}uD;wiif atmf[pfidkau;vdkufoHudk
=um;vdu
k f&csdefrSmawmh u|efawmhrsufvkH;tdrfrS rsuf&nfOwd@k vSdrfhqif;vmygawmh
onf?
zkd;eD
(20-12-2015)

100

}u;D }u;D eJ@ bb


&Jabmfat;oef;
(1)
neufoef;acgif zkef;vmvd@k tdycf sirf ;l wl;eJ@ zkef;udik v
f u
kd w
f t
hJ cg rar#mv
f ifh
wJhowif;pum; =um;vdku&f w,f?
q&mr}uD;qH;k +yD
Asm
q&mr}uD;qH;k +yD
[ b,fvdkjzpfwmwkef;? rsufvk;H awGus,fomG ;+yD; zke;f quf ta=umif;
=um;wJh &JabmfatmifaiGudk uaomuarsmeJ@ ar;+yD;oumv om;tzESpaf ,muf
a&$vDaq;Hkodk@ uref;uwef; ta&mufoGm;cJhw,f? [dka&mufawmh &JabmfawG
tawmfpakH e+y?D u|eaf wmhZf eD;udv
k nf; oltvkyv
f yk af ewJq
h D zke;f qufta=umif;=um;
awmh bmoHrSrxGufawmhyJ idkae+yD? rdk;odyfcsKyfaevdk@ reufrSvmzdk@ajym+yD;
ESpo
f rd v
hf u
kd &f aomfvnf; ZeD;onfu n}u;D rif;}u;D ZGwx
f u
G v
f mr,fjzpfaevk@d }uKd ;
pm; tm;ay;ESpo
f drv
fh u
kd f&w,f? aq;Ht
k a&;ay:ukwifxufrmS awmh q&mr}uD;
&Jabmfa':aiG wdwq
f dwf+idro
f ufpGm vJavsmif;vsuf xm0&tem;,lomG ;ay+yD?
2014 rwfv 7 &uf wkwpf aH wmfcsed f n 12 em&Dausmf 8 &ufae@o@kd tul;/
touf _ = uyf vmvd k@ aq;H k od k @tydk @ aq;H k a&muf w meJ @ qHk ; jcif ;jzpf w ,f ?
jrefvu
kd w
f m? a0'emjyif;jyif;xefxef rcHpm;vdu
k &f / +ird ;f +ird ;f csr;f csr;f nifnifomom?
'gayrJh rar#mv
f ifw
h ht
J csed f rxifrSwfwyJh kpH jH zifh cGJcGmoGm;wJt
h wGuf &JabmfawG txl;
ojzifh ol(q&mr}u;D ) jyKpkysdK;axmifay;cJw
h hJ &Jabmfrrsm;(ol@orD;rsm;) &JabmfawG&@J
om;orD;rsm;(ol@ajr;rsm;) ajzrqnfjzpf=u&w,f?
aemufwae@ rwfv 8 &uf trsdK;orD;rsm;ae@rSm q&mr}uD;eJ@ trsdK;
orD;&Jabmfrsm; qHkpnf;Edik fzdk@ touft&G,faxmufae+yD; use;f rma&; raumif;wJh
q&mr}u;D udk wul;wuef@ oGm;ac:um oDcsi;f awGq=kd u pum;awGajym=ujzifh tpD
tpOfawGqGJae=uwJh ol@orD;rsm;tzdk@ ydkvk@d awmif pdwx
f dcdkuf=u&w,f?
'gayrJh q&mr}u;D twGuf uswrhJ su&f nf[m cGet
f m;vnf; jzpfygw,fav?
101

(2)
q&mr}u;D &J@wefz;kd udk ygwzD dzk &Jjzpf rdom;pkawG wuGw
J jym;jzpfum ygwD
qufvuf&iS foef &yfwnfa&;twGuf kef;=uuef=u&pOfrSm ydjk rifawG@=u&ygw,f?
&JabmftoD;oD; us&mwm0efeJ@ c&D;xGuf& v_yf&Sm;& jzpfaepOf ouf}uD;0g}uD;
tawG@t}uHK}u;D wJh q&mr}uD;eJ@&aJ bmfoed f;0if;wd@k ZeD;armifEu
HS kd rdKifjyK+y;D ZeD;eJ@
cav;i,fawGudk pdwfcsvufcs xm;cJ&h wmygyJ?
rdom;pkeJ@ av;ESpfwmcGJcGm+yD; jyefa&mufawmh ig;ESpfom;t&G,f u|ef
awmfo
h m;[m u|eaf wmhu
f kd rrSwrf ad wmhygb;l ? 'gayrJh q&mr}u;D eJ@ &Jabmfoed ;f 0if;u
om;tJ'g rif;tazyJuv
G @kd ajymvdu
k af wmh om;awmfarmif[m csucf si;f u|eaf wmhu
f kd
todtrSwfjyK+yD; u|efawmhaf ygifay:vmxdkifygw,f? tJ't
D csed rf mS &Jabmfoed ;f 0if;eJ@
q&mr}uD;wdk@ ZeD;armifESH[m bbeJ@}uD;}uD;jzpfaeyg+yD? &Jabmfausmfav;u
cav;awGudk oifay;&if;eJ@ pac:&mu bbeJ@}uD;}uD;vd@k tm;vH;k uvdkufac:&mrS
,ckwdkif u|efawmfwdk@tm;vHk;vdv
k dk&J@ E_wzf sm;rSm bbeJ@}uD;}uD;qdkwJh tac:[m
wGifaeygawmhw,f?
bbeJ@}u;D }u;D &J@ aus;Zl;[m u|eaf wmfw@kd &aJ bmfrsm;&Jh ZeD;eJ@om;orD;awG
tay: qyfv@kd rukeaf tmif }u;D rm;ygw,f? rvdo
k al wG tyemrajym=uovdk ygw[
D m
aiGxyk }f u;D ydu
k +f y;D wjynfw&GmrSm Zdru
f saewm r[kwyf gb;l ? aiGa=u;oH;k pGrJ _ wif;usyf
wJhbwf*supf epf usifhoHk;w,f? b,fol@twGurf S yk*~vduoHk;pGw
J m r&Sdbl;? tajccH
tm;jzifh udk,h0f rf;udk,fa=umif;yJ? tcuftcJ&do
S l avmufo
Hk m axmufyHhEdkifw,f?
use;f rma&;p&dwaf wmifrS udk,x
f luk,
d x
f tjyeftvSefun
l =D u&wmyg? pdu
k yf sKd ;a&;
arG;jrLa&; vkyf=u&w,f? trsdK;orD;awG &&mtcpm;tvkyf &Sm}uHvkyf=u&w,f?
'Dvt
dk cgrsKd ;rSm cav;awGukd bbeJ@}uD;}uD;xH tyfc&Jh wmygyJ?
bbeJ@}uD;}u;D &Jh oGeo
f ifq;Hk rr_a=umifh cav;awG[m Armpmta&;tzwf
wwfvmw,f? vdrmR ,Ofaus;vmw,f? trsdK;orD;awGukv
d nf; ygwDawmfvSefa&;
vlwef;pm;wdu
k yf JG ordkif; taxGaxGA[kow
k wifru vlr_a&; ynma&; ,Ofaus;r_
bufpHku todjrifhrm;vmatmif tawG@t}uHKudkr#a0 aqG;aEG;ydk@cs oGefoif
qH;k ray;cJw
h ,f? aexdik rf aumif;jzpfvnf; }u;D }u;D &J@=uyfrwfre_ @J aq;ynm wwfu|r;f
wJh &Jabmfrsm;u ukoay;cJhw,f?
OuUocifAode;f wif&hJ axmufyahH =u;&aiGukd rwnfum xlaxmifxm;wJh
ynma&;azmifa';&Si;f a=umifh &Jabmfrsm;&J@om;orD;rsm; tv,fwef;ynma&;
102

qHk;cef;wdkifoif=um;Edkif=uw,f? cav;rsm;ausmif;tyf ausmif;ydk@ausmif;uudpP


t00 udkvnf; bbeJ@}uD;}uD;wdk@ }uD;=uyfpDrHay;cJhwmygyJ?
&Jabmfwdkif;&J@ vpOfxnh0f ifpkaqmif;aiGjzifh ESpfpOf ynm&nfqkay;yGJudk
vnf; cav;rsm;aum rdbrsm;yg aysmaf ysmyf g;yg; qifEEJ$ idk af tmif bbeJ@}u;D }u;D wd@k u
OD;pD;+yD;usif;yay;cJhw,f? cav;awG[m tJ'Dae@xl;ae@jrwfudk ar#mfvifhae=u+yD;
tqdktwD; tutckef ta[mtajym tpm;taomufrsm;tjyif qk&&Sd=uvdk@
aysm&f $ifwufu=uw,f? o}uFef oDwif;u|wf pwJt
h cg}uD;&uf}uD; rsm;rSmvnf;
,Ofaus;r_tpOftvmudk cav;rsm;od&aSd tmif 0efe@J tm;r#whJ aysmfy&GJ i$ yf JrG sm;vnf;
usif;yay;cJhw,f?
zateJ@cJ&G vdk@ om;orD;awG tm;ri,fbl;? ZeD;onfawG pdwf"mwfrus
bl;? }u;D }uD;&J@arwWm&dyfrSm olwk@d awGtzd@k cGeftm;awG ar#mv
f ifch sufawG oefpGrf;Edki
f=uygw,f?
(3)
'gayrJh }uD;}uD;&J@b0[m ajzmihfjzL;om,mcJhwmawmh r[kwfbl;? ql;cif;
vrf;av#muf&ovdk tauG@taumuf rsm;cJyh gw,f? }uD;}uD;ta=umif;udk ,cifu
u|efawmfodyfrodygbl;? omref &Jabmfa[mif;}uD;wOD; tjzpfom odxm;wmyg?
yefqef;umv aq;Hk tqdktuausmif; trsdK;orD;or*~awGrmS vkyfcw
Jh mawG odyg
w,f? r=umr=umvnf; jrifawG@aewmyJ? u|efawmftdraf xmifus+yD; aemufyidk f;rS
tdrcf si;f vnf;eD;awmh xdawG@qufqrH _ ydrk sm;vmw,f? u|eaf wmftrd af xmifusump
wae@ q&mr}u;D u|eaf wmhq
f aD &mufvmw,f? tJ'w
D ek ;f u q&mr}u;D u|eaf wmhu
f kd
ajymcJhwJh r*FvmOD;pum;wcGe;f udk u|eaf wmf,ckxd rarhygb;l ?
&Jabmfat;oef;udk u|efr pum;wcGef;ajymcsifygw,f
[kwu
f Jh q&mr}uD;
&Jabmfat;at;udk b,fawmhrS rdu
k fyge@J
rxifrSww
f pJh um; =um;vdu
k f&wmyg? u|eaf wmhfZeD;[m 0trsdK;orD; &J
abmfyg? u|efawmf[m vl&rf;um;wOD;vdk@ udk,fhu,
dk fudk rxifrSww
f JhtwGuf 'D
pum;udk ayghayghyJxifcJhygw,f? 'gayrJh b0qdkwm rxifrSwfwJh tcuftcJ
aygi;f rsm;pGmudk }uKH awG@&ifqikd f jzwfoef;=u&wmuvm;? Edik if aH &; pD;yGm;a&; vlr_a&;
udpPrsm;ajrmifvlw@dk abmifudk "rRwmyJ u|efawmfwdk@vnf; ausmfjzwf=u&wJt
h cg

103

rdred @J teD;qH;k ,lepfjzpfwhJ tdraf xmifpt


k wGi;f rSm ayguu
f rJG _ xd&rS a_ wG pwif}uKH awG@&
awmhwmygyJ?
'DtcgrmS q&mr}u;D &J@ trSmpum;udk u|eaf wmft+ro
J wd&rdw,f? }u;D }u;D
eJ@ bb[m u|eaf wmfZh eD;&J@ wdik w
f nf&m &ifziG &hf m ESpo
f rd rhf &_ &S&d m rdbozG,f jzpfvm
ygw,f? u|efawmfeJ@ pdwt
f cef@roifh&if }uD;}uD;qDoGm;&ifzGifh+yD; idkawmhwmygyJ?
}u;D }u;D &J@arwWm&dyaf tmufrmS }u;D }u;D &Jh b0tawG@t}uKH e@J ,OS +f y;D tm;ay;ESpo
f rd rhf u
_ kd
&&Sdvdkufwht
J cg jyefvnfvef;qef;vmw,f?
u|efawmfhZeD;wif ruygb;l ? trsdK;orD;&Jabmftm;vHk;eJ@ cav;rsm;tzdk@
}u;D }u;D [m rdom;pk}u;D wck&hJ t}u;D tuJtjzpf tvdt
k avsmuf a&muf&v
dS mw,f?
aumif;wdkiyf ifq;dk wdkifyif/ wcsdK@udpPawG udk,fwkid af jymwmxuf }uD;}uD;ajymwmu
ydkt&ma&mufw,f?
wu,fawmh q&mr}uD;[m b0jzwfoef;r_ tawG@t}uHKeJ@,SO+f yD; trsKd ;
orD;or*~vkyfief;jzpfwJh EdkifiHa&;vkyfief;udk aemufqHk;tcsdeftxd vkyu
f dkifoGm;cJh
wmjzpfw,f?
(4)
q&mr}uD;[m 1949 touf 14 ESpforD;t&G,f ysOfrem;e,frSm
ygwDxJok@d 0ifa&mufvmw,f? xdpk Ofutrnfu &Jabmfr=unfav;yg? ygwDxrJ SmyJ
twef;ynmudk }uKH ovko
d if&if; 0goemt&if;cH&w
dS hJ 0g'jzef@csaD &; tqdt
k utzG@J rmS
yg0ifw,f? aq;ynmoif=um;w,f pnf;Hk;a&;vkyfief;awGvky&f if; vlx=k um; rSm
}uD;jyif;w,f? ygwDacgi;f aqmifrsm;&Jh ZeD;rsm;vnf;jzpfwJh trsdK;orD; acgif;aqmif
rsm;&J@ teD;uyf oGeo
f ifapmifah &Smufr_eJ@ }uD;jyif;cJ&h w,f? tzrf;cH&w,f axmif
usw,f ajratmufvkyfief;vkyw
f ,f udk,fh0rf;ud,
k fa=umif;w,f awmjyefcdkw,f
jzwfav;jzwfuv
dk nf; azmufxGucf &Jh w,f tdraf xmifa&;yuGJw,f? aoewfoH
AH;k oH=um; vlxek @J wom;wnf; aexdkif&if; ygweD @J awmfveS af &;udk zufw,
G f }uD;jyif;
cJhw,f? yJcl;dk;ryuGJ+yD;aemuf tcuftcJrsdK;pHkudk jzwfoef;um ta&S@ajrmufudk
a&mufvmw,f?
u|efawmfw@dk eJ@u ta&S@ajrmufrSmrS awG@wmyg? q&mr}uD;u touf
45 ESpft&G,f &ifhusufwJh trsdK;orD; awmfvSefa&;orm;}uD; jzpfaeyg+yD? 0ifh0gr_
r&Sdygb;l ? odrford farG@arG@ ao;ao;oG,o
f G,fygyJ? pum;ajymnifomw,f toef@
tjyef@uufw,f? yd;k om;vdak ysmah jymif;aomfvnf; oHr%du;r#iv
f dk oefpGrf;w,f?
104

ol@b0wav#muf awmfveS af &;twuftus atmufjrifr_ ;H_ edrrhf _ t vSnt


hf ajymif;
tcsKd ;uauG@rsm;udk }uKH awG@c&hJ zl;+y;D 'DtawG@t}uKH rsm;uae &&Sw
d hJ cGet
f m;owWw
d @kd jzifh
ol @ orD ; eJ @ ajr;rsm;ud k jyKpk y sd K ;axmif a y;&if ; ygwD e J @ awmf v S e f a &;ud k
tvkyftau|;jyKcJyh gw,f?
(5)
q&mr}u;D [m pdwaf umif;ESv;kH aumif;&So
d jl zpfv@kd ygwx
D rJ mS }u;D ol i,fol
&G,fwl tm;vHk;u cspcf ifav;pm;r_udk cH&w,f? acgif;aqmifrsm;eJ@ qufqHa&;rSm
rdbeJ@om;orD; qufqHa&;rsKd ;eJ@ &if;eD;u|rf;0ifr_&Sdovdk &Jabmfrsm;eJ@ qufq&H mrSm
tpfr}u;D ozG,f trdozG,f av;pm;cspcf ifru
_ kd &&So
d v
l nf;jzpfw,f? q&mr}u;D qdw
k hJ
*k%yf 'k u
f kd Edik if aH &;rSL;qdw
k hJ 0dao\a=umifh &&Sw
d mxuf av;pm;or_a=umifh &&Sw
d m
uydkygw,f?
ol rausvnfwm&S&d if OuUutp a0zefw,f? ygwx
D rJ mS touf t}u;D
qHk;jzpfwJh &JabmfOD;&JxGef;qdk&if q&mr}uD;eJ@ tazeJ@orD;vdk qufqHa&;&Sdolyg?
q&mr}uD;u ajymp&m&Sv
d k@d a0zefa&;oabmeJ@ ajymvm&if +yHK;+yHK;+yHK;+yHK;eJ@ ajz&Sif;
csuaf y;&wmygy?J olw@kd tac:raiG[m olw@kd rsuaf phatmufu }u;D jyif;cJ&h wmud;k ?
(6)
e,fpyfawmr@uav;&Jh aq;Hrk mS ZeD;onfu orD;i,fukd rD;zGm;pOfwek ;f u
rD;aeonfukad pmifah &Smuf&if; u|efawmfuaq;HkrSm tvkyfrsm;aew,f? orD;udk
arG;+yD;aemufae@ }uD;}uD;eJ@ trsdK;orD;&Jabmf wtkyf}uD; aq;Hu
k adk &mufcsvmwJh
jrifuGi;f udk ,ckxd u|eaf wmfrh sufaphxu
J rxGufb;l ?
}uD;}uD;eJ@orD;rsm; t0wftpm; opfopfvGifviG f awmufawmuf ajymif
ajymife@J u|eaf wmho
f m;udk vufqv
JG @kd vlemar;a&mufvmwJt
h cg aq;Hv
k el mcef;[m
tawmfav; qlqlnHnH pnfpnfum;um; jzpfomG ;w,f? tr,f wcsdK@uvnf;
*g0efawGbmawGeJ@? om;a&bGwfajceif;awG a'gufjrifhawGvnf;0wfvdk@? q&m
r}uD;uvnf; yk0gawGbmawGcsvdk@? rD;aeonf&@J tareJ@nDtpfrawG aq;Hk vlem
vmar;wm jzpfygw,f? wdkif;wyg;rSm rsufESmri,f&atmifvdk@ &Sdor#tpGrf;ukef
jc,fojyifqif vmcJh=uwmygwh?J
tem;,lomG ;wJh a[mifaumifa&muf &JabmfrwOD;u tcgtm;avsmfpGm
vSr;f yd@k whJ t0wfopftpm;opfrsm;udk q&mr}u;D u ol@orD;rsm;udk wd;k wd;k wdww
f w
d f
wyfqifay;xm;wmyg? tckawmh tcGio
fh ifv
h @kd ta[mif;tEGr;f awG tdrrf mS xm;cJ+h y;D
105

tpGr;f ukef jc,fovm=uygowJh? }u;D }u;D [m tJ'v


D kv
d nf; vlrq
_ ufqHa&;udk aem
ausygw,f? u|eaf wmfwk@d pkaygif;aexdkif&m awmifay:&Gmuav;&J@ &yfa&;&Gma&;
oma&;ema&; tr_udpPrsm;&Sd&ifvnf; bbeJ@}uD;}uD;wdk@yJ udk,fpm;jyK wuf
a&muf=u+yD; &yf&mG eJ@vnf; tqifajy &yfaqG&yfrsKd ;awGvnf; wdk;vmygw,f?
(7)
b0&J@ tcsdK;tauG@trsdK;rsKd ;udk &ifqkid jf zwfoef;cJh&wJh }uD;}uD;[m cifyGef;
aumif; wa,mufeJ@twl b0&J@aemufqk;H tcsed fawGrSm &Jabmfrsm; orD;rsm;ajr;
rsm;&J@ cspfcifjrwfEdk;pGm *kpku
d rf _udk cHpm;cJh&ygw,f? touf&vmcsdefrmS avjzwf
a0'em cHvdkuf&wJh}uD;}uD;[m qD;csdKaoG;wdk;eJ@ ausmufuyfa&m*gvnf; cHpm;
ae&w,f? pdwf"mwfuawmh rmw,f? avhusicfh ef;vkyfw,f/? vrf;av#mufw,f?
aq;pm;aq;aomufe@J vrf;jyefav#mufvmEdik f pum;jyefajymvmEdik w
f ,f? cgwikd ;f vdk
oGufoGuv
f ufvufawmh r[kwaf wmhb;l ?
}uD;}uD;[m pum;ajym nifomovdk pma&;vnf; aumif;olyg? oDcsif;
vnf;}uKd uo
f vdk tuvnf; aumif;olyg? cifyeG ;f jzpfol &Jabmfoed ;f 0if;&J@ tm;ay;r_e@J
pmawGa&;vmw,f? trSwfw&aqmif;yg;rsm;vnf; a&;ovdk tk%fOD;c&D;
onfqdw
k hJ awmfveS af &;qdik &f m ud,
k w
f ikd af &;twKy`wu
dW v
kd nf; aESmif;vlawG zwfEikd f
atmif a&;cJhygw,f?
(7)
}uD;}uD;eJ@bb[m twefi,fvrS ;f wJh r@i,fav;wr@rSm tem;,laexdik f
ae=uaomfvnf; }u;D }u;D qH;k wJt
h cg orD;awGvufxrJ mS vm+y;D qH;k ovkd jzpfcyhJ gw,f?
ajr;awGvJ}uD;uke+f yD? odwwfwht
J &G,af wG a&mufuek f+yD? orD;awGvnf; t&ifvdk
csdK@csKd @wJhwJh r[kwaf wmhb;l ? tweftoifh acsmifvnfuek f+y?D }uD;}uD;eJ@bbqDudk
tvmtoGm; rjywf=uygb;l ? }uD;}u;D uvnf; orD;awG ajr;awG &JabmfawG a&muf
vm&if a&m*gawGaysmufovdkjzpf+yD; aysmv
f @dk &i$ fvdk@ vef;qef;vd@k ?
trsdK;orD;rsm;ae@ rwfv 8 &ufae@rmS }uD;}uD;eJ@orD;rsm; }udwf}ux
H m;wJh
tpDtpOfwcktwGuf olw@dk csi;f nEd di_ ;f zd@k vnf; pDpOfxm;wm&Sdygw,f? trsKd ;orD;awG
udk,Ef dkifoavmuf vpOfxnf0h ifaiGjzifh &efyHkaiGw&yf xlaxmifxm;+yD; tcg}uD;
&uf}uD;jzpfwJh ygwDpdef&wkrmS ygwu
D v
dk SL'gef;zdk@yg? wdkuw
f u
dk fqidk fqdkif tJ'aD e@rSmyJ
q&mr}uD;qHk;yg;oGm;cJyh gw,f?
q&m}uD;&JhpsmyerSm tpDtpOfr&SdbJ }u;D }uD;&Jo
h rD;rsm;u yef;awGa0aewJh
106

=um;rSm xm0&tem;,l oGm;+yjD zpfwhJ }u;D }uD;udk wlwpH Of tvHatmufcsD oDcsi;f /


tifwm ae&Sife,f oDcsif; jzifh wdk;wdwn
f ifompGm *k%fjyKuefawmhc=Jh uygw,f?
cGerf if;rSm ausmif;oGm;wufaewJh }u;D }u;D &Jt
h i,fq;kH ajr;rjzpfwhJ u|eaf wmhf
orD;u }uD;}uD;qHk;+yD t&rf;0rf;enf;w,/f }uD;}uD;eJ@b,fawmhrS jyefrawG@&awmh
bl; vd@k tifwmeufu tvGr;f pum;yd@k vmw,f? }u;D }u;D [m u|eaf wmfw@kd &ifxrJ mS
b,fawmhrS aoqHk;oGm;rSm r[kwfygb;l ?

&Jabmfat;oef;
(28 azazmf0g&D 2016)

107

uGefjrLepfawm&ausmif;uav;
ausmfZifrif;

tzdEydS fcH jrefrmtrsKd;orD;rsm;udk ud,


k pf m;jyK azmfjyedik af om ouf&dS ordik ;f wyk'fum;
kwfcsn;f &yfwef@omG ;cJhavjyD?

tvkyfu tdrftjyef wHcg;udk zGifhI tdrfxJ0ifvdkufonfeSifh wjydKifeuf


vdkvkrd mS yif rsuEf Smysufaeaom ZeD;onfudk kwfw&uf awG@vku
d &f onf?
}uD;}uD; qkH;oGm;jyD
bmjzpfw,f
tpr&Sd/ tqkH;r&Sad om ZeD;onf. pum;udk kwfw&uf em;rvnfvdkuf?
}uD;}uD;qkH;jyDvdk@ajymwm/ q&mr}uD; a':=unfav;qkH;oGm;jyDwhJ
kww
f &uf bmjyefajym&rSef;rodvu
kd ?f ESajrmwopdwu
f wpdrphf drhf wd;k 0if
vmavonf?

eufid_ ;f aom awmtky}f u;D u vrf;.b,fnm ESpzf ufukd tkyrf ;kd xm;onf?
b,fbufuk=d unf=h unfh nmbuf ud=k unfh=unfh opfyifay: opfyifxyfaeaom
awm eufeufudkomjrif&onf? vrf;ujzL;aeaomfvnf; vrf;tay:wGif aumif;
uifukd rjrif&? b,fnmopfyifw@dk u ESpfzuf,u
S f tkyfrk;d xm;ojzifh aeaysmufyif
rxdk;? awmonf tvGef}uD;/ tvGeef ufonf[k xif&onf?
b,favmufeufonfukd u|eaf wmfaoaocsmcsm rod? od@k aomfu|eaf wmfh
rsupf w
d qk;H txdwGifrawmh awm. wzufutvif;a&mifukd rjrif&? &Gmudv
k nf;
rjrif&? wcsdK@ae&mrsm;wGif ukef;rd@k rdk@rsm;udkom }udK=um;}udK=um;awG@&onf?
'DawmawGxrJ Sm &GmawG &Sdovm; OD;av;
&Sdwmaygh? 'Dvrf;ab;awGrSm &GmawG trsm;}uD;yJ
108

awmxJo@dk u|eaf wmfai;arm=unfrh o


d nf? odk@aomf &GmawGudk rjrif&yg
av?
awmtkyu
f awmfawmfxlw,faemf?
xlwmaygh? wkwfu olwdk@opfyifawGudk wyifrS ckwfcGifhjyKwmrS
r[kwfwmudk
[ifolw@kd tyifus/ wyifrS ckwfciG rhf ay;bl;? u|eaf wmfwk@d qDu opfyif
awGusawmhAsm
u|efawmfu jidKjiifaom avoHjzifh ajymrdonf?
'guawmh ud,
k t
hf yk cf sKyfot
l pd;k &urS tok;H ruswmud;k ? ud,
k t
hf yk f csKyfol
u olwdk@yu
dk fqH&+yD;a&m ckwfcsio
f vdk ckwcf GifhjyKaewmud;k ? pD;yGm;a&;orm; qdw
k m
uawmh udk&ifvnf; odwJh twdki;f yJ? tjrwf&vdk@uawmh &oavmufvyk frSmyJ
OD;av;OD;ausmfaqGonf um;vrf;wllo@dk rsupf dr=l unfah e&if; pum; ajym
aeonf? wuUqaD rmif;aom wkwt
f rsKd ; orD;rSmrl u|eaf wmfw@kd ajymae=uonfukd
em;rvnf? um;vrf;onfum; rnf;rnf;pif;pif;}uD;? ajzmifhaomtcgvnf; &S.
d ?
aumufaomtcgvnf; aumuf.? awmtkyf}uD; tv,fwiG f arwaumif jrefpGm
wGef@vdraf jy;v$m;aeouJhok@d yif?
awmtkyo
f nf}uD;rm;onf? opfyifwk@d onf rsm;jym;onf? odk@aomf Arm
jynfu opfyifawGavmuf r}u;D [k OD;av;uqdo
k nf? wkwaf &ajronf Armh a&ajr
avmuf opf}uD;0g;}uD;rsm; raygufa&muf[k qdkonf? [kwfavmufygonf? u|ef
awmfwk@d qu
D awmeuf}uD;awGomqdv
k #if awm'Davmufeufv#if vlq,fa,muf
q,fhig;a,muf zuf&avmufatmif vk;H ywfxmG ;usdKif;aom tyif}uD;awG &Sdrnf
om? 'DrmS awmh tJoavmuf }uD;}uD;rm;rm; rawG@&? od@k aomf u|efawmfhrsufpdu
rpl;&Swmvnf; jzpfcsifjzpfEkdifonf? u|efawmf jrifae&onfrSm awmpyfu opfyif
awGomjzpfonf? twGi;f ydik ;f u tyifawGukd rjrif&? u|eaf wmfrh supf ad &S@rmS opfyifukd
awmuuG,af eonf? twGi;f u opfyifudk wdwdyy rjrif&avwum;?
OD;av;u wcsufwcsufwiG f 'kdib
f m trsKd ;orD;udk vrf;!epf um;ajym
onf? onfvdkeSifh c%aeawmh rsufpdxJwGif vif;oGm;onf? aumif;uifonf
109

kwfw&uf [if;vif;yGifhoGm;onf? u|efawmfwdk@pD;vmaom um;av;onf


awmtkyfxJuxGuv
f mavjyD? aqmufvufp taqmuftOD;awGukd awG@&onf?
jyifaeaomvrf;awGudk awG@&onf? pufkEH iS w
fh laom +cH0ef;awGukd wcgw&H awG@&
onf? 'gwkwfjynfygvm;[k od&onf? odk@aomf tay:,H&SyfjyD; cyfyg;yg;om
od&jrif&jcif;jzpfonf?
OD;av;ausmaf qGu olwd@k aewJh+rKd@ a&muf+yD[k ajymonf? vrf;awGus,f
onf? +cH0if;}uD;awGus,fonf? wdu
k fwmtaqmuftOD;awGuvnf; }uD;rm;=u
onfu rsm;onf? pufr_&yf0ef;wckESifh ydkwo
l nf[k xifrdonf? [kwfr[kwfrod?
ar;r=unfrh dyg?
c%aeawmh vrf;wck.xdyfwiG f um;&yfjyD; u|efawmfwdk@ qif;=uonf?
vrf;xdyf um;&yfxm;onfh eHab;em;wGif opfyifi,fi,fwyifawG@&onf?
t&Gurf mS zefzefprd ;f +y;D aea&mifatmifwiG f ta&mifvufae pdak eonf? tem;uyf+y;D
aoaocsmcsm=unfah wmh uwWyD gyifjzpfaeonf? vrf;uav; twdkif; u|eaf wmfwk@d
0ifvm=uonf? tdrfwHcg;rsm;onf wkwfbkHausmif;0uwHcg;awGESifh wlonf?
tdrfawG. jcHpnf;kd;awmfawmfrsm;rsm;onf jrifhrm;cdkifcef@=uonf? aemufxyf
vrf;oG,w
f ckxo
J @kd u|efawmfw@kd csKd ;0ifjyD;aemuf wHcg;ayguw
f ayguf. vl0ifayguf
taygufao;av;rS wqifh tdr0f if;xJo@dk u|efawmfwdk@ 0ifvmcJ=h uonf? a&muf+yD?
onftrd fonfOD;ausmfaqGEiS fh &JabmfaiGac: &Jabmfa':=unfav;wd@k wjcm; &Jabmf
awGEiS fh twlae=uaom tdrf+cH0if;jzpfonf? tdrf0if;xJwiG ftdrf 3 vkH;awG@&onf?
OD;av;u tv,ftd rfodk@ OD ;aqmifac:,loGm;onf? }uD;}uD;onf
u|efawmfwdk@udk tdrfa&S@u &yfapmifhqD;}udKaeonf? }uD;}uD;onf yg;yg;v#yfv#yf/
ao;ao;oG,foG,fuav;omjzpfonf? pum;ajymv#ifvnf; wdk;wdk;om ajym
wwfonf? tom;jzLonf? wkwfabmif;bDyyG Gudk 0wfxm;onf? wkwfr}uD;ESifh
wlygonf? vrf;ay:awG@v#if wkwf[kom xifrdygrnf? }uD;}uD; toufonf
u|efawmfwdk@xuf eSpfqavmuf}uD;ygonf? odk@aomf u|efawmfwdk@u }uD;}uD;
[komac:=uonf?
tdraf &S@wiG f uGufvyf&do
S nf? uGyfvyf[kb
d ufwiG f opfyif}uD;ESpyf ifo;kH yif
110

&Sdonf? opfyif}uD;awG atmufwGif ausmufpm;yGJckHwvkH;ESifh ausmufukvm;


xdkifav;awG&Sd=uonf? odk@aomf xdkausmufpm;yGJwGif xdkae@u u|efawmfwdk@
rxdik jf zpf=u? tdraf &S@tzDatmufwiG f pm;yGu
J v
k m;xdik af v;awG cif;jyD; xdki=f uonf?
u|eaf wmfw@kd a&mufcsed o
f nf rGe;f vGcJ sed jf zpfonf? }u;D }u;D onf u|eaf wmfw@kd wawGukd
pkppk nf;pnf;awG@&aoma=umifh 0rf;omyk&H onf? odk@aomf u|efawmfw@kd wawG twl
wl vm=uwmudk r}uKduaf =umif;udk aemufawmh ajymjyonf? vkjH cHKa&;t& u|ef
awmfwdk@ twlwl rvmoifh[k owday;onf?
u|efawmfwdk@onf rwlaomae&mawGuae vm=uolawGjzpfonf?
ppftpd;k &. e,fpyf*dww
f Gif rSww
f rf;rusef&pfvkad oma=umifh u|efawmfwdk@onf
wjcm;Ekid if u
H ae auG@ywfvm=uonf? xd@k a=umifh vrf;a=umif;u yd&k n
S o
f nf? bmyJ
jzpfjzpf u|efawmfw@dk pkppk nf;pnf; qkrH d=uonf?
}u;D }u;D onf rsm;rsm;pm;pm; ruseaf wmhaom 49 rsKd ;quf&aJ bmfjzpfonf?
u|eaf wmfw@kd wawGu &Spaf v;vk;H rsKd ;quf awGjzpfonf? &Spaf v;vk;H rsKd ;quf qdo
k nf
rSm &Spfav;vkH;ta&;tcif;umvwGif ta&;awmfykHESifh ausmif;om;or*~wdk@udk
jzwfoef;cJhaom rsKd ;qufrsm;[k qdkvydk gonf? OD;av;awGuawmh =um;rsdK;qufawG
jzpfonf?
Tae&mwGif OD;av;ausmfaqGwkd@ESifh &Sdaeaom umvwav#mufwGif
Ekdiif Ha&;pum;udo
k m u|efawmfw@dk ajymjzpf=uonf? EkdifiaH &;pum;udkom ajym=u
aomfvnf; u|efawmfw@dk onf w&if;wESD;ESifh vd_uv
f u
d_ fvSJvSJ &Sv
d Sonf? ESpfaygif;
rsm;pGm awG@qH=k uzl;olawGvdk jzpfae=uonf? tu,fpifppfrSmrl u|eaf wmfwk@d onf
tckrS awG@zl;=uolawGomjzpf=uonf?
u|efawmfwkd@tm;vkH; 0dkif;zGJ@ pum;ajym=uaomtcgwGif }uD;}uD;onf
em;axmifae wwfonfu rsm;ygonf? rsm;rsm;pm;pm; rSwcf su0f ifay;avhr&Sw
d wf?
wcgw&H ta&;}uD;aom udpP&yfrsm;wGif wcsufeSpfcsuf 0ifaxmufwwfonf?
OD;av;awGu ygwDaemufa=umif;ESihf ywfoufI/ ordik f;ESiyfh wfoufI arhaeaom/
rrSwrf d aomudprP sK;d &Sv
d #if }u;D }u;D udk vSnahf r;wwfonf? }u;D }u;D onf a&S@raD emufrD
yk*Kd~ vf r[kwyf gvm;? }u;D }u;D onf yJc;l k;d r vufeufuikd f awmfveS af &; umvudk
111

udk,af wG@}uHKcJh jzwfoef;cJhaom 0g&ifyh k*~dKvf wa,mufjzpfonf?


naeydik ;f a&mufawmh tdraf &S@rmS yif [dek m;onfem; vrf;av#mufjzpfonf?
}uD;}uD;u vrf;av#muf&if; +cH0ef;xJu opfyifawGta=umif; ajymjyonf?
tv,fu opfyif}uD;onf vdkufcsD;yifjzpfonf? vdkufcsD;yifu ausmufpm;yGJckH
uav;udk tkyfrk;d xm;onf? ausmufpm;yGJcH&k d&S m ae&mav;onf yef;+cHuav;vdk
jzpfaeonf? ab;wGif opfyifi,fav;awG 0dik ;f &H pdu
k yf sKd ;xm;onf? xdt
k yifawGxw
J iG f
ikwyf ifav; wyifvnf;ygonf? xdkikwfyifav;wGio
f D;aeaom ikwfoD;awmifh
av;ukdukid &f if; }uD;}uD;u pum;awGajymaeonf? rvSr;f rurf; enf;enf;edrfhaom
ae&mwGif a&wGif;av;wwGi;f &Sdonf? xdka&wGi;f uav;wGif u|eaf wmfw@dk a&csdK;=u
zdk@ajymonf? a&wGif;eHab;wGif ESif;qDyifawG a'vD,myifawG pdkufxm;onf?
uefpeG f;yifawGuv
dk nf; awG@&onf?
wu,fawmh u|eaf wmfw@kd 0ifcahJ om jc0H if;tayguo
f nf a&S@buf0ifayguf
r[kwf? aemufbuf 0ifaygufjzpfonf? a&S@buf0ifaygufu wjcm;wzufrSm
jzpfonf? xd0k ifaygub
f ufwGif oHwHcg; wyfqifxm;wmudk awG@&onf? wHcg;qDo@dk
OD;wnfvmaom vrf;&Sad omfvnf; xd0k ifaygufudk tckawmh odyfoH;k =u[efrwl?
wHcg;qDvmaom vrf;udrk l vrf;ab;b,fnm&Sd wjcm;tdrrf sm;u tok;H jyKyk&H onf?
xl;jcm;onfu oHwHcg;r}uD;twGif;buf +cH0if;twGi;f av;ig;udu
k favmuftuGm
wGif tkwfwHwdkif;av;wckudk awG@&jcif;jzpfonf? tkwfwHwdkif;av;udk 0dkuf+yD;
pdu
k x
f x
l m;onf? tv,fwiG f acsmif;=unfph &m tayguyf gonf? xdt
k w
k w
f w
H ikd ;f av;
onf wHcg;ayguf}uD;ESifh wnfhwnfhjzpfonf? xdktkwfwHwdkif;av;rSm tjyifuvl
vmv#if xGurf awG@cif tjyifuvludk b,folb,f0gqkw
d m acsmif;=unfhzk@d [k qdk
onf? tjyifuae aoewfeiS hf vSr;f ypfv@kd r&Ekdiaf vmufatmif tkwfww
H ikd ;f av;udk
cdik cf idk rf mrm aqmufxm;onf? xdkt&yfa'owGif wcsdeu
f "m;jywdk@ }uD;pd;k cJzh l;aom
a=umifh ,ckvdk tumtuG,t
f pDtrHrsm; jyKvkyx
f m;jcif;[k qdkygonf?
OD;av;OD;ausmaf qGEiS hf }u;D }u;D wd@k ZeD;armifEt
HS jyif wjcm;&JabmfwcsK@d vnf;
xdk+cH0if;xJwiG f aexdkif=uonf? olwk@d vnf;u|efawmfwdk@ESifhtwl pum; vmajym
=uonf? u|eaf wmfwk@d 0dik ;f zG@J pum;ajymae=u&onfrmS ud,
k Zhf mwd&Gmudk jyefa&muf
112

vmaoma=umifh aqGrsKd;awG 0dkif;zGJ@awG@qkH=u+yD; pum;pkajymae=uonfESifhyif


wlao;onf?
OD;av;OD;ausmfaqG0wfxm;aom tusonf Amqmcsw
D q
H dyfEiS hf jzpfonf?
AmqmcsDonf tDwvDvkyf emrnf}uD; ukr%
` Djzpfonf? tusw
xnfukd ArmaiG
q,foed ;f / q,fih g;ode;f umvayguaf ps;&So
d nf? OD;av;0wfxm;aom Amqmcso
D nf
tppfvm; twkvm; u|efawmfrod? OD;av;vnf; rodyg? OD;av;u AmqmcsDawG
bmawGeJ@ygvm;[k u|efawmfu aemufaomtcg/ OD;av;u 'g q&mr}uD;&J@
&Jabmfa[mif;wOD;u ay;xm;wJh tusAs/ u|eaf wmfu tust
opfawG bmawG
odyf0,fr0wfbl;? u|eaf wmfh twGurf vdktyfb;l ? olrsm;ay;wJh tusu
ydk J 0wfw,f
[kqo
dk nf? OD;av; xdkok@d ajymonfhtwGuf u|efawmf pdwfraumif; rjzpfr?d *k%,
f l
rdonf? tust0wftpm; aumif;aumif;r&Sdwm odrfi,fp&m[k u|efawmf
wkd@avmuwGif rowfrSwf=uaoma=umifjh zpfonf?
tpm;taomufudkvnf; olw@dk onf usef;rma&;twGuf vkHavmufkH
r#om pm;onf? tpm;taomuftwGuf aiGukrd sm;rsm; rokH;? ac|wmokH;=uonf?
u|efawmfwkd@vmaoma=umifh[kqdkum tjyifu [if;0,fau|;onf? tjyifu
aygupf D 0,fau|;onf? olw@dk bmomqdkv#if tjyifu 0,fpm;avhr&Sd[k qdkonf?
OD;av;onf qHyifukyd if qdkifomG ;rnyf/ tdrfrSmyJ udk,fhbmomnyfonf? }uD;}uD;
uvnf; nyrf ay;Ekid af wmh? }u;D }u;D onf xdpk Ofu touf 78 ESp&f jdS y?D ud,
k chf E<mud,
k f
udk,f o,fEdik f akH vmufom&Sdawmhonf? tvkyfrsm;rsm; rvkyEf dik af wmh? od@k aomf
use;f rma&;u awmfawmf}u;D awmifw
h if; }ucHh ikd yf gao;onf? u|efawmfw@kd a&muf+y;D
aemufwESpft=umjzpfaom ckvdktcsdefrsKd;wGif }uD;}uD; wdrf;yg;vdrfhrnf[k vkH;0
rxifrSwfcrJh dygay?
onf+cH0if;xJwiG af e=uaom }uD;}uD;wdk@ OD;av;wd@k tm;vkH;onf 0ifaiG&
aom pD;yGm;a&;vkyfief;udk rvkyf=u? ygwDtvkyf/ edik fiHa&; tvkyfuko
d m 24 em&D
tcsdefjynfh vkyf=uonf? olw@dk pm;0wfaea&;udk ygwDu pDpOfay;onf? xd@k a=umifh
vnf; OD;av;wd@k / }u;D }u;D wd@k onf aiGu+kd cKd;+caH c|wm ok;H pG=J ujcif;jzpfonf? olw@kd onf
tpm;tpmudk t&omtwGuf csKd csOif pH yfuav;[lIoabmxm;jy;D rpm;? v#m&if;
113

jrufrS jrufygapawmh[k ZdrfcI


H rpm;? usef;rma&;twGuf oifhwifh avsmufywf
atmifom csufjyKwfpm;onf? t0wftpm;udk tvStytwGuf r0wf? &moD
Owk'%fudk umuG,Ef kdifo
Hk m 0wfqif=uonf? olw@dk twGuf tpm;tpmonf
"mwfpmjzpf+yD; t0wftpm;onf ywfw;D omjzpfonf? }uD;yGm;a&;/ csr;f oma&;ESifh
tdkpmrif;pmqdkwmrsKd;udkvnf; olwdk@rSm &SmazG pkaqmif;jcif; tvsOf;r&Sd? olwdk@
,kH=unf&m EkdifiHa&; tvkyfudkom tcsdefjynfh aZmufcsvkyf=uonf? tpm;
taomufukd "mwfpm/ t0wftpm;udk ywfwD;oabmxm;+yD; uset
f csderf sm;wGif
w&m;"rRudkom aqmufwnfusi}fh uH=uaom awmrSD&[ef;rsm;ESiw
fh lvSonf?
olw@dk onfvnf; olwdk@,=kH unfaom w&m;udk usifh}uHae=uolrsm;om
jzpfonf? olwdk@ae&mav;onfvnf; awm&ausmif;ocFrf;av;eSifh wlvSonf?
opfyifpm;yifav;awG pkpH v
kH ifvif&o
Sd nf? a&wGif;E_wfcrf;em;txd a&v#w
H ufae
aompdrfha&wGif;av; wwGif;vnf; &Sdonf? wdefnifav;awGvnf; &Sdonf?
+idrf;csrf;wdwfqdwfaom ywf0ef;usifvnf; &Sdonf? xdk@a=umifhxdkae&mav;udk
uGefjrLepfawm&ausmif;[k u|efawmfu emrnfay;xm;cJhonf?

nbufa&mufawmh tdraf &S@uu


G fvyfxw
J Gif yvyfpwpf ukvm;xdkifav;
awG cscif;+y;D pum;ajym=uonf? tv,fupm;yGaJ v;ay:wGif a&aEG;=urf;td;k &So
d nf?
a&aEG;=urf;aomuf&if; EkdifiHa&;aqG;aEG;=uonfrSm r+yD;Ekdif rpD;Ekdif? }uD;}uD;u
=um=um rxdik fEkdifyg? nodyfr&ifch if tdrx
f J0ifoGm;onf? n. aumif;uifonf
eufjymarSmifaeonf? =u,fuav;awGu wvufvuf awmufaeonf? tdrx
f J
uae wGHaw;ode;f wef oDcsif;oHoJhoJh=um;&onf? }uD;}uD;onf wGaH w;odef;wef
oDcsif;rsm;udk }uKdufwwfonf? }uD;}uD;onf ysOf;rem; Zmwdjzpfonf? }uD;}uD;
odyfr}uD;cifrmS yif }uD;}uD; tpfr qkH;onf? xdk@aemuf }uD;}uD;tarESifh armifav;
vnf;qkH;onf? }uD;}u;D u cdkuo
f nf? }uD;}u;D a=umifh tarESifh armifav;qk;H onf[k
aA'ifq&mu a[maoma=umifh }uD;}uD;tazu }uD;}uD;udk wjcm;vlay;ypfonf?
}uD;}uD;tbGm;u vufrcHbJ aumuf,larG;pm;xm;&onf? od@k wkid af tmif }uD;}uD;
rsufESmudk r=unfv
h [
dk kqdkjyD; tazjzpfolutdru
f xGufoGm;awmhonf?
114

}uD;}uD; i,fb0wav#mufv;kH wGif aiG&Sifa=u;&Sifwdk@. zdESdyaf pmfum;r_/


tpOftvma[mif;/ t,ltpGaJ [mif;wd@k . t&dyx
f ;kd r_/ trsK;d orD;rsm;udk csK;d ESrd rf w
_ @kd ukd
&ifqikd }f uKaH wG@c&hJ onf? }u;D }u;D . b0rSww
f rf;onf tzdtESyd cf H ArmtrsK;d orD;wd@k .
b0udk udk,pf m;jyKEkid faom a=u;rkHjyif[kqdkEkdifonf? }uD;}uD;b0 twuftusESifh
ArmtrsK;d orD;wdk@. b0twuftuswk@d onf qufpyfaeouJo
h @dk yif?
}uD;}uD;woufwGif tdrfaxmif (3) quf&SdcJhonf? yxrtdrfaxmif
(kyf&Sirf if;om;vkycf sifo)l onf +rKd@ay:wuf aq;ukcsio
f nf[q
k adk oma=umifh ygwD
u cGijhf yKcJh&m/ }u;D }u;D uvnf; tdraf xmifzuf yDopGm twlwuG vdkuyf gvmcJo
h nf?
od@k aomf }u;D }u;D cifyGef;udk ol@rdom;pku ol@armifo@l om; awmjyefrcdzk k@d acsmharmh=u
onft
h cg }uD;}uD;cifyGef;u awGa0oGm;onf? }uD;}uD;udkyg rjyefzdk@ajymaomtcg
}uD;}uD;onf tjiif;tckH rvkyfawmh? cifyGef;onfudk pGef@&pfjyD; ygw&D Sd&modk@ aemuf
w&ufrSm jyefvmcJo
h nf? }uD;}uD;um; onfo@dk aom}uD;}uD; jzpfygonf?
}uD;}uD;.aemuftdrfaxmifonfvnf; ArmjynfuGefjrLepfygwD0if awmf
vSefa&;orm;wOD;yif jzpfonf? }uD;}uD;. 'kw,
d tdraf xmifonf zdEydS o
f l ppftpd;k &
udk ckcHawmfvSefaom ppfyGJwGiftoufpGef@oGm;onf? qdk;vSygonf? tu,fI
zefqif;wwfaom wefc;kd &Siq
f w
kd m&Srd sm;&Scd v
hJ #if xdzk efqif;wwfaom wefc;kd &Sio
f nf
tzdEdyS cf H&aom jrefrmtrsK;d orD;wdk@. b0udk udk,fpm;jyKEkdipf drfhaomiSm }uD;}uD;udk
'kuQrsKd;pkHjzifh zefqif;cJhavovm;[kyif xifp&mjzpfonf? jrefrmtrsdK;orD;wdk@.
tzdEydS cf &H r_ uHq;kd r_rsK;d awGukd }u;D }u;D b0rSm awmfawmfrsm;rsm; }uKHawG@c&hJ avonf?
}u;D }u;D b0onf Zmwfematmif vky}f uzH efw;D a&;om;xm;aom pdwu
f ;l ,Of Zmwf
vrf;rsm;xufyif ZmwfemvSonf?
odk@aomf }uD;}uD;. b0Zmwfvrf;onf tvGr;f taqG;Zmwfvrf; wyk'f
r[kwf? tm;wuf&$ifvef;zG,f Zmwfvrf;wyk'fjzpfonf? tb,fah =umifq
h adk omf
uH=urRmqdk;tm;vk;H udk }uD;}uD;u atmifatmifjrifjrif jzwfausmfEkdifchaJ oma=umifh
jzpfonf? wu,fawmh tcuftcJrsm;udk ausmfjzwfEkdifjcif; &Sdr&SdqdkonfrSm
tcuftcJ }uD;r}uD;u t"du rus? t_;H ray;wwfaom ZG/J pdwf"mwf&rSd &Sq
d akd om
tcsuEf Sifh trsm;qk;H oufqdkifonf? 'guawmh }uD;}uD;b0udk =unfh+yD; u|efawmf
115

awG;rdaom oifcef;pm jzpfonf? }u;D }uD;udk,w


f ikd af &;aom tk%Of ;D c&D;onfudk
u|eaf wmfzwfzl;cJo
h nfrSm =um+yD? }uD;}uD;udk vlcsif;awG@&awmh xdyk g;v#yfv#yf ao;
oG,foG,f trsK;d orD;onf onfavmufq;dk 0g;aom uH=urRmawGudk b,fvkrd sm;
ausmv
f $m; atmifjrifcJhygoenf;[k u|efawmf tHyh ift=Hh ordonf?
}u;D }u;D u a&S;a[mif;aESmif;jzpf wcsKd @ukd jyefajymjyonf? ysO;f rem;udk &efo@l
e,fqdk+yD; tpdk;&ppfwyfu a,musfm;rSefor# tukefqGJowfonf? &GmawGwGif
}uD;aumif}u;D rm; a,musmf ;[lI rnfrnf&& ruseaf tmifjzpfomG ;onf? uGejf rLepf
ygwu
D ysO;f rem;udo
k rd ;f +y;D ajr,ma0jcrf;a&; vkyaf y;awmh tvkyv
f yk rf nfh a,musmf ;
om; r&S=d uawmh? ajr,ma0jcrf;a&; vkyfr,fqk&d if vifa0jcrf;a&;vnf; vkyaf y;yg
OD;[k &GmolawGu qdk=uonf? xd&k GmawGonf tcktcg aejynfawmf jzpfvmaom
ae&myif jzpfvdrfhrnf[k u|efawmfhrsufpdxJwGifjrifa,mifrdonf? ,cktcg
aejynfawmfwiG f &Sib
f &k ifozG,f jyKral exdik =f uolrsm;onf xdpk Ofu a,musmf ;awGukd
qGJowfaom ppfAdkvfawGESifholwdk@ tquftEG,fawGyif jzpfvdrfhrnf[kvnf;
awG;rdonf?
}u;D }u;D onf twlygvmaom &Jabmftyk/ ol@orD;i,fEiS hf om;i,fav;udk
nmwmrdaoma=umifh &efol@vuf0,f usa&muftzrf;cHc&Jh aom tjzpfudkvnf;
u|efawmfwdk@udk ajymjyonf? tyktpfru &efoludk vufwdk@vdkufjcif;jzpfonf?
}uD;}uD;u rD;zdkacsmifxJrSm xrif;pm;aew,f? olwdk@[dkbufrSm ajymaewJh
pum;awGudk }uD;}u;D =um;aew,f? vmzrf;wJv
h lu vSrf;ajymw,f? r=unfav;
cifAsm;xrif;pm;jyD;&if 'DudkvmcJhyg? cifAsm;udk u|efawmfw@dk wyfeJ@ 0dik f;xm;+yD;+yDvk@d
vSrf;ajymw,f? wu,fawmh olwdk@rSm wyfygrvmygbl;? rD;zdkacsmif tjyifbufudk
}uD;}uD; =unf+h yD;yg+yD? 'gayrJh tyke@J orD;av;udk iJ+h yD; }uD;}uD; tzrf;cHvu
dk f&w,f?
}uD;}uD;onf avoHat;at;av;ESiyfh if ajymjyonf?
}uD;}uD;onf ygwDu wm0efay;aomtcg A[kd jynfol@obif 0g'jzef@
tzG J @ &J @ jyZmwf r if ; orD ; tjzpf ygwD vl x k q uf q H a &;tvk y f w m0ef r sm;ud k
vkycf zhJ ;l onf? aq;ynmoif,+l y;D aq;wyfwiG f wm0efxrf;aqmifczhJ ;l onf? }u;D }u;D
vufatmufwiG f trsK;d orD;&JabmfawG trsm;}u;D &So
d nf? olw@kd u }u;D }u;D udk csp=f u
116

onf? olwdk@u }uD;}uD;udk q&mr}uD;[k ac:=uonf?


}uD;}uD;udk tckaemufq;kH tdrfaxmifjzpfonfh OD;ausmfaqGu vufxyfcGifh
awmif;onft
h cg }uD;}uD; wynfah wGu }uD;}u;D bufu em=uonf? OD;ausmaf qGEiS hf
oabmrwlEkdifjzpf=uonf? oHa,mZOfawGa=umifh wzufowf_jrifwwf=uaom
vl@oabmygay? }uD;}uD;udkESajrmwm oufoufomjzpfygonf? wu,fawmh
OD;ausmaf qGonf }uD;}uD;xuf 15 ESpaf vmufyif i,fygao;onf? odk@aomf OD;av;
OD;ausmaf qGcrsm }u;D }uD;ESihf vufxyfzdk@ta&; awmfawmfyif uwday;&&Smonf?
}uD;}uD;udk awmfvSefa&; tarGtESpfvdkoabmxm;+yD; xde;f odr;f apmifha&SmufomG ;
ygrnf[k uwdjyK vufxyfcJhonf? a,musfm;ESifhrdef;r toufcsif;uGmv#if
txl;ojzifh rde;f ru a,musmf ;xufoyd }f u;D v#if tdraf xmifa&; tqifrajywwf[k
wcsKd@u xif=uonf? wu,fawmh OD;av;ESihu
f srSom cdik cf hw
H nf+r+J yD; +idrf;csr;f aom
tdrfaxmifonfb0udk }uD;}uD;ydkifqdkifcJh&onf? OD;av;ESifhom =um=umaygif;cJh
&onf? xdkodk@aom tcspfrsKd;um; &Sm;rS &Sm;vSygbdjcif;? awmfvSefa&;orm;/
uGejf rLepfqv
kd #if olw@kd Ev
S ;Hk om;awGrmS =urf;+y;D rmaevdrrhf nf[k wcsK@d u xifwwf=u
onf? OD;av;OD;ausmfaqGESihf }uD;}uD;wdk@. cspjf cif;arwWmudkom oabmaygufv#if
ESvH;k om;odraf rG@E;l nH+h yD; tifrwefvlom;qefaomolrsm;om uGefjrLepfjzpfvm =u
onfukd em;vnfEdkif=uygvdrhrf nf?
u|efawmfw@kd jyef=urnfh reufwGif rdk;uav;u wzGJzJu
G saeonf? xdkok@d
rdk;av;wzGJzGJusaeaoma=umifh }uD;}uD;udk tdrfxJrSmyifae&pfzdk@ u|efawmfwkd@u
wdkufwGef;onf? }uD;}uD;u vufrcHyg? awmfvSefa&;&Jabmfrsm;aqmif;aom
=u,feDwyf OD;xkyfpdrf;uav;udk aqmif;jyD; wHcg;ayguftxd vdkufydk@onf? 'gaemufqH;k yJ[k u|efawmfw@kd r&dyrf cd ?hJ aemufwacguf vmOD;rnf[o
k m wGifwiG af jym
cJhonf? cif&maqGrsKd;/ jrdef&m[if;aumif;[kqdkwwf=uonf? ESpfaygif; ESpfq,f/
okH;q,f odu|rf;qufqHcJhaomfvnf; wcsKd@vlawGESifh &if;ESD;csifrS &ifESD;=uonf?
}uD;}uD;udak wmhEpS f&ufokH;&ufom vlcsi;f qkH+yD; pum;ajymcJ&h aomfvnf; ESpfaygif;
ESpfq,f/ ok;H q,f odu|rf;qufqcH &hJ olwa,mufvkd oHa,mZOfjzpfro
d nf? }u;D }u;D
owif;udk p=um;awmh r,kHcsifrd? aocsmatmif vSrf;ar;rdonf? aocsmygonf?
117

Ekdiif Hwum trsKd;orD;rsm;ae@wGif }uD;}uD;uG,fveG fcJhavonf? xdak e@onf rav;


&Sm;uae wkwfjynfodk@vmaom av,mOf}uD;wpif; aysmufjcif;rvS aysmuf
qk;H oGm;cJhaomae@vnf; jzpfonf? u|efawmfwd@k twGufvnf; xdek nf; ESiEf Sifyif?
u|efawmfw@dk vli,f &Jabmfrsm;. av,mOf}uD;vnf; kyfj'yf aysmufqH;k cJhav+yD?
}uD;}uD;udk aemufb,faomtcgrS u|efawmfwk@d awG@Eikd frnf r[kwfawmh? xk+d rKd@
uav;&Sd uGefjrLepfawm&ausmif;uav;odk@vnf; aemif b,fawmhrS xyfa&muf
rnf[k rxifawmhygacs?
ausmfZifrif;

ta&;awmfyHk *sme,f? twGJ (2) trSwf (2) 2014 rS?


118

tk%fOD; c&D;onf wOD; &J @aemufqkH;aeifcsdef


( &JabmfaiG (ac:) q&mr}uD; a':aiG odk@ trSwfw&-)
if;wifhxGef;
(1)
u|efawmf@brSm - vdkuyf g ydk@aqmifcsifygvsuf vdkurf ydk@jzpfcJh&wJh psmye
aygif;rsm;pGm &SdcJhovd/k qENeJ@xyfwluspGm vdkuyf g ydk@aqmifEdkifcGifh &cJhwJh psmyeawG
vnf; tweftoifh cdS yhJ gw,f? tJ'v
D kd vdu
k yf gy@kd aqmifEikd cf iG hf &cJw
h hJ psmyeawGxrJ mS rS
u|eaf wmf@brSm b,fawmhrS rarhEkid af tmif jzpfch&J cHpm;cJ&h wJh psmyewckuawmh&JabmfaiG (ac:) &Jabmf=unfav; (ac:) q&mr}u;D a':aiG&J psmyeygy?J &JabmfaiGudk
u|efawmfwdk@tm;vkH;vdkvku
d q&mr}uD; vdk@yJ ac:=uavh &Sdygw,f?
q&mr}uD;&Jpsmyeudrk S bmvdk@rarhEidk fatmif jzpfcJh&ovJqdkawmh- wdkuf
wdkuq
f dkifqdkif rarhEdkifp&m trSwf&p&mawGuvnf; awmfawmfav; Sdaevd@k jzpf
ygw,f? yxrqkH; rSwrf Sw&f & jzpf&wmuawmh - 2014 rwfv (7) &ufae@ nae
ydkif;rSm ta;a&mufaewJh u|efawmfh&Jom;xHudk zkef;eJ@quf+yD; pum;awG t&Snf
}u;D ajymjzpfygw,f? bmvd@k vq
J kad wmh- rwfv (7)&ufae@[m om;&JarG;ae@ jzpfwhJ
twGuf/ (19) ESpfjynfh om;}uD;udk tJ'Dae@naeydkif;uarG;ae@ trSwfw&tjzpf
cgwikd ;f xufy+kd y;D / zke;f eJ@ &Sn&f n
S af ;a; pum;awG ajymaecJrh yd gw,f? om;&JarG;ae@ukd
a&mufwkid f; a&mufwdkif;/ om;&JarG;ae@eJ@ywfouf+yD; om;udk,fwkid fu om; vlreS f;
olreS f;odwwfp t&G,favmufup+yD; +yKH;aphapheJ@ajymwwf qdkwwfwmudkvnf;
u|efawmfh[mu|efawmf r=umc% jyefjyefowd& aecJhrdygw,f? tJ'gu bmvJ
qdkawmh - om;arG;ae@u rwfv (7) &ufae@jzpfomG ;vd@k - w&ufyJ uyf+y;D apmoGm;
vdk@/ vyfuD;qJAif; vyfuD;qJAif;- vdk@ ajymvdk@qdkvdk@ &oGm;w,f? uHaumif; oGm;
w,f? w&ufom aemufusoGm;&if- rwfv(8)&ufae@om jzpfomG ;&if/ wkwf
vdk pef;yg; zl EGD; us,f vdk@ac:wJh urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@}uD; jzpfoGm;r,f? om;u
-a,mufusm;av; jzpf+yD;/ udk,fharG;ae@yGJw@dk bmwdk@rsm; vkyrf ,fqdk&if- b,fhE,
S f
119

'Daumifu a,mufusm;av;jzpf&ufom;eJ@ urBmt


h rsdK;orD;ae@yGJ usi;f yae&wmvJ
vdk@ oli,fcsi;f awGu aemufp&m pp&m jzpfomG ;Edik fw,f/ tck awmh awmfao;vd@k awmfao;vdk@ w&ufyJ uyf+yD; vGJoGm;wm taz- vdk@ yH;ppeJ@ ajymcJhzl;wmudkvJ
u|eaf wmf@bmom owd&aecJrh yd gw,f? om;eJ@zek ;f ay:uwqifh om;&JarG;ae@e@J ywf
ouf+yD; trSwfw&pum;awG ajymcJhqdkcJh=u+yD;aemuf odyfr=umcifavmufrSmyJ/
u|efawmf@qDudk rEG,f qDu zkef;qufvmwmeJ@uH&ygavw,f? ta=umif;u
awmh
uAsmq&m}uD;a& - tck 'Dae@ =unf=unfwk@d trdf frSm q&mr}u;D a&muf
vmw,f? tJ'g uAsmq&m}u;D rde;f r rmZGu
J v
kd nf; ajymjzpfatmif ajymzd@k y?J reufjzef
u|efrwdk@ trsdK;orD;rsm;ae@av? tJ'DtwGuf trsdK;orD;rsm;ae@ tcrf;tem;udk
q&mr}uD; udk,w
f dkif OD;aqmif ajymqd+k yD; trSwfw&vkyrf vd@k / rmZGJ vmjzpf atmif
vmzdk@yJ? tJ'g vSr;f ajymwm- wJh?
rEG,f qdw
k mu u|eaf wmfw@kd &JabmfwOD;&JZeD;ygy?J q&mr}uD;eJ@ umv
aygif;rsm;pGm teD;uyf t&if;ESD;qkH; aecJhxdkifcJhzl;ol jzpfovdk/ q&mr}uD;&J usef;rm
a&;twGuf vdktyfwJh aq;xdk;aq;oGif;udpPawGukv
d nf; t+rJvdkvdk vkyu
f dkifaqmif
&Gufay;aewJh aq;g;u|rf;usif em;vnfol q&m0efwOD;vnf; jzpfygw,f? u|ef
awmfu w,fvzD kef;udk u|efawmf@teD;rSm &SdaewJh u|efawmfhZeD;xH urf;ay; vdkuf
awmh olw@kd rde;f rom; tcsi;f csi;f rdepftenf;i,f quf+y;D pum;ajymum/ tcsed ef m&D
udpaP wG tcsdef;tcsuf vkyaf e=uwm =um;&ygw,f? zkef;cs+yD;wJhtcsdefrSmawmhrdef;ruvnf; wufwufuu jzpfaeygw,f? reufzef reufykid f;rSm q&mr}uD;
a&mufaewJh =unf=unfw@kd trd u
f dk oGm;r,f? tJ'rD mS q&mr}u;D wd@k e@J twl/ rEG,w
f @dk
=unf=unfw@dk eJ@twl trsdK;orD;ae@ tcrf;tem;rSm olvnf; ygifr,f-vd@k wuf
wuf uuajymqdk pdkif;jyif;aecJhygw,f?
u|efawmfhrdef;r[mvnf; q&mr}uD;udk cspfcifav;pm;oljzpfwJhtjyif/
q&mr}uD;eJ@vnf; rqkHjzpfwm veJ@csD =umae+yDjzpfwht
J wGuf/ trsdK;orD;ae@ tcrf;
tem;udkvnf; wuf/ q&mr}uD;eJ@at;at;vlvl jyefawG&rSmudkvnf; ar#mfvifh
ae&if; &$if&$ifvef;vef; jzpfaecJhygw,f? 'DvdkeJ@ tJ'Dae@u apmapmpD;pD; tdyf&mif
oGm;cJh&m/ rwfv (8)&ufae@tul;/ reufapmapmpD;pD;}uD;rSmyJ/ tem;u vufudkif
w,fvDzkef; ac:oHa=umifh ESpfa,mufpvkH;vef@Edk;cJh&ygw,f? zkef;u rEG,fxHu
zke;f ygyJ? q&mr}uD; tckav;wifyJ qkH;oGm;+yD-wJ?h toHu a=uuG&J yd ef @J wke&f aD e
120

ovdk/ armvsr_eJ@ qdk@eifhaeygw,f? rae@nOD;ydkif;uyJ uae@awG=uzdk@ vdkuv


f Hcsdef;
qdak eao;w,f/ tckreuf apmapmpD;pD;}uD;rSmyJ qkH;oGm;+yDqdkawmh wu,fudk r,kH
Edkifp&maumif;atmif tjzpftysufawGu jrefqefvGef;aecJhygw,f? b,fvdkjzpf
wmwke;f - vd@k ar;jref;=unfv
h u
kd rf ad wmh/ rae@nydik ;f uyJ q&mr}u;D &J usef;rma&;u
kww
f &ufx azmufvmwJt
h wGuf aq;k}H u;D udk uref;uwef; yd@k vu
kd =f u&m/ aq;kH
ay:rSmyJ uae@reufapmapm}uD;rSmyJ qkH;oGm;wm-wJh? =um;&csufuawmh wu,f
udk pdwx
f dcdkuf a=uuGJp&mygyJ? bwoufwmvkH; awmfvSefa&;xJrSmyJ budk
jrKyfESHvmcJhwJh awmfvSefwJh trsdK;orD;}uD;jzpfcJhwJh q&mr}uD;[m urBmh trsdK;
orD;rsm;ae@udk OD;aqmifusif;yzdk@/ bwl trsdK;orD; &Jabmf}uD;i,fawG trsm;
pk&SdwJh a&$vDukd qif;vm&if;/ urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@- rwfv(8)&ufae@reuf apm
apmpD;pD;}uD;rSmyJ wdu
k w
f u
dk q
f idk q
f idk f aemufq;kH xGufoufukd av;av;yifyif csoGm;
cJ&h mS ygw,f? uG,v
f eG f qk;H yg;oGm;wm jzpfc&hJ ygw,f? aoaocsmcsm tuGucf s yEMuf
dkuf+yD; pDpOfxm;wJh jyZmwfwyk'fxufawmifrS ydkrdk jyZmwfqefae ovdkygyJvm;?
wu,fawmh- q&mr}uD;udk,w
f dkifuvnf; atmfy&meJ@ jyZmwf aygif;rsm;pGmudk
ydkifyidk fEidk Ef idk f ujytokH;awmfcHczJh ;l wJh wu,fh jyZmwfrif;orD;wOD;/ wu,fh jyZmwf
okyfaqmifwOD;tjzpf ESpfaygif;rsm;pGm usifvnf jzpfwnfcJhzl;ol r[kwfvm;?
q&mr}u;D [m rde;f rom;ayr,hf i,fpOf tysKd ayguf t&G,u
f wnf;u vufeufuikd f
awmfveS af &;e,fxu
J kd ajcpkyH pf a&muf&dS vmcJ+h y;D / cufc=J urf;wrf;vSwhJ awmfveS af &;
c&D;=urf;}uD;ay: HhHhpm;pm; av#mufvSrf;cJhzl;oljzpfovd/k Armjynf uGejf rLepfygwD
&JawmfvSefe,fajru awmfvSefZmwfckHawGay:rSm awmfvSefa&; jyZmwf uZmwf
aygif; rsm;pGmudk a&Swef;tcef;uae udk,w
f dkifygifujycJhwJh awmfvSef jyZmwf rif;
orD; ppfppf (wu,fhudk jyZmwfrif;orD;ppfppf) wOD;vnf; jzpfcJhzl;ol r[kwfvm;?
'Dawmh tckvnf; b0aeifcsed rf mS uG,v
f eG q
f ;Hk yg;oGm;wmudu
k / tcsed ef @J ae&mawGyg
wdk ufwdku fqdkif qdkifa G;cs,facgif ;csoGm ;wmudk u wu,f hjyZmwfwyk'f xJu
Zmwfodrf;cef; wckvdk jzpfaewm[m wu,fudk jyZmwfqefqef jzpfaecJhygw,f?
wu,fudk rSwrf Sw&f & jzpfp&m vGr;f armp&mygyJ?
aemufxyf onfhxuf trSwf&p&mjzpf&jyefwmuawmh- u|efawmfh
brSm psmyewcktwGuf tacgif;wvm; wvkH;udk yxrqkH; vdkuv
f H&SmazG ,f
&zl;wm[mvJ q&mr}uD;&Jpsmye ygyJ? tJ'Dae@u rwfv(8)&ufae@u q&m
r}uD; &Jkyfuvmyfudk xnfhoGif;Edkifzdk@ vdktyfwJhtacgif; (acgif;wvm;)wvkH;udk
121

&Jabmf(udk)cspaf tmif eJ@twlvu


dk v
f H &SmazGch&J ygw,f? yxrawmh- a&$vD rpGefu
opft=urf;xnfawG opfjym;ysOfjym;a&mif;&m ae&mawGqDudk ESpfa,mufom;
oGm;+yD; &Sm=uygw,f? [d;k t&ifu - tJ'Dem;wdkufrSm opfjym;awG ysOjf ym;awGeJ@
tacgif;pyfxm;wmawG/ toifhvkyf+yD;om; acgif;wvm;awGudk awGzl;jrifzl;wJh
twGuf tckvnf;yJ &SdOD;r,f/ a&mif;aeao;w,f xif+yD; oGm;&Sm=uwmyg? a&$vD
uae use;f zke;f zufukd xGuw
f v
hJ rf;rSm a&$vD rpGezf ufrmS oGm;+y;D &Sm=uwmyg? 'gayrJh
tJ'Dem;rSm tJovdk acgif;wvm;a&mif;wJh qdkiaf wGu wckwavrS r&Sad wmh rawG&
awmhyg? teD;tem;wdkufqD [d=k unfh onf=unfh/ opfcGJpufeJ@ yumjym;a&mif;wJh
qdkiaf wG rSeo
f r#qD vSnfhywf=unfh&if;eJ@yJ ESpfa,mufom; arm+yD; ajcqkwf+yD; jyefcJh
&ygw,f? aemufawmh axmfvm*sDwpD;eJ@twl ESpfa,mufom; us,faumifzuf
qufxGufcJh&ygw,f? us,faumifwHwm;}uD;em;u &yfuu
G fav;wck twGif;udk
iSm;pD;oGm;wJhaxmfvm*sD armif;orm;eJ@twl/ udkcspfatmifeJ@u|efawmf a&muf
&SdoGm;cJhygw,f? aemufqkH;awmh [dkar;onfar;eJ@yJ/ acgif;wvm; a&mif;wJh
tdraf v;qDudk qdu
k q
f ku
d frufruf a&muf&o
Sd mG ;cJhygw,f? 'gayrJh acgif;wvm;pyfwJh
a&mif;wJhtdrfudk a&mufoGm;jyefawmhvnf; 'Dtacgif;wvm;awGudk vufawG
vkyu
f kid f+yD; u|rf;u|rf;usifusif a&mif;csaewJh ydkif&SiftzGm;}uD;u tdrfrSm r&Sd? ac|;r
jzpfwJh aumifrav;uyJ tdrrf mS &Sad eum/ tJ'aD umifrav;&J tqdt
k &/ aps;oGm;ae
w,fqkw
d Jh ola,muQr tbGm;}uD;vmatmif u|efawmfwdk@EpS fa,mufom; axmf
vm*sD um;orm;eJ@twl xdkif+yD; apmif=h u&jyefygw,f? tzGm;}uD; aps;u jyefvmrS
tbGm;}uD;udk,w
f dkif aomhziG fhjywJh/ tacgif;awGpyfwJh tvkyfcef;av;xJu toifh
vkyx
f m;+y;D acgi;f wvm;awGukd =unfhu
_ m oifhavsmfr,fxifwhJ acgi;f wvm;wvk;H
udk udkcspaf tmifu aiGay;acs,f,l+yD; ESpfOD;om; okwfacswif jyefcJh&ygw,f? axmf
vm*sDay:rSm acgif;wvm;}uD;udk 'Dtwdkif;wif/ acgif;wvm;}uD;&J ab;wzuf
wcsufrSm &JabmfcspfatmifeJ@ u|efawmfu acgif;wvm;}uD;udk xde;f udkif vdkuyf gcJh
&&if;/ axmfvm*sD&J zGwcf sufzGwfcsuf pufoHeJ@twl/ us,faumifuae a&$vDqD
tcsdefrDatmif jyefvmcJh&wJh tjzpftysu[
f m u|efawmf@brSmawmh b,fawmhrS
rarhEikd af tmifygy?J axmfvm*saD rmif;orm;u a&Suae w'kw'f w
k ef @J wGiw
f iG af rmif;/
trdk;tum r&Sw
d hJ axmfvm*su
D ,
kd x
f nftdrfay:rSm tacgif;}uD;wvkH;eJ@ ab;wzuf
wcsufu vlEpS fa,muf&JkyfykH[m b,fvjdk zpfaervJ qdkwmawmh rSef;q+yD;awmh
om =unf=h uygawmh? 'ga=umifh u|eaf wmf@brSm rarhEikd w
f hJ vdu
k yf g yd@k aqmifjzpfcw
hJ hJ
122

psmyeawGxJrSm q&mr}uD;&Jpsmye[m wu,fhudk rSwfrSwf&&vdk@ qdkvdkufcsif


ygw,f?
(2)
tJ'aD e@u q&mr}u;D &Jkyu
f vmyf&dS m aq;kaH &cJwu
kd q
f u
D kd udck spaf tmif
eJ@ u|efawmf[m axmfvm*sDum;eJ@wef;+yD;ifcJh=uawmh/ a&cJwdku&f Sd&m ae&mrSm
vlawGvnf; txdkut
f avsmuf a&mufSdae=uyg+yD? q&mr}uD;udk cspfcifav;pm;
=uwJh &Jabmf&JabmfrawGtjyif/ q&mr}uD;&JcsDydk; acsmhjrL qdkqkH;rynmay;r_awGeJ@
ruif;cJhwJh/ q&mr}uD;udk cspfcifwG,fwm=uwJh q&mr}uD;&Jajr;i,fajr;&G,f
av;awGvnf; toifhtwifhavmufawmh a&muf&daS e=uyg+yD?
wu,fuq&mr}uD;&JtouftG,f *k%jf 'yf tpOftvmeJ@ vdkufavsm
nDaxGatmifqdkv#if/ 'grSr[kwf t&ifuvdk yefqef;A[dkvdk vGwfajrmufe,fajr
a'orsdK;rSmqdk&if/ 'grSr[kwf rdcifArmjynf}uD;xJu &efuek fvkd rEav;vdk q&m
r}u;D &JZmwd yywWd ae&ma'o wckcrk sKd ;rSmqd&k if/ q&mr}u;D &Jpsmye[m onfx
h uf
tqaygif;rsm;pGm pnfum; odkuf rufaerSm aocsmvSygw,f? tckawmh udk,hEf idk fiH
r[kwfwJh a&jcm;ajrjcm; a'owckrSmtrsdK;orD;&JabmfrawGuawmh q&mr}uD;&Jkyfuvmyfudk taumif;qkH;
jzpfatmif tvSyqkH;jyifqifay;xm;=uygw,f? rwfv(8)&ufae@-urBmhtrsdK;
orD;ae@rSmrS wfr,fqdkwJh csdwfxrD tga&mifav;udk qifjref;ay;xm;kHru &if
bwfay:rSm yef;awGvnf; wifay;xm;wm awG&ygw,f? yef;awGudk odyfcspfwwf
vGe;f wJh q&mr}u;D udk &JabmfrawGu q&mr}u;D tuuf yef;awGe@J vnf; aemufq;Hk
*g&0yvdkub
f dwJhtvm; &ifeifhp&m cHpm; vdku&f ygw,f?
u|efawmfu q&mr}uD;&Jtdrfav;xJu yef;kHawm}uD;xJu yef;yifrsdK;pkH
yef;yGifhrsdK;pkHudk ajy;+yD; jrifa,mifrdaejyefygw,f? trsm;pku yef;dkif;ESif;qDawGyg?
&moDcsdefa&muf&if ESif;qDidk ;f awG[m &Jaeaaeatmif yGihw
f wfygw,f? tJ'D ESi;f qD
yef;kH}uD;&JaSrSm u|efawmfwdk@wawG[m trSwfw& "mwfyHak wGvJ trsm;tjym;
dkufcJh=uzl;ygw,f? q&mr}uD;eJ@q&mr}uD;&JcifyGef;onf &Jabmf (udk)odef;if;wdk@
aexdik &f m tJ't
D rd af v;[m u|eaf wmfw@kd aexdik f&m a&$veD @J q&dk if-rdepf (30)ef;usif
avmuf oGm;&wJh wjcm;e,fpyfrav;wrxJrSm &Sdwmjzpfwt
Jh wGuf/ c%c%
awmhra&mufjzpfayr,fh &Hzef&Hcgawmh a&mufavh&d&S mrSm/ yef;awGyGiw
fh h&J moDqk&d if
123

- q&mr}uD;u yef;awGudk wayGwydku}f uD; cl;+yD;/ q&mwdk@tdrftwGuf qdk+yD;


+yKH ;+yHK;+yKH;+yHK;eJ@ ay;vdu
k af vh&w
Sd mudv
k nf; zswcf eJ zswcf eJ owd&aerdygw,f? wjcm;
olawGudk - udk OD; &Jabmf pojzifh a&S@ucH+y;D olw@kd &J emrnftvdkuef mrnf
awGudkyJ tjynfht ac:a: okH;pGJavh&Sdayr,hf q&mr}uD;[m u|efawmfhudkawmh
q&mvdk@yJ ac:a:okH;pGJavh&Sdwmudkvnf; u|efawmf owdxm;rdygw,f? u|ef
awmfh om;eJ@orD;av;awG&J ausmif;zGifhcsdef umvrsdK;rSmqdk&if/ q&mr}uD;wdk@
vifr,m;[m olw@kd [molw@kd ac|ac|wmwm jcpfjcpfcsKyfcsKyf rpm;&uf raomuf&uf
eJ@ pkaqmif;odkrD;S xm;&wJh r&Sdr&Jh SdrJh aiGa=u;av;tenf;i,fxJuae-om;eJ@orD;udk
r=umc%qdo
k vdk rk@H z;kd ausmif;zd;k ay;cJw
h wfwmawGuv
kd nf; u|eaf wmfrh mS vGr;f arm
a=uuGJpGm owd&ae atmufarhaerdygw,f?
q&mr}uD;wdk@tdrfudk oGm;wdik f;/ q&mr}uD;wdk@ aexdkif&m+cHif;av;xdyfudk
a&muf+yDqdk&if- q&mr}uD;-q&mr}uD; vdk@toHus,fus,feJ@ vSr;f +yD; toHy
&avwdkif;/ vm+yD vm+yD- qdkwJh q&mr}uD;&JtoHeJ@twl/ acG;a[mifoH wkwf
kwu
f dkvnf; =um;&avh &Sdygw,f? q&mr}uD;u acG;awGudk xde;f &if; armif;&if;u
+cHxHcg;udk zGifhay;wwfygw,f? tJ'Dtcgwdkif; u|efawmfu- q&mr}uD;wdk@tdru
f dk
vm&wm/ [d;k wkef;u a':a': a':cifrsdK;!Gef@wk@d aewJhtdrfav;udk oGm;vnf&wmeJ@
odyfwlw,f? tJ'DrSmvJ a':a':a':cifrsdK;!Gef@wdk@u ociftkH;jrifhwdk@&J +cHxJrSm
ae&wmqdkawmh- if;ayguf oHwHcg;uae a':a':- a':a':vdk@vSrf;y toHy
vdku&f if- tckvdkyJ vloH&Jt&if/ ociftkH;jrifh&J+cHxJu acG;}uD;&JtoHu t&if
xGufvmavh&Sdw,f vdk@ajymrdawmh/ q&mr}uD;u tm;yg;w&+yKH;avh&Sdygw,f?
q&mr}uD;[m Adkvfr;cspfaumif;&JZeD;-a':a':a':cifrsdK;!Gef@udkvnf; tifrwefrS
cspfcif oHa,mZOf&Sdol jzpfavawmh/ tJovdk tpazmfay;vdku&f if r=umc% a&S;
a[mif;aESmif;jzpfawGvnf; vGrf;vGrf;aqG;aqG; jyefajymwwfavh&Sdygw,f?
q&mr}uD;[m ArmjynfuGefjrLepfygwD&JvufeufudkifawmfvSefa&;}uD;
ed'gef;OD;umv 1949 ckESpf {+yDvxJuwnf;u touf (14)ESpf ausmfkHuav;r#eJ@
ygwDxJudk a&muf&SdvmcJholjzpfwJhtwGuf/ ygwD&Ji,farG; +cHaygufvdk@awmif
qdkEdkifol jzpfygw,f? OuUocifoef;xGef;/ ocifZif/ ocifcspf/ ocifAodef;wif/
ocifwifxGef;/ocifazwifh/ Adv
k faZ,s/ Adkvf&efatmif/ Adkvyf k/ AdkvfrSL;cspfaumif;wdk@vdk wu,fhtpOftvm&Sdacgif;aqmif&Jabmf}uD;awGeJ@omru/ tJ'Dacgif;
aqmif}u;D awG&J tdro
f Zl eD;awG/ om;orD; rdom;pkifawGe@J yg vufyeG ;f wwD; &if;&if;
124

ESD;ES;D usifvnfjzwfoef; aexdkifvmoljzpfwt


Jh wGu/f tJ'D a&S;a[mif;aESmif;jzpfawG
ta=umif;udk xJxJ ifif todq;kH vlwOD; jzpfco
hJ vd/k tJovdk twGi;f usus odc&hJ zl;
ol jzpfwht
J avsmuf/ tJ'Dacgif;aqmif}uD;awG&J pdwaf epdwx
f m;eJ@ wu,fh t&nf
tcsif;awGudk aumif;aumif;}uD;odjrifum/ ygwDtay: tav;eufqkH; oHa,m
ZOf}uD;cJholwa,mufvnf; jzpfaecJw
h m q&mr}u;D &JvufawGbuae oufao
jy+yD; jzpfygw,f?
q&mr}uD;[m q&mr}uD;&Jb0 aeifcsdef qnf;qmwauGrSm/ q&mr
}uD; udk,fwdkif jzwfoef;vmcJh&wJh awmfvSefa&;b0 vufawG tawGtuHawGudk
udk,w
f dkifa&; twKy`wWd tjzpf u;pm;yrf;pm; a&;om;oGm;cJhygw,f? 20052006 avmufw;kH uwnf;u wa&G@a&G@ a&;om;oGm;cJhwmyg? b0aeif qnf;qm
csdefa&mufrS a&;om;oGm;wmjzpfayrJh/ q&mr}uD;u ol&J udk,fwdkifa&; twKy`wdW
pmtkyfudk tk%fOD; c&D;onf vdk@acgif;pD; wifcJhygw,f? touft&G,f tm; jzifh
Z&ma&mufayr,fh tawG;tac:tm;- ,kH=unfcsuftm;uawmh opfvGifEkysdKae
qJjzpfwmudk xif[yfaecJo
h vd/k uGejf rLepfwa,muf awmfveS af &;orm; wa,muf
tzdk@/ vltzGJ@tpnf;a[mif; pepfa[mif;awGudk wGef;vSefz,fcGif;+yD;/awmufy
xGe;f vif;wJh vltzGJtpnf;opfw&yfqDudk OD;wnfa&S;_+yD; csDwufjzwfoef;ae&
wm[m tarSmifudkcGif;+yD; tvif;qD oGm;ae&wJhc&D;w&yf-vdk@yJ _jrifcH ,lvu
dk f
&if;u/ tJovdkqdk&if- ol[m bm c&D;onfvJ? b,fvcdk &D;onfvJ? tk%fOD;
c&D;onfvdk@ cH,lowfrSwf qdkvdkcsifykH &ygw,f?
tk%fOD; c&D;onfxJrSm ArmjynfuGejf rLepfygwDrS txifu& acgif;
aqmif}uD;i,fawG&J av;pm;zG,fykH&dyfawG trsm;tjym;ygifcJhovdk olw@dk awG&J
ZeD;om;r,m;awG rdom;pkawG&J ykH&dyfawGudkvnf; tvsOf;oifhovdk azmf!ef;
oGm;cJhwm awG&ygw,f? 'DxJrSm q&mr}uD;udk,w
f dkif c&D;onfu,
dk fwidk f&J b
wauGtvif;tarSmif tqif;twufawGudkvnf; wwfEdkifor# ykHay:atmif
a&;om;wifqufoGm;cJhygw,f? awmfvSefa&;e,fajru awmfvSefa&; ZmwfckHawG
ay:rSm awmfvSew
f Jh uZmwfor/ jyZmwfortjzpf ydkifydkifEkid Ef dkif ujyokyfaqmifcJh
zl;wJhq&mr}uD;[m/ qnf;qm aendKcsdefrSmvnf; jzwfoef;cJh&wJh awmfvSefa&;
umv btawGtuHawGudk pmrsufESmawGay:uae rarhravsmh wmefaus
atmifa&;om; wifquf rSww
f rf; wifay;oGm;cJhwmudkvnf; u|efawmfuawmh
av;av;pm;pm; trSw&f aerdygw,f? 125

tJ'D ud,
k w
f ikd af &; twKy`wjdW zpfwhJ tk%Of ;D c&D;onf udk pwifa&;om;
aepOfuwnf;u q&mr}uD;u ol&Jrl&if;vufa&;pmrludk u|efawmfhudkvnf;
ay;zwfcJhygw,f? q&ma& - u|efr a&;xm;wmudk zwfay; azefay;ygOD; vdk@
vnf; pdwx
f m;ESdrEfh SdrfhcscseJ@ dk;dk;om;om; ajymqdkcJhzl;ygw,f? u|efawmfu aumif;
r,fxifovdk ajymqdk axmufjywmawGudkvnf; azefa&;udk vdkvm;olyDyD yH;yH;
&$if&$ifeJ@ vufcHcJhwmawG[m wu,fudk trSwf&p&mawGygyJ? Avmpmtkyf av;
xJrSm abmvfyifeJ@a&;xm;wJh q&mr}uD;&Jvufa&;av;awG[m awmfawmfudk
*kwpdkufeJ@u;pm;yrf;pm; a&;xm;&wmrSef; odomaecJhygw,f? touf(70)
avmufrmS rS use;f rma&;uvnf; odyrf aumif;vSawmhwhJ tcsed x
f JrmS rS 'D tk%f
OD;c&D;onfqdkwJh udk,fwdkifa&; twKy`wWd&Snf}uD;udk wa&G@a&G@u;pm;yrf;pm;
a&;om;oGm;ykH[m q&mr}uD;&JZGJeJ@pdwf"mwfukd twdkif;om; azmfjyaecJhovdyk gyJ?
q&mr}uD;&J b0aumufa=umif; waphwapmif;udk jyef=unfhr,fqdk&if
q&mr}uD;&JZmwd[m wcsdefu ArmjynfuGefjrLepfygwD &J vufeufukid f awmfveS f
a&;}u;D t&Sed t
f [ke}f u;D }u;D eJ@ tajccsc&hJ mysO;f rem; yg? q&mr}u;D &J arG;ouU&mZf
[m 1935 rwfv (28) &ufae@yg? 1948 rwfv(28)&ufae@rSm Armjynf
uGejf rLepfygwD&JvufeufudkifawmfvSefa&;}uD; pwifay:xGe;f vmcJh&csdefrSm q&mr
}uD;&Jtouf[m (13) ESpfwdwd jynfhwaJh e@jzpfygw,f? rwfv (28)&ufae@ [m
ArmjynfuGejf rLepfygwD&J awmfvSefa&;ae@jzpfovd/k q&mr}uD;tzdk@rmS awmh awmf
vSeaf &;ae@vnf;jzpf/ udk,u
f dk,w
f dkif&JarG;ae@vnf; jzpfcJh&+yD; ESpfxyfuGr;f r*Fvm
,lp&m xl;xl;jcm;jcm; wdkufqdkifaecJhygw,f? tysdKayguft&G,f touf (14)
ESpfjynfh+yD;p 1949 {+yDvuwnf;u ArmjynfuGejf rLepfygwD&J vufeufuidk f awmf
vSeaf &;xJ &J&J&ifh&ifh ajcpkefypf ifvmolwOD;jzpfcJhovd/k ArmjynfuGejf rLepfygwD
&JtrsdK;orD;or*~ifwOD;vnf; jzpfvmcJhygw,f? t&G,fa&mufwJhtcsderf Sm ysO;f
rem;re,f trsKd ;orD;or*~ tvkyt
f r_aqmififwOD;jzpfvmcJo
h vd/k ygwD&Jg'jzef@
csda&;XmerSm wufwufuu wmefxrf;aqmifcJhol jzpfygw,f? A[dkjynfol
obif tzGJ rSm tysKd awmfu/ ,dr;f or tqifu
h ae- atmfy&meJ@ uZmwfygruse/f
aemufq;kH rSm jyZmwfrif;orD;( jyZmwfor)/ uZmwfrif;orD; (uZmwf or) txd
us&mtcef;uae atmifatmifjrifjrif okyfaqmif ujycJholvnf; jzpfygw,f?
vufeufudkif awmfveS fa&;c&D;=urf;}uD; wav#mufvkH;twGi;f rSm awmfveS fwJh pdwf
"mwfeJ@ jywfjywfom;om; jzwfausmfcsDwufcJhol wOD;jzpfovd/k tEkynm toJ
126

ESv;kH eJ@ tEkynm&nf&o


Sd l wOD;vnf;yJ jzpfygw,f? q&mr}uD;[m 1959 tdrfapmifh
ppftpdk;& vufxuftwGif;/ &efol xdk;ppfukd a&Smifwdr;f &if;u &efol ppfa=umif;
eJ@awG+yD; tzrf;tqD;cHcJh&wJhtwGufvnf; yk'fr 171 eJ@ axmifcs cHcJh&zl;ol jzpfcJh
&kHru axmifwGif;wdkufyGJawGrSm ygifqifEGJcJhzl;olvnf; jzpfcJh&jyefygw,f?
axmifuvGwfvmawmhvnf; ArmjynfuGejf rLepfygw&D Sd&m vufeufukid f
awmfvSefa&;qD jyefoGm;Edkifa&;udkyJ tm;xkwfaecJh+yD;/ txl;qufom;wmefeJ@
ajratmuf,l*sDvkyfief;wmefawGudk ydyd&d&d xrf;aqmifcJhol jzpfygw,f? aemuf
awmh- ygwu
D dk,w
f kid fu jyefvnfac:,lwht
J cg/ ygwD&J vufeufudkif awmfvSefa&;
e,fajrtwGif; ra&muf a&mufatmif jyefoGm;cJholjzpfygw,f? a&muf&mae&m
us&mt&yfrSm ay;tyfww
hJ mefawGukd xrf;aqmif&if;/ g&ifah u'g&aJ bmfr}u;D wOD;
jzpfcJhygw,f? yJcl;dk;r vufeufudkifawmfvSefa&;acwfuae-ta&S@ajrmufvGwf
ajrmufe,fajr vufeufukid f awmfveS fa&;acwftxd/ acwftqufquf vufeuf
udkifawmfvSefa&;v_yf&Sm;r_awGxJrSm awmufav#muf umv=um&SnfpGm pGJpGJ+rJ+rJ
ygifcJhol wOD;tjzpf pHerlem xloGm;cJhygw,f? ta&S@ajrmuf vGwfajrmuf e,fajr
acwf&JaemufqkH;umvawGrmS awmh ta&S@ajrmufppfa'o ppfaq;kH}uD;&J 'kEdkifiH
a&;rSL;[m &JabmfaiG-vdk@ac:=uwJh q&mr}uD;ygyJ?
ArmjynfuGefjrLepfygwD&J uHqdk;rdk;arSmifusr_umv}uD;jzpfwJh 1989
ckESpfuae- 1989 &J aemufydkif;umvawGrSmaum-? zolu z/ zsufolu zsufeJ@
tqufrjywf 'kuaQ ygif;pkH oifh=u&wJhtcsdefrSmaum-?
ArmjynfueG jf rLepfygwD qdw
k hJ wlwpH OftvHuykd J qkyu
f ikd /f wlwpH OftvHuykd J
opPm}uD;vSpGm ygwDeJ@ruGm pGJpGJ+rJ+rJ &J&J&ifh&ifh &yfwnfazmfjyoGm;cJhwJh rSwfwrf;
wifxm;&r,fh olawGxJrmS q&mr}uD;[m a&S@qkH;wef;u ygifcJhol jzpfygw,f?
wu,fu
h dk pHytyfwJh trsdK;orD;&Jabmf}uD;ygyJ?
u|eaf wmfu q&mr}uD;&Jaemufq;Hk aom kyu
f vmyfukd *g&pdwf tjynfh
eJ@ xyf+yD; =unfhrdygw,f?
touf (80) eD;yg; &Sdae+yDjzpfwJh q&mr}uD;[m tjypfuif;pifvSwJh
rsufESmeJ@ uav;i,fav;wOD; ESpfESpfcufcuf tdyfaysmfaeovdyk gyJ?
c%wmr# =umawmh- ygoifyh gxu
kd f vmoifv
h mxdu
k w
f hJ &JabmfawGvnf;
pkHvifavmuf+yDjzpfwJhtcsdefrSm/ u|efawmfwdk@awGtm;vkH;[m q&mr}uD;&J kyfu
vmyfudk wOD;csif;pD wef;pD wywfywf+yD; aemufqkH;*g&0ycJh=uygw,f?
127

u|efawmf[m q&mr}uD;udk av;av;pm;pm;eJ@ tav;eD ycJh/ OD;!$wfcJh


ygw,f?
(3)
aemufq;kH awmh q&mr}uD;&Jkyfuvmyfukd jymcsz@dk &m rD;o+*K[fpuf&d&S m
aemufxyfwrtxd xyfrHo,f,yl dk@aqmifawmhvnf; u|efawmfwdk@ZeD;armifESH
ESpOf ;D vkH;[m tptqk;H vdu
k yf gy@dk aqmifolawG jzpfc=Jh uygw,f? q&mr}u;D udk wefz;dk
xm;r_ av;pm;r_a=umifh/ q&mr}uD;&JaemufqkH;psmyec&D;udkawmh kyfuvmyf
jymus+yD;wJhtxd vdkufvHydk@aqmifr,fqdkwJh t&if;cHpdwf"mwfeJ@ rjzpfjzpfatmif
vdkuyf gydk@aqmifcJh=uwm jzpfygw,f?
&Sm;&Sm;yg;yg; ouf}uD;g}uD; trsdK;orD; awmfvSefa&;orm;}uD; wOD;vnf;jzpf/
ArmjynfuGejf rLepfygwD&JtrsdK;orD;or*~rSm 1949 ckESpfuwnf;u or*~iftjzpf
EdkifiHa&;vkyfief;wmefawGudk wufwufuuvkyfaqmifcJhzl;ol wOD;vnf; jzpfwJh
q&mr}uD;&JabmfaiGudk xdkif;EdkifiHtajcpdkuf jrefrmhtrsdK;orD;or*~Burmese
Womens Union(BWU) uae olwk@d awG&JvpOfxw
k fpmapmifcsdK;vif;jym
twGuf tifwmAsL;wck vkycf hzJ l;wmudkvnf; u|efawmf rSwfrSwfxifxif owd&ae
cJhrdygw,f? 'DzufrmS SdwJh BWU tr_aqmif trsdK;orD;uav; wa,mufuae/
u|eaf wmf@qu
D wqifh q&mr}u;D eJ@qufo,
G +f y;D tifwmAsL;vkycf w
hJ myg? 2006 ckEpS f
aEGOD;umv}uD;xJrSmyg? tJ'DrmS tifwmAsL;rSm ar;cGef;&Sif&Jtar;udk jyefajz&if;q&mr}u;D ajymcJw
h phJ um;av;wyd'k u
f v
kd nf; vrf;c&D;rSm u|eaf wmf vwfvwf qwf
qwf}uD; jyefvnfowd&aerdygw,f? tJ'rD mS -q&mr}u;D u b,fvakd jymoGm;ovJ
qdak wmh - awmfveS af &;vkyw
f ,fqw
dk m t&m&m tm;vk;H udk pGef@v$w&f wm?
udk,fusdK;udk aemufrSmxm;+yD;/ jynfol&JtusdK;udk OD;xdyfyefwJh oabmxm;eJ@
vky&f wJh tcgusawmh- udk,hu
f dk,fudk b,fhavmuf u;pm;+yD;awmh b,fvdk tepf
emcHvkyfw,fqdkwmudk t+rJrjywf jyefoH;k oyf=unfh=uyg wJh?
jznf;jznf;aq;aq;eJ@ avoHat;at;av;eJ@ ajymwwfqdkwwfav&SdwJh
q&mr}uD;&JavoHudkyg u|efawmfhpdwfxJjyefvnf =um;a,mif jrifa,mifjzpfae
cJhrdygw,f?
rD;o+*K[fpuf&SdwJh r}uD;udk a&mufzdk@[m armfawmfum;eJ@udk okH;em&D
ausmf avmuf oGm;=u&ygw,f? rD;o+8K[pf uf}u;D &Sw
d hJ e,fajrif;twGi;f um;bD;udk
128

jznf;jznf;csif; vSdr+fh yD; ifvdkuw


f t
Jh cg/ ab;em;wdkufu xif;l;awm tkyftyk fav;
[m aEGaeatmufrSmawmif r_dif;ndK@qdkif;tkH@aecJhygw,f?
aemufq;Hk jymcscge;D rSmvnf; q&mr}u;D &Jkyu
f vmyfukd u|eaf wmf wd@k awG
[m aemufq;Hk xyfr=H unfjh cif;tjzpfe@J aemufq;Hk xyfr=H unfh c_ =hJ uygw,f? +y;D awmhaemufqkH; xyfrH tav;yjcif;taeeJ@ 'kw,
d t}udrfajrmuf xyfrHOD;!$wfcJh &jyef
ygw,f?
u|eaf wmf@brSm rSwrf w
S f&& ESp}f udrf ESpfcg OD;!$wt
f av;ycJ&h wJph smyevdk@vJ rSww
f rf;wifvdkuf&ygw,f?
&ifxJrmS awmh - txyfxyf t}udrf}udrf tcgcgygyJ q&mr}uD;a& if;wifhxGef;
( 30/ 8/ 2015 )
(2014 rwfv (8)&ufae@u uG,fvGefoGm;cJh&&SmwJh/ q&mr}uD; &JabmfaiG odk@trSww
f &ycsuf jzpfygw,f?)

129

tk%fOD;c&D;onfodk@ tav;eD
rsdK;qufopf&JabmfwOD;
u|efawmf awGqkHqufqH enf;emcH,lcGifh&cJhwJh vGwfvyfa&;acwf awmfvSefa&;
rsKd ;qufawGxu
J ti,fwef;&JabmfwOD;jzpfwhJ &JabmfaiG (ac:) q&mr}u;D a':=unf
av; touf (79)ESpft&G,frmS uG,fvGefoGm;cJh+yD? wdkuw
f dkuq
f dkifqdkif usLbm;
awmfvSefa&;rSm 1953 ckESpf ratmifjrifwJh rGefumembm;dkufwdkufyGJ (Moncada
Barracks ) uwnf;u &JabmfuwfpxdkeJ@twl vufwGJ wdkuy
f GJifcJhwJh touf
( 92) ESpf t&G,t
f rsdK;orD;}uD; &Jabmfr,fvbm [meef'uf (Melba Hernandez)
vnf;wae@wnf;rSm uG,fvGefoGm;cJhw,f? usL;bm;uGefjrLepfygwDu &Jabmf r,f
vbmudk ol[m =unfnKd av;pm;zG,f awmfveS pf pf&J awmufajymifwhJ wdu
k fcu
dk f
a&;orm;aumif; wa,mufjzpfovdk usL;bm;trsKd ;orD;xk w&yfv;Hk twGuf arS;rSed f
aysmufuG,froGm;EdkifwJh pHjy,k*faumif;wckjzpfw,f vdk@axmyemycJhw,f?
u|eaf wmfw@dk &Jq&mr}uD;uvnf; 'Dvk&d aJ bmf r,fvbm&J*k%o
f a&eJ@ ravsmrh yg;
xyfwlyGm; *k%fyjcif;eJ@ xdkufwefygw,f? wmefausyGefwwfwJholxkH;pHtwdkif;
q&mr}uD;[m trsdK;orD;rsm;ae@ tcrf;tem;twGuf jyifqifaepOf uG,fvGef
oGm;cJ&h jcif;jzpfa=umif;od&awmh trnfwyf&cufwhJ cHpm;r_wcku odru
hf eJ v_yfcwf
oGm;w,f? touft&G,}f u;D &ifah yr,fh vlxak wGvw
G af jrmufz@kd / trsKd ;orD; bawG
vGwaf jrmufw;kd wufz@kd twGuf wdu
k yf aJG wGuo
kd m pdwaf pmaewwfwhJ q&mr}u;D [m
wdu
k yf yJG pHk w
H rsKd ;vdjk zpfwhJ trsKd ;orD;rsm;ae@ tcrf;tem;twGuf aemufrsKd ;qufawGe@J
vufwaJG qmif&u
G f&if; uG,v
f eG cf h&J jcif;tay: auseyf*%
k f,El idk v
f rd hrf ,fv@kd ,k=H unf
wma=umifh rf;enf;wJh=um;u ESpfodrfhESpfvdkcHpm;&wm jzpfr,fxifygw,f?
+yD;awmhe*dkrlvuwnf;u odyzf GHxGm;[efr&SdwJh uHvSDvw
S JhcE<meJ@ rmefwckudkom
tm;y&yfcHaewJh q&mr}u;D &Jed*kH;[m taES;eJ@tjrefyJv@dk uodaeawmh a=uuGJr_u
a&S@a&muf+yD;om;jzpfwt
Jh wGuf odyf+yD;xl;uJwkefv_yfr_ rjzpfawmhyg?
130

u|efawmfpawGcsderf Smudk q&mr}uD;u avjzwfxm;wJ'h %feJ@ v_y&f Sm;


r_awG av;vHaeyg+yD/ avoHuawmhrmwkef; =unfvifjywfom;wkef;? 'D=um;uyJ
rsdK;qufopfawGtwGuf awmfvSefa&;oufouf olb oltawGtuHawGudk
tk%Of ;D c&D;onftrnfe@J ud,
k af &;twKy`wu
dW kd u;pm;a&;cJah yr,fh tqk;H awmh
owfray;cJhEidk f&Smbl; xifygw,f? trsm;u aor,fv@dk xifavmufatmif jyif;
xefwJh a'emawG=um;u owWdaumif;aumif; ZGJoefoefeJ@ udk,h[
f mudk jyefvnf
xlx ysdK;axmifEidk fvdk@ 'Dtajctaeudk jyefa&mufvmwmjzpfw,fvdk@ qdk=uw,f?
t[kwyf Jv@dk tuif;rJ,H=k unfrdw,f? u|efawmfeJ@awGpOf wav#mufvH;k ola&m*g
ol a'emta=umif ; ud k wpG e f ; wpawmif xnf h r ajymcJ h b l ; ? Ed k i f i H a &;t
a=umif;ajym&ifvnf; pdwfysufp&m pdwf"mwfuswJh t&dyfta,mifv;kH rygbJ xm
& awmfvSefa&;orm;yDyD wufup&mar#mfvifhcsufawGuydk J rD;armif;xdk;jy aqG;
aEG;jywwfovdk &Jabmf&JbufawGwifru wdkif;jynfeJ@ vlrsdK;udk tvkyftau|;yzdk@
uyrf;aeolrSefor#udk av;pm;todtrSwfypdwfeJ@ taumif;_jrifwwfol w
a,mufqdkwm olpum;olazefcsuaf wGrmS ay:vGiaf ewwfygw,f? 'g u|eaf wmf
wdk@ rsdK;qufopfawG=um;rSm awG&cJwJh&Sm;yg; t&nftcsif;wckyg?
aemufu|efawmfwdk@ rsdK;qufopfawG=um;rSm awG&cJwJh&Sm;yg; t&nf
tcsif;wcku rsdK;qufopfawGtay: av;pm;todtrSwfyr_yg? u|eaf wmfwdk@acwf
EdkifiHa&; pkzGJ@r_awGwidk f;rSm =um;od&ifqdkifae=u&wJh t}uD;rm;qkH; pnf;kH;a&; jy\
emu rsdK;qufumG [r_e@J vl}uD;vli,f=um;u tjyeftvSeaf v;pm; todtrSwf yr_
tm;enf;csuf jzpfygw,f? 'Dtm;enf;csufa=umifhyJ pkzGJr_tm;vkH;avmuf[m
i,f&mu }uD;rvmyJ tcsdefeJ@tr# vSDuHao;i,f aysmufuG,foGm;=u&w,f?
q&mr}uD;rSmawmh rsdK;qufopfawGtay: av;pm;todtrSwfywwfwJh 'Dt&nf
tcsi;f [m wef;ueJ odjrifEidk af vmufatmif xifxif&Sm;&Sm;&Sad ew,f? &efoltay:
jywfom;oavmuf &efou
l kd wdkufaeolwkid f;udk (odoal um rodolrsm;udkyg) q&m
r}uD;u av;pm; todtrSwf ywwfoyl g? rsKd ;qufopfawG&J tcef;uudk vufcH
todtrSwf y tm;ud;k wmvnf; yg ygvrd rhf ,f? olxufaemufuswhJ ygw&D J rsKd ;quf
awGvnf; q&mr}uD;udk rSDr,frxifygbl;/ jzwfoef;r_ tawGtuH ESpftpdwfausmf
okH;q,fwGif;&SdvmwJh u|efawm@rSmawmh ydkvdk@awmiftm;enf;ygw,f? udk,hx
f uf
i,fwJh rsdK;qufawGeJ@ qufqH&mrSm tzktxpfawG wif;=urf;jzpfaeqJyg? q&mr
}u;D uawmh u|eaf wmfvkd wlom;t&G,t
f ay:awmif rif;igwcGef;rajymbJ wcgwcg
131

udkwyf/ wcgwcg &Jabmfwyf tmvkyfy&if; &Sif u|efreJ@ ajymqdk quf


qHwwfolyg?
q&mr}u;D wd@k ZeD;armifEeHS @J twl umvwck twlaecGi&fh cJw
h ,f? olxuf
touftwefi,fwhJ olcifyeG ;f onfjzpfol &Jabmfausmaf qGu q&mr}u;D udk rdcifvkd
&Jabmf&Jbufvdk ypkaewmudk ae@pOfjrifawGae&wJh u|efawmfh twGuf pHyzG,f
*k%f,l=unfEl;p&myg? [dw
k avmu tdENd,u vGwfvyfa&;wdkufyGJif ckxdvnf;
Zmwferd fheJ@ atmufajcvlwef;pm;awG&Jbjrifhwifa&; v_yf&Sm;r_awGudk qufvuf
wdkufyGJifaewJh touf&Spfq,fausmf awmfvSefa&;orm;}uD;u ol&J vkyfazmf
udkifzuf touf ckESpfq,ft&G,f aqGrJhrsdK;rJh Zmwfedrfh trsdK;orD; wa,mufukd
oltarGcHEidk fz@dk vufxyf,lwJh owif;udkawGrdawmh &JabmfausmfaqGeJ@ q&mr}uD;
wdk@udk zswfceJ owd&&if; uGejf rLepfawG&J &Jabmf&JbufqefwJh tdrf&maxmifr_u
'Dvdkygvm;vdk@ rSwfcsufyrdw,f? q&mr}uD;udkav;pm;=unfndKwJh *sif;azm &Jabmf
a[mif;wa,mufu aexdkifcGifhay;xm;wJh tdrfrSmaexdkif&if; wzufu vnf;
Edik if aH &;wmefawGxrf; wzufrmS vnf; q&mr}u;D ud-k u|eaf wmf a&mufomG ;awmh
u|efawmfvnf;tyg- udk &wwfor#eJ@ rnnf;rnL csufywf au|;arG; ypk&Smyg
w,f? teD;ef;usit
f m;vk;H "mwfaiGr[kw&f if v#ypf pfe@J csuf ywfaecsed rf mS xif;rD;eJ@
csufwkef;/ u|efawmfuraeEdkifvdk@ xif;ifcGJ&ifawmif vufrcH ygbl;?
wcgrSmawmh u|efawmfpdw"f gwfa&;&mc|wfcsKHusoGm; ( Mental breakdk f&w,f?
down) w,f? wyifeufwnf; ESvH;k aoG;azmufjyef (Heart attack) cHvu
qENar#mrf eS ;f csuef @J vufawGb uGm[csu}f u;D rm;r_ukd umv&Snaf omuif cHpm;
&wJh '%fa=umifh jzpfr,fxifygw,f? vlawGtm;vk;H udk pdwu
f ek w
f ,f/ rqufq&H b
J ;l /
&GH@w,f? rpm;Edkifbl;/ rtdyfEdkifbl;/ pmrzwfEdkifbl;/ *%Smr+idrfEdkifbl;/ pum;
vnf;rajymEdik b
f ;l ? Armvdq
k kd onf;ajcysuo
f vdk tjzpfrsKd ; jzpfw,f? odpw
d u
f awmh
tjynfht&Sdaew,f? pdwu
f kq&mefeJ@ ajcmufvavmufaqG;aEG; aq;pm;aq;
aomufvkyf+yD; eJeJwdk;wufvmwJh tcsdefrSm q&mr}uD;qDa&mufw,f? pmvnf;
enf;enf;awmh zwfEdkif+yD? c|i;f csufwcku pum;rajymEdkifbl;qdkaomfvnf; pdwu
f k
q&meftygtif vlav;ig;a,mufudkawmh tajctwif ta=utvnf txd
ajymvdk@&w,f? q&mr}uD;u wOD;tygtifjzpfw,f? twlaewJh ol@cifyGef;onf
eJ@awmif odyaf jymr&bl;/ pm;rvm; tif;tJ/ awmf+yDvm;tif;tJyJ? udk,hu
f dk udk,f
awmif tqkH;pD&ifz@dk t}udrf}udrf}uHpnfcJh+yD; u|efawmfhudk,f u|efawmfawmif jyef
132

aumif;zdk@ odyfrar#mfvifhwJh tajcaeuae ckvdkjyefaumif; usef;rmvmwm[m


q&mr}uD;u pdw&f n
S v
f uf&n
S feJ@ aqG;aEG;wdu
k cf |wfay;vdu
k w
f mu t"du tcsuf
jzpfygw,f?
q&mr}u;D wdk@qDrSm udkvedk Dacwf vGwfvyfa&;acwfxJu pkaqmif;xm;wJh
pmapmif r*~Zif; wK pmtkyfpmwrf; tawmfrsm;rsm;&Sw
d ,f? awmfawmfrsm;rsm;u
u|efawmf=um;zl;Hyk Jd+S yD; jrifawmif rjrifz;l wmawG&Sdw,f? u|efawmfu pmjyefzwf
Edkifpqdkawmh tcef;atmif;+yD; pmzwfaeavh&Sdw,f? q&mr}uD;u odyf t=um}uD;
ay;rzwfz;l ? ud-k a&aumfzaD omuf&atmif/ &Jabmf-a& bmav; pm;& atmifq+kd yD;
ac:xkwf pum;ajymavh&Sdw,f? pum;ajymatmif vrf;a=umif;ay;avh&Sdw,f?
ajym&if;uae u|efawmfpdwfxef+yD; pum;vkH;=urf;=urf;awGeJ@ a'gxefxef
ajymwmawGudk pdw&f Snf&SnfeJ@ em;axmifay;w,f? +yD;rS ol@tawGtuHawGxJu
oifcef;pmawGeJ@ csed x
f k;d +yD; jyw,f/ b,fvdk ajz&Si;f cJw
h ,f qdkwmudk erlemay;w,f?
wu,fawmh um, pdwW ESpfurSm u|eaf wmf &ifqikd cf &hJ wJh cufcJ =urf;wrf;r_awG/
tJ'gawGxuf qd;k g;wJh tajctaeawGukd q&mr}u;D u &ifqikd f jzwfoef; ausmv
f m$ ;
cJ+h y;D jzpfaew,f? 'DvEkd id_ ;f ,SOjf y&mrSmvnf; rif;[mu bm[kwaf o;vJ qdw
k o
hJ abm/
ighjzwfoef;r_u bmqdkwJhoabm vkH; tvsOf;ryg/ oifcef;pm xkwfjywJh oabm
oufoufeJ@ csdefxdk;jycJhwmjzpfw,f?
aemufwcsuu
f bmvkyf bmrvkyef @J qw
kd hJ pum;wcGe;f rSrygbJ txufrmS
u|eaf wmf ajymcJw
h t
hJ wdik ;f odypf mrzwfjzpfatmif vkyo
f vdrk sKd ;ykpH aH wGe@J u|eaf wmfu
h kd
olvo
dk vdk xde;f ausmif; ay;oGm;cJhw,f? 'Dvked J@u|efawmf[m q&mr}uD;eJ@,SOf&if
ig&ifqikd cf &hJ wmawGu bmrSr[kwaf o;ygvm;vd@k owdw&m; &vm&muae toifh
twifh ESvH;k oGif;r_eJ@ aumif;onfjzpfap raumif;onfjzpfap/ uufonfjzpfap
ruufonfjzpfap awGqdkifvm&r,f[
h m rSefor#ukd b,fvdk }uHh}uHch H &ifqdkif&r,f
qdw
k mudk oabmayguv
f mw,f? q&mr}u;D eJ@wvavmuf twlaeumv twGi;f
rSmyJ u|efawmfhusef;rma&;u udk;q,f&mE_ef;avmufxd jyefaumif;oGm; w,fvk@d
qdEk ikd yf gw,f? rsKd ;quftm;vk;H eJ@ atmufajcxd xdawGqufqaH e&wJh q&mr}u;D [m
pdw"f mwfwufuvGefwJh u|efawmfha&S@u rsdK;qufawGudkvnf; 'Dvkyd J wGJac:xde;f
ausmif; wnfhrwfay;cJh&w,fvk@d qdkEdkifygw,f? q&mr}uD; xde;f ausmif; wnfhrwf
ay;or#[m ,Ofaus;azmfa&Gr_eJ@ vlxkudkopPm&Sd&Sd tvkyftau|;yzdk@/ cdkifrmwJh
oEMd mefeJ@ xm& awmfvSefa&;orm; jzpfzdk@qdkwmawGukyd J OD;wnfaeygw,f?
133

ckawmh qJhig;ESpft&G,fxJu ray:,l*sD/ axmifwGif;eJ@ awmwGif;b


axmifhaygif;pkHu ESpfajcmufq,fausmf wbvkH; awmfvSefcJhwJhq&mr}uD;/ vlyHk
aysmhEkoavmuf pdwf"mwf}uHcdkif+yD; awmfvSefa&;twGuf rdbaqGrsdK; =uif,m
ygrusef pGe@f vw
G fchw
J hq
J &mr}u;D / awmfveS fa&;eJ@ ygwu
D ay;tyfor# wmef awGukd
OD;vnfrokef xrf;&GufcJhwJh q&mr}uD;[m u|efawmfwdk@ rsdK;qufopfawGudk
awmfvSefpdwf"mwf tarGawG ay;tyfcJh+yD; u|efawmfwdk@ tyg;u kyfb tm;jzifh
xGufcGmoGm;cJhyg+yD? od@k aomfvnf; q&mr}uD;xm;cJhwJh 'l;raxmuf OD;vnfrokefwJh
awmfvSefpdwf"mwfuawmh qufvuf&SifoefaeOD;rSm jzpfygw,f?
tav;eDjzifh
rsdK;qufopf&JabmfwOD;

134

u|efrcspfwJh q&mr}uD;a':aiG
(+idrf;+idrf;vlr_uGef&ufpmrsufESmrS)
wu,fvdk@om tJh'Dwkef;u xGe;f rif;ac:atmifvif;[m ygwDuv$wv
f dkuw
f Jh quf
om; r[kwfrSef; odcJh&if u|efrb0 wav#mufvkH;rSm taysmf&$ifqkH;jzpfcJhwJh vGwf
ajrmuf a'oudk a&mufcsirf S a&mufvrd rhf ,fv@kd xifygw,f? 'Dvkd a&mufcw
hJ t
hJ wGuf
tuef@towf&w
Sd Jh u|erf b[m tuef@towfrJh }uD;jrwfwhJ awmfvSeaf &;orm;
budk &&SdcJhygw,f? u|efrudk awmfvSefa&;orm;wa,muftjzpf av#mufvSrf;
wwfatmif az;rulnD oif=um;ay;cJo
h al wGxrJ mS u|efrcspfcifav;pm;&wJh &Jabmf
=unfav; ac: q&mr}uD;a':aiGvnf; xdyq
f kH;u ygygw,f?
75 ck atmufwkb
d mvavmufrmS ygwu
D v$wv
f u
dk fw,fqw
dk Jh qufom;
wpfa,muf a&mufvmygw,f? oluawmh u|efrwdk@ow
d Jh atmifvif; ac: xGe;f rif;
yJ jzpfygw,f? u|efreJ@ rrtkef;ac: ,Of,Ofudk ta&Sajrmufu tac:v$wfvku
d f
w,f? tajctaeaumif;&if oGm;=ur,f? 'D=um;xJ oGm;p&dwf pkxm;ygvdk@ ajym
w,f?
q&m OD;ausmf!Gef@eJ@ q&mOD;aZmfif; (rew) wdk@&J tm;opfusL&SifrSm
10 wef; wufaewmjzpfvk@d usL&SifvcawGeJ@ rkef@z;dk udk pm;&dwftjzpfpkz@dk pOf;pm; rd
w,f? q&m}uD;udkawmh tdrfu odyftqifrajyao;vdk@ qdk+yD; awmif;yefxm;awmh
tvGefoabmaumif;wJh q&m}uD;u tdrftajctaeodaeawmh &ygw,fuGmvdk@
ajymw,f?
Zefeg&Dv 1 &ufae@rSm usreJ@ rrtkef;twl rEav;uxGufcJhw,f?
u|erf wd@k ESpaf ,mufv;Hk rEav; teD;wdu
k o
f m a&mufz;l =uawmh ta&S@ajrmuf[m
b,favmuf a;w,fqw
kd m rodb;l ? trSeaf wmh ta&Sajrmuf[m 2 &uf avmuf
yJ oGm;&wmyg? xGe;f rif;[m a&$bdk/ jrpf}uD;em;bufawGyg av#mufac:oGm;awmh
17 &ufavmuf=umcJh&w,f? vrf;rSmyJ ol[m rrtkef;udk aoG;aqmif zsufpD; vdu
k f
w,f? vm;_d;a&mufawmh u|efr oGm;&r,fhvrf; ajym+yD; olwdk@ESpfa,mufu
oyfoyfpD cGJoGm;w,f? vm;_d;blwma&mufawmh tazu axmufvSrf;a&;awGeJ@
twl apmifah ewmawGvdk@ renf;a&SmifxGufvm&w,f?
135

rlq,fum;ay:rSm wpfa,mufwnf; vdkufvm&wJhu|efr[m wxdwf


xdwfeJ@qkad wmh bmrS pm;csipf w
d f r&Sb
d ;l ? xGe;f rif;rSmvdu
k w
f ht
J wdik ;f 105 rdik af &muf
awmh um;ay:u qif;ygw,f? qif;qif;csif; udk,rf a&mufzl;wJha'o/ udk,rf awG
bl;ao;wJh vlrsKd ;awGawG+y;D awmfawmftm;i,fpw
d f ifomG ;w,f? 'ge@J ud,
k u
hf u
kd ,
kd f
&Jaq;wif+yD; erfhawmif;udk oGm;wJhum;vrf;twdkif; av#mufcJhw,f? 105 rdik fuae
bmtppftaq;rS rcH&bJ acsmacsmarmarm xGuv
f mEdkicf w
hJ ,f? ppfaq;a&;*dwu
f kd
ausmfwmeJ@ cyfow
k fokwfav#mufae&muae ydkjrefjref av#mufvdkuf/ ajy;vdku/f
arm&if rSefrSefoGm;vdkufeJ@yJ udk,rf a&mufzl;wJh obm0 awmawmiftvSawmif
r=unfhtm;EdkifcJhbl;?
erfhawmif;&Gmudk vSr;f jrif&awmh aeawmififawmhr,f? &Gmtif acsmif;
eHab;rSm a&csdK;ae=uwJh vlwpkudk awG&w,f? olwdk@em;ta&muf OD;xkyfrSm
=u,feeD @J tpdr;f a&mif ,leaD zmif;wfxm;wJh olawGuakd wGawmh ud,
k &hf aJ bmfawGqkd
wmod+yD; rf;omvk;H qdk@omG ;w,f? u|erf wHwm;ay:uae olw@dk ukd &Jabmfvk@d vSr;f
atmfvdkufw,f? 'gayrJh rsuf&nfawGom usvmw,f? toHu xGufrvmbl;?
olw@dk [m erfhawmif;u r[kwfbJ &Srf;jynfajrmufykid f; ajymufusm;a'ouvmwJh
wyfwwyfjzpfaew,f? olw@dk u u|efroGm;r,fh rkHu;dk udk oGm;r,fw
h yf jzpfaew,f?
u|erf uvnf; olwdk@ukad wGwmeJ@ u|erf b,folyg? rkHuk;d Edik if Ha&;Xmeu Edkiif aH &;rSL;
&Jabmfpdk;odrf;qDudk ydk@ay;ygvdk@ ajymawmh olwdk@u a=u;eef;eJ@ vSrf;qufoG,f/
vSr;f ar;+yD; olwdk@eJ@twl ac:oGm;w,f?
rkHudk;EdkifiHa&;XmerSm 6 vavmufjzwfoef;+yD;aemuf &Jabmfpdk;odr;f [m
u|erf udk refuef;aq;ku
H kd yd@k +y;D refuef;aq;k&H J Edik if aH &;rSL; q&mr}u;D a':aiGvufxJ
tyfEv
HS u
kd yf gw,f? tJ'cD sed fup+y;D awmfveS af &;orm;wa,muf&J vufawGbxJ
b,fvdkav#mufvSrf;&r,fqdkwm q&mr}uD;u pdwf&Snf&SnfeJ@ =uifem aEG;axG;pGm
oif=um;ay;cJhygw,f?
(2)
rkHudk;[m awmifywfvnfdkif;aewJh tawmftwefus,fef;wJh vGifjyif
wckjzpfygw,f? rkHudk; EdkifiaH &;Xmeuae aq;ausmif;wufzdk@ v$wv
f u
dk w
f Jh u|erf wdk@
&Jabmfwpk[m refuef;aq;kHwnf&Sd&m awmifay:qD ausmydk;tdwfudkvG,f
yef;pwkef; (trf-21) aoewfudk,fpDxrf;+yD; pum;wajymajymeJ@ xGufvm=u
ygw,f?
136

refuef;[m ucsif&mG uav;yg? atmuf&Gmudk t&ifa&mufygw,f? &Gm&J


oufu,frdk;/ g;x&Hum tdrfav;awGudk auGywfwufvm&if; txuf&Gmudk
ta&muf oufu,fr;dk / g;x&Hum tdrrf sm;eJ@ uGJjym;jcm;em;wJh }uD;rm;us,f ef;wJh
aq;HktaqmuftOD}uD;udk awGvdkuf&ygw,f? aq;kHa&SrSmawmh q&mr}uD;
a':aiGeJ@ tjcm;&Jabmfrsm; yH;yH;&$if&$ifeJ@ apmifh uae=uygw,f?
u|efreJ@ twlvm=uwJh olawGuawmh awmifxdyfu oifwef;eJ@ tdyf
aqmif wGJxm;wJq
h Dudk qufwufoGm;=uw,f? u|efruawmh aq;oifwef;wuf
zdk@tjyif aq;k&H J kH;vkyfief; wmefawGyg yl;wGJxrf;aqmif&rSmrd@k q&mr}uD;eJ@twl
aq;kHtay:xyfukd wufcJhw,f? avSum;&J b,fbufudk auGvdkufawmh q&m
r}uD;tcef;udk a&mufw,f? oltcef;eJ@ rsufESmcsif;qkdiftcef;rSm ae&mcsxm;ay;
w,f? avSum;&J nmbufrSmawmh tqG,fxkwfxm;wJh aq;kHH;k cef;&Sd+yD; usef
wmuawmh vlemawGaewJh a[mcef;}uD;aygh? atmufxyfrSmvnf; tcef;zGJykHu
tay:xyfe@J twlwlygyJ? tawmftwef a[mif;EGr;f aeayr,fh cdik cf ef@whJ wdkifv;kH }u;D
awGeJ@ ajrtkwf tkwfcHtdrfrSm ysOcf if;/ ysOu
f m/ oGyrf dk;xm;wmudk=unfh+yD; u|efru
tawmfaumif;wJh taqmuftOD}u;D yJv@kd rSwcf suaf y;wJt
h cg q&mr}u;D u aumif;
rSmayg/h vlx&k J aoG;awG/ ac|;awGe@J aqmufxm;wJh refuef;'lg}u;D tdrfyJav? u|efr
wd@k wyfawG 68 ckEpS af vmufu 'De,fajrudo
k rd ;f awmh olygrae&Jv@kd tpd;k &wyfe@J twl
xGufajy;oGm;w,fav? ol&Sdwkef;uqdk&if &Gmom;awGu *sDwpfaumif&&ifvnf;
oludk aygifwacsmif; ay;&w,f? oD;ESHcGefawGtjyif vlcGefygaumufw,f? olom;
orD;awG r*Fvmaqmif&ifvnf; u|J/ uf/ =uufawGudk r*FvmvufzGJtjzpf
&Gmom;awGu ay;&w,f? &Gmom;awG&J om;orD;awG r*Fvmaqmif&ifvnf; u|J/
uf/ =uuf pwmawGukd tcGet
f jzpf qufo&w,f? 'g[m ESpfaygif;rsm;pGm aoG;pkyf
cJw
h hJ tpOftvmqdk;}uD;yJ? 'g[m u|efrwdk@wyfawG a&mufvmrSyJ csKyf+idr;f oGm;awmh
w,f? at;at;aemufrS 'D'lgqdk;}uD;&J aoG;pkyfjc,fvS,fyakH wGudk ajymjy&OD;r,f
vdk@qdkygw,f?
u|efrtwGufawmh 'Dta=umif;t&mawG[m pmtkyfxJrSmyJ zwfcJhzl;+yD;
awmh tckrS vufawG=um;zl;awmhw,f?
u|efr[m q&mr}uD;eJ@ xrif;twlpm;&if; oifwef;em;csdefawGrSm
kH;vkyfief;awG twlwv
l yk &f if;/ ol rku
H k;d Edik if aH &;Xmeudk tpnf;ta;oGm;&if tazmf
tjzpfvu
kd af y;&if; q&mr}u;D &J nmwmwwfwhJ ta=umif;awGukd ydkyo
kd v
d m&ovdk
137

oluvnf; u|erf &J aexdik pf m;aomufru


_ kd apmif=h unfh uk%moufaeykH &ygw,f?
&duQmku
H ae@pOfau|;wJh [if;rsm;[m toD;t&Guf a&vkHywfrsm;om ykHrSef tpm;
tpm jzpfygw,f? awmfvSefa&;xJa&muf+yD; yxrqkH; uHawG&wJh 8 vydik f; 15
&uf ygwDae@rSmawmh &duQmku
H ufwpfaumif ay:ygw,f? twlwlpm;ae&if;eJ@
q&mr}uD;[m ufom;[if;awGudk u|efryef;uefxJudkyJ xnfhxnfhay;ygw,f?
u|erf u q&mr}u;D vnf; xnfph m;ygO;D qdak wmh u|erf u ufom;rpm;bl;/ tmvl;yJ
pm;r,f vdk@ajymygw,f? u|efruawmh bmajymaumif;rvJ? acgif;udk razmfawmh
bl;?
odyrf =umcif EdkifiHa&;Xmeudk tpnf;ta;&Sdv@dk oGm;=uawmh EdkifiHa&;
XmerSmaewJh q&mr a':cdik af t;u xGuf u&if; tawmfyq
J &mr}u;D 'Dae@ &dumQ krH mS
q&mr}uD;uufwJh ufom;[if;csufw,fqdkwJh pum;vnf;=um;a&m u|efru
ufom;rpm;bl;qdkwJh q&mr}uD;&J pum;udk =um;a,mifrd&if; u|efr[m pdwrf
aumif;wmtjyif &ifxJrmS wrsdK;}uD; jzpfomG ;ygw,f?
q&mr}uD;&J nmwmpdwu
f dk jrifawG&ayr,fh u|efr&ifxJ raumif;yg?
(3)
awmifay:Gmav;awG[m a&udk g;wHav#mufawGe@J oG,+f yD; ok;H avh&Sd =u
w,f? refuef;&Gmvnf; tvm;wlo;Hk =uw,f? wcsdKae&mawGus vlawG wd&p>mef
awG jzwfoef; oGm;vmwwf=uwJh vrf;ab;wav#muf a&ajrmif;uwqifh
oG,f&wwfawmh a&u odyrf oef@awmhygbl;? a&xGufvnf;aumif; oef@vnf;
oef@wJh aq;kHatmufem;u a&xGufudkawmh aomufa&tjzpf w&GmvkH; okH;=uyg
w,f?
wae@awmh q&mr}uD;u a&vmcyfwJh refuef;&Gmol touf 25 ESpfcef@
ucsiftrsdK;orD; wa,mufukjd y+yD; xGef;rif;ta=umif;awG ajymjyygw,f? xGef;rif;
[m rde;f rudpt
P awmfy_ w
f t
Jh wGuf wyfuae txkwcf &H +y;D refuef;&Gmav;rSm vm
aew,f? tJ'Dvdk vmaewkef; ta&;,lcHxm;&wmawmif aumif;aumif;raebJ
tJ'D uav;ESpfa,muftar rkqdk;rav;udk oGm;aESmifh,Suv
f dk@ ygwDuae uJ
rif;tusifhudk rjyifEdkifrSawmh 'DvGwfajrmufa'ouae csufcsif;xGufoGm;awmh/
aemufxyf 'DtjzpfrsdK;awG&vdk@uawmh ao'%fyJqdk+yD; armif;xkwfvdkufwmyJvdk@
ajymjyygw,f? tJ'D trsdK;orD;[m dk;om;wJh wdkif;&if;olav; wa,mufjzpfwJh
twGufvnf; q&mr}uD;[m xGe;f rif;udk ydkpdwfqdk;ygw,f? olu,
dk fwidk fuvnf;
138

ygw&D J pnf;k;H a&; pnf;urf;awGukd t+rw


J rf; av;pm;vdu
k ef mwwfovdk u|erf wd@k ukd
vnf; uH&ifuHovdk oGeo
f ifwwfygw,f?
q&mr}uD;a':aiGvykd J u|erf wd@k ukd ulnaD z;rwwfoal wGxJrmS olemytkyf
u&ifq&mr}uD; a':ar&Dvnf; ygifygw,f? ol[m Adkvfaemfqdkif;wyfeJ@twl
erfhcrf;aq;kHuae ygvmwJh g&ifhq&mr}uD;awGxJu wa,muftygtifaygh?
ola,mufsm;uawmh ucsi&f Jabmfwpfa,mufjzpf+yD; wyfr[m 2 ppfa&;t}uHay;
t&m&Sd jzpfygw,f? olw@dk &J wwd,orD;av; rm&G,f[m OD;armifarmifpdef(75
A[kdaumfrwD)&J ti,fqkH;om;av; atmifrdk;eJ@ tdrfaxmifusygw,f?
76 ckEpS f &efo&l J a&$usif rfx;kd ppfumvjzpfv@kd '%f&m& &JabmfawG rsm;yg
w,f? tJ't
D csdeu
f refuef;aq;kHu ukozd@k rEdkiw
f hJ vlemawGukd wkwjf ynf aq;kH
udk ydk@ygw,f? tjcm;zsm;em vlem&JabmfawGvnf; &Sdygw,f?
wae@ u|efr*sLwDuswJh&ufrmS oufu,fr;dk / g;x&Humxm;wJh oD;jcm;
taqmifwckrSm vm;_d;uae aq;vmukwJh qpfzvpfa&m*gonf trsdK;orD;vlem
wpfa ,mufud k aq;xdk;+yD ;aemuf tzef& nfaq;ay;aewmudk awGoGm;wJh
q&mr}u;D [m pdwaf wGq;kd vdu
k w
f m/ tjyifukd ac:xkw+f yD; qlygw,f? olrSm ajcawG
vufawG taumif;}uD;/ temudk udk,fh[mudk,faq;cdkif;vdk@ ajymygw,f? tJ'D
trsKd ;orD;[m 'Daq;ku
H v
kd mvmukwm w}urd Ef pS }f urd rf uawmhb;l vd@k ajymygw,f?
*sLwDruswhJ aq;oifwef;om;/ q&mef/ q&mrrsm;tm;vk;H [m reufpm
rpm;cif pdkufysdK;zdk@ +cHxJqif;&ygw,f? oifwef;[m reufpmpm;+yD; ae@wufom
wuf&+yD; useftcsdefrSm xif;&Sm/ ufpm&Sm/ rdk;wGif;qdk r#pfcsdK; xGuf&ygw,f? rkHudk;
EdkifiHa&;Xmeaewkef;u rdrdwdk@pm;zd@k &duQmkt
H wGufom xif;&Sm&ayr,fh refuef;
aq;kHrSmawmh vlemawGtwGufyg &Sm&wJhtwGuf wESpu
f dk xif;tvH 100 awmif
ckwf&ygw,f? tJ'D tvkyfawGudk q&mr}uD;a':aiG[m t+rJwrf; a&Su OD;aqmif
ygifcJhygw,f? olykHpH[m EGJEGJav;ayr,fh u|efrwdk@ vli,frsm;eJ@tyif tifrwef
t=urf;cHEidk fygw,f? u|efrwdk@twGufawmh ol[m pHjyyk*K~d vf}uD;wa,mufygyJ?
(4)
76 ck rdk;tukef aqmif;tul;umv w&ufrSm e,fvSnfhaq;ukzdk@&m
twGuf ausmydk;tdwef J@ aq;tdwfudkvG,f+yD; xGuf=u&m u|efru xkH;pHtwdkif;
q&mr}uD;a':aiG OD;aqmifwt
Jh zGJrSm ygcyJh gw,f? wcgxGu&f if &Gm 7 &Gmavmufudk
vSnfh&ygw,f?
139

&Gmw&Gmudk a&muf+yDqdkwmeJ@ u|efrwdk@aq;tzGJom;awG[m wtdrf (2)


a,muf/ (3) a,mufpD jzef@cGJ wnf;=uygw,f? tJ'Dvdk rcGJcif q&mr}uD;u
udk,w
f nf;wJh tdrf&SifawGudk udk,ht
f wGufefxyk fefydk; rjzpf&atmif twwfEidk f
qkH;ae=uzdk@/ tdrf&iS f&J tvkyaf wGudk wwfEkid for# iful=uzdk@ txyfxyfrSmygw,f?
olu,
dk w
f idk v
f nf; 'Dtwdkif;vkyfygw,f? nydki;f &Gmvl}uD;udk vlpkckid f;+yD; olw@kd tvkyf
em;csed f use;f rma&;ynmay; a[majymwmawG vkyyf gw,f? reufjzef reufrmS vnf;
aq;vmuk=uzdk@ aqmf=ovdkuyf gw,f? ucsif&GmawG/ &Srf;&GmawGq&dk if oufqdkif&m
bmompum; wwfu|rf;ol&JabmfawGudk bmomjyefcdkif;+yD; wkwf&GmawGrSm
wkwfvdkawmh oludk,fwdkififajymygw,f? ol[m wkwfpum;awmh aumif;
aumif; ajymwwfygw,f?
w&Gmuae w&Gmul;&if; wae&mta&mufrSm u|efrwoufeJ@wudk,f
wcgrS rjrifbl;ao;wJh a&mifpkHyef;cif;}uD;wckudk awGvdkuf&ygw,f? vrf;uvnf;
tJ'D yef;cif;xJu jzwfoGm;wmqdkawmh El;nHhvSywJh yGifhzwfuav;udk udik f=unf&h if;
vSvu
dk fwm q&mr}uD;vd@k qkad wmh q&mr}uD;u 'g bdef;cif;yJwJh? 'Davmuf emrnf
qd;k wJb
h de;f eJ@ 'Davmufvw
S Jh yef;uav;awG rtyfpyfvu
kd w
f mvd@k ajymvdu
k fygw,f?
[kwfw,f 'Dawmifay:&GmawG[m tm;vkH; qif;&J=uw,f? awmif,mcif;awG/
vufzufcif;awGukd yifyifyef;yef;pdu
k =f uayr,fh wESpt
f wGuf rf;pmrzlvw
Hk t
hJ wGuf
olw@kd &J pm;wfaea&;awG ajz&Sif;ay;Edik w
f hJ bde;f udkyJ tm;ud;k wm? 'gawmif 'Dbed ;f eJ@
csr;f omoGm;ol wa,mufrS r&Sb
d ;l vd@k &Si;f jywJt
h wGuf u|erf taeeJ@ awmifay:om;
awG&Jbudk pmemem;vnfEdkifcJhygw,f?
'Dc&D;uvnf; jynfolvlxkbudk teD;uyf avhvmEdkifcJhwhJ tawGtuH
aumif;wckudk &cJhygw,f?
rkHudk;EdkifiHa&;Xmeuae aq;ausmif;wufzk@d twlvmcJhwJh wmhusef; ac:
rat;&Dqw
kd hJ wkwrf av;&J &nf;pm;uvnf; wkw&f aJ bmf wyfcrJG LS ;wpfa,mufyg?
ol[m wmhuse;f twGuf Ed@k qAD ;l eJ@ rke@f awG rjywfy@kd ay;ygw,f? aq;oifwef;ausmif;eJ@
wqufwnf; aqmufxm;wJh olw@kd trsKd ;orD;taqmifukd oGm;&if; vpf&ifvpfovdk
Ed@k qAD ;l udk cd;k pkyw
f wfygw,f? wae@ tpkyv
f eG o
f mG ;vd@k ol&yd rf o
d mG ;ygw,f? wywfwcg
vkyfaeus tpnf;ta;rSm wa,mufa,muf cdk;pm;xm;vdk@ olEdk@qDAl;awG
avsmah vsmah ea=umif; ajymygw,f? tJ't
D csed f u|erf rsuEf mS pyf+z;D +z;D jzpfomG ; rvm;
rod tuif;yg;wJh q&mr}uD;u &dyfrdvdkufygw,f? tpnf;ta;+yD;awmh u|efrudk
140

awmfvSefa&;xJrSm uav;wa,mufvkyd J ayghayghwefwef jzwfoef;ovm;? av;


eufwJh awmfvSefa&;orm; wa,mufbudk cH,lrvm;qdk+yD; qkH;rygw,f? +yD;awmh
wmhuse;f udk oGm; awmif;yefcidk f;ygw,f? wmhuse;f uvnf; &,f&,farmarmeJ@ igod
om;yJqdk+yD; +yD;oGm;ygw,f? 'gudk=unfhjcif;tm;jzifh q&mr}uD;[m udk,h&f JabmfawG
tay: ao;i,fwJh csKd ,Gif;csufuav;awmif r&Sdapbl;qdkwm em;vnfcJh&ygw,f?
q&mr}uD;&J t&nftcsif;awG trsm;}uD;xJrSm toHtaumif;}uD;
r[kwfayrJh oDcsif;qdkwm odyaf umif;ygw,f? jynfoltoHuvnf; oloDcsif;awG
trsm;}uD;v$ifhcJhygw,f? tutaeeJ@uawmh u|efr rEav;olwa,muf tjrifudk
ajym&&if rEav;u emrnf}uD; t+idrfhrif;orD;awGxufawmh ravsmhygbl;?
yJcl;dk;rwkef;u tqdktutzGJrSm ygcJhwJhq&mr}uD;[m u|efrwdk@eJ@ awGqkHcsdef
touft&G,t
f & ud,
k w
f ikd rf uawmhayr,fh olu olrsm;udk oif=um;ay;wJh tcsed f
rSm ol&Jtuudk awGjrifcGifh &cJhygw,f? ol oif=um;ay;cJhwJhtwGuf wdki;f &if;ol
av;awGxJrSm Armtuudk aumif;aumif;uwwfoGm;ol awmfawmfrsm;ygw,f?
u|efri,fi,fu q&mr}uD;uG,f&m/ &JabmfawGa&SrSm q&mr}uD;&J
toH/ pum;ajym[ef r=umr=um vkyfjycJhzl;w,f? 'gu q&mr}uD;udk rav;pm;vdk@
r[kwfygbl;? tJ'Dvkd vkycf Jhzl;wmudk tuif;yg;wJh q&mr}uD;vnf; odayr,fh bmrS
rajymcJhygbl;? 'Dvkv
d kyfwm q&mr}uD;udk rav;pm;vdk@ r[kwfbJ udk,fhtar&if;vdk/
udk,ht
f a':&if;vdk cspfcifr_eJ@ vkycf Jhw,fqdkwm q&mr}uD;udk odapcsifvu
dk fwm?

(+idrf;+idrf;vlr_uGef&ufpmrsufESmrS ul;,l azmfjyygw,f)

141

u|efawmfodcJhaomu|efawmfwdk@q&mr}uD;a':aiG
&Jabmfarmifarmif
u|efawmfta&S@ajrmufppfa'oyefqef;a&muf+yD;r=umrDyif q&mr}uD; a':aiGudk
awGqkcH Gifh&cJhonf? xdt
k csdefu olw@dk vifr,m; ta&S@ajrmuf ppfa'o XmecsKyfif;
xJ wGifyifaeonf[k rSwfrdygonf? ppfa'okH;tkyf OD;tkef;vnf; olwdk@tdrfESifh
tdrfeD;em;csif;jzpfonf? A[dkaumfrwD &JabmfvGifuvnf; reD;ra;jzpfonf?
q&mr}uD;udkawGawGcsif;av;pm;pdwfifcJh&onfrSm ygwD vufeufuidk f
awmfvSefa&; pwifuwnf;u ygvmaom &Jabmf}uD;jzpfonf qdkonfudk odvdkuf
&I jzpfonf? a&S;rDaemufrD ouf&Sdordkif;pmtkyf}uD; jzpfonf? ysO;f rem;ppfa'o/
yJcl;dk;r/ &Srf;jynfponfhe,fpHw
k Gif wmefxrf;aqmifcJhol jzpfonf? xdkuo
Jh dk@aom
&Jabmfrsm;rSm A[dkaumfrwDr[kwfolrsm;xJwGif q&mr}uD; wOD;wnf;om &Sdvdrfh
rnf[k xifonf? aemifwiG o
f l bZmwfvrf;udk aexdik rf aumif;pOfrmS yif enf;enf;
csif;a&;om; rSww
f rf;wifoGm;EdkifcJhI u|efawmfwdk@&Jabmfrsm;twGuf tusdK;rsm;
vSygonf?
q&mr}uD;udkawGawGcsif; owdxm;rdonfrSm tvGefEl;nHh odraf rGjcif;
jzpfonf? pum;udknifompGmajymwwf+yD; wzufom; ajympum;udkvnf; pdwf
&Snf&SnEf Sifh em;axmifwwfoljzpfonf? xdt
k csdeu
f q&mr}uD;rSm ppfa'oaq;kH.
'kEdkiif Ha&;rSL; wmefu,
kd lxm;csdef jzpfonf[k rSwfrdygonf? odk@aomf olwwfaom
tuynmudv
k nf; 0 &Jabmfav;rsm; &Sr;f &Jabmfav;rsm;ukd oifay;aeI u|eaf wmf
wdk@ Xmeodk@vnf; r=umc% a&mufvm+yD; &JabmfxGef;cdkifESifh awGqkH aqG;aEG;=u
onfukd awGcJhjrifcJhygonf?
wcgawmh ygw.
D vufeufuikd af wmfveS af &; tESpf (40) ajrmuf yGt
J wGuf
[kxifygonf? jyZmwfwyk'fu =u&ef&Sd&m olu u|efawmfwdk@Xmeodk@wdkif vm
a&mufI u|eaf wmf@udk ygifay;yg&ef arwWm&yfcyH gonf? ygif&rnfh tcef;rSmvnf;
bmrScufonfr[kwf bmpum;rSvnf; &Snf&Snfa;a; ajym&rnfr[kwfaomf
142

vnf; pifay:wuf&rSma=umufonfh u|efawmfu wGifwGif}uD;jiif;rdonf? q&m


r}uD;uvnf; pdwf&Snfvuf&Snfqufajym azsmif;zsaeonf? aemufqkH;awmh
&,f&,farmarmESifhyif u|efawmfwdk@XmerSL; &JabmfatmufxufbufvSnfhum
&Jabmfarmifarmifuawmh b,fvrdk S ajymvdk@r&ygbl;Asm? wcgxJ ywfawm ydwyf J
[k ajym+yD;jyefoGm;ygonf? olxdkodk@ajym+yD; jyefoGm;rS u|efawmfvnf; tawmf
pdwrf aumif;jzpfomG ;ygonf? rSwrf Sw&f & xdkyGJtwGuf tcrf;tem;jyifqifa&;wGif
q&mr}uD;.cifyGef; &JabmfatmifvGifESifh u|efawmfwdk@ twlwGJwmef,lcJh=u&m
tvHwdkifrsm; pdkuf&efusif;rsm;vnf; twlwl wl;cJh=uonfudk trSww
f &&Sdaeyg
onf?
xdjk yZmwfwiG f pifay:wuf okyrf aqmifjzpfcahJ omfvnf; toHjzifrh l okyf
aqmifjzpfcyhJ gonf? okyfaqmif&onfhtcef;rSm rqv ppfwyfrsm; &GmwGi;f ifvm
onfhtcg &GmxJrSacG;rsm;u toH&SnfqGJI tl=u a[mif=uonfh tcef;jzpf onf?
xdkwmefudk rSefxdk;um;qGJ u|efawmfwdk@tkyfpkESifh wD;dkif;orm;rsm;u aygif;pnf;
xrf;aqmifc=hJ ujcif; jzpfonf? aemifwiG frS jyZmwfq&m &Jabmf at;oef;udk cifAsm;
jyZmwfusrS u|efawmfwdk@vnf; acG;vkH;vkH;jzpf&awmhwmyJ[k aemufajymif ajym
jzpfygonf?
xdjk yZmwfu+yD; r=umrD ygww
D Gi;f ykeu
f efr}_ uD;jzpfay:vm+yD; u|efawmfwdk@
tm;vk;H wuGw
J jym;jzpfomG ;cJhyg onf? q&mr}u;D udkjyefawG&onfrmS a&$vD rteD;
usef;zkH;wGif olw@dk rdom;pkrsm; tdrfaxmifonfrsm; pkpnf;aexdkif=upOfujzpfonf?
xdktcsdew
f Gifvnf; q&mr}uD;rSm &Jabmftm;vkH;twGuf txl;ojzifh &Jabmfrrsm;
twGuf rdcifwOD;ozG,f qufjzpfaeygonf? xdktcsdefu arG;zGm;vmor# uav;
rsm;udk olw@dk vifr,m;bJ xde;f ausmif; arG;jrLvmcJh=ujcif;jzpfonf?
u|efawmfwmefjzifhta;odk@a&mufoGm;+yD; umvtwef=umrS q&mr
}uD;ESifh xdkruav;wGifyif jyefvnf qkHpnf;cGifh&onf? xdktcsdefwGifq&mr}uD;rSm
use;f rma&; tawmfcsKd wJah e+yjD zpfonf? uav;rsm; r&Sad wmhaomfvnf; oltdrw
f iG f
uav;rsm;tpm; a=umifrsm; trsm;tjym;arG;jrLxm;onfuakd wG&onf? jyefvnf
qkaH wG=uonft
h cg oluse;f rma&;ta=umif; bmr#rajymbJ u|eaf wmf@use;f rma&;/
tvkyt
f udkifupd /P pm;a&;aea&; ponfwk@d uko
d m rdcifwOD;ozG,f pdwfypl mG ar;jref;
ygonf? olwwfEdkifor# [if;vsmrsm;jzifhcsufywfau|;arG;ygonf?
u|efawmf jyefrnfyaomtcg q&mr}uD;udk trSww
f & "mwfykH dkux
f m;
143

vdkuzf kd@ pdwu


f l;rdonf? odk@EiS fh q&mr}uD;tdy&f mxJ vSJaeonfukEd ;_d +yD; u|efawmfh
qyfjymcGuf uifr&muav;jzifh "mwfykH u
dk yf gonf? bmudpP jzpfjzpf tvdu
k u
f ef;qd;k
rodwwfaom udk,fvkyfcsifonfudkom pGwf&Gwfvkyfwwfaom u|efawmfu
q&mr}uD;u aeygO;D u|efracgif;+zD;vdkufygOD;r,f ajymaeonfudk em;raxmifbJ
[mq&mr}uD;uvnf; 'Dtwdkif;bJaumif;ygw,f 'Dtwdkif;ydkobmuswmaygh
[k ajym+yD;ZGwfdkufcJhygonf? tvGefoyfoyf&yf&yf oef@oef@&Sif;&Sif; aewwfaom
q&mr}uD; tb,fr#pdwfysufrnfudk u|efawmf rpOf;pm;wwfcJhyg?
aemiftcgtwef=umrS olruG,v
f Gerf D xdk"mwfykHav;ta=umif; pudkuf
ay:wGif jyefajymjzpf+yD; olqDydk@ay; &efajymI tifwmeufryS ify@dk ay;cJh&ygonf? xdk
v#yfwjyuf jzpfysufcJhaom tjzpftysufuav;tay: olrnfr# pGJvrf;aeonf
rnfr# pdwrf aumif;jzpfaernfudk xdktcsdefrS u|efawmfpmem em;vnfowdxm;rd
um tawmfpdwrf aumif;jzpfcJh&ygonf?
wdkwkad jym&v#if wae@wGif=um;&awmhrnf[ak r#mfvifhaecJhaom owif;
qdk;udk tifwmeufrSwqifh =um;&ygonf? q&mr}uD;qkH;+yDwJh? ol&Jabmfrrsm;
ef;&Hvsuf aq;kHwiG yf if toufaysmufoGm;cJhjcif;jzpfonf? oludkcspaf om &Jabmf
rsm; &Jabmfrrsm;u olaemufqkH;c&D;udk pnfpnfum;um;yvkyfcJh=uaom "mwfyHk
rsm;udkvnf; tifwmeufwGif=unfh&jrif&ygonf?
u|efawmfvnf; u|efawmfhwGif&Sdaeonfh q&mr}uD; tvGef pdwn
f pfnL;
cJh&Smrnfjzpfaom acgif;pkwfzGm;ESifh"mwfykHudk uGefysLwmay:wGif jyefzGifh=unfh+yD;
tcsdeftwef=umidkifaerdygonf? q&mr}uD;ESifhawGcJhqkHcJh ajymcJhqdkcJhonfrsm;udk
jyefvnftrSwf&atmufarhrdygonf?
,ckq&mr}uD; trSwfw&pmpkuav;wGif Tpmwdkuav;jzifhyif q&m
r}uD;udk E_wq
f ufuefawmhvdkufygonf? q&mr}uD;onf u|efawmfwdk@ ESvkH;om;
wGif xm& trSwfxifxif &Sdaernfjzpfygonf?
&Jabmfarmifarmif
6 'DZifbm 2015?

144

&Jabmf}u;D &JabmfaiGtm; *k%jf yKjcif;


&Jabmfjrjrpkd;
8/ 3/ 2014 ae@u &Jabmf}uD; &JabmfaiG uG,v
f GefchyJ gonf? Towif;
=um;&aomtcg u|efronf u|efr tvkyfvkyf&aom taqmufttHk}uD;.
ta&S@buf cyfa0;a0; vSr;f jrifae&onfh yef;+caH wmifuek ;f ay:ok@d wufomG ;rdcyhJ gonf?
vlw&yfausmcf ef@&dS opfyifrsm; cyf}u}J uJ wef;pDpu
kd x
f m;aom pdr;f aeaom jrufcif;jyif
&So
d nfh awmifuek ;f ? tvGeu
f s,af om xkad wmifuek ;f . vl&iS ;f aom ae&m ta&muf
wGif u|erf &yfvu
dk o
f nf? &Jabmf}u;D &JabmfaiG[k pk@d epfa=uuGpJ mG u|erf atmfac:
+yD; tav;eDjyKvku
d yf gonf? ta&S@u oGm;ESifhol}uD; &Jabmf}uD; &JabmfaiGuawmh
b,frsuf&nf usyghrvJ?
rsu&f nfruswrf;[k u|erf wk@d ESpaf ,muf ajymcJzh ;l =u.? 2006 aemuf
ykid ;f u|erf ta0;a&mufaepOf wae@wiG f u|erf u ajymygonf? u|erf wk@d ESpaf ,muf
b,fou
l t&if wm0efausoGm;=urvJ rodb;l ? u|efrwkd@ESpfa,muf b,foyl J
ta&S@u wm0efausoGm;ausoGm; usef&pfcJholu r+yD;qHk;ao;wJh wm0efawGukd
qufvuf xrf;aqmifomG ;=ur,f? rsuf&nf ruspwrf;[k? 'Davmuf toufe@J
aopum;ajym&w,fv@dk - wm;jrpfajymav; ajym+y;D / qufajymonfrmS [kww
f ,f?
u|efr oabmwlw,f? rsu&f nf ruspwrf;aemf[k?
u|erf rsu&f nfudk okw.
f ? tifwmae&Sief ,f oDcsi;f ukd qk.
d ? yck;H xufrmS
usa&mufaeaom wm0efrsm;ukd qxufxrf;ykd;wkd;I xrf;aqmifrnf[k u|efr
t"dmefjyK.? +yD;aemuf ygww
D iG ;f aoG;pnf;a&; rsuv
f k;H tdro
f zG,/f igw@dk csi;f aoG;
pnf;a&; oufqHk;wkdifuG,f/ ay;wJhwm0ef av;eufausyGef/ a&S@xufomvGef/
&nfp;l xrf;aqmifygrh ,f qko
d nfh oDcsi;f wyk'd u
f dk u|erf xyfcgxyfcg wk;d wk;d ni;f ni;f
oDq&kd if; awmifuek f;ay:rS qif;cJ.
h ?

145

ToDcsif; Ttyk'd fav;onf u|efr &Jabmf}uD; &JabmfaiGEiS fh yxrqHk;


pwifawG@qkH odu|r;f &aomae@u u|erf oDqdjk ycJah om oDcsif;yk'd f jzpfygonf? 1975
ckESpf ESpq
f ef;ykdi;f wae@wGif jzpf.? u|efr ajratmufvkyif ef; vkyaf e&mrS 1974
ckEpS f 'DZifbmv OD;oef@ta&;tcif;t+yD; ygwAD [kd&&Sd mok@d a&mufcho
J nf? tvkyf
orm; v_yf&mS ;r_rS xGufvmaom trsdK;om;&Jabmf wOD;ESifh ausmif;om;v_y&f mS ;r_rS
xGufvmaom trsdK;orD;&Jabmf u|efrwkd@ ESpfOD;ukd uufwiG f;ac: oD;oef@pcef;
wckwGif wm0efcHESpfOD;ESifh twlxm;I ae&ygonf? xkduufwiG f;rS txGufwGif
&Jabmf}uD; &JabmfaiG wm0ef,al om refuef;awmifay:&Sd uGwcf dik cf kdif aq;Hkod@k
u|efra&mufc.
Jh ? pa&mufa&mufcsi;f oDcsi;f qdk wwfovm;/ bmwl&,
d m wD;wwf
ovJ ponfjzifh ar;ygonf? oDcsif;vnf; rqdw
k wf/ bmrSvnf; rwD;wwf a=umif;
jyefajymygonf? ygwo
D cD sif;awGa&m qkdwwfovm;? b,fESpyf 'k af vmuf &ovJ[k
qufar;ygonf? tifwm ae&Sief ,foDcsif; pnf;urf;}uD; 3 &yf owdjyK&ef 8
csufoDcsif; jynfol@wyfrawmf oDcsif;eJ@ ygw&D J@ wjcm;oDcsif;wcsKd @ &ygw,f[k
u|efru ajzvku
d yf gw,f? 'gqdk enf;enf; qkdjyygwJh? 'geJ@yJ u|efru ygwDwiG f;
aoG;pnf;a&; rsuv
f Hk;tdrf ozG,f &nfpl;xrf; aqmifyghr,f
qkw
d hJ oDcsi;f wyk'd u
f kd qkdjycJhygonf? u|erf vnf; 'DocD sif;ukd ody}f udKufw,f[k olu
jyefajymygao;onf? u|efru =uufapmfeH/ 0ufapmfeH/ t0wf uveH/ csOaf ygif
[if;&,feJ@ a&vHkysH tJ'DocD sif; qkw
d o
Jh lukd odovm;[k ar;vku
d fygonf?
bmjzpfvkd@ar;wmvJ/ tqkdodyfykdifwm csD;usL;csifvkd@yg? a':ar&SiftoHeJ@vnf;
wlw,fv@kd ajymcsifvd@k yg? xkdtcg oabmuspGm &,farmygonf? +yD;awmh tJ'D
oDcsif;qkdwJholu u|efryJ[k ajzygonf?
ckwif ESpv
f k;H xm;Ho
k m us,f0ef;aom awmifapmif;wae&mwGif aqmuf
xm;onfh ajrtkwt
f cef; i,fuav;xJwiG f u|erf wk@d EpS af ,muf twlae=uygonf?
a&t+rJprd afh eI xkdtcef;ajrtkwfonf t+rJpw
G fpkd ae.? pcef;wGif; trsm;pkaygif;
vkyf=uaom vkyfief;rsm;wGif yg0if rvkyf&ef u|efrukd ajymaomfvnf; u|erf u
146

awmif;qk+d yD; yg0ifvyk u


f dik fygonf? xkdod@k EiS hf u|erf wk@d ESpfa,muf twlae/ twlpm;/
twltvkyv
f kyf t+rJtwlwyl g? 0ufpm twl&mS cJh/ jrpftwlcsdK;cJh/ ajymif;zl;twl
csdK;cJ/h xif;twlckwf twl&Guf twlonfyd;k cJh/ olv#Kd twlzrf;cJ/h aoewfypf twl
avhusifhcJh/ tpnf;ta0; twlwufcJh/ e,fvSnfhaq;uk xGuf&mwGifvnf;
twlyg0ifc?Jh npOf nwkid f; jzwfoef;cJo
h r# ajymufusm;a'o tawG@t}uHKawGukd
yHkjyifvkd ajymjy aewmukd u|efrem;axmifcJh? tm;usc&Jh w,f? wku
d fyGJta=umif;?
wkduyf q
GJ w
kd m &efoleJ@ vufeufuikd f+yD; wkduw
f w
Jh u
kd fyGJ? tEkynmenf;eJ@ wku
d fwJh
wkdufyGJ? tjyif rdrdwOD;csif;&J@ tawG;tac: wkdufyGJ? TwkdufyGJrsdK;pHk/ ydyuQ
rsdK;pHw
k @kd udk &ifqkdif ausmfeif; &mwGif &yfwnfcsuf ckdirf ma&;/ cHEikd f&nf&Sda&;? owWdeJ@
ZG&J adS &;/ 'DtxJrmS pnf;H;k a&; pnf;urf;vku
d ef m+y;D pnf;H;k a&;abmifxu
J wku
d &f rnf
jzpfa=umif; tawG@t}uHKrsm;ESifh vufawG@aygif;pyfajymjyjcif;rsm;ukd rSwfom;
em,lcJh&onfrSm tvGepf v
Hk Syg.? tvGef wefzd;k &SdvSyg.?
aemufyidk ;f wGif u|erf wk@d ESpaf ,muf twlrae&awmhyg? uk,
d w
hf m0efe@J u,
dk f
wae&mpD wm0ef,l=u &ygonf? ppfa'o Xmetcsif;csif;aomfvnf;aumif;/
ppfa'oESihf A[kdXmecsi;f aomfvnf;aumif;/ A[kXd me tcsif;csif;aomfvnf;aumif;/
rku
H ;dk wGiv
f nf;aumif;/ yefqef;wGiv
f nf;aumif; uk,
d w
hf m0efrsm;ESiu
hf ,
dk f &Sad e=uvifh
upm;/ u|efrwd@k EpS fa,muf t+rJwrf; tquftoG,f toGm;tvm t+rJrjywf &Sd
ae=uygonf? ae@}uD; &uf}uD; tcrf;tem;rsm;wGif twlwl? rdk;aomuf=u,feD
Zmwf}uD;wGif twlwl pnf;0g;vku
d fvnf; twlwl/ oDcsi;f qdkvnf; twlwl? r=um
r=um pum;vufqHkuscho
J nfvnf; &S.
d ? v#dK@0Sufa&; r[kwfaom ygwDa&;&mrsm;/
ygwDwGi;f aoG;pnf;nDnGwfa&; jy\emrsm;ukd aqG;aEG;jzpf=uonfu trsm;pk jzpf
ygonf?
A[kdbmomjyefEiS hf yHEk ydS Xf mewGif u|erf yxrykid ;f wGif wm0efxrf; aqmifchJ
&+y;D aemufyidk ;f wGif A[kd bmaxmufyhH pD;yGm;XmewGif ajymif;a&$@ wm0efxrf;aqmif
&ygonf? XmerSm A[kdHk;okd@ oGm;&mvrf;ay:wGif wnf&SdaeI &Jabmf}uD;
147

&JabmfaiGonf A[kd ;Hk okd@ udpP}uD;i,f&Sdojzifh oGm;&onft


h cgwikd f; toGm;tjyef
u|efrwk@d pcef;ukd t+rJvkdvkd 0ifvmavh&Sdygonf?
u|efrwkd@ ESpfa,mufpum; ajym=uwkid f; yGifhyGiv
fh if;vif; ajym=uonf?
kd;kd;om;om;ESifh v_u
d fv_dufvJv
S JS ajym=uonf? wa,mufudw
k a,muf av;pm;
Edik pf rG ;f / em;vnfEidk pf rG ;f / ,H=k unfEidk pf rG ;f / uk,
d cf si;f pmemEkid pf rG ;f rsm; tjyeftvSef &S=d uyg
onf? pum;ajym=u&wkid ;f ESpaf ,mufpvH;k oGuo
f u
G v
f ufvuf vef;vef;qef;qef;
ESifh ausauseyfeyf &Sd=uygonf? xkd@a=umifhvnf; aemufw}udrf pum;xyfajymEkid f
=uzk@d ESpaf ,mufpvH;k rSm qEN&adS e=uygonf? jyefcge;D wkid ;f wGif &Jabmf}u;D &JabmfaiGu
u|efrukd vufqEGJ w
_ q
f ufum u|erf bufrmS t+rJ&daS ea=umif; ajymI tm;ay;avh
&Sdygonf?
u|efrwk@d EpS fa,muf qHk=uwkdi;f pum;vnf; ajym=uonf? oDcsi;f vnf;
ESpfa,muftwlwl qkd=uonf? qkdavh&Sdaom oDcsif;rSm &mZ0ifajymifxeG f;wJh
uGefjrLepfygw&D ,f tpcsD oDcsi;f jzpfygonf?
xkdpOfu aemufq;Hk awG@jcif;[k rodchaJ om aemufqk;H awG@jcif;. vufqGJ
E_wfqufcJhjcif;onf 1975 ckESpf ESpfqef;ykdifw&uf yxrqHk; awG@qHk vufqGJ
E_wfqufjcif;u uJo
h @kd yif xyfwl/ wlvsuf? 1975 ckEpS frS - 2014 ckESpfxd ESpfaygif;
40 eD;yg;wkid f &Jabmf}u;D &JabmfaiGEiS hf u|erf wk@d EpS af ,muf. &Jabmf&b
J uf oHa,mZOf
}uD;rm;r_onf euf_dif;ckdifrmvsuf &Sad =umif; yHk=urf;azmfjyr_r#om?
(2)
&Jabmf}u;D &JabmfaiGonf jynfow
l &yfvk;H . b0vGwaf jrmufa&;twGuf
uGefjrLepfygw0D ifaummif; yDopGmjzifh ygwDtay: awmfveS af &;tay: &JabmfawG
tay: opPm&Spd mG jzifh ygwu
D dk wG,zf ufco
hJ jl zpfygonf? jynfo'l rD u
dk a&pD awmfveS af &;
twGif; cufcJaom c&D;=urf;}uD;ukd tnHhrcH t_H;ray; &ifqkdifausmfv$m;um
&yfwnfcsuf ckid frmpGmjzifh ay;tyfor# wm0efrsm;ukd xrf;aqmifcho
J l jzpfygonf?
&Jabmf}u;D &JabmfaiG. Ekid if Ha&; &yfwnfcsuf pdw"f mwfEiS hf vky[
f efrsm;ukd

148

vnf;aumif;/ vkyfief;wm0ef ausyGefrr_ sm;ukdvnf;aumif;/ u|erf Taqmif;yg;ESifh


+yD;jynfhpkaH tmif azmfusL;Ekdijf cif;iSm rpGrf;Ekid fyg?
&Jabmf}u;D &JabmfaiGonf u|erf ygwDA[do
k @kd a&mufvmpOf u|erf twGuf
yxrOD;qH;k pwifjrifawG@ odu|r;f qufqcH &hJ aom ygw0D ifau'g trsKd ;orD;&Jabmf}u;D
wa,mufjzpfygonf? trsdK;orD;&Jabmf[I
l rdrduvGJv#if yxrOD;qHk; jrifz;l &aom
trsdK;orD;&Jabmfonf &Jabmf}uD; &JabmfaiGyifjzpf.? &Jabmf}uD;&JabmfaiGESifh
ywfouf+yD; u|efrxdawG@ em;vnfcpH m; &&Sdcsut
f csdK@udk azmfjyygth?H
(1) tawG;tac: Ekid fiHa&; &yfwnfcsuf ckdirf mol jzpfjcif;? npOf u|efrukd
ajymjycJhaom/ ,ck ykHESdyf xkwaf 0+yD; jzpfaom uk,
d fa&;0wK tk%fOD; c&D;onf
t&vnf;aumif;/ awmfvSefa&;b0c&D;vrf; wav#mufv;Hk ,ckaemufqHk; um
vrsm;txd ygwu
D dk wG,zf uf+yD; xrf;aqmifEdik o
f r#aom wm0efrsm;ukd xrf;aqmif
cJhonfwd@k t&vnf;aumif; oufaoxlaeygonf?
(2) trSm;trSefukd cGJjcrf;pdwfjzmEkdifpGrf;}uD;+yD; trSefbufu &yfwnf
&Jjcif;ESiht
f wl pnf;H;k a&; pnf;urf;ukd wif;wif;usyfusyf tav;xm;vkdufemol
jzpfjcif;?
tvG,q
f ;Hk Oyrmwckukd =unfyh g? wcgu &JabmfwOD;tm; tqifhtjrifh
qHk;acgif;aqmif &JabmfxGef;u qufvuf tepfemcHoGm;yg(trSefudk &Si;f jyvku
d f
v#if v#Kd @0Suaf &;awG tukeaf ygufukerf Smaygh? 'ga=umifh quf+yD; tepfemcH oGm;yg?)
[k ajymaom pum;ukd ol tvGeaf xmufcaH =umif;ESihf r[kwrf rSef vky}f uo
H wif;rsm;/
em;rcHomwJh _wfcsuh&J @J jcif;rsm;ukd onf;cHrsKd odyf+yD; olu,
kd fwkdif em;axmif ae&
a=umif;ESihf oltrSefw&m;ukd ,H=k unfa=umif;rsm; u|efrukd ajymjyzl;ygonf?
(3) tqif;&J tyifyef;cH+y;D xkEiS hf wom;wnf; aeEkid o
f /l xkxu
J sojl zpfjcif;?
rnfonfh&JabmfukdrS +ydKifbuf[k oabmrxm;jcif;/ oabmxm;}uD;+yD; kd;om;
ESrd cf sonft
h jyif tjcm;&Jabmfrsm;. tm;aumif; csurf sm;ukd azmfxw
k f +c;D usL; *k%jf yK
wwfjcif;?
149

teD ; uyf Oyrmwck uk d =unf hy g? wae@wG if tk% f OD ; c&D; onf


pmtkyx
f u
G v
f m+yjD zpfI u|erf u &Jabmf}u;D &JabmfaiGtm; cs;D usL;*k%,
f al =umif;ESihf
twk,al =umif;rsm; ajymygonf? xkdtcg &Jabmf}u;D &JabmfaiGu &JabmfwOD;ukd
+cD;usL;um t+rJ*k%,
f lae twk,laea=umif; jyefajymvmygonf? qufajymvm
onfrsm;rSm -ygwDukd wG,fzuf+yD; oufqk;H wkdif aoG;wpufuseo
f nftxd ygwD
awmfveS af &; jynfoludk tvkyt
f au|;jyKr,fh pdw"f mwf&do
S l 'D&Jabmfukd u|erf wkd@u
rkcs cDs;usL; *k%f,ltwk,lae=u&rnfjzpfa=umif;? (oufqHk;wkdifqkdaom toHk;
tE_ef;ukd u|efru t +yD;em;axmifaepOf aoG;wpufusefonfxd ESifh ydwyf g
onf? u|efronfyifv#if wcgu ygwDt"dmefjyK&mwGif xkdtoH;k tE_e;f ukd ,lok;H
rdvu
kd fygao;onf?)
(4) ygww
D iG ;f aoG;pnf;nDnw
G af &;ukd t+rw
J rf; tav;xm; wnfaqmuf
taumiftxnf azmfol jzpfjcif;?
xif&mS ;odomaom om"ursm;rSm &Jabmf}u;D &JabmfaiG wm0ef,&l aom
Xmersm;onf vlrsdK;pHk&Sdaejcif;/ aq;HkjzpfaeI ynmwwfrsm; rsm;jcif;? xk@d a=umifh
obm0uspmG tjcm;Xmersm;uJo
h @dk yif jy\emrsm;pGm &Syd gonf? ygw&D @J XmewcsKd @wiG f
*k%
d ;f *etawG;tac: wku
d zf suaf &; ajymae&if;u vufawG@wiG f *k%
d ;f *evky[
f efrsm;
vkyaf e=uolrsm; &Sdcho
J nf? xd@k tjyif ypPn;f rJv
h w
l ef;pm; tawG;tac: pku
d x
f lvufcH
Ekdipf Grf;r&S=d uaom ynmwwf"e&Sifaygupf rsm;onf tcH"e&Sifaygufp tawG;
tac:ESihf rmefrmersm; aygi;f pyfum jy\em ray:ay:atmif t+rzJ efw;D aewwf=u
onf r[kwyf gavm? Tok@d aom ydyuQtm;vH;k ukd wnfwnf+idr+f ird Ef iS hf cufcufccJ J
&ifqidk af usmef if;Ekid cf jhJ cif;rsm;. ta=umif;&if;ZmpfjrpfrmS ygww
D iG ;f aoG;pnf; nDnw
G f
a&;ukd a&S@wef;wifxm;Ekdifjcif;a=umifh jzpf.?
Tav;csuo
f nf u|efr &&Scd suf jzpfygonf? &Jabmf}u;D &JabmfaiG. awmf
vSefa&;b0 wav#mufv;Hk ukd +cHKiHo
k ;Hk oyf=unfyh gu uGejf rLepf0g' ,Hk=unfcsuEf Sifh
uk,
d haf jcay: uk,
d &f yf+y;D uk,
d u
hf ,
dk yf idk f t&nftcsi;f rsm;ESiu
fh ,
dk /f ukd,u
f sKd ;pGef@ tepf
150

emcHum ygwDawmfveS fa&; jynfot


l wGuf tusdK;jyKae=uaom Armjynf uGejf rLepf
ygwD0if trsdK;orD; &Jabmfxk. awmfveS af &;b0yHk&dyu
f kd xif[yfjyaejcif; jzpfay
onf[k ed*k;H pum; qkdyg&ap?
ygwDw G, fz uf/ b0woufw m/ a&muf & mae&m/ us&mwm0ef/
ausyGefcJhay/ &Jabmf}uD;&JabmfaiG[k *k%fjyKtyfygonf?
&ifrSma yG@zuf
ESv;Hk om;csif; xdqufum
oif E_wq
f uf roGm;cJhayr,fh
oifqyk fcJhaom u|Ekfyn
f mvuf
&Jabmf&b
J uf pdwf"mwf
aEG;axG;+rJ aEG;axG;vsuf
cGeftm;awG ay;+rJay;vsuf
aoG;wpuf usefonftxd
&yfwnfcsuf ckid frmvsuf pku
d fxl?
&Jabmf}uD; &JabmfaiG
oifum;
ywWjrm;&nftvS
aejcnfpawGeJ@ twl?
(rSwcf suf- &Jabmf}uD; &JabmfaiGu u|efrtay: uef@owf ydwfyifwm;
jrpfcsuf wck csxm;yg.? q&mr}uD;[k rac:&? q&mr}uD;[k ac:cGifh ray;cJhyg?
&Jabmf}uD; &JabmfaiG. cifyGe;f &Jabmfoed f;0if; todjzpfyg.?)
&Jabmfjrjrpkd;
28-11-2015?

151

bZmwfc/Hk a&mifppHk =um wdrv


f m$ yOPvuf

bk%f;jrwfom

1?
ESif;r,Gef;ao;? jrLygyg; +cKHvm$ atmufu a&$vD aEGonfaEGryD/ 'DaEGw&uf um;
ay:u qif;vmaom q&mr}uD; a':aiG&J@ ykHu cyf,h,
J h/J wGJac:cJhaom q&mr}u;D .
cE<mudk,fonfopf&Gufw&Gufvdkayghyg;aecJhonf? a=omfZ&mxkaxmif;r_onf
&ufpufveG f;vSygvm;? Z&mr&% t=um;ul;vl;ajy;v$m; aewm=um+yDjzpfaom
q&mr}uD;?
u|efawmf E_wfqufaomtcg oGJ oGJt+yKH;jzifh wkH@jyefonf? nmvufu
av;udk ,rf;jy&if; E_wq
f ufonf? xdkae@u E_wfqufchaJ om cyf,h,
J Jh t+yKH;? cyfoJG
oGJ trlt,mrsm;onf aemifb,faomtcgrS jrif&vdrrhf nf r[kwaf om/ aemufq;Hk
t}udrfjzpfaom q&mr}u;D . v_yf&Sm;r_rsm;jzpfrnf[k u|eaf wmf vk;H 0 rxifrSwfcrJh /d
xdkae@nOfhoef;acgif,HwiG fq&mr}uD; qkH;yg;oGm;cJhonf?
u|efawmfu q&mr}uD;udk E_wq
f uf+yD; jyefcJhonf? tdy&f mrS Efk;d xp a&$vD
aEGO;D eHeufcif;onf aqmif;ESi;f jrLrsm;udktHwk kef;xGufpyav+yD? rSwrf Swf&& tJ'D
ae@u 2014 rwf 7 &uf/
2?
rSwfrSw&f & 1982? erfhcacsmif;udk &Syfwdkufajy;v$m;aeaom aqmif;ESif;
jrLrsm;udk =unfh&if; u|efawmf ayghyg; ylaEG;ovdk cHpm;&onf? ppftaEG;xnfukd cyf
wif;wif;qGq
J ef@ vufyu
kd v
f rf;av#uaf e&if;u iSuzf sm;wufr_ '%fu csr;f pdrhf wke&f D
152

aeonf? &Sr;f jynftv,fyidk f;u wGJuyfvmaom iSufzsm;ydk;onf yefqef; iSufzsm;


ydk;ESiht
f yif wG,fuyf ESyd fpufavawmhovm; rod/ ajcvSr;f cyfoGuo
f Guf vSr;f &
onf? 'Dae@ u|eaf wmfu
h kd aq;ppf&ef q&mra':_,Ofu yefqef;aq;kw
H iG f csed ;f xm;
cJhonf r[kwfvm;/
toufv
_ rf;a=umif; wav#mufrS r_wx
f w
k v
f u
kdf af om avylonf tjyif
tat; "mwfEiS afh wGxdvu
dk fwdkif; taiGr_ew
f @dk zGmvGiho
f mG ;onf? yefqef;aq;kHudk
a&mufatmifomG ;&rnf? rl;a csnehf @J aom tm;tifu aq;kHqkad om toda=umifh
tm;jynfv
h monf tjyifavat;u taEG;xnf tpudkqGJ +zJ+yD; tom;pudk xdk;qG
vdkufonf?
u|eaf wmfu
h kd aq;oGi;f zd@k vdt
k yfonf[k q&mr a':_,Ofu qk;H jzwfonf?
vdktyfaom aq;oGi;f &ef aq;ydkufrsm;udk jyifqif&ef a':at;rdu wmef,lonf?
aq;rsm;xkw,
f &l ef q&mr}u;D a':aiGu wmef,o
l nf? u|eaf wmftwGuf aq;rsm;
,laqmifvmaom =u,feDO;D xkyfudk aemufarmharmh aqmif;xm;+yD; jynfolwyf
rawmf ppfwfpkHtpdrf;a&mifudk aooyfusepGm wfqifxm;aom q&mr}uD;
a':aiGukd u|eaf wmfjrifvu
dk f&onf? ppfwfpkH uydku,dk wfxm;aom u|eaf wmf@
ykHyef;twGuf &Supf dwfif&ovdk awmif;yef&efvnf; roifhaom taetxm;yif?
oef@&Si;f oyf,yfro
_ nf pdw"f mwf wckudkazmfjyr_ om"uwckyifjzpfonf r[kwf
ygvm; ?
q&mr}u;D ,laqmifvmaom aq;rsm;jzifh u|eaf wmfu
h kd aq;oGi;f =u awmh
onf? yifyef;r_'%f/ iSuzf sm;'%fa=umifh u|eaf wmf@rmS aq;oGi;f &if; ydu
k w
f ef;vef;jzifh
tdyfaysmfomG ;avonf?
u|efawmf Efdk;vmawmh aq;ydkufrsm; zwfxm;vdku=f u+yD? tjyifbufwiG f
pum;ajymoH oJo
h hJ =um;ae&onf? c%t=um q&mr}u;D / a':_,Of/ a':at;rdw@kd
tcef;xJo@kd ifvm+y;D u|eaf wmfh tajctaeudk prf;oyf=unfh=_ uonf? vdt
k yfaom
aomufaq;rsm; ay;=uonf? u|efawmfu xjyef&ef +cKHv$mudk qGJvyS fvdkufonf?
tm;vkH;u jznf;av;pGmxzdk@ ajymqdk=uonf? q&mr}uD;u u|eaf wmhf ppftaEG;
xnfudk vSr;f ay;vdu
k fonf? aq;oGif;pOfu acwWc|wfxm;aom vESicfh s+D yD; rav#mf
zGwf&aom u|efawmfhtaEG;xnfukd q&mr}uD; aooyfpmG acgufodr;f xm;onf?
u|efawmf tm;emoGm;&jyef+yD?

153

&Jabmf jrefjrefav;wfvku
d f tjyif rSmat;w,f?
q&mr}uD; toHu wk;d nif;vsuf uk%m oHygonf? rdcifwa,mufu
om;orD;udk ajymvdkuo
f vdk cHpm;&onf? q&mr}uD; pum;ajymoH. xl;jcm;r_udk
vnf; yxrqkH;t}udrf owdxm;rdonf? wdk;wdk;r#Of;r#Of; ajymonf? yDoonf?
tydkrajym? pum;oHESifhtwl vuf[ef ykHyef;onf pnf;csuu
f saeonf?
oDcsif;qdk&ifvnf; onftwdkif;yif/ toHr#Of;r#Of;pl;pl;&S&S qdkwwfonf?
3?
rSwfrSw&f & 1985? ywWvm;oHESihf twl q&mr}uD; oDcsi;f oH pl;pl;&S&Sudk
ta;uyif =um;Edkifonf? ygwDarG;ae@rsm; tpOftquf usif;yaom yef;qef;wGif
jyZmwf/ ya'omuyGJ ? tqdt
k u ponfw@kd wiG f q&mr}u;D OD;pD;OD;aqmif pDpOfaom
wifqufra_ wGrSm aaqmqmyif/ rarmEdkirf yef;Edkif oif=um;ay;aeaom q&mr
}uD;udk ae@pOf&ufquf awGae&onf? oif=um;jyo&mwGifvnf; b,fawmhrS
atmfaiguf qJqkd pdwyf suf avoH trlt,m r&Sd?
&Jabmf 'gav;awmh jyef vky=f unfhygOD;/ a[m'Dvdkav; vkyv
f dku&f if ydk
tqifajy =unfhaumif;oGm;rSmaygh avoHaysmhaysmh tm;ay;pum;oHjzifh az;az;
rr ajymwwfonfudk =um;&onf? u|efawmfu tqdktu jyZmwfrsm;udk Zmwf
wdu
k f avhusiahf y;aeaom q&mr}u;D udk ai;=unf&h if; tEkynmyg&rD t&if;cH &So
d vdk
t&m&mudk oGefoif/ wifqufr_tm;vkH; pnf;pnf;vk;H vkH; atmifjrifacsmar@aG tmif
pGrf;aqmifEdkiaf om yefwsmZmwfckHxufu q&mr}uD;udk ai;=unfh&if; u|efawmf
yDwd jzpf&onf?
4?
tdrw
f Hpuf+rw
d w
f Gif csw
d q
f x
GJ m;aom a&mifppHk =umav; vnfywfaeonf
udk ai;=unfh&if; u|efawmfyDwd jzpfaerdonf? avt[kew
f Gif Jvnfaeaom puUL
a&mifpHk p=umav;. aemufcH wdrv
f m$ jyifonfvnf; jzLwvSn/hf ndKwvD/ eDwv$m/
jymwcg avaemh&m vScsifwkid ;f vSaeawmhonf?
tEkynm yefwsm Zmwfcx
Hk ufwGif omru bZmwfcHk tpkHpt
Hk vDvDwiG f
ul;csnfqefcsnf v_yf&Sm;cJhaom q&mr}u;D .budv
k nf; a&mifpHpk =umav;ESihf Edi_ ;f

154

,SOrf donf? txl;ojzifh wdraf wmifozG,f rif;a&;us,fajymaom Edkiif Ha&; e,fy,f


wGif b0udk ESpf ryfc,
H &l if; ordik ;f acwf aemufcu
H m;csyf trsKd ;rsKd ; ajymif;vJr_ atmuf
wGif q&mr}u;D onf ay;tyfvmaom wmefaygi;f pku
H dk acgif;ra&Smif OD;aqG;qHjrnfh
ausyeG fpGm xrf;aqmifcJholvnf; jzpfonf?
1949 rSpI vufeufudkifawmfvSeaf &;xJ ygifvmcJh&mup+yD; 1949 51 trsdK;orD; or*~rvkyfief;/ 1951-54 A[dkjynfolobif g'jzef@csda&; vkyif ef;/
1954 tajccHaq;ynmwufa&muf+y;D ysO;f rem;cdik f aq;krH mS olemyvkyif ef;/ 1959
61 tzrf;cH&+y;D rEav;axmif/ 1963 txufArmjynf +ird ;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_rmS ygifc/hJ
1967 vufeufuidk fawmfveS fa&;xJ jyefvnfygif/ 1971 ta&S@ajrmuf a'oodk@
a&muf aq;ynmxyfrHavhvm/ 1989 ckESpf e,fpyfta&;tcif;jzpfymG ;&m jynfyod@k
xGufcGmvmcJhonf? q&mr}uD;2014ckESpf rwfv 8 &ufuG,fvGeo
f nftxd r,dik f
rvJaom pdw"f mwfjzifh &moufyef awmfvSefa&;orm;budk cH,cl o
Jh lvnf; jzpf
onf?
5?
wdrn
f dKarSmifvyd f rd;k &dyf,u
S o
f ef; aveD=urf;vmojzifh tdrw
f pH uf+rw
d w
f iG f
csdwq
f x
GJ m;aom a&mifpkH p=umav;udk u|efawmf w,kw, zwfodr;f vdkuf awmh
onf?
bk%f;jrwfom
25-1-16?

155

u|erf wd@k &J q&mr}uD;&JabmfaiGu,


G v
f eG jf cif;
&ufvnfae@15-3-2014trSww
f &
vSausmfaZm
1978ckESpf=o*kwfv rS 1989ckESp{f +yDvtxd 10ESpfausm/f twlwuG aexdkifcJh+yD;?
u|efr&Jvufeufukid f awmfvSefa&;orm;b0 jzwfoef;r_ udkatmifjrifpGm ausmf
jzwfEdkifatmif enf;omefaygi;f pkHe@J ynmay;yjyif wnfaqmufay;cJhwJh u|efr&J
awmfvSeaf &;b0 vufO;D q&m/ q&mr}uD; &JabmfaiG xmpOf O'gef;wGiyf gap
u|efr q&mr}uD;udk 1978 ckESp/f =o*kwfv-15 &uf ygwDae@tvGef &uf
w&ufrSm pwif od&dcS h&J ygw,f? tJ'Dae@u u|efrwd@k ygwXD mecsKyf A[dkH;k csKyfu vl
tm;vkH; ta&Sajrmufppfa'o XmecsKyf;kH pdku&f m yefqef;udk ajymif;a&$@ a&muf&Sd
vm=uwmjzpfygw,f?
tJ'Dwke;f u q&mr}uD;[m ppfa'oaq;kH&J 'kEdkifiaH &;rSL;yg? cdik f tqifh
au'gyg? trsdK;orD;&JabmfawGt=um;rSm tawmftqifhjrifhygw,f? 'ga=umifh ygwD
xJu trsKd ;orD;&Jabmfrsm;u q&mr}u;D udk rdrw
d @kd &J acgi;f aqmiftjzpf oabmxm;
=uygw,f? [d;k atmufajc xrif;csuf&aJ bmfrav; rsm;utp ygwAD [dk acgi;f aqmif
}uD;rsm;&JZeD;onfrsm;txd ygwDwiG ;f trsKd ;orD;w&yfvH;k u 'Dvkd oabmxm;jcif;
cH&olyg? q&mr}u;D [m 1948-49 ckEpS f ygw&D J vufeufuikd f awmfveS af &; pwif&m
a'oysO;f rem;Zmwdjzp+yf D;/ tJ'Dumvuwnf;u ygwx
D aJ &muf&dcS ho
J jl zpfv@kd tvGef
g&ifh ygw,f? tJ'u
D mvuwnf;u vkyaf zmfukid b
f ufrsm;tjzpf &if;ES;D cifrifc=hJ uwJh
&Jabmfa[mif;rsm;/ acgif;aqmifa[mif;rsm;eJ@uvnf; pOfqufrjywf qufqaH eol
156

jzpfvdk@ ygwD&J tqufqufA[dkacgif;aqmif &Jabmf}uD;rsm;ESihw


f &if;wESD; qufqH
Edkio
f ljzpfygw,f? tJ'D ta=umif;t&m tjzpftysuf tawmfrsm;rsm;udkawmh ol
udk,w
f idk fa&;twKy`wWd tmk%fO;D c&D;onfpmtkyrf Sm awmfawmfa&;+yD;yg+yD?
u|erf tcka&;csiw
f muawmh usrwkd@ twljzwfoef;cJ&h wJh ta&S@ajrmuf
ppfa'o c&D;yg?
u|erf udk ygwAD [dkuaq;ausmif; zGihzf @dk wmefay;ygw,f? ygwrD mS aq;
ausmif;awG/ aq;oifwef;awG/ tqufrjywf zGihcf hw
J myg? u|efr yefqef; a&muf
awmhvnf; ppfa'oaq;kHrmS aq;oifwef;av;wck zGiv
fh Spf oif=um;aeygw,f?
ppfa'o aq;XmerSL; &Jabmfausmpf Gm(uG,v
f Gef) OD;pD;+yD;oif =um;yd@k csaeygw,f?
tJ'D oifwef;rSm u|efru bmom&yf wcsKd rSm ifuo
l if+yD; aemifzGihrf ,fh tqifjh rifh
aq;ausmif;twGuf avhvmjyifqifwmawG vkyf&ygw,f?
tJ'DumvrSm u|efr q&mr}uD;qD a&mufoGm;+yD; q&mr}uD;eJ@ twlae
xdkicf &Jh wmyg? tJovdk q&mr}uD;eJ@twl aexdkifciG fh &vdu
k fwm[m u|efrtwGuf
tvGe@f ukd ukokv
d u
f Haumif;cJhw,fvdk@ qdkEkid yf gw,f? q&mr}uD;[m awmfveS fa&;
oufwrf; tvGef&Snf=umcJh+yD; tawGt}uKHawG tawmfrsm;wJhtxJu wefzkd;
t&SdqkH; tcsufuawmh &JabmfopfawG(txl;ojzifhynmwwfawG)udk aumif;
aumif; em;vnf+y;D u|r;f u|r;f usiu
f sif udik w
f ,
G f yjyif ay;Edik w
f mygy?J u|erf twGuf
tvGe@f ukd tzkd;wefwJhumvyg?
u|efrwd@k ynmwwf &Jabmfopfrsm; taeeJ@ awmfveS fa&; oabmw&m;
awGukd tawmftwefacgufrd od&=Sd uawmh awmfvSefa&;wGif; awG&wJh vufawG
jyomemrsm;tay: csO;f uyfwt
hJ cgigod igwwfeJ@tvGe@f updk w
d af vm}u;D +y;D / w&m;
ao uswwfygw,f? oabmw&m;awGyJ &Gwaf ewwfygw,f? vufawG jzpf&yfrsm;
eJ@vnf; uif;uGmwwfygw,f? u|erf wdk@twGuf tcuftcJqH;k t&muawmh rdrd
&JtwWudk aysmufatmif vkyf&wJh udpPyg? tvGefjyif;xefwhJ tawG;tac: wdu
k fyGJ
udk wdkuf&ygw,f? igw@dk awmfvSefa&; tawGt}uKH r&Sdbl;? awmfvSefa&;orm;
a[mif;}uD;rsm;qDu oif,&l OD;r,f? awmfvSeaf &;w&yfqkw
d m wcsDaumif;/ wyGJ
aumif;eJ@ ratmifjrifEikd b
f ;l / tzdEydS cf H vlwef;pm;awG vGwaf jrmufa&;qdw
k m a&&Snf
vkyf&rSm/ 'DtwGuf udk,hu
f ku
d k,
d f awmfvSeaf &;orm;aumif; jzpfatmif tawmf
vkyf,l&OD;r,f qdw
k Jh udk,hrf me udk,fcswJh vuFmawGudkvnf; ae@pOfrjywf &Gwfzwf

157

aezk@d vdyk gw,f? ygwx


D J awmfveS af &;xJ 'H;k ayuyfoyf pG+J raJ eEdik af tmif qd&k if/ rdrw
d @kd
rSm&SdwhJ "e&Sifaygufp rmeawG/ tawG;tac:awGudk wjznf;jznf; ukepf ifatmif
wdkux
f kwf,&l OD;r,fvdk@vnf; udk,fhudk,fuk,
d f owday;ae&ygw,f? 'DrmeawGudk
rwdkuf c|wEf idk f&if/ ygwx
D J/ awmfveS fa&;xJ a&&Snf jzwfoef;EdkifrmS r[kwfb;l aemf
vdk@vnf; udk,hu
f ku
d dk,f qkH;rae&ygw,f? tJovdk rdrdyifuk,
d f tawG;tac:a[mif;
tawG;tac:trSm;awGudk tjyif;txef wdu
k yf q
GJ ifae&csed frSm ab;ywfef;usif&J
ulnDr_/tm;ay;r_/ wnfhrwfay;r_awG[m tvGet
f a&;}uD;ygw,f?
'Dae&mrSm tJ'Dumvta&Sajrmufppfa'o&Jywfef;usiftajctae
ta=umif;t&mawGudkajymjycsifygw,f?
ygwD&JtJ'u
D mv t"du tajcpdkuf&m yefqef;a'o[m tvGefx;l jcm;
ygw,f? vlrsdK;uawmh pkHovm;rajymygeJ@? trsm;pku0vlrsKd ;awGyg? &Srf;/ ucsif/
u&if/ tcg/ vm;[l/ &cdkifpwJh vlrsdK;pk pkHatmif&dyS gw,f? ArmeJ@ wkwfvlrsdK; (Arm
jynfayguf wkwfvrl sKd ;rsm;tyg) pwJh vlrsKd ;rsm;uawmh tenf;pk jzpfaeygw,f?
tJ'Dawmh bmompum;aygi;f pk/H "avhx;Hk pHrsKd ;pkeH @J tawmfhukd aexdik &f cuf/ qufq&H
ajymqd&k cufcJwJh t&yfjzpfvdk@ aeygw,f? 'D=um;xJ ygwDu wyfaygi;f pkvkyfief;
wd;k csJ vkyv
f mawmh tzGJ tpnf;aygi;f pkH a&mufvmjyefygw,f? 'Dtcg Edik if aH &; tawG;
tac:aygif;pkH ifvmjyefygw,f? +cKHajym&&ifawmh tawmfhukd _yaf xG;+yD; jy\em
aygi;f pkHwhJ t&yfvk@d qdEk idk fygw,f?
'DtcsdeftcgrSm u|efrwdk@&Jabmfopfrsm;taeeJ@ rdrduk,
d rf rd d wnf aqmuf
a&;vnf;vkyf&/ ab;ywfef;usifeJ@ oifhjrwf avsmfuefatmifvnf; qufqH&eJ@
tvGeu
f kd cufcJ y_ af xG;wJh awmfveS af &;b0 c&D;=urf;udk av#mufae&wmyg? twdr;f
tapmif; rcHygbl;? tJovdk umvrsdK;rSm u|efr[m uHaumif;axmufrpGm q&m
r}u;D eJ@ twlaevdu
k &f wmyg? u|erf wd@k udk,t
hf awG;tac:udk ud,
k b
hf mom cufcuf
cJcJ wdkufae&pOfrSm q&mr}uD;wdk@vdk g&ifhawmfvSeaf &;orm;}uD;wOD;u tem;
uae+yD; apwemrSefpGm enf;y&d,m,f rsm;jym;u,fpGm az;rulnDyjyif wnf
aqmuf tm;ay;aer_[m tvGef@udk tzdk;wef+yD; &&Sdcsuv
f nf; aumif;ygw,f?
u|efrwd@k wawG[m udk,fuom q&mvkyfcsi+f yD; udk,fhq&mvmvkyf&if
odyf uufwwfolrsm; emcHwwfolrsm; r[kwyf gb;l ? 'ga=umifh u|erf wd@k ukd udkiw
f G,f
&mrSm apwemrSefzk@d vdk rkH u enf;y&d,m,f u,fzdk@vnf; vdkygw,f? 'gt
h jyif

158

u|efrwd@k rmS udk,fhtm;enf;csufukd umuG,zf @dk twGuf qifajcawGuvnf; tvkH


tavmuf &Sdygw,f? udk,fhtrSm;udk efcHzdk@qdkwm tvGefcJ,Of;ygw,f/ &Jabmf
a[mif;}uD;rsm;bufu em;vnf pmemzdk@ vdkovdk pdwf&n
S fzdk@vnf; vdyk gw,f? pHjy
tjzpfvnf; aejy/ vkyfjyzdk@ vdkygw,f? q&mr}u;D rSm 'Dt&nftcsi;f awG tjynfht
&Syd gw,f? u|erf wd@k a&SrSm tqif;&J tyifyef;cHaewmawG/ ESrd Ef rdS cf scs ajymqdk vkyu
f ikd f
aewmawGudk jrifawG&wJhtcg u|erf wdk@taeeJ@ 'Davmufg&ifw
h Jh &Jabmf}uD;awG
awmif 'Dvadk eEdkif ESrd fcsEkid &f if wdk@awGu bmvd@k raeEdkif&rSmvJ qdkwhJ pdwef J@ rdrd&J
rmeawGukd csdK;ESdrfEkid cf =Jh uygw,f?
u|efr tJ'Dyefqef;rSm A[dak q;ausmif; awG tqufrjywf zGihEf kid cf w
Jh m
[m q&mr}uD;&J pOfqufrjywf ulnDaxmufcH tm;ay;r_a=umifhyg? u|erf ae@pOf
}uKHawGae&wJh tcuftcJaygif;pkHudk q&mr}uD;u ulnaD jz&Sif;ay;&mrSm odoo
d m
om enf;eJ@a&m/ rodrom enf;eJ@a&m u|erf &J tajccHtm;enf;csurf sm;jzpfwhJ rmef
rme}uD;r_/ pdwfavm}uD;r_/ a'g}uD;+yD; ydk;ceJ yufceJ ajymwwfr_? qifajcrsm;r_ pwm
awGudk wjznf;jznf; avsmhenf;atmif vkyfay;cJhygw,f? (ukefawmh rukefpif
ao;ygbl;? 'guawmh woufvkH;wdu
k f&r,fh tawG;tac: wdkufyJyG g?)
q&mr}u;D u|erf udk ynmay;cJw
h hJ ta=umif;t&mawG/ vly*k Kd~ vf ta=umif;
t&mawG trsm;}u;D yg? woufwmvk;H rSwfom;xm;&r,fh ta=umif;rsm;yg/ Oyrm
wckay;yg&ap?
=umwaygif; aESmif;wHcl;? jznf;jznf;apmifh odyfavm&if oltrSm;u
ud,
k t
hf rSm;jzpfomG ;r,f qdw
k hJ pum;rsKd ;yg? oloifjyay;ovdk tcsed w
f csed af pmifw
h m/
pdw&f n
S w
f m/ trSm;udk ud,
k u
f ,
kd w
f ikd f jrifomG ;atmif apmifw
h m/ pdww
f akd e&if pum;
rajymbJ aewm/ olrsm;udk tjypfwif rapmwm pwJh vky[
f efawG[m awmfveS f
a&;orm;awG EdkifiHa&;orm;awGtwGuf tavhtusifhaumif;awG/ tusdK;ouf
a&mufra_ umif;wJh vky[
f efawG jzpfw,f? olajymcJo
h vdyk J 'Dvyk [
f efawG[m vky&f if;
vky&f if;eJ@ tusiyhf gvm+y;D avm}u;D r_awG/ a'g}u;D wmawG avsmeh nf;vmawmh &Jabmf
trsm;eJ@ qufq&H mrSm ajyvnf ajyjypf acsmarmvmygawmhw,f?
q&mr}uD;&J 'Dvkd ulnyD yHh ;dk rsm;a=umifo
h m u|efr[m ygwDuay;tyfwJh
wmefawGudk atmifjrifatmif xrf;aqmifEdkifchw
J m jzpfygw,f? 'DtwGuf q&m
r}uD;udk aus;Zl; t+rJ wifomG ;rSmyg?

159

8-3-2014 urBmhtrsKd ;orD;ae@rSm uG,v


f eG foGm;Sm+yDjzpfwhJ q&mr}uD;&J
aemufqkH;c&D;udka&m 15-3-2014 ae@rSm yvkyfwJh &ufvnfqGrf;au|;yGJudka&m
ta;a&muf u|erf rwufa&mufEdkifchyJ gbl;/ 'DtwGuf 'Dpmwrf;eJ@yJ q&mr}uD;udk
*g&0yvdkufygw,f?
q&mr}uD; +idr;f csrf;pGm tem;,lygawmh?
q&mr}u;D &J r+y;D qk;H ao;wJh wmefawGukd ud,
k pf rG ;f &So
d r# ^m%fprG ;f &So
d r#
qufvufxrf;aqmifyghr,fvk@d uwdyygw,f?

vSausmfaZm
15-3-2014?

160

vluaysmph pd d pdw"f mwfu oHr%d


aESmif; (yg&rD)
[d;k vGefcJhaom wcsdefwkef;u jzpfonf? u|efawmfu ajymufusm;a'o 683
wyfr[m . 4045 wyf&if; cGJ ( 2 ) wyfcGJEidk fiHa&;rSL; wmefxrf;aqmifae&if;
A[dka'o yefqef;odk@ vufeufcJ,rf; o,f,&l ef acwWa&muf&dv
S mcsdejf zpfonf?
yefqef;a&mufonfh nwGif ,cifuyif cifrif&if;ES;D cJzh ;l aom &Jabmf ausmf
qkid f(pma&;q&m Ekdif0if;aqG)/ &Jabmf ud&k efvif;wdk@u {nfch HI &Jabmf udkausmfqdik f
tdrfrmS yif u|eaf wmfw@dk pm;aomufjzpfc=Jh uonf? u|efawmfw@kd pm;aomufaewke;f
ajrmufydkif; A[dkXmecGJrS &Jabmfwpfa,muf a&mufvm+yD; av;a,mufom;
qufaomuf qufpm;=ujyef&m tawmfav;udk rifrifqdkifqdkif &SdvSayonf?
udk&efvif;u wa,mxdk; udkausmfqkdifuqdk u|eaf wmfeJ@ ajrmufykid f;&Jabmf (emrnf
arhae) wd@k u x u=uESihf tawmfav;udk t&Sed f&+y;D aysmaf ecJh=uygonf? udkausmf
qkdif vufwef;pyfcJhwJh oDcsif;udk tckxd u|efawmfrSwrf d tvGwf&aeygao;onf?
a[m'D yefqef; A[dak 'owcGirf mS v[dv
k al =umuf& 'Dval =umuf&oAsm
wJw,fw,f wle,fe,f ajAmif [kyg;pyfqdkif;wD;vdkufygao;onf?
qdkvdk@uvd@k aumif;wke;f AH;qdk udkausmfqkdifwdk@pcef; rS (wmefcH&JabmfESifh &Jabmf
wcsdK a&mufvm+yD; ydwfyifwm;qD;ygawmhw,f? tJ'DrSmwif pum; tacswif
rsm;=u+y;D ajrmufykid ;f A[dXk mecGJrS &Jabmfu aoewfazmufvku
d I
f t}uD;tus,f
jy\em wuf=uygawmhw,f? 'DyGJrSmyif u|efawmf eHrnf p}uD;cJhygawmhonf? &J
abmfudkoufudk {nfch H&if; udak usmq
f dkiw
f dk@trd frSm pum;rsm;&efjzpf aoewfazmuf
=uygonfwJh? ponfjzifhayghAsm?
u|efawmhfudk {nfhcH&if;jzpf=uI u|efawmfh ya&m* ruif;a=umif;awmh
efcH&rSmaygh? 'Dae&mwGif tJ'Dwkef;u yefqef;A[dku tajctaewcsdK@udk tenf;
i,f rdwq
f ufay;csifygonf? xdkumvu ray:rS awmcdkvm=uaom vli,fxk
xJwGif avxknpfnrf;aeaom umv jzpfygonf? vlppk &k v
dS mwdik ;f A[dk qef@usif
161

a&;pum;/ vl}uD;rsm;udkqef@usifa&;pum; ajymrS/ rajymv#if acwfrrDawmhovdk


jzpf&ygonf? u|efawmfu ajymufusm;a'orS vmonfrSm r=umao;I tajc
taeudk odyrf qkyfukid rf dao;yg? udkausmfqkdif vufwef;pyfcJhaom oDcsif;udkvnf;
em;axmif=unfh=uygOD;? a[m'Dyefqef; a'owcGifrSmv [dv
k la=umuf&
'Dval =umuf& oAsm wJh ?
'Dvekd @J u|eaf wmfvnf; vlq;kd pm&if;if wpfO;D jzpfvmcJyh gw,f? y&rf;ywm
pnf;r&Sd urf;r&Sd pojzifhaygh? wckajymp&m&Sdonfu u|efawmf awmcdkvmump
108 ppfa'otwGif; wmefuspOfu wpkw
H &m EdkifiHa&; avhvmr_rsm; EdkifiHa&;
pum;dkif;rsm;ESifh EdkifiHa&;avxk EdkifiHa&; tef;tdik f; &SdcJhygonf? aemufydkif; 683
wyfr[modk@ a&mufvmcsed fwiG fawmh Edik fiaH &;avxk yg;vmcJhonf? wyf&if;w&if;
vk;H Armpum;wwfol wpfa,mufrSr&Sd ? Edik fiaH &; aqGaEG;azmfwkid yf ifazmfvnf;
wa,mufrS r&SdcJhyg? 'Dvked J@ tae=um&if; ppfa&;oufouftjrifom v$r;f rdk;vm
cJhonf? =umvmawmh ppfom;oufouf wa,mufjzpfvm+yD; wdkufcdkufa&;rSvJI
G
bmrSpdwfygifpm;r_ r&Sd tm;enf;vmcJ&h ygonf? tm;enf;onf[k ajymom ajym&
onf wu,fawmh vkH;eD;yg; EdkifiHa&;oabm w&m;rsm;ESifh reD;pyfawmhyg? T
tajctaeatmufrS u|efawmfvnf; aemufwef;rSmae+yD; ppfrwdkufzl;olrsm;
oabmw&m;a&; EdkifiHa&;om wGifwGifajymaeolrsm;udk txifao; tjrifao;
=unfhr& jzpfrdygawmhonf?
e*dkuwnf;u tawG;tac:uvnf; rSm;,Gif;ae yefqef;wGifvnf;
avxk npfnrf;r_ (A[dv
k l}uD;rsm;udk qef@usifa&;avxk) ESifh wdk;vdkujf yefawmh ydk
Iyif qdk;g;vmawmhonf? 'DvkEd Sifh yefqef;wGif tkyfpk (2) ckjzpfay:vmcJhygonf?
u|eaf wmfw@kd wyfwiG ;f wdu
k cf u
kd af &; wmef,l ae&olrsm; ajymufusm;a'orS vmol
rsm;u wpk/ k;H Xmeqdki&f mrsm;/ vl}uD;em; ae&olrsm;u wpk/ u|efawmfwdk@uvnf;
olw@dk oabmw&m;a&;om wGifwGifajymaeolrsm; vufawG ppfyifrwdkuf zl;ol
ppfrwdu
k fwwfolrsm;[k txifao;=uovdk olw@dk uvnf; u|efawmfwdk@ukd y&rf;
ywmorm;rsm;/ pnf;urf;r&Sd Edik if aH &;tod r&Sdolrsm;tjzpf txifao; tjrifao;
=uonf[k xifvm jrifvmygawmhonf?
xdktajctaersm;atmufwGif u|efawmfonf &Jabmf a':aiGudk =unfh
r&cJh tjrifuyfcJhygonf? xdkpOfu &Jabmfa':aiGonf yefqef;aq;kH 'kEdkifiHa&;rSL;
tjzpf wmefxrf;aqmifaepOf jzpfonf? &Jabmfrsm;u q&mr}uD; [kac:=u
162

onf? u|efawmfuawmh &Jabmfa':aiG[k ac:onf? tvum; tzGm;}uD; pum;


ajym&if aysmph pd ed @J vl}u;D awGem; uyf+y;D c|aJ ewm[kyif xifjrifcyhJ gonf? 'gu u|ef
awmfhbufuyg / &Jabmfa':aiGbufu u|efawmfhukd b,fvjdk rif b,fvdkxif ovJ
rodyg?
onfvkEd Sifh 1989 wGif - acgif;aqmif wcsdKucGJxGuf+yD; ygwD A[dkudk
qef@usifcJh=uI u|efawmfwdk@wawG ygwDA[dkeJ@twl wzufEdkifiH wkwfjynfwGif;
odk@ifa&mufc=Jh u&ygawmhonf? u|efawmfonf xdktcsdefu ausmufifuGrf;wdk@
wyfr[mwGif wmef xrf;aqmifaecsdef jzpfygonf? nbufwGif vk;H rxGu&f bJ
reufvif;tm;}uD;tcsdefwGif wzufurf; rkef;tef;odk@tul; vrf;wGif ausmuf if
uGrf;ESifh wJhwJh}uD;wdk;rd+yD; rif;wyf rif;jyef[k armif;xkwv
f ku
d I
f wyfacguf jyefvm&
ygonf?
tdrfwGifwn jyeftdyf+yD; aemufae@reufydkif;wGif rdef;rudk wzufurf;odk@
ydk@rnf[k vdrfajym+yD; vpfxGufvmcJhygawmhonf? &JabmfwcsdK (udkpdk;Edkif acgif;
aqmif) +y;D wyfr 68 if;twGi;f wGif pka;ae=upOf 'D tbdk;}u;D awGaemuf bmvdu
k f
vkyrf SmvJ[k ukdpdk;EdkifhZeD; rjzLu u|efawmf@ ZeD;udk wm;jrpfcJhyg ao;onf? bmyJ
jzpfjzpf ygwt
D vH&&dS m oGm;rSmyJ[k u|eaf wmf@ZeD; &JabmfarxGe;f u jyefveS f ajymcJ+h y;D
u|efawmfwdk@ro
d m;pk rkeftmbuf xGufcJhygawmhonf?
rke;f tma&muf+yD;rSpdwcf svufcs pdw'f kH;'kH;csEkid f ygawmhonf? om;eJ@o;RD udk
vufqx
GJ u
G v
f mcJ=h uaom u|eaf wmfw@kd ro
d m;pk wzuf&Gmod@k ta&mufwiG f a&muf
ESiahf e+y;D aom &JabmfwcsKd eJ@ u|eaf wmfw@kd e@J w&ufwnf; xGuv
f mcJ=h uaom &Jabmf
rsm;udk A[dkrS pm&if;aumuf,l&m xdkpm&if;xJwGif &Jabmfa':aiG wdk@udkvnf;
awGvdku&f ygonf?
ArmjynfuGejf rLepfygwD vufeufudkifawmfvSefa&; c&D;=urf;}uD;wGif;
twuf tus taumuftauG ajrmufjrm;pGm &SdcJhzl;onfh txJwGif Tw}udrf
tawmfav;udk txdem t_dufxdcJh&ygonf? tiftm;aomif;csDSdonfh wyf}uD;
brS tiftm;&m*%ef;yif r&Sad wmhyg? A[dek @J twl awmfveS af &; c&D;=urf;}u;D udk
qufz@kd ab;b,fnm =unfv
h u
kd af wmh tawmfav;udk tiftm;csnehf @J aewm awG&
ygawmhonf? xdkvt
l kyfxJwiG f &Jabmfa':aiG wa,mufygifcJhygonf?
A[dkrS aumufcH&&Sdaom pm&if;&J pcef;wGif;vlrsm;udk u|efawmfawG
vdku&f awmh enf;enf; tH=ooGm;rdonf? u|efawmftxiftjrifvGJ txifao;cJh
163

olrsm; trsm;pkjzpfaeonf? oabmw&ma&;yJ wwGiw


f iG f&Gwfaeolrsm;/ tbdk;}uD;
awGem;uyf+y;D zm;aeolrsm;[k txif&cdS o
hJ w
l csKd ygifvmonfukd awGvdu
k &f onf?
'Dvked J@ u|efawmfwdk@ vufuseftkypf krsm;udk okH;pkcGJvdkuf+yD; ygwDaumfrwD
okH;ck zGJ pnf;&ef ae&mokH;ae&mudk csDwufvmcJ&h m u|efawmfonf zDarmf bufodk@
a&mufch&J jyefonf? zDarmfa&muf+y;D uvmyfpnf;wckukd ygwD ifxk w&yfv;kH rJqEN
ESihf a&G;aumufc&hJ m OD;jr&if uvmyfpnf; twGi;f a&;rSL; &Jabmfa':aiGEiS hf u|eaf wmf
u uvmyfpnf; aumfrwDifrsm;tjzpf zGJ pnf;cJ=h uonf? xdu
k vmyfpnf;udk 8902
wyfzGJ[k A[dkro
S wfrSwfay;cJhonf? 8901 u yefg/ 8902 u zDarmfESifh a&@Swef;
xGufrnfh 8903 u uefydkifwD ponfjzifh wmefrsm;cGJavdku=f uygonf?
u|efawmfwdk@zaD rmftkyfpkonf ouf}uD;&G,ftdkrsm; a&S@wef;xGuf &Jabmf
rsm;. tdrfaxmifrsm; trsdK;oRD;trsm;pk jzpfaeonf? awmfvSefa&; 'Da&edrfhumv
wGi;f awGuH&wwfaom jy\emaygif;pkHESifh u|efawmfwk@d &ifqidk f=u&ygawmhonf?
wa,mufwaygufe@J tawmfav;udik &f cuf ajym&cuf a[m&cufwmrsm;udk awG
&ygonf? tJ'rD Sm &Jabmfa':aiG&J tpGrf;tprsm;udk pawG&ygawmhonf? olonf
tvGefpdwf&Snf+yD; rlydkif;udpPrsm;wGif tvGefwdusjywfom;olwpfOD; jzpfa=umif;
taeeD;I wpwp jrifuGifu ydk&Sif;vif; vmcJhygonf? tbd;k }uD; OD;xGef;atmif
(jynfoltoH) tb qdkif;q&m}uD;pwJh ouf}uD;&G,ftdkrsm;uvnf; warSmifh vl
i,fyikd ;f wcsKd uvnf; wrsKd ;ESihf u|eaf wmfw@kd ok;H a,muf tawmfav;udk acgi;f pm;cJh
&ygonf? u|efawmfonf wyfwGif;tawGtuHom&Sd+yD; ,ckvdk aemufwef; tdrf
axmifonfrsm;ESifh twlraebl;yg? wyfwiG ;f rSmtrde@f EiS hf wmeft& xdef;Edik u
f idk fEkid f
cJhaomfvnf; ,ckvdk tcsdefrSmawmh trde@f ESifhvkyf&ef r&Edkifawmhyg? awmfawmhukd
pdwrf &Snfcsifp&m jzpfonf? OD;jr&ifESifh &Jabmfa':aiGwdk@u tawmfyifpdwfSnf
I wyfwGif; wnf+idrfa&;twGuf tawmfudk xdef;xm;EdkifcJhonf? aemufydkif;
u|eaf wmfw@kd ro
d m;pk wkwjf ynfo@kd aq;uk&eftoGm; u|eaf wmfvnf; zDarmfbuf
rjyefbJ yefgbufodk@xu
G fvmcJhygawmhonf?
'Dvedk J@yefga&muf+y;D r=umcifrmS yif ygwAD [drk Sm wkwjf ynfbufo@dk xGuf
oGm;+yD; ygwDudk ajratmufygwDtjzpf ajymif;vJ zGJpnf;vdkufygawmhonf?
u|efawmfwdk@ rdompkvnf; yefg NDA (K ) ppfOD;pD;XmewGif wmef xrf;aqmif
ae&if; usefcJh=uygawmhonf? yefgaexdkifpOf umvrsm;udkawmh Taqmif;yg;ESifh
rywfowfI csev
f yS x
f m;vdu
k yf gawmhrnf? ppfO;D pD;XmewGiw
f mefxrf;aqmifae&if;
164

&J tajctae=unfh&onfrSm odyfr[efawmhI u|efawmfwdk@ rdom;pk


vnf; wkwfjynfa&$vDrodk@ pGef@pm;xGufcGgvmcJhygawmhonf?
aemufydkif;ygwDA[dEk Sifh jyef tquftoG,f &vmcJhygonf? ygwDudk ajr
atmuf ygwt
D jzpf ajymif;vJ cH,v
l u
kd +f y;D onfh aemufyikd ;f ygwAD [dEk iS hf twlvu
kd yf g
wmefxrf;aqmifEdkifcJhol tvGef enf;yg;oGm;cJha=umif; awG&onf? wcsdKvnf;
ray:jyefwuf/ wcsKd vnf;yefgwiG fusefcJh=uvd@k vrl &Sad wmhoavmuf enf;yg;oGm;
cJh&ygonf? xdkvel nf;pkwiG f a':aiG ygvmcJhonf?
u|eaf wmf wcsed u
f txifvJG tjrifvcJG zhJ ;l aom &JabmfwcsKd udk ygwAD [dk
pnf;kH;a&;aumfrwDeJ@twl iwfwcgjywfwvSnfhESifh avmu"H trsdK;rsdK;udk cg;pnf;
cHpm;&if; Armjynf awmfveS af &; c&D;=urf;}uD;udk tHc+J yD; qufvufwku
d fyGJ ifae=u
onfudkawGvdkuf&I u|efawmf txl;yif rf;omrf;enf; jzpfcJh&ygonf? rf;om
onfu awmfvSefa&;twGif; oHr%dpdwf"mwfESifh }uHh}uHhcdkifqufvuf wdkuyf GJif
aeaom &Jabmfrsm;udk jyefvnfqkHqnf;cJh&I jzpf+yD; rf;enf;onfuawmh T
&Jabmfrsm;udk wcsdefu u|efawmftxifrSm;tjrifrSm;cJhr_rsm;udk jyefaemifw&I
jzpfygonf?
vluaysmhpdpd pdw"f mwfu oHr%dvdkjzpfaeaom &Jabmfa':aiGudk u|ef
awmf &if xJ tonf;xJuyif trsm;ac:ovd k vdk ufI ac:Ed kif ygawmhonf?
q&mr}uD; a':aiG[k ?
awmfvSeaf &;w&yfukd qifE=GJ u&mwGif udk,cf ENm usef;rma&; awmifw
h if;
cdkifrmzd@k vdkovdk t"du pdw"f mwfykid f;qdkif&m tawG;tac:t,ltq/ oabm
w&m;a&; t& cdik rf m/,k=H unfcsucf ikd frmzkd@ txl;vdktyfa=umif; q&mr}u;D a':aiGu
u|efawmfhudk oifcef;pmay;vdkufyg+yD? 90 aemufydkif; umvrsm;wGif u|efawmf
wdk@onf q&mr}uD; a':aiGwdk@ESifh ydkrdk&if;ESD;cifrifr_rsm;&Sdvm=u+yD; wa,muft
a=umif;udk wpfa,mufyo
dk dvmcJh&m udk,hrf dbrsm;ESifhrjcm; oabmxm; qufqH
vmEdkif cJhygonf? txl;ojzifh u|eaf wmf@ZeD;onfu rdcifiwfaeoljzpfI q&mr}u;D
udkydkIyif av;av;eufeuf &if;ESD;r_ &SdcJhygonf? om;i,forD;i,frsm;uvnf;
zGm;zGm;}uD; a':aiGudk tvGefyifcspfcif=ua=umif;awG&onf?
ckawmh q&mr}u;D rSad wmh+y/D ygweD @J awmfveS af &;wmefrsm;udk touf
xufq;Hk wmef,x
l rf;aqmif&if; u|eaf wmfw@kd ukd xm;&pfc+hJ y?D wmefausyeG f cJyh g+y?D
usef&Sdaeao;aom u|efawmfwdk@u q&mr}uD;a':aiG. oHr%dpdwf"mwfudk
165
NDA (K)

tav;teuf twk,l+yD; Armjynf jynfol'Drdkua&pDawmfvSefa&; atmifjrif


onftxd ppfokH;ppfudk acsr_ef;wdkucf dkufoGm;rnf jzpfa=umif; tav;teuf t"d
mef yygonf?
tav;eDjzifh
aESmif; (yg&rD)

-5-

166

}uD;}uD; (odk@r[kwf) 'kwd,rdcif}uD;odk@


trSwfw&pmv$m
&Jabmf wifaxG; (c) r,k
}uD;}uD;qkH;oGm;wJhowif; =um;vdku&f wJt
h csdefrSm rsm;pGmpdwfraumif; rf;enf;jzpf
&ygw,f? touf tG,f&vmae+yDjzpfwJh ygwDacgif;aqmifrsm; wOD;+yD;wOD; uG,f
vGefwJh owif;awG qufwku
d =f um;cJ&h mu/ }uD;}uD;qkH;oGm;wJhowif;udk xyfrH=um;
vdku&f jyefygw,f? ygwD&J &Sm;&Sm;yg;yg; trsDK;orD; acgi;f aqmifwOD;jzpfwJhtwGuf
ydkrdkEaS jrmwor_rsm; jzpfcJh&ygw,f? twlwuG aexdkifcJhpOfu }uD;}uD;&Jypk ,k,r_
awG cH,lcJh&ayr,fh }uD;}uD; rusef;rmwJhtcsdefrSm jyefvnfypkcGifh r&cJhwmtwGuf
awmh ajzodrfh r&EdkifcJhyg?
}uD;}uD;eJ@ pwifawGqkHjcif;eJ@ aEG;axG;r_tp
u|efr jzwfoef;vmwJh awG@cJhzl;wJh trsdK;orD;rsm;teuf }uD;}uD;[m
av;pm;p&m tajrmuftjrm;eJ@ pHerlem ,lp&maumif;wJh trsdK;orD; wOD;ygyJ?
u|efreJ@ }uD;}uD; pwif qkHawGcJh&wmu/ Armjynf uGejf rLepfygwDmecsKyf A[dkH;k /
yefqef; a'oodk@ a&mufcsdefjzpfw,f? u|efr yefqef;a&mufwJhtcg u|efrudk
OD;av;armif-a':arpDwk@d &J orD;tjzpfeJ@ tbdk;ocifAodef;wifu xm;&Scd Jhwmjzpf
ygw,f? tJ'Dtcsdef a':a':wdk@eJ@ cifrif&if;ESD;ol &Jabmfrsm;u a':a':wdk@rSm orD;
av;wa,muf arG;xm;w,f=um;wma=umifh u|efrudk toD;oD;vma&muf
Elwfqufc=Jh uygw,f? vm a&muf E_wq
f ufolrsm;xJrSm }uD;}uD;eJ@ }u;D }uD;&JcifyGef;
bbOD;atmifviG v
f nf; ygifchyJ gw,f/ tbd;k u yefqef;udk a&mufa&mufjcif; u|erf
trnfudk wifaxG;[k ajymif;ay;cJhw,f? tbd;k ajymif;ay;cJhwJh trnfudk wu,f
awmh ruufvS/ t"du ruuf&wJhta=umif;&if;rSm u|efrarG;ae@uvnf;
paeae@jzpfwma=umifhyg? ajymif;xm;wJhtrnfudk ruufwJhta=umif; pdwf
r=unfrvifeJ@ ajymjy&mrSm }uD;}uD; u El;nHhord farGwJh trl&mtjynfheJ@ u|efrudk
pum;pcsD ygawmhw,f? 'Demrnfav;u odyfvS+yD; t&rf;udk aumif;ygw,f?
167

paeeHokH;vkH;qifyh gaevnf; bmrS rjzpfwJhta=umif;? uav;&Jtbdk;u olorD;


wifaxG;rl&Jtrnfudk tpGJy+yD; ay;xm;wmjypfa=umif;/ 'Dtay:rSm =unfjzLpGmjzifh
cH,loifha=umif; }uD;}uD;u u|efrudk trsdK;rsdK;ajymjycJhvdk@ tbdk;ajymif;ay;cJhwJh
trnfudk oabmusoGm;cJh&ygw,f? u|efrbrSm wcgrS rjrifbl;wJh/ rcHpm;cJhzl;wJh
El;nHhord farGr_ t&omudk yxrOD;qkH; tjzpfcHpm;vdkuf&jcif; jzpfw,f? }uD;}uD;eJ@
awGqkHcJh&r_ ta=umif;awGudk u|efru tbd;k udkajymjyaomtcg tbd;k u raiG
ajymwm 100 &mckdifE_e;f rSefygw,fvk@d yH;yH; }uD;ajymjycJyh gw,f/ }u;D }uD; pGr;f aqmif
csufeJ@ yxrqkH; jrifawGcJh&wJh tbd;k &JtyH;udk u|efr 'Dae@txd jrifa&mif aeqJ
owd&aeqJyg?
}uD;}uD;ta=umif;rsm; avhvmrdjcif;
'ge@J }u;D }u;D &Jta=umif;udk u|efrrsm;pGm pdwf ifpm;cJ+h yD; avhvmrdygw,f?
}uD;}uD;[m 48-49 rSm awmfvSefa&;xJifa&mufcJhwmjzpf+yD;? axmifvnf;
uscJhzl;a=umif;? axmifus+yD;aemuf 'kwd,t}udrf awmjyefcdkchw
J mjzpfa=umif; od&Sd
cJh&ygw,f? u|efr yefqef;rSm qkHwJhtcsdeu
f awmh }uD;}uD;u ta&S@ajrmufppfa'o/
yefqef;aq;kH}uD;&J 'kEdkifiHa&;rSL;tjzpf wmef,laewJh tcsdefjzpfygw,f? aemuf
ydik ;f rSmawmh ta&S@ajrmufppfa'o trsKd ;orD; or*~pnf;k;H a&; vkyif ef;wmefct
H jzpf
wmef xrf;aqmifaer_rsm; udko&d SdcJh&w,f?
A[dkmecsLyfok@d a&mufvmcsdefwkid f; }uD;}uD;taejzifh u|efrtay: &if;ESD;
r_cifrifr/_ aEG;axG;r_rsm;jzifh pum;vufqkH ajymqdrk _awG&SdcJhygw,f? 'Dvked @J }u;D }uD;eJ@
u|efrwdk@ &if;ESD;vmcJhw,f? txl;ojzifh ygwDarG;ae@ =o*kwf 15/ ygwD&J vufeuf
udik fawmfveS af &;ae@ rwfv 28 pwJh ygw&D J ae@x;l ae@jrwfawGukd a&mufwikd ;f u|erf
wdk@ acgif;aqmifrsm;u ygwDay:aygufvmykH/ Armjynf&J e,fcsJ/ zufqpfawmf
vSeaf &;ordik ;f / ygwu
D bma=umifh jynfol 'Dru
kd a&pDawmfveS af &;udk qifEaJG e&ovJ
pwJh acgi;f pOfrsm;eJ@ Edik fiaH &;a[majymyGrJ sm;udk ESppf OfESpw
f idk f; yvkyaf y;avh &Sdygw,f?
Xmeqdkif&mtvdu
k f au'gacgi;f aqmifrsm;rS OD;aqmifum OD;pD;+y;D usi;f yay;avh&w
Sd hJ
tm;upm;yifyGJrsm;eJ@ aysmfyGJ&$ifyGJrsm;vnf; ESpfpOfusif;yay;avh &Sdygw,f? EdkifiHw
um trsdK;orD;rsm;ae@qdk&if ESpfpOfESpfwdkif; trsdK;orD;i,frsm; A[kokw&&Sdap&ef
trsdK;orD;rsm;ae@ jzpfay:vmykHeJ@ trsdK;orD;ol&Jaumif;rsm;ta=umif; a[majym
yGJrsm; yvkyaf y;avh &Sdwwfygw,f? trsdK;orD;rsm;ae@ rwfv 8 ae@ a&mufwdkif;
csufa&;ywfa&;/ tcrf;tem;jyifa&;eJ@ tjcm;aomae@pOf tvkyfwmefrsm;udkyg
168

rvkyfaqmif&bJ 8 &uf/ ae@wae@wmudk wygwDvkH;rS trsdK;orD;rsm;tm;vkH;udk


tem;,lcdkif;avhdSygw,f?
Tod@k ae@x;l ae@jrwf tcg}u;D &uf}u;D rsm; a&mufwikd ;f u|erf wd@k trsKd ;orD;
i,frsm;twGuf aemufq;kH wdkif;wyg;a&mufaewJw
h idk f A[kokw &&Sdap&ef &nf&,
G f
+yD; }uD;}uD;u acgif;aqmifyvkyf ay;cJhygw,f?
ygwDESpfav;q,fjynfheJ@ }uD;}uD;ukd wrf;wrdjcif;
ta&S@ajrmufppfa'o acwfumvwke;f u taSajrmuf ppfa'o/ Edik if aH &;
Xme}u;D atmufrSm g'jzef@csad &;XmecG&J d+S yD; tJ'aD tmufrmS tqdktuwyfzGJ / ky&f iS f
tzGJqdk+yD;vnf; &Sdygw,f? A[dkrmS u wD;dkif;tzGJ &Sdygw,f? ygwD&J ae@xl;ae@jrwf
awGrmS }u;D }uD;u tJ'Dvdk tEkynmtzGJawGrS acgi;f aqmifau'gawGe@J vufwu
GJ m
,dr;f tursm;/ oDcsif;rsm; pkHvifpGm azsmfajza&;vkyfief;rsm; vkyu
f dkif aqmifGuf
cJhwmawG[mvnf; rarhEdkifp&mjrifuGif;wcktjzpf u|efrpdwfxJpGJ+rJaeqJyg? ydk
xl;jcm;wmu ygwD&JvufeufudkifawmfvSefa&; ESpfav;q,fjynfh usa&mufcJhwJh
1988 rwfv28 &ufrmS yvkyu
f si;f ywJh tcrf;tem;udk A[dkXmecsKyfe@J ta&S@ajrmuf
ppfa'oXmecsKyf&Sd&m yefqef;rSm xl;xl;jcm;jcm; pnfum;pGm usif;yEdkifcJhjcif;ygyJ?
ygw&D J a'otoD;oD;rS ygw,
D el pftoD;oD;rS &Jabmfrsm;[m ygwD mecsKyf yefqef;od@k
csDwufvm+yD; ygwD. ESpf 40 jynfh vufeufuidk f awmfvSefa&;ae@ tcrf;tem;odk@
wufa&mufqifEJc$ h=J uw,f? wyfaygif;pk tzGJtpnf;rsm;uvnf; ygwD&J tcrf;em;
od@k wufa&muf*k%fy=uonf? xdkpOfu ygwrD S OD;aqmifum v,folrawGtwGuf
aumufpu
kd f yifyu
JG kd txl;tav;xm; yvkyaf y;cJw
h ,f? wjcm;yifyrJG sm;jzpfwhJ abm
vkH;/ abmvDabmeJ@ tm;upm;yifyGJrsm;vnf; pkHvifpGmyvkyfay;cJhw,f? xdk tm;
upm;yifyGJrsm;xJrS aumufpdkufyifyGJudkom aumufpdkuf&moDrSm yvkyaf y;cJh wm
jzpf+yD;/ usefupm;enf;rsm; tm;vkH;udkawmh vufeufuidk fawmfvSefa&; tESpf 40
ae@ rwdik frD 2 ywfu+yD; usif;yay;cJhwmyg? ae@qdk&if tm;upm;yifyGJrsm;udk usify
ay;cJw
h myg? nqd&k if tqdt
k utzGJ eJ@ wD;dik f;tzGJ acgif;aqmif au'gawGeJ@ yl;aygi;f
um }uD;}uD;[m ygwDudk*k%fyoDcsif;rsm;/ jyZmwfrsm;/ ,dr;f tursm;udk tpDtpOf
pepfwus wifqufEidk fa&; jyifqif!dEi_d f;/ tqdktu twD;rsm;udk jyefvnf Zmwf
wdku=f uygw,f?
rwfv28&ufae@ a&mufwJhtcg vufeufuidk fawmfvSefa&; tESpf 40
jynfh tcrf;tem;udk reufyikd ;f wGiu
f si;f y cJyh gw,f? wygwv
D ;Hk rS &Jabmfrsm;eJ@ wEdik if H
169

vkH;rS jynfolrsm;od@k ygwAD [dak umfrwD a=unmcsuef @J ygwOD uUrdef@ceG f;udk A[dak umf
rwDtwGif;a&;rSL; &Jabmf cifarmif}uD;eJ@ OuUocifAodef;wifwdk@u zwf=um;cJh
ovdk jynfoltoHrSvnf; toHv$ifcJhygw,f? wyfaygi;f pk tzGJtoD;oD;rS acgif;
aqmifrsm;rSvnf; *k%fyo%fv$mrsm; zwf=um;cJh=uygw,f? tcrf;tem;udk
au;a=umfoHrsm;eJ@ tqkH;owfum eHeufykid f; tcrf;tem;t+yD; ae@vnfykid f;wGif
aumufpdkufyifyGJ qk&olrsm;/ tm;upm;qk&olrsm;udk qkay;yGJtcrf;tem;udk
vufckyfoHrsm; tm;ay;oHrsm;eJ@ waysmfwyg; aysmf&$ifpGm usif;yay;cJhygw,f?
nydik f;ta&mufwGif }uD;}uD;OD;pD;onfh tEkynmobiftzGJrS aw;oDcsif;
rsm;jzifh ujyazsmfajzcJhw,f? azsmfajzujyoDqdkcJhwJh oDcsif;rsm;teuf (u|efrwdk@
tEkynmonf jynfol tusKd ;y tEkynm vnf;jzpf&rnf)qdw
k o
hJ cD si;f [m tJ'w
D ek ;f
u tvGefvl uufrsm;wJh oDcsif;yg? }uD;}uD;udk,w
f dkif jynfoltoHrSm oDqdktoH
v$ifhcJhwJh 'DocD sif;udk ya'omuyGJwdkif;rSm &Srf;rav; r!Gef@&D&J wyifwdkiftueJ@
t+rJwJzG uf wifqufavh&Sd+yD; }uD;}uD;udk,w
f dkif ykuG,faemufuae 'DocD sif;udk
udk,f wdkifoDqdk ay;avhSdygw,f? oDoDcsif;onf/vluufrsm;a&yef;pm;cJhonf?
ygwED Spf 40 jynfh txdr;f trSwyf [
JG m tvGepf nfum;cJyh gw,f/ jynfow
l yfrawmfu
ygwDA[dkacgif;aqmifrsm;udk csDwuftav;ywJh tcrf;tem; tpDtpOf ygifwm
udkvnf; owd&aerdygw,f? 'Dtcrf;tem;}uD; wckvkH;[m yefqef; ygwDA[dk me
csKyfrSm aevmcJhwJh umvrsm;teuf u|efrbtwGuf rarhEdkifwJhrSwfwdkif}uD;
wcktjzpf pGJ+rJaeqJyg/
u|efrwdk@vGwfajrmufa'orSm ygwDacgif;aqmifrsm;uawmh }uD;}uD;udk
&JabmfraiG/ raiGv@dk ac:=uygw,f? tv,ftvwf au'g&aJ bmfrsm;uawmh q&m
r}uD;vdk@ ac:=uw,f? u|efrwdk@ &Jabmfi,ftrsm;pkuawmh }uD;}uD;aiGvdk@ ac:=u
w,f? u|efruawmh }u;D }u;D vdk@yJ ac:cJyh gw,f / }uD;}uD;[m u|efrwd@k vGwaf jrmuf
a'o}u;D rSm wmefajrmufjrm;pGmudk xrf;cJw
h hJ trsKd ;orD;au'g wOD;vnf;jzpf/ wcsed f
wnf;rSm ygwDrS ay;tyfonfh Edik if aH &;v_y&f Sm;r_rsm;/ Edik fiaH &;wmefrsm;/ use;f rma&;/
ynma&;eJ@ trsdK;orD;a&;v_yfSm;r_rsm;udkvnf; rdrdtodpdwf"mwfjzifh wufwuf
uu/ pdw"f mwf cdik cf ikd rf mrm wmefreS o
f r# ausyeG pf mG xrf;aqmifvmolwOD;tjzpf
rsufjrifawGSdcJhygw,f/
ygwDtusyftwnf;eJ@ }uD;}uD;.&yfwnfcJhr_
ygwDESihaf cgi;f aqmifrsm;. tm;ud;k ,kH=unfpdwfcs&wJh &JabmfwOD;/ &Jabmf
170

rsm;.pH e rl e m twk , l p &m/ rS D c d k t m;xm;p&m acgif a qmif w OD ; jzpf w mud k


aemiftvsOf;oifhwJh tcgtus,fwifh pma&;&efpdwu
f l;xm;ygw,f? ,ckawmh
}uD;}uD;udk txl; wrf;wrdjcif;rsm;eJ@twl vufawGudk,fwdkif uHawGcJh&mrsm;&J
tpdwftydkif;tcsdKudkyJ 'Dae&mrSmazmfjyvdkuyf gw,f? }uD;}uD;[m g&ifhtrsdK; orD;
au'g}u;D wOD;jzpfaomfvnf; &Jabmfrsm;eJ@ 'd;k wlaygizf uf aewwfow
l OD; jzpfw,f?
1989ckESpf {+yDv 17 &uf/ u|efrwdk@ygwD tcsdK;tauG tusyftwnf;eJ@
uaH wGc&Jh csed f jzpfw,f? e,fpyfa'o ta&;tcif;jzpfymG ;cJhvk@d ygwAD [dk acgi;f aqmif
rsm;eJ@twl wkwfjynfwiG f; rkef;tef;a'oodk@ ajymif;a&$@cJh=u&mrSmvnf;/ }uD;}uD;eJ@
twl qkHawGaexdkifcJh &ygao;w,f? u|efrwdk@ acgif;aqmifrsm;u rkef;vifrrSm
ae=u&wmjzpf+yD;/ u|efrwdk@ &Jabmfrdom;pkrsm;uawmh rkeftef;rav;&J &Srf;&Gm
av;rSm ,m,Dwnf;cdk aecJh&ygw,f? xdkpOfu tajctaeawGuvnf; _yfaxG;ae
csdef/ tawG;tac:awGuvnf; trsdK;rsdK; t,lqawGu tzkHzHjk zpfaewJh tajctae
atmufrSm u|efrwdk@wawG &ifqdkifjzwfausmfae&wJh umvwck jzpfcJhw,f? tcsdK
&JabmfawGuawmh ygwDeJ@ ,kH,H=k unf=unf vdkuyf gvm=uwmjzpf+yD; wcsdK &Jabmf
awGuawmh ygwt
D ay: oHo,wyfikd ;f jzifh vdu
k yf gvmcJ=h uwmudk aemifrmS vufawG
jzpf&yfrsm;u oufaojycJhygw,f? 3-4-5 &ufavmuf =umawmh rkef;tef;r
uav;rS rkef;rruav;odk@ xyf+yD; ajymif;cJh=u&jyefygw,f? tJ'D rkef;rqdkwJh ae&m
av;rSm }uD;}uD;wdk@eJ@ 3v avmuf twlwlaecJh&ygw,f?
rke;f rm;rSm &ufwcsKd =umawmh ygwD if &JabmftcsKd rSm ygw&D J vdt
k yfcsuef @J
awmif;qdck sut
f & a&Swef;wmef xrf;aqmif&ef rke;f rrSwqifh c&D;qufxu
G f oGm;
=ujyefygw,f? rkef;r&Gmuav;rSm usef&SdaecJhwJh }uD;}uD;eJ@ u|efrwdk@ &Jabmfi,frsm;
rdom;pkaygif; 80 ausmfcef@w@dk [m rd;k vkaH vvk &H Gux
f nfwJrsm;eJ@ aexdkicf =hJ u&w,f?
a&csdK;&if rkef;racsmif;rSmoGm; csdK;=u&+yD;/ xrif;[if;csuf&ef a&udk rkef;r&Gmav;&J
pmoifausmif;&Sd a&avSmifuefudk rSDcdko;kH pGJcJh=u&ygw,f? tdrfomudkvnf; tqdk
ygpmoifausmif;av;&J tdrfomudk tokH;ycJh=u&w,f? vlESifh tdrfomrr#wr_
a=umifh oef@&Sif;a&;jy\em wufvmygawmhw,f? tdrfomjy\em ajz&Sif;&ef
}u;D }uD;OD;aqmif+yD; rlvwef;ausmif;rS ausmif;tkyq
f &mrav;xH oGm;a&muf+y;D
ausmif;tdro
f m oef@&Sif;a&;udk dki;f ef;ulnDvkyfaqmifvkad =umif; aqG;aEG;ygw,f?
q&mrav;u rf;omv_u
d fvpJS mG uqd+k y;D olw@kd ausmif;taejzifh wpfywfuEkd pS }f urd f
oef@&Sif;a&;yvkyfa=umif; wywfw}udrfpD wmefcGJa aqmif&GufoGm;a&;udk
171

oabmwlc=Jh uw,f? }uD;}u;D u rdrw


d @kd taejzifh we*FaEGae@widk ;f oef@&iS ;f a&; yvkyf
ay;rnfjzpfa=umif; uwdycJhwJhtay: q&mrav;u oabmwlcw
Jh ,f?
Tod@k jzifh uav;i,f&do
S nfhtrsdK;orD;rsm;/ ouf}uD;&G,t
f rdk sm; usef;rm
a&;raumif;olrsm;ukd csefvyS I
f tywfpOf tdro
f moef@&iS ;f a&;/ a&cyfay;jcif;wd@k udk
toufi,f&,
G o
f rl sm; usef;rm oefprG f;olrsm;udk a&G;xkww
f mefay;cJw
h ,f? u|erf
wdk@ pcef;xJrSmvnf; u|efrtygtif vm;[lrav;emtJ/ rav;awGjzpfwJh tkwf
cspf/ tDrsKd ;wdk@om tysdK&G,f oefoefrmrm&Sd=uavawmh u|efrwdk@ rdef;rysKd ;av;OD;udk
wm efay;cJhw,f? tdrfomoef@&iS f;a&; tygtif a&cyfwJh tvkyfukyd g vky&f rSm
qdak wmh rif;wd@k (4) a,mufwnf; tm;enf;aew,fq+kd y;D }u;D }u;D ud,
k w
f ikd f u|erf wd@k e@J
vdkufyg vkyfaqmifcJhw,f? 'DvdkeJ@ }uD;}uD;tygtif 5 a,mufjzpfoGm;cJhw,f?
tdrfom oef@&Sif;a&;/ a&cyfay;jcif;wdk@udk }uD;}uD;eJ@ u|efrwdk@ 2 vausmfcef@ vkyf
aqmifay;cJhw,f? tJ'Dwkef;u b,fvydk J yifyef;yifyef; }uD;}uD;&J aysmf&$ifzG,f&m
taemuft ajymifav;rsm;/ &,fp&m pum;av;rsm;a=umifh tarmajyapcJyh gw,f?
trSwfrxif oifcef;pmwck&rdcJhwmuawmh }uD;}uD;[m a&muf&mt&yfrSm
vlxkeJ@&if;ESD;atmif aygif;oif;+yD; vlxkulnDa&; vkyfwwfolygvm;vdk@ u|efr
odvdkuf&ygw,f?
ygwrD mS tcufcq
J ;Hk jzpfaecsed /f rke;f r,m,Dpcef;rSm vltv$maygi;f pkH vlrsKd ;pkH
ygifaewJt
h avsmuf tawG;tac:uvnf;_yf/ jy\emrsm;vnf; pkHvifvw
S ,f?
'gayrJhvnf; }uD;}uD;[m g&ifhjzwfoef;r_tawGtuH u,fwJh au'gwOD;yDyD
tjrifus,u
f s,f tajrm t
f jrif&&dS dS jy\emaygi;f pku
H kd ajz&Si;f Edik cf w
hJ ,f? cspo
f /l rke;f ol/
&if;ES;D ol /pdr;f ol ponfjzifh &JabmfawG tay:rSm cGjJ cm; rqufqw
H wfovd/k jy\em
rsm;ufdkvnf; rSefrSefuefuef odro
f draf rGarG ajyajyvnfvnfjzpfatmif ajz&Si;f ay;
wwfot
l jzpf txl;jcm;qkH; awG&SdcJh&ygw,f?
acgif;aqmifrsm;&J tm;udk;tm;xm;y cHcJh&ol}uD;}uD;
u|erf wd@k rdom;pkifawG/ rke;f r,m,Dpcef;av;rSm (3)vausmf avmufae
&+y;D aemuf Zlvikd v
f a&mufawmh u|erf wd@k aemufyidk ;f pcef;rS rdom;pkiftrsm;pk[m
101 ppfa'oodk@ ajymif; a&@$cJh=u&w,f? ygwD A[dkacgif;aqmifrsm;/ A[dkH;k wmef
&So
d lrsm;eJ@ ygwDA[dkXmecsKyfudk yefgo@dk ajymif;a&$@ tajcpdkucf Jh =u&w,f? u|erf [m
A[kdXmecsKyfqkdif&m &Jabmfjzpfvkd@ A[kdXmecsKyfeJ@twl yef0gokd@ ajymif;a&$@&ygw,f?
usefwJh ta&S@ajrmufppfa'orS tdrfaxmifpkifrsm;eJ@ A[dk,lepfwcsdKrS rdom;pkif
172

wcsdKudk 101 ppfa'o zDarmfa'oodk@ ajymif;a&$@ tajccsapcJhw,f? }uD;}uD;u


tJ't
D zGJudk OD;aqmif ygifchyJ gw,f? Todk@ajymif;a&$@vm&m c&D;wav#muf b}u;D
OD;ausmfjrifhrS rdom;pkifawG pD;vmonfh um;ta&S@cef;rSm pD;vmonfudk awG cJh&
onf? u|efrpdwx
f JwGif }uD;}uD;wa,muf c&D;=urf;wck xyfrH jzwfoef; &ayOD;
rnf[k pOf;pm;&if; pdwyf lrdcJhygw,f?
u|efrwdk@ yefgudk a&mufwJhtcsdef b}uD;OD;ausmfjrifhudk awGvdkuf&w,f?
u|efrtxif b}uD;u rdom;pkifawG um;eJ@ vdkuyf gvmcJhwt
Jh wGuf rdom;pkif
awGeJ@ twlygoGm;cJhw,fxifaewmvdk@ xkwfajymrdcJhygw,f? u|efrajym vdkuw
f Jh
tcsed rf mS tbd;k ocifAode;f wif/ twGi;f a&;rSL;b}u;D OD;cif armif}u;D / b}u;D OD;pd;k ode;f /
b}uD;OD;wif&Dwdk@&Sdae=uw,f? acgif;aqmifawGtm;vkH;u wyifwnf; ajymvdkuf
wmu raiGygoGm;wmyJwJh? 'geJ@yJ u|efru quf+yD; }uD;}uD;wa,mufwnf;
tqifajyygh rvm;qdkawmh raiGtwGufawmh 'DtcuftcJavmufu bmrS rr_
avmufygbl;? 'DxufcufcJwJh umvawGudkawmif jzwfoef;vmoljzpfw,f?
rdom;pkawGukd aumif;aumif; OD;aqmifEikd o
f l jzpfw,fv@kd tbd;k eJ@ b}u;D wd@k wawGu
}uD;}uD;udktm;udk;pdwftjynfheJ@ ,kH=unfpdwftjynfheJ@ ajymcJhwmawGudkvnf;
owd&qJyg/ odk@aomfvnf; u|efru pyfpyfpkpk ajymvdkuw
f Jhtay: tbd;k wdk@tm;
vkH;u oabmus[efrwlcJhyg ?
'Dvked J@ acgif;aqmifrsm;eJ@ }uD;}uD;OD;aqmifwJh rdom;pkifawGeJ@ cGJcGmcJw
h m
vtcsKd =umcJ+h y?D 101 ppfa'o[m eweJ@ aphpyfra_ jcvSr;f awG vkyv
f mwJah tmuf
rSm A[dak cgi;f aqmifawG yefgrS xGuv
f mcJ=h uw,f? A[dak cgif;aqmifawG xdecf sKef;rSm
pkpnf;+yD;aemuf ygwDukd ajratmufygwt
D jzpf tpDtpOf&&Sd Sd jyifqifq;kH jzwfcJhw,f?
}uD;}uD;[m OuUeJ@ A[dak cgif;aqmifwcsdK tem;,lr,fqw
dk m =um;odvdkuw
f Jht
wGuf OuUtyg acgif;aqmifrsm;udk E_wq
f ufzdk@ zDarmfvdkifuefpcef;rSm yifyef;cufcJ
}u;D pGm awmifay:c&D;udk av#mufvSr;f +yD; xdecf sKef;udk a&mufvmcJyh gw,f? xdecf sK;H rSm
jyef awG=u&wJh 'DjzpfpOfav;udkvnf; usrrSwfrdaeqJyg?
tJ'Daemuf }uD;}uD;eJ@bbwdk@vnf; yefgodk@ zDarmfuae ajymif;oGm;+yD;
vufusef rdom;pktcsdKeJ@ u|erf wd@k rmS DPA 'Dru
kd a&pDjynfcspw
f yfrawmf wnf&Sd m
101 ppfa'oe,fajr/ uefydkifwDok@d ajymif;a$cJh&w,f? DPA 'Drdkua&pDjynfcspf
wyfrawmfudk OD;pDk;cspfacgif;aqmifwJh ygwDtvkyfzGJrS EdkifiHa&;t& OD;aqmifr_
ay;aecsdef jzpfw,f? u|efreJ@ a':a': (a':arpD) wdk@vnf; tJ'Dtvkyt
f zGJrSm(6)v
173

avmuf aecJh&ygao;w,f? tqdkyg 101 ppfa'o&J EdkifiHa&; tajctaeawGt&


xdecf sKef;bufo@kd xyfrHajymif;a&$@c=hJ u&ygw,f? xdecf sKef;rSm 2 ywfcef@aecJ&h +y;D usezf ;Hk
rteD; ucsif&Gmav; w&Gmodk@ qufvufajymif;a&G@ cJh=u&ygw,f?
'Ducsif&Gmuav;uawmh b}uD;OD;pkd;odr;f u tJ'DrmS &SdwJh &Jabmfa[mif;
awGeJ@ qufoG,f ae&mcsay;xm;wm jzpfygw,f? u|efrwdk@ usef;zkH;teD;rSm aexdkif
aewJh tcsdefrSmyJ }uD;}uD;eJ@ bbwdk@ZeD;armifESHvnf; a&mufvm+yD; jyefqkHawG
cJh=ujyefygw,f? rvSrf;rurf;rSm }uD;}uD;wdk@u wjcm;tdrfaxmifwckeJ@ twlwGJ
aeygw,f? u|efreJ@a':a':wdk@u b}uD;OD;pdk;odrf;/ b}uD;OD;jrrif;wdk@eJ@ twlwl
ae&ygw,f? u|efr cspfcifav;pm;&wJh acgif;aqmif}uD;rsm;xJrSm b}uD;wdk@ ESpf
a,mufeJ@ xrif;wtdk;wnf; t&Sn=f umqkH; pm;+yD;aecJh&vdk@ acgif;aqmifvdw
k rsdK;/
tbk;d vkdwzHk ydk+yD;&if;ESD;/ ydkajym&Jqdk&J&Sd+yD; ykd+yD; oHa,mZOfjzpf&ygw,f? owd&vdk@
vnf; rqkH;yg? u|efrudkvnf; odoifhodxdkufwmawGajymjy &Sif;jyeJ@ vGepf Gm cspfcif
&if;ESD;av;pm;cJh&wJh acgif;aqmif}uD; 2 OD; tjzpf u|efrb rSww
f rf;rSm &SdaerSmyg?
acgif;aqmif}uD;rsm;E_wfrS csD;rGrf;oHrsm;
b}uD;wdk@ESpfa,mufvkH;eJ@ twlaepOfwav#mufvkH;/ u|efru nwdkif;
aoG;wd;k wdik ;f ay;&w,f? tJ't
D csed af wGrmS b}u;D OD;pdo
k rd ;f u ygwo
D rdik ;f t=umif;awG/
u|erf wd@k odoifo
h t
d yfwhJ tajctaeawGukd t+raJ jymjywwfw,f? +y;D awmh }u;D }u;D
&J *k%f,lp&mjzwfoef;r_awGudkvnf; ajymjycJhzl;w,f? +yD;awmh b}uD;&J t&ifZeD;
eJ@qdk&if odycf ifrif=uolawG jzpfwt
Jh a=umif; }uD;}uD;[m &Sm;&Sm;yg;yg; trsdK;orD;
au'gwOD;jzpfwt
hJ a=umif;/ Edik if aH &;t&vnf; cdik rf moljzpfwt
hJ jyif acgi;f aqmifrsm;/
ZeD;rsm;/ uav;rsm;/ &Jabmfrsm; rnfo@dk aomvlwef;pm; vltv$m jzpfap pdw&f n
S f
oD;cH+yD; aygif;oif;wwfoljzpf w,fvk@d ajymjycJhzl;w,f?
b}uD;OD;jrrif;uvnf; olb0jzwfoef;r_ukd t+rJajymjywwfw,f? wcsdef
wnf;rSm raiGudk orD;wdk@ twk,l&r,f? raiG[m pdw"f mwfcdkifrmw,f? olb
wav#mufv;Hk ygwu
D kd t+rzJ ufw,
G x
f m;+y;D ygww
D mef/ ygwv
D yk if ef;rSeo
f r# wmef
ausyGefoljzpf+yD;/ tEkynmorm;wa,uf vnf;jzpfw,f? ygw&D J g' jzef@csad &;Xme
u e,fvn
S fhxGuf&if tqdktajym okyaf qmifaumif;vdk@ jynfolcspfwJh tEkynm
&Sifqdk+yD; t&rf;emrnf}uD;wmayghvdk@ ajymcJhzl;w,f?
b}uD;OD;cifndKuawmh q&mr}uD;a':aiG[m taetxdkiftajymqdk
El;nHhord farGol jzpfw,f? &JabmfawGeJ@ pnf;pnf;vkH;vkH;/ cspfcspfcifcif aewwfol
174

jzpfw,f? EdkifiHa&;vnf; awmfol pdw"f mwfvnf; cdkifrmoljzpf+yD; oli,fi,fuqdk


jyZmwfrif;orD; r=unfav;qdk+yD; emrnf}uD;olwa,muf jzpfw,fvdk@ ajymjycJhzl;
ygw,f?
OD;av;xl; uqd&k ifvnf; }uD;}uD;udk rr+idr;f vd@k cifrifav;pm;pGm ac:w,f?
OD;av;xl;u }uD;}uD;[m olbwav#mufv;kH cufcJ=urf;wrf;pGm av#mufvSr;f
vmcJhayr,fh tifrwefodrfarGwJh tEkynmyg&rD xl;olvnf;jzpfw,f? rr+idrf;
i,fi,fwke;f uqd&k if ydeyf ed yf g;yg;av; jzpfa=umif;/ ol okyaf qmifwmawGudk OD;av;
wdk@ rsufawmifrcwf =unfhcJh&wmjzpf+yD; OD;av;&J awmfvSefa&;xJu wOD;wnf;
aom tpfrwa,mufjzpfw,fvdk@ t+rJ*k%f,lrqkH; ajymjycJhzl;wmudk txl;
azmfjyvdkufygw,f?
EdkifiHa&;todtjrifrsm; zGifhvSpfay;cJhjcif;
u|efrwdk@EdkifiHa&;todawG wpkHw&modSdem;vnfvmwm[m }uD;}uD;
&JypkysdK;axmifay;r_awGygvdk@ajymvdk@&ovdk/ }uD;}uD;ta=umif;ajym&if rygrjzpfu
awmh }u;D }uD;&JcifyeG ;f bbOD; atmifvGifaygh (bbvdk@yJ cspfcif&if;ES;D pGmac:cJhwmyg)
u|efrtzkd@ }uD;}uD;eJ@ usef;zkH;rSm aecJhwht
J csdeaf wG[m wefzdk;rjzwfEdkifwJh tcsdefawG/
b&Jarhr&EdkifwJh tcsdefawGyg? }uD;}uD;eJ@ bbwdk@[m u|efrudk ypk ysdK;axmifvm
cJhwJh awmfvSefa&;rdbawGyg? ygwDoabmw&m; avhvma&;pum;dkif;awG/ ygwD
pmapmifawG/ ygwDwnfaqmufa&;/ ppfa&;/ EdkifiHa&;pwJh pmapmifrsm;tjyif/ 94
jynfcspf g'vrf;pOfopf pmapmifrsm;vnf; avhvmcJzh ;l ygw,f? u|erf eJ@ cifESi;f ,kw@dk
ae@pOfae@wdkif; u|efrwdk@aewJh tay:ukef;rS }uD;}uD;wdk@aewJh atmuf&mG av; odk@
oGm;um }uD;}uD;u cifESif;,keJ@ aZmfif;at;wdk@ukd jrefpmoifay;w,f? bbu
u|erf eJ@rat;wdk@udk jrefrmjynf&J udkvked Dacwfordki;f jrefrmjynf vGwfvyfa&;ordik ;f
wdk@ oifay;cJhw,f? u|efrbtwGufawmh wefzdk;rjzwfEdkifwJht&mqdw
k m touf
&G,f &vmwmeJ@tr# ygw&D J &ifciG fe@J a;vm&wmeJ@tr# t&rf;udt
k ok;H if+yD; wefz;dk
&SdvSygvm;vdk@ cHpm;vmrdygw,f? weoFm&Dwkid f;a&mufawmh ygwDu &Jabmfi,f
awGeJ@ xm;,ftrsDK;orD;or*~rS tzGJif trsdK;orD;i,fawGudk jyef+yD; r#a
ay;Edik cf hw
J m[mvnf; }u;D }u;D wd@k bbwdk@u u|erf udk *kpu
dk +f yD; wGe;f wGef;wdkuw
f u
dk f
oif=um;ay;cJhwm a=umifjh zpfw,f? wu,fyg &JabmfvdkwrsdK; om;orD;vdk wr,f
ajymjyqdkjyeJ@ rvkycf sifayr,fh vkyfcsiaf tmif ru;pm;csifayr,fh u;pm;csipf dwfawG
jzpfvmatmif ypkysdK;axifay;cJhwmudkawmh u|efrbrSm rarhEdkifwJht&mawGyg?
175

u|erf aemifw&rdwmuawmh tJ't


D csed w
f ek u
f }u;D }u;D bbwd@k u toufuvJ}u;D
rsufrSefwum;um;eJ@ oifjyvkyfudkif ay;cJhayr,fh u|efr vdkufygr_ avsmhenf;
cJhwmawGudkygyJ? +yD;awmh u|efrudk }uD;}uD;eJ@ bbwdk@u wyfzGJifavmufeJ@yJ
wif;wdraf &mif&h aJ evd@k rjzpfbl;/ ygwD ifjzpfatmif u;pm; &r,fvk@d wdkuw
f eG ;f ay;cJ/h
OD;aqmifay;cJholawGyg? ygwDifwa,muf jzpfatmifvnf; av#ufv$mwifwmu
tp axmufcHoltqkH; tpp&m&m jyifqifaqmif&Guf ay;cJh wmyg?
trSefwdkif;ajym&&if b}uD;OD;jrrif;u u|efrudk ygwDifjzpf&ifawmh t
aumif;qkH;aygh? 'gayrJh orD;ygwDifqw
dk m rdrduk,
d fukd t&rf;awmif;qdkr_ jrifh&w,f/
azefwmvnf; cHEikd &f w,f/ budv
k nf; tH}udwf+y;D pGe@f &w,f/ tepfemcHp&m &Sd&if
a&Su/ pHpm;cHpm;p&m&S&d if aemufujzpfw,f? orD; eifcEH ikd &f J vm;/ orD;u i,fao;
w,fqdkawmh pdwzf dpD;rSmudk b}uD;updk;&drfw,f orD;udkorl sm;awG azefvm&if
b}uD;rcHEidk fbl;vdk@ ajymwma=umifh u|efrvnf; pdwx
f JrSm pdk;&drfpdwf jzpfcJhwmudk
}uD;}uD;udk ajymjyvdkufygw,f? }uD;}uD;u u|efrudk r,k b}uD;u pdwfylvdk@
ajymwmjzpfw,f? r,kom ygwDifjzpfomG ;cJh&if r,kb}uD;u rf;omrqkH; *k%f,l
rqkH;ol jzpfrSmygvdk@ }uD;}uD;u ususee axmufjycJhwmvnf; arhr&EdkifcJhyg?
wu,fygyJ u|efrygwDifjzpfcsdefrSm }uD;}uD;ajymwJhtwdkif;ygyJ b}uD; OD;jrrif;
wa,muf tvGefyJ yDwjd zpfcJhwm jrifa,mifrdaeygw,f?
}uD;}uD;todynmay;r_eJ@ygwDifjzpfcJhjcif;ta=umif;
b}uD; OD; pd k;odrf ;u u|efr udk owday;cJ hwm wcku awmh ygwD if av#muf
v$mvufcHwm ygwDifodrf;oGif;wm aemif,m,Dumvwckxd &yfxm;zdk@ &Sdw,f?
orD;av#uv
f m$ udk jrefEkid o
f r#jrefjref wifEkid &f if aumif;w,fv@kd ajymcJw
h ,f? b}uD;
OD;wif&u
D awmh vl}uD;pm&if;oGif;vdkuf+yD; ygwDifjzpfwmaumif;ygw,fv@dk ajymyg
w,f? b}uD;OD;cifnKd u jynfolwyfrawmfom;wdkif;[mvnf; ygwD ifrjzpf=ubl;?
vdku fygr_vnf ;aumif; ygwDif jzpfatmif yHhyd k;ulnDr,fh &JabmfawGvnf ;&Sd
ygwu
D vmyfpnf;uvnf; ykrH eS v
f nfywfaerS ygwD ifjzpfwm orD;rSm uHaumif;wm
u tukefjynfhpkHaewmyJvdk@ ajymygw,f? u|efrvnf; acgif;aqmifb}uD;awG&J
wdkufwGe;f r_/ }uD;}uD;/ bbwdk@&J jzpfapcsiw
f hq
J ENeJ@ u|erf udk,fwdkif ygwDifjzpfcsifwJh
qENwdk@eJ@ aygif;pyf+yD; ygwDifav#ufv$mwif&ef qkH;jzwfum av#ufvm$ wifcw
Jh ,f?
'Dvked J@ ygwDajratmuf umvrSmyJ ygwD&JzGJpnf;tkyfcsKyfykHpnf;rsOf; Oya'eJ@tnD
A[dkacgif;aqmifwcsdKygif+yD; pepfwus ygwDifodrf;oGif;cH&+yD; ygwDifwa,muf
176

jzpfvmcJyh gw,f? ygwD ifjzpf+y;D aemufrmS vnf; }u;D }u;D eJ@ bbwd@k u u|erf udk &Jabmf
vdkwrsdK; om;orD;vdkwrl aexdkifajymqdrk r_ t
S p pmay EdkifiaH &; taxGaxG yHhyk;d ulnD
ay;cJhwm jzpfygw,f? txl;ojzifh }uD;}uD;uydkI oGefoif qkH;rcJholyg? 'ghtjyif
}uD;}uD;u ygwD&J awmfvSefa&;oDcsif;awGudk raysmufysufavatmif tJ'DrmS &SdwJh
&JabmfawGe@J twljyefvnf azmfxw
k f u|erf vnf; qdw
k wfatmif avhusihf oif=um;
ay;cJhw,f? wdyaf cGawGeJ@ toHoGif; jyefvnf xde;f odrf;Edkifa&; vkycf Jhwm udkvnf;
t+rJ&ifxJ odr;f qnf;wefzdk;xm;aerdw,f?
tJ'rD mS aecJ&h wJh awmfveS af &;&J tbawG/ }u;D }u;D awG/ ta':awG/ OD;awG/
tpfrawG tpfudkawGeJ@ dkif;vkyfdkif;pm; aevm&+yD; tm;vkH;udk cGJvm&awmh u|efr
wa,mufwnf; urBmhtjyifbuf xGufvm&ovdkcHpm;&ygw,f? 'Dvked J@yJ u|efr
weoFm&Dwkid f;udk jyefvmcJh&ygw,f?
weoFm&Dwdkif;udk a&muf&cdS sdefrSmawmh wdkif;pcef;rS &JabmfawGu rf;om
tm;& uqdkch=J uygw,f/ txl;ojzifah wmh ygwAD [d&k J ta&;cif;ta=umif;/ ygw&D J
vuf&Sd tajctaeawGudk ar;=ujref;=ueJ@ ajzvd@k udk rqkH;cJhygb;l ? u|efr rdbawGeJ@
OuU tbd;k apm[ef/ AdkvfrSL;pdk;vGifwdk@&J t"du ar;cGef;uawmh orD;ygwDif jzpf
cJ&h J vm;vd@k ar;wJh ar;cGef;ygyJ? u|efru jzpfcyJh gw,fv@kd ajymvdu
k af wmh olw@kd awG&J
rf;omyDwjd zmaae=uwJh tyH;awGuk=d unf&h onfrmS b}u;D OD;jrrif;/ }uD;}uD;/ bb
wdk@jzmacJh=uwJh wcsdefu tyH;awGeJ@ twlwlyJvdk@ cHpm;rdcJhygw,f? u|efrwdk@
weoFm&Dwkid f;rSm 1300 jynfh ta&;awmfykHrSmygifvmcJhwJh aemufqkH;vufusef
acgi;f aqmifEpS Of ;fD jzpfwhJ tbd;k apm[efe@J Adv
k rf ; pd;k vGiw
f @kd u orD; wdik ;f taeeJ@=unf&h if
orD;wa,ufxJyJ ygwDA[dkrSm t=um}uD;aezl;cJhwm ygwDA[dkacgif;aqmifawG
trsm;}uD;eJ@vnf; aecJhzl;awGzl;cJhwm? ygwDifvnf;jzpfcJhwm rf;omp&myJvdk@
ajymawmh/ }uD;}uD; ajymcJhzl;wJh r,k twef;ynmbmrS r&ayr,fh awmfvSefa&;u
ay;wJh ygwD ifbJG udk ,lomG ;&r,f/ 'grS rif;wd@k a'oudk jyefomG ;&if wmefvnf;aus/
rsufESmyef;vSrSm? ygwDtwGufvnf;aumif;rSm/ rif;wdk@a'orS &JabmfawGvnf;
auseyf=urSmvdk@ ajymcJw
h mudk u|erf weoFm&Dwikd ;f udk a&muf+yD; ygwDwmeftcsKd eJ@
xm;,ftrsdK;orD;or*~ wmefawG xrf;aqmifwJh tcsdefawGudk a&mufvm+yD;
udk,hfajcaxmuftay:rSm udk,fwdkif&yfvm&awmhrS tvkH;pkHudkoabm aygufcJh&
w,f? }uD;}uD;/ bbwdk@ oif=um;jyoay;cJhwmawGudk tokH;cs&if; aus;Zl;wifrqkH;
jzpfrdygawmhw,f?
177

}uD;}uD;odk@vGrf;qGwfjcif;ESifhE_wfqufjcif;
u|efrpdwful;xJrSm t+rJudef;atmif;aewmuawmh }uD;}uD;wdk@bbwdk@
ouf&Sdxif&Sm; &SdaecsdefrSm tcGifhomwmeJ@ orD;av;ESpfa,mufudk vufqGJ+yD;
vmawG@r,fv@kd pdwfxufoefcyJh gw,f? tckawmh vlcsi;f awG@+y;D ajymcGirhf &Edik af wmh
ayr,fh 'Dpmav;eJ@yJ awmif;yefuefawmhvu
kd yf gw,f? u|erf ouft&G,af v; &vm
awmh tdraf xmifonfbvnf; a&mufvm orD;av;ESpaf ,mufvnf; &vmawmhrS
vlavmu}uD;ta=umif;udkvnf; ydkem;vnfvmcJhovd/k }uD;}uD; u|efrtay:rSm
xm;cJw
h Jh arwWm/ apwemawGukv
d nf; ydkrdkeufdi_ ;f pGm odvm/ wefzdk;xm;vm &av
avygyJ? 'ga=umifh wcsdefu twlaecJhwJh tcsdefawGrmS u|efrajymrSm; qdkrSm;awG
&Scd hw
J mudkvnf; cGiv
fh w
$ fyg? }uD;}uD; r&Srd eS f; odawmhrS yd+k y;D av;eufc&Jh / wefz;kd }u;D &/
vGr;f &/ pdwrf aumif;jzpf& ygw,f?
u|efr }uD;}uDeJ@ aecJh&wJh umvwav#mufvkH;rSma&m/ a;cJh&wJh w
av#mufvkH;rSmyg u|efr t+rJcHpm;rdaerdwmu }uD;}uD;[m awmfvSeaf &;orm;
wa,muf rSm r&Sdoifhr&SdtyfwmawG jzpfwJh udk,fusdK;pD;yGm; r&Sd/ aiGa=u;trSm;r&Sd/
vlra_ &; trSm;r&Sd/ EdkifiHa&;trSm;r&Sd/ bufvu
dk frr_ &Sd&qdkwJh -r&Sdoifh r&SdtyfqdkwJh
w&m;awGudk trsm;}uD;ydkifqidk x
f m;olyg? budkwif;wif;usyfusyf aexdkif &yfwnf
vkyu
f dkifoGm;olygqdkwJh tcsufygyJ?
}uD;}uD;[m bwav#mufvkH; ygwDeJ@ awmfvSefa&;udk zufwG,fxm;
vsuf&Sdol/ ygwDwmefudk t+rJxrf;aqmifvsuf&Sdol/ ygwDeJ@acgif;aqmifrsm;u
t+rJwrf; tm;udk;tm;xm;yjcif; cH&ol/ pepfwus vkyu
f dkifwwfol/ &JabmfawGeJ@
pnf;pnf;vkH;vkH; at;twlyltr#aewJhol/ acgif;aqmifrsm;/ wdk@&JZeD;rsm;/
wdk@&J om;orD;rsm;/ &Jabmfrsm;vkyfazmfudkifzufrsm; tm;vkH;&J cspfcifav;pm;
,kH=unfjcif;cH&olyg? aemuf+yD; }uD;}uD;rSm bbvdktifrwefrS tm;udk;,kH=unf&wJh
cifyeG ;f aumif;vnf; &&Sx
d m;olyg/ }u;D }u;D eJ@bb awmfveS af &;tdraf xmifonfbeJ@
&Jabmf&Jbuf pdw"f mwfeJ@ wa,mufeJ@wa,muf ulnDaz;r&if;vufwGJcJh=uwm
*k%,
f l0rf;om;p&myg? }uD;}uD;[m awmfvSeaf &;b0udk taumif;qHk;jzwfoef;&if;
&moufyef awmfvSefa&;orm;aumif;wa,muftjzpf &yfwnf&if; b0ed*;Hk csKyf
oGm;wJh trsdK;orD; ol&Jaumif; =u,feDwyGifhyg? touf&SufpOfrSm }uD;jrwf+yD;
aowJt
h csdefrSm *k%fa&mifajymifolyg? awmfvSeaf &;c&D;&Snf}uD;wckukd jzwfoef;
t+yD;aemuf ol&Jaumif; tmZmeDArd mefod@k wufvrS f;oGm;cJhav+yD?
178

}uD;}uD;cspfwJh awmfvSeaf &;/ }uD;}uD;cspfwJh ygwDeJ@ &JabmfawG/ }uD;}uD;


arG;jrLcJw
h Jh trsdK;orD;xk tm;vHk;uvnf; }uD;}uD;cspfwJh cifyGef;bbeJ@xyfwlxyf
r# 0rf;enf;&ygw,f?
aumif;&mrGe&f m a&mufygapvk@d qkawmif;p&mrvkb
d J aumif;&mrGe&f mok@d
a&mufoGm;r,fh }uD;}uD;yg? b0wav#mufv;Hk cufcJ=urf;wrf;pGm jzwfoef;cJh&wJh
}uD;}uD; tckawmh xm07 at;csrf;pGm vJavsmif;tdyfpuf tem;,lygawmh }uD;}uD;?
tmZmenf taxmiftaomif; oGe;f avmif;xkqpfcJhwJh rdcifygwD}uD;eJ@
}uD;}uD;wkd@wawG&J@ tEWdr &nfreS f;csufjzpfwJh trdEdik fiHrSm qkd&,
S fvpfpepf/ uGejf rL
epfpepf xGe;f um;&majrtjzpf rkcsa&muf&rnf[k qENjyKjcif;rsm;eJ@twl tav;
tjrwf *g&0jyKvkdufygw,f?

tav;eDjzifh
&Jabmf wifaxG; (c) r,k
9/ 7/ 2015?

179

q&mr}uD; a':aiGo@dk tvGr;f pm


&JabmfrOD;pdef
(1)
q&mr}uD;eJ@ awG@qHkcifrifcJh&wJhta=umif;ukd q&mr}uD; uG,fvGefoGm;wJhtcg
owdw& atmifharhwopGmjzifh tvGr;f ajzaerdygw,f?
(2)
u|efrwd@k rdom;pk[m 1979 ckrSm ta&S@ajrmufppfa'o[k ac:cJh=uwJh
ygwDA[k&d &Sd m yefqef;ukd a&mufygw,f? r=umcifrSmyJ ppfa'o&Sd acgi;f aqmifrsm;/
au'g&aJ bmfrsm; toD;oD; u|erf wk@d rdom;pk&&dS m A[kd ;kH &Sd wku
d cf ef;uav;ukd a&muf
vm=uwJhtxJrSm q&mr}uD; a':aiGvnf; ygvmygw,f? olu u|erf wkd@ukd vm
awG@wJhtcg ol@ud,
k o
f l b,folqkdwm&,f bmwm0ef,laew,fqkdwmukdyg rdwf
qufay;ygw,f?
tJ'Dtcsed frSm q&mr}uD;[m ppfa'o jynfol@wyfrawmfaq;HkrmS 'kEdik if H
a&;rSL;wm0efe@J ygw&D @J 0g'jzef@csad &;vkyif ef;awGudk yl;wGw
J m0ef,al ea=umif; odvu
dk &f
ygw,f? 'ga=umifh q&mr}uD;eJ@ odu|r;f cJh&wm[m tJ'u
D pw,fv@kd qkd&rSmygyJ?
+yD;aemuf ygw&D J@ ae@x;l ae@jrwfawGrSm q&mr}uD;ukd tEkynmazsmfajza&; vkyfief;
awGrmS awG@=u&ygw,f? tJ'aD emufawmh u|erf wk@d [m nDtpfrt&if;vkd cifrif=u+y;D
wa,mufuw
dk a,muf tm;ay;ulnrD e_ @J 0awmifckid rf mS &JabmfcsKd wm0ef,l aepOf
u &Jabmfucdk sKd eJ@twl q&mr}u;D eJ@ u|erf wk@d ckid t
f wGi;f vlxpk nf;H;k &if; trsKd ;orD;
or*~awG jyefvnf zGJ@pnf;a&; oGm;cJ=h uygw,f?
u|efrwk@d ESpt
f drf[m tdref D;csif;awG jzpfvm=u+yD; ol@cifyGe;f wm0efeJ@ c&D;
oGm;aecsdefrmS q&mr}u;D ruse;f rrm jzpfv@kd teD;uyfjyKpk ulncD iG &hf cJyh gw,f? 'Dvekd @J
q&mr}uD;[m i,fpOfb0uwnf;u =urf;wrf;wJhb0ukd av#mufvSrf;cJh&wJh
ta=umif;awGudk odc&hJ ygw,f? ta=umif;t&mawGuadk wmh tao;pdwf ra&;awmh
yg? ol@&@J uk,
d af &;twKy`wdjW zpfwhJ tk%Of ;D c&D;onf pmtkyrf Sm tm;vHk;yg+yD; om;
jzpfaevkd@yg?
180

(3)
1989 ckESpf yefqef;ta&;tcif; (0trsKd ;om;rsm; ykeu
f efr)_ +yD;uwnf;u
wa,mufwae&mpDjzpfc&hJ ygw,f? wcg wcgro
S m u|erf om;orD;rsm;qDvm&if;eJ@
q&mr}uD;xH oGm;rSom awG@&ygw,f?
q&mr}u;D uG,v
f eG +f yv
D @dk =um;vku
d &f wJt
h csed rf mS rcHpm;Ekid w
f t
hJ xd jzpfc&hJ
ygw,f? jyefpOf;pm;&if q&mr}uD;rSm u|erf wkd@ twk,lp&mawG trsm;}uD; usefcJh
w,fqkdwm awG@&ygw,f? txl;ojzifh u|efrtwGufqdk twk,lp&mawGt
rsm;}u;D teufu q&mr}uD;[m wzufom;tay: em;0ifcsKd atmif ajymqkw
d wfr_/
,Of,Ofaus;aus; qufqw
H wfr_/ azsmif;zsajymqdkwwfr_awG[m u|efrwk@d twk
,l&r,fht&mawGygvk@d xifjrifryd gw,f? 'gawG[m u|efrtzkd@qdkv#if txl;twk
,l&r,fh t&mawGv@dk cH,rl yd gw,f? bma=umifyh gv?J u|erf [m rdrdoabmrawG@&if
csufcsi;f azmfjywwfwmawG[m olwyg;ukd txiftjrif rSm;apvdk@yg?
'ga=umifh q&mr}u;D 'Dvu
dk ,
G v
f eG o
f mG ;wmukd tvGeyf J ESajrm+y;D 0rf;enf;&
ygw,f? q&mr}uD;vkd &Jabmfaumif;wa,muf/ au'gaumif;wa,muf ay:xGuf
vm&efrSm rvG,fvSyg? tckvkdtcsdefrSm q&mr}uD;vkd trsdK;orD;au'gaumif;
wa,muf qH;k _;H &wm[m ygwt
D wGuf jynfot
l wGuf txl;ojzifh u|efrwk@d trsKd ;
orD;awGtwGuf azmfrjyEkdiw
f Jh qHk;_H;r_wck jzpfw,fv@kd cHpm;rdygw,f? 'ga=umifh
q&mr}uD; uG,fvGefoGm;+yDvkd@ =um;vkduf&awmh csufcsif;rcH&yfEikd fatmif cHpm;
vkdu&f +yD; jzpfrjS zpf&avjcif;vkd@ a=uuGrJ d&wmyg?
(4)
q&mr}u;D uG,v
f eG o
f mG ;+yq
D akd wmh u|erf eJ@ ol aemufqk;H awG@qv
kH u
dk &f +y;D
jyKpkvu
kd f&wJh tjzpftysufuav;ukd owd&aerdygw,f?
u|erf u aqmif;&moDa&muf+yq
D &dk if a&$vDudk qif;vm+yD; om;orD;rsm;eJ@
twl aexkdifavh&dyS gw,f? 'DESpfawmh ta=umif;trsdK;rsKd ;a=umifh a&$vu
D dk o}ueF +f yD;
avmufrSm qif;r,fvd@k pdwu
f ;l xm;ayr,fh orD;awGu tarvm&if tjref vmcJhyg
vm;qdk+yD; ac:vmawmh rwfv 7 &ufae@nae a&$vDukd a&mufcJhygw,f?
u|efr orD;tdr0f ifvu
kd fawmh q&mr}uD;ukd ol@tazmf &JabmftrsdK;orD;
(2 )a,mufe@J twl rar#mv
f ifb
h J awG@vu
dk &f wJt
h cg twkid ;f rod 0rf;omoGm;rdw,f?
181

wcsdew
f nf;rSm u|erf pdwx
f J 0rf;enf;r_w&yfukd cHpm;vku
d &f w,f? u|efr awG@vu
kd &f
wJt
h csed rf mS q&mr}u;D [m tvGet
f m;enf;ae+y;D apmifurdk +SD y;D aq;oGi;f cHae&wmukd
awG@vkduf&awmh - q&mr}uD;vnf; =um=umrS cHEdik yf gOD;rvm;vkd@ rawG;aumif;
rpOf;pm;aumif;ayr,fh pdwfxJrmS awG;vku
d f pOf;pm;vkdurf dygw,f?
q&mr}uD;uawmh apmifukdrDS&if; u|efrukd tm;,l ajymqdkE_wq
f uf aeyg
w,f? q&mr}uD;ab;rSm ol@ukdaq;oGif;ay;aewJh u|efrwkd@ q&m0efrav;
&JabmfE,
G fEG,/f ol@nDr &JabmfrmrmeJ@ u|erf wdk@ &Sdae+yD; q&mr}uD;eJ@ 0kdif;zGJ@ pum;
ajymae =uwmyg? c%aeawmh u|erf orD;i,f =unf=unfa&mufvm+yD; reufjzef
urBmh trsdK;orD;ae@/ }uD;}uD; pum;ajymr,fv@kd ajymxm;wm? }uD;}uD; bmajymcsif
wkef; ajymyg? u|efrvkdufa&;ay;r,f? reufjzef }uD;}uD; rajymEkdifvJ rEG,fzwf
jyaygh vk@d ajym&if; }u;D }u;D 0wf&ef t0wfwpHk 0,fvmwmvd@k ajym&if; ol0,fvmwJh
0wfpku
H dk xkwjf yygw,f? 'Dawmh u|efru [,f eifh0wfpHku t0ga&mif}uD; q&m
r}uD;eJ@ vkdufyghrvm;vkd@ ajymvkdufawmh q&mr}uD;u +yHK;+yHK;av;eJ@ u|efrukd
=unf+h yD;udpPr&Sdbl; a':OD;pdef/ u|efru t0ga&mifudk }udKufw,fvkd@ olajym vkduf
wm u|erf rsupf x
d u
J rxGuyf gb;l ? 'Dvedk @J nae 5 em&D 6 em&Da&mufawmh rEG,w
f @dk
nDrtpfrESpaf &mufu rvSr;f rurf;rSm &Sad ewJh ol@tartdru
f dk xrif; oGm;pm;r,fv@dk
ajymvkd@ oGm;pm;=u/ oGm;pm;=u? q&mr}uD;tem;rSm u|efraeay;r,fvdk@
ajymvku
d yf gw,f? rEG,fw@kd nDtpfr xGuo
f Gm;awmh q&mr}uD;u u|erf eJ@twlae
&Jabmfrsm;ta=umif; u|erf c&D;pOfta=umif; ar;aeygw,f?
tJ't
D csed rf mS &Jabmfucdk sKd a&mufvm+y;D q&mr}u;D &J@ ajcz0g;rSm uyfxm;wJh
aq;u 'Dae@cGm&rSmjzpfw,fvd@k vmajymjyygw,f? 'Dawmh u|erf u a=omf-u|efr
cGmay;r,fqdk+yD; a&aEG;uav;eJ@ u|efru cGmay;vkdufw,f? +yD;awmh a':OD;pdef
u|erf aeraumif;csifbl;? u|erf ukd a&aEG;tdwaf v; ay;ygvkd@ qkdygw,f? 'ga=umifh
ol@rmS ygvmwJh a&aEG;tdwfudk aEG;atmifvky+f yD; apmifay: wifay;ygqdv
k d@k apmifukd
ESpfacgufacgu+f y;D a&aEG;tdwaf v;ukd wifay;vku
d af wmh ol@&ifbwfukd a&aEG; tdwf
av;ay: arS muf +yD ; u|efrukd pum;ajymaeygw,f? q&mr}uD; [m pum;
wcGe;f ajymwkdif; armaeygw,f? r=umyg rEG,fe@J rrmwkd@ nDtpfrESpfa,mufvnf;
jyefvnfa&muf&Sdvmygw,f?
q&mr}u;D [m tJ't
D csed u
f p+y;D &ifusyyf gawmhw,f? &ifusyaf usmatmifh
w,fqdv
k d@k rdro
d x
d m;oavmuf ra0eJ@ u|erf ausmeJ@&ifudk ykwq
f aD wG vl;ay;=u
182

ygw,f? 'gayrJh q&mr}uD; ododomom aumif;rvmyJ qkd;wmvmaeygw,f?


&JabmfawGvnf; wa,muf+yD;wa,muf a&mufvm=uw,f? pHkoxufvnf;
pHkvmygw,f? toufSLusyf&if atmufqD*sif SL&if oufomwwfw,fqkdvkd@
atmufqD*sif oGm;0,fol0,f vkyf=u/ atmufq*D sifay;=ueJ@ tm;vHk;ysm;yef;cwf
vkyf =uygw,f? 'Dvedk J@ n 11 em&DcJG tcsed af vmuf a&mufomG ;ygw,f? u|erf pdwx
f J
atmufqD*sif SLvkduf&if oufomoGm;vdrfhr,fvkd@ xifaerd+yD; u|efraewJh
tay:xyfukd em;zk@d q&mr}uD;em;u u|efrxGucf Gmvmvkdufygw,f? u|erf vnf;
armarmeJ@ tdyfaysmfoGm;ygw,f? n 12 em&Dausmfawmh atmufqif;vm+yD;
=unfw
h ht
J cg b,folrS r&Sad wmhygbl;? tJ'D tcsdeftxd q&mr}uD; ckvdk qHk;oGm;vdrhf
r,fvk@d rxifrdd;k trSefyg?
'gayrJh u|efrtxif vGJomG ;cJhyg+yD? rkd;vif;vk@d u|erf qif;vmawmh {nfhcef;
xJrmS rsuEf mS romr,meJ@ &JabmfawG xkid af e=uwm awG@&vk@d tajctae ar;=unfh
vku
d af wmhrS rae@nu q&mr}u;D qH;k oGm;+yq
D w
dk phJ um;ukd =um;vku
d &f wJt
h cg u|erf
,lusKH ;r& 0rf;enf;+yD; tkyf}udK;jywfovkd rdrdud,
k u
f ,
kd f rxdef;Edik fjzpfc&Jh w,f?
u|efr rdrdbmom tqkd;xJu taumif;ukdpOf;pm;+yD; ajzomatmif
ajzvku
d fryd gw,f? u|erf rdrb
d mom ajzomw,fqdw
k mu q&mr}u;D eJ@ aemufq;kH
pum;ajymcGi/hf jyKpkciG u
hf dk rar#mv
f ifb
h J &&Sv
d u
kd jf cif; ygy?J 'g[m u|erf wkd@a&S@u ygwDe@J
jynfou
l dk ,H=k unfcsut
f jynfeh @J ol@b0wav#mufv;kH ukd awmfveS af &;twGuaf y;vSL
oGm;wJh trsdK;orD;&Jabmf}uD;ukd jyKpkcGifh&vkdufjcif;rkd@ auseyfp&myJvkd@ pOf;pm;+yD;
ajzodrfhvkduyf gw,f?
q&mr}uD;twGuf 0rf;enf;r_ukd tiftm;tjzpf ajymif;vJypfvkduf+yD;
q&mr}uD; r+yD;qH;k ao;wJh wm0efrsm;ukd tkwfwcsyf oJwyGihjf zpfjzpf xrf;aqmif
oGm;yghr,fvkd@ oEMdmefcs&if; q&mr}uD;tm; 0rf;enf;jcif;rsm;pGmeJ@ ol&Jaumif;wkd@
tm; tav;eDjyKjcif;tm;jzifh tav;eD jyKvku
d fygw,f?
q&mr}uD; +idr;f csrf;pGm tem;,lygawmh?
tav;eDjzifh
&JabmfrOD;pdef
2014 {+yD 30 &uf?

183

orkid ;f jzwfoef;jcif;xJu kyyf v


kH m$
&JabmfaiG ok@d r[kwf
armifpkd;csdef
(u)
rraiGESifh OD;odef;0if; (&JabmfausmfaqG) ZeD;armifEaSH exkidf f&m aetdrfukd
ukdcsdK (armifvS0if;-jrif;+cH) ESifh u|efawmfwkd@ a&mufvmcJo
h nf? uAsmq&m 0if;
wifhxGe;f xHo@kd rwfv 26/ 2007 wGif a&mufoGm;cJ&h mrSwqifh ukef;jrifh awmif
wef;ay:rS olwd@k ZeD;armifEt
SH drfokd@ a&muf&o
Sd Gm;cJhjcif;jzpfonf?
&Jabmfausmaf qGESifh ukdcsdK/ rrwk@d wkd;wk;d wdwfwdwf pDpOfchyJ k&H onf? tdrf
a&S@ajruGufvyfwiG f jzm=urf;wcsyf cif;vku
d o
f nf? xkjd zmcif;ay:ok@d rif;orD; (t+idrhf
ZmwfyJx
G rJ S rif;orD;) t0wftpm;ESihf t+idro
hf r Zmwftu ynm&Sif rraiG a&muf
vmcJo
h nf? tjrifqef;vSonfh jrifuiG ;f ? kww
f &uf tHt
h m;oifo
h mG ;aponfh jrifuiG ;f
_uGuf? +yD;aemuf uufqufacGxrJ S oDcsi;f oHys@H viG fh xGufvmonf?
&JabmfaiG ok@d r[kwf t+ird rhf if;orD;}u;D a':aiG? rsupf ad &S@arSmufrmS yif tu
ynm&Sif rif;orD;}u;D a':aiGjzpfomG ;onf? &Jabmfoed f;0if;ESihf &JabmfcsKd wk@d u ol@r&J@
0J,mab;bDwiG f rwfwwf&yfvsu/f pnf;csu0f g;csu/f vufcyk w
f ;D vsu?f oH+yKd io
f q
D &kd
rnfh tcsdew
f Gif oH+ydKifoDqdak y;ae=uonf? u|efawmfu AD',
D kd kduf+yD; rSwfwrf;wif
onf?
rruwm vSw,fAsm? oG@J oJ@G EGJ@E@GJ a0a0qmqmyJ? wu,fh tEkynm
&SifyJAsm
ukpd ;dk csed u
f u|erf ukd ajrm ufyifah ejyefyg+y?D u|erf vufawGu auG;& qef@&
wm odyfraumif;vSao;bl;? avjzwfxm;wm qkad wmh
u|eaf wmfph w
d x
f w
J iG f eifo
h mG ;onf? rrajymrS od&wm? u|eaf wmfu quf
vuf tm;wif;ay;onf? olr. vufESpzf ufu awmfvSefa&;a'owGif &Jabmfrsm;
vlxkrsm;ukd aq;0g;ukoay;cJhonfhvuf/ aq;xkd;ay;cJhonfhvuf? vlxktwGuf
tyef;ajztm;ay;&ef obifpifjrifhay:rSm tutvS tEkynmjzifh wifqufcho
J nfh
184

vuf? awmfveS af &; jzwfoef;r_EiS hf rsuaf rSmufacwfudk xif[yfxm;onfh 0wKav;


awG/ aqmif;yg;av;awG a&;aeonfhvuf? vufeufuikd f awmfveS af &;wGif &efou
l dk
xkd;ESuw
f u
kd fckdufcho
J nfhvuf? ajymufusm;ppf/ 'Drdu
k a&pD ckcHppfxJrS ol@vuf? csKyf
vkduv
f #if tzdESdyfcH vlxkvGwaf jrmufa&; vuf? ,ckrl xkv
d ufyikd f&Sio
f nf touf
}uD;&ifh vmcJ+h yDjzpfI usef;rma&;csdK@wJh ,kd,iG f;vmcJhonfh vufjzpfvmcJhonf?
Armjynf uGejf rLepfygwD acgi;f aqmifonfh vufeufuidk af wmfveS af &;xJo@dk
1949 {+yD 12 wGif pwifyg0ifcJhol? xkpd Ofu olrtoufrSm 15 ESp?f jynfwGif;ppf
rD;awmufrD;v#HxJwGif uGefjrLepfygwD w&m;yGJrsm;ESifh }uHKawG@cJh&onf? tzdESdyf
tEkdifusicfh Hae=u&aom trsKd ;orD;rsm;b0ukd olud,
k w
f ikd fu b0ESifh&if;um od&Sd
em;vnfcho
J ?l acgif;xdawmh toJu rcHEikd f? xkdpOfrmS tzdEySd fcH vlxk vGwfajrmuf
a&;xJwGif trsKd ;orD;b0 vGwfajrmufa&;yg yg0ifa=umif; ygwD. oabmw&m;ukd
a[majymyGJrsm;rSwqifh olr xdawG@cpH m; vmcJ&h onf? xkrd S pum ygwu
D kd tm;ukd;
ouf0if ,H=k unfvmcJo
h ?l ygwx
D J 0ifa&mufvmcJph Of trsKd ;orD;or*~rsm; zG@J pnf;a&;/
trsdK;orD;b0vGwfajrmufa&;twGuf v_yf&Sm;r_xJwGif ukd,fwkdiftwufuqHk;
yg0ifvmcJho?l
xkdrpS wifum aemifwGif ygw.
D bufpv
kH _yf&mS ;r_Y olryg0ifvmcJhonf?
&efoEl iS fh wku
d faecsed f? tEkynm ppfrsuEf mS rSm tiftm; awmifw
h if;&eftwGuf jynf
ol@obifwGif yg0ifco
Jh nf? Tok@d jzifh obifpifjrifhod@k wufvSrf;vmcJh&ol? 1951/
ysOf;rem; +rdK@e,frw
S qifh ygwDA[kdXmecsKyf&d&S m oZifpcef; A[kdjynfol@obifokd@
a&mufvmcJho?l
u|efawmfESifhawG@awmh rrtouf 72 ESpf? ajrjyif jzm=urf;tcif;ukd
pifjrifhtjzifh oabmxm;um t+idrhrf if;orD;}uD;tjzpfESifh ujyaeol? vGefcho
J nfh
ESpfaygif; 56 (1951-2007) ESpfu jynfol@obif pifjrifx
h ufrS tEkynm&Sif. kyfyHk
v$mukd u|eaf wmfreS f;q _pm; tm;ay;aecJhrjd cif; jzpfonf?
usef;rma&;aumif;wke;f i,f&G,Ef kopf ysKd jrpfcsdefu tutEkynmonf
&JabmfaiGonfum; ,ckxufyif a0qmaeayvdrfhrnf[k u|efawmfu xyfrH
ajymaecsdew
f iG f rraiGu wnf+idraf v;eufpGm +yHK;EG@J av;wGJ@um ukpd ;dk csed u
f u|erf udk
ajrmufaejyefyg+yD[k wkH@vS,fajymaeavonf? rraiG. nmbufvufukd u|ef
awmfu zGzGqkyu
f ikd af erdpOf xkdokd@yif rraiGu wkH@jyefaecJhjcif; jzpfygonf?

185

ol. cifyGe;f onf &JabmfausmfaqGu avjzwf j cif ; cH x m;&onf h ZeD ; onf u k d


tm;pku
d cf eG fpdu
k f jyKpkysKd ;axmifay;cJo
h jzifhom ,ckuo
Jh @dk usef;rmvmcJhjcif;jzpf onf?
+idrhaf nmif;oGJ@EGJ@ ujyEdkifchjJ cif;jzpfonf?
(c)
xkd@aemuf tdrfa&S@rsufapmif;xkd; jrwfav;yef;Hkukd aemufcHjyKvsuf rr
wOD;wnf;ukd "mwfyHkkdufu;l onf? xkpd Ofu qifpG,af &mif tusEiS fh pdrf;jymEk csw
d f
xrDudk 0wfqifxm;onf? yef;Eka&mify0gudk pHkcsum qif,ifxm;onf? ol@yk fyHkukd
aumif;aumif; rSwrf daeonf?
xdk@aemuf olwd@k ZeD;armifEu
SH kd trSww
f & "mwfykH du
k fay;onf? tdrfa&S@
rsufESmpmwGif ESif;qDyef;yifawGu t+ydKif;tkdif;? ESif;qDyGihrf sm;/ tiHt
k zl;rsm;? eDvG
yef;Eka&mif jc,fum tvS+ydKifaevsuf? xkdESi;f qDyifrsm;ukd aemufcjH yKvsuf olwd@k
ZeD;armifESHukd "mwfykHkduful;aerdonf? ESpfq,fhoHk;ESpfajrmuf tdrfaxmifouf
trSww
f &aygAh sm[k &Jabmf}u;D u &,f&e$ ;f today;aeonfudk owdjyK&if; "mwfykH
awG kdufay;aecJjh cif; jzpfonf?
c%t=umwGif &yfa0;&yfED;S rS &Jabmf wcsdK@a&mufcsvmonf? tdrfa&S@&Sd
opfawmfyif&yd af tmufwiG f &JabmfawG 0kid ;f xkid rf =d uonf? &Jabmfrsm;u olr. use;f
rma&;twGuf taEG;axG;qHk; ta&;w,l *kwpkduf E_wfqufar;jref;=uonf?
trsdK;orD;&Jabmfrsm;rSm olrxHyg;rSm 0ef;&Hvkduf=uonf? aEG;axG;cJh=uyHkrSm
kd;kd;omref cspfcif&if;ESD;r_xuf yko
d nf? uk;d q,fq omyHk&onf? cspcf ifav;pm;r_
tjyif awmfvSeaf &;twGuf pGef@v$wpf eG f@pm;r_twGuf olr. }uD;jrwfaom *k%f
oduQmukdyg =unfndKOD;nwfr_yg awG@&onf? trsdK;orD; &Jabmfrsm;rSm olrudk
rdcif}uD;ozG,f v_dufvJaS yG@zuf=uonf?
bma=umifhygv?J xkdtcsuEf Spcf sufu olr kyfykv
H m$ ukd awmufyvSyap&ef
jznfq
h nf;jc,fo ay;aeavonf? tzdEydS cf H jynfov
l x
l w
k @dk vGwaf jrmufa&;twGuf
xm;&Sdaom awmfvSefa&;pdwf"mwfu xufjrufckdifcef@ &Snf=umr_ESifh wkdufazmf
wkduzf uf/ vkyaf zmfukdifzufrsm;tay: tepfemcHjcif;/ arwWmapwem pGrf;pGrf;wrH
xm;&Sjd cif;wdk@a=umifh jzpfonf[k rSef;ar#mf wGuq
f rdygonf? wkdi;f jynfudk cspjf rwfE;kd r_
rSmvnf; wkid f;jynfEiS v
fh lrsdK;ukd cspv
f yS gonf[k qkd+yD; ukd,u
f sKd ;&Smtjrwfxw
k fol/

186

jc,fvS,zf dESdyfo/l =urf;ykd;olcd;k rsm;ESifh ckid ;f E_di;f Ir&Ekdio


f nfh cspjf rwfEd;k r_rsdK; olrwGif
awG@&d&S onf?
olw@dk ZeD;armifEw
HS iG f om;orD; rxGe;f um;cJ?h ygw&D @J tajccHa'orsm; zkzd &J
jzpfc+Jh yD;aemuf e,fpyfpnf;k;d ukd jzwfausmf vmcJh=u&onf? a&muf&aSd eonfh a'o
rSmyJ &Jabmfw@dk . om;orD;i,frsm; ynma&;twGuf rdcif&if;csmozG,f jyKpkysKd ;axmif
ay;cJ&h jyefonf? wzufu ygwt
D vHudk jrifrh m;atmif pku
d x
f al &;twGuf 'kuEQ aHG wm
wGif ke;f uef&if; wzufwiG f ausmif;om;uav;i,frsm;ukd xko
d @dk arG;jrLjyKp&k onfrmS
vG,fulvo
S nfawmh r[kwf? olronfum; omrefrcd ifarwWmpdwf/ xl;jcm;onfh
vlwef;pm;rdcifpdwfwd@k jzifh &ufvkyf xkqpfxm;aom rdcif}uD;?
(*)
opPmawmfveS fa&; pmayr*~Zif;ukd u|efawmf xkwfa0aomtcg jynf
wGif;u pma&;q&mrsm;xuf jynfya&muf 'Drdu
k a&pDa&; wkduyf 0GJ ifaeol &Jabmf
rsm;&J@ pmrlyhyH d;k axmufulr_udk r&ru ,lc&Jh onf? jynfya&muf &Jabmfrsm;xJrSmrS
ArmjynfueG f jrLepfygwrD S 0g&if0h gEk pmay0goem&Sirf sm;rSm tm;txm;&qH;k jzpfco
hJ nf?
u|eaf wmf. opPmpmayrl0g'ESihf pdw"f mwftawG;tac:wk@d rSm olw@dk EiS hf wom;wnf;
wv$mwnf; jzpfaecJo
h jzifh awmfveS af &;pmaytwGuf xko
d @dk yif u|eaf wmf tm;xm;cJh
&jcif; jzpfonf?
'Dru
kd a&pDtaygif; uke;f aumufp&m r&Sd&atmif c|w+f cHKusapcJah om/ tzd
ESdycf H wkid f;&if;om;vlxk toD;oD; qif;&JraGJ wr_/ 'kuQou
k Q usa&mufapr_ukd vGwf
ajrmufatmif ru,fwifEdkifcJhonfhjyif ykdrkdqkd;0g;apaom ppftm%m&Sifpepfukd
zsufodrf;a&;twGuf awmfvSefa&;pmayrsm; ay:xGufvmcJhonf? ,if;twGuf
opPmr*~Zif;onf awmfvSeaf &;rSm zGm;bufawmf jzpfvmcJhonf?
u|eaf wmfch &D;pOf. t"du &nf&,
G cf surf sm;xJwiG f opPmr*~Zif;ukd pmrlrsm;
ESihf tm;wku
d t
f ifwdu
k f axmufujl znfq
h nf;ay;aeonfh ygwDrS uavmif&iS f &Jabmf
rsm;ukd awG@qkEH w
_ fquf&ef/ v_duv
f *SJ g&0jyK&ef/ qufvuf+yD; tm;ay;a&;twGuf
arwWm&yfcHzkd@jzpfonf?
u|eaf wmfEiS hf awG@q+kH y;D aemufyidk ;f rraiGonf jrav;ndKtrnfjzifh 0wKwkd
av;rsm; a&;ay;aecJo
h nf? olrrsuv
f ;Hk tmHu
k r_erf i_d f;/ usef;rma&; rawmifw
h if;/

187

touf}uD;&ifhpGm xHkxkdif;vmaomfvnf; }uD;rm;xufjrufaom ZGJowWdrsm;jzifh


olronf awmfvSefa&;twGuf qufvuf&Sifoef&if; uavmifudik fum olwwfEikd f
or# tvkyfvyk faecJhonf? rmhufpf0g'D uGefjrLepfqkdwm 'gygvm;? atmufqk;H v$m
trsKd ;orD;rsm;b0ESihf tzdEySd fcH trsKd ;orD;rsm;b0 vGwaf jrmufa&;twGuf 0wKwk-d
0wKvwf tEkynmukd r_ef;jc,foDuHk; aecJah vol?
Armjynf uGefjrLepfygwDokd@ pwifyg0ifpOfuwnf;u trsdK;orD;b0 vGwf
ajrmufa&;pdw"f mwfjzifh pwifco
hJ nf r[kwyf gvm;? olr. pdw"f mwfrmS rajymif;rvJ
eufdi_ ;f vSpGm &Sn=f umckid fcHhqJ?
&JabmfaiG okd@r[kwf tm*ZGJydik &f Sif?
rraiG okd@r[kwf awmfvSefa&; ZGJowWd}uD;rm;&ifhusufaomol?
(C)
olw@kd ZeD;armifEHS aexkdi&f m tdrfwGif u|efawmf acwWaexkdio
f nfh tcku
d f
twef@ em&Drsm;pGm olwd@k ESihf pum;vufq=Hk u jzpfonf? jynfol@'Drdu
k a&pDtwGuf
awmfvSeaf &; kef;uefv_yf&mS ;r_ tawG@t}uHKrsm;ukd em;axmifciG &fh cJhonf? ygwD.
orkdif;a=umif;ESifh tqifq
h ifh csrw
S fcJh=uonfh ygwD. vrf;pOf vrf;a=umif;rsm;ESifh
ygwDacgif;aqmifrsm; ta=umif;ukd =um;odzwfc_ Gifh&onf? olwkd@ ZeD;armifESHu
wvSnhpf D &Sif;jyonf?
ygwDonf olwkd@. rdbjzpfa=umif; olwkd@ESpfO;D cH,x
l m;=uyHkrSm twlwl
jzpfaeonf? wxyfwnf;/ wom;wnf;? rdbozG,f av;pm; jrwfEdk;yHrk Sm ygwDukd
z,f=uOf ausmckdi;f oGm;=uolrsm;ESipfh mv#if jrifrh &kd fawmifEiS fh qD;aphozG,f uGmjcm;
aeonf? cufcJ=urf;wrf;aom rkew
f ikd f;xJwGif +ydKuGJoGm;cJo
h nfh rdcifygwDukd cufcJ
=urf;wrf;aom rke;f wkdif;xJrmS yif jyefvnfxlaxmif&mwGif olwd@k onf olwd@k us&m
ae&muae olwkd@wwfEkdifor# yg0ifcJhonf? &JabmfaiG. ygwDtay: opPm&Sdr_/
,Hk=unfcsuf }uD;rm;r_wd@k onf olr. OD;acgif;xufu vSaom yef;yGifhrsm;yif? xkd
yef;yGihw
f d@k jzifh qif,ifxm;onfh olr. kyfykv
H m$ ?
'Dru
kd a&pDa&;/ vGwv
f yfa&;/ +idrf;csr;f a&;twGuf v_yf&Sm; wkdufyJ0G ifae=u
onfh avmuxJwGif rruJhokd@aom &Jabmfukrd S OD;r!wv
f #if b,fol@ukd nD;!wf
av;pm;&ygrnfenf;? av;pm;jrwfEdk;zG,f xko
d @kd aom yef;jrwfrmvmukdrS OD;acgif;
&ifbwfxufwGifh ryefqifv#if tb,fyef;yGiu
fh dk yefqif&ygrnfenf;? olr. orkdif;

188

kyfyHkv$monf 'gygyJ?
=u,feyD iG hf ppfO;D xkyu
f dk aqmif;vsuf ppf0wfpu
kH dk 0wfqifxm;onfh jynfo@l
wyfrawmfrS ppfonfawmf? jynfwGif;ppfxJrSm awmfvSefa&; orD;ysdK? awmfvSef
a&;wku
d yf JG v_id ;f vdyv
f id_ ;f =urf;rsm;xJrmS tvl;vl; tvJvJ ke;f uefpq
kH efaeonfh c&rf;
jymoHr%d aA'gyiG hf olr? tzdEySd cf H jynfov
l lxk vGwaf jrmufa&;twGuf uk,
d pf m;jyK
aeonfh c&rf;jym oHr%d raA'g?
trsdK;orD;or*~ v_y&f mS ;r_/ jynfo@l obif 0g'jzef@ v_yf&mS ;r_/ olemjyKtjzpf
aq;uko v_yf&mS ;r_? ajymufusm;wyfzJ@G v_y&f mS ;r_/ aq;bufwm0ef xrf;aqmif&if;
ppfaq;Hv
k y_ &f mS ;r_/ xk@d jyif 63 ckEpS f txufArmjynf +ird ;f csr;f a&;v_y&f mS ;r_? xkv
d y_ &f mS ;
ke;f uef;r_rsm;xJrS olr. yH&k yd rf sm;onf pdeyf iG /hf =u,fyiG /hf vyGi/hf aevH;k yGiEhf ,
S f vif;csi;f
awmufyaecJhavonf?
xkdtvif; pdw"f mwfrsm;onf vlrsdK;pHk tzdESdyfcH vlxktoD;oD;twGuf
t"Gef@&Snyf gapownf;?
rr&JabmfaiG (r=unfav;) onfum; vl@avmuxJrS t+y;D tykid f xGucf mG
oGm;cJ+h y?D ok@d aomf olr. t"Ge@f &n
S f wnfwrhH nfh awmfveS af &; tvif;pdw"f mwfrsm;
onf awmfvSefa&;avmu/ vl@avmu e,fy,fxw
J Gif use&f pfch+J yD; jzpfonf? rw
&m; zdEdyS af oG;pkyf jc,fv,
S fr_taygif;rS vGwaf jrmufr_twGuf jynfol@'Drkdua&pDt
wGuf toufay;I ok@d r[kwf pGef@v$wfpeG f@pm; tepfemcHI awmfveS fcJh=uonfh
trsdK;orD;rsm;xJwGif pHjyKpHwif&onfh erlemaumif; jzpfonf?
rr q&mr}uD; &JabmfaiG okd@r[kwf &Jabmf=unfav;onf u|eaf wmfwd@k
&ifxw
J Gif pGJ&pfaerSm jzpfonf? tem*wf vrf;jy =u,feDyiG t
fh jzpfESih?f
tEdik u
f sichf aH e&onfh trsKd ;orD;xktwGuf vGwaf jrmufa&;qD OD;wnf v_yf
&Sm;aeonfh trsdK;orD;tiftm;pk twGufyg pHerlem aumif;tjzpfESih?f
armifpkd;csdef
Edk0ifbm9/ 2015?
acwW tar&duef jynfaxmifpk?

189

ta0;a&mufwrl wa,mufxrH S ay;pm


28 march 2014 (Fri)

tefu,f
yxrqHk; xyfwlxyfr# 0rf;enf;&ygw,fvkd@ ajymcsifygw,f? trSefajym&&if
,Hkawmif r,Hkcsifbl;? =um=umajymvkd@ od&wm? owif;trSm;jzpfygapvkd@
qkawmif;aewm? tck tefu,fqDu Email &awmh ,Hk&+yDaygh? tefwDukd
"mwfyHkxJrSmyJ jrifzl;ayr,fh arwWmtoGm;tjyef &Sdaevkd@vm;awmh rodygbl;?
&if;&if;ESD;cHpm;&w,f? OD;OD;ukdvnf; &if;&if;ESD;cHpm;&w,f? OD;OD;awmh b,fvkd
aeovJrod? tdwdk@awmif tefwD&J@ at;jr=unfvifwJh toHav;ukd em;xJrSm
=um;a,mifaew,f? w&m;oabmt& ajym&&if (31) bHkxJrSm tefwDeJ@
tdw@dk wawG twlwl &Sdaeao;wmygy?J t&ifoGm;ESiw
fh meJ@ aemufu vkdufwmyJ
uGmwmaygh? tefwDu pdwfaumif; &Sad wmh jrifhjrwf&m bHkb0 a&muf+yD; +idrf;csrf;
aerSmyg? usefcJhwJh OD;OD;om cHpm;ae&rSm?
f & tefwD&J@
Email ukd aoaocsmcsm odrf;xm;ygw,f? orD;ukd trSww
*k%fjyKrSww
f rf;v$mukd Email ykd@ay;+yD;/ =unfhciG /fh odr;f xm; cGifhjyKwJh OD;OD;ukd aus;Zl;
wifygw,f? orD;ukv
d nf; orD;wa,mufvkd arG;pm;yg? OD;OD;ukv
d nf; apmifha&Smuf
ygrh ,f? OD;OD;a& pdw"f mwfawmh rusyge@J ? avmu}u;D rSm tm;vH;k u wa,mufwnf;
vm+yD; wa,mufwnf; jyef=u&wmyg?
OD;OD;wkd@ tefwDwdk@&J@ pGef@pm;&JwJh pdwf"mwfeJ@ wkdi;f jynftwGuf ay;qyfcJh
wmawGukd aus;Zl;wifvsuf/ av;pm;vsufyg? tm;vHk; {nfo
h nfawGyJav? c%
vm+yD; c&D;quf&wmyJ? OD;OD;ukd vmawG@Eikd fatmifawmh }udK;pm;ygOD;r,f? wae@
ae@ayg?h OD;OD;vnf; use;f rma&; *kpu
kd yf g? tdru
f ajymif;/ tefwu
D r&Sde@J awmh? 'gayrJh
OD;OD;u awmfveS fa&;orm;qkad wmh odyaf wmh pdwrf ylawmhygbl;? wu,fwrf; OD;OD;
u orD;wdk@xufawmif pdw"f mwfu }uHhcdik af erSmyg?
uu/ tt
vef'ef?

190

tk%Of ;D c&D;onf (ok@d r[kw)f q&mr}uD; &JabmfaiG


Awkd;&Sed f (rkH&mG )
tk%fOD; c&D;onf qkdwJ@tokH;tE_ef;[m q&mr}uD;a':aiGud,
k w
f ikd fa&;
twKy`wdrW mS okH;cJhwhJ pmtkyftrnfyg/ q&mr}uD;ukd *k%fjyKwJh taeeJ@ ol@pmtkyf
trnf acgif;pOfav; ,lokH;vku
d fjcif;jzpfygw,f?
&JabmfaiG okd@r[kwf q&mr}uD;a':aiGukd yxrqk;H u|eaf wmfpawG@zl;wm
1976 ckESpf &Srf;jynfajrmufyikd f; rkH*lrSmyg? q&mra':ckdifat;eJ@ pum;ajymaecsdef
awG@wmyg/ olu u|eaf wmfw@dk udk rodao;ygb;l / Armpum;ayguo
f l enf;wJah e&mrSm
Armpum;awG ajymaewmawG@v@dk u|eaf wmfw@dk u *kpu
dk =f unfah erd+y;D prSwrf ad ewm
yg? tom;ta&u jzLjzLEkEk/ Armawmh r[kwfavmufbl; wkwfvm;/ u&ifr
vm;yJv@dk pawG@pOf pdwx
f u
J rSe;f =unfv
h u
dk w
f ,f? rk*H rl mS tpnf;ta0; vmwufwm
xifygw,f/ tJ't
D csdef q&mr}uD; a':aiGu refuef;aq;kHrSm wm0ef,lxm;csdefjzpf
w,f/ refuef;rSmzGix
fh m;wJh xkdaq;kHukd uGwfcdik f ckdifaq;kHvkd@vnf; ac:w,f rSwf
w,f? wcgrSm u|efawmf rkH*u
l ae a&S@wef;wyfudt
k jyef ukd,v
f ufuu
kd fcJjzpfaevkd@
refuef;aq;krH mS aq;0ifawmif;pOf q&mr}u;D a':aiGudk 'kw,
d t}urd af wG@qyHk gw,f/
'Dwcsdeaf wmh pum;ajymjzpfw,f q&mr}uD;uvnf; aq;ay;&if; &Jabmfu b,f
wyfuvnf; bmwm0efvJ pyfrdpyf&m pum;pajymjzpfwhJ oabmjzpfygw,f? ucsif
'l;0g; tdraf [mif;}uD; jzpfr,f/ tJ't
D drf}uD;ay: aq;kaH q;cef; zGihx
f m;wJhyHyk ?J q&m
r}uD;ukd aq;kHwm0ef&Sd aq;bufqdik &f m au'g}uD;wOD;vkd@ em;vnfvu
kd fygw,f?
olajymqkdqufqHykHu vl}uD;qef+yD; wyfa&S@wef;tajctaeawGvnf; ar;ae
ao;w,f?
tJ'Duae aemuf q&mr}uD;ukd 1979 ckESpf a&mufrS yefqef;aq;kHrSm
jyefawG@&w,f? 79 ckEpS [
f m ygwED pS f 40 jynfw
h EhJ pS jf zpfw,f? q&mr}u;D eJ@ &JabmfawG
&if;ESD;zkd@ ta=umif;awGjzpfay:apw,f? tJ'gu ygwD ESpf 40 yGJawmf}uD;twGuf
rkd;aomuf=u,feD ygwo
D rkdif; okyaf zmf uZmwf}u;D yGw
J u
kd f=uwJh tcsdejf zpfw,f?
'Dae&mrSm q&mr}uD; &JabmfaiG&@J tEkynmpdwfxufoefr/_ tEkynm&Si&f @J ZGo
J wWd
191

ukd awG@&w,fvd@k ajymcsifygw,f? vlrsK;d pk &Jabmf/ &JabmfrawGup ZmwfuGux


f J
okyaf qmifr,fh &Jabmfwdik f;ukd aEG;axG;pGm pdw&f n
S /f vuf&n
S f okyaf qmifr_ tqkd
tuawGukd oif=um;jyoay;w,f/ ZGJ&d&S dS tcsed f,l avhusihaf y;w,f? q&mr}uD;
&JabmfaiG[m 1949 ck {+yDv 12 &ufrSm Armjynf uGefjrLepfygwD acgif;aqmifwJh
vufeufuidk af wmfveS af &;xJ pwif0ifa&mufcw
hJ ,fv@dk olu,
dk w
f idk af &; twKy`wx
dW J
rSm a&;xm;wm zwf&w,f? ol@acgif;uvnf; vGefchaJ om ESpfaygi;f 60 avmufu
awmfveS af &;xJ 0ifwahJ e@pu
JG adk wmif rSwx
f m;Ekid w
f ahJ cgi;f yg/ 'ga=umifv
h nf; ygwo
D rkid ;f
okyaf zmfuwJhtcg oleJ@ &Jabmfa[mif;}uD; OD;ausmfpdew
f @kd &@J }uKd;yrf;tm;xkwrf _eJ@
awmfveS af &; tpumvu oDcsi;f rsm; 1951 -54 umv ygw&D @J A[kjd ynfo@l obif
0g'jzef@Xmeu uuGufu[efrsm;ukd 1979 ckESpf ygwDESpf 40 ajrmuf yGJawmfrSm jyef
vnfazmfxkwf wifqufEkdifchw
J m jzpfw,fvkd@ ajymEkdifygw,f? a&eHajr oydwfcef;
jyuGuf rprDav;xifygw,f "Ek&aJ bmfrav; a&S@ar#m=f unfh u[efeJ@ v_yfcwfxu
G f
vmwJh tcef;ukd =unfh+y;D &Jabmfausmq
f ikd f (pma&;q&mEkid 0f if;aqG) u wtHhw=o
jzpfum a=omfq&mr}uD; tEkynm^m%f pdwful; w,ftqifhjrifhygvm;vkd@
ajymxGufvmwm u|eaf wmfowdxm;vkdufrdw,f? awmfvSefa&;e,fajr e,fpyf
tajccHpcef;rSm awmfvSefa&;ae@vdk ae@}uD;&uf}uD;awG tqkt
d utzGJ@ ygr,fqkd&if
}uKdjyifqif&mrSm q&mr}uD;eJ@ tqkdtutzGJ@wm0ef &SdolawG ndE_dif;wkdifyifaewm
awG@&wwfygw,f? 'gu awmfveS fa&; c&D;=urf;}uD;xJrSm tEkynmADZ&Sdol &Jabmf
wOD;&J@ pGrf;aqmifEdik rf _ tpdwftykdif;av;wckyg?
wu,fwrf; q&mr}uD; jzwfoef;cJ@&wmu a&&Snf vufeufukdifawmf
vSefa&; c&D;=urf;}uD;yg? 'Dc&D;=urf;}uD;xJ jzwfoef;&ykH azmfjyEkid frS q&mr}uD;t
a=umif; jynfhpkHrSmyg? tckwifjywm u|eaf wmfwd@k pwif&if;ESD; qufqcH yJh akH vmuf
jzpfygw,f/ ajym&r,fqkd&if u|efawmfwkd@[m q&mr}uD;ukd vlrjrifb;l ao;cifu
wnf;u toHt&if=um;bl;aewmyg/ ygw&D @J toHv$ihXf mejzpfwJh jynfo@l toHu
q&mr}uD;qkw
d Jh awmfvSeaf &;oDcsi;f awG toHv$ihw
f m =um;zl;aevkd@yg?
q&mr}uD; &JabmfaiG/ r=unfav;ukd 1935 ck rwfv 28/ ysO;f rem;rSm tb
OD;bkd;a&$/ trda':tke;f cifwd@k rS arG;zGm;cJh/ (wkwAf rm ujym;jzpfw,f) / 1949 ck/
{+yD 12/ Armjynf uGefjrLepfygwD acgif;aqmifwJh vufeufukdifawmfvSefa&;xJ
pwifyg0if? 1949 -51 trsK;d orD;or*~vkyfief;/ 1951 - 54 A[kdjynfol@obif
0g'jzef@vkyfief;/ 1954 tajccHaq;ynmoifwef; wuf+yD; tajccHa'o ysO;f rem;
192

ckdifaq;kHrSm olemjyKvkyfief; wm0efxrf;aqmifcJh? 1959 &efo@l xkd;ppfudk wdr;f


a&Smif&if; &efol cv& 26 ppfa=umif;eJ@ awG@qHzk rf;qD;cH&/ 1959- 60- 61? yk'fr
17- 1(u)t& axmif2 ESpfusch/J 1961 rEav;axmifrS vGwfch/J 1963 rEav;rSm
usif;ywJh txufArmjynf 7 ckdif/ +idrf;csrf;a&; qENjyyGrJ Sm yg0ifv_yf&mS ;cJh? 1967
vufeufukdif awmfvSefa&;xJ jyef0ifvmcJh? 1967 rS 71 txd ajymufusm;
a'ojzpfwhJ &Sr;f jynfwiG f vSnv
hf nfvy_ &f mS ;cJ/h 1971 ta&S@ajrmuf vGwaf jrmufa'o
okd@ a&muf&Sd/ 1972- 74 aq;ynm xyfrHavhvmcJ/h 1974 - 86 ta&S@ajrmuf
ppfa'oppfaq;kHwiG f aq;bufqikd f&m vkyfief;wm0efxrf;aqmifch/J 1984 &Jabmf
atmifvGife@J vufxyf/ 1986 ta&S@ajrmufppfa'o trsKd;orD;or*~ pnf;kH;a&;
vkyfief;wm0efxrf;aqmifcJh? 1989 {+yD 17 &ufrSm e,fpyfta&;tcif; jzpfyGm;&m
ygwDA[kdeJ@twl jynfyokd@ xGufcGmvmcJh/ 1989 rSonf 2014 rwfv 8 &uf
uG,fvGefcsdeftxd &Jabmfrsm;eJ@twl ajratmufau'gtjzpf &yfwnfcJhw,f?
'Du,
kd fa&; tusOf;av;ukd q&mr}uD; a&;om;cJhwJh tk%fOD;c&D;onf pmtkyfxJu
xkwfEkwfygw,f?
'Du,
dk af &; tusO;f ukd =unf&h if ygweD @J awmfveS af &; twGuv
f jl zpfvmw,f
vkd@ ajymEkdifygw,f? 14 ESpf 15 ESpforD;t&G,fup+yD; ygwDacgif;aqmifwJh jynf
ol@'rD u
kd a&pD vufeufuikd fawmfvSefa&;xJ 0ifa&mufcw
Jh ,f/ b,fvkdtajctaeyJ
jzpfjzpf jynfou
l dk tvkyftau|;jyKa&; ygwpD dwf"mwfeJ@ awmfvSefa&;/ Ekid if aH &; vkyf
ief;awGukd us&mtcef;u yg0ifv_y&f Sm;cJhw,f? orkdi;f ay;wm0ef ausyGew
f Jh ygw&D J@
orD;aumif;wa,mufjzpfw,f? ol[m ygw&D J@ 'kwd,rsKd;quf trsKd;orD; &Jabmf
wOD;yg? ygwDrmS 'DrsK;d quf tvGe&f Sm;w,f? q&mr}u;D u vlu,
dk af e[efxm; Eke,f
odrfarG@oavmuf ygwD&yfwnfcsuf ckdifrmjywfom;w,f? vkyf[efaysmhaysmif;
nifomw,f? b,fvkdyJ ygwt
D cuftcJ tusyftwnf; }uKH&onfjzpfap ygwDeJ@
ruif;ruGm &yfwnfcJhw,f? olawmfveS fa&; wyfzJ@G xJ p0ifwt
Jh csdef rdb tkyx
f drf;
olu oabmrwlv@dk t}urd }f urd f tdrjf yefac:w,f/ ac:r&wJt
h qk;H tdru
f tarGjywf
tjzpf owfrw
S fvkdufw,fvd@k ol@pmtkyrf Sm azmfjyxm;w,f?
q&mr}uD;rSm tzdEySd fcH trsKd;orD;rsm;b0 vGwfajrmufa&;/ trsKd;om;
&Jabmfrsm;eJ@ wef;w&nfwl &ifabmifwef; wku
d yf 0JG ifa&; av;av;eufeuf cH,x
l m;
w,f? ol&@J vufawG@vyk &f yfrsm;jzifhvnf; azmfjyw,f? awmfveS af &; tpykid ;f umv
yJcl;k;d r/ jrpf0u|ef;ay:/ txufArmjynfpwJh tajccHpcef;rsm;okd@ v_yf&mS ;oGm;vm
193

awmfvSeaf &; wm0efrsm; xrf;aqmifcJhw,f? u|efawmfwkd@wawG rrDvkdufonfh


awmfvSefa&; tpumv orkdif;qkdif&m tjzpftysufrsm; odvu
kd q&mr}uD;ukd
ar;jref;od&ESd idk w
f ,f/ ouf&o
dS rkid f;uJ@od@k &JabmfawGu wefz;kd xm;av;pm;=uw,f?
awmfvSeaf &; 'Da&edrfhumv/ kef;uefv_y&f Sm; ae&if;/ &efoltzrf;cHvkduf&w,f/
q&mr}u;D ukd zrf;rdoGm;csed u
f &efolu vufeufcscdik f;w,f/ igueG jf rLepf vufeuf
rcsEdik b
f l;vkd@ jiif;qefvu
kd fw,f? 'ga=umifh axmifusoGm;w,f/ axmifxJ a&muf
csderf mS vnf;/ axmifwiG f;&Sd ygwu
D trsKd;orD; &Jabmfrsm;eJ@twl axmifwGif;wku
d fyGJ
qifEJw
$ ,f? axmifwGi;f wkduyf GJ ta=umif; q&mr}uD; a&;om;csurf sm;[m awmf
awmfav; pdwf0ifpm;zkd@aumif;w,f? axmifuvGwf+yD; ajratmufomefeJ@
ygwDvkyif ef;awG vkyfao;w,f? +rKd@ay:rSm 5ESp/f 6ESpfcef@ae+yD;/ 1967 ckrmS vufeuf
ukdifawmfvSeaf &;xJ jyef0ifvmw,f? &Srf;jynfe,f ygwDatmufrSm ajymufusm;
v_yf&Sm;cJw
h ,f? ygwAD [kd&d&S m ta&S@ajrmufe,fpyf vGwfajrmufe,fajrokd@ 1971
ckESpfrmS a&mufw,f? yefqef;rSm u|efawmfwkd@eJ@awGcsed f yefqef;aq;kH}uD;&J@ 'k Ekdiif H
a&;rSL;wm0ef ,lxm;csdefjzpfw,f? 0/ ucsif/ "Ek/ ytk@d / u,ef;/ u&ifeD pwJh aq;
oifwef;wuf=uwJh &JabmfawG/ &JabmfrawG[m q&mr}uD;ukd kdaoav;pm;r_
&Sd=uwmukd awG@&ygw,f? 1984 ckrSm q&mr}uD; &JabmfatmifvGife@J tdraf xmif
jyKw,f/ uk,
d @f td;k ukd,t
fh rd feJ@ awmfveS af &;tdrfaxmif wckjzpfoGm;w,f? u|efawmf
wkd@wawG vnfp&m tdrfwtdrw
f ;kd vmw,f? olwd@k tdr[
f m q&mr}uD;b0 aemuf
qkH;tcsed fxd u|eaf wmfwkd@ &Jabmfrsm;&J@pk&yfvdk jzpfcw
Jh ,f? 1986 rSm ta&S@ajrmuf
ppfa'o trsK;d orD;or*~ pnf;k;H a&;vkyif ef; xrf;aqmif&if; 0e,fawmifyidk f; &GmawG
ukd c&D;xGufw,f? tJ'DrSm 0wyfrLS ; wOD;wavu q&mr}uD; oGm;vmv_yf&Sm;wm
odyrf }uKduw
f o
hJ abm r}uKq
d cdk siw
f o
hJ abm t&ufr;l }urd ;f 0g; w,fv@dk =um;&w,f?
q&mr}uD;u ta&;rvkyfbl; rodovkdaew,fwJh/ jzpfEkdifygw,f? tJ'Dtcsdefu
ygwDxJrmS vlrsKd;a&;tjrif/ *kd%;f *% tjrifawG pazmfjyaecsdejf zpfw,f? wzufu
vnf; ygwt
D &Sed t
f 0g&Sd q&mr}uD;vkd ajzmifrh wf wnf=unfwhJ &Jabmfa[mif;wOD;&J@
vky[
f efu olw@dk xcd u
dk rf mS pk;d &draf eykv
H nf; &ygw,f? u|eaf wmfw@dk uq
dk &dk if a&muf&m
t&yf usef;rma&;bufrSm vko
d vkdaqmif&GufEdik &f ef aq;xkd;enf; aq;xkd;tyfuikd f
enf;up pdwf&Snfvuf&Snf oifjyay;bl;w,f? 1989 ygwDrSm e,fpyfykefuefr_
jzpfwt
hJ csed f yefqef;rSm q&mr}u;D wk@d e@J u|eaf wmfw@dk twl&dS aeygw,f? u|eaf wmfu
ygwDeJ@twl &Sad evkdI yefqef;uxGufcmG zkd@ jyif+yD; q&mr}uD; wkd@qD awG@q=kH upOf
194

&JabmfwcsK@d u avmavmq,f ok;H p&mawmifaiGr&Sb


d ;l b,fvkd oGm;Ekid rf vJ aiGa&;
a=u;a&; pOf;pm;=uw,f? 'Dtcg q&mr}uD;u ygwD&d&S m vkduf=ur,f/ vlrao
aiGr&Sm;yJ/ vltouf&Siaf e&if aiGqw
kd m &Smvk@d &w,f/ ygwD acgi;f aqmifawG&&Sd m
wkwfjynfbufurf;ul;zkd@ qkH;jzwfvkduf=uw,f? q&mr}uD; yefqef;utxGuf
XmecsKy&f dS orD;vkjd zpfaewJh 0trsK;d orD; &Jabmfwa,mufu q&mr}u;D ukd zufiadk evk@d
renf;ajymxGufvm&w,fvkd@ od&w,f?
e,fpyfyek fuefr_[m ygwDtwGuf tvSnht
f ajymif; jzpfoGm;w,f q&mr
}uD;cifyGe;f &JabmfatmifviG ftyg u|efawmfwkd@ &JabmfawG wzufurf;&Sd ckdv_Ha&;
pcef;uxGuf trdajr ukd,fhEkdifiH ucsijf ynfe,f uefyikd fwDbuf&dw
S hJ tiftm;pkawGeJ@
wyfjyefvnfzGJ@pnf;a&; wyfavhusifha&;vkyf=uw,f/ 'Dtcsdef tdrfaxmifonf
trsKd;orD;awG uav;awGukd ucsifjynfe,f zDarmfbufukdykd@zkd@ xm;cJh&w,f/
&Spfav;vkH; t&Sdef&daS eaomfvnf; ygwDa&S@vkyfief;u bmrS a&&mao;wmr[kwf
u|efawmfwkd@ tajctaeu tajctaeay;&if rqkwfwef; a&S@qufwkd;a&;bJ/
tdrfaxmifawG uav;awGjyef=unfhEdik rf Sm r[kwb
f l;qkw
d Jh pOf;pm;csuf&dw
S ,f?
'Dtcg aemufyikd f;rSm 'DtdrfaxmifawGudk pDru
H GyfuzJ @kd tawG@t}uKH wpkH
w&m&SdwhJ au'g}uD;awGvdw
k ,f? tJ'Dvdu
k mv tdraf xmifonfawGeJ@ q&mr}uD;
&Sdaewm u|eaf wmfwd@k twGuf tiftm;}uD;w&yf jzpfapcJhwmtrSeyf ?J wu,fvnf;
tm;xm;&wJh q&mr}uD;yg zDarmfrSmqkd pmoifz@kd vdw
k hJ tdraf xmifonf trsK;d orD;
awGudk pmoifay;/ aq;ynm oifay;eJ@ usew
f &hJ aJ bmfawGe@J twl pnf;k;H vkyaf qmif
wm awG@&ygw,f? 'DrmS vnf; tajctaeu rwnf+idrf q&mr}uD;wkd@ yef0gbuf
a&mufoGm;jyefw,f? pm;a&;aomufa&; b0&yfwnfa&; ajz&Sif;Ekdif&ef ta=umf
a=umfa&mif;zkd@txd vkyfcJhao;w,f? b,ftajctaea&mufa&muf b0ukd
&ifqdik &f Jw,fqkdwJh pdwf"mwfyg? ygwDu ajratmufygwD jzpfomG ;&csed f q&mr}uD;
wkd@vnf; ygwDeJ@twl ajratmuf&Jabmftjzpf jynfyrSmyJ &yfwnf&w,f? jynfy
qkdaomfvnf; jynfwGi;f Ekdiif Ha&; tajctaeukd rsufajcjywfrcHyg/ jynfo@l tiftm;
t"duxm;a&; ay:vpDt& jynfwGi;f ukd rsuEf Smrlygw,f?
q&mr}uD; &JabmfaiG[m avjzwfoGm;wmawmif ZGJpdwfoef
oefe@J jyefavhusifhwm tawmftwef aumif;oGm;w,f pma&;pmzwf jyefvkyEf ikd f
ao;w,f? b,f tajctaerSmrS tvum; tcsdef rjzKef;bl;/ tjriftmkH tm;enf;
vkd@ rSefbv
D l;ukid f pma&;/ pmzwfvkyfw,f? uAsmpyfw,f/ aqmif;yg;awGa&;w,f?
195

tk%fOD; c&D;onf/ awmfvSefa&;qkdif&m twKy`wWd tkyfwGJ 2 wGJtxd a&;oGm;


Ekdiw
f ,f? aemufydik f; a&mufav q&mr}uD;tay: ykt
d rSw&f av;pm;=uw,fvd@k
ajymEkid w
f ,f? [kt
d a0; wae&m a&mufae=uwJh &Jabmfa[mif;awGuawmif rjywf
wrf; vSrf;ar;jref;wm EkwfqufwmawG }uKH&w,f?
2014 ckESp[
f m Armjynf uGejf rLepfygwD 75 ESpfjynfw
h Jh pdef&wkESpjf zpfw,f?
'DESpfudk q&mr}uD; &JabmfaiGeJ@ trsKd;orD;&JabmfawG tpDtpOf&&Sd Sd }uKdjyifwmawG
vkyfxm;w,f? trsK;d orD;or*~u ygwu
D dk &efyakH iGpk vSLa&;jzpfw,f? 'ga=umifh ygwD
ae@rwkdifrD 2014 rwfv 8 &uftrsKd;orD;ae@ txdrf;trSwfvkyf=u+yD; jyifqif
=uwmjzpfr,f? trsK;d orD;xku q&mr}uD;ukd olwkd@qD}uKdwif ac:,lxm;w,f?
jzpfcsiaf wmh rwfv 7 &ufnrSm q&mr}uD; usef;rma&; kwfw&uf azmufvmvkd@
aq;kHyd@k vkduf&w,f/ aq;kHyd@k csdef owd&aSd o;wJo
h abmyJ/ ol@em&D c%c% =unfh
w,fajymw,f? tJ't
D csed f ol@cifyeG ;f vnf; ol@em;rSmr&Sd &JabmfawG ta=umif;=um;
vkd@ nwGif;jcif;a&mufvmw,f/ n 12 em&D/ rwfv 8 &uf trsKd;orD;ae@tul;rSm
aq;kHu u,fvkd@r&awmhbl;/ q&mr}uD; vl}uD;a&m*geJ@ uG,fvGefoGm;w,f/
ygwpD ed &f wkae@uadk wmh olraevku
d &f awmhb;l / ok@d ayr,fh ygwpD ed &f wk txdr;f trSwf
ol@u,
dk w
f m ol@pak qmif;xm;wJh ,Graf iG 700 ausmf 800 eDyg; olcspjf rwfE;dk wJh ygwu
D dk
&efyaHk iG vSLoGm;Ekid cf w
hJ ,f? u|eaf wmf use;f rma&; odyrf aumif;wJ=h um;u q&mr}u;D
psmye uko
d Gm;vku
d af o;w,f/ yef;}uKduw
f wfwhJ q&mr}u;D acgi;f rSmyefawGe@J a0vk@d
trsK;d orD;ae@ ol0wfz@kd jyifxm;wJh 0wfpHx
k ifyg&J@ 0wfpHo
k pf0wfvsuf jyifxm;wJh
tavmif;=unfh u|efawmf pdwfxdckdufpGmeJ@ OD;n$wf*g&0 tav;eDjyKvkdufw,f?
&Sdwh&J aJ bmfawG rdwaf qGawG a&mufvm=uw,f? rsufa&awGe@J _dufoaH wG=um;u
wlwZH if tvHatmufcsD trsKd;orD;or*~&@J oH+yKdifaw; [pfau;oHu 0rf;enf;yl
aqG;r_ v_id f;rsm;kdufcwfum a&mufvm=uwJh &Jabmfrsm; rsufa&rqnfEkdifjzpf oGm;
w,f? ae@cif; tokbyk@d ,mOfwef;eJ@ yk@d zd@k jyifae=uwm +rKdif+rKdifqkdifqdik f &Sdw,fvd@k
qkd&r,f? aemufae@rSmawmh q&mr}uD;&J@ tk;d jymukd jrpfa&tvsifu olcspv
f SwJh
trdajrbuf yef;pnf;awGe@J twl pkyif Hk o,faqmifomG ;awmhw,f? orkid ;f ay;wm0ef
ausyeG fwJh awmfveS fa&; &Jabmf q&mr}uD; &JabmfaiG (r=unfav;) trdajrv$m
ay:wGif a&vkdat;pGm tem;,loGm;ay+yD? &ufvnfqGrf;oGyf vkyfwJhtcg =um;
od=uwJh ta0;{nfo
h nfawG a&mufvm=uao;w,f? &JabmfawGyg au|;arG;jyKpk
vkyv
f u
dk Ef idk f ygao;w,f? touf 79 ESpt
f &G,t
f xd owdvufvw
G rf jzpf/ jyif;xef
196

wJh a&m*g a0'em rcHpm;&bJ kwfw&uf uG,fvGeo


f Gmjcif;jzpfw,f/ 'Dpmv$mjzifh
b0woufwmvk;H jrKyfESHI ygwDeJ@ awmfvSeaf &;tay: opPm&S&d Sd &yfwnf vkyu
f ikd f
oGm;wJh q&mr a':aiGukd *k%fjyKvkdufygw,f? q&mr}uD; &JabmfaiG xm0pOf O'gef;
wGiyf gap?
tav;eDjyKvsuf
Awk;d &Sdef (rkH&mG )

197

teDa&mifaEGa&mufrS =u,fwyGiahf ujcif;


&JabmfarxGef;
rdk;&moDa&muf+yDqdkrSjzifh rdk;a&pufawGudk =unfh&if; aysmfwwf=uovdk
/rd;k ukev
f @kd aqmif;a&mufjyefawmhvnf; ESi;f r_eaf wGu=kd unf+h yD; =unfE;l &jyefygw,f?
aqmif;ukev
f dk@ aEGa&muf&ifawmh aEGOD;av;l;eJ@twl bmudkrSef;rod vGr;f wwf
=ujyefygw,f? 'gawG[m jzpfwwfwJh obmawG ygyJ? aEGa&muf&if avuwdkuf
/aeuyl/ a&mf&Guf0gawGvnf; w0JvnfvnfeJ@ au/ aEG&J@oauFw O=oiSufawG&J@
vGr;f aqG;zG,f O=owGefoH 'DtoHawGudk =um;&/ jrif&jyefawmh vGr;f wwf=u
wmaygh? tckawmh 'gawGwifru u|efrwdk@vGrf;& owd&&r,fh ta=umif;av;
ay:vmjyefw,f? tJ'guawmh q&mr}u;D a':aiGuakd yg?h 2016 rwfv 8 &ufq&dk if
q&mr}u;D vlavmu rS xGucf mG oGm;wm 2 ESpf &Syd g+yD ? 2 ESpf qdw
k t
hJ csed f umv[m
=umoifhoavmuf =umcJh+yD jzpfayr,fh q&mr}uD;[m u|efrwdk@eJ@ twl&Sdae
ao;w,fvk@d yJ cHpm;&ygw,f? q&mr}uD;udk odyo
f wd&w,f?
q&mr}u;D udk pawGwJt
h csed u
f u|erf wd@k ArmjynfueG jf rLepfygw&D J vGwf
ajrmufa'orSm touftm;jzifh 50 ausmaf vmuf &S+d yx
D ifygw,f? q&mr }u;D [m
tom;jzLjzL/ vrf;av#muf&if EGJwJEh GJwJeh J@ayg?h u|efr awGumpu pOf;pm;rdw,f/
'DtbGm;}u;D [m bmjzpfv@kd vufeufuikd af wmfveS af &;xJ a&mufaewmvJ? touf
u}uD;}uD; vlykHuEGJEGJ eJ@ b,fvdkvkyf ppfwdkurf vJ? u|efrwdk@vdk i,f,
G o
f lq&dk if
awmh/ ppfyJwku
d f&rvm; ajymufusm;a'orSmyJ wmefusrvm; vlxk tusdK;y
vkyif ef;awG vky&f rvm;/ b,fuydk J oGm;&oGm;&/ bmyJvyk &f vky&f vkyEf kid w
f Jh t&G,f
awGaygh? 'DtbGm;}uD;u b,fuo
dk Gm;+yD; bmvkyfEdkifrSmvJaygh? 'g[m u|efr pOf;
pm;csuyf g ? 'gayr,fh u|efr tjrifrmS ;a=umif; wjznf;jznf; odvm&yg awmhw,f?
q&mr}uD;[m vlujzLEGJEGJayr,fh pdw"f mwfuawmh ol@&J@ vlykEH GJ@r_eJ@ rwl wjcm;
pDyJ? rmvdkuw
f Jhpw
d f"mwf? trsdK;orD; qdkayr,fh wcsdKa,musfm;awGawmif ol
avmuf pdw"f mwf cdkifrmr_r&Sdygbl;?
198

'DrSm wpfckajymcsifygw,f q&mr}uD;[m 1996 ckESpf avmufuxif w,f?


avjzwfoGm;ygw,f? avjzwf+yDqdkrSawmh trsm;pk[m pdw"f mwfus+yD; tdyf&mxJ
vJawmhwm "rRwmygyJ? q&mr}uD;uawmh oljyefaumif;vmEdkifw,fqdk+yD;
ar#mfvifch sut
f jynfeh @J avhusihrf a_ wGukd ae@pOf tcsed rf Sev
f yk cf yJh gw,f? b,f avmuf
yifyef;yifyef; ae@pOfavhusifhcJh ygw,f ? tcsdefwck umvwckudk ausmfvGefvmwJh
tcg jyefaumif; vm&r,fqw
kd hJ ol&J,k=H unfcsu[
f m taumiftxnf ay:vmyg
w,f? 'g[m ol&J ,kH=unfcsufeJ@ pdw"f mwf cdkifrmr_ udkazmfjyvdkuw
f mygyJ? 'Dvkd
,kH=unfcsufeJ@ pdw"f mwfcdkifrmr_a=umifh ol vrf;jyefav#mufEkid fcJhygw,f? u|efrwdk@
twk,&l r,fh pdwf"mwfyg? ol[m t&ifvkd taumif;yuwdawmh r[kwyf g? vuf
wzufu ody+f y;D roefawmhyg? use;f rma&;vJ csLcsmvmygw,f? 'gayrJh ol vkyfEikd w
f hJ
tvkyfukd t+rJyJ vkyaf eavh &Sdygw,f? wcgwav u|efrwdk@ a&mufoGm;vdk@ uH
uufwkef; ulnDvkyfudkifay;&if rvkyzf dk@ wm;awmhwmygyJ? wzufom;udk tm;em
wwf+yD; ulnDcsifwJhpdwf"mwf tifrwefjyif;xefol wa,mufyg? q&mr}uD;&J
b[m rajzmifhjzL;cJhygbl;? 'kuQqif;&Jjcif;rsm;pGmeJ@ uHawGcJh&ygw,f? ol[m
b,ft&mudkrqdk t_H;ray;wJh pdw"f mwfeJ@ &ifqdkifausmfv$m;cJhol wa,mufyg?
'Dawmh olb[m taeqif;&J/ tpm;qif;&J/ twfqif;&JcJhayr,fh ol&J pdwf
"mwf[m b,fawmhrS rqif;&JcJhygb;l ? t+rJwrf;yH;aewJholyg?
aemufydkif;rSm q&mr}uD;eJ@ txdtawGydkrsm;vmygw,f? q&mr}uD;[m
urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@qdk&ifu|efrwdk@trsdK;orD;vli,f/ vlvwfawGeJ@ t}udrf}udrf
awGqkH+yD; trsdK;orD;awG&J tcGifhta&; enf;yg;aewJh jynfwGif;&Sd trsdK;orD;xk/
acwfaemufusaewJh tawG;tac:t,ltq 'Dae@'t
D csed rf mS r&So
d ifah wmha=umif;/
t+rJwrf; pnf;kH;v_H@aqmfcJhygw,f? cdkifrmwJhtrsdK;orD; or*~zGJpnf;+yD; pnf;kH;a&;
vkyif ef;rsm;vkyfzdk@ u|efrwdk@vli,fykid f;udk wmefay;cJhygw,f? ygwDif trsdK;orD;
awGukd pkpnf;+y;D ygwu
D dk wwfEikd foavmuf axmufyzhH @kd u|erf wd@k ukd ajymcJhygw,f?
wu,fawmh ArmjynfrSm 88 aemufykid f;=urS trsdK;orD;a&;&m v_yf &Sm;r_
awG/ trsdK;orD;tcGiht
f a&; v_yf&Sm;r_awG[m jynfwGi;f a&m/ jynfyrSmyg acwfpm;
vmcJh wmjzpfayr,fh u|efrwdk@ygwDtwGif;rSmu [d;k ,cifuwnf;u trsdK;orD;
or*~rsm;zGJpnf; wnfaxmifxm;cJ+h yD; trsdK;orD;bvGwfajrmufa&; v_y&f mS ;r_rsm;
udk tpOfwpdu
k f yvkyv
f mcJh=uwmyg? q&mr}uD;[m 'Dvy_ &f Sm;r_awGrSm wufupGm
ygifcJhol trsdK;orD;&Jabmf wOD;yg? tpOftvm}uD;rm;vSwJh ygwDOD;aqmifwJh
199

trsdK;orD;or*~ v_y&f Sm;r_twGif;u ay:xGufvmwJh oDcsif;aygif; rsm;pGmvnf; &Sd


ygw,f? 'DoDcsif;awG[m 'Dae@u|efrwdk@ ygwDwGif;u om;onfrcd ifawG&@J om;acsmh
aw;awG jzpfygcJhygw,f? tck u|efrwkd@vufxuf jynfol@toHu xkwf v$ifhcJh
zl; wJ h wlw H pif tvH a tmuf c sD qd kw Jh trsd K ;orD ; wk du f yG J ac:oH oDc sif ;[m
u|efrwkdacwf u|efrwdk@ trsdK;orD;&JabmfawG&J@ om;acsmhaw;av;wyk'faygh&Sif
q&mr}uD;[m 2013 ckESpf urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@uwnf;u trsdK;
orD;xkt=um; 2014 =o*kwfv 15 &ufae@rSm usa&mufr,fh Armjynf uGejf rLepf
ygwD&J@ pdef&wkae@ukd txdrf;trSwfjyK *k%fjyKEkdifa&; v_H@aqmf tpnf;ta0;
usif;yxm;cJhwmyg? tJ'D v_H@aqmfcsuft& ygwDukd rdrdwkd@ wwfEkdifor# tvSLaiG
xnfh0if=ua&; taumif txnfazmfzkd@ trsdK;orD;xk trsm;pk&SdwJh a&$vDudk 2014
rwfv 7 &ufae@rSm }udKwifowfrSwf pDpOfr_t& a&muf&dv
S mwmyg? rEG,fwd@k
ZeD;cifyGef;eJ@ ukdjrwfckdifwkd@ rwfv 7 &ufae@ reuftapm olaexkdif&m usef;zkef;ukd
oGm;ac:+yD; trsdK;oRD;rsm;ae@ txdrf;trSwf vky=f uzdk@ tpDtpOfyg? tu|;tarG;u
bm/ tcrf;tem; tpD tpOfu b,fvdk vkyrf ,fqdkwmawGaygh? pDpOfxm;wmu
q&mr}uD;ut&ifqH;k pum;pajym+yD; aemufrS usrwd@k vli,f/ vlvwfydkif;awGu
&ifxJrSm&SdwJh ta=umif;t&mawGudk &ifzGifh=uzkd@ygyJ? q&mr}uD;tygtif
tm;vkH;aysmfae=uygw,f?
wu,fawmh q&mr}uD;[m tJ'D&ufawG rwdik fcifuwnf;u usef;rm
a&;u odyrf aumif;&Smygbl;? tckvnf; wzufu rEG,fu aq;oGif;ay; &if;eJ@ ol
ukad pmifha&Smuf&if;eJ@ u|efrwdk@wawG aemufae@ urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@ usif;ya&;
tpDtpOfukd aqG;aEG;ae=uwmyg?
tJ'DvdkpDpOfae=uwJh nrSmyJ/ b,folrS xifrxm;=ubJ q&mr}uD;[m
u|efrwdk@ux
dk m;cJh+yD; kww
f &uf avmu}uD;rSxGucf GmoGm;ygawmhw,f?
jzpfykHu'Dvdkyg? txufrSmajymcJhovdk u|efrwdk@u q&mr}uD;udk ab;rSm
xm;+yD; reufjzef 8 &ufae@twGuf ajymqdkjyifqif+yD; naeapmif;awmh u|efr
vnf; tdrfudk c%jyefvmcJhygw,f? tdrfa&mufawmh a&rdk;csdK;/ twftpm;vJ/
xrif;pm;+yD; watmifhavmuf=umawmh zkef;ifvmw,f q&mr}uD; touf
usyfvdk@ aq;kHudk ydk@vdku+f yDwJh? u|erf vnf; aq;ku
H dk uref;uwrf; vdkuo
f mG ;&yg
awmhw,f? u|efraq;kH a&muf+yD; odyfr=umcifrSmyJ q&mr}uD; toufr&Sd
awmhygbl;? qkH;yg;oGm;wJh tcsdefuawmh 7 &ufae@n 12 em&Dausmf ( tcsed t
f wd
200

tusrrSwfrd ) qdkawmh rwfv 8 &ufae@aygh ? rwfv 8 &ufae@[m urBmh trsdK;


orD;rsm;ae@jzpfwJhtwGuf 'Dae@'&D ufrmS usqkH;oGm;wJh q&mr}uD;[m u|efrwdk@
ygwDwGif;u trsdK;oRD;xktwGufomru Armjynfwjynfv;kH rSm&Sw
d Jh trsdK;oRD;xk
twGufyg vGepf Gm}uD;rm;wJh qHk;_H;r_wckygyJ? trsdK;orD;xktwGuf wu,fudk av;
pm;xdkufwJh &Jabmf}uD; wOD;ygyJ&Sif ?
u|efrwdk@ rwf 8 &ufae@reuf 10 em&DrSm q&mr}uD;&Jkyfuvmyfudk
a&rdk;csdK; twfvJay; =uygw,f ? u|efr&ifxJ pdwfxJu raumif;ygbl;? wu,f
qdk&if ArmjynfuGejf rLepfygwD&J@ ppfwfpkHtjynfeh J@ ygwDtvHv$r;f +yD; u|efrwdk@u
vnf; ppfwfpt
kH jynfh acgif;u=u,feaD v; wvufvufe@J q&mr}uD;udk tav;eD
y+yD; aemufqkH;E_wfquf *k%fycsif=uygw,f? 'gawGujzpfcsifwJh qENawGyg? w
u,fawmh tajctaeeJ@ bu ray;cJyh g? a&csKd ;oef@pif+y;D oluufwwfwhJ twf
tpm;/ csdwfxrDtg tustg ajAmifav;udkwf/ oeyfcg;vdrf; tvSqkH; jyifqif
ay;vdkuf=uygw,f? tvSuufwwfwJh q&mr}uD; t&rf;udk vSomG ;ygawmhw,f?
tvSuuf yef;uufwwfwJhq&mr}uD;udk jyifqifay;xm;=uwm qkH;yg;oGm;+yDvdk@
rxif&bJ tdyfae/ tem;,lae ovdkygyJ?
wdkif;jynftwGuf trsdL;orD;aumif;wa,muf/ ygwDtwGuf &Jabmf
aumif;wa,muf/ u|efrwdk@twGuf tarwa,muf qkH;_H;vdku&f jyefyg+yD?
q&mr}u;D &JaemufqH;k c&D;udk vdkufvHy@dk aqmifz@kd a&mufvm=uwJh trsdK;
om;/ trsdK;orD; tm;vkH;[m q&mr}uD; kyfuvmyfukd vuf,m&pf wywfvSnfh
ywf =unfh +_ y;D OD;!Gwt
f av;y=uygw,f ? +y;D awmh ygwrD S trsKd ;orD; &Jabmfrsm;u
q&mr}uD;udk,fwdkif trsdK;orD;ae@twGuf oDqkdzdk@ a&G;ay;cJhwJh wlwHpOf tvH
atmufcsD qdw
k hJ trsKd ;orD;xk wku
d yf aJG c:oHocD si;f ukd *k%f yoDq&kd if; q&mr}uD;ukd
aemufqkH; tav;eDy vdku=f uygawmhw,f? wqufwnf; u|efrwkd@ trsdK;orD;xk
[m q&mr}uD;&J@ kyfuvmyf ywfywfvnfvnfrSm tifwmae&Sife,foDcsif; ukd
oDqdk[pfau;um 0rf;enf;r_awGukd tiftm; tjzpf ajymif;vkduf+yD; q&mr}uD;&J@
aemufqHk;c&D;ukd vkduyf gykd@aqmifa&; twGuf qufvufv_yf&Sm;=u&jyefygw,f?
aemufwae@rSmawmh uif;usef&pfwJh tdk;jymrsm;udk olcifyGef; &Jabmf
udkoed f;if;eJ@ twl a&$vDjrpfrSwqifh Armjynf jyefa&mufzkd@ ar#mvdku=f u ygawmh
w,f? oGm;ESifhawmh q&mr}uD;a& u|efrwdk@ aemufrSvku
d fcJhr,faygh u|efrwdk@
[m a=uuGJ0rf;enf;r_awGukd &ifrykduf+yD; toD;oD;vrf;cGJum tdrfjyefvmcJh =uyg
201

w,f? vluom tdrfjyef oGm;&ayr,fh pdwu


f awmh q&mr}uD;&J@ awmfvSefa&;
rkefwdik ;f awGxJrmS jzwfoef;cJ&h wJhb0awG ukyd J jyefvnfawG;awm aerdygawmhw,f?
wrd;k ukefvk@d waqmif;tul;/ waqmif;ukev
f dk@ waEGa&mufvmjyefyg+yD?
aEGa&muf+yD rwfv a&muf+yDqdk&if q&mr}uD;twGuf ESpfywfvnf tcrf;tem;
av;udk urBmhtrsdK;orD;ae@ vky&f if;eJ@ yvkyaf y;=uzd@k tpDtpOfawG Sd=uygw,f?
q&mr}uD;udk vGrf;wJh tvGrf;awG owdw&&Sdr_awGu &ifeJ@tjynfhyg?
'DvGrf;p&m/owd&p&m/ twk,lp&mawGudk &ifxJrSmt+rJodrf;xm;&if; u|efr
wd@k &J ,k=H unfcsuf OD;wnfcsujf zpfwhJ jynfol 'Dru
kd a&pDawmfveS af &; atmify&JG onf
txd qufvufwu
dk fyJG ifoGm;zdk@ pdwq
f kH;jzwfrdygawmhw,f?
q&mr}uD;wmefauscJhovdk usrwdk@vnf;wmefaus&ygaphr,fvdk@
tav;eDjzifh
&JabmfarxGef;
2016 Zefe0g&D 8?

202

ordik ;f armfueG ;f xm0pOf xGe;f vif;aer,fh


t&k%Of ;D c&D;onf
od@k r[kwf q&mr}uD; &JabmfaiG

(&Jabmf'kd;+idrf;csrf;)
2012 ckEpS f aESmif;ydkif;umvvd@k xifygw,f u|efawmfq
h u
D kd jynfwiG ;f pmtkyfxkwfa0
a&;vkyfa eol wOD;u vlr_ uGef& uf(Face Book) rS m wifxm;wJh tk %f
OD;c&D;onfpmtkyu
f kd xkwaf 0vdak =ummif; cGijhf yKcsuaf wmif;vmygw,f? jynfwiG ;f u
pmtkyx
f w
k af 0a&;udp&P yf jzpfaewJt
h wGuf u|eaf wmf tqk;H tjzwfay;vd@k r&a=umif;
um,uH&SifxaH r;jref;+yD; ta=umif;jyefay;yghr,fvk@d om ajymjzpfvu
kfd fygw,f?
wu,fawmh xkwfa0olay:aygufvmcJhv@dk u|eaf wmf t&rf;0rf;omjzpf
cJ&h w,f? csufjcif;qdo
k vdk tk%fO;D c&D;onf&@J cifyeG ;f jzpfol &Jabmfode;f 0if;uddk cGijhf yK
csuaf wmif;cHvu
kd yf gw,f? jynfwiG ;f rSm xkwaf 0rSmjzpfwt
hJ wGuf 0rf;ajrmuf 0rf;om
pGmeJ@ cGihjf yKcsuf &&SdcJhygw,f? pmtkyf xkwfa0ay;r,fh ,OfrsKd ;pmayudkvnf; jrefjref
qefqef ta=umif;jyef=um; ay;vdkufygawmhw,f?
awmfveS af &;b0 jzwfoef;r_awGukd pkpnf;+y;D tk%Of ;D c&D;onf&@J ud,
k w
f ikd f
a&;twKy`wv
Wd dk pmtkyftrsdK;tpm;[m jynfwGif;pmayavmurSm tvGef&Sm;yg;
vSygw,f? awmfvSefolwOD;csif;qD&J@ b0jzwfoef;r_udktajccHa&;zGJ@xm;wJh
'Dvpdk mayrsdK;[m 'Dae@umvvdk tajccH'rD u
dk a&pDa&; wdu
k fyGJrsm;twGuf tawG;
tac:t& tiftm;jzpfvmEdkifapw,f? ta=umif;uawmh awmfvSeaf &;awG jzpf
wnfaeor# jynfwiG ;f / jynfy awmfveS af &; tawG@t}uKHrsm;udk tqufrjywf qnf;
yl;avhvmzdk@vdktyfaevdk@ygyJ?
tk%fO;D c&D;onf ukd jynfwGif;rSm xkwfa0jzef@csv
d u
dk fEdkif&if 0rf;om
p&mtcsuf (2) csujf zpfay:vmEdik fygw,f? yxrtcsufu 'Dru
dk a&pDa&; wdu
k fyGJ
awGtwGuf tusdK;jzpfxGef;apEdkiw
f ,f? 'gut"du tcsujf zpfw,f? aemuf 0rf;

203

omp&mwckut%fOD;c&D;onf[m c&D;&SnfcsDwuf&if; emrusef;jzpfae&Sm


w,f? tJ'DtwGuf rrsm;vSayr,fh pmrlc&r,fh aiGa=u;av;u emruse;f jzpfae
jcif;udk wpkHw&m taxmuftul jzpfEdkifr,fxifvk@d 0rf;omr_jzpf&rSmyg? 'ga=umifh
tk%Of ;D c&D;onf&J@ pmtkyjf zpfajrmufa&;udk u|eaf wmft
h aeeJ@ vkyif ef;wm0efwck
vdo
k abmxm;+y;D xkwaf 0ole@J tjyeftvSef tquftoG,jf yKum vk;H yrf;tm;xkwf
rdcw
hJ ,f? tk%fO;D c&D;onf pmtkyfukad wmh 2013 ckESpf 'DZifbmvrSmawmh jynf
wGif;rSm atmifatmifjrifjrife@J xkwfa0jzef@csEd idk fcJhygw,f?
tk%fO;D c&D;onfeJ@ r}uKHqckH iffu
Edkiif Ha&;0ef;usif tjzpftysuftcsdK@
u|efawmfwdk@[m &Spfav;vkH; 'Drdkua&pDta&;awmfykH}uD; tqkH;owf
atmifyJG r&vdu
k b
f J aemufqH;k awmh 1989 ESpfqef;ydkif;rSmyJ vufeufukid f awmfvSef
a&;od@k ul;ajymif;vdu
k f&olawG jzpfygw,f? vufeufuikd af wmfveS af &;od@k ul;ajymif;
cJhpOf tajccHa'ouawmh ygwD&J@vGwfajrmufe,fajrwckjzpfwJh ucsifjynfe,f
ta&S@ajrmufa'ou 101 ppfa'o(yef0g/ uefyu
dk fwD; )rSmjzpfygw,f?
tJ'aD 'orSmyJ u|eaf wmfw@dk vkd te,fe,ft&yf&yfu 'Dru
dk a&pDa&; wuf
uv_yf&mS ;olawG pkpnf;rdcJh=uw,f? tJ'Da'orSmyJ 'Dru
dk a&pD jynfcspw
f yfrawmf
k fzdk@ EdkifiaH &; ppfa&;oifwef;rsm; oif,al vhusicfh &Jh ygw,f? Edkifppf
(DPA)zGJ@pnf;Edi
oifwef;udak wmh ygwu
D yJ t"du avhusio
hf if=um;yd@k csygw,f? u|eaf wmfw@kd Edik f ppf
oifwef;jyKvkyaf epOfumvrSyJ ygw&D @J A[dek @J tjcm;vGwaf jrmufa'oawGrmS vlrsKd ;pk
awG&J@ ykefuefxur_awG jzpfay:cJhw,f? tJ'De,fpyfa'ou ykefuefxur_[m
wjznf;jznf;eJ@ vtcsKd @twGif;rSmyJ u|eaf wmfwk@d oifwef;jyKvkyf&m tajccHa'o
txd *,ufu
kd fcwfr_ jzpfay:cJhygw,f?
ygww
D iG ;f ykeu
f efr&_ @J tusKd ;quftjzpf ygwAD [dk[m aemufqkwv
f u
kd f&+y;D
usef&Sdaeao;wJh vGwaf jrmufa'o (101) ppfa'oudk ajymif;a&@vm&awmhw,f?
ygwAD [dek @J twl ygw&D @J acgi;f aqmif}uD;rsm;/ ygw&D @J au'g tajrmuftjrm; udv
k nf;
odcGifhrdwq
f ufcGifh }uKHch&J ygw,f? 'hgtjyif ygwDA[dk ajymif;a&$@vm+yD;aemuf 101
ppfa'orSm ygwaD rG;ae@ ESpf 50 (ygwD a&$&wk) udk crf;crf;em;em;usi;f ywmeJ@vnf;
u|eaf wmfw@kd }uKHawG@c&hJ jyefygao;w,f? 'gawG[m u|eaf wmfw@kd twGuf tqd;k xJu
taumif;yJqk+d yD; }uHzef*k%f,l&ygao;w,f?

204

ygwaD rG;ae@yu
JG sif;y+yD; r=umcifrSmbJ u|eaf wmfw@kd wyfzJ@G av;[m uefydu
k f
wD; a'oudk ajymif;a&$@c=Jh uw,f? ajymif;a&$@+yD;aemuf wpfywfESpyf wf t=um rSmyJ
ygw&D @J au'gwyfz@JG }u;D jzpfwhJ trSw(f 9) jynfo@l wyfrawmfe@J twl a&S@qifh aemufqifh
trSwf (8) 'Drdkua&pDjynfcspfwyfrawmfudk zGJ@pnf;vdkufEdkifcJhw,f? wyfzGJ@ zGJ@+yD;
vtenf;i,ftwGi;f rSmyJ u|eaf wmfwk@d wyfzGJ@rsm;&J@ tajccHa'ojzpfwhJ (101) ppf
a'orSm Edik if aH &t& t&nftaoG;pwif ajymif;vJvmwm awG@jrifvmae&+yD? Edik if H
a&;tajctaeawGeJ@tjzpftysufawG tvGefjrefqefpGm ajymif;vJvmaew,fvdk@
u|efawmfw@dk cHpm;rdvmw,f? tcsdeft=um}uD; rapmifhvdkuf&yg/ ig;eJ@zm; uGJjym;
oGm;wJh tajctaewckukd u|eaf wmfwdk@ jrifvdkuf=u&ygawmhw,f?
tk%Of D;c&D;onf eJ@awG@qckH Gi&fh &Sjd cif;
ygww
D iG ;f ykeu
f efr[
_ m u|eaf wmfw@kd tajccHjyK&ma'otwGi;f xd ul;pufys@H
ES@H vmcJw
h ,f? t"duuawmh ygwu
D kd ykeu
f ef+y;D &efoel @J aphpyfa&; vrf;a=umif;vkyzf @kd
tajccHa'ou acgif;aqmifrsm;[m 1989 ckeSpf tukerf Sm qkH;jzwfvku
d =f uygw,f?
tJ'DEdkifiaH &;ta&G@u ygwDudk atmufajcvGwaf tmif vkyfvku
d o
f vdkjzpfcJhw,f? &Spf
av;vkH; ta&;awmfykH aemufqkwv
f u
dk f&vd@k vufeufudkifawmfvSeaf &;eJ@ ta&;
awmfykHudkjrifhwifr,fh pdw"f mwfawGukv
d nf; csKd ;ESdrfypfvdu
k o
f vdk jzpfomG ;cJhygw,f?
tJ'v
D kd tajctaeqd;k udk ygw[
D m cg;oD;pGm}uKHawG@vu
kd &f ayr,fh wnfwnf+ird +f ird ef @J
usq;kH r_r&Sd qkwcf mG Edkicf w
Jh ,f? tJ'aD emufygw[
D m ajratmufEidk fiHa&;ygwD tjzpf
ul;ajymif;oGm;cJhygw,f?
ygwDA[d[
k m Edik fiHa&;vkyfief;rsm;udk ajratmufEdkifiaH &; wdkuyf o
GJ mef
tjzpf pwiful;ajymif;oGm;cJhw,f? &Spaf v;vk;H ta&;awmfyu
kH arG;zGm;ay; vdu
k fwJh
(DPA)wyfzGJ@[mvnf; wyfwnf&Sda&;twGuf tcuftcJawG}uKHaw@G cJh&ygawmh
w,f? tcsKd @&aJ bmfrsm;udak wmh ajymufusm;a'orsm;od@k vnf;aumif;/ tcsKd @uakd wmh
&efol@a'otwGi;f od@k vnf;aumif;/ tcsKd @uakd wmh ppftpdk;&eJ@J typf&yfpaJ &;,lomG ;
wJh 'Drku
d a&pDopfwyfrawm (NDA)twGi;f rSmyJ ,m,Dcdkv_Hzk@d enf;emusifhokH;=u
&ygw,f? u|efawmfeJ@ &JabmfwcsdK@uawmh vwfwavm typf&yfjyKvkyfoGm;wJh
S yJ useaf e&pfcyhJ gw,f? toufwatmifah vmufyJ zG@J wnfciG &hf vdu
k w
f hJ
(NDA) wyfrm
u|efawmfw@dk wyfz@GJ av;[m ajymif;vJvmwJh Edkiif Ha&; tajctaeatmufrmS yJ zGJ@
pnf;ykH omefrsdK;pkHe@J ke;f uefvy_ f&Sm;=u&awmhw,f?

205

jzpfay:vmwJh tajctaeatmufrSmyJ u|eaf wmf[m (NDA)&J@ XmecsKyf


jzpfwJh yef0gudk jyefvnfajymif;a&$@wm0ef,lcJh&ygw,f? 'kwd,t}udrf yef0g jyef
a&mufwt
hJ cg aexdik &f iS o
f efre_ @J ajymqdq
k ufqrH r_ sm;[m yxrOD;qk;H t}urd ef @J tvGef
jcm;em; oGm;yg+y?D yxrOD;qk;H t}urd f 101 ppfa'o a&mufvmawmh u|eaf wmfw@kd ukd
tJ'Da'o&J@ wyfrSL;}uD;udk,fwdkif &$H@awGAGuaf wGxJrSm vma&muf}udKqdkjcif; cHcJh&
ygw,f? 'kw,
d t}udrfrSmawmh u|efawmfw@dk ukd oHo,awGvGefuJwhJ rsuv
f ;kH rsm;
eJ@om }udKqdkcJhygw,f? pdwrf aumif;p&mawmh jzpfc&Jh ygw,f? 'gayrJh udf,
k fvkyf&r,fh
vkyfief;awG qufvyk &f if; &efole@J typf&yfxm;wJh Edkiif Ha&;tajctaexJrSm u|ef
awmfwdk@ qufvuf&Sio
f efc=Jh uygw,f?
'Dwacguf yef0gudka&mufvmwJhtcgrSmawmh u|efawmfwdk@[m &Jabmf
tcsif;csif; qufqHa&;udkawmifrS owdxm; qufqHae&wJh tajctaersdK;ygyJ?
tJ'u
D mvrSmyJ u|eaf wmf[m (NDA) &J@pD;yGm;a&;XmerSm yg0ifvyk fukid f aqmif&Gucf hJ
ygw,f? wcgw&H ygwDrS &Jabmfrsm;/ au'grsm;xHodk@ tvnftywf oGm;a&mufzk@d
awmif enf;em&Sm+yD; oGm;&wJh tajctaersdK;xd jzpfcJh&ygw,f? yef0geJ@ a'o
twGi;f rSm&SdwhJ ygwu
D &Jabmfrsm;&S&d mudk wae@ ta=umif;&Sm+yD; tvnftywf
oGm;=unfhrw
d ,f? tJ't
D cgrSmawmh &JabmfatmifvGi&f J@ZeD; q&mr}uD; a':aiGudk
odcGifh rdwfqufcGifh}uKHcJh&ygw,f? oma=umif;rma=umif; pum;av;avmufyJ
ajymqdzk @kd tdrt
f vnfomG ;jcif;rsKd ; ygy?J tJ'u
D mvu yef0g Edik if aH &;tajctaea=umifh
&Jabmfcsi;f qufqaH &;awGawmif at;wdat;pufe@J rwufru jzpfaewmudkvnf;
u|efawmf cHpm;rdw,f?
yef0gEdkifiHa&;tajctae[m &Jabmfcsif;qufqHa&; tajctaeuae
rdwfaqGqufqHa&; tajctaexd av#musoGm;w,f? aemuf kwfcsn;f qdkovdk
&efou
l kd tvkyt
f au|;jyKwJh tjzpfq;kd awGtxd ajymif;vJvmaewmudv
k nf; xdawG@
cHpm;vm&w,f? tJ'Dtajctaeudk tjrifhqkH;azmfjyvdkuw
f muawmh u|efawmf
tygt0if (DPA) u &Jabmfrsm;udk zrf;qD;ESdypf ufwm/ tus,fcsKyf/ tusOf;csLyf
txdyg ESdyu
f GyfwmrsKd ;txd jyKvkyfchw
J ,f? 'Dvdktajymif;tvJ jrefqefwJh Edkiif Ha&;
tajctaeatmufrmS u|eaf wmfwk@d eJ@(NDA)t=um;u qufqaH &;[m rSew
f ef; t
ajctae r&Sdawmhygbl;? tjyeftvSef,kH=unfr_qdkwm uG,faysmufoGm;cJhyg+yD?
aemufqH;k awmh u|eaf wmfvnf; yef0guae+yD; awmfveS af &;qufvuf vkyaf qmifz@dk

206

xGufcGm vmcJh awmh wmygy?J yef0gu xGufvm+yD;wJhaemuf use;f rma&; raumif;


jzpfcJh&w,f? 'ga=umifh wkwfjynf/ xdefcsKH;+rdK@rSm umvwcktxd cdkv_HaexdkifcJh
&ygw,f?
yef0g&J@ EdkifiHa&; tajctaetajymif;tvJa=umifh u|efawmftygt0if
&JabmftcsdK@[m aevdk@r&wJh tajctaersdK;ukd w&uf+y;D w&uf }uKHawG@vm&w,f?
'DvdkeJ@ aer&awmhwJh &JabmfawG[mwOD;csif;pD qkwfcGmvmcJh=u&w,f? ,m,D
pcef;axmuftjzpf xdecf sKH;u a&S;a[mif;tdrf0idk f;}uD;wckrSm pkaygi;f aexdkifjzpfcJh
=uw,f? tJ't
D drf}uD;rSmyJ EdkifiaH &;'kuQonfawGtjzpfeJ@ pkpnf;rdjyefw,f? pkaygif;
aexdkifolawGuawmh OD;av;xl;/ q&mr}uD;wdk@ZeD;armifESH/ &JabmfEidk fOD;rdom;pk/
&JabmfcsKd / &JabmfaZmfoef;/ &Jabmfat;at; om;trd/ ud&k ifarmife@J u|eaf wmf wd@k jzpf
ygw,f? yef0g EdkifiaH &;ajctaeu u|eaf wmfwk@d udk jyefvnf pkpnf;ay;vdkufovdk
ygyJ?
pkaygif;aexdik fpOfumvrSm jynfwGif;EdkifiHa&;tajctaeudk a&'D,rkd sm;rS
wqifh em;axmif=u/ aqG;aEG;=u&if;eJ@ tcsed fawGtoHk;cschw
J ,f? wcgw&HrSm pkaygi;f
avhvma&; vkyif ef;awGvnf; vkyjf zpf=uygao;w,f? ygwD&@J txdr;f trSwjf yK&r,fh
ae@awGrSmqdk&if tjcm;ae&mrS vma&muf=uwJh &Jabmfrsm;eJ@twl pka0; usi;f y
jzpfcJhw,f?
xdefcsK;H rSm &SdpOfumvu qdk&if u|eaf wmfxuf awmfvSefa&;jzwfoef;r_
&ifhusuo
f lrsm;u trsm;pkjzpfygw,f? wcgw&Hawmh q&mr}uD;eJ@ tjcm; &Jabmf
rsm;[m rdrdwdk@jzwfoef;cJh&wJh awmfvSefa&;tawG@t}uKHrsm;udk tjyeftvSef
rdwfqufajymqdw
k wf=uygw,f? u|efawmfu em;axmifoltjzpfe@J yJ ab;u &Sad e
wwfygw,f?
wu,fqdk tJ'Dumvu awmfveS fa&; jzwfoef;r_ tawG@t}uKHawGudk
jzwfoef;r_&Sdolwkid ;f udak r;jref;avhvmoif,&l rSmjzpfayrJh u|eaf wmf rvkyfEdkifchb
J ;l ?
1992 ESpf0ufavmuft=umrSmawmh wm0efwckeJ@ jynfwGi;f jyefqif;zdk@ ta=umif;
udpPay:vmygawmhw,f? tJ'Dtcsdefup+yD; ,cktxdq&mr}uD;tygt0if twlae
&Jabmftrsm;pkeJ@ vlcsif;rqkjH zpfchaJ wmhyg? a0;wJt
h cgrS ouf}uD;0g}uD; acgif;aqmif
&Jabmfrsm;xHu olwdk@&J@ awmfvSeaf &; jzwfoef;r_ tawG@t}uKHawGudk em;axmif
csifvmcJhw,f? avhvmoif,lcsifpw
d f ay:aygufvmygawmhw,f?

207

tk%Of ;D c&D;onf pmtkyu


f kd a&;om;rSww
f rf;wifcw
hJ hJ q&mr}u;D &Jabmf
aiG[m &Jabmf r=unfav;jzpfcw
hJ ,fqw
kd m u|eaf wmf rodcb
hJ ;l ? yJc;l k;d rrSm jzwfoef;
cJhbl;wJh q&mr}uD;wa,mufjzpfw,fqdkwmavmufyJodcJhrdygw,f? xdef;csKH;u
xGufvm+yDaemufydkif; =um;pcef;wckrSm OD;av;xl;eJ@ jyefawG@wJhtcg q&mr}uD;
ta=umif;udk xyfro
H &d ygao;w,f? q&mr}uD;udk olwdk@u rr+idrf;vdk@ ac:=u
a=umif;eJ@ q&mr}uD;[m yJcl;dk;r A[dk&SdpOfu A[dkjynfol@obif 0g'jzef@csad &;
tzGJ@ u jzpf+yD; toHaumif;/ tuaumif;olwa,mufjzpfa=umif;ajymjyygw,f?
&JabmfawG/ vlxkawGu rr+idrf;udk cspfcifav;pm;r_ &Sdw,fqdkwmvnf; ajymjyyg
ao;w,f? wu,fawmh u|efawmfu q&mr}uD;udk aq;0g;ukoay;wJh aq;q&m
r}uD;vd@k yJ xifchw
J mud;k ? OD;av;xl; ajymjyrSyJ u|eaf wmf[m awmfawmf yde;f a=umif;
owdxm;rdvku
d yf gawmhw,f?
tk%fO;D c&D;onfjynfwiG f;od@k ajcvSrf;jcif;
1992ckEpS f 'kwd, ESpf0ufrSmyJ awmfveS fa&; vkyfief; wm0efjzifh &Sr;f jynf
tv,fydkif; ajymufusm;a'oodk@a&muf&dcS Jhygw,f? tJ'Da'o a&muf+yD; 6 ESpf 7
ESpfavmuf t=umrSmyJ yef0gvdk typf&yf Edik fiHa&;tajctaersdK;udk xyfrH}uKHawG@ &
jyef ygw,f? 'Dwcgvnf; aemufa=umif; jyefqkwfcGmvmjyefw,f? e,fpyfa'o
wa=umrSmyJ qufvuf &yfwnf v_yf&mS ;cJh&w,f? tJ'D umvrSmyJ jynfwGif;rSm
2007 a&$0ga&mif v_yf&mS ;r_}uD;jzpfay:vmygawmhw,f? tJ'u
D mvrSmyJ tifwm
euf,Ofaus;r_e@J pwifxad wG@jzpfygw,f?
tifwmeuf,Ofaus;r_eJ@xdawG@rdvu
dk fwmeJ@ urBmay:&Sw
d Jh todrw
d faqG
rsm;ukd E_wfceG f;qufpum;rsm; pwifajymqdrk dygawmhw,f? txl;ojzifh qufo,
G f
ajymjzpfwmu q,fpkESpfausmfa0;uGmcJh&wJh &Jabmfrsm;udk E_wfcGef;qufpum;
ajymqdk&wmu pdwftv_yf&mS ;qkH;eJ@ twuftuqk;H jzpfcw
Jh ,f? vlcsif; rxdawG@
=u&ayr,fh toHeJ@kyef J@awmh =um;& jrifae&atmif E_wfqufvdk@&=uyg+yD? r=um
c%qdo
k vdk ar;jzpf ajymjzpfwmuawmh ygwrD S touf}u;D acgi;f aqmif&aJ bmfrsm;&J@
usef;rma&;awGukd ar;jref;jzpfcJhygw,f? q&mr}uD;&J@ toHudkvnf; tifwmeuf
uae+yD; yDyDoo =unf=unfvifvif=um;cJh&vd@k pdwcf srf;ajrhpmG cHpm;cJh&zl;ygw,f?
2010ESpq
f ef;ydik ;f avmufrmS rS &Jabmfat;Edik f b,fu,lvmcJw
h ,f rodb;l ?
'DrmS }u;D }u;D a&;wJh pmtkyAf sKd @ zwf=unfyh gO;D qd+k y;D vmay;ygw,f? ol@qu
D &wJh pmtkyf

208

u yxrydik ;f ygy?J ESi;f qDviG jf yif pmayu xkwaf 0wJh pmtkyyf gy?J 'kw,
d ydik ;f rxGujf zpf
wmu q&mr}uD; use;f rma&;a=umifh rsm;vm;qd+k yD; pdwx
f JawG;jzpfchw
J ,f?
2011 umvausmfvGefvm+yDaemufydkif; jynfwGif;pmtkyfxkwfa0 a&;
vkyfief;awG wdk;wufwm awG@vm&yg+yD? EdkifiaH &;pmayawGukd xkwfa0 jzef@csrd _awG
&Sv
d mcJyh g+y?D txl;ojzifh vufeufuikd f awmfveS af &; qifEaJ$ ewJh ygwt
D zG@J tpnf;rsm;rS
pmtkyf pmayrsm;udk vdv
k v
kd m;vm; xkwaf 0r_awG&dS vmae+y?D pmzwfoal wGuvnf;
pdwf0ifpm;r_awG&Sdvmawmh xkwfa0olawGbufuvnf; pmrl vdktyfcsuf&Sd
vmygawmhw,f? 2013 ckEpS f =o*kwv
f rSmawmh u|efawmfh&@J vlru
_ Gef&uf(Face
Book)uae+yD; q&mr}uD;&J@ tk%fOD;c&D;onf pmtkyfudkjzef@csdvdkfufygw,f?
r=umcifrSmyJ jynfwGif;u pmtkyfxw
k fa0olu pmtkyfxkwaf 0vdka=umif; tquf
toG,f jyKvm ygawmhw,f? xkwfa0a&;udpP cGifhawmif;wJhtcg tpfudk}uD;
udkoed f;0if;u xkwfa0oludk xdcdkufrr_ &Sdb;l qdk&if xkwaf 0zdk@ cGijfh yKay;vdu
k fygw,f?
'Dvedk J@ tk%Of ;D c&D;onf [m jynfwiG f;rSm pwifajccsvdkufygawmhw,f?
tk%fO;D c&D;onf&J@ ocifhqD tjyefvrf;
tk%fO;D c&D;onf pmrlpwif+yD; pm&du
k fpmpDvkyw
f t
hJ csed u
f p+yD; pmtkyjf zp
fajrmufwJhtxd xkwfa0oleJ@ tqufrjywfcJhygbl;? 2013 'DZifbmrSm pmtkyf
xkwaf 0 jzef@csad &;pwifvyk cf yhJ gw,f? pma&;olxH yd@k ay;r,fh pmtkyrf sm; u|eaf wmfx
h H
ra&mufcif pmtkyrf suEf mS zk;H ykaH v;udk u|eaf wmfx
h v
H rS ;f +y;D yd@k ay;&Smygw,f? u|eaf wmf
uvnf; tcsed feJ@wajy;nD pmtkyf rsufEmS zkH;av;udk q&mr}uD;udk jrifawG@ apcsifv@dk
tpfuk}d uD; udo
k def;0if;xH( 112014) ae@u ydk@ay;jzpfcyJh gw,f? pmtkyfudk rawG@&
ao;cif rsufEmS zkH;av;pwifjrifvu
dk fHkeJ@ q&mr}uD;crsm =unfE;l 0rf;om &Smr,fvk@d
,H=k unfrdygw,f?
tk%Of ;D c&D;onf pmtkyrf sm; u|eaf wmfx
h o
H @kd pmtkyx
f w
k af 0+y;D aemufyikd ;f
(3) ywfavmuf=umrSa&mufvmygw,f? csujf cif; pma&;ol q&mr}u;D xH u|eaf wmf
ydk@zdk@pDpOfcJhw,f? pmtkyfydk@pOfu uHqdk;pGmyJ wkwfESpfopfu;l umveJ@ wdkufqdkif
aewmjzpfv@kd pmtkyaf wG vrf;ckvwfrmS =uef@=um oGm;w,f? ykrH eS f (2)ywf (3 )ywfe@J
pmawG a&muf&r,fhtpm; 'Dwacguf pmtkyfyk@d wJh tcsed rf Smawmh veJ@cs+D yD; =uef@=um
oGm;cJhw,f? wu,frjzpfoifhwJh tajctaeawGukd jzwfoef;ae&wmrd@k pdwx
f JrSm
tm;rvdktm;r&jzpfayr,fh pdw&f Snfvku
d &f wmygyJ?

209

'gayrJh pdwfxrJ Sm tvGe0f rf;enf;a=uuGpJ GmcHpm;vdkuf&wmu q&mr}uD;


uG,fvGefwJh&uf (832014) ae@rSmyJ pmtkyfvufcHr,fholu tk%fOD;c&D;onf
a&muf&Sdvma=umif; ta=umif;jyefvmygw,f? tk%fOD;c&D;onf&J@ ocifhqD
tjyefvrf;[m racsmarG@cJhbl;? tvmaumif;ayrJh tcgaESmif;jzpfoGm;cJh&w,f?
u|eaf wmhrf mS q&mr}u;D pmtkyaf v; olcspw
f hJ &JabmfawG/ jynfoal wGqD ta&mufy@kd
ay;a&;rSm wzufwvrf;u ulnDcGifh&vdk@ 0rf;omyDwdjzpf&r,fhtpm; tckawmh
wu,f0h rf;enf;a=uuGJr_awGyJ cHpm;vdku&f ygawmhw,f?
tk%fO;D c&D;onf&J@ ordkif;armfuGef;
xm0pOf xGef;vif;aevdrrfh ,f
tk%Of ;D c&D;onf pmtkyu
f kd q&mr}u;D taeeJ@ use;f rma&; raumif;wJh
=um;xJuae atmifatmifjrifjrif a&;om; xkwaf 0Edik cf yhJ g+y?D ,cka&;om; xkwaf 0cJh
wJhtm&k%fO;D c&D;onf pmtky[
f m q&mr}uD;jzwfoef;cJhwJh awmfveS fa&; tawG@
t}uKH wpdww
f ydki;f avmufyJ azmfjyEdik fcJhao;wmvdk@yJ cHpm;rdvu
dk fw,f? 'gayrJh rsKd ;
qufopf awmfvSefa&;orm;rsm;twGufawmh wefzk;d rjzwfEkid w
f Jh ordkif;oifcef;pm
aumif;rsm;udk ay;pGrf;Edik fcJhygw,f?
q&mr}uD;[m touf 15 ESpo
f rD;up+yD; vufeufudkifawmfvSeaf &;xJ
udk pwif0ifa&mufcJhol jzpfw,f? tJ'D tcsdefup+yD; uG,v
f Gefcsdet
f xd ygwD/ awmf
vSeaf &;eJ@ jynfou
l kd tvkyaf u|;jyKEikd cf o
hJ l jzpfygw,f? ArmjynfawmfveS af &;ordik ;f rSm
tvGe&f mS ;yg;vSwhJ jynfo@l orD;aumif; &wemwyg;ygy?J tk%Of ;D c&D;onfpmtkyu
f
q&mr}u;D &J@ wOD;csi;f jzwfoef;r_ awmfveS af &; ordik ;f jzpfayr,fh ygw/D awmfveS af &;eJ@
jynfolawG&J@ awmfvSefa&;ordkif;awGeJ@ wqufwpyfwnf; cGJjcm;r&atmif
&SdaewmawG@&ygvdrrfh ,f? wEG,fiif wpifygwJh ordki;f jzpfpOf}uD; udk avhvmae&
ovdkygyJ?
tk%fOD;c&D;onfwa,muf&J@ b0[m ygwDb0/ awmfvSefa&; b0
jzpfw,f? 'Dpmtkyrf Smqd&k if ygwDu jynfolawGudk b,fvt
dk vkyf au|;jyKcJhw,f qdk
wmudv
k nf; azmfjyay;Edik fcw
hJ ,f? xl;jcm;wmuawmh tk%Of D;c&D;onf wa,muf
[m rdred @J twljzwfoef;cJw
h hJ acwf+yKd ifacgi;f aqmifrsm;/ &Jabmfrsm;/ tjzpftysurf sm;/
ouU&mZf&ufprJG sm;udk wuGuu
f av;ruseaf tmif rSww
f rf;wifa&;om;Edik cf w
Jh ,f?
'Dvrdk Sww
f rf;wifEidk w
f muvnf; wOD;csi;f rSw^f m%faumif;rGefr_tjyif ygweD @J awmf

210

vSefa&;tay: pdwfa&mudk,fyg epfjrKyfxm;Edik w


f ho
J lawGro
S m vkyfpGrf;Edkifwmyg? 'Dpm
tkyfudk zwfrdvdkufwht
J cgrmS awmh q&mr}uD;[m wu,fhouf&Sd ordki;f pmtkyf}uD;
wtkyf jzpfw,fqdkwJh aumufcsucf sa&&Gwfrdw,f?
q&mr}uD;xH pmtkyfydk@vdkufa=umif; owif;pum;yg;wJh tcsdefav;rSm
q&mr}u;D touft&G,u
f vnf; axmufvm odyaf exkid fraumif;bl; csLcsmvm
w,f qkdwmukdawmh =um;ae&ygw,f? tk%fO;D c&D;onf[m awmfvSefa&;vrf;
c&D;ukd quf av#mufEkid v
f drfhOD;r,fvdk@ xifchrJ w
d ,f? bmha=umifv
h Jqdk&if q&mr}uD;
[m ,cif emrusef;jzpfcw
Jh Jh tcsdefawGwke;f uvnf; aorif;ukd wdkufyJq
G if tEdik f
,lczJh l;ol jzpfchv
J k@d yg? +yD;awmh trsdK;orD;vGwaf jrmufa&;twGuf trsdK;orD;or*~
vkyfief;awGukd wufwufuueJ@ OD;aqmif vkyfuidk af ew,fqw
kd hJ owif;awGvnf;
=um;odae&vdk@yg?
tm&k%fO;D c&D;onf&J@ b0jzwfoef;r_ukd =unfhvku
d w
f t
Jh cg ygwDeJ@ tw
cl sw
D uf/ ygweD @J twl wdu
k yf 0JG if umvwav#mufv;Hk rSm taumif;qk;H 0g'jzef@ csad &;rSL;/
taumif;qkH; pnf;kH;a&;rSL;wa,muf jzpfcJhw,fqdkwm b,folrS jiif;Ekdifvdrfh
r,frxifyg?
tmk%fOD;c&D;onf &J@ pmtkyfuav;[m rdkifaxmifcsD c&D;&Snf}u;D udk jzwf
oef;+yD;rS ol@ocifeJ@ aw@vJv
$ JaG csmcf &Jh w,f? wcg pmtkyfxGuf vmawmhvnf; em
ruse;f jzpfaewJh q&mr}uD;twGuf ^m%fyal Zmfcav;ay;zdk@ xkwfa0olxH arwWm
&yfcaH wmh rqdik f;rwG xkwfay;&Smygw,f? tJ'D Om%fyal qmfcav;eJ@ q&mr}uD;udk
*g&0jyKzdk@ tavmw}uD;}udK;pm;ayrJh q&mr}uD;qkH;yg;oGm;wJhtcgrS a&muf&SdomG ;
awmhw,f? q&mr}u;D uG,v
f eG af wmh tm&k%Of ;D c&D;onfu &&Srd hJ Om%fyal Zmf cav;
udk wu,fv@kd &&Scd &Jh if trsdK;orD;or*~udk vSL'gef;vdu
k fygvk@d rSmoGm;owJh / u|ef
awhmfrSm pdwfraumif;p&mawG/ 0rf;enf;p&mawGt=um;uae+yD; q&mr}uD;udk
t}udrf}udrf tav;eDjyKrdygawmhw,f?
tk%Of D;c&D;onf}uD;&J@ ordki;f armfueG f; xm0pOf O'gef;wGiyf gap
&Jabmf 'dk;+idrf;csrf;
1722016

211

}u;D aiGe@J aecJ&h wJt


h rSww
f &rsm;
&Jabmfat;at; (ac:) aygufatmzJ
}uD;aiG uG,fvGefwm 2 ESpfjynfh trSwfw& pmtkyfxkwfr,fqdkawmh
}u;D aiGe@J twlaetwlpm;cJh&wkef;u xdawG@cHpm;cJ&h / jzwfoef;cJh&wJh b0ta=umif;
av;awG jyef+yD; owd&atmufarhzG,f a&;csiv
f Gef;vdk@ a&;rdygw,f? a&;wwf zwf
wwfwmawmh r[kwf&ygb;l ? 'Dpmrlukd bbu a&;cGihjf yKwJh twGufa=umifh u|efr
tvGe0f rf;om aus;Zl;wifygw,f&Sih?f
1984 ckESpf }uD;aiG vufxyfawmh u|efrtaeeJ@ awmfvSefa&;xJu
rm*FvmyGJukd yxrqHk; yg0ifwufcGifh&ygw,f? 1985 ckESpf/ au'gausmif;a[mif;
ae&muae tmZmenfuek ;f bufudk u|erf wkd@ rlvwef;ausmif; ajymif;vm+y;D aemuf
ausmif;qkay;yGJtwGuf ausmif;om;ausmif;olawG tqkdtu ygv@kd q&m/ q&mr
awGu Armtuoifay;zdk@ }uD;aiGukd tultnDawmif;cHzkd@ qHk;jzwfc=Jh uw,f? tJ'D
tcsdefup+yD; }uD;aiGeJ@ enf;enf;odcJhygw,f?
aemuf+yD;awmh ygwaD rG;ae@eJ@ ygwDvufeufudik f awmfveS fa&;ae@awGt
wGuf nbuf tm;vyfcsed frSm qkid f;q&m}uD; OD;ouf&Snw
f @dk aewJh r,fpvDukef;rSm
}u;D aiGu wm0ef,l tuawG }udKwku
d =f uwmrk@d u|erf wkd@ tm;vyfcsdefqkd t+rJ oGm;
oGm;=unfyh gw,f? tJ't
D csed rf mS }u;D aiGe@J rsurf eS ;f wef;+y;D tawG@rsm;cJyh gw,f? aemuf
qH;k wyfaygi;f pk r'w yefqef;rSm tpnf;ta0;vky=f uawmh nbuf ya'omuyGrJ mS
ua&mufvmwJh acgi;f aqmifv}l u;D awGudk yef;qufozk@d e@J wyfaygi;f pk oDcsi;f pkaygi;f
oDqkdwJhtcef;rSm u|efryg0ifcGifh&ygw,f? }uD;aiGuyJ wm0ef,l+yD; u|efrwkd@ukd
aumif;rGepf mG oifay;cJyh gw,f? p+y;D wu,fazsmaf jzwJn
h a&mufawmhvnf; yGrJ xGuf
cif }uD;aiGu tm;vHk;ukd vku
d fppfaq;ygw,f? tJ'Dwkef;u u|efrqHyif tawmf
&Snfygw,f? }uD;aiGu u|efrqHyifav;ukd zD;ay;+yD; }udK;eJ@ csnfay;cJhygw,f? u|efr
ESv;Hk om;xJrSm rajymwwfavmufatmif aEG;axG;r_udk cHpm;vkduf&ygw,f?

212

1986 ckEpS af &mufawmh u|erf tdraf xmifjyKcJyh gw,f? cifyeG ;f aewJh {nfch XH m
eukd u|efrajymif;aecJ&h vk@d }uD;aiGaewJh XmecsKyfeJ@ eD;uyfaewma=umifh ausmif;ydwf
&uf tm;vyfcsdefa&mufwdik ;f }uD;aiGtdrf t+rJrjywf 0ifxu
G fvnfywfcJhygw,f?
u|erf b,fvrdk S arhr&wJh wae@rmS - cifyeG ;f u c&D;xGuaf ewJt
h csed ?f yxr
ukd,0f ef arG;zGm;awmhr,f? ausmif;ydw&f ufvnf; jzpfaevdk@ }uD;aiGtdru
f dk tvnf
oGm;cJh ygw,f? }uD;aiGu tvkyfrsm;+yD; rtm;vyfwJh=um;u u|efrudk {nfhcH pum;
ajym&Smw,f? +yD;awmh u|efreJ@ trfrvl;(}uD;aiGwkd@eJ@ twlaeaewJh XmecsKyfu
0&Jabmfrav;) ukd ol=unfch w
Jh Jh wkwf yk f&Sit
f a=umif;eJ@ olawmfveS fa&;xJ0if+yD;
aemuf awmawmifawGxJrSm &uftcsdK@ xrif;rpm;&wJt
h a=umif;/ iSufzsm;jzpf+yD;
aq;0g; r&S/d acG;om;pm;rS oufom oGm;wmawGudk ajymjycJw
h ,f? tJ'aD emuf u|erf
tdrfjyefawmh tdrfa&mufkyH J &Sad o;w,f/ trfrvl;u vufxJa=u;jym; (tJ'w
D kef;u
0a'o/ ta&S@ajrmuf tajccHa'oo oHk;pGJaewJhaiGwrsdK;) 10 jym;xnfhcJhawmh
u|efrtvGefukd tH=h o+yD; pdwfraumif;jzpfrw
d ,f? 'ge@J yJ csufcsi;f oGm;+yD; }uD;aiGukd
awmif;yef/ aus;Zl;wifa=umif;ajym+yD; jyefvufcH,lchw
J ,f?
tJ'Dtcsed w
f ek ;f u u|erf uvnf; arG;zGm;cge;D umvyg? c&D;xGuu
f jyefvm
wJh cifyeG ;f onf&aJ bmfudk tusKd ;ta=umif; ajymjyawmh cifyeG ;f onfu pdwrf aumif;
jzpfcg csucf sif;yJ erfch acsmif; acsmufurf;yg; ab;awGrSm cufcufccJ JeJ@ 0g;ckwf a&mif;
au|;cJhygw,f?
uav;arG;zGm;csdeaf &mufawmhvnf; awmfawmfeJ@ arG;rxGufawmh n}uD;
oef;acgifrmS }uD;aiGcifyeG f;eJ@ &JabmfawGuyJ 0kdif;0ef;ulnD aq;Hk xrf;ykd@=uygw,f?
tJ'DorD;u vl@jynfavmuxJ rjrifraevku
d f&yJ tarudk xm0& cGcJ Gm xm;&pfch+J yD;
xGuo
f mG ;&SmcJw
h ,f? u|erf pdwx
f dcu
dk +f y;D use;f rma&;awmfawmfe@J jyefraumif;awmh
}uD;aiGuyJ oltvkyrf sm;aewJh=um;u u|efrudk aEG;axG;tm;ay; *kpu
kd af y;cJw
h ,f?
tJ'Duaep+yD; u|erf ESv;Hk om;xJrSm }uD;aiGtay: oHa,mZOfe@J arwWmykd+yD; }uD;yGm;
cifwG,cf Jh&w,f?
}uD;aiGrtm;vkd@ rvmEkid w
f &Jh ufqdk u|erf tdrfa&S@xu
G x
f Guf ar#mcf h&J w,f?
i,fi,fwek ;f u tpfrudk ar#mfch&J ovkd cHpm;cJh ygw,f? i,fpOfwek f;u rdbrsuEf Smukd
rjrifvu
dk f&vk@d tpfruyJ rdbvkjd zpf+yD; }u;D jyif;atmif jyKpkay;cJyh gw,f? u|erf t&G,f
enf;enf; a&mufvmawmh cGcJ Gm+yD; ygwDwyfxJa&mufcJhw,f? tESpf 30 ausmfrS

213

rar#mfvifhbJ w&ufrSm tdrfrS zke;f qufvmw,f? 'geJ@ tpfrukd oGm;awG@zk@d qH;k jzwf
vku
d w
f ,f? jyefawG@awmh wOD;eJ@wOD; rrSwrf b
d ;l ? t=um}u;D zuf ik=d uw,f? +y;D awmh
nDtpfr twlaewm ESpfvoHk;v avmufyJ&Sdao;/ tpfru u|efrukd xm0&
cGJcmG xm;&pfchyJ gawmhw,f? tJ'Dpw
d fxdcdu
k af ewJhtcsed f }uD;aiGudk tarvdk wrf;w
rdcJhw,f?
1989 ckESp/f {+yD 17 &uf (ArmESpfqef; 1 &ufae@)rSm 0awGu ykefuef tm
%modr;f oGm;vkd@ vlawGvnf; zkzd &JawG jzpfuek af wmh tJ'Dn rkd;vif;cge;D om;av;
ukdykduf+yD; }uD;aiGwdk@eJ@twl awmifukef;ay:rSm ajy;wufykef;atmif;cJh=uw,f?
c%avmuf=umawmh jyefqif;vmygw,f? aemufwae@a&mufawmh wkwfEdik if H
bufudk ul;zkd@ xGufvm=uw,f? vrf;rSm ESpfcgavmuf ppfaq;cH&w,f? wHwm;
xdyfrSm ppfawmh u|efreJ@ odwJh 0wyfrSL;}uD;u eif-Armaemufudk rvku
d f&bl;? eif
vkdu&f J&if vku
d f=unfhprf;/ aoewfe@J ypfr,fvkd@ aoewfeJ@ csdef&,
G f +cdrf;ajcmufvm
w,f? wyfom;wa,mufudk apmif=h unfch idk ;f w,f? u|erf ,lvmwJh ppfv,
G ftw
d u
f dk
ppfaq; &SmazGaewkef;/ u|erf tHu}kd udwfaevkdu+f yD; bmrSr,lbJ wHwm;ay: tjref
a&mufatmif ajy;wufchw
J ,f? u|efrwk@d om;trdyJ wkwfjynf t&ifa&mufvmcJh
w,f? usefwhv
J al wGu ppfaq;cH&wke;f rdk@ pdwfu rat;ao;? aeuyl a&qm/ Aku
d f
qm? om;u pik+d yD? ykdufqw
H jym;rS r&S?d &SdwJhwkwfaiG 4 usyfukdvnf; olw@kd u
vkxm;vkduf+yD? tm;vHk;acsmarmpGm a&mufvmawmh aea&;xkdifa&; cef@cGJawmh
}u;D aiGw@kd ZeD;armifEeHS @J u|erf wk@d ro
d m;pk &Sr;f tdrw
f tdrrf mS c%ae=u&ygw,f? &moD
Owkuvnf; {+yv
D rk@d tvGeyf jl yif;vSygw,f? om;av;uvnf; ylveG ;f awmh ae@cif;rSm
w+yJ+yJatmfiw
kd wfygw,f? tJ'Dvdk tcgrsKd ;rSm }uD;aiGw@kd ZeD;armifEHu
S om;ayguf
pav;ukd ulnDacsmjh rL ayG@yu
kd fxm;ay;wwfygw,f?
tJ'aD emuf u|erf wk@d &aJ bmfawG tm;vH;k rke;f r 'kuo
Q ,fpcef;ukd ajymif;=u&
jyefygw,f? rkd;umwJ}uD;awGeJ@yg? }uD;aiGwkd@ ZeD;armifESHeJ@twl rdk;umwJ wwJ
wnf;rSmyJ twlaecJyh gw,f? tJ'rD Sm rdom;pk ody=f um=um raevkdu&f ygb;l ? cifyeG ;f
onfawGu ygwD&J@ awmif;qkdr_atmufrSm a&S@wef;xGufa&;twGuf u|efrwkd@
tdrfaxmifonf om;orD;ZeD;r,m;wdk@ukd cGJcGmxm;cJh+yD; rkef;rpcef;u xGuf
oGm;=uygawmhw,f? tJ'Dusef&pfcJhwJh rdom;pkawGukd wm0efcHzk@d ygwDu }uD;}uD;ukd
wm0efay;tyfvu
kd fygw,f?

214

tJ'Dvkd ygwDu wm0eftyf pDpOfay;r_atmufrSm u|efrwk@d wawG wcgrS


ra&mufb;l wJh 101 ppfa'o/ zDarmfa'o/ vkid u
f efqw
kd hJ vDaqm&Gmav;w&Gmab;ukd
a&muf&pSd cef;cs aexkid fcJhw,f? rkef;rbufu o,fvmwJh rkd;umwJrsm;ukd wJxd;k
ae&wmyg? &ifaumuf awmxJrSmyJ wJxd;k ae=u&ygw,f? rkd;uvnf; rjywf&Gm
oGef;aeygw,f? jcif/ jzKwf/ ,ifaumifawGuvnf; aygrSayg? tJ'DtaumifawG&J@
ta=umif; rodao;vk@d 'Dtwkid ;f aevku
d rf ad wmh 0kid ;f uku
d w
f mcH&ygawmhw,f? a&muf
a&mufcsif; om;aygufpu tD;tD;ygawmh zifukd 0kdif;ukdufawmhw,f? zifwckvHk;
&p&mr&Sad tmif tzkawG eD&aJ eygw,f? na&mufawmh tzkawGu,m;/ om;uikd?
rdk;uvnf; &Gm? rkd;a&awGu wJxJukd 'va[m pD;0ifvmawmh }uD;aiGeJ@ u|efr
tdyrf &awmhyg? tdy&f muvnf; &ifaumufcw
k f rd;k umcif;tdy=f u&wmuk;d ? a&muf
a&mufcsif;&ufawGrSm bm[if;rS csufpm;p&mr&Sdygb;l ? xrif;wtk;d w,f/ tmvl;
jyKwfpm;=uwmyg? om;uvnf; aygufp 6 v 7 v om;avmuft&G,fqdak wmh
0rf;azm0rf;av#m/ tylwuf tzsm;pygawmhw,f?
aemufawmh 101 ppfa'o/ zDarmf+rdK@e,fu pDpOfaqmufvyk fay;vmwJh
0g;x&Hum/ uwW&mvdyfrdk;xm;wJh wJtdrfav;awGxJ a&$@ &ygw,f? tdrfaxmif 2ck/
wJwvHk;ae&ygw,f? 'ga=umifh u|erf }uD;aiGeJ@yJ qufvuf twlaeygw,f? pcef;cs
wJaqmufxm;wJh ae&m[m ocsKif;ajray:rSmrkd@ wJtdrfawG=um;rSm tkwf*lawG
uvnf; &Sdaeygao;w,f?
u|efr tjyifrSm tvkyaf wG vkyfaecsdefrmS om;av;ukd }uD;aiGu xdef;ay;
cJhygw,f? rdk;vif;uae rk;d csKyf/ vrf;av#muf/ awm[if;&Smvnf; bm[if;rS r&Sd?
a=u;eDjrpfyJ trsm;pk oGm;wl;pm;w,f? om;av;ikd&if }uD;aiGu oDcsif;qkd acsmo
h dyf/
v_yfaewJhopf&u
G fuav;awG vkdufjy/ 'Dvdek @J om;av;u t+rJtdyfaysmf oGm;wwf
w,f? u|erf jyefvm&if &,farm+y;D at;a& - eifom;}u;D vm&if oDcsi;f qd0k goemyg+y;D
tqkad wmf jzpfr,fxifw,fwh?J aemufykdif;usawmh tJ'u
D ae wae&majymif;awmh
om;u wESpaf usmaf vmuf&adS e+y?D um;pD;=uawmh um;ay:rSm om;uav;u oDcsi;f
qkdw,f? tm;vHk;u ol@ukd=unfh+yD; ajymqk&d ,farm=uawmh -}uD;aiGu oabm
awG us+y;D igrajymbl;vm;wJ?h td
k }u;D aiGe@J twlae&wJt
h csed u
f mv wav#mufv;kH
uG,v
f eG cf sed x
f d u|erf pdwfxcd du
k fatmif pdwfq;kd atmif rvkyf cJyh gbl;? ajymp&m&dS&if
xkid cf idk f;+yD; at;at;aq;aq; oabmayguaf tmif aqG;aEG;jywwfygw,f? twlae

215

wm =umvmawmhvnf; oHa,mZOf &S=d uwmygy?J aemufydik ;f u|erf emrnf rac:


awmhbl;? rD;vkd@yJ ac:ygw,f?
vkid u
f efpcef;rSmaewke;f u u|erf arhr&wJw
h &uf &Syd gw,f? um;vrf;jyifz@dk
txufu ta=umif;=um;vmygw,f? rkd;&GmxJrSmyJ jyif&ygw,f? ESp&f ufavmuf
vkduv
f kyf+yD;awmh }uD;aiGu rvkdufcdik ;f awmhygb;l ? 'Davmufrd;k &Gmaewm eiftat;
rd&if om;ukd ul;vdrrfh ,fwh?J u|erf em;raxmifbJ ZGwx
f u
G fzk@d aygufjym;xrf;w,f?
}u;D aiGu a'goxGu+f y;D atmfw,f? aygujf ym;vkw,f? u|erf vnf; jyefvk ZGwx
f u
G f
cJhw,f? wu,fyJ na&mufawmh tylwuf/ acsmif;qkd;? aemufae@rmS om;ukd ul;yg
ava&m? 0rf;awGxyfav#m/ tyljyefwuf/ yg;pyfawG/ rsufpdawGvnf; jzLzwf
jzLa&mfawGjzpfoGm;+yD; tqkwfa&mif/ ykdvD,kda&m*ga=umifh om;av;&J@ aygifeJ@
ajcaxmufxd ao;odru
f m q&m0efu rSm&Smygw,f? 9 ESpf 10 ESpf t&G,af &muf&if
ulrif;aq;HkrmS ukvd@k &w,fw?Jh u|erf pdwx
f dcdkufwmyJ tzwfwifygw,f? om;
av;ajcaxmufuzk @dk u|erf acgi;f xJ t+rpJ cJG ahJ yr,fh rdom;pk pm;0wfaea&; cufcaJ wmh
b,fvrdk S rwwfEikd cf yhJ g? om;av;ukyd J =unf=h unf+h y;D tarhukd cGiv
hf w
$ yf gv@dk yJ pdwx
f u
J
awmif;yefaerdw,f? vkdifuefuae uefykdufw;D ajymif;awmh }uD;aiGw@kd u yef0gukd
ajymif;cJh&vk@d }uD;aiGeJ@ cGJaecsed fumvrd@k }uD;aiGuykd J wrf;w+yD; t+rJowd& vGrf;cJyh g
w,f?
}u;D aiG yef0guae xGuv
f m+y;D xdecf sKef;jyef twlae=u+y;D awmhrS vH;k c|ecf kid /f
uGrf;qef&GmrSm wtdrw
f nf; twljyefae&ygw,f?
om;av;wd@k wkwaf usmif;rwufcifrmS Armpma&;wwf/ zwfwwfatmif
}uD;aiGyJ oifay;wmjzpfygw,f? wkwaf usmif;wuf aewJh ausmif;om; ausmif;ol
awGa&m Armpmoifae&wJh om;av;wkd@a&m }uD;aiGw@kd ZeD;armifESHu OD;pD;um
u|erf wd@k wawG om;av; orD;av;awG aysm&f i$ af tmif qk+d y;D wESpu
f dk 2 }urd f qkay;cJh
ygw,f?
1993 ckESpfa&mufawmh trsdK;orD;awG cifyGef;&Sd&mqDvkdufoGm;&r,f/
}uD;aiGxrH SmyJ uav;awGukd tyfxm;cJ&h r,fvkd@ ta=umif;=um;vmygw,f? u|efr
0rf;om 0rf;enf;jzpf&ygw,f? om;av;xm;cJh&rSmukd 0rf;enf;cJw
h ,f? bma=umifh
vJqkdawmh ajcaxmufuav;u roefpGrf;&Smbl;? +yD;awmh wDbDa&m*ga=umifh
toufu,fcw
hJ m r=umao;awmh pdwu
f rcsb;l ? }u;D aiGuawmh tm;ay;&Smygw,f?

216

pdwcf sz@kd ajymygw,f? 'gayrJh u|erf pdwrf csc&Jh pfyg? na&mufwdik ;f om;av;rsuEf mS eJ@
ajcaxmufu=dk unfh+yD; yg;pyftyk f ik&d wm rsm;cJhygw,f?
ygwDu [kda&muf&if tvkyfvyk fEkdifzk@d u|efreJ@ weoFm&Du a&mufaewJh
&JabmftrsdK;orD;wOD;ukd ocsFmeJ@ Armjynf orkdif; oif=um;ay;zdk@ !ef=um;vmvkd@
}u;D aiGcifyeG ;f u u|erf wk@d EpS af ,mufudk ae@bufrmS ocsmF eJ@ orkid ;f oifay;+y;D pmar;yGJ
vnf; ppfcJhygw,f? aemufydik f; u|erf wk@d tdrfaxmifonf trsKd ;orD;awG pkpnf;
rdawmhvnf; }uD;aiGcifyGef;uyJ ygwD&J@ taxGaxGvrf;pOfeJ@ zGJ@pnf;tkycf sKyfykH
avhvma&;ukd OD;pD;a&S@aqmif a&S@&u
G jf yKay;cJyh gw,f? wcsed w
f nf;rSm }u;D aiGu rif;wd@k
[kad &muf&if aq;0g;ukid w
f wf/ oH;k wwfz@kd vkv
d rd hf r,fq+dk y;D u|erf wk@d &JabmfrwcsKd @udk
aq;0g;oHk;enf;awG oifay;ygw,f? aq;0g;qkdif&m t*Fvdyftac:ta0:a&m
wkwv
f kd tac:ta0:rsm;ukdyg tao;pdwf oifay;cJh&Smygw,f? vkid fuefpcef; rSm
wkef;uvnf; t*Fvdyfpm ESpfvoH;k v oifay;zl;w,f? aemufykdif; 0rf;pmtwGuf
vH;k yef;ae&awmh }u;D aiG oifay;wJh ynmawG arhaysmufukecf w
hJ ,f? aemifw&wmyJ
tzwfwifcJhygw,f?
uav;awGvnf;}uD;vm+yD/ ta0;}uD;ausmif;wuf=u? 'Dawmh u|erf u
tEW&m,frsm;vSwJh aAsmuft;dk pufu
Hk dk wjcm;&JabmfrawGe@J twl tvkyx
f Guv
f ky&f
w,f? aemufawmh orD;ti,fuvnf; wkwfrl}udKausmif;xm;zd@k vkdawmh ZeD;
armifE(SH 2)a,mufpvH;k 0ifaiGav;&EkdifavmufwhJ pm;aomufqkdifvkyfief;av;ukd
vky=f unf=h u&jyefygw,f? }u;D aiGe@J vnf; touf}u;D rS wuGw
J jym;qD cGaJ e=u& jyefyg
w,f? wcgwavyJ }u;D aiGqD oGm;vnfEikd fkyH J &Sad wmhw,f? aemufydik ;f eD;eD;uyfuyf
twlrae&vkd@ pdwrf aumif;cJyh g? 'gayrJh taea0;ayr,fh arwWmeJ@ oHa,mZOf}u;D rm;
ygw,f? t+rJrjywf vGrf;aqG; owd&aeygw,f?
wcgwav }uD;aiGqDoGm;&if uav;awG&J@ta=umif; rqHk;Ekdifatmif
+yHK;+yHK;&$i&f $if ajymjyygw,f? om;eJ@ orD;[m }uD;aiG&@J vufay: }uD;cJhygw,f? tdk
}uD;aiG aus;Zl;}uD;vSygw,f&Sih?f
om;eJ@orD;uvnf; tbGm;t&if;vkd oabmxm; cspcf ifav;pm;cJyh gw,f?
oHa,mZOfvnf; }uD;rm;cJ=h uygw,f?
tkd }uD;aiG uG,fvGefcsdefrSm u|efrwkd@ rdom;pkwa,mufrS ab;rSm
r&Scd =hJ uyg? ta0;a&mufaecJ=h uygw,f? }u;D aiG uG,v
f eG w
f mukd u|erf nwem&Dx;dk rS

217

od&vkd@ b,fvkdrS csucf sif;x oGm;vkd@r&? em&D=unf&h if; yg;pyfydwf uk,


d afh ygifukd
xkxk ikdc&Jh w,f? wkwfcsdef (2 )em&Dausmfawmh raeEkid af wmhv@kd tdrf&Si&f @J ta':ukd
tdy&f muE_;d +y;D tusKd ;ta=umif;ajymjyawmh eiftckomG ;&if vrf;tE&m,frsm;w,f?
rkd;vif;rS oGm;ygvm;wJh? u|efr *kpkdufraeEkdifawmhygbl;? aq;Hkbufukd tjref
oGm;rdygw,f? b,folrS r&Sd? b,f olrS rawG@yg? 'geJ@ bb&Sdr,fh tdrfudw
k rf;
oGm;rdw,f? bbudkjrifwmeJ@ pdwu
f rkd xde;f EkdifawmhbJ bbukd zufikd&if; enf;enf;
ayghoGm;ygw,f?
orD;qD zke;f qufajymjyvkduaf wmh orD;vnf; pdwrf aumif;bl;wJh? aemuf
ae@usawmh tifwmeufuae orD;u ol@&ifxJu cHpm;csuu
f kd t*Fvyd fvkd pmwkd
yk@d vmw,f? orD;&J@ tbGm;[m aumif;uifay:u pdew
f vH;k eJ@ wlygw,f? tJ'pD ed v
f ;kH
av; aysmufuG,f oGm;ayr,fh xm0& orD;&J@ ESvk;H om;xJrmS &Sd+rJ&Sdaeygw,fwJh? }uD;aiG uG,fveG fwm wESpjf ynfhawmhvnf; orD;u }uD;}uD;uG,fvGef wm
wESpjf ynfh+yD/ vGrf;qGwfowd&a=umif; bb}uD;ukd ajymay;ygwJh?
tkd }uD;aiG u|efrwk@d e@J cGJcGmoGm;ayr,fv
h nf; u|erf &J@ ESvHk;om;xJrSm
t+rJxm0pOf wnf&SdaecJhygw,f? &SifoefaecJhygw,f? b,fawmhrS arhaysmufrSm
r[kwfyg?
}uD;aiG[m ArmjynfolvlxktwGuf olwwfEkdifwJhbufu wm0ef,l
xrf;aqmifcw
hJ ,f? }uD;aiG wm0efauscw
hJ ,f? }uD;aiG&@J vky[
f efeJ@ tm;aumif; csuf
awGudk u|erf qufvuf twk,loGm;r,f? }uD;aiG[m i,f&G,fpOfuae tdrk if;oGm;
wJhtxd qif;&Jyifyef;rSmukd ra=umuf/ ZGJowWdawGeJ@ kef;uefvkyfaqmifoGm;+yD;
*k%fa&mifajymifpmG uG,v
f Gefchw
J ,f?
}u;D aiGe@J twl tmZmenf taxmiftaomif;[m Armjynfjynfov
l x
l u
k dk
tvkyt
f au|;jyK&if; toufaoG;ac|;ay;vSLum &J&if*h %
k af jymifpmG wku
d yf 0JG ifc=hJ u+y?D
'gukd u|efrwk@d &JabmfrawG rarhoifhbJ qufvufqJu
G kid o
f Gm;&r,fv@kd u|erf cH,l
ygw,f?
u|efrwk@d Eikd if H[m tckxd jynfwiG ;f ppfr&yfpaJ o;bl;? jynfwiG ;f +idrf;csrf;a&;
r&ao;ygbl;? 'ga=umifh wkdif;&if;om;aygifpHku jynfolawG&@J b0rvGwaf jrmufEikd f
ao;ovkd trsKd ;orD;xk}u;D w&yfv;kH &J@ b0[mvnf; rvGwaf jrmufEidk af o;bl;? b0
rvHk+cHKao;bl;? tapmfum; cHae&wkef;yJ? wcsdK@ trsdK;orD;awG&J@b0[m b,f

218

avmuf oem;p&maumif;vkdufygovJ? qif;&J'ku}Q uHKae&awmh xGufayguf &vkd


&jim; vkdu&f Sm&if;eJ@ tnmcHrd+yD; tapmfum;cH&w,f? +yD;awmh a&mif;tpm; cH=u
&&Smw,f? 'gawGukd u|efrwk@d trsKd ;orD;xk}uD; vufydu
k =f unfhaevdk@uawmh b,f
awmhrS trsKd ;orD;awG&J@b0 vGwfajrmufrmS r[kwfb;l ? u|efrwkd@ usef&pfol trsKd ;
orD;&Jabmfxk[m jynfov
l x
l }k uD;w&yfvk;H eJ@ vufwn
JG n
D w
G pf mG qufvuf wku
d yf JG
0ifz@kd acgi;f xJrmS t+rx
J nfx
h m;+y;D &wJeh nf;eJ@ pnf;H;k v_@H aqmf wku
d yf 0JG if oGm;=u&r,f
vkd@ xifygw,f?
Armjynf qkd;oxuf qk;d vmaejcif;[m wOD;csi;f eJ@qidk w
f hu
J pd Pr[kwyf gb;l ?
jynfolw&yfvHk;eJ@ qkid fwu
Jh pd P&yf}uD;yg? olrsm;Ekid fiHawG zGH@+zdK;wk;d wufwm jrif&=um;
&+yD; ukd,hEf dik if Hu 'Davmuf o,HZmwawG u,f0ygvsuf jynfolw&yfv;Hk qif;&J
'kuQ a&mufaewm jrif&awmh a=uuG0J rf;enf;rdw,f? 'ga=umifrh @dk u|erf wd@k a&S@quf
&r,fv
h rf; rwDxiG f rzefw;D &if vrf;aygurf mS r[kwb
f ;l ? vrf;ydw+f y;D &if; ydwaf erSmyJ?
'Dawmh u|erf wk@d rsKd ;qufawG enf;omefrsKd ;pHke@J wkdufyJ0G ifz@kd twGuf 0kdif;0ef;ulnD/
vufwJn
G n
D D pnf;pnf;vH;k vHk; yl;aygif; azmufxGufro
S m ajzmifhjzL;+yD; awmufywJh
vrf;wck &vmygvdrhrf ,f?
u|efrwk@d wawG enf;omefrsKd ;pHkeJ@ qufvufwu
kd fyGJ0if=uygp@kd ?
}uD;aiGukd avhvmtwk,lomG ;=uygp@kd ?
}uD ;aiGeJ @ tmZmenftaxmiftaomif;&J @ awmf vSefa&;pdwf" mwf
t"Gef@&Snfygap?
&Jabmfat;at; (ac:) aygufatmzJ
2015/ rwfv/ 28 &uf?

219

u|eaf wmfw
h @dk &J xm0& }uD;}uD;

tapmqHk; owd&csufrsm;
rSwfrdoavmufqd&k if tJ'aD e@u tarh&ifciG fukd rD+S yD; bwfpfum; tjyifudk ai;arm
=unfah erdw,f? tjyifu rkd;aumif;uifuif[m t&rf;ukd jym+yD; =unfvif vSyae
w,f? awmifwef;}uD;awG opfyif}uD;awG[m rsufpda&S@uae wa0ga0g jzwfoef;
oGm;aew,f? jyefawG;=unfhvdu
k af wmh bmta=umif;a=umifhreS f;awmh rod? tJ'D
ae@u rkd;aumif;uif&@J tjyma&mif[m u|eaf wmfh rSw^f m%fxrJ Sm tawmufyqH;k eJ@
tvSqk;H tjyma&mifjzpfaew,f?
u|efawmf oDcsif;awG atmfqdak ew,f? bmoDcsif;awG qkdaewmvJ rod
awmhbl;? t=um}uD;ygyJ? b,favmufxdatmif =umovJqkd&if u|efawmfhukd
ayG@csDxm;wJh tarawmif wm;,l&w,f? om;wJ/h awmfygawmhw?Jh c&D;oGm;azmf
OD;OD;awG/ a':a':awG tdyaf e=uw,f? om;vnf; c% tdyv
f u
dk Of ;D wJ?h tJ't
D csed rf mS yJ
tarhab;rSm xkid faewJh =uifemazmfa&GwJh rsufESmxm;eJ@ ta':}uD; wa,muf[m
tar&J@ pum;ukd =um;jzwf ajymvku
d fwmukd u|efawmfrh Sw^f m%fxJrSm r_e0f g;0g;
rSwfrdaew,f? qkdygap at;&J@? olwkd@ wawGvnf; em;axmifae=uw,fwJh?
tJ'Daemuf u|eaf wmf xyfqkdrqkd rrSwfrad wmhb;l ? xyfrSwfrad ewmuawmh tarh
toH? tJ'g rifh }uD;}uD;? }uD;}uD;vkd@ ac:wJh ?
}uD;}uD;vkd@ ac:ckdif;vkdufwJh tJ'Dtcsdeftcgwkef;u u|efawmfwkd@
pD;oGm;aewJh bwfpfum;[m ukd,fhjynfukd,fajray:rSm ajy;oGm;aewm r[kwf
220

bl;qkdwm rodEkdifao;ovkd/ 'D}uD;}uD;[m u|efawmf arG;puwnf;u awmuf


av#muf u|eaf wmhudk }u;D jyif;atmif apmifah &Smufco
hJ /l tod^m%fynm oif=um;ay;
cJhoq
l w
kd m rodEfidk af o;bl;? 'Dc&D;=urf;}uD;&J@ +idKjiifr_rsm;ukd tjynft
h 0cHpm;cJh&wJh
}uD;}uD;[m qufvuf+yD; aemiftcsed fumvawGrSm u|efawmfhudk olajr;t&if;w
a,mufvkd apmifha&Smufqk;H ray;cJo
h lqkdwm ykdrodEkdifchb
J ;l ?
'gayrJh }uD;}uD;[m ol@toufq;Hk wJt
h xd/ u|eaf wmh touf 25 wdwd
txd? ol[m u|eaf wmhf woufv;kH &J@ }u;D }u;D yg? xm0&}u;D }u;D yg? tJ't
D csed w
f ek ;f u
u|efawmf[m (1) ESpfom; ausmaf usmf t&G,favmuf?
tJ'Dae@[m u|eaf wmfh&J@ tapmqHk; owd&csuyf gyJ?
tpvk@d qdk&wJh ae@&ufrsm;
wkdif;wyg; e,fjcm;ajrjcm;rSm ae&wJhae@&ufawG[m tvGef+iD;aiG@zdk@
aumif;ygw,f? 'gayrJh u|efawmfw@kd [m tay:&Gm/ atmuf&Gm&SdwJh ucsif&Gm
av; ESp&f Gmteuf atmuf&mG av;rSm aewmyg? u|efawmfw@kd aewJh +cH0kdif;}uD;[m
tvGef us,f0ef;ygw,f? +cH0kdif;xJrS toD;yif trsdK;rsKd ; pku
d x
f m;ovkd [if;oD; [if;
&GufawGvnf; pkdux
f m;ygw,f? aewJh rdom;pkawGuvnf; renf;vS? i,faygif;
oli,fcsi;f awGe@J 0kid ;f xJ arG;jrLxm;wJh =uufawGbaJ wGe@J OD;OD;awG a':a':awG/ uav;
awG &,farmoH/ ikdoHawG =um; u|efawmf aysmfrSaysmf? +cpH nf;kd;awGay: ausmfwuf?
jzwfomG ;wJh u|Jtyk q
f dwt
f ky}f uD;awG 'grrS [kwf armif;jzwfoGm;wJh axmfvmusaD wG
awG@&if t}uD;tus,f ukef;atmufvdu
k =f uwJh u|efawmfwkd@wawG ac|;ukd jyefv@kd ?
tjzLtrnf; kyjf rifo=H um;puf tpkwfwvHk;? vkdif;rdatmif [kdO;D av;u
0g;vk;kH ckwf wkid af xmif? 'DO;D av;u ',fO;D tzH;k tpkwf wvH;k ukd "mwf}uKd ;oG,?f tareJ@
uav;awGu w,fvaD A;&Sif;a&S@rSmxdik f? kyfawmh ay:rvm/ toHawmh =um;ae
&w,f? wcGe;f rSvnf; em;rvnf? tay:&Gmu tpfudak wG/ tpfrawGvnf; vm
vnf? 0kid f;us,}f uD;xJ wlwyl ek ;f wrf; upm;=u? tyifay: wufEikd w
f v
Jh lu toD;cl;?
rwufEikd fwJhaumifu atmufuae toHukef [pfatmfidk? +yD;awmh olwkd@cl;wJh
tcsOo
f D;awG ikwo
f D;awGeJ@ wkd@pm;? yg;pyfawG yl/ ESyfcsD;awGxGu?f u|eaf wmfwk@d
uav;awG jrL;cJhwJh ae@&ufrsm;?
'Dvekd @J }uD;}uD;&J@ rsufpad tmufrSm aysmcf yJh g;cJh+yD; &SifoefvmcJhwhJ u|efawmf
[m i,fpOfwek f;u use;f rma&; tawmf raumif;vSbl;? aq;HkrmS cspt
f ar aus;

221

Zl;a=umifh aorif;qDrS jyefv+k y;D u|eaf wmf tckvdk qufvuf touf&iS o


f efchw
J myg?
aemufqHk;rSmawmh tareJ@}uD;}uD;/ }uD;}uD;eJ@ tar wvSnfhpD vljyefjzpfatmif
jyKpkysKd ;axmifcw
hJ myg? tJ'v
D dk u|eaf wmf i&Jjynfu i&Jrif;xH wvSr;f avmuf a0hvu
dk f
vkd@vm; rod? i,fpOfb0wkef;u u|eaf wmf[m aqmhrSaqmh/ aomif;use;f vGef;vd@k /
e,fvnf;rjcm; ajrvnf;rjcm; aqmhvkd aumif;vGef;vSw,f?
u|efawmfw@kd i,fi,fwek ;f u wufcw
hJ hJ ausmif;ukd (10) rkid favmufawmif
a0;w,fvd@k cHpm;aerdw,f? u|eaf wmfwd@k ausmif;oGm;zdk@qw
dk m vl}uD;rdbawG t
apm}uD;x/ xrif;[if;csu/f xrif;bl; [if;bl; xkyfxnfhay;+yD; ausmif;ukd rkd; rvif;
wvif; tdru
f xGuf cJ&h wmyg? wvrf;vH;k u|eaf wmfwd@k wawG aysmfjrL;atmf [pfae
wmyg?
ausmif;cef;xJrmS u|eaf wmfu
h dk wwef;vH;k u Armjynfom;rSe;f od=uw,f?
vmvm p=uw,f? &,fp&m vkyf=uw,f? =umvmawmh pnf;ausmfvmw,f?
tEdik u
f siv
hf m=uw,f? u|efawmfu a,mufsm;av;qkad wmh vmxm;av/ eyef;vH;k
&efawGjzpf=uvkd@ aemufq;Hk awmh q&mru wcGef;yJ rSmvku
d w
f ,f? rdb ac:cJh wJ?h
tJ'v
D rkd sKd ; ae@&ufawGq&dk if tdrjf yefvrf;rSm wvrf;vHk; rsufESmukd pl yky+f yD; oGm;awG
,m;vkd@? 'DaumifawGukd rkef;rSrek f;? tdrjf yefa&mufawmh Akdufuqm/ taru ql/
b,fvkdyJ ukd,u
hf kdud,
k f rcHcsifpdwf jzpfaeae azmfa&GcsKd omwJh }uD;}uD;&J@ rsuEf Sm
u|efawmfha&S@rSm ay:xGufvmwJh tcsdeftcgwdik ;f &ifxJrmS aEG;axG;oGm;+yD;/ ukd,fh
uku
d ,
kd f +ird o
f ufomG ;ovkd cHpm;vkdu&f w,f? 'Dtcsed cf grmS u|eaf wmf t+ird o
f ufq;kH
tcsdefcgyif jzpfEikd fvdrhrf ,f xifw,f? 'Dt=uifemqHk; rsufv;Hk 'Dt=uiftemqHk;
rsufESm[m u|eaf wmf&h J@ cGeftm;awGyg?
uav;awG&@J urBmqdkwm b,ftcsed cf grqdk/ tdyrf ufaxGjym;wJh yHjk yifygy?J
b0c&D; a&S@qufavav/ 'DyjHk yifawG 'Dtyd frufawG ykrd +kd yD;axGjym;avavygyJ? u|ef
awmf&h J@ rcHcsifpdwaf wGuvnf; 'Duav;b0rSm axGjym;+yD; aysm&f i$ fr_awGudk zHk;v$rf;
vmovkdvd?k wacguf tar ausmif;uq&mreJ@ u|efawmfhupd PawG &Sif;jy+yD;cJhwJh
aemuf }uD;}uD;u u|efawmhfukd ol@a&S@ac:+yD; El;nHhwJhavoHav;eJ@ ajymw,f?
om;om; rif;ausmif;cef;xJrSm wwef;vHk;u ausmif;olausmif;om;awG rif;ukd
em;rvnfEkdifyJjzpfaewmukd rif;ukd,fwkdif bmawG vkyfoifhw,fqdkwm rif;em;

222

vnfxm;rS jzpfr,f? b,fvydk J jzpfaeae rif; olw@dk awGudk cGiv


hf w
$ Ef idk &f r,f? olw@dk udk
cGiv
fh $wfay; Ekdifw,fqdw
k m rif;ukd,fhukdukd,f cGihv
f w
$ fay;wmeJ@ twlwlyJ wJh?
&GmrSm }uD;ysif;cJhwJh umvawG[m u|eaf wmhf uav;b0rSm taysmf&i$ f
qHk;ae@&ufawGyJ? rcHcsifpw
d fawG pwifayguzf mG ;cJhayr,fh &So
d r#eJ@ aysm&f $ifaevk@d &wJh
uav;b0rSm aysm&f $ifaecJw
h myg? }uD;}uD;rSm=um;cJhwhJ pum;vH;k av;awGukd tJ'D
tcsdeftcgrSm odyef m;rvnfao;cJhayr,fh tenf;qH;k awmh &ifxJrSm }uD;}uD;ukd t+rJ
wrf;yJ vGr;f w+yD; trSwf&rdaewwfw,f?
uH=urRm
ta=umif;trsdK;rsKd ;a=umifh }uD;}uD;wk@d [m umvwck &GmrSmaeae&mu
+rKd @i,fav;&J@ +rKd @qifajcyke;f ae&mav;wae&mukd ajymif;a&$@omG ;w,f? aemif tcsed f
umvawGrmS usew
f t
hJ rd af xmifpak wGvnf; wokw+f y;D wokwf &GmrS xGucf GmoGm;+y;D
om;orD;awG&J@ ynma&;twGuf pD;yGm;a&;&Sm}uHvkyf=u&w,f? u|efawmfwkd@
uav;awGvnf; vl}u;D rdbawG ajymif;vJomG ;r_aemufudk vku
d yf gomG ;=u&+y;D tcsi;f
csi;f wae&mqD uGu
J ek yf gawmhw,f? wcsKd @ }u;D rSom jyefqaHk wG@=u&w,f? u|eaf wmf
wk@d tdrv
f nf; &Gmuae aemufq;kH awmh xGucf GmcJ&h w,f? tazeJ@ tar +rdK@ay:wuf
pD;yGm;&Sm=u&w,f? tJ'Dvdk rdbawG pD;yGm;a&;twGuf kef;uefaecJw
h hJ tcsed rf mS u|ef
awmf }uD;}uD;eJ@ umvwcsdK@ jyefaecJh&w,f? aemufq;Hk awmh tdrfu pD;yGm;a&;u
tqifrajy/ nDrav;eJ@ u|efawmfwkd@ rdom;pk &Gmukd jyefa&mufcJh&jyefw,f?
uH=urRmqkdwm ajymif;vJypfv@dk &w,f? ajymif;vJypfvu
dk f csiw
f ,fqkd wm
[m 'DuH=urRmukd olr,HEk ikd fvkd@aygh? uk,
d t
fh pGrf;tpeJ@ ukd,ht
f cef;uuae uk,
d f
vkyfEkdifoavmuf vkyfchw
J m[m uk,
d =fh urRmyJaygh? 'g[m r}udK;pm;cJhwm tm;xkwf
rvHk;yef;cJhwm r[kwb
f l;aemf?
}u;D }u;D u i,fpOfb0uwnf;uae awmfveS af &;xJ a&mufcw
hJ myg? awmf
vSefa&;xJrmS yJ }uD;jyif; awmfveS fa&;xJrmS yJ vl@b0&J@ ae@&ufawGukd t"dy`m,f&Sd&Sd
toHk;csoGm;cJw
h myg? }uD;}uD;eJ@ 'DwcsD twlae=u&awmh }uD;}uD;u 'Dawmf vSefa&;
b0xJu aysm&f $ifrb
_ 0av;awGukd a&G;+yD; u|efawmfhudk ajymjycJhygw,f? }uD;}uD;&J@
i,fpOfb0u b,fvkd? u|eaf wmfwd@k i,fpOfb0 olxde;f cJhwek ;f u ol pmoifay;cJh
wkef;u b,fvkd? tarwdk@ trsdK;orD;wokdufu b,fv?kd ygw&D J@ vGwfajrmufa'o
yefqef;rSmwke;f u b,fv?dk tjzpf tysufrsdK;pHkudk aysmf&i$ fp&maumif;wJh pum;vHk;

223

av;awGe@J oabmayguef m;vnfatmif ajymjyay;cJzh ;l wJh }u;D }u;D yg? u|eaf wmfvnf;
'gawGukd yHkjyifuav;awG em;axmif&ovkd aysmyf g;+yD; }uD;}uD;&J@ yHkjyifawGuykd J
wrf;waerdygw,f?
'gayrJh u|efawmf oabmayguyf gw,f? b,fEkdifiu
H awmfvSefa&; yHkjyifyJ
jzpfjzpf aysmf&i$ pf &mb0awGe@J csn;f a&;zG@J xm;wm r[kwyf gbl;? ukd,hw
f dik ;f jynf uk,
d hf
trsdK;om;awG&@J uH=urRmqk;d ukd a&S@qufrjzpfapcsi=f uvkd@ toufaoG;ac|;rsm;pGm
paw;+yD; 'DyHk jyifawGudk a&;jc,fc=Jh uwmyg? awmfvSeaf &;b0xJrSm }uD;}uD;vkd
i,fpOfb0xJuae jzwfoef;cJw
h v
Jh lawG ajrmufjrm;pGm &SdcJhygw,f? aemufrsKd ;quf
awGudk 'Dvkd yHjk yifawG ajymjyay;Ekid zf @dk qw
dk m uk,
d u
f d,
k w
f ikd f vrf;av#mufcsDwuf+yD;
yHkjyifukd vufawG@ a&;qGEJ idk rf S omv#if yHkjyifqdw
k m &SEd idk cf rhJ ,fr[kwfvm;? aemif
vli,frsKd ;qufawGvnf; aemif'DvkdrSom 'Dorkdif;tjzpftysuf yHkjyifawGudk em;
axmif+yD; wefzkd;xm;Ekdirf ,f r[kwv
f m;? 'gayrJh u|efawmf 'DykjH yifawGukd b,fvrdk S
em;axmifv@dk r0Ekdifygb;l }uD;}uD;?
aus;Zl;wifygw,f }uD;}uD;?
i,fpOfb0wke;f u wcg }u;D }u;D eJ@twl naeapmif; vrf;av#muf xGuw
f m
ukd jyefjrifa&mifaerdw,f? tJ'Dae@ naecif;[m rSwfrSw&f & aumif;uif}uD;ay:rSm
wdrfv$mawG &J&JeaD wmuf+yD; vSyvkd@ aeqJ
}uD }uD; wd rf awG eD &J aevd ku fw m? rdk ;&Gm awmh rS mvm; rke fw kd if ;
usawmhrSmvm;
r[kwb
f l; om;om;/ reufjzef aumif;uif}uD;eJ@ &moDOwkawG aumif;rGef
aerSm
aemufq;Hk rsufESm
ESpfawGvawG[m wjznf;jznf;eJ@ ukeq
f ;Hk cJhw,f? }uD;}uD;vnf; touf
t&G,f}uD;vm+yD; usef;rma&;vnf; wpHkw&m csdK@wJhvmw,f? rsufpdcGJw,f?
ausmufuyfawG ppfaq;cJ&h w,f? wcgwek ;f u vrf;av#muf&if; acsmv
f v
J @dk uHaumif;
vdk@ rusdK;wm? 'gayrJh }uD;}uD;[m ta0;a&mufaewJh u|eaf wmfwd@k vli,fawGukd
b,fawmhrS wul;wu ta=umif;r=um;bl;? }uD;}uD;ukd u|efawmfw@kd wawG vm
=unfh _jyKpkrmS ukd ol@rSm tm;emae&Smw,f? uav;awGvnf; tvkyfawGrsm;=u
w,f? aeygapwJh ? 'Dpum;vH;k awGawmif u|efawmf tarhqDu wqifh jyef=um;

224

&wm?}uD;}u;D bma=umifh rdv


k @dk 'Dvakd &m*g a0'em cHpm;ae&wJt
h csed rf mS olajr;t&if;
awGjzpf=uwJh u|efawmfwkd@wawGukd tm;emae&wmvJ? tJ'Dwek f;u u|efawmf
oabmraygufchb
J l;?
i,fpOf eDwm&J aygufpuav;uwnf;u }uD;}uD;vufay: }uD;? }uD;}uD;
vufay: &Sio
f ef? }u;D }u;D rsupf ad tmufrSmyJ t&G,af &muf? uk,
d t
f cspfq;Hk }uD;}uD;
qdk+yD; tppt&m&m udkd,fh}uD;}uD;ukd em;vnfoabmaygufcJhrdw,fvkd@ qkd+yD;
xifcrhJ w
d ,f? 'gayrJh r[kwb
f ;l ? u|eaf wmfw@dk wawG i,fpOfb0uwnf;u uk,
d Ehf idk if H
ukd,hw
f dik ;f jynfeJ@ cGcJ mG +yD; tjcm;EkdifirH Sm }uD;/ tjcm;Ekid fiHrmS ynmoif/ tjcm;Ekdiif H&J@
,Ofaus;r_ tawG;tac:awGeJ@ a&maxG;_yfyGae+yD; awGa0aecJhrdw,f? tmHak wG
rsm;aecJw
h ,f? vkyfief;aygi;f pHk a&$@ajymif;vkycf hzJ l;w,f/ 'Dvlavmu}u;D ukd wpHkw&m
em;vnfae+yD? 'Dacwf'Dtcg a&S@a&;aemufa&; trsm;tjym;ukd oabmaygufae+yD?
ynmawG wpHkw&m wwfae+yq
D d+k y;D aemufqk;H awmh tvkyaf wG _yaf ew,f/ tvkyf
rsm;aew,f? 'Dtcsed fr&Sb
d l;/ [dktcsed fravmufbl;qkd+yD; ukd,hu
f d,
k u
f ,
kd f ta=umif;
trsdK;rsdK;jyum ai;armaerdchw
J ,f?
tJ'DvkdeJ@yJ ukd,fh&J@0dnmOfxJ vHk;0ukd tjynfah y;pyfcw
Jh Jh tJ'DtppfrSefqk;H
}u;D }u;D &J@ cspaf rwWmawGudk kww
f &uf owdrxm;/ *krjyKrdvu
dk Ef idk fcw
hJ m? }u;D }uD;&J@
aemufq;Hk ae@&ufrsm;rSmukdawmif u|efawmf eHab;rSm r&Sdvdu
k Ef ikd fcJhwm?
tckawmh u|efawmf oabmaygufvkdufrdyg+yD? }uD;}uD;xGufay:vmwJh
tm;emr_awGqkdwm u|eaf wmfhtrSm;yg? u|eaf wmf rSm;wmyg?
2014 ck azazmf0g&v
D xJrmS u|eaf wmf vufrw
S u
f dpv
P yk +f y;D }u;D }u;D aetdrf
ukd a&mufcJhw,f? tJ'Dae@u }uD;}uD;wa,muf wnf;? u|efawmfa&mufawmh
}uD;}uD;[m rkef@awG/ aumfzDawG csay;/ o=um;vHk;awG csay;eJ@? }uD;}uD;aeyg?
avmufyg+yv
D @dk b,fvw
dk m;vk@d rS r&bl;? }u;D }u;D u u|eaf wmf i,fpOfb0 ta=umif;
awGudk jyefajymjyw,f? u|eaf wmf b,fvzdk sm;emcJw
h ,f? b,fvdk taqmhoefw,f?
taru b,fvkd jyKpkcJh&w,f? wcsdK@ae&mawGrSm i,fpOfb0u [moav;awG
ajym+yD; ajr;bGm;ESpfa,mufom; w[m;[m;eJ@ &,farmaecJh=uao;w,f? }uD;}uD;
ajymwJh pum;vHk;awG t}udraf ygif;rsm;pGm em;axmifczhJ l;ayr,fh u|efawmfjyef=um;cJh
&wkid ;f &ifxrJ mS =unfE;l aerdygw,f? rjzpfEidk rf eS ;f odvsuef @J avmu}u;D xJu 'Dem&Dyidk ;f
tcsdefav;ukd &yfqikdf f;xm;vku
d f&&if b,favmufaumif;vkduf rvJvd@k u|efawmf

225

awG;rdawG;&m awG;aerdao;w,f? u|efawmfoabmaygufygw,f? u|efawmfh t


ouft&G,f b,favmufyJ &Sv
d m&Sdvm/ rkwfqdwaf wG b,favmufyJ &Snfxu
G f
vmvm/ }u;D }u;D &J@ &ifxrJ mS wav#mufv;kH u|eaf wmf[m ol@vufay:rSm }u;D jyif;cJw
h hJ
uav;i,f wa,muf omygyJ?
}uD;}uD;u ajymw,f? om;-rif;vkyfcJhwJh vufrSwfuav; jyygOD;wJh?
u|efawmhfvufrw
S fuav;ukd }uD;}uD;xH ay;vku
d fw,f? }uD;}uD;u rSeb
f Dvl;ukdif+yD;
b,fnmvufajymif; a&$@vu
kd f+yD; c%=unfv
h u
kd fw,f? 'gukd u|efawmfjrifvdu
k af y
r,fh owdaumif;aumif; rxm;vkdufrb
d ;l ? aemufrS/ a=omf }uD;}uD;[m aq;Hrk mS
[kw
d ek ;f u rsuv
f ;kH cG+J y;D wJah emuf rsuv
f ;kH wzuf[m tJ't
D csed u
f wnf;u rjrif&awmh
bl;qdkwh[
J mukd od&&Sd w,f? u|efawmf tvGet
f t
Hh m;oihfomG ;w,f? }uD;}uD;[m
tJ'Davmufxad wmif a&m*gawG qkd;0g; aewmygvm;?
naeapmif;awmh bbjyefa&mufvmw,f? u|efawmfvnf; jyef&awmh
r,fqdak wmh }uD;}uD;u tdrf0kdif;wHcg;ayguf0txd vku
d fykd@r,fw?Jh tarhudv
k nf;
tm;&if vmvnfygOD;wJhqd+k yD; u|efawmfeJ@ rSmvkduw
f ,f? +yD;awmh tayguf0xd
u|efawmfhudk vkdufyk@d w,f? u|eaf wmf tdr0f ikd f;wHcg; tjyifa&muf+yD; }uD;}uD;&yg+yD/
u|efawmf jyefvkdufO;D r,faemf qk+d yD; E_wq
f ufvu
kd fygw,f?
tJ't
D csdeaf v;[m u|eaf wmfh 'Db0 'Dwouf b,fvrkd S aemufxyf awG@&
awmhrSm r[kwfwJh/ u|efawmhfukd tayguf0xd vkdufykd@r,fqkd+yD; vkdufykd@vkdufwJh
}uD;}uD;&J@ aemufq;Hk rsufESmqdkwmukd u|efawmfb
h ,fvrkd S rxifrw
S fcJhrdb;l ?
arwWmawG jynh0f aewJh rsuEf Sm
cspfcif=uifemr_awG jynfh0aewJh rsuEf Sm
csdKomr_awG azmfa&Gr_awG jynfh0aewJh rsuEf Sm
yef;vkd El;nH+h yD; tar$;eH@uav;awG v$iyfh saH ecJhwJhrsuEf Sm
ESif;qDvdk ar$;}udKifae+yD; +yHK;&,faewJhrsuEf Sm
tm;tifawG tjynfht0 ay;cJhz;l wJh rsuEf Sm
,Hk=unfcsuaf wG tjynfht0 ay;cJhzl;wJhrsuEf Sm
b,fvdrk S rarh&ufEkdifwhJ rsuEf Sm
xm0& }uD;}uD;&J@ rsufEmS ?
'gtajzvm;

226

u|efawmfw@kd wawG[m ajrmif;tkid fawGxrJ Sm usa&mufaewmyg? 'gayrJh


tJ'DxJu wcsdK@vlawG[m acgif;armh+yD; aumif;uifay:u =u,fawGudk =unfha_ e
wwfw,f? (We are all in the gutter, but some of us are looking at the stars Oscar Wilde Ireland )

b0awGrmS rxifrSwfwmawG kwfw&uf ay:xGufvmwwf w,f? 2014


rwfv 8 &uf/ urBmt
h rsKd ;orD;rsm;ae@rmS }u;D }u;D [m trsKd ;orD;rsm;eJ@ pDru
H ed ;f wpfck
taumiftxnfazmfz@dk &Sv
d @dk a&mufvmw,fv@dk =um;vku
d rf w
d ,f? u|eaf wmfvnf;
tvkyfcsdef+yD;&if }uD;}uD;eJ@ oGm;awG@zkd@ pdwful;xm;vkdufw,f? 'gayrJh b,fvkdrS
rxifvkdufrdb;l ? n oef;acgifausmfrSm }uD;}uD;aq;HkrSm qHk;oGm;+yDqdkwJh owif;
=um;vku
d &f w,f? zke;f csvu
dk u
f wnf;u vlu rl;oGm;ovkyd ?J csucf si;f uref;uwef;
aq;Hkbufudk wef;oGm;vkdufw,f? vrf; w0ufavmuf a&muf awmh b,fvrkd S
rxdef;Ekdifawmhbl;? qkid fu,fukd vrf;ab;xkd;+yD; yvufazmif; ay: ikwfwkwfxdik f
wa,mufwnf; 0rf;enf;aerdw,f?
tJ'n
D aumif;uifay:rSm ajrmufjrm;vSwhJ =u,fawGxu
J =u,fwyGi[
hf m
tifrwefawmufyaeovkyd ?J wcsKd @val wG[m 0rf;vsm;arSmuf acsmv
f rJ rd S acgi;f ay:u
rkd;aumif;uifukd wcsufavmuf jyefvSnfh=unfhfrdwwfwmukd;? u|efawmfvnf;
tckryS J aumif;uifukd armh=unfhvkdufrad wmhw,f?
}uD;}uD;&J@ uif;usef&pfwhJ kyu
f vmyfukd rD;o+*K [f+y;D awmh tk;d jymawGukd
tkd;jymaowWmxJ xnfw
h t
Jh csderf Sm rD;o+*K[f pufu vkyfom;&Jabmf}uD;u tJ'D
tk;d jymcGufxu
J kd =unfh+yD; tk;d awG tawmfa=urGaewmyJaemf touf tawmf
}uD;+yD; usef;rma&; tawmfraumif;avmufbl; xifw,fvkd@ ajymvkdufw,f?
'DawmhrS }uD;}uD;&J@ rsufvHk;wzuf[m vHk;0r&awmhbl;qkdwJhpum;ukd
t&ifu =um;cJhrdz;l ovkd }uD;}uD;&J@ ausmufuyf ESpcf kvHk;[m tapm}uD;uwnf;u
tvkyrf vkyaf wmhb;l vk@d }u;D EG,ef @J pum;pyfr+d y;D odxm;wmawG acgi;f xJjyef ay:vm
w,f?
trSew
f u,fawmh }u;D }u;D &J@ a&m*ge@J ywfoufv@dk tawmfrsm;rsm;ukd u|ef
awmf rodvkdufcJhbl;? }uD;}uD;uvnf; b,fwkef;urS vli,fawGeJ@ ol@a&m*gt
a=umif; rajymzl;bl;? t+rJwrf; +yHK;jyaewmyg? 'DudpPawGudk u|eaf wmf wa,muf
wnf; jyefawG;rdvdu
k fwdik ;f rif; 'Davmuf t&/ e&ovm;? rif;'Davmufawmif

227

tajctae rodbl;vm; t}udr}f udrf uk,


d u
fh ,
kd fukd,f jyefar;&if; pdwfraumif;
jzpfcJhygw,f?
}u;D }uD;[m 15 ESpforD;uwnf;u =urf;wrf;vSwhJ awmfvSeaf &;b0xJudk
a&muf&cSd w
Jh mjzpfw,f? olwkd@acwf olwk@d umv&J@ Armjynf}uD;&J@ rwkd;wuf acwf
aemufus+yD; jynfolawG qif;&J'kuu
Q sa&mufaewm/ trsdK;orD;awGb0 rvGwf
ajrmufwmukd cHpm;awG@jrifcw
hJ ,f? 'Dtcg rsm;jym;vSwhJ vli,fawG trsKd ;orD;awG[m
awmfveS fa&;xJ yg0ifvm=uw,f? b0wckvk;H awmfveS af &; xJrSm jrKyfEcSH =Jh uw,f?
wb0vHk; a&&Snaf wmfveS fa&;twGuf ay;qufcJh=uw,f?
touf 20 awmif rjynfah o;wJh trsdK;orD;i,fwa,muf[m b,fvkd
tiftm;awGa=umifh rdbeJ@ Zmwdajrukd pGe@f cmG +y;D rqkwrf epf awmfveS af &;vrf;ay:ukd
av#mufvSrf;EkdifcJh&wmvJ?
b,fvdt
k iftm;awGa=umifh 'Dvdk qHk;jzwfcsufudk csvdu
k Ef ikd f&wmvJ?
touft&G,}f u;D &ifh jyif;xefwhJ a&m*ga0'emawG cHpm;ae&wJh tbGm;tkd
wa,mufjzpfawmhvnf; b,fvkdtiftm; awGa=umifh 'Davmufpw
d f"mwf ckdirf m
ae&wmvJ?
b,fvkd tiftm;awGa=umifh b0eJ@awmif &if;+yD; ol@&J@qHk;jzwfcsufukd
wefzkd;xm;cJhwmvJ?
b,fvt
dk iftm;awGa=umifh ol@&@J aemufq;kH tcsed af wGxad wmif wav#muf
vHk; rsufEmS rysu/f +yHK;&,faeEkdicf w
Jh mvJ?
'g[m wkid ;f jynfudk vuf0g;}u;D tkyf aoG;pkyt
f jrwfxw
k af ewJh azmufjyefwhJ
tkyfpkd;ol vlwef;pm;ukd rkef;wD;emusn;f vGef;vd@k ?
'g[m tzdESdyfcH wkdif;&if;om;vlrsdK;aygif;pHk jynfolvlxk}uD;w&yfvHk;ukd
cspfvGef;vdk@?
'g[m uk,
d t
hf rd f/ uk,
d af jr/ uk,
d &f mG ukd,Zhf mwdudk cspjf rwfE;kd wJh jynfcspf0g'
ukd qkyu
f dik x
f m;vk@d ?
'g[m wkdif;oljynfom;awGukd qif;&J'kuQa&mufapwJh tm%m&Sif
pepfqkd;awGukd rke;f wD;vGef;vd@k ?
'g[m w&m;r#wwJh/ wef;wlwJh/ pnf;vHk;nDnGwfwJh/ 'Drkdua&pD&SdwJh
Ekdiif Hawmfopf}uD;wEkdifiHukd ar#mfvifch v
Jh @kd ?

228

trke;f w&m;rsm;ukd rrke;f bl;cJh&if b,fvkdvkyf cspfwwfEkdifrvJ?


'gawG[m }uD;}uD; wb0vHk; wefz;dk xm;cJw
h hJ ol@&@J tiftm;/ ol@&@J qH;k jzwf
csufygyJ? 'g[m }uD;}uD;&J@ ,Hk=unfc sufvnf; jzpfygvdrfhr,fvkd@ u|efawmf
,H=k unfrdygw,f?
'Dvw
kd oufwm b0vH;k olcspjf rwfEd;k wJh wkid f;jynfe@J vlrsdK;twGuf ol@ ,Hk
=unfcsuf twGuf ol@b0ukd ay;qufomG ;cJhyg+yD?
ol@taeeJ@ olar#mrf Sef;xm;wJh Armjynfopf}uD;ukd rjrifawG@vu
kd fEkdif&wJh
tay: avmu}uD;[m rw&m;bl;vkd@bJ u|eaf wmf qkdvkdufyg&apawmh?
ckawmh }uD;}uD;avmuedAm efudk a&mufomG ;cJhyg+yD?
'gayrJh }uD;}uD;[m u|eaf wmfhESvo
Hk m;xJrSm xm0& &Sio
f efae+rJyg?
aZmf0if;at;
azazmf0g&D28/ 2016?

229

tpfrok@d trSww
f &
jrav;

(1)
'DDESpf urBmhtrsdK;orD;rsm;ae@ reufapmapmrSm u|efru oli,fcsif;rDemqD
trsdK;orm;rsm;ae@rSm aysmf&$iyf gapvkdY We Chat uae ajym vkdufw,f?
u|efroli,fcsi;f ta=umif;jyefvmwJhowif;u -'Dae@reuf tapm}uD;rSm q&m
r}uD; (a':aiG) qHk;oGm;+yDwJh? pdwfraumif;jcif;rsm;pGmeJ@ qkd@eif+h yD; bmr# jyefrajym
Ekdifawmhygbl;?
a=omf-tpfr&,f t"dym` ,f&w
Sd aJh e@&ufudyk J a&G;+y;D u|erf wk@d e@J cGcJ GmoGm;
ygayghvm;vkd@ pdwfxu
J a&&Gwf+yD; tpfreJ@ twl jzwfausmfcJh&wJh jzpfpOfav;awGukd
jrifa,mifvm+yD; ESpaf wGajymif;vJ tcsdefawG =umjrifhcJhayr,fh arhv@kd r&wJh tpfr&J@
vkyfaqmifcsufawGeJ@ ol@&J@}uHhcdik w
f pJh w
d f"mwfawGukd wdk@trsKd ;orD;rsm; twk,l avh
vmEkid fzdk@ wu,ft
h jzpfav;awGudk ajymjyvkdygw,f?
(2)
u|efr&ifxJu arhvd@k r&wJh u|efr&J@tpfr
u|efreJ@awG@cgprSm ol@emrnfu r=unfav;/ aemuf rpdefat;/
aemufq&mr}uD; a':aiGwJ?h vkyif ef;wm0eft& ol@emrnfukd trsdK;rsdK; ajymif;
ac:=uayr,fh u|efruawmh tpfrvdk@yJ ac:ygw,f? awG@cgpuwnf;u tpfrvdk@
ac:usifh&SdcJhwmuwa=umif; aemufykdif; ajymufusm;a'oawGrSm twlaexkdif
oGm;vm v_y&f Sm;&wJhtcsed fawGrSm ykrd &dk if;ESD; vmcJv
h @kd vnf; jzpfygw,f? tpfr[m
230

at;aq;wnf+ird w
f ,f? pum;ajym&mrSm El;nHo
h rd af rG@+y;D cspcf ifav;pm;p&m aumif;
vSygw,f?
tpfr[m u|erf eJ@ywfoufvm&if nDrav;wa,mufvdk tppt&m&m
*kpu
dk w
f ,f? Ekid if aH &;bufrmS todtjrif jri w
hf ifay;cJo
h vkd ae@pOfaexkid rf t
_ wGi;f rSm
taetxkdif tajymtqdkutp oGefoifay;ygw,f? u|efrtaeeJ@ ajym&&if
tpfrwk@d e@J awG@cgprSm q,fausmo
f uf&,
G q
f adk wmh &ifu
h surf q
_ w
dk m bmrS r&Sad o;yg?
wcgwavvnf; uav;av;vkd tpfrukd EGJ@q;dk qdk;wmawGvnf; vkyfcJhzl;ygw,f?
tpfruawmh pdwf&Snf&SnfeJ@ rodem;rvnfwmawGukd oabmayguf
atmif ajymjyoGefoifygw,f/? 'ga=umifhvnf; u|erf pdwx
f rJ mS tpfr&if; wa,muf
vkd cHpm;cJh&ygw,f?
tpfr[m 108 ajymufusm;ppfa'orSm trsKd ;orD;tzGJ@&J@ tzGJ@rSL;tjzpf
wm0ef,lcJhzl;ygw,f? 'DtrsdK;orD;tzGJ@&J@ wm0ef[m vlxkawGukd wzufu aq;uk
oay;&if; pnf;Hk;a&;vkyfief;ukd vkyfaqmif&ygw,f? rwnf+idrfwJh ajymufusm;
a'orSm 'Dwm0efxrf;aqmif&wm rvG,v
f yS gbl;? tcuftcJrsdK;pHkudk ausmfjzwf
&ygw,f? 'ghtjyif &efoel @J uvnf; teD;uyf jzpfae+yD; tcsed rf a&G; &efol&@J tE&m,f
ukd owdxm;ae&wmyg? 'gayrJh tpfr[m u|efrwkd@udk OD;aqmif+yD; vlxkawGe@J twl
aygi;f oif/ jrufEw
_ fpwJh vlxkpkdufysdK;a&;vkyfief;rsm;ukd aqmif&u
G fcJh&if; trsdK;orD;
ynmay; vkyif ef;rsm;ukd wygwnf; vkyfaqmifEikd fcJhygw,f?
w}udrfwkef;u vlxkpnf;Hk;a&;vkyfief;rSm u|efrwkd@ukd avhusifhwnf
aqmufay;wJh taeeJ@ trsdK;orD; (3) OD;ukd wm0ef cGJa0ay;ygw,f? &JabmfreDukd
tcrf;tem;rSL;tjzpf wm0efay; vkycf idk ;f +y;D u|erf eJ@ tjcm;&Jabmfwa,mufudk vlxk
ynmay; pnf;H;k a&;w&m;a[mzd@k wm0efay;ygw,f? u|erf taeeJ@ trsdK;orD;rsm;
bma=umifh tzdESdyfcHae&w,f/ rdrdb0 vGwfajrmufa&;twGuf ukd,fwkdifyg0if
qifE&J$ r,fqw
dk mawGudk a[majymzd@k tpDtpOfvyk af y;ygw,f? u|erf wd@k (3) a,muf
pvHk; pm&Gufud,
k pf DeJ@ csrSwaf &;om;+yD; a[majymyGJtwGuf ajymyHk ajymenf;utp
&uftcsdK@ avhusifhay;ygw,f?
vlxkxJqif;cge;D rSm tpfru rif;wkd@tm;vH;k tqifoifhjzpf+yDvm;/ 'Dn
trsKd ;orD;tzG@J &GmxJqif;&r,f/ &Gmol}u;D tdrrf mS vlxak wG pkxm;+y;D +yD wJ?h u|erf wk@d
tm;vHk;uvnf; &yg+yD tpfrvk@d ajzcJh+yD; naeykdi;f &Gmol}uD;tdru
f kd a&mufcyJh g
w,f? a[majymyGJpawmhr,fv@dk tcrf;tem;rSL; a=unmvkduw
f meJ@twl u|efr
231

&ifawG wkeaf eyg+y?D vltrsm;a&S@ a[majymwJh tawG@t}uKH w}urd rf S r&Scd zhJ ;l wJu
h |erf
uk,
d ht
f vSnv
fh nf; a&mufa&m aZmac|;awGjyefvm+yD; t=um}uD; toHxGuf rvm
awmhyg? 'gudk tpfru awG@+y;D u|erf tem;uae+y;D pdw+f ird +f ird x
f m; bmrS rjzpfb;l vk@d
tm;ay;rS t"du tcsut
f vufrsm;ukd ajymxGuEf idk +f yD; a[majymyGu
J dk atmifjrifpmG
+yD;qHk;EkdifcJhygw,f? tpfru 'Dvkdenf;eJ@ u|efrwkd@ukd vlxkawGa&S@rSm ajymwwf
qdw
k wfjzpfatmif vlxpk nf;H;k a&;vkyif ef;awGudk vufawG@ vkyfaqmif wwfatmif
avhusifh arG;jrLay;cJw
h myg?
'gawGwif ruygbl;? ygwDu ay;tyfwhv
J kyif ef;rSefor#ukd k;d kd;om;om;
}udK;}udK;pm;pm;eJ@ wm0efausyGeaf tmif vkyfukdif aqmif&u
G fEkdifatmif tJ'Dwke;f u
u|erf wk@d trsKd ;orD;wyfz@JG udk avhusiahf rG;jrLay;cJ@w,fv@dk awmif qkEd idk yf gw,f? u|erf
[m tpfreJ@twl ajymufusm;a'orSm tcsed w
f ykid ;f twloGm;vmv_y&f mS ;cJyh gw,f?
t"duawmh vlxk aq;uk&if; pnf;Hk;a&;qif;wJh vkyfief;ygyJ? tpfr[m vlxk
pnf;Hk;a&;bufrSm pdwf&Snw
f ,f? vlxek J@twl ygwD&J@rljzpfwJh tJ'Dwek f;u csrw
S f
xm;wJh wl (4)wl(twlae/ twlpm;/ twltdyf/ twltvkyfvkyf) t& vkyf
ukdifaexkdifEkdifw,f? vlemawGukd aq;ukoay;wJhtcgrSmvnf; npfywfrSm
ra=umufbl;/ yifyef;rSmvnf; ra=umufbl;? wcgwav vlemrsm;vk@d xrif;pm;zdk@
awmif owdr&wJhtxdyJ? u|efru tpfra& Adkuq
f mvS+yDv@dk ajym&if olu
toHw;dk wd;k av;eJ@ c%av;awmifx
h m; vku
d /f vlemta&;}u;D w,fvk@d ajym wwf
ygw,f? 'Dvdk xrif;rpm;bJ vkyfch&J wJh &ufawGtrsm;}uD; ygy?J aemufydik ;f tpm
tdrfa&m*g &wJt
h xd jzpfcJh&w,f? tpfr&J@ ukd,u
f sKd ;rzufwJh vkyfaqmifra_ wG[m
*k%fjyKav;pm;p&myg?
1971 ckESpf ESpfqef;ykid ;f u|efrwk@d wyfz@GJ ta&S@ajrmufppfa'oukd vm=uwJh
c&D;vrf;rSm tpfr tjyif;txef aexkdirf aumif;jzpfchw
J ,f? tzsm;awGvnf;wuf?
tpmtdrfa&m*gvnf;xeJ@ vrf;rav#mufEkdifawmhygbl;? tJ'Dumv[m &efo&l J@
xk;d ppfjyif;xefwhu
J mvjzpfw,f? tcuftcJaygif;pHke@J }uKH awG@&wJh umvrSm &Jabmf
awGu tpfrukd apmif+h yD;ac:r,fv@kd ajym=uayr,fh tpfru vufrcHb;l ? ol@twGuf
a=umifh &JabmfawG&@J vrf;c&D;ukd raESmifhaES;apcsifbl;? 'DtajctaerSm olawmif;
qdkwmu u|efrukd csefxm;cJhyg/ u|efr bmrSrjzpfbl;/ aemufqHk;tajctae
'Dxufq;dk vm&ifvnf; &efoludk t_;H ray;ygbl;/ &JabmfawGtm;vHk; pdwfcspGm oGm;
=uyg/ u|efrtwGuf pdwfrylyge@J vkd@ jywfom;pGm ajymcJhygw,f? tpfr&J@ awmif;
232

qkcd suftwkdi;f ol@udk &GmxJu au'gtrd w


f tdrrf mS pDpOf+y;D xm;cJ&h ygw,f? u|erf wk@d
&JabmfawG pdwrf aumif;jcif; rsm;pGmeJ@ c&D;qufc&Jh ygw,f? tJ'Daemuf ESpt
f csKd @ ole@J
tqufjywfoGm;ygw,f?
tpfreJ@ u|efrwdk@ ta&S@ajrmufppfa'orSm jyefq=Hk u&awmh u|erf wkd@eJ@
cGJcJh&+yD;aemuf tajctaeu ykd+yD;cufcJ jyif;xefcJha=umif;/ ol[m vlxkxJrSm
yHpk t
H rsKd ;rsdK;eJ@ 0wfpm;qif,Of+yD; aecJ&h a=umif;/ qif;&J'kut
Q rsKd ;rsKd ; }uKH awG@c&Jh vnf;
pdw"f mwfrusbJ a&mufwahJ e&mrSm rdrw
d m0efudk ausyeG af tmifvyk af qmifcahJ =umif;
awGudk u|erf wkd@ukd jyefajymjyygw,f? wu,fawmh tJ'DumvrSm }uHKawG@ch&J wJh
tcuftcJrsm;[m k;d kd;vlwa,muftwGuf ausmfjzwfzdk@ rvG,fygbl;? tpfr[m
ol@&J@ tzdESdycf HjynfolawG vGwfajrmufa&;eJ@ trsdK;orD;rsm; wef;wltcGifhta&;
&&Sda&;qdkwJh ,H=k unfcsufwdk@ukd OD;xdyfxm;+y;D &J&ifh}ucHh ikd fpGm &ifqikd fausmfjzwf Ekid fcJh
w,f? u|efrwdk@&ifxJrSm tpfrukd yk+d yD;*k%f,lav;pm;cJh&ygw,f?
aemufyikd f; tvkyw
f m0efukd,fpaD =umifh u|erf wkd@ odyfrawG@&awmhygb;l ?
u|efrwkd@tm;vHk;&J@ acgif;aqmifvnf;jzpf/ u|efrcifyGef;onfvnf;jzpfwJh &Jabmf
wkduaf tmif usef;rma&;tajctaea=umifh wzufEkdifirH Sm tem;,laexkid fvkduf+yD;
ESpftcsdK@=um+yD;rS tquftoG,f jyef&wJhtcsdefrSm tm;vHk;touft&G,f}uD;
usef;rma&; raumif;=uawmhygbl;? tpfreJ@ vlcsif;w}urd af wG@&+y;D zke;f eJ@qufoG,f
a&S;a[mif;aESmif;jzpfrsm;ukd t+rJajymqkjd zpfch=J uw,f? tpfr[m t&iftwkid f;ygyJ?
pum;ajym&mrSm nifomaysmah ysmif;ayr,fh pdw"f mwfuawmh oHr%dvdk ckid rf m vSyg
w,f? u|efr tm;i,fwwfw,f/ txl;ojzifh usef;rma&;raumif;jzpf&if ykd+yD;
tm;i,fpdwfrsm; 0ifvmw,f? tpfruawmh u|efrudk em;vnfay;+yD; vlcsif;rawG@
&vnf; zkef;qufwikd ;f tm;ay;pum;ajymay;w,f? wu,fawmh tpfrukd,fwkdif&J@
usef;rma&;u tajctaeraumif;awmhyg? 1996 avmufu avjzwfoGm;+yD;
aoG;wkd;/ rsufpdtm;enf;/ wukd,v
f ;Hk uku
d fcaJ ewwfum aemufqHk; ausmufuyf
tm;enf;wJhtxd jzpfvmawmhw,f?
ol@usef;rma&; tajctaeukd od&awmh u|efrwd@k tm;vHk; pdwfraumif;
jzpfc&hJ w,f? wwfEidk o
f r#vnf; ulnD apmifah &Smufay;cJyh gw,f? 'gayrJh tpfruawmh
bmrSrjzpfovkdygyJ a&mufwaJh e&mrSmuse&f w
Sd Jh cGeftm;eJ@ awmfveS fa&;xJ usqk;H
oGm ;wJ h &Ja bmf rsm;ta=umif; / trsd K;orD ;rsm;ta=umif ; wk d@ ukd pma&;jyKpk
rSwfwrf;wifcw
Jh mawGvnf; renf;ygb;l ? aemufqHk;tcsdet
f xdygyJ?
233

tpfrta=umif;ukd a&;r,f ajymr,fqd&k if rukefygbl;? tpfr&J@ wouf


wm[m tzdESdyfcHjynfolawG vGwfajrmufa&;twGufomru trsdK;orD;rsm;
tcGit
hf a&; wef;wl&&Sad &;twGuf uk,
d u
f sKd ;rzufbJ oufq;kH wkid f }uKd ;yrf;vkyaf qmif
cJhwm jzpfygw,f?
tpfr&J@pdw"f mwfudk u|erf wkd@trsKd ;orD; &Jabmfrsm; twk,al vhvm=uzdk@
wkduw
f Gef;&if;
tpfrwa,muf wm0efausyg+yD at;csr;f pGm tem;,lygawmhvkd@ OD;n$wf
uefawmhvkdufygw,f tpfr&,f?
jrav;

234

awmfveS w
f hJ tEkynmeJ@ aygi;f pyfEidk o
f l
trsKd ;orD;or*~tzG@J 0if trsKd ;orD;}uD;wOD;

&Jabmfb0if;
(1)
u|eaf wmfwd@k rsKd ;qufawGu &JabmfaiG (ac:) &Jabmfa':=unfav;ukd q&mr}uD;
vdk@ ac:=uwmyg? tckqq
dk &mr}uD; qH;k oGm;wm wESpfausmo
f Gm;+yD? q&mr}uD;ukd
atmifah rhowd&vk@d trSww
f & aqmif;yg; a&;r,fv@dk pdwu
f ;l &vk@d azmifwed ef @J pma&;
puULukd xkwu
f idk v
f u
dk af wmh pma&;r,fh ta=umif;t&mawG acgi;f xJrmS tp&Smr&bJ
aysmufukefw,f? b,fvkdjzpfomG ;wmvJvd@k pm;yGaJ y: ar;wif pOf;pm;vkdufawmh
ta=umif;t&mawG aysmufomG ;wm r[kwfbJ a&;p&m tcsuftvufawG rsm;
vGef;vdk@ tav;xm;&r,fh tcsuaf wG rsm;vGef;awmh b,fupvk@d b,fvdq
k ;Hk &rvJ
jzpfomG ;wmuk;d ? q&mr}u;D eJ@u oHviG t
f aemufbufurf; rke*f /l ta&S@ajrmuf ppfa'
oeJ@ A[kXd mecsKyf yefqef;/ e,fpyfta&;cif;jzpf+y;D wJah emuf yef0g/ tJ'aD emuf olu,
G f
vGefwJhtxd wkwfjynfxrJ Sm tcsdefwcsdK@ eD;eD;uyfuyf ESpf 30 ausmfavmuf aecJh&
wm? q&mr}uD;u b0wckvHk; awmfvSeaf &;b0xJrSm jrKyfEH/S v_dif;xefavxef/
awmfvSefa&;rkefwkdi;f 'Da&twuftus=um;rSm ESpfaygif; &mpkESpf0ufausmfausmf
awmfvSefa&;b0 jzwfoef;cJh&ol/ trsdK;orD;or*~ acgif;aqmifwOD;taea&m/
awmfvSew
f Jh tEkynmonfwOD;/ awmfvSefwhJ aq;vkyo
f m;wOD;taeeJ@yg ol@t
a=umif; a&;p&mom;p&mawG wyHw
k yifjzpfaeygawmhw,f?
(2)
1974 ckESp/f ESpu
f kefydik ;f avmufv@kd xifygw,f? q&mr}uD;u ol@&@J aq;Hk
pcef;&S&d m refuef;awmifajcuae ta&S@ajrmufppf a'o (jrpftaemufbuf) Ekdiif H
235

a&;XmecGJ&dw
S hJ rke*f lpcef;cGJrmS tpnf;ta0;vmwufpOf pjrifzl;awG@zl;wmyg? pawG@
awG@csi;f yJ +rdK@u awmckdvmwJh u|efawmhfudk cifcifrifrif azmfazmfa&Ga&G E_wf quf
pum;ajymygw,f? u|efawmfvnf; q&mr}uD;tzrf;cH&pOf rEav; axmifrSm
&efoel J@ &J&J&if&h ifh &ifqikd fcJhwJhta=umif;/ ol@&J@ &yfwnfcsuaf umif;a=umif; &Jabmf
awGxrH S =um;zl;xm;wm &Sdygw,f? &efola=u;pm;wyf&J@ tzrf;cH&wJh trsdK;orD;
wa,muf&@J b0ukd pmem+yD;av;pm;rdcyJh gw,f? olu pum;ajym&mrSm at;at;
aq;aq; pdw&f Snf&n
S f ajymwwfygw,f? vuf[ef ukd,ftrlt&mav;awGvnf;
EGJ@EGJ@aESmif;aESmif; ajymwwfygw,f? wkwfjynfxJrmS vnf; q&m0efoifwef; wuf
vmcJo
h ljzpfv@kd tprSmvnf; wkwfpum; enf;enf;ajymwwfvm&uae aemifrSm
aq;vkyif ef;twGif; vlrsKd ;pk&Jabmfrsm;/ wkwt
f kdAmqD;rsdK;pHkeJ@ qufqaH jymqkd&if;
uae tpnf;ta0;awGrmS yg wkwfpum; ajymwwfvmygw,f? jrefrm[efeJ@ ajym
awmh q&mr}uD;&J@ wkwfpum;oHu wrsdK;em;axmifaumif;aeygw,f? EdkifiH
a&;avhvm&mrSmvnf; rSwpf pk mtkyu
f xkwx
f w
k +f y;D a[mwm ajymwmawG@&w,f?
tJ'w
D ek ;f u refuef;aq;Hak c: uGwcf idk cf kid af q;H&k @J Ekid if aH &;rSL;yg? aq;Ht
k yk f
uawmh *si;f azmtrsKd ;om; q&m0efwOD;yg? tcsed af wG =umanmif;vS+yrD @kd ol@emrnf
ukd awmh arhomG ;cJyh g+y?D 'Drefuef;aq;Hu
k dk tcef;awG wk;d cs@J zG@J pnf;xm;ygw,f? 'g[m
,cifu refuef;'l0g(ucsi&f mG ol}u;D ) ykid q
f idk fwhJ tdryf g? opfrmawGudk xkwf/ a,muf
azmufpGyfxm;wJh a&S;a[mif; ucsifykpH H taqmufttHkyg? ykid &f Sif'0l gu uGefjrLepf
wyfawGe@J tpk;d &wyfawG wku
d yf jJG zpfpOf xGuaf jy;oGm;wmyg? tJ'D vlr&Sw
d hJ tdr}f u;D ukd
odrf;yku
d f+yD; ygwu
D aq;Hk zGifhxm;wmjzpfygw,f?
xGuaf jy;oGm;=uwJh refuef;'l0g/ rHak y:'l0g/ azmif;qkid 'f 0l gpwJh ucsi&f mG ol}u;D
awGudk jynfo@l wyfrawmfu rkeaf y:/ rkeu
f /l =uLukwo
f rd ;f +y;D aemufrmS uk,
d &hf yfud,
k hf
&Gm jyefvm=uzk@d zdwaf c:ygw,f? 'gayrJh jyefrvm=uawmhygb;l ? txkyt
f xnfawGe@J
qdkawmh +rdK@ay:rSmyJ qufvufvkyu
f ikd fpm;aomuf oGm;=uygw,f?
t'Dwek f;u a'ocHvli,fawGu jynfo@l wyfrawmfxu
J dk 0ifvmrpJ woJ
oJv@kd qkd&r,fxifygw,f? tJ'Da'ocHawGukd q&mr}uD;wd@k u aq;oifwef;ay;/
aq;vkyo
f m;tjzpf wm0efay;um aq;wyfz@JG zG@J pnf;vku
d yf gw,f? vkt
d yf&if oH;k Ekid zf @dk
tajccH ppfavhusifhcef;vnf; ay;xm;ygw,f? oifwef;ay;+yD;aemuf olwkd@ukd
armif;jyefvufeufawG/ ypPwkdawG wyfqifay;xm;ygw,f? wcsKd@ ynma&;tm;jzifh

236

txufwef;atmifolawGvnf; ygwmawG@&ygw,f? tiftm; 30 eD;yg;avmuf


&Srd ,fv@kd owdxm;rdvkdufygw,f? vlrsKd ;uawmh Arm/ ucsif/ &Srf;/ yavmif/ 0/
wkw/f vDaqmpojzifh vlrs;d pHkygw,f? refuef;/ rkeaf y:a'ow0dkuf[m Armpum;
toHk;rsm; ygw,f? bmompum; em;rvnfolawGukd bmompum; em;vnfol
awGu bmomjyef&iS ;f jy tjyeftvSeu
f n
l D oif=um;ay;=uw,f? tJ'D umvwke;f u
wkwjf ynfrmS oifwef;wufchw
J hJ Akv
df faemfqdik ;f wyfu *si;f azmtrsdK;om; trsdK;orD;
q&m0ef&aJ bmfawG/ wkwf q&m0ef&JabmfawG pHkpHkvifvif&Sdygw,f? a&S@wef;rSm
wku
d yf jJG zpf&if vufeufc,
J rf;/ aq;ypPn;f tpHt
k vif/ xrf;pifawG ygomG ;+yD; wyfpdwf
wpdwaf vmuf oGm;a&muftvkyf vkyf&avh&ySd gw,f? wcsdefwnf;rSm a&S@wef;'%f
&m&wJh &JabmfawGukdvnf; cGpJ dwfuo
k ay;w,f?
q&mr}uD;u aq;HkwckvHk;u &JabmfawGtm;vHk;/ oifwef;oloifwef;
om; tm;vH;k ukd wywfwcg yHrk eS f Ekid if aH &; tajctae ynmay; aqG;aEG;yGaJ wG vkyaf y;
w,f? trsdK;orD;&Jabmfrsm;ukd tm;vyf&yfrsm;rSm awmfveS fa&;oDcsi;f awG oifay;
wwfygw,f? ygweD J@ awmfvSeaf &; ae@}uD;&uf}uD;awG -Oyrm ygwDwnf axmifwJh
ae@(815 ae@)/ vufeufuidk af wmfveS af &;ae@ (328 ae@) vkd ae@x;l aejrwf awGtwGuf
txdr;f trSwyf rJG sm; vky&f ifvnf; uk,
d w
f idk f tuoifay;avh&ydS gw,f? q&mr}u;D u
1949 olawmfvSefa&;xJa&mufwJhtcg ysOf;rem; A[dak jymufusm; a'orSm +rdK@e,f
0g'jzef@csda&;vkyfief;uae A[kd0g'jzef@csda&; A[kdjynfol@obifrSm wm0ef
xrf;aqmif cJ&h wma=umifh tqkt
d u vkyif ef;ukd em;vnfwwfu|r;f olwOD;vk@d qkEd idk f
ygw,f? 'Dwkef;u ol@ukd r=unfav;tjzpf vlodrsm;cJhwmyg? tckvnf; uGwfcikd f
cdkif aq;HkrSm aq;ausmif;ol ausmif;om;awGu &JabmfaiGqkdwJh emrnfeJ@a&m
q&mr}uD; qkdwhJ tac:ta0:eJ@yg cspfcif av;pm;=uw,f?
awmfvSeaf &;orm;qkdwm odyy`H nm prf;oyfr_wdu
k yf /GJ ukex
f kwfvyk fa&;
wku
d yf /JG vlwef;pm;wkduyf JG qdw
k w
hJ u
dk yf o
JG ;kH &yfudk jzwfoef;&r,fv@dk rmhupf 0f g'u u|ef
awmfw@dk udk oif=um;cJyh gw,f? 'gudk u|eaf wmfw@dk awmfveS af &;wyfz@JG awGu vufawG@
usifhoHk;=uygw,f? refuef;aq;Hk awmifa=umay:uae atmufbuf em&D0uf
avmuf qif;vm&if OD;vaxmf (ucsif) &Jabmf}uD; OD;pD;wJh trsm;ykdif v,f,moD;ESH
pkduyf sKd ;a&;pcef; +cHus,f}uD;wck &Sdygw,f? ESppf OfESpfwdik ;f pyg;ysKd ;csde/f pyg;pku
d fcsdef/
&dwo
f rd f;csed f/ pyg;yHck sed af wGrmS refuefaq;Hu
k aq;ausmif;olausmif;om; xkwv
f yk f

237

a&;wyfzJ@G ukd OD;aqmifu q&mr}uD;[m xkwfvyk fa&;vkyif ef;xJ ukd,w


f ikd fyg0ifvyk f
ukid favh&ydS gw,f? xdek nf;wl rke;f ulEidk if aH &;Xmeu u|efawmftygt0if +rKd @u awmckd
vmwJh u|efawmfwkd@&JabmfawGvnf; pyg;pkdufcsdef/ &dwfodrf;csdef wESpfywfvHk;
tvSnu
hf s xkwv
f yk fa&;rSm uk,
d fwidk yf g0if jzwfoef;avh&ydS gw,f? txl;ojzifh rk;d &m
oDrmS vlxt
k aeeJ@ awmif,mpyg;cif;awGrmS aygi;f rEkid w
f mrsKd ;jzpfwwfygw,f? 'Dtcg
rSm u|efawmfw@kd awmfvSeaf &;wyfzGJ@awGu awmfvSeaf &;oDcsif; wausmfausmfeJ@
aygi;f E_wfwJhvkyif ef;awGrmS vlxu
k lnDa&;vkyf=uygw,f? 'g[mvnf; u|eaf wmfwd@k
awmfvSeaf &;wyfz@GJ awG&@J tpOftvm vkyif ef;w&yfygy?J tJ'Dwek f;u rke;f ul u|ef
awmfwd@k Ekdiif Ha&;XmeeJ@ q&mr}uD;wd@k &J@ refuef;aq;Hk/ aq;wyfzGJ@wkd@ yl;aygif;+yD;
rkefay:uGi;f a'ocHvx
l k pku
d fysdK;csde/f &dwo
f drf;csdefawGrmS vlxu
k lnDa&; vkycf w
Jh m
ukd u|eaf wmf rae@wae@uvkdyJ cHpm;aerdw,f?
ae@&uf twdtusawmh rrSwfrad wmhyg? 1975 ckEpS q
f w
kd mukad wmh owd&
aeygw,f? ta&S@ajrmufppfa'o jrpftaemuf bufu ygwDaumfrwDcGJu OD;pD;+yD;
uGwcf idk /f erfhcrf;/ ukd;uef@/ erfu
h |r;f pwJh ckid af wG&@J v,form;or*~nDvmcHudk =uL
ukw/f befqidk ;f +rKd @rmS usi;f yzd@k pDpOf qH;k jzwfcyhJ gw,f? 'Dnv
D mcHudk cdik w
f yftoD;oD;u
a'ocH ppfa&;au'g ukd,fpm;vS,fawG/a&S@wef;wyfu ukd,fpm;vS,fawGvnf;
wufa&mufz@kd pDpOfxm;ygw,f? wyfaygi;f pktjzpf pnf;H;k xm;wJh Akv
d u
f ef&@JG tygt0if
&Srf;wyfaygif;pk uk,
d fpm;vS,af wGvnf; wufa&mufzkd@ jzpfw,f? 'DnDvmcHtwGuf
azsmaf jza&;tpDtpOfawGvnf; yg0ifEikd fzdk@ jyifqifcJhygw,f?
'Dnv
D mcH rusi;f yrD wvavmufuwnf;u q&mr}u;D OD;pD;wJh trsKd ;orD;
or*~rS trsdK;orD;awG/ uGwfckdifaq;HkrS aq;vkyfom; trsdK;orD; trsdK;om;
&JabmfawG/ uGwfcdik cf kdif 0g'jzef@csad &;rS &JabmfawG/ tvkyfem;csdef nbufawGrSm
rem;rae oDcsi;f wku
d w
f m tuwku
d w
f mawGudk q&mr}u;D [m uk,
d w
f idk fO;D pD; oifjy
avhusiahf y;cJw
h ,f? q&mr}u;D &J@ ,dr;f turS uuGuaf wGukd a'ocHtrsKd ; orD;av;
awG awmfawmf cufcufcJcJ avhusicfh &Jh w,f? acgif;/ cg;/ ajc/ vuf/ cE<muk,
d fukd
pnf;0g;eJ@ tcsdK;uspGm aygi;f pyfu=u&wJh Armtu tEkynm&J@ tajccH uAsmvGwf
tueJ@ q&mr}uD;uvnf; wifqufujyzkd@ jyifqifcw
Jh ,f? tJ'Dwkef;u jrefrm qkid ;f
0kdi;f qkdwmvnf; tajccHa'oxJrmS r&Sad o;bl;? +rdK@ay:ukd pnf;k;H rSm,l xm;qJ jzpf
w,f? ajcmufvkH;ywf/ 'dk;/ vifuGif;/ pcGef@avmufyJ &Sdao;w,f? twD;tr_wf

238

u|rf;usifoal wGvnf; odyrf &Sdao;bl;? Aef;armfawmckd ausmif;om;tzG@J u yavG/


'kd;ywf/ armif;qkdif;av;wD;+yD; yg0ifazsmfajz wifqufzkd@ }udK;pm;cJh=uw,f? &Srf;
vli,frsm;&J@ ,drf;tu/ *sif;azmkd;&m axmifumtuawG azsmfajzwifqufzkd@
}udK;pm;tm; xkwfcJh=uw,f? nDvmcH&ufawGrSm 'Dazsmfajza&; tpDtpOfawGukd
wifquf=uwJt
h cg a&mifjzLa'ou awmckdvmwJh &JabmfawGOD;pD;wJh 'kd;ywf0kdif;eJ@
q&mr}uD; &JabmfaiGO;D pD;wJh uGwcf ikd cf kid f 0g'jzef@csad &;&J@ aq;vkyo
f m; &Jabmf trsKd ;
orD;awG&J@ wkd@trsKd ;orD;rsm; pnf;vH;k nD v,folr,dr;f tuukd a'ocH vlxkeJ@
wufa&mufvmwJh uk,
d pf m;vS,rf sm;&J@ t}uKd ufq;kH tjzpf cs;D usL;*k%jf yKcH=u&w,f?
'ghtjyif q&mr}uD;wifqufwJh uAsmvGwt
f u[mvnf; a'ocHawGa&m wyfrS
&JabmfawGuyg vufckyo
f Hwajzmif;ajzmif;eJ@ tm;ay;wm cH&ygw,f?
'Dvdek J@ tajccHa'owGif;rSm q&mr}uD;u Armtu tEkynmrsm;ukd rdwf
qufwifjy&if; wkd;cs@J chw
J mvnf; owdxm; rdcJhygw,f? (q&mr}uD;eJ@ a&S;a[mif;
aESmif;jzpfrsm;ukd pum;pyfrad wmh befqikd ;f bufrmS a&tm;v#ypf pfpufkH zGiyhf rJG mS tm;
vHk;u Armtu r=unf=h u&wm =um+yDjzpfwhJ acgi;f aqmifawG/ au'gawGeJ@ a&tm;
v#ypf pfpufkH wnfaqmufay;wJh &JabmfawG&@J awmif;qdrk e_ @J ygw&D @J pDpOfra_ tmufrmS
e,fpyftajccHa'orSm q&mr}uD; Armtuukd yxrqH;k ujywifqufc&Jh zl; w,f
qdkwm ajymjyzl;wmukv
d nf; u|eaf wmf owd&aerdygw,f?)
wu,fawmh 'Dv,form;nDvmcH[m 1968 ckEpS f yefqikd f; v$wfajrmuf
+yD;aemuf yxrqHk;t}udrf usif;ywJh v,form; nDvmcHjzpfw,f? a'ocH v,f
orm;xk axmiftcsdK@ wufa&mufcJhwhJ nDvmcHvnf;jzpfw,f? &efoal 'oeJ@ eD;
uyfaeayr,fh rdrdwdk@bufu wyfawG toifjh yifqifae&m,l+yD; usif;ywJh nDvm
cHjzpfw,f? &efolukd ppfa&;t& acsre_ f;ppfvkyfxm;Ekdiv
f @kd vGwfajrmufa&; tajccH
a'oukd &efol 0ifvm+y;D raESmif,
h u
S &f b
J ;l ? um;vrf;+cKH ckw
d u
dk yf v
JG nf; vkyx
f m;awmh
um;vrf;ukd rdrdwd@k u pkd;rk;d xm;wJh tcsed f jzpfw,f? &efoleJ@ rdrdwkd@ =um;rSm a'ocH
vufeufuikd jf ynfol@ppfwyfz@GJ awGu umuG,fxm;vk@d vnf; v,form;nDvmcHudk
ckvkd atmifjrifatmif usif;yEkdifwm jzpfw,fq&kd ifvnf; rrSm;bl;?
tpnf;ta0;ukd A[kad umfrwD &Jabmfpkd;odrf;u tzGihrf ed f@cGef; ajym=um;
cJhw,f? 'Dwke;f u &Jabmfpd;k odr;f u ta&S@ajrmufppfa'o 'kEkdifiHa&;rSL;/ oHvGifjrpf
taemufbuf a'o&J@ wm0efcjH zpfw,f? Ekid if aH &;rSL;u rdrw
d @kd tajccHa'o umuG,f

239

a&;twGuf jynfo@l ppf/ a'owyf/ t"duwyf qkw


d hJ wyf(3) wyf pepfe@J umuG,zf @dk
v_@H aqmf ynmay;w,f? tJ'Dumv[m ta&S@ajrmufppfa'otzk@d ajym&&if ppfa&;
t& atmifycGJ HaewJh tcsed fjzpfw,f? tajccHa'o umuG,af &; ckdirf ma&; wk;d csJ@
a&;wkd@ukd ajcvSrf;nDnD a'ocH vlx}k uD;ukd rSDckdtm;xm;+yD; vHk;yef;tm;xkwf=uzkd@
wufa&mufvmwJh au'gtoD;oD;ukd csjyaqG;aEG;cJhw,f?
wqufwnf; tJ'w
D ke;f u rkefay:/ a&$usif0rf um;vrf;wkdufyJ/G rlq,f
um;vrf;wkdufyJpG wJh ppfa'o ppfa&;v_y&f Sm;r_awGrSm refuef;aq;Hk aq;wyfzJ@G eJ@
rke;f ulEidk if aH &;Xme&J@ a&S@wef;ulnaD &;wyfz@JG w@dk yg0ifvy_ &f mS ;cJ=h u&w,f? OuU ocif
Aode;f wif&@J !e=f um;csuef @J +rKd @raS wmfveS af &;xJ qif;vmol (awmckv
d mol) ausmif;
om;/ 0efxrf;/ qifO;D pD;pojzifh tm;vH;k ukd ppfajrjyifrmS avhusirhf a_ wG vky=f u&w,f?
wyfcGJvkdufzGJ@pnf;+yD; rkefwkdif;xkd;ppfeJ@ pcef;odrf;wkdufyGJ/ nwkdufyGJwkd@ukd ppfa&;
enf;jyq&mawGe@J avhusihaf y;cJhw,f? tJ'ge@J wqufwnf; rSwrf daewmuawmh
7510 qkw
d Jh oHvGifta&S@w;kd csJ@a&; ppfa&;pDrHued f;rSm q&mr}uD;[m uk,
d fwkdif aq;
vG,ftdwv
f G,f yg0ifvy_ f&Sm;cJw
h mukdvnf; owdw&&Sdaerdw,f? El;nHh aysmhaysmif;
vSwhJ cE<muk,
d ef @J v_y&f mS ;r_yidk &f iS jf zpfwhJ q&mr}u;D wa,muf 'Davmuf jyif;xefvw
S hJ
ppfa&;v_y&f mS ;r_udk b,fvrdk sm; ausmjf zwfcyhJ gvrd v
hf @dk awG;rdvu
dk af wmh ol&@J jywfom;/
jyif;xefvSwJh awmfveS fa&;pdw"f mwfudk tajztjzpf txifom; u|eaf wmf awG@rd
vku
d fygw,f?
u|eaf wmfw@dk use&f pfoal wG tav;xm; twk,al e&wmvnf; ol&@J 'Djywf
om;/ jyif;xefvSwhJ awmfveS fa&;pdw"f mwfygyJ? 'DawmfveS af &; pdwf"mwfuvnf;
ygwu
D dk ,H=k unf/ jynfou
l ,
dk =kH unfqw
kd hJ t&if;cHrl (2 )&yfudk tjynft
h 0 ,H=k unfru
_
ayguzf Gm;vmwmygvm;qdw
k mukd ol@&@J woufwm awmfveS af &;orm; b0twGi;f
uae u|eaf wmf tajz&Sm awG@vdu
k rf dygw,f?
(3)
19&8 ckESp[
f m Armjynfvufeufudik af wmfveS fa&; ESpf 30 ajrmuf (ykvJ
&wk) umvjzpfovkd ta&S@ajrmufppfa'o zGiv
fh Spfvdu
k jf cif;&J@ 10 ESpfajrmuf um
vvnf; jzpfygw,f? ygw[
D m 'Dae@udk wcrf;wem;usi;f yEkid zf @dk ta&S@ajrmu pf pfa'o
XmecsKyef @J A[kXd mecsKyf tajcpku
d &f mjzpfwhJ 0awmifckid f yefqef;rSm usi;f yzk@d jyifqifyg
w,f? a'otoD;oD;rSm au'gawGwufa&mufzkd@ a&G;cs,f zdwaf c:cJhw,f? tJ'D

240

tpnf;ta0;ukd wufa&mufzdk@ q&mr}uD;[m zdwf=um;cH&ol wOD;jzpfvkd@ 1978


ckESpf tapmykid f;rSm jrpftaemufbuf uGwfcdik cf kdif refuef;aq;Hkuae yefqef;okd@
c&D;xGufoGm;&ygw,f? tJ'Dtpnf;ta0;+yD;awmh q&mr}uD;[m yefqef;rSm&SdwJh
ta&S@ajrmufppfa'o aq;HkygwDaumfrwD0ifwa,muf/ aq;Hk'kEdik if Ha&;rSL;tjzpf
wm0eftay;cH&+yD; jrpftaemufbufudk jyefroGm; &awmhygb;l ?
ta&S@ajrmuf ppfa'oaq;Hkqdw
k mqdw
k m q&m0ef/ olemjyK/ aq;ynm
qkid &f m twwfynm&Si/f aq;0g;ypPn;f ud&,
d m tpHt
k vife@J aq;H}k u;D wckyg? aq;Hk
qdw
k m awmfveS af &;wyfz@JG &@J wku
d t
f m;ukd tmrcH&wJh ta&;}u;D Xmewckjzpfygw,f?
'ga=umifh q&mr}uD;ukd uGwcf ikd faq;Hkuae ppfa'oaq;Hkudk 'kEdik if Ha&;rSL;tjzpf
ajymif;a&$@ay;vkdufwm jzpfygw,f? 'Daq;Hk}uD;uae 0a'o awmifay:awmif
atmufrusef a'ocHjynfolawG&J@ use;f rma&;twGufvnf; A[kdaq;ausmif;eJ@
aygi;f pyfum ESppf Ofvn
S v
hf nf ukoay;&if;eJ@ vlxu
k se;f rma&;ukd wm0ef,cl &hJ ygw,f?
a&S@wef;wyfrawmftwGufvnf; 'Daq;HkuyJ aq;vkyfom; tajrmuftjrm;ukd
arG;xkwaf y;cJw
h ,fvd@k qkEd ikd fygw,f?
u|eaf wmfvnf; jrpftaemufbuf Edkiif aH &;Xmeuae yefqef; py,fawm
okd@ ajymif;a&$@cJh&ygw,f? 'ga=umifh q&mr}uD;eJ@ jyefvnfqq
Hk nf;&ygw,f?
tJ'g 1979 ckEpS f ygwD tESpf (40) ajrmuf(ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J ywWjrm;
&wkEpS )f umvjzpfw,f? wcsed w
f nf;rSmvnf; (79)vrf;pOfudk atmifjrifpmG csrw
S Ef idk f
vku
d w
f hJ ESpjf zpfw,f? tJ'D ygwED pS f (40)ajrmuf/ ywWjrm;&wkEpS u
f mv txdr;f trSwf
tjzpf 'Da&jrifhopfukd }udKqkd=uqkdwJh au;a=umfoHatmufrSm rkd;aomuf=u,f
eDtqkdtu okyfazmfZmwfwckudk wifqufzkd@ ygwD[m vwcsdK@ jyifqifc&Jh w,f?
q&mr}uD;u ya'om tuawGtjyif tJ'DrSm t"dutcef; wckjzpfwJh arG;rdcif
qkdr[
l ef atmfy&mukd jyefvnfqef;opf wifqufjcif;ygyJ? tJ'D atmfy&m[m ysOf;
rem; tajccHa'oumv/ yJc;l k;d racwfrmS q&mr}u;D uk,
d w
f idk f okyaf qmif ujycJw
h hJ
atmfy&myg? Zmwf0ifpmom; oDcsi;f tm;vH;k q&mr}u;D jyefvnfazmfxw
k f wifquf
ay;cJhwmjzpfygw,f? ygwD&@J au'gawGukd vlxkeJ@ ruif;uGmapa&; ynmay; atmf
y&mjzpfygw,f?
tJ'Dyefqef;umv 10 ESpfwm c&D;[m q&mr}uD;tzkd@ ajym&&if tvGef
yifyef;wJh umvawGvd@k ajym&rSmjzpfygw,f? ygwDuvnf; wpHkw&m t&Sed faumif;

241

aewJu
h mv/ wyfaygif;pk tiftm;pkawGvnf; wzGJzJw
G d;k vmaewJh umvawG jzpfyg
w,f? tajccHa'ouvnf; E_id ;f ,SOfjcif;tm;jzifh tawmftwef wnf+ird w
f hJ umv
jzpfvkd@ 815 ae@/ 328 ae@awGukd uyGJawGeJ@ ESpfpOf wifqufazsmfajzwJhtjyif wyf
aygi;f pkrsm; a&mufvmvk@d twl;wifqufwhJ yGrJ sm;ukv
d nf; rdr&d @J aq;Hv
k yk if ef;rsm;ukd
vkyfaqmif&if; ae@rtm;/ nrem; vH;k yef;tm;xkwfch&J wJh umvawGvd@k qkdEikd fyg
w,f? 'gt
h jyif tJ'DumvrSm qkdif;0kdif;}uD;a&m/ '&rfqufawG/ v#yfppf*w
D mawGeJ@
twD;tr_wq
f idk &f m ud&d,mawGuvnf; tawmftwefpv
Hk ifaeovkd bouf&Snf
vkd@ac:wJh qkdif;q&m}uD;eJ@ twD;tr_wfynm&SifawGuvnf; tawmftwefpHk
vifaeyg+y?D jynfo@l toHuvnf; yefqef;rSmwif &Sad eyg+y?D 'ga=umifh toHvi$ &hf mrSm
tqufrjywf0g'jzef@a&;/ aw;oDcsif;rsm; toHoGi;f Edkiaf &;awGrSmvnf; wwftm;
or# yg0ifaqmif&u
G f ulncD w
hJ mawGvnf; u|eaf wmfw@dk jrifawG@ =um;odae&ygw,f?
ol@&J@awmfvSefa&;b0twGif; us&mwm0efrsm;ukd rem;rae rnnf;rnL vkyf
aqmifcw
Jh Jh trsdK;orD; awmfveS fa&;&Jabmfwa,muf&J@ b0ukd yDjyifatmif xkqpf
oGm;yguvm;qdkwm 'Dae@ jyefvnfatmufarh twk,l avhvmaerdygw,f?
'Dvedk @J e,fpyfa'o vlrsKd ;pkrsm; ykeu
f efr_ rwkid rf t
D xd rSwrf w
S &f & tjzpfq;kH
awGuawmh r'weJ@ Auy aqG;aEG;yGt
J wGuf wufa&mufvmcJw
h hJ wyfaygi;f pktwGuf
ya'omuyGJ wifqufa&;eJ@ aemufqHk;wifqufcJhwJh 1988 ckESpf/ vufeufukdif
awmfveS af &; ESpf (40) ajrmuf tcrf;tem;txd q&mr}u;D [m tEkynm 0g'jzef@csd
a&;vkyif ef;ukd wav#mufv;kH vkyu
f idk cf o
hJ l awmfveS w
f hJ tEkynm&Sif trsKd ;orD; &Jabmf
wa,muftjzpfa&m trsdK;orD;or*~vkyfief;yg us&mwm0efrsm;ukd xrf;aqmifcJh
oljzpfygw,f?
(4)
1989 ckEpS [
f m u|eaf wmfw@dk wawG uHqrdk ;dk arSmifuswhJ ESpv
f @dk qEdk idk yf gw,f?
1985 {+yD 17/ jrefrm ESpq
f ef;w&ufae@rSm 0 trsKd ;om;rsm; ykeu
f efv@kd ygw[
D m
wzufEkdifirH Sm 0ifa&mufcv
kd c_H &Jh ygw,f? u|efawmfuawmh 0ajrmufckdif Ekdiif Ha&;
XmerSm tzrf;cH&+yD; tcsdew
f ykdi;f ajrwku
d fxJcs/ csKyfaESmifc&H um wveD;yg;avmuf
t=um ZeD;eJ@twl t&yfom;tjzpf ZeD;&J@&mG ukd armif;xkwcf H vku
d f&ygw,f? tJ'D
aemuf a&'D,kdem;axmif&if; ygwDXmecsKyf yef0grmS &Sdaewmukd owif;&+yD; ygwD
aemufukd jyefvkdufvmcJ&h mu q&mr}uD;wkd@ ZeD;armifEeSH J@ 101 ppfa'o/ Armjynf

242

ajrmufyidk ;f / awmifZvyfyef;rsm;yGi&hf m/ a&cJawmifa'orSm jyefvnf qHq


k nf; cJ&h jyef
ygw,f? tJ'rD mS vnf; q&mr}u;D [m 1990 ckEpS f yef0go}ueF rf mS uAsmq&mr rtde@J
a'ocH *si;f azmtrsKd ;orD;wokdu&f @J awmif;qkrd _t& o}ueF ftu oifay;aewmukd
u|eaf wmfw@dk awG@vu
dk rf yd gao;w,f? 'gayrJh tJ'rD mS u|eaf wmfw@dk wawG =um=umae
zk@d tcGirhf omwmeJ@ wkwjf ynfxJ jyefvnf 0ifa&mufc&hJ jyefygw,f? tJ'u
D ae uae@
xuf wkdiyf gyJ?
(5)
wkwjf ynfxJrSm u|eaf wmfw@kd *sif;azm&Gmav;w&GmrSm rDSckdaexkid f&if;
rdrdb0&yfwnfa&;ukd cufcufcJcJ kef;uefpm;aomuf cJ&h w,f? u|efawmfZh eD;u
aAsmuft;kd pufHkwckrSm tE&m,fudk tr_rxm;EkdifbJ kef;uefv_yf&Sm;&w,f? q&m
r}uD;wk@d ZeD;armifESHuawmh olwd@k wwfEikd fwJh pku
d fysdK;a&;av;/ =uufarG;jrLa&;av;
vky&f if; cufcufccJ J ke;f uef aexkid cf &hJ w,f? b,fvydk J cufcyJ gap q&mr}u;D uawmh
awmfvSeaf &;b0rSm vufeufuikd f ajymufusm;a'oawGvnf; jzwfoef;cJo
h /l &efol
tzrf;cH&+yD; axmifcschv
J d@k tusOf;orm; tjzpfvnf; &yfwnfjzwfoef;cJo
h l/ tJ'D
aemuf axmifuvGwfvmawmhvnf; +rdK@ay:rSm ausmif;q&mr/ pufcsKyfausmif;
wck&@J abmf'g ausmif;tkyfpojzifh 0rf;a&;twGufvyk f&if; ajratmuf vkyfief; vkyf
ukdicf +Jh yD;/ vufeufudik f ajymufusm;a'oxJ jyefvnfqif;vmol pojzifh b0pHk jzwf
vm& oljzpfw,f? ckaemufq;kH vlrsKd ;pkawGu ykefuefv@dk ygwDe@J jynfyukdxu
G fvm+y;D
ckv
d H_ ae&oljzpf ayr,fh ygwu
D ,
dk =kH unf/ jynfou
l ,
dk =kH unfpw
d f t&if;cH jynf0h oljzpfv@dk
bmtcuftcJrS rr_ygbl;? &wJt
h csderf Sm u|efawmfw@kd &aJ bmfrsm;&J@ om;orD;rsm;ukd
wkwaf usmif; rwufrD Armpm oif=um;ay;&if; uav;i,frsm;ukd rdrd&J@ aoG;&if;
om;&if; ajr;rsm;ozG,f jyKpkysKd ;axmifay;cJhjyefygw,f?
'Dvekd J@ wkdi;f wyg;rSm ol@cifyGef;eJ@twl &Jabmfrsm;&J@ om;orD;rsm;ukd jyKpk
ysKd ;axmifay;&if; vl@b0&J@ a&SmifvrJ$ &Ekid w
f hJ tkjd cif;/ emjcif;obm0awGukd ausmjf zwf
&if; aemufqHk;rSm aojcif;w&m;ukd &J&J0Hh0Hh&ifqkdifum 2014 ckESpf rwfv 8 &uf
urBmt
h rsdK;orD;rsm;ae@rSm rar#mfvifhbJ uG,v
f GefomG ;cJhygw,f?
q&mr}uD;[m yJcl;kd;ru aygufzGm;ay:xGufvmcJw
h Jh au'gwOD;yDyD &J (3)
&J pdwf"mwfukd qkyu
f ikd fum b0woufwmvHk;ukd awmfvSew
f Jh tEkynmorm;
wa,muf/ trsdK;orD;or*~tzGJ@0ifwOD;/ awmfvSefwhJ aq;vkyfom; &JabmfwOD; p

243

ojzifh us&mwm0efrsm;ukd OD;vnfrokefxrf;aqmif&if; b0ukd ygwDeJ@ jynfol


vlxkxHtyfEH+S yD; awmfvSeaf &;b0ukd ausmfjzwfcw
Jh Jh ol&Jaumif;wOD;&J@b0ygyJ?
q&mr}uD; aumif;&m ok*wd vm;ygap?
awmfvSeaf &; tav;eDjzifh -

&Jabmfb0if;
atmufwb
kd m 10 &uf/ 2015?

244

a'gifa'gifjrnfwJh ESif;qD

rD;av;,k
ckcsed x
f d tbGm;qkdwhJ pum;ukd =um;rdwdik ;f yxrOD;qH;k ay:vmwmuawmh }u;D }uD;&J@
yHk&dyfygyJ? i,f&G,fpOfuwnf;uae tckxdwkdif tbk;d / tbGm;&if;awG qkdwmukd
rawG@bl;/ rjrifb;l cJhwhJ 0rf;enf;r_awGukd }uD;}uD;wkd@ bbwkd@eJ@yJ ajzodrfhcJh&wmyg?
Armpm u/ c/ * vG,u
f w
l hJ Armpm tajccHu pwif+yD; pdwf&Snf&Snf/
apwem &SdpmG }uD;}uD;u oif=um;ay;ygw,f? aus;Zl;awGukd arhvd@k rqHk;yg?
u|efrwk@d &@J i,fpOfb0awGrmS rkd;aumif;uifxufu wdrfawGudk yHkjyifz@GJ +yD;
ajymjywmawG/ oDcsi;f oHe@J uckecf &hJ wJh aysm&f i$ jf rL;xl;cJh&wJh &,farmoHawG/ pdw&f n
S f
vuf&n
S ef @J qH;k roHawG[m ckcsed x
f d em;xJ =um;a,mifaeqJyg? ck}u;D vmwJh b0txd
}uD;}uD;&J@ qHk;roHrsm;u =oZmouf a&mufaeqJyg?
ra&wGuEf ikd af tmif rsm;jym;vSwhJ tcsed fawGrmS }uD;}uD;&J@ab;rSm u|erf wk@d
uav;awG 0dik f;tH+k yD; awmfveS fa&;xJu wku
d fyGJawGta=umif;/ awmfvSeaf &; ol&J
aumif;tmZmenfawGta=umif;/ cufcJyifyef;wJhawmfvSefa&; ppfcsDwufr_awGt
a=umif;/ wkduyf aGJ wG&@J yifyef;cufcJr_awGta=umif;awGukd yHkjyifawGvkd aysm&f $ifz,
G f
jzpfatmif ajymjywmawGukd em;axmifcJh&w,f? tJ'DtcsdefrsdK;rSm }uD;}uD;&J@
rsufESm[m 0if;vufae+yD; }uD;}uD;&J@toHawG[m cGeftm; tvGef&SdvSygw,f?
}uD;}uD;wk@d &@J pGe@f peG f@pm;pm; wkduyf 0GJ ifcw
Jh pJh dwf"mwf/ &J&Jwif;wif; ykeu
f efcw
Jh Jh pdwf
"mwfawGukd csD;usL;*k%f,lrdygw,f? awmfvSefa&;b0qkdwm b,fvkdqdkwm
}uD;}uD;u yHkjyifvkd ajymjycJv
h @kd em;vnfcJh&wmyg?
tJ'u
D mvawG[m u|erf wk@d tzk@d aexkid pf m;aomufr_ cufcyJ gw,f? 'gayrJh
}uD;}uD;uawmh &Sw
d mav;awGukd b,fcsdet
f cgrqdk jzLjzLpifpif oyfoyf&yf&yf 0wf
qifcJhw,f? jrefrmqefqef usufoa&&Sdw,fv@dk xifw,f? acgif;xufrSm ESif;qD
yGiafh v;awG yefxm;wJh }uD;}uD;ukd awG@&awmh jrefrmhkd;&m tpOftvmawGudk rod
ao;wJh u|erf tzdk@ jrefrmhkd;&m qkw
d m 'Dvkdygvm;vkd@ odvm&ygw,f?
toufawG wjznf;jznf; }uD;vmawmh }uD;}uD;vnf; a&m*ga0'emawG
cHpm;vm&+yD; wae@+yD;wae@ ndK;EGrf;tkdpmvmygw,f? 'gayrJh }uD;}uD;[m bb&J@
245

ulnDr_atmufrSm yef;yef/ oeyfcg;vdrf;/ oef@oef@&Sif;&Si;f oyfoyf&yf&yf 0wfpm;+yD;


+idro
f ufpGm pmzwf/ aqG;aEG;ajymqdkaewm[m ESif;qDyef;awGyGih/f &eH@awGvdi_ af ewJh
+cHxu
J yef;csu
D m;csyf wcsyv
f ykd gyJ?
toufawG }uD;vmawmh ausmif;wuf=u/ tvkyftukdifawG vky=f ueJ@
u|efrwk@d wae&mpD uGJomG ;cJh=uw,f? tvkyftukid fawGxJepfjrKyfaerdvk@d }uD;}uD;
wkd@ukd oGm;a&mufar;jref;wJ&h ufawG/ enf;vmw,f? 'gayrJh b,fawmhrS arhr&
Ekdifwmuawmh wcsdefu }uD;}uD;eJ@twl aexkdifcJh&wJh vl@b0oufwrf;awG[m
b,fawmhrS aq;a&mifrjy,fwJh yef;csDum;wcsyv
f ykd gyJ?
a=omft+rJowd&ygw,f }uD;}uD;&,f?
rD;av;,k

246

pma&;vd@k zGJ oDr,f


wk@d trsKd ;orD;awG *k%&f nfu,f

jrjrcsdK

2014ck rwfv 8&ufae@/ urBmh trsdK;orD;rsm;ae@wGif uG,fvGef oGm;


&Smaom &Jabmfa':aiG (a':=unfav; ) tm; wvjynft
h rSwfw&?
owif;pmta[mif;awGudk zwf&_ if; u|efrpdwx
f JrSm ay:vmwJh tawG;
pav;awGudk tckvdk csa&;=unfhvku
d rf dygw,f?
uGejf rLepfygwD. a&$wq
H dyf trsKd ;orD; 'gu
dk fwmtm; csD;jrihjf cif; qdkwJh
11/ 12/ 1945 ckEpS fu owif;pma[mif;rS owif;twdt
k xGmav;udk oef@&Sif;a&;
vkyf &mrS zwfvu
kd rf yd gw,f? trsKd ;orD;'gu
kd w
f m qdw
k mudv
k nf; pdwf ifpm;rdwmyg?
trsdK;orD;'gku
d w
f m[m tvGef&mS ;yg;ygw,f?
owif;tjynfhtpkHu
aeol&def kyf&SifkHwGif jyovsuf&Sdaeaom tESif;ukr`%DrS 'gdkufwm
a':ESif;&D. onfaqmif;csdecf gjyZmwf. aemufqH;k ae@ jzpfaom 5/ 12 / 45 ae@
wGif Armjynf uGejf rLepfygwD}uD;rS wufbkef;}uD; OD;odef;azESihf zufqpfwdkufzsuf
a&; jynfol vGwv
f yfa&; tzGJ csKyf}u;D rS ocifoef;xGe;f .ZeD; a':cif}u;D wd@k ud,
k w
f ikd f
ua&muf+y;D v#if wufbkef;}uD; OD;ode;f azu csD;usL;pum;ajym+yD;v#if a':cif}u;D u
'gu
dk fwm a':ESi;f &Dtm; =u,fyGihaf y:wGif wlwHZifwq
H dyfjzifh xkvkyfxm;aom a&$
wHqyd u
f kd cs;D jri ahf =umif;? 'gu
kd w
f m a':ESi;f &Donf ,ckw}urd yf gEiS q
hf v
kd #if a&$wq
H yd q
f k
csD;jrifhjcif; cH&onfrSm okH;}udrfr# Sd+yD jzpfa=umif;vdk@awG&ygw,f?
,ae@acwfv@dk ajym&r,fh kyf&Sifacwfaumif;pOfu ggif;a&$/ cifoef;Ek
wdk@wke;f uyif trsdK;orD; 'gku
d w
f m[m &Sm;yg;cJhygw,f? rif;orD;awG aemufydkif;
'gu
dk fwm vkyf u
dk fwm &Sdayr,fh 'gavmuf xl;c|efxufjrufwm tpGrf;jyEdkiw
f m
247

rawG&ygbl;? aemufay:aygufwhJ trsKd ;orD; 'gu


dk fwmawGudkvnf; tu,f'rDyGJ
rSmyif qkcs;D jri w
hf m rawGbl;yg? aemufyikd ;f &efatmif/ aroef;EkacwfrmS vnf; r=um;
bl;yg? EdkifiHjcm;rSmom atmfpumqkawGcsdwfwm odzl;ygw,f? =unfjzLo#if
wa,mufawmh Edik fiHwumrSm qk&cJo
h vdk jynfwGif;rSmvnf; 'gku
d w
f m tvkyfudk
wpdkufrwfrwf vkyaf ewm =um;od&vdk@ av;pm;rdygw,f? 'Dvdk awG;awmae&if;
owif;pmwapmif u|efr vufxJu avsmusomG ;ygw,f? 17 Zefeg&Dv 1946
ckESpfu tcsyfydkav;yg?
owif;u oHvsifre,f awmifolv,form; uGefz&ifhudk oHvsifr
Zefeg&v
D 11 &ufae@wGif usi;f y&m awmifov
l ,form;aygi;f 7 axmifausmf
wufa&mufa=umif;? xdx
k uf xl;jcm;csurf Sm aus;&Gm aumufpdkufor trsdK;orD;
(3 )&mausmEf iS hf ray:rS trsKd ;orD;( 3 )&mausmf wd@k wufa&muf jcif;yif jzpfa=umif;?
xdk uGezf &ifhodk@ A[dXk mecsKyfrS ocifoef;xGef;/ ocifA/ ocifjroGif/ ocif
xGef;&Sed f/ ocifwifarmifEiS fh rapmjr wdk@ wufa&muf a=umif;?
xdk uGefz&ifhu re,f tvkyftr_ aqmifrsm;tjzpf ocif!Gef@/ OuU
OD;v_id af rmif/ 'kw,
d OuU ocifcsex
f eG ;f / aiGxed ;f udw
k ifatmif/ twGi;f a&;rSL;udo
k ed ;f
ZH/ wGJbuf twGif;a&;rSL; q&mat;armif org,r ESihf pkaygi;f a&mif;,fa&;
tjzpf a&G;aumuf wifajrmuf a=umif;?
1? ,ckEpS f wGif v,fo;D axmufc ray;Edik =f uI oD;axmufc yvyfa&; trde@f w&yf
udk bk&ifcu
H tcsdefrD xkwfay;&ef
2? ajrcGefawmf raumufcH&ef
3? pyg;aps;udk wif;w&mv#if 60usyf aps; uef@owf&ef
4? aus;&Gm umuG,af &; tzGJ rsm; zGJ pnf;&ef
5? ol}uD;a&G;aumufyrGJ sm;usif;y&ef/
6? qm;tcrJh csufcGifhy&ef/ au;+rDrsm;avsmfypf&ef ponfh tqdkaygif;(1)ckudk
qk;H jzwfa=umif;?
'Dowif;av;[m ,ae@acwf awmifolv,form;awG&J b0/ e,fcsJ
t*Fvyd f u|efbu v,form;awG ke;f uefch&J wmeJ@ wlaeyguvm;vdk@ tawG;
ifryd gw,f? ,ae@ &efuek f rv,facgirf mS xdik ;f u &Syef w
D yfom;awGvm;/ xifa,mif
rSm;atmif teDa&mifw&D yS fawG wfqif+yD; qENazmfxw
k af e=uwJh rdacsmif;uef jynf

248

olawGuv
dk nf; =um;odae&ygw,f? wd@k trsKd ;orD;xk[m &J&aJ wmufpdw"f mwf udk
awmae aumufpu
dk foryJjzpfjzpf/ rae trsKd ;orD;awG jzpfjzpf? qm;udpP/ qefudpP/
v,fupd aP wG[muav;oli,fup/ouf}uD;&G,ftx
dk yd g? pdu
k yf sKd ;a&;udk tajccHI
acwfrDzHG z;wdk;wufaom Edkiif Hawmf}uD; wnfaqmuftHhqdkwJh au;a=umf oH[m
jynfolawG twGufvm;? ppfwyftwGufvm;awG;aerdw,f?
awG;aewkef; rD;zdkacsmif/ a&csdK;cef; rif;orD;u avSuav;udkavSmf
onfab;roef;yJ at;csr;f awmhonf jrpfurf;ajc a&e'D pdrf;vJhv=Jh unf
'kd&moef;at;&J oDcsi;f av;udk E_wu
f qdkrdjyefw,f? txufu owif;wyk'v
f ydk J
tar&duefEdkifiH twGuf jrefrmh tvif;owif;axmuftjzpf a':oef;at;udk
zufqpf wdu
k zf suaf &; jynfol vGwaf jrmufa&; tzGJ csKyrf S wmefay;zd@k tpnf;ta;
qkH;jzwfygw,f?
qdkvcdk siw
f muawmh Armjynf[m olu|eb
f 0 usa&mufwJh tcsed u
f p+yD;
e,fcsJudk &&m vufeufpJu
G dkif awmfveS fc=Jh uwmyg? ppftpdk;& wufvmawmhvnf;
zdEySd fwJh=um;u ae&mwdki;f rSm awmfvSefch=J uwmyg? (7) &ufZlvkid rf Smvnf; wuU
odkvaf usmif;om;awGukd tpkvdkuf tyHvu
dk f ESyd fuGycf w
Jh myg? awmfveS fwJh rsKd ;quf
ywfatmif Adkvfcif!Gef@acgif;aqmif+yD; axmifxJa&m/ tjyifrSmyg? vlqdk;xuf
awmfvSerf sKd ;qufawGudk t!Gef@w;kH apcJyh gw,f? awmfvSerf sKd ;qufuvnf; yGm;ae
ovdk jzpf+yD; ausmif;om;wyfrawmf}uD;[m ,ae@qdk&if ESpf25 ESpfausmfcJhyg+yD?
'Dppftpdk;&[m 8av;vkH;ta&;awmfykHrSmvJ jynfoltawmfrsm;rsm;udk zufqpf
qefqef owfjzwfcw
hJ myg? jynfou
l kd ta=umufw&m;eJ@ tkycf sKy+f y;D wjzpfvJ abmif;
bDc|wf }ucHh idk fa&; tpdk;&jzpfchw
J maygh? u|efr awG;rdwmuawmh acwftqufquf
awmfveS af &;wdu
k yf aJG wGe@J rsuaf rSmufacwfwu
kd yf aJG wGrmS wk@d trsKd ;orD;awG[m aoG;eD
xufjr ygifch=J uwmudkyg/
owif;pmta[mif;awGxu
J aeriftifyg,mudk tHwck phJ Ofu zqyveJ@
ArmjynfueG jf rLepfygww
D @kd &J ta=umif;awG waphwapmif; zwfr_ yd gw,f? trsKd ;orD;
awGukd trsKd ;om;awGe@J wef;wlO;D pm;ay;wmawG&awmh u|erf wd@k &J tpfr}u;D &Jabmf
a':aiGukd owd& vGr;f qGwfwordygw,f? tr}uD;&Jabmfa':aiG[m avSavSmf&if;
wufusdK;&ovdkyg? olr[m Armjynfu trsdK;orD;awG/ uav;oli,fav;awGudk
tifrwef pmemaxmufxm;wwfygw,f? tdrfaxmifonfawG (trsdK;orD;awG)

249

udv
k nf; olr wwfEikd o
f nfh ae&m axmifw
h axmifu
h ulnt
D m;ay;cJw
h myg? aiGa=u;
rulnED idk fygu vludk,fwdkif oGm;a&muf ESpford fh tm;ay;cJhw,f? olr &SdpOfu rdrdeJ@
xdawGwJu
h mv enf;yg;awmh owdrxm;rdayr,fh olr uG,v
f eG +f y;D wJah emufrS owd
xm; rdvmygw,f? rdrdwdk@ trsdK;orD;rsm;taeeJ@ yck;H ajymif; wmef,loifhygvm;vdk@
awG;qrdygw,f?
u|efr[m 'Daqmif;yg;a&;om;&wmuawmh olr&J b0 wav#mufvH;k
Armjynfu trsKd ;orD;awG vGwaf jrmufapa&;twGuf ygweD @J twl trsKd ;orD;or*~
awGrmS pdwt
f m;xufoefpmG ygifcho
J nfrt
S p yJcl;d;k rrSm ygwD&J wmefawGudk
ausyeG fpGm xrf;aqmifcw
Jh mawGudk trSwfw& &Sdaevdk@yg? q&mr}uD;[m rEav;
axmifrSm ae&pOfumvrSmvnf; &efoludk 'l;raxmuf vufrajrmufcJholyg?
q&mr}uD;[m axmifuvGwf+yD; ygwDu jyefrac:rD umvawGrSm &efukefwGif
pufausmif;zGifhkef;uefcJh&ygw,f? aemufydkif;ygwD&J jyefvnfac:,lr_a=umifh
ajymufusm;a'o ppfrsufEmS rSm wmef,lcJholyg? ('gawGudk olrudk,fwkid fa&;wJh
tk%Of D;c&D;onf y/ 'krmS zwf&_ ygw,f?)
q&mr}u;D uG,v
f eG jf cif;[m woufwm awmfveS fa&; &Jabmf wa,muf
twGuf =um;od&olawG[m pdwfraumif;jzpf&ygw,f? &Jabmfa':aiG[m yJcl;dk;r/
ArmjynfuGefjrLepfygwDrS pwif+yD; trsdK;om;a&;pdwf"mwf&ifhoefr_a=umifh ygwD
wmefawGudk OD;vnfrokH xrf;&GufcJholyg? aoqkH;cgeD;aemufqkH;xGufouftxd
urBmh trsKd ;orD;rsm;ae@ tcrf;tem;usif;y&ef nDrawG aqmif&Guaf eykHawGudk
=unf&h if; olr&J a'emudk arhaecJo
h lyg?
pma&;olw@kd taeeJ@ aemufq;Hk ajym=um;vdw
k muawmh q&mr}u;D &J psmye
tcrf;tem;udk wyg;Edik fiHrmS wwfpGr;f oavmuf taumif;qk;H usi;f ycJhEdkif ygw,f?
olroGm;csiw
f Jh udk,haf &/ udk,fhajrudk a&mufatmif rsdK;qufopfawGu tdk;jymudk
a&,Ofa=um arsmcJ=h uygw,f? nDr wa,mufuawmh }uD;}uD;a& yef;&xm;
}uD;pD;+yD; aumif;uifrSm wufoGm;wmayghwJh? rSefygw,f? &Jabmf a':aiG[m olr
vmcJw
h Jh yJcl;d;k rudk ysHoGm;avmufyg+yD?
a&Su oGm;ESifhwJh &Jabmf}uD;a':aiGac: a':=unfav;udk uwdyvdk
wmuawmh q&mr}uD;av#mufcJhwJh vrf;[m c&D;rqkH;ao;yg? u|efrwd@k }uD;pGm
ylyifaomu a&muf&ayr,fh q&mr}uD;&J awmfveS af &;c&D;udk use&f pfaeol &Jabmf

250

&JabmfrawG[m t+y;D owf atmifyq


JG ifonf txd c&D;vrf;qk;H atmif wdu
k yf aJG wGukd
qifEo
J$ mG ;r,fqw
kd m pdwcf syg vd@k tpfr}u;D udk ajymvdyk gw,f? tpfr}u;D wa,muf
a&muf&m Xmeu =um;odEdkifygap? at;aq;pGm yef;udk jrwfEdk;wwfol/ ar$;ysH oif;
uifpGm tdyfpuftem;,lygawmh?
tpfr}uD;a':=unfav; (&Jabmfa':aiG ) aumif;&m ok*wdvm;ygap?

jrjrcsdK
(8/ 4/ 14)

251

xmpOf toufifcsKd jraer,fh


q&mr}uD;&JtoH
udk
brSm yxrqk;H pwifuH&awG&wJh csKd +rdew
f chJ pH m;r_yJjzpfjzpf/ cg;oD;wJch pH m;r_yJjzpfjzpf
vG,fvG,u
f lul arhz@dk azsmufypfEdkifzk@d qdw
k m wu,fawmh rvG,v
f Sygb;l ?
tqd;k xJu taumif;vdk@yq
J dk&rSmyg? u|efawmfwdk@ vufeufudkif awmf
vSefa&;xJa&mufwt
Jh csdefrmS wdkufwku
d q
f idk fqdkif ygwzD dkz&Jjzpfr_eJ@ wef;+yD;wdk; aeyg
w,f? 'g[m qdk;wmyg? 'Dtqd;k xJrSm jzwfoef;&if; ygwDrsdK;qufacgif;aqmifawG
48 - 49 rsKd ;quf&aJ bmfawGukd qkcH }hJ ucH ahJ wGcJ&h ygw,f? 'gu taumif;yg? zdzk &Jjzpfr_
qdkwhJ tqd;k xJu taumif;yg?
u|efawmfowdyrdwhJ olwk@d tm;vkH;&Jyxrqk;H wlnDcsuu
f tajymtqdk
,Of aus;odrfarGwmyg? awmfvSefaomtaumif; jrifg' jynfhz;aewm? ygwDeJ@
jynfoltay: eufeuf_dif;_dif; oufif,kH=unf=uwmyg? touft&G,fbufu
ajym&if tcsdK &Jabmf}uD;awG&J touft&G,ft&qd&k if u|efawmfwk@d eJ@u ajr;eJ@
tbk;d t&G,f/ wcsdKuawmhu|eaf wmfw@dk b}uD;/ a':}uD;/ rdbt&G,af wGe@J awG=u&
wm rsKd ;yg? 'gayrJh olwdk@u u|eaf wmfw@dk udk av;av;pm;pm; qufqHw,f? cifAsm;
eJ@u|eaf wmfeJ@ ajymqdk=uw,f? pum;}uD;pum;us,fawG/ =urf;wrf;jyif;xefwJh
pum;vkH;awG u|efawmfxdawG qufqHcJh&or#umvwav#mufvkH;rSm wpfvkH;
wpfyg' r# r=um;cJh&ygb;l ?
olw@dk uvnf; u|efawmfw@dk ukd awGqkH=u&vdk@ v_u
d fv_dufvJv
S JS rf;om
ae=uw,fqdkwmudk pum;t&ta&m tytrlt&yg odyf+yD; xif&mS ;ay:vGif vSyg
w,f? u|eaf wmfw@kd uawmh tH=h or_e@J ,OS w
f aJG ewJh rf;omr_rsKd ;eJ@ayg?h tkypf ;kd ol tpd;k &
tqufqufu okyzf suf g'jzef@xm;wmawGom wpfzufowf zwfz;l / jrifz;l / =um;cJh
zl;wmawGeJ@ tjcm;em;}uD; jcm;em;aew,f qdkwmudk udk,af wGrsufjrif jzpf&wm
r[kwfvm;?
252

'ghtjyif u|efawmfwk@d txGmavmufeJ@ rusufwusujf rifcJhwJh kyfe@J pw


d f
jy\emrSm uGejf rLepfawG[m pdwf udk ypfy,f w,fqw
dk hJ cyfa=umifa=umif tjrif
vnf; ed*kH;csKyfoGm;ygw,f? uGefjrLepfawG[m pdwf udk rypfy,f? uGefjrLepfawG
qef@usifwmu trsdK;rsdK;aompdwfg' tawG;tac:eJ@ vkyf&yfawGom jzpfw,f
qdkwmudk umvwck jzwfoef;&if; em;vnfoabm aygufvmcJ&h ygw,f? pmtkyf
xJrmS u|eaf wmfw@kd awGzl;wJh uGejf rLepfawGr[kwb
f /J wu,fvo
l m;qefwhJ uGejf rLepf
awGukd u|eaf wmfwk@d qkHqnf;cJh&wmyg?
tjcm;wpfzufrSmawmh oabFm}uD;epfwt
Jh cg ckefqif;ajy;=uwJh uufvdk
vlpm;awGuv
dk nf; rv$Jra&SmifomawGqkHcJh&ygw,f? *dk%;f cGJa&;pum;awGeJ@ awmf
vSefa&; tqdk;jrifg'pum;awGukd todrfzsi;f qkH; pum;vkH;awGeJ@ trsm;qkH; ajymcJh
=uolawG yg? ygwt
D vHawmfe@J awmfveS af &;tvHawmfukd qufcv
H i$ x
hf cl w
hJ o
hJ rdik ;f udk
riJn
h m raxmufxm;Edik b
f /J ygweD @J ygwaD cgi;f aqmifr_ tay: xd;k ESuw
f u
kd cf u
kdf rf r_ sKd ;pku
H kd
y&rf;ywm vkycf h=J uolawGjzpfygw,f? aemufq;Hk awmhow
l @kd [m ygweD @J awmfveS af &;
udk vrf;cG+J yD; olwk@d vrf;olwk@d a&G;cs,foGm;cJ=h uygw,f?
'Dvdkzdkz&Jjzpfr_xJrSm ygwDeJ@awmfvSefa&;bufrSm &yfwnfcJh=uolawGeJ@
ygwDeJ@awmfveS af &;udk pGe@f cmG oGm;=uolawGukd u|efawmfw@dk jywfjywfom;om; }uKH
awG odjrifchJ =uygw,f? tcsKd uawmh wu,fukd d;k om;pGmeJ@ ygweD @J awmfveS af &;udk
rwwfomvd@k pGe@f cmG oGm;=u&wmyg? wcsKd uawmh olw@kd r,k=H unfEikd af wmhv@kd pGe@f cmG
oGm;=uwmyg? 'g[m olw@dk 'Drdkua&pDtcGifhta&; jzpfygw,f? 'DtwGuf bmrS
ajymp&m r&Sdygbl;? wcsKd uawmh &efolpeG f@}uJay;oem;xm;wJh 'Drdkua&pDqdkwJh
zsmtem;om;ay:uae ygwDe@J awmfvSefa&;udk }uKHovdk qJa&;wdki;f xGm ae=uqJ
jzpfygw,f? tifrwef &GHrke;f p&maumif;wJh vlpm;awGjzpfygw,f?
'Dvkzd dkz&Jjzpfr_xJuae cspfcifav;pm;zG,faumif;oleJ@ rkef;wD;&GH&Smp&m
aumif;olawGudk u|efawmfwdk@ awGcJh=u&wmjzpfygw,f?
'Dvdk zdzk &Jjzpfrq
_ w
kd hJ tcsdK;tauGxJrSm u|eaf wmfw@dk qkaH wGcJ&h wJh cspcf if
av;pm;zG,faumif;wJh &Jabmfrsm;xJrSm q&mr}uD;&Jabmfa':aiG[m wpfa,muf
tygtifjzpfygw,f? q&mr}uD;&Jxl;jcm;r_u csdKat;=unfomwJh ajymqdkr_yg?
&JabmfawGtay: aEG;axG;wm *kpdkufwmyg? q&mr}uD;udk pqkHzl;awmh tqdk
awmf}u;D (a':) ar&Siu
f kd oGm;+y;D owd&rdygw,f? u|eaf wmf}h u;D a':u ar&Sicf a&ZDyg?
atmifawmfr&l yfxJu trSwf(1)um;jym*dwf taSbufem;u(a':) ar&Siftrd fudk
253

u|efawmf}uD;a':eJ@vku
d o
f Gm;zl;ygw,f? 'Dwke;f u oeyfcg;tazG;om;eJ@ jzpfygw,f?
olvrd ;f xm;wJo
h eyfcg;eH@u tcef;xJrmS oif;ysH aewmyg? u|eaf wmf}h u;D a':eJ@ pum;
ajymaewJh a':ar&Sif&Jpum;ajymoH[m prf;a&pD;ovdk =unfvifcsdKat;aeygw,f?
w+idrfh+irfd pfh ;D qif;ae ovdyk gyJ?
q&mr}uD;&Jpum;ajym[efeJ@avoHuvnf; a':ar&SifeJ@rjcm;ygbl;?
a':ar&Sit
hf oHe@J wv
l eG ;f wJh uGejf rLepf&aJ bmfr}u;D udk u|eaf wmf qk&H wmyJv@kd u|eaf wmf
rSwfom;cJhrdygw,f? u|eaf wmfe@J eD;pyfwJh&Jabmfrsm;udv
k nf; Auyar&Sif yJvk@d
ajymcJhzl;ygw,f? 'g[m yxrqkH;t}udrf q&mr}uD;eJ@qHak wGr_tay: u|efawmfh rSwf
om;r_yg?
'kwd,trSwftom;uawmh u|efawmfr*FvmaqmifpOfu q&mr}uD;&J
pDpOfay;r_yg? u|eaf wmfe@J u|eaf wmf@ZeD;avmif;u t&yf tarmif;csi;f u uGmygw,f?
b,fvkd uGmovJqw
kd m jrifomatmif ykaH qmif&&if? &JabmfxeG ;f eJ@ a':_ar uGmo
vdk uGmygw,f? &JabmfOD;wifeJ@ a':oef;pdef uGmovdkuGmygw,f? 'Dawmh "mwfykH
dkuw
f t
Jh cg tedrht
f jrifhu odyfukjd cm;em;aeygw,f? 'Dawmh q&mr}uD; zifxidk fckH
tao;av;,lvm+y;D u|eaf wmfZh eD;avmif;a&S@rmS csay;+y;D tJ't
D ay:wufapygw,f?
+yD;rS "mwfyHk u
kd f apygw,f? 'ghtjyif ZeD;avmif;&Jvufxu
J v
kd nf; q&mr}uD; b,f
uae &Smxm;ovJ rodygbl;/ yvyfpwpfEiS f;qDeD yefpnf;av; udkifapygw,f? tJ'D
"mwfykHxJrmS awmh u|efawmfwdk@ZeD;armifEH[
S m t&yftarmif;tcsdK;tpm;[m t
awmf =unfah umif;oGm;ygw,f? 'g[m q&mr}u;D &J &JabmfawGtay: tav;xm;
wJh udpaP v;awGxJu wpfcyk g? q&mr}u;D a':aiGe@J ywfouf+yD; u|efawmf@twGuf
trSw&f p&m awGxJu trSwf&p&mwpfckjzpfygw,f?
q&mr}uD;[m 48-49 rsKd ;quf&Jabmfr}uD;wpfO;D jzpfygw,f?
q&mr}uD;&Jbwoufwm[m ygweD J@awmfvSeaf &;udk tusdK;ycJw
h Jh w
oufwmjzpfygw,f? q&mr}u;D eJ@ qkaH wGcJ&h wm[m u|efawmfw@kd twGuf av;pm;
*k%f,lp&myg? ygwDeJ@awmfvSefa&;tay:xm;&SdcJh=uwJh q&mr}uD;wdk@&J tawG;
tac:eJ@ vkyf[efawGuvnf; twk,lavhvmp&mjzpfygw,f?
q&mr}uD;&J trSwfvuQ%mozG,fjzpfwJh El;nHhodrfarGwJh toH[m
u|efawmfw@dk &aJ bmfawG&J &ifxJtonf;xJrSm xmpOf toufifcsKd jraerSmyg?

254

udk

}u;D }u;D ukd *g&0jyKjcif;


orD;a0a0
(1)
0rf;enf;r_awGe@J pdwaf wGvy_ &f mS ;aewJh u|erf wd@k trsKd ;orD;wpk tdajE&N pGm vJavsmif;
aewJh }uD;}uD;em;rSm rwkdifyifyJ tm;rmefygvw
S Jh wlwpH Of tvHatmufcsD qdkwJh
trsdK;orD;vGwfajrmufa&;oDcsif;ukd +ydKifwl oDqdk[pfau;um aemufqHk;t}udrf
}uD;}uD;ukd OD;nwf tav;jyK&if; *g&0jyK E_wq
f ufae=uw,f?
tcsdefu 2004 ckEpS f rwfv 8 &ufae@&J@ aerGe;f wJhcsdeaf ygh? wu,fawmh
u|efrwk@d tm;vHk; 'Dae@'Dtcsed frSm 'DvkdjrifuGif;ukd ar#mfvifh rxm;=uygb;l ? cgwkdif;
'Dae@ 'Dvt
dk csed af wGrmS trsKd ;orD;&JabmfawGudk pkpnf;+y;D twkid ;f twm rwlwhJ trsKd ;
orD; tcrf;tem;awGukd usif;yaecJ=h uw,fav?
}uD;}uD;u tpOftvm}uD;wJh trsdK;orD;acgif;aqmif&Jabmfqkdawmh
'Dvakd e@awG a&mufwdik ;f renf;vSwJh trsdK;orD;ae@ tcrf;tem;awG OD;pD;usi;f ywkid ;f
u|efrwd@k wawG }uD;}uD;eJ@twl &Sad ecJh=uw,f?
cgwidk ;f 'Dvt
dk csed q
f &dk if }u;D }u;D u obmywd rde@f ceG ;f awG ay;ae+yaD yg?h trsKd ;
orD;&JabmfawGuvnf; awmfvSefa&;b0eJ@ trsdK;orD;rsm; vGwfajrmufa&;awGukd
tjyeftvSef zvS,af qG;aEG;=uwmaygh? 'gayrJh 'Dae@awmh tcsed fu enf;enf;apm+yD;
}uD;}uD;ukd ac: oGm;cJhw,f?
}u;D }u;D wa,muf r&Sad wmhygvm;qdw
k hJ 0rf;enf;wJt
h awG;awG u|erf &ifxJ
w&dy&f dyf wufvmaewJh yJhwifxyfoHawGeJ@ nHaecJhw,f?
Armjynf&@J jynfwiG f;ppforkdi;f eJ@twl jynfwiG ;f ppfueOD;umv 1949 ckEpS f
tapmykdi;f uwnf;u awmfvSefa&;xJrmS r,dr;f r,kid f &J&J&if&h ifh jzwfoef;cJw
h hJ awmf
vSefa&;trsKd ;orD;}uD;/ ol&Jaumif;}uD;jzpfwJh }uD;}uD;yg?
&J&ifhwhJ }uD;}uD;/ wnf+idrfwJh }uD;}uD;/ at;csrf;wJh }uD;}uD;/ =uifemwwfwJh
255

}uD;}uD;/ acsmarmodrfarG@wJh }uD;}uD;/ tvSty }udKufwJh }uD;}uD;? }uD;}uD;&J@


*k%yf 'k af wGu rsm;ygw,f? }u;D }u;D [m qef@usib
f ufawG aygi;f pnf;aewJh avmu&J@
*k%fyk'af wGukd aqmifaewJh }uD;}uD;yg?
trdjrefrmjynf}uD;eJ@ jynfolawGukd cspfjrwfEikd f;wJh }uD;}uD;[m ol@b0
ukdvnf; jynfoal wGtwGuf yGiv
fh ef;apcJw
h myg?
u|efrtawG;xJ }uD;}uD;&J@ yH&k dyfawG teD;ta0; jrifuiG f;awGu w&dyf&yd f
ay:vmaew,f?
teD;jrifuGif;xJrmS }uD;}uD;&J@ toufSLoHawGu jyif;xefvmaew,f? 'D
toHawGu }uD;}uD;&J@ aemufqHk;tcsdef eD;uyfvmae+yD qdw
k mukd tcsufjyaew,f?
wnf+ird fwhJ }u;D }uD;u odyu
f dk owdaumif;wmyJ? ol@tem; a&mufvmolrSeo
f r#udk
EGrf;vswJht+yHK;eJ@ E_wfqufvsuyf gyJ?
aemufq;kH rcHEidk v
f eG ;f vd@k aq;Ho
k mG ;zk@d jyifawmhvnf; uwkeu
f &if aZmac|;
awGjyef+yD; at;pufaewJh ajcvufawGudk tulweGJ J@ o,fr&if; ckdirf mwJhpdw"f mwf/
wnf+idraf ewJhajcvSr;f awGeJ@ vSrf;aecJhEkdifao;w,f?
tEkynmukd jrwfE;kd wefz;dk xm;wwfwhJ }u;D }u;D [m b0&J@ aemufq;kH puUe@f
ykdif; tcsdefawGukdawmif owdeJ@ vSywJhu}udK;awGeJ@ t+yD;owfvkdufEkdifw,fvkd@
cHpm;aerdw,f?
(2)
}u;D }uD;[m u|erf tygt0if vlawGtay: &JabmfawGtay: =uifemr_awG/
aEG;axG;r_awGukd t+rJay;wwfw,f?
[if }uD;}uD;r&Sad wmhb;l ? }u;D }u;D r&Sad wmh&if ighudk b,folvm aEG;axG;
rvJqdw
k hJ uav;qefwhJ tawG;awG AvH;k AaxG; tawG;tmHx
k J 0ifvmaecJhw,f?
}uD;}uD;&J@ aEG;axG;r_awG/ tm;ay;r_awGeJ@ }uD;jyif;vmcJw
h Jh u|efr? aeraumif;&if
q&m0efr}u;D jzpfwhJ }u;D }u;D ay;wJh aq;awG/ cG@H au|;cJzh l;wJh xrif;awG pm;cJhwhJ u|efr?
awmfvSefa&; tcrf;tem;awG/ ygwDtcrf;tem;yGJawG a&mufvkd@&Sd&if }uD;}uD;
oifay;wJh tuawGe@J pifay:wufcJhwJh u|efr? ygwDA[ku
d kd 0cGJxGuaf wG tm%m
odr;f vku
d af wmhvnf; XmecsKyaf etdrrf mS tus,cf sKyfvdk xde;f odr;f cHxm;&wJh }u;D }u;D eJ@
bbqDukd oGm;&Sm+yD; }uD;}uD;wk@d e@J twl ygwAD [kd&d&S m vkducf hw
J hJ u|erf ? awmfveS f
a&;jzpfpOf&J@ 'Da&edrjfh rifq
h kw
d hJ b0&J@ pdefac:r_awGukd &ifqidk af usmjf zwf&if; b0 tarm

256

=um;xJrmS touft&G,f tkrd if;&ifha&mfcho


J nfhwkdifatmif u|efrukd t+rJtm;ay;
aecJw
h Jh }uD;}uD;ukd arhaeovdk jzpfwwfwhJ u|erf tckawmh 'Dt&dyf}uD; r&Sdawmh
ygvm;qdw
k Jh tode@J b,fvakd jz& rvJ rodawmhb;l ?
tawG;awGu tawG;tmHrk Sm puUe@f rvwf ay:vmaeqJ
}u;D }u;D ukd oGi;f aewJh aq;yku
d u
f dk jzKwfypfvu
dk cf sed rf mS awmh }u;D }u;D &J@vufrS
aoG;a=umxJu aemufqHk;xGufvmwJh &J&Jawmuf aoG;pufawG/ rar#mfvifhbJeJ@
}uD;}uD;ukd ayG@xm;wJh u|efr&J@ vufe@J tusawGrSm pGe;f ayoGm;cJhw,f?
a=omf }uD;}uD;&,f aemufqHk;tcsdefxdatmifyJ orD;ukd tm;ay;
aewmvm; [if vlwzufom;&J@ twGif;pdwu
f kd yg;yg;av;xd tuJcwfwwfwJh
}uD;}uD;? u|erf &ifxJ ikdaewJh rsuf&nfawG rwdwfwwfovkyd gyJ?
(3)
}u;D }u;D [m ol@&@J b0ukd i,f&,
G Ef yk sKd pOfu p+y;D tdrk if;&ifah &mf vmonfw
h idk f
atmif wkdi;f jynfeJ@ jynfot
l wGuf awmfveS af &;xJ ay;qyfcw
Jh ,f? }uD;}uD;&J@ cH,rl _
awG &yfwnfr_awG }ucHh ikd fwJh pdwf"mwfawG[m b,ftcsed frSmrS ,dr;f ,kdirf _ r&Sdchb
J ;l ?
'gayrJh 0rf;enf;p&m aumif;wmu }u;D }u;D [m olcspw
f hJ trdajrukd olu,
G f
vGefcsdeftxd rjyefEdik fchb
J ;l ? vGwfvyf +idrf;csr;f wJh wef;wlnDr#r_ &SdwhJ *k%o
f duQm&SdwJh
+ird ;f csrf;a&;&rS jyefcsiw
f Jh }u;D }uD;? uG,v
f eG cf sed t
f xd olcspw
f Jh trdajrukd rjyefEidk fcw
hJ hJ
}uD;}uD;? 'gayrJh 'Dae@ 'Dtcsdeftxd }uD;}uD;eJ@ b0wl wkduaf zmfwkdufzuf &JabmfawG
'keJ@a';aygh?
rSwfrdygao;w,f? [kd t&if u|efri,fi,fav;wkef;uaygh ygwD
A[kdXmecsKyf &SdwJh ta&S@ajrmuf ppfa'o 0e,f/ yefqef; XmecsKyf cef;r}uD;xJrSm
- tcsed u
f 1979 rwfv 8 &ufae@ trsKd ;om;orD;rsm;ae@&@J tcsed t
f cg or,rSmayg?h
&Srf;/ ytk@d 0/f u,m;/ u&if/ u,ef;/ vm;[l tp&Sw
d hJ tzG@J tpnf;aygi;f pHu
k
wufa&mufvm=uwJh wkid ;f &if;om; trsKd ;orD;acgi;f aqmifawG wyfz@JG 0ifawGe@J twl/
u|erf wk@d ygw&D @J trsKd ;orD;acgi;f aqmifawG/ wyfz@JG 0ifawG yg0ifwufa&mufcw
hJ hJ u|erf
woufwmrSm wufa&mufchzJ l;wJh tcrf;tem;qHk;/ tiftm;trsm;qHk;/ vltiftm;
&maxmifcsaD vmuf &Sw
d /hJ trsKd ;orD;rsm;ae&J@ tcrf;tem;wckayg?h 'D tcrf;tem;}u;D
&J@ obmywdpifjrifhxufrSm tzGJ@tpnf; aygif;pHku wufa&mufvmwJh trsdK;orD;
acgi;f aqmifawGe@J twl }u;D }u;D u obmywd pifjrifx
h ufrmS 0g0if;aewJh tom;ta&

257

eJ@ tpdr;f a&mif ppf0wfpu


kH dk 0wf+y;D =u,feD OD;xkyu
f dk aqmif;xm;wJh }uD;}u;D / wnf+idrf
cHhnm;r_tjynfeh J@ rde@f ceG f;awG ajymaewJh }uD;}uD;&J@ yHkoGiu
f dk jrifa,mif aerdw,f?
tJ't
D crf;tem;}u;D wckvk;H rSm wkdi;f jynfeJ@ vlrsKd ;twGuf tzdEdyS cf H jynfol
awG&@J awmfvSefa&;twGuf ukd,h&f @J i,f&G,fEyk sKd wJh b0awGudk ay;qyfcsiw
f Jh pdwf
"mwfawG v$r;f +cKH aew,f? tJ'D ywf0ef;usi}f u;D xJrmS u|erf tygt0if i,f&,
G Ef yk sKd whJ
vli,fawG&J@ b0awG[m vef;qef;wufu jzLpifaecJh=uw,fvkd@ cHpm;cJh&wJh
yHk&yd fawG wa&;a&; ay:vmaeygawmhw,f?
awmfveS af &; c&D;=urf;}u;D &J@ 'Da&edrjhf rifh/ [kdausmufaqmifauG@/ 'Dausmuf
aqmifauG@awGukd u|erf wk@d }uD;}u;D eJ@ wavSwnf; pD;&if; twlavSmfcwfc=Jh uw,f?
'Dc&D;=urf;}uD;rSm odrfi,ftm;EGJ@wwfwJh u|efr jyKwfususef&pfrSmukd }uD;}uD;u
pkd;&drw
f wfw,f? }uD;}uD;&J@ aemufqk;H aoG;pufawGu u|efrukd cHpm;r_&orsKd ;pHkukd
jzpfyGm;aeapovkyd gyJvm;?
(4)
}uD;}uD;a& olwumtay: em;vnfr_/ =uifemr_/ aEG;axG;r_awGukd
ay;wwfwhJ }uD;}uD;twGuf orD;wkd@ ajzomwmav;wckukd ajymjycsifw,f? tJ'g
uawmh }uD;}uD;cspfwhJ tyg(bb OD;ode;f 0if;) u }uD;}uD;ukd }uD;}uD;b0 ouf
qH;k wkid af tmif em;vnfr/_ =uifemr_/ aEG;axG;r_ceG t
f m;awG }u;D }u;D tay: tjynft
h 0
ay;cJhvdk@ }uD;}uD;ukd,fpm; bbukd aus;Zl;wifrdw,f? olawmfaumif;ukd ewf
aumif; rw,fvd@k yJ ajym&awmhr,f?
}uD;}uD;wd@k bbwkd@ aewJh tdrf[m ygw&D J@ armfuGe;f wkduftjzpf vkyfxm;
awmh pme,fZif;rsdK;pHkvnf; pkpnf;xm;&Sd&m ae&mjzpfw,f? }uD;}uD;[m pmay
tEkynmukd cHpm;wwfoyl yD D oluse;f rma&; raumif;ayr,fh 0wKawG/ r*~Zif; *sme,f
awGudk rsurf Sefwyf/ wzufu rSefbDv;l ukdif Armjynf&J@ okw&oawGukd zwfc_ Hpm;
avh&dw
S ,f?
'gawGtjyif Armjynfu kyf&SifacGawG/ oDcsif;acGawGukdvnf; =unfh_
cHpm;avh&dyS gw,f? a':rmrmat;wdk@a':ar&Sifwdk@vdk tqkad wmf a[mif;}uD;awG&J@
oDcsi;f awGuawmh }u;D }u;D tonf;pGaJ wGayg?h tEkynm cHpm;wwfwhJ }u;D }u;D }uKd ufwhJ
acwfoDcsif;uawmh tu,f'rD&efatmif&J@ &efatmifeJ@ ol@cspforl sm; tacGxrJ S
tu,f'rD&efatmife@J tu,f'rDrsKd ;oEmxGe;f wd@k pHw
k JG oDqx
dk m;wJh oDcsi;f eJ@rif;

258

qdkwhJ oDcsif;av;wJhav/ oDcsi;f pmom;av;awGrSm &Sifoefjcif;&J@ t"dy`m,f


qkdwm rif;av;&SdaerS - oDcsi;f av;&SdaerS qdkwhJ zGJ@oDr_av;awG ygwmuk;d ?
'Dta=umif;av;ukd u|efrwkd@ nDtpfrwawG pum;pyfrdvkd@ ajymrd&if
}uD;}uD;ukcd spfwhJ u|erf wkd@wawG }uD;}uD;uk,
d fpm; aysmf&$if =unfEl;rdw,f?
(5)
}u;D }u;D [m Armjynfayguf wkwAf rmujym;wOD;qdak yr,fh Ak'b
< mom0if
Arm,Ofaus;r_ukd ukdif;_dif;wJh trsdK;orD;}uD;wOD;yg? at;csrf;wJh odrfarG@vSywJh
}uD;}uD;[m b0&J@ aemufqHk;tcsed fawGrSm bke;f }uD;ausmif;&Sd&m bk&m;apwDawG
&Sd&mukd oGm;a&muf zl;ar#mfuefawmhavh &Sw
d ,f? }uD;}uD;u r=umc% oGm;csiaf e
wwfvd@k rEG,fuvnf; }uD;}uD;&J@ qENukd jznfq
h nf;ay;wJhtaeeJ@ yk@d ay;avh&dw
S ,f?
'ghtjyif uxdeo
f uFef; uyfvLS 'gejyKr_rsdK;awGrSmvnf; yg0ifavh&dw
S ,f?
wcg}uD;rSmqkd&if a&$rif;0Hb&k m;ay: }uD;}uD;eJ@ rEG,fa&mufw,fqk&d ifyJ
bk&m;ay:rSm &Sad ewJh a'gi;f awGu xl;qef;pGm wGe=f uu=uowJah v? olawmfaumif;
wa,mufjzpfwJh }uD;}uD;ukd qD;}udK=uovkyd gyJwh?J
awmfveS af &;ukd opPm&Sw
d hJ }u;D }u;D / trdjrefrmjynf}u;D eJ@ tzdEydS cf jH ynfoal wG
vGwaf jrmufa&;twGuf &J&ifph mG wku
d yf 0JG ifcw
hJ hJ }u;D }u;D ? *k%af &mifajymifwhJ }u;D }u;D ukd
trdajrtwGu/f avmuopPmw&m;twGuf vSypGm zl;yGicfh w
Jh Jh ar$;jroif;ysH@aewJh
awmkdif; ESif;qDeDyGiv
fh d@k u|erf u wifpm;csifw,f? 'Dawmkdif; ESi;f qDeD[m auoGm;
cJhayr,fhvnf; vSywJyh GifhzwfawGeJ@ oif;ysH@wJh&eH@awGu trdajrrSm xHo
k if;aeqJyg?
uG,fvGecf sed ftxdwkdif trdajrukd eD;vsufe@J rjyefEdik cf w
Jh Jh }uD;}uD;twGuf
}u;D }u;D uk,
d pf m; ESi;f qDyiG rhf sm;eJ@ tk;d jymawGudk }u;D }u;D ukd cspcf ifav;pm;=uwJh armif
awG/ nDrawG/ orD;awG/ wlwlrawG/ ajr;awGjzpfwJh &Jabmf&b
J ufawGu trdajrukd
a&mufatmif a&$vDjrpfrSwqifh ar#may;cJh=uw,f?
a=omf trdArmjynf}uD;rSm }uD;}uD;vkd vSyar$;}udKifwJh ESif;qDeDyef;awG
trsm;}uD; yGihv
f ef;Ekdifygapvk@d - u|efrqkawmif;&if;
}uD;}uD; +idr;f csr;f pGm tem;,lygawmh ?
orD;a0a0
22-11-2015?

259

awG;rdawG;&m &JabmfawGta=umif;rS
&JabmfaiG ta=umif;
&Jabmfcspfatmif
awmfvSefa&;&J@ a&S;jzpfa[mif; atmufarhzG,fawGukd pOf;pm;=unfhvkdufawmh
ukd,hu
f d,
k u
f ,
kd f jyefok;H oyfrdwmu wm0efrausao;bl; qdw
k myJ?
ckwavm azhpbkwf vlr_pmrsufawGzwf&if; &JabmfausmOf ;D (&ckid )f / &Jabmf
ausmaf v;(0if;uku
d )dk pwJh u|eaf wmfw@kd acwf+yKd if u|eaf wmfw@dk twlvyk cf u
hJ idk cf =hJ uwJh
&JabmfawG/ u|efawmfa&S@u A[kdacgif;aqmifawGjzpfwJh &Jabmf=unf+ydKif/ &Jabmf
armifarmifped w
f @dk ta=umif;awG zwfvu
fdk &f w,f? &JabmfEidk Of ;D use;f rma&; raumif;
wJh=um;u rSwfwrf;jyK azmfjywmawG/ &JabmfcsKd wkd@&J@ azmfjycsufawG awG@&awmh
csD;rGr;f rdw,f? razmfjy&ao;wJh &JabmfaeEkdifwk@d &Jabmfcikd af tmifwkd@uv
kd nf; owd
&rdw,f? 'D=um;xJrSm uefyikd fwDumvawGrmS twlke;f uef v_y&f Sm;cJhwhJ 'DyaD t
(DPA)u armifvif;atmif/ armifqkatmif/ armifoef@Zifwkd@ukd owd&aewkef;
jAKef;qdk zkef;0ifvmw,f? 'DyDatu armifykdifOD;wa,muf uav; 5 a,mufeJ@
ol@ZeD;ukd xm;cJ+h yD; ytk@d 0af 'orSm qHk;oGm;w,fqw
kd m =u;&efjyefw,f?
olZeD;crsm uav;w+yHKaxmif}uD;eJ@ b0ukd cufcufccJ J kef;uef=u&OD;
awmhr,fqkdwm awG;+yD; pdwyf lrdao;w,f?
vuf&dS &JabmfawGuvnf; tko
d t
l /kd emolemae=u+y?D 'gayrJh b0ukd t_;H
ray;/ wwfEidk w
f b
hJ ufu qufvufwu
dk yf JG 0ifae=uwJh ZGeJ bJuvnf; *k%,
f pl &myg?
u|eaf wmfwd@k yckH;ay:a&mufaewJh wm0efu trsdK;om; aoG;pnf; nDnw
G f
a&;/ 'Drdu
k a&pDa&;/ +ird ;f csr;f a&;wm0efawG +yD;qH;k atmif xrf;aqmif&if; ppfo;kH ppfudk
jyKwfatmif jzKwf&OD;rSmyg? wcsdefwnf;rSmvnf; aemifrsdK;quf tqufqufukd
vufwJaG c:aqmif&if; wkduyf 0GJ ifoGm;&rSmyg?
bmvkv
d ekd J@ 2016 rwfv a&mufvmOD;awmhr,f? zufqpfawmfveS fa&;
vukd owdw& &Sdaeovkd 'DvrSm qH;k oGm;wJh OD;aeEkdifw@dk q&mr}uD; &JabmfaiG
wkd@ukdvnf; owd&aew,f? q&mr}uD;[m rwfv 8 &uf urBmhtrsdK;orD;ae@
tcrf;tem;vkyfzkd@ vm&if;eJ@ uG,fveG foGm;cJ&h Smolyg?
260

wqufwnf; q&mr}uD;&J@ ta=umif;awGu tmHx


k J a&mufvmyg awmh
w,f? u|efawmfwkd@ 1978 ckESprf Sm ajratmuf vkyif ef;awG ayguf=um;oGm;+yD; ppf
axmufvrS ;f a&;&J@ tE&m,fa&Smif&if; jynfo@l 'rD u
dk a&pD awmfveS af &;xJ qif;vmvk@d
ta&S@ajrmuf ppfa'o ygwXD mecsKyfeJ@ A[kdXmecsKyf&&Sd m yefqef;ukd a&mufvmcJyh g
w,f? ygwD&@J ESpf (40) ajrmufae@ukd txdrf;trSwfjyKwJh vlxktpnf;ta0;ukd ae@
bufrmS wcrf;wem;vkyw
f m/ nbufrmS awmfveS af &; 'Da&jrifh ukd }udKqd=k uqkw
d hJ
au; a=umfoeH J@ rk;d aomuf=u,feDuZmwf}u;D wifqufwmukd =unf&h cGih&f ovk/d
79 ygwAD [kd vrf;pOf tpnf; ta0;umvrk@d A[kad umfrwD pHpk n
kH n
D eD @J vnf; qHak wG@ciG hf
&=uygw,f?
tJ'DumvrSmyJ q&mr}uD;eJ@ qHk=uwmyg? tJ'Dtcsdefu q&mr}uD;u
ppfa'o aq;Hk}uD;rSm 'kw,
d EdkifiaH &;rSL;wm0efeJ@yg? wzufu aq;Hk Ekid fiHa&;rSL;
vkyfief;rsm; vky&f if;/ wzufu ygwD&@J 0g'jzef@csda&;yGJawGrSm OD;aqmifyg0ifchw
J ,f?
,drf;tuawG/ wyifwkdif tuawGudk oif=um;ay;aeygw,f? &JabmfawGudv
k nf;
tJ'v
D dk tqdt
k u 0g'jzef@csad &;xJ yg0ifvmEkid af tmif pnf;H;k ac:aqmifavh &Syd gw,f?
&JabmfawGe@J qufqH&mrSm aysmah ysmif;jiifom+yD; ,Ofaus;odraf rG@w,f?
xl;jcm;csuu
f u|eaf wmfw@dk ygwu
D acgi;f aqmif awG[m uk,
d &hf aJ bmfawGudk cifAsm;u|eaf wmfe@J ,Of,Ofaus;aus; qufqw
H mukd awG@&w,f? 'gudk &JabmfxeG ;f (Akv
d =f uif
armif)u cifAsm;wkd@&J@ Ekdiif Ha&;eJ@ jzwfoef;r_ukd av;pm;vk@d ygvkd@ &Sif;jyzl;w,f?
q&mr}u;D &JabmfaiGuvnf; &JabmfawGukd qufq&H mrSm xkdenf; vnf;
aumif;ygyJ? b,fawmhrS txufpD; rajymbJ rmefrme uif;pGmeJ@ &Jabmfwkdif;ukd
av;av;pm;pm; qufqHygw,f? tapmykdi;f awmfvSefa&;orm;b0 txmrus
cifu 'Dvdk ajymqkd qufqcH &H wmawGa=umifh tae&cufryd gw,f? aemifawmhvnf;
awmfveS fa&;xJrSm &Jabmfcsif;qufqHa&;[m 'Dtwkdif;yJrdk@ tom;us ukd,fwkdif
vnf; ajymqkdusifhoHk;wwfvmygw,f?
awmfveS af &; c&D;=urf;rSm tEkynmonfwa,muf&@J EG@J aESmif;aysmah ysmif;
wJh [eftrlt&meJ@ avmu"H&@J tzdpD;cH awmfvSefwJh tawG;tac:ukd &ifrSm yku
d +f yD;
t=urf;/ tEk/ t,Of pG,pf ZHk mwfvrf;awGeJ@ orkdi;f &J@ tcef;wcef;rSm q&mr}u;D [m
yg0ifv_yf&mS ;cJhw,f qkw
d myg?
q&mr}uD; &JabmfaiG[m nifomwJh t+yHK;eJ@ &Jabmfrsm;tay: aEG;aEG;

261

axG;axG; qufqHwwf+yD; tawG;raygufwJh &Jabmfrsm;tay: awmfvSefa&;


vrf;a=umif;ay:u rwdrf;rapmif; vrf;acsmfroGm;atmif tawG@t}uHKeJ@ oabm
w&m; aygif;pyf+yD; q&mvkyfwhJ vky[
f efrsKd ;ryg/ pum;0kdif;awGrSm oGefoifjywwf/
ulnDwwfwm[m ol@&@J tm;aumif;csuaf wGygyJ?
ckawmh olr&Sdawmhyg? 'gayrJh 'Dv&kd JabmfawGukd t+rJwrf; owd& wrf;w
aerdygw,f? ol@b0=uifazmf &Jabmfukdvnf; wu,fhvw
l ef;pm; armifESrpdwfa&m/
vufwJaG zmftjzpfyg jyKpkapmifah &Smufcw
Jh ,f? wu,fyJ tm;usp&myg?
ae@xl;&ufjrwfawGrmS awmfveS af &;wm0efuwzuf/ 0rf;pma&;uwzuf
ke;f uefvy_ &f Sm;ae&wJh &JabmfawGudk w,fvDzek ;f eJ@wrsKd ; vlu,
dk w
f idk fwzH/k E_wf quf
qkawmif; tm;ay;or_ jyKwmawG[m EkdifiHa&;orm;aumif; wa,muftjzpf
t+rJazmfjyaewm awG@&ygw,f?
'ga=umifhvnf; &JabmfawGu ol@udk t+rJowd& cspcf if=uygw,f?
ckawmh &JabmfaiGwa,muf[m vl@b0oufwrf;wav#mufrmS orkdif;u
ay;vmwJw
h m0efawGudk us&mae&mu olwwfprG ;f oa&G@ xrf;aqmifco
hJ l wa,muf
tjzpf wm0efauscJhyg+yD?
&JabmfaiG +idrf;csrf;pGm tem;,lygawmh?
&Jabmfcspfatmif
29 Zefe0g&D/ 2016?

262

awmfveS af &;xJu u|erf tar (ok@d r[kw)f


u|erf &J@ acgi;f aqmif
&Jabmf EG,fE,
G f
u|efr jynfol@ wyfrawmfom; jzpfvmjcif;
u|efrtazu ArmjynfuGefjrLepfygwD&J@ ajratmufau'gwJh? u|efr +rdK@ay:rSm
aewkef;u rodygbl;? w&uf 1976 ckESpf 'DZifbmvukefykdif;avmufrmS u|erf wkd@
tazu u|erf tareJ@ rdom;pkwckvHk;ukd ae&mopfwck ac:vm+yD; ae&mcsxm;
ay;ygw,f? ae&muvnf; wcgrS ra&mufz;l ao;wJh ae&ma'oopf/ ywf0ef;usiu
f
vlawGuvnf; ukd,fwa,mufrS rodwho
J al wG? a'ovnf;pdr;f / ywf0ef;usifvnf;
pdrf;aygh? ae&wm wrsdK;}uD;ayg?h t&m&m[m u|efrtwGuf topfawGcsn;f yJaygh?
'gayrJh r=umvkduyf gbl; twlae OD;av;t&G,f tpfut
kd &G,fawGu azmf
azmfa&Ga&G 0kid ;f 0ef;*kpu
dk f ulnv
D yk u
f idk /f ajymqkd qufq=H uqdak wmh aewwf xkid w
f wf
vmw,f? olw@kd tm;vH;k &J@ aEG;axG;r_e@J wjznf;jznf; tom;usvmw,f? tJ'aD wmhrS
tazu tar/ u|erf wkd@ nDtpfrwawGe@J armifav;awGukd olajratmufvkyfief;
vkyaf ecJw
h hJ ArmjynfueG jf rLepfygw&D @J ta&S@ajrmuf vGwaf jrmufa&; tajccH a'oukd
ac:vm+y;D ae&mcsxm;ay;w,fqw
dk m em;vnfo&d &dS awmhw,f? awG@ae qufqaH e
&wJh olawGtm;vHk;uvnf; ygwD&@J jynfol@wyfrawmfom;awGwJh? &JabmfawGwh?J
'Dvekd J@ taz@emrnfu &JabmfaeEkdiw
f h/J tarhemrnfu &Jabmf+yHK;=unfw?Jh u|efru
&JabmfEG,fE,
G f qdk+yD; jzpfvmw,f? u|efru u|erf wkd@ rdom;pkxrJ Sm t}uD;qHk;orD;
aygh?
q&mreJ@ pwifqpHk nf;rdjcif;
'Dvedk @J u|erf wk@d a&mufaewJh XmerSm (3) vavmuf=umvmawmh Xmeacgi;f
aqmifurif;ukd aq;bufqdik &f m wm0efay;r,f? 'DtwGuf aq;ynm oifwef;
vnf;wuf&r,fvkd@ ajymqkdvmygw,f? u|efru ynmvnf; rlvwef;ynm
avmufom oifcJh&wm/ aq;bufqkdif&m oifwef;wuf&r,fqdkawmh pdwfxJ
263

wrsdK;}uD;ayg?h +rdK@ay:aewkef;u aq;ukw,f bmw,fqw


kd mu q&m0efawGrS vkyf
wmav? q,fwef;qdw
k m}uD; atmif+yD;aemuf wuUokdvfrmS ESpw
f csdK@ ynmoif/
q&m0efjzpfvm+yD;rS olwd@k u aq;ukwmvkd@ =um;zl;xm;wmukd;? aq;0g;bufrSm
wm0efay;r,fqakd wmh igh ,Ofaus;r_a&csdeef @J jzpfEidk rf jzpfEikd fqw
dk m pOf;pm;awG; awm
&if;eJ@ ae@pOf pdwfzdpD;r_ jzpfae&awmhwmaygh?
pdwzf pd D;r_awG ae@pOfeJ@ tr#cHpm;ae&pOf w&uf/ rdom;pkwawG Xme&J@
aemufausmbuf&dS opfyif&dyw
f ckatmufrSm pum;pjrnfajym/ aepmv_Hae&if;u
tawmfav;=umawmh aemufausmbuf vrf;av;rS tm;vH;k aeaumif;=uvm;
qdkwJh toHwoHeJ@ twl trsdK;orD;&Jabmfwa,muf[m u|efrwkd@pum;0kdif;qD
av#mufvrS ;f vmaeygw,f? ol&@J OD;acgi;f ay:rSm tpdr;f a&mifv#mxk;d OD;xkyef @J OD;xky&f @J
xdyu
f =u,fe[
D m aea&mifatmufrSm wvufvufawmufyaew,f? wuk,
d v
f ;Hk
rSmvnf; tpdr;f a&mif ppf,el aD zmif;ukd oyfoyf&yf&yf 0wfqifxm;+yD; ol@&@J 0g0if;ae
wJh tom;ta&mifeJ@ tvGev
f u
kd fzufawmh u|erf rsufvHk;xJrSm tvGefvSwhJ trsKd ;
orD; wa,mufvkd@ cHpm;aerdw,f? ol@cg;rSmvnf; ypPwdkukd csdwfxm;w,f?
u|erf pdwx
f rJ mS awmh a=omf awmfveS fa&;xJrmS vnf; 'Davmuf vSywJh trsdK;orD;
vnf; &Syd gvm;vkd@ uav;awG; awG;aerdw,f?
ol[m u|efrwdk@pum;0kdi;f xJukd pum;0ifajym&if;eJ@ ol@ukd,fol rdwfquf
ay;+yD; olvmwJh ta=umif;&if;awGukd ckvkdajymjyygw,f?
u|erf u &JabmfraiGyg? uGwcf ikd fckid f/ refuef;aq;HkrSm aq;H&k J@ Ekdiif Ha&;
rSL;yg? tck'Du orD;t}uD;qHk;av;ukd vifusiafh 0 (EkdifiaH &;rSL; &Jabmfpkd;odrf;ukd
wkwv
f t
kd ac:) u aq;bufrSm wm0efay;rSmrk@d aq;oifwef; wufzk@d vmac:
wmvk@d qkyd gw,f? tJvadk jym+y;D aemuf tarhuv
dk nf; orD;ukd wa,mufwnf;cG+J y;D
xnfhvkduf&vkd@ bmrS pdwfaomu rjzpfygeJ@? t&m&m pdwfcsygvdk@ tm;ay; pum;
ajymvkduyf gao;w,f?
tJ'v
D dk u|erf uko
d ifwef;wufz@dk vmac:w,fqakd wmh u|erf ausmyk;d tdwf
xjyifw,f? ausmykd;tdwf jyifqif+yD;wmeJ@ taru a&mufvmwJh q&mrvufxu
J dk
u|efr om;orD;awGe@J wcgrS rcGJz;l ao;ygb;l q&mr&,f/ tpp t&m&m q&mrukd
tyfvdu
k yf g+yD/ pdwcf syg&ap q&mr&,fvdk@ ajym+yD; u|efrukd q&mrvufxJ tyf
vku
d fygw,f?

264

'gq&mreJ@ u|erf pwif qHpk nf;r_uav;ygy?J tJ'Dwkef;u u|erf toufu


(16) ESpfaygh? tJ'Duwnf;u q&mrvk@d ac:vmwm aemufqHk;txdygyJ?
q&mr&J@ arG;jrLynmay;r_atmufrSm
aq;vkyfom;b0 okd@ pwifwufvrS f;jcif;
1977 / azazmf0g&D (3) &uf/ naecif;buf
u|efr[m abmuf*smvkd@ ac:wJh ucsiftrsKd ;orD;&Jabmfrav;eJ@ twl
ausmyk;d tdwf uk,
d pf yD d;k &if; q&mr&J@ OD;aqmifre_ J@rek ;f uluaeawmifwufc&D;wckudk
pwif vkdufygw,f? vrf;wav#mufvk;H awmuvnf;xlvkduw
f mvkd@ ajym&rvdk
ygyJ? opfyif}uD;awGay:rSmvnf; a&mifpkH opfcGyef;tHk}uD;awGuvnf; vkcd sifp&m?
v#dKawGxJ qif;vkduf&awmhvnf; =unfvifat;jrvSwJh prf;a&awG woGifoGif
pD;qif;ae wmukd awG@&/ jzwf&awmh u|erf pdwx
f J &Sad ewJh pdwzf pd D;r_awG[m wpwp
avsmhyg;vmovkd pwifcHpm;vm&w,f? vrf;wav#muf q&mr&J@ tm;ay;
pum;awGuvnf; u|erf tzd@k tm;jzpfapjyefygw,f? q&mru aq;Hrk mS rif;t&G,f
trsdK;orD;i,fav;awG &Sdw,f/ olwkd@uvnf; awmfvSefa&;a'ou trsdK;orD;
&JabmfawGy/J vlrsKd ;pk wkid ;f &if;olav;awG[m k;d om;jzLpif+y;D cspfcifwwf=uygw,f/
tm;vH;k uvnf; rif;ukd ulnD az;ray;=urSmygqkdwJh ESpford fhpum;awGajym&if;
vrf;wav#muf wawmifqif; wawmifwufeJ@ refuef;ukd ac:vmcJhwmyg?
q&mru bHk&dumQ Hk xrif;[if;ukd rpm;EkdifrmS ukdyJ pdwfylw,fvk@d vnf; u|efr
twGuf ol@pd;k &drrf _awGukd xkwfajymyg ao;w,f? a=omf =uifem nmwwfwho
J yl g
vm;vkd@ pwifcpH m;rdvkdufao;w,f?
tJ'Dvkd pum;wajymajymeJ@ vmvkdufwm refuef; awmifukef;ay:&Sd
aq;Hkukd nrd;k csKyfrmS a&mufygw,f? q&mruawmh tJ'Dwkef;u touf (40)
ausmaf vmufawmh &Sd+yDxifyg&J@? oluawmh bmrS rjzpfovkdy?J u|erf u atmuf
olav? awmifuke;f awG wufvu
dk f qif;vku
d fqdw
k mrsdK; av#mufzl;wm r[kwaf wmh
ajcovHk;uufom;awGawmif emvmvkd@ bmvk@d rsm; aq;Hu
k kd 'Dvkd awmifukef;ay:
wnfxm;&ovJvkd@ usdw+f yD; pdww
f akd erdw,f?
aq;ausmif;taqmufttHk[m oGyfrkd;/ ajrtkwfeJ@ aqmufxm;wm?
taqmufttHk&J@ xdyfESpfzufrSm wzufu a,musfm;av;&JabmfawG&J@ tcef;/
tjcm;wzufrmS u u|efrwkd@ trsKd ;orD;&JabmfawG&@J tcef;? tv,frmS pmoifcef;?

265

'DtaqmufttHkukd oD;jcm;awmifukef;av;wckay:rSm aqmufvkyfxm;wm


jzpfw,f? wu,fhwu,fawmh tJ'aD e@upwif+yD; ygwDawmfvSefa&;wyfzJ@G wckxJ
u &Jabmfwa,muf/ jynfo@l wyfrawmfom; wa,muftjzpfeJ@ ygwDay;wm0efukd
pwifxrf;aqmif&if; rGefjrwfwJh awmfvSefa&;orm;wa,muf&J@ b0okd@ pwif
wufvSrf;cJw
h m jzpfygw,f? jynfol@wyfrawmfom;/ aq;oifwef;om;wOD;taeeJ@
Ekdiif Ha&;t& em;vnfatmifqd+k yD; q&mru u|efr oifwef;a&muf+yD; r=umrDrSm
OuUarmf =o0g'pmtkyu
f av; ay;ygw,f? tJ'pD mtkyx
f u
J vli,fa&;&m qdw
k hJ
tcef;ukd avhvmckid ;f ygw,f? r&Sif;wm em;rvnfwm &S&d ifvnf; ar;vd@k ajymyg
w,f? zwf=unfhawmhvnf; oabmaygufwmeJ@ q&mrudkawmh rar;jzpfygbl;?
wav#mufv;kH vnf; yefqef;b0awGrmS yg 'Dpmtkyaf v;ukd avhvmzwf+_ y;D awmfveS f
a&; wm0efwmukd xrf;aqmifcw
Jh ,fv@dk yJ qkd&rSmyg?
tJ'Dwke;f u q&mr[m refuef;aq;Hk ygwDaumfrwD0ifwa,mufjzpf+yD;
aq;Hk Ekdiif aH &;rSL;vnf; jzpfygw,f? wcsdew
f nf;rSm aq;oifwef;&J@ oifwef;q&mr
tjzpfvnf; wm0ef,lygw,f? pmaya&csdefedrfhwJh &JabmfawGukd Armpmaya&m/
t*Fvyd v
f kd aq; tac:ta0:awGudk ajymwwfqw
kd wfatmifvnf; oifay;ygw,f?
vufawG@rSmvnf; olemjyK oifwef;jzpfv@kd aq;xkd;enf;ukd (Al;oD;ay:rSm vufawG@
tyfayguw
f wfatmif avhusifh&if;jzifh qkd;xkd;oifay;w,f?) aoG;zdtm;wkid f;enf;/
tylcsdew
f ikd f;enf;/ ywfwD;pnf;enf; pwmawGudk vufawG@usus oifay;ygw,f?
tJ'gawGukd oifwef;om;awGeJ@ twlae&if; oifay;cJw
h myg? tJ'v
D kd oifay;+y;D aq;
vkyfom; rsm;pGmukd arG;xkwaf y;cJw
h myg?
q&mr[m ae@pOfaexkdirf _ b0ukdawmh atmufajc&JabmfawGenf;wl bHk
&duQmHk xrif;[if;pm;+yD; &JabmfawGe@J twl aq;HktwGuf ae@pOf xif;xrf;/ vuf
zufcl;/ &duQmxrf;wJhtvkyfawGrSm yg0ifvkyfukdifw,f? &duQmxrf;w,fqkdwmu
wvw}udrf rkef;ulqif;+yD; rdrw
d OD;csif;twGufjzpfwJh &duQmqefusif; 40 (8 +yD) ukd
u|efrwk@d vli,f&aJ bmfawGenf;wl olwwfEdik o
f r# awmifay:&Sd refuef;aq;Hkukd
xrf;wuf/ bH&k dumQ Hkukd tyf&wmyg? &JabmfawGeJ@twlae/ twlpm;/ twltdyf/
twlvyk fqkdwJh ygwD&J@ wl (4) wl pdwf"mwftwkdi;f q&mr[m usio
fh ;Hk oljzpfw,f?
twl pm;w,fqw
kd muvnf; bH&k u
d mQ Hrk mS u|efrwkd@ atmufajc&JabmfawGe@J twl
xrif;wyef;uef/ [if;t&nf}uJ ppfrwfcu
G fwvH;k 'grrS [kwf t&Gufa=umfpojzifh

266

ay;w,f/ tJ'Dtwkdif; wae@ (2)eyfpm;wmygy?J q&mr[m bm[if;rS r&Sdvnf;


ikwo
f D;av; qm;wkd@uu
kd fpm; aevkdufwmygyJ? &Sw
d b
Jh 0eJ@ auseyfa&mifh&J awmf
vSefa&; vkyfcho
J yl g? 'Dvw
kd l (4) wlpepft& usiho
f k;H cJhvkd@ q&mr[m &JabmfawGeJ@
wom;wnf;jzpfae+yD; wyfom;&Jabmf trsdK;om; trsKd ;orD;av;awG&@J aexkdirf _
b0awGukd avhvm+yD;om; jzpfoGm;w,f? vli,fawG=um;rSm pdwf"mwfa&;&m
twuftus b,fvdk tajctae&Sdaew,f/ b,fvdk ynmay; aqG;aEG;a&;awG vkyf
oifw
h ,fqw
kd mukd oloyd gw,f? odwmeJ@ w+ydKifeuf vkt
d yfwJh ynmay; a[majym
r_awGudk vkyyf gw,f? 'Dvedk nf;eJ@ &JabmfawG&@J tawG;tac:eJ@ ,Ofaus;r_a&csed af wG
jrifhwifay;cJhw,f? &JabmfawG pdw"f mwfrusatmif aysmf&$ifpGm awmfvSeaf &;rSm
vku
d yf g vkyaf qmifEidk af tmif vkyaf y;ygw,f? wl (4) wlpepft& usio
hf ;kH aexkid jf cif;&J@
tusKd ;quftjzpf &dumQ H&k @J tcuftcJawGudk em;vnf+y;D b,fvdk ajz&Sif;oifhw,f
qkdwmutp od&Sd ajz&Sif;ay;avh&Sdygw,f?
ygwD[m vlxt
k cuftcJudk ulnaD jz&Sif;ay;a&;tjzpf vkyt
f m;cufcJwJh
tdrfaxmifrsm;&J@ awmif,mpkducf if;rsm;ukd aygi;f E_wfcsed rf Sm yg0ifun
l aD ygi;f E_wfjcif;/
v,fpkdufa&;rSm ulnDpkdufjcif;pwJh vkyftm;tultnDay;r_awGrSm tJ'Dwkef;u
rkef;ulEkdifiaH &;XmeeJ@ aygi;f um u|efrwk@d aq;oifwef;om;awG/ aq;Hku aq;vkyf
om;awGudk OD;aqmif+yD; q&mru yg0ifvyk fukdifavh &Sdygw,f?
q&mrukd wu,fawmh vufawG@vyk if ef;awG/ aexkid rf b
_ 0awGuae u|erf
wkd@a&S@rS tqif;&Jtyifyef;cH OD;aqmif vkyfjyoGm;wJh pHjy&Jabmf awmfvSefa&; trsKd ;
orD;}uD; wOD;vkd@yJ rSwf,al erdygw,f? &JabmfawGeJ@ qufqH&mrSmjzpfjzpf vlemawG
tay: qufqH&mrSmjzpfjzpf tvGeEf ;l nHh odraf rG@oyl g/ a'goxGuw
f ,f/ pdwq
f ;dk w,f
&,fvkd@vnf; r&Sdygbl;? wcgw&H aeraumif;vkd@ tvkyfawGrsm;ae&if tul
&Jabmfvd[
k mrsKd ; wa,mufwav ay;&ifawmif vufrcHygb;l ?
ESpu
f ek v
f @dk olemjyKoifwef;qif;wJt
h csed rf mS oifwef;om; 30 avmuf &Sw
d hJ
teuf 20 ausmf[m oabmw&m; a&;ajza&m vufawG@yg atmifjrif=uygw,f?
u|efruawmh yxr&ygw,f? ygwaD cgi;f aqmifr_atmufrmS u|erf [m pmay,Of
aus;r_ edrahf yr,fh aq;oifwef;wufciG &hf +y;D aq;vkyo
f m;jzpfvmcJyh gw,f? vufawG@
rSmvnf; 'Daq;oifwef;qif;awG[m wyf/ XmetoD;oD;eJ@ a'otoD;oD; vlxx
k rJ mS
usef;rma&;ukd wm0ef,lEdik w
f Jh aq;vkyfom;awGjzpfvd@k vlxke@J awmfvSefa&;wyfzJ@G

267

twGuf aumif;rGefpGm tusKd ;jyKEkid fcJhygw,f?


u|efreJ@ &Jabmfabmuf*smwkd@ukdawmh vufaxmufq&m0ef oifwef;
wufEdik zf @kd twGuf yefqef;odk@ oGm;a&muf aq;ynm qufvuf oif,al vhvm&ef
aq;HkygwDaumfrwDu a&G;cs,fxm;a=umif; q&mru ajymjyygw,f? u|efreJ@
abmuf*smvnf; ygw&D J@ vufaxmuf q&m0efoifwef;ukd wuf&awmhrSmrkd@ 0rf;
omaysmf&$i&f ayr,fh wzufrSmvnf; q&mreJ@ twlae twlpm; twlvkyf aexkid f
vmwm wESpfavmuf&dcS h+J yDjzpfaeawmh wpHkw&m tjyeftvSef oHa,mZOf wG,f
aerdygw,f? 'ga=umifh q&mreJ@a&m rdbnDreJ@ armifav;awGudyk g cGJcmG +yD; oGm;&
awmhrSmrdk@ pdwfxJrmS awmh wrsdK;}uD;jzpfaeygw,f?
yefqef;+rdK@awmfrSm q&mreJ@ jyefvnfqpHk nf;rdjcif;
'Dvekd J@ 1978 ckESpfqef;rSm vufaxmufq&m0ef oifwef;wufzkd@ yefqef;
+rKd @awmfudk rke;f uluae xGuv
f mcJyh gw,f? u|erf wk@d tzG@J rmS vH+k cKH a&;wyfz@JG u &Jabmf
tcsdK@eJ@qdak wmh vl 10 a,mufavmuf&dyS gw,f? wvavmuf=umrS yefqef;ukd
a&mufygw,f? yefqef;+rKd @awmfqw
dk m ta&S@ajrmufppfa'oXmecsKyfe@J ygwAD [kd Xme
csKyf H;k pku
d &f m ygwD&@J tonf;ESv;kH ae&m jzpfyg w,f? yefqef;aps;/ bke;f }u;D ausmif;/
rlvwef;ausmif;/ jynfol@toHvi$ fhk/H A[kdykEH ySd fwkdufpwJh XmeawGvnf; aemifrSm
&Sv
d mygw,f? +rKd @ay:u vufeufuidk f awmfveS af &;xJ qif;vmwJh &JabmfawGe@J vnf;
'DrSmyJ trsm;tjym; qHkawG@ &if;ES;D cGi&fh cJhwhaJ e&myg?
u|efr vufaxmufq&m0efoifwef;wufcGifh&+yD; vufawG@aq;vkyfief;
vky&f wJh jynfo@l wyfrawmfaq;Hk qkw
d mvnf; 'Dyefqef;rSmyJ&+dS y;D 'DrmS yJ ygw&D @J us,f
jyef@vw
S Jh wyfaygi;f pkawGjzpfwJh &vvz/ u,rf;jynfopfygwD/ uvvw/ &Sr;f jynf
wkd;wufa&;ygw/D autdkiaf tu A[kdaq;ausmif;vmwufolawGe@J awG@q&Hk if;ESD;
tjrifzvS,fcGihaf wGvnf; &cJw
h m jzpfw,f?
aemifrSm q&mrvnf; yefqef;ukd vufeufudik af wmfveS fa&; tESpf 30
eJ@ ta&S@ajrmufppfa'o zGifhvSpfvdu
k fwJh 10 ESpfajrmuf tcrf;tem;}uD;ukd jrpf
taemufbuf ppfa'ocGJrS ukd,fpm;vS,ftjzpf wufa&mufzkd@ a&mufvm&if;
yefqef;jynfol@wyfrawmf ppfaq;HkrSmyJ wm0efay;tyfjcif;cH&jyefvkd@ u|efreJ@
abmuf*smwd@k [m u|erf wdk@ cspfcifav;pm;wJh q&mreJ@ jyefqpHk nf;cGi&fh cJhw,f?
q&mr[m aq;Hyk gwaD umfrwD0ife@J aq;Hk 'kEikd if Ha&;rSL;wm0efudk wm0ef

268

,lco
Jh vkd aq;Hk&J@ aq;*kda'giu
f v
dk nf; wm0ef,cl yJh gw,f? aq;Hk&J@ vli,f uvmyf
pnf;ukdvnf; wm0efcHygw,f?
vli,fuvmyfpnf;qdw
k m uGefjrLepfvil ,ftzGJ@&J@ uvmyfpnf;ukd ajym
wmyg? uGefjrLepfvli,fqkw
d m ygwD&J@ t&Htiftm;pk jzpfygw,f? vli,fawGxJu
aexkid fr_b0awGrSm pnf;urf;vkduef mr_aumif;ol/ tvkyfudk }uKd ;pm;ol/ tcsif;csif;
=um; pnf;vHk;nDnGwfr_ aumif;ol/ avhvma&;bufrSm }udK;pm;tm;xkwfr_
aumif;ol/ awmfvSefa&;pdwf"mwf xufoefol pwJh vli,fjynfol@wyfrawmfom;
&JabmftrsdK;om; trsKd ;orD;awGukd a&G;cs,ford f;oGif;jcif;jzpfygw,f?
u|efr ukd,w
f ikd fvnf; vli,ftzGJ@0if jzpfygw,f? q&mr[m uGefjrLepf
vli,fuvmyfpnf;ukd wm0efco
H l jzpfwJhtavsmuf u|erf wkd@vli,fawGeJ@ twlae
twlpm; vkyu
f ikd f&if; vufawG@b0xJrSm vli,fxkeJ@ &if;ESD;r_&atmif vkyaf qmif
ygw,f? vli,fawG&J@ ukd,af &;ukd,fwmutp rSm;,Gif;r_&Sd&if em;vnfr_&SdpmG eJ@
ynmay; jyKjyifay;wwfw,f? vufawG@tcuftcJ &Sad ew,fqkd&ifvnf; olu,
kd f
wkid f ajz&Si;f ay;cJw
h ,f? vli,fawGudk rdcifozG,f jyKpak pmifah &Smufwwfojl zpfygw,f?
'Dvekd J@ vli,fawGukd trSm;&Sd&ifvnf; jyKjyifEdik af tmif ulnDajz&Si;f ay;+yD; awmfveS f
a&;vkyfief;awGrSm qufvuf+yD; wufwufuuyg0ifvmapcJhw,f?
tJ'v
D edk @J q&mr&J@ vky[
f ef[m u|erf wk@d vli,fxt
k =um; vufawG@usus
ajz&Si;f wwfwhJ acgif;aqmifwOD;tjzpf cHpm;vmrdyg awmhw,f? u|erf wOD;csif;tzd@k
ajym&if cspfcifav;pm;r_ ykdoxuf ykdrkv
d mygawmhw,f? u|erf uvnf; q&mr&J@
ynmay; arG;jrLr_atmufrmS vufawG@vyk if ef;awGrmS a&m pnf;vH;k nDnw
G rf mS yg azmfjy
csuf aumif;oxufaumif;vmvk@d u|erf ukd a'guw
f m vSausmfaZmzGihw
f Jh A[kdygwD
aq;ausmif;ukd wuf+y;D aq;ynmqufvuf qnf;yl;a&; aq;Hak umfrwDu a&G;cs,f
vkdufjyefygw,f?
u|efrwk@d &J@ taysmf&i$ fqHk;b0
q&mr[m wu,fawmh ygwD&J@ 48-49 rsdK;qufjzpfygw,f? ygwD&J@ vuf
eufudik fawmfveS af &; pwifpOf touf (15) ESpo
f rD; t&G,u
f vufeufuikd f awmf
vSefa&;twGif; yg0ifcJholjzpfygw,f? awmfveS fa&;twGif; trsdK;orD;or*~vkyif ef;/
aq;vkyfom;/ A[kd0g'jzef@csda&;vkyif ef;jzpfwJh A[kdjynfo@l obiftzGJ@rSm wm0ef
xrf;aqmifco
hJ l jzpfygw,f? 'ga=umifh vkyif ef;tawG@t}uKH u,f0wJh 0g&ifh awmfveS f

269

a&;orm; trsdK;orD;}u;D wOD; jzpfygw,f? tckta&S@ajrmufppfa'orSmvnf; aq;Hk


rSmwm0ef,l&if; wzufrSm usvmor# 0g'jzef@csad &; vkyfief;qkid f&m tqkt
d u
tEkynmvkyif ef; rSeo
f r#uv
dk nf; rnnf;rnL wufwufuu vkyaf qmifygw,f?
olu,
kd fwkdif vkyaf qmifHkruygbl; u|efrwk@d vli,ftrsdK;om; trsKd ;orD;awGuykd g
ygwD&J@ 0g'jzef@pnf;Hk;a&; vufeufwckjzpfwhJ tqkt
d u vkyfief;awGrSm yg0if vkyf
aqmifwwfvmatmif pnf;Hk;vkyaf qmif oGm;cJo
h jl zpfw,fqk&d if rrSm;ygb;l ? u|erf
pdwx
f J rSwrf w
S &f & tjzpfq;kH awGuawmh ygwt
D ESpf (40) jynfah jrmufEpS rf mS wifquf
cJhwJh rkd;aomuf=u,feDqkdwJh atmfy&mwifqufr_eJ@ pma&;q&m Ekdif0if;aqG&J@
pENukvm atmfy&m wku
d f&wJu
h mvawGv@kd qdk csiyf gw,f? rdk;aomuf=u,feD
atmfy&mtwGuf q&mr[m tJ'Dwek f;u reufcif; aq;Hkvkyif ef;awG pDpOfay;cJh+yD;
tqkdtutzGJ@&&Sd m refykH ukd oGm;+yD; tuwkdufay; &ovkd nbufrSm q&mr
uk,
d fwikd f awmfvSefa&; tpykdif;rSm yg0ifokyfaqmifcw
Jh Jh arG;rdcifatmfy&mukd
ukd,zf d&ifzd oif=um; jyoay;aer_ygy?J tJ'ED Spf (40) ajrmufrmS wifqufwJh rkd;
aomuf=u,feD +yD;aemuf u|efrwdk@vnf; q&mreJ@twl tqdktu 0g'jzef@
vkyfief;awGudk ygwD&J@ ae@x;l ae@jrwfawGjzpfwhJ ygwDae@(815) eJ@ vufeufudik f awmf
vSefa&;ae@ (328)wdk@tjyif wyfaygif;pkrsm; yefqef;a&mufvmvk@d wyfaygif;pk {nfch H
}udKqdka&; ya'omuyGJ pwmawGrSm t+rJwrf; wufwufuuyg0if vkyu
f ikd fwwf
vmygw,f? awmfvSeaf &;vkyfief;w&yftjzpf ykdrkd wefz;kd xm; em;vnfvmw,f?
pENu
k vm atmfy&mrSm csKd ;jzLiSuf tjzpf u|erf t"du Zmwfaumif
tjzpf tuawGeJ@ okyfaqmifc&Jh +yD; q&mru ykuG,f=um;u Zmwf0if oDcsif;
tm;vHk;ukd oDqkday;cJhwmyg? armifv0S if;(jrif;+cH) &J@ om;vmr,fhvrf;uAsmukd
q&mEkdif0if;aqGu toHv$ifhZmwftjzpf jynfol@toHuae toHv$ifhzkd@ toHeJ@
okyfaqmif&mrSmvnf; u|efr[m q&mrwdk@/ reDarmfwdk@eJ@ twl okyfaqmif
cJh&ygw,f? 'DvkdeJ@ u|efr jynfol@toHu toHvi$ &fh wJh awmfveS fa&;xJu aemuf
qHk;ay: tqdkawmf jzpfvmcJhygw,f?
u|erf b0tzd@k ajym&&if q&mr[m u|erf awmfveS af &;orm;b0 vkyif ef;
t&yf&yf vkyfEdik u
f ikd fEkdifatmif/ awG;wwf ac:wwfatmif/ tpp vrf;!eaf y;ol
acgif;aqmifwOD;jzpfHkru tppapmifha&Smufay;cJhwJh rdcifwOD;vkdygyJ? 'ga=umifh
yefqef;b0awG a&mufawmh u|erf eJ@ q&mr[m wOD;eJ@wOD; ykrd &dk if;ES;D oxuf &if;ES;D

270

vmovkd vlwef;pm; oHa,mZOf ykrd }kd uD;oxuf}uD;vmygw,f? 'Dvekd J@ u|efr[m


ygwDeJ@ awmfveS fa&;vkyfief;awGukd q&mr&J@ acgif;aqmifr_e@J tpGrf;ukef vkyEf ikd fcJh
w,fvd@k ajymr,fqd&k ifvnf; rrSm;ygb;l ?
tcsed f em&Dae@&uf/ ESpfv&moDawG[m ajymif;vJ+yD;&if; ajymif;vJaeyg
w,f? xked nf;wl u|erf wd@k vlwOD;csi;f pDuvnf; vku
d yf gajymif;vJaeygw,f? rajymif;
vJwm&,fvd@k r&Sdygb;l ? 1984 ckESprf mS q&mru &JabmfatmifvGief @J vufxyfoGm;
ygw,f? u|efrvnf; A[kad q;oifwef;ausmif; oifwef;atmifygw,f? oifwef;rSm
yxrvnf; qGwfc;l cJhygw,f? vufaxmufq&m0efwOD;vnf; jzpfvmygw,f? 'gh
tjyif arhaq;txl;u|rf;usifol q&m0eftjzpfvnf; qufvufjrifhwifay;vkd@
arhaq;u|rf;usifol q&m0ef jzpfvmjyefygw,f? 1985 ckESpfrSm u|efrvnf;
&JabmfatmifaiGe@J vufxyfcyhJ gw,f? tJ'v
D dk vufxyfawmhvnf; q&mru u|erf
ukd igo
h rD; bmvkcd sio
f vJvk@d ar;ygw,f? u|erf u tcef;qD; vSvaS v;vkcd siw
f ,f
qdkawmh olpkxm;wJh ykdufqHav; xkwfay;+yD; rif;t}udKufqHk; tESpfoufqHk;
tpav;0,fygvk@d ajymygw,f? u|erf u aA'ga&mif atmufcaH y: yef;cufav;awG
kdux
f m;wJh ydwfpukd 0,fvmw,f? tJ'gav;ukd ol@udjk yawmh igo
h rD; }udKufw,f
qkd&if u|erf auseyf+yDwJh? q&mr[m tJ'Dvkd vlwzufom;ukd auseyfESpo
f drfhay;
wwfolyg?
tJ'DaemufrmS u|erf vnf; Armjynf uGefjrLepfygw&D J@ ygwD0ifwa,muf
jzpfvmcJhygw,f? ygw0D ifwa,muf jzpfvmatmifvnf; aemufqHk;xd q&mru
u|efrukd apmifha&Smuf arG;jrLcJhw,fqd&k ifvnf; rrSm;ygb;l ?
awmfvSeaf &; tajctaeawGuvnf; &yfwef@raeygbl;? ajymif;vJaeyg
w,f? 1985 ckEpS frSm Armjynf uGejf rLepfygwD&@J wwd,uGef*&ufukd usif;y Ekdiyf g
w,f? u|erf wk@d ta&S@ajrmufppfa'ovnf; jyefvnfjyKjyif zG@J pnf;vku
d yf gw,f? tJvdk
jyefvnfzGJ@pnf;r_t& ppfa'o aq;Hk 'kEkdifiHa&;rSL;uae ta&S@ajrmufppfa'o
trsdK;orD;or*~ pnf;H;k a&; vkyif ef;rsm; vkyfaqmif&ef ppfa'o XmecsKyfodk@ q&mr
ajymif;a&$@ oGm;&ygw,f? tJ'v
D dk ajymif;a&$@omG ;+yD; vkyif ef;csi;f rwlayr,fh q&mreJ@
u|erf tquftoG,f jywfroGm;ygbl;? tquftoG,f jywfroGm;Hrk u u|efr tdrf
axmifus+y;D pm;a&;aomufa&; cufcrJ mS pk;d vk@d whJ tm[m&jznfzh @dk w?hJ ol td}k u;D tkrd
eJ@ =uufuav;awGarG;/ =uufOa&mif;&wJh aiGav;awGukd vmay;&Smw,f? u|efr

271

tdru
f dk u|erf orD;av; rEk;d atmifv@dk whJ wHcg;ukd tomacguyf gw,f? wHcg;ukzd iG v
hf u
dk f
awmh aeyl}uJ}uJrmS q&mru u|erf tdru
f kd vmay;wmyg? tJ'Dvdk apmifha&Smuf
ulnaD y;wJu
h pd aP wG t+r&J cdS w
hJ myg? twlaecJ&h wJh ESpaf wGudk a&wGuf =unfv
h u
dk af wmh
tESpf (30) ausmf (40) eD;yg; wkid cf +hJ y?D ol@&@J arwWmw&m;u vlwef;pm;arwWmwifru
rdcifpdwfeJ@yg apmifha&Smufcw
Jh ,fv@kd cHpm;aerdygw,f? ckxufwdik f ol@&J@ arwWm"mwf
awGu u|efrukd aEG;axG;aeqJygvm;?
u|efrwd@k &JabmfawG[m rdbaqGrsdK;awGeJ@ cGcJ Gm+yD; ygw&D J@ acgi;f aqmifr_
atmufrSm wlnDwJh &nfrSef;csut
f wGuf rdrdus&m wm0efawGukd xrf;aqmifae
=u&wmyg? q&mr[m ae@pOf aexkid rf b
_ 0twGi;f rdcifozG,f =uifemr_awG aEG;axG;
r_awG ay;cJhw,f? &JabmfawG emrusef;jzpfwJh tcsdefrsdK;rSm pm;csifwmav;awG
0,fau|;wJt
h cg au|;w,f? wcgw&Hvnf; pm;csifwhJ tm[m&jznfEh idk af tmif ol@&@J
tao;oHk;xJu olpkaqmif;xm;wJh wkwaf iG 10 ,Gif/ 15 ,Gifpojzifh xkwfay;
wwfw,f? trsdK;orD;&Jabmfi,fawG&@J vlr_a&; orD;&nf;pm;udpPrsdK;awGudv
k nf;
em;vnfr&_ pSd Gm rdcif}uD;wOD;vkd ynmay; ajz&Sif;wwfygw,f?
u|erf wOD;csi;f tzd@k ajym&&if yefqef;b0&J@ q,fEpS af usmu
f mvrSm aq;Hk
ygwaD umfrwD&@J arG;jrLr_eJ@ q&mr&J@ tckdit
f rm ynmay; apmifha&Smufr_ atmufrmS
u|erf wdk@ qif;&Jom;awGtzd@k b,fvrkd S ar#mrf eS ;f vd@k r&wJh q&m0efwa,muf b0ukd
ygweD @J awmfveS af &;xJrmS u|erf jzpfciG &hf cJw
h ,f? u|erf ygwaD y;vmwJh aq;ukoa&;
wm0efawG wufwufuu xrf;aqmif&if; wzufu vkdtyfvdk@/ ygw&D J@ ae@}uD;
&uf}uD; awGrSm oDqdu
k jywJh 0g'jzef@azsmaf jza&;vkyif ef;awGuv
kd nf; q&mr&J@ tckdif
trm pDrcH ef@cJrG e_ J@ vkyfEkdifchJ krH u jynfol@toHu toHvi$ zfh @dk oDcsif;qdw
k Jh tvkyx
f d
vkyfEkdicf yJh gw,f? 'DumvawGrSm rke;f nif;[if;&nfusJeJ@ ae@pOfyJ pm;ae&w,fvd@k
qdkayr,fh u|erf tygt0if u|erf wdk@ &JabmfawG&J@ taysmfqk;H umvawGv@kd qkd&if
vnf; rrSm;ygb;l ?
u|efrwkd@ tdyfrufawG v$ihyf s,fcJh&jcif;
'gayrJh u|erf wd@k &@J aysm&f i$ w
f b
hJ 0awGudk 0trsKd ;om;awG&@J cGx
J u
G yf ek u
f efru
_
acsre_ f;ypfvu
kd fygw,f? tJ'g 1989 ckESpf {+yDv 17 &uf/ ESpfqef;w&uf? tJ'Dae@u
u|erf cifyeG ;f &JabmfatmifaiG[m olwm0ef xrf;aqmifaewJh A[kd ;kH rSmyJ &Sad ewmyg?
0awG&@J armif;xkwrf a_ =umifh wzufurf; rkeftm+rKd @uav;ukd olw@kd ua&mufaeyg+yD/

272

u|erf rdbawGuvnf; A[kyd EkH ydS w


f u
dk b
f ufuae rket
f mbufurf;ukd ul;oGm;=uyg+y?D
ppfa'o XmecsKyfe@J yefqef;twGi;f bufu &JabmfawGuawmh 0awG&@J ydwq
f @kd xm;r_
ukd cHae&+yD; bmvkyfv@kd vkyf&rSef; rod jzpfaecsdeyf g? ae@cif;bufrSm 0&Jabmfw
a,muf u|erf tdru
f dk pmwapmifuidk +f y;D a&mufvmw,f? EG,ahf & u|erf wd@k tm;
vHk;/ ygwD&Sd&m wkwfjynfbufurf;ukd vkduo
f Gm;=ur,f? 'Dpm&&if rif;wk@d nDtpfr
wcgwnf; xGufvmcJyh gvkd@ pmwkdav;eJ@ ta=umif;=um;vmw,f? u|erf wkd@ nD
tpfrESpfa,mufvnf; q&mr&SdwJh EkdifiHa&;Xme tdrfav;uae (3) ESpft&G,f
orD;av;ukd vufq+GJ yD; ausmyk;d tdwfeJ@ aq;ypPnf;tdwfav;ukd ykd;&if; erfch acsmif;
ab;wav#muf q&mreJ@twl av#mufvrS ;f &if; wkwfjynfbufurf;ukd ul;vmcJh
w,f? wHwm;rul;cif erfhcacsmif;ul;wHwm;apmifhwyfu 0wyfom;av;awGu
u|erf wd@dk ypPn;f awGudk vSeaf vSmzGi=hf unf+h y;D q&mr ygvmwJh ydwpf eDav;eJ@ xkyx
f m;
wJh ygwDa=u; a=u;jym; 50-60 avmufukd jrifawmh odrf;,lxm;vkdufw,f?
q&mru tJ'g ygwaD =u;awGjzpfvd@k jyefawmif;ayr,fh 0wyfom;awGu ray;ygbl;?
u|efrwk@d nDtpfrukd pmay;qufoG,fac:wJh tcsed frSm u|efrcifyGef;eJ@a&m
rdbawGe@J vnf; tquftoG,fr&Sdawmhygbl;? 'Dta=umif;av;awG jyefawG;rd&if
q&mr&J@ u|efrwkd@ nDtpfrtay:xm;wJh &Jabmfpdwf/ rdcifpdwfeJ@ owdw&
qufo,
G af c:,lwahJ e@udk u|erf wouf arhr&Ekid b
f J &ifxrJ mS odr;f qnf;xm;ygw,f?
'Dtcsed rf mS q&mreJ@ u|erf [m Xmecsi;f vnf; rwlawmhygb;l ? aewJh ae&m
vnf; rwlawmhygbl;? u|erf tay: orD;eJ@rjcm; ukd,h&f aJ bmfudk olrarhbJ quf
oG,f+yD; ac:,lcw
Jh myg?
u|efrwd@k rket
f mbufu &Sr;f &Gmav;rSm wnESpfn tdy+f yD; ygwu
D rke;f r
qdkwhJ +rdK@uav;rSm u|efrwkd@ ygwDaemufvdu
k v
f mwJh tiftm;pkukd rk;d umwJawG
xkd;ay;+yD; ae&mcsay;ygw,f? wkwfjynfxJrSm ,m,D'u
k Qonfrsm;tjzpf aexkid f
ae=u&wmyg?
rwnfr+idrfjzpfae&wJb
h 0
rkef;rrSm &ufwcsKd @=umwJhtcg ygwDu rdrdwdik ;f jynftwGif; ygwD&@J tajccH
a'oopfwck jyefvnfazmfxw
k af &;Ekdiaf &;twGuf ygwAD [kdu ygw0D ifawG a&S@xu
G f
v_yf&Sm;a&;ukd awmif;qdkvmygw,f? 'ga=umifh ygw0D if &Jabmftrsm;pk[m Arm
jynfwGif; tajccHa'opf azmfxkwaf &;twGuf 8 av;vHk;xGuf tiftm;pkawGeJ@

273

zGJ@pnf;xm;wJh 'DyDateJ@ yl;aygif;aqmif&GuEf ikd fa&;twGuf odyrf =umvkducf ifrSmbJ


rke;f ruae xGuo
f mG ;ygawmhw,f? q&mrcifyeG ;f &JabmfatmifviG af &m/ u|erf cifyeG ;f
&JabmfatmifaiGwdk@[m t'DtzGJ@rSm yg0ifvkyfaqmifoGm;a&;jzpfw,f? tajccH
a'otopf ay:xGufa&; }udK;pm;tm;xkwzf @kd 'D&aJ bmfawG xGufomG ;+yD; vwcsKd @
=umwJhtcg u|erf wkd@ aemufcset
f iftm;awGukd 101 ppfa'ou vufcw
H t
Jh wGuf
wzGJ@u A[kdk;H tiftm;pkrsm;jzpfv@dk A[ked J@twl yef0grSm tajccs aexkdifomG ;&ef?
u|efrwk@d ppfa'otiftm;pkawGeJ@ useftiftm;wcsdK@[m zDarmf+rdK@e,frmS tajccs
oGm;&efjzpfw,f? a&S@wef;xGuf tajccHa'oazmfxkwfa&; tiftm;pkuawmh
uefydik w
f DrSm tajccs ppfa&;/ Ekdiif Ha&;eJ@ aq;oifwef;awGvkyaf eyg+yD?
1989 ckESpf =o*kwfvxJvkd@ xifygw,f? wkwfEkdifiH ,leefjynfe,f/
rke;f rrSae q&mr/ &Jabmfjr&ife@J &Jabmfv0S if;wk@d OD;pD;+yD; tdraf xmifonf trsKd ;orD;
awGeJ@ uav;i,fawG[m um; 3 pD;eJ@ 101 ppfa'o zDarmf+rKd @e,fo@dk OD;wnf xGucf hJ
ygw,f? u|erf wkd@ pD;vmwJh um;awG[m rkef;vsifrmS &SdaewJh A[kad cgif;aqmifawGeJ@
oGm;a&muf yl;aygif;=uw,f? tJ'Dvdk qufxGufvm+yD; vefcse;f +rdK@/ ppfarmif/ ayguf
pef;/ vkcekd J@ vkaqGpwJh +rKd @awGukd jzwf/ wkwv
f dk zsif;rmqdw
k Jh +rdK@uav;ukd a&mufyg
w,f? zsi;f rme,fpyf ppfaq;a&;*dwu
f dk jzwfausm+f y;D Armjynfbufudk 0ifvu
dk af wmh
u|erf wdk@ 101 ppfa'o&J@ zDarmf+rKd @e,fqw
kd mukd a&mufygw,f? wkwjf ynfu u|erf
wkd@ tdrf faxmifonf rdom;pkawGukd vkduyf gy@kd aqmifay;wJh um; (3) pD;eJ@ zDarmfu
oufqidk &f m acgi;f aqmifawGu u|erf wk@d udk ae&mcsay;r,fh ae&mukd ac:aqmifomG ;
cJhygw,f?
u|efrwkd@ukd ae&mcsay;r,fqdkwJh vkdufuef&Gm(vDaqmtrsdK;om;rsm;
aexkid fwJh&Gm) ukd naeapmif;rSm a&mufygw,f? &Gmab;rSmyJ u|efrwkd@wawG um;
ay:u qif;=uygw,f? a'ocH wm0efcHawGukd ar;=unfhawmh u|efrwk@d tdraf xmif
onf rdom;pkawGukd ae&mcsr,fqdkwJhae&mukd vufndK;xkd;jyaeygw,f? u|efr
wk@d tm;vH;k u aep&mqkv
d @dk wJtrd af v;vk[
d mawG bmrSrawG@&vk@d r&Si;f rvif; jzpf+y;D
0kid ;f ar;=uygw,f? rd;k awGuvnf; ndK@v@dk / avawGuvnf; wku
d v
f u
dk w
f m w[l;[l;eJ@
at;pdrafh ewmyJ? wu,fawmh olw@dk x;kd jyaewJh ae&m[m ('&ifaumuf) awmukd
xk;d jyaewmyg? tJ'aD e&myJayg?h tJ'aD wmh ygvmwJh tdraf xmifonf &JabmfrawGa&m
ygvmwJh&Jabmftm;vHk;[m tJ'Dawmukd csufcsif; &Sif;&ygawmhw,f? +yD;awmhrS

274

ygvmwJh &Gux
f nfwaJ wGudk tjrefx;dk / atmufu ajraysmh &$@H Au
G af wGay: '&ifaumuf
tyifawGukd cH+yD; tay:rSm rkd;umcif;um ygvmwJh apmifav;awGeJ@ a&mufp
nawGukd ausmfjzwfc&Jh w,f? aemifrSmawmh 0g;oJhjym;um/ uwW&mvdyf rdk;xm;wJh
wJav;awGukd tdrfaxmifpk (2) ck wGJ+yD; wvHk;pD ae&mcsxm; ay;EkdifcJhygw,f?
wu,fa wmh u|ef rwd k@ uk d ae&mcsay;xm;wmu acsmif ;av;wck &J @ ab;/
awmifapmif;av;/ oif;csdKif;ajrwckyg/ tJ'DtdrfawG=um;rSmyJ tkwf*l 2vHk; &Sdyg
ao;w,f? 'DvkdeJ@ aep&mav;jzpfvm+yD; ygwD0ifawGpkpnf;+yD; ygwDuvmyfpnf;
aumfrwDa&G;vkdufawmh OD;jr&if/ q&mreJ@ OD;oufwd@k [m uvyfpnf;aumfrwDav;
jzpfvmygw,f? 'Duvmyfpnf;[m pcef;wckv;kH tawG;tac:t& wnfwnf+ird +f idrf
jzpfvmatmif wnfaqmufxdef;odr;f ay;&if; rdrdwyfzJ@G &J@ ykrH Sefvyk fief;awGukd pwif
vnfywfatmifvkyfygawmhw,f?
q&mr[m 0g&ifhau'gwOD;yDyD trsdK;orD;xk&@J a&S@uae olwwfEdik w
f Jh t
vkyfawGukd vkyf&if; aeraumif; ruse;f rmolawGukd ESpford afh y;wm/ aq;ukay;wm
vkyfaeygw,f? uav;awG pmoifay;zkd@ukdvnf; wzufu }udK;pm;vkyfaqmifaeyg
w,f? a'ocH vku
d u
f ef&mG vlxek @J qufqaH &;ukv
d nf; tcsed w
f dk twGi;f rSm aumif;rGef
pGm xlaxmif vkduEf ikd fygw,f?
'gayrJh 101 ppfa'ouvnf; wjcm;a'orsm;enf;wl e0w ppftpk;d &eJ@
+idrf;csrf;a&; ,lvkdufjyefawmh u|efrwkd@ zDarmfpcef;rSm =um=umaexkdifcGifh r}uHK
vdkuyf gbl;? ygw[
D mvnf; tajctae ta=umif;tcsufawG rwnfr+idrf jzpfae
r_atmufrSm yef0g&Sd acgif;aqmifawGvnf; wkwfjynfbuf pwifxu
G fcJhovk/d uef
ykdifwDrSm &SdaewJh u|efrwkd@&JabmfawGvnf; ArmjynfxJ xkd;0ifa&;vkyfief;awG
taumiftxnfazmfv@kd r&wJah tmufrmS zDarmfudk jyefvm+y;D zDarmfpcef;ukd wpwp
zsufodrf; ae&mtoD;oD; xGufcJh=uw,f? 'DvkdeJ@ q&mrwdk@ tdrfaxmifvnf;
yef0gbufa&muf/ u|erf wkd@vnf; xdefcsK;H uae uefykdifwD jyefa&muf &jyefygw,f?
wu,fu
h dk rwnfr+ird f jzpfaecJw
h myg? 'gayrJh aemufq;kH rSmawmh 101 &J@ b,fae&mrS
&yfwnfvd@k rjzpfEkdifawmhwJh tqHk;rk@d u|erf wkd@tm;vHk; wkwfjynfxJ jyefa&mufcJh
&ovkd q&mrwkd@ tdrfaxmifvnf; wkwjf ynfxJ a&mufvmygw,f?
wkdi;f wyg;rSm tajcjyK aexkid f&jcif;
aemufq;Hk rSmawmh u|efrwk@d wawG Armjynfe,fpyfe@J reD;ra0;rSm&SdwJh

275

wkwjf ynfayguf *sif;azmtrsdK;om;/ jynfo@l wyfrawmfom; &Jabmfa[mif;awGu


ae&mcsay;wJh olwk@d &mG awGrmS yJ rScD adk exkid f tajccsvdu
k &f ygw,f? uav;awGvnf;
tJ'rD mS tcuftcJ awG=um;xJu &wJhtcGit
fh vrf;ukd toHk;cs wkwaf usmif;wuf
pmoif&if; wkwftwef;ynmawG &cJh=uw,f? u|efrwk@d tdraf xmifonf rdom;
pkawGrmS vnf; tajctae&J@ awmif;qdrk a_ tmufrmS rwwfomwJt
h qH;k aemufq;kH rSm
touftE&m,fvnf;&Sd/ usef;rma&;vnf; xdckdufwwfw,fqdkwm odayr,fh
aAsmuftd;k pufHkrSm ae@pm;tvkyaf wGukd 0ifvyk f&if; wzufwvrf;u 0ifaiG&mS &yg
w,f? q&mruawmh tdrfrSm=uufarG;&if; wkwaf usmif;wufzkd@ toufrjynfh
ao;wJh uav;i,fawGukd Armpmoifay;wm/ wkwaf usmif;wufaewJh uav;
i,fawGukd vdrfrm,Ofaus;atmif Arm,Ofaus;r_ukd em;vnfxdawG@Ekdifatmif
uav;i,frsm;eJ@ wywfw}urd f tpnf;ta0;vkyw
f mpojzifh uav;ynmay;a&;rS
tp olwwfEdik o
f r#av;awG vkyfay;ygw,f? trsKd ;orD;ae@rsm;ukv
d nf; ESppf Ofvv
dk dk
usif;yjzpfcJhw,fvkd@qkd&rSmyg? tcsdefvnf; enf;enf;&aewmh awmfvSefa&;
oDcsif;awGukd arhroGm;atmifqdk+yD; &SdwJh*Dwm/ bm*smeJ@ uufqufuav;ukd
toH k;csum uufqufa cGawG eJ@ jyefo Gif;a&;vnf ; 'Du mvrS m q&mr[m
u|efrwk@d wawGukd a&S@aqmif+yD; vkyfcJhygao;w,f?
om;orD;awGuvnf; }uD;vm twef;awGuvnf; }uD;vmawmh om;
orD;awG ausmif;qufwufEidk zf @kd }uKd ;pm;vkyu
f idk zf @dk vkw
d ahJ tmufrmS u|erf wk@d rdom;pk
wcsKd @[m a&$v+D rKd @bufudk t&JpeG @f xu
G v
f m tajccs=u&ygawmhw,f? q&mreJ@ wae
&mpDjzpfoGm;&ygw,f?
q&mr[m touft&G,u
f vnf; axmufvm/ yef0grmS aepOfuwnf;u
aoG;wk;d uvnf; jzpfvmcJh/ rsufpu
d vnf; yefqef; aepOfuwnf;u raumif;cJw
h m
jzpfawmh tpp csnfheJ@vmae+yDvkd@ qkd&rSmyg? 'gayrJh u|efrwdk@ tdrfaxmifonf
trsdK;orD;awGukd a&S@aqmif tm;ay;aeqJ? olwwfEdik w
f Jh uavmifudu
k dik +f yD; ol@
twKy`wdaW &;wm/ opPmawmfveS fa&;r*~Zif;rSm 'Dae@acwfukd xif[yfxm;wJh 0wK
wkdav;awGa&;wm pojzifh wwfprG ;f oa&G@vyk af eqJygyJ? u|efrtzkd@ awmfveS af &;xJ
pwifa&mufuwnf;u ol@ynmay; arG;jrLr_eJ@ awmfvSefa&;vkyfcJhwmrdk@ u|efr
acgi;f aqmif/ awmfveS af &;xJu rdcifwOD;vkyd J wav#mufv;kH cH,l aexkid v
f mcJw
h myg?
'ga=umifh q&mr touft&G,faxmufvmawmh rdcifvkda&m acgif;aqmifw
276

a,mufvadk &m ol&w


dS q
hJ o
D mG ; ol@twGuf vkt
d yfwahJ q;0g; ukoay;ygw,f? wcgw&H
u|efrukd tm;em+yD; u|erf &Sd&m a&$vDudk qif;vmwwfygw,f? (q&mr[m vlw
zufom;ukd tm;emwwfo/l nmwmwwfoyl g? b,favmufxd tm;em ovJ qd&k if
u|efr q&mreJ@ ESpf 30 ausmf/ 40 eD;yg; ol@vufatmufrmS tvkyfvyk f vmcJhwm/
EG,haf & t0wfwxnf av#mfay;yg/ a&wcGuf cyfay;ygqkw
d mrsdK;awmif wcgrS
rckdif;zl;ygb;l ?)
wcgawmh u|efrqD tJ'v
D kd aq;vmuk&if; w&ufrmS tdraf &S@uu
G fvyf
uav;rSm vrf;av#mufaewkef; ab;tdrfu tbGm;tkdwa,mufuolu b,f
olvJvkd@ q&mrukd =unfhar;vkdufawmh u|efru ol@a&SrSmyJ &ifxJ&Sdwt
Jh wkdif;
u|erf tarvk@d ajzvkdufawmh q&mr&ifxJ b,fvkdcHpm;oGm;w,fqdkwmawmh
u|erf odygb;l ? ol@rsuv
f ;kH tdrx
f rJ mS rsu&f nfawGvnf+y;D c%wm +ird o
f ufaeygw,f?
u|erf uvnf; &ifxrJ mS tarvdyk J &Sad ewmuk;d ? u|erf wifvm; qkad wmh r[kwyf gb;l ?
u|efrcifyGef; &JabmfatmifaiGuvnf; q&mr a&mufvm&if oltpfr}uD;ozG,f/
u|erf wk@d a&Su wku
d yf 0JG ifaewJh &JabmftrsKd ;orD;}u;D wa,uftjzpf cspcf ifav;pm;pGm
q&mr vkyfcsifor# tukefvkdufyg aqmif&u
G fay;avh&Sdygw,f?
q&mru wkwfujym;qkdayr,fh ajymyHkqkdyHkutp Arm,Ofaus;r_ukd
tvGefpHkrufoljzpfygw,f? rdkd;zvm Ak'<bmom0if jzpfawmh bk&m;zl;csifw,f?
bk&m;yef;uyfcsiw
f ,f? ukov
dk af umif;r_jyKwmawGvnf; vkyw
f wfygw,f? 'ga=umifh
u|erf qDa&mufvm&if q&mrukd bk&m;zl;yk@d ay;avh&ydS gw,f? tJvdk bk&m;oGm;zk@d q&dk if
u|efrcifyGef;uvnf; q&mrvkdcsifwJh yef;awG&Sm0,fay;wwfygw,f? u|efrwkd@
nDtpfrwawGe@J &JabmfawG[m ArmESpq
f ef;w&ufvd&k ufawG/ wkwEf pS fopfu;l vkd
ae@&ufawGrSmqdkovkd tvsOf;oifh&if oifhovkd q&mrwk@d aewJh +rdK@uav;qDukd
wul;wuef@ oGm;a&muf uefawmhavh/ oGm;a&mufapmifah &Smufavhvnf; &Syd gw,f?
u|efrwkd@rvmvnf; q&mru ae@pOfavmufeD;eD; u|efrxH zkef;qufaewmyg?
u|efrzkef;eHygwfvnf; b,ftcsdefar;ar; tvGwf&aewmygyJ? zkef;ay:uae
emrnfawG wef;pDajym aexkid af umif;=uovm; ar;awmhwmygy?J 'Dvedk @J ol@&@J aemuf
qH;k ESpf aemufq;kH ae@&ufawG[m csO;f uyfvm aewmukd u|erf wd@k wawG owdrxm;
vku
d fr=d uygbl;?
2013 ckESpf trsdK;orD;ae@ rwkdifrD t}udKw&ufrSmawmh q&mr[m

277

u|erf wk@d tdru


f dk a&mufvm+y;D / trsKd ;orD;ae@twGuf trsKd ;orD;wcsKd @udk pkpnf; vku
d f
ygw,f? vmr,fh 2014 =o*kwv
f 15 &uf[m ArmjynfuGefjrLepfygw&D J@ 75 ESpf
jynfhajrmufwJh (pdef&wk) ESpf jzpfygw,f? 'Dpdef&wkESpfukd *k%fjyKwJhtae trsdK;
orD;xku ygwu
D dk rdrw
d @kd wwfpGr;f or# pkpnf;+yD; aiGvSL'ge;f a&;ukd v_@H aqmfchyJ gw,f?
tJ'Dv_H@aqmfcsuftwkdif; 2014 ckESpf/ ygwDpdef&wkESpfrSm tckdiftrm
vSL'ge;f =uzk@d v_H@aqmfwhJ aqG;aEG;0kdif;ukd trsKd ;orD;ae@rSm usif;yzk@d qHk;jzwf xm;csuf
t& 2014 rwfv(7) &ufae@rSm u|efrwkd@ZeD;armifEHeS @J ukdjrwfcikd fwdk@ um;wpD;eJ@
q&mr ac:zd@k q&mraexkid &f m +rKd @uav;qD reufapmapm oGm;ac:cJw
h ,f? a&$v+D rKd @
ukd reufyikd f;rSm q&mr a&mufvmygw,f? ukdjrwfcikd fwkd@ =unf=unfw@kd trd frSm ae
&m csxm;ay;ygw,f? q&mr a&mufvm+yD qdkwmeJ@ usew
f Jh trsdK;orD;&JabmfawG
vnf; a&mufvm+yD; E_wfquf=u/ ar;jref;=ueJ@ aemufwae@ trsdK;orD;ae@ tcrf;
tem;twGuf jyifqif=uygw,f? wzufuvnf; trsKd ;orD;ae@twGuf q&mr a[m
ajymay;zkd@ acgif;pD;wckukd pOf;pm;=u/ bmoDcsif;qdk=urvJqdkwmukd ar;jref;=ueJ@
trsdK;orD;ae@twGuf q&mr0wfzd@k toifhcsKyfxm;wJh t0ga&mif 0rf;qufuav;
ukdvnf; 0wf=unfch idk f;+y;D q&mr }uKd uf&@J vm;ar;=u/ ajym=uqk=d u vkyfae&if;uae
q&mr[m tarm azmufvmwmyg? 'Dvdjk zpfaewJh =um;xJuae q&mru trsKd ;
orD;ae@twGuf wlwHpOftvHatmufcsDoDcsif;oDqkdzkd@ a&G;ay;cJw
h ,f? u|erf wkd@
vnf; omrefyJ xifae&mu aemufqHk;rSmaq;Hkykd@rSjzpfr,fxifw,f? q&mr
aq;Ho
k Gm;&atmifaemfqdak wmh olvnf; oabmwlwmeJ@ aq;Hyk @dk =u ao; w,f?
um;ay:xkid v
f u
dk &f if; pum;ajym&if;eJ@ oGm;cJ=h uwmyg? aq;Hak &mufawmh ta&;ay:
u,fq,fa&; tcef;xJ oGi;f vku
d &f +y;D ta&;ay:cef; ckwifay:rSmwif q&mr[m
olcspfwhyJ gwD/ jynfole@J &JabmfawGudk xm0& cGJcmG ;oGm;cJw
h myg?
q&mr u|efwd@k tyg;u xm0& cGJcGmoGm;+yDqw
kd Jh tod0ifvmwJh tcsed frSm
awmh u|efrtzd@k awmh u|erf OD;aESmufxrJ mS uGuv
f yf}uD;wck jzpfoGm;ovkd txdwf
wvef@ cHpm;vkduf&ygw,f?
q&mr&J@ aemufq;Hk c&D;
aemufwae@ rwfv 8 &ufae@rSm q&mr&J@ use&f pfwJh kyfcE<muk,
d fukd
ol@twGuf csKyfay;xm;wJh t0ga&mif0rf;qufuav;ukd 0wfqifay;xm;+y;D olcspw
f hJ
yef;awGeJ@ a0aeatmif jyifxm;ay;ygw,f?

278

use&f pfol u|efrwk@d trsdK;orD;tm;vH;k q&mra&G;ay;cJw


h Jh wlwHpOftvH
atmufcsD oDcsi;f ukd oDq&dk if; *k%jf yK tav;jyKcJ=h uygw,f? wqufwnf; u|erf wk@d
trsdK;orD;xk[m tifwmae&Sife,foDcsif;oDq&kd if; q&mrukd tav;eD jyKcJ=h u
w,f? tJ'Daemufawmh a&mufvmwJh &Jabmftm;vHk; q&mr&J@ usef&pfwJh kyfu
vmyfudk vuf,m&pf vSnyhf wf OD;nwftav;jyK+y;D q&mr&J@J kycf E<mukd rD;o+*K[fz@dk
ykd@aqmifcJh=uw,f? usef&pfwJh jymrsm;ukd ,laqmifvm+yD; aemufae@ rwfv 9
&ufae@rmS a&vDjrpfuae olcspw
f Jh trdjrefrmjynfxJukd olcspw
f Jh yef;awGeJ@twl
u|efrwk@d ar#mcsay;vkdufygawmhw,f?
u|efruawmh tar tar tara& vk@d &ifxJu atmfac:&if;
tar[m ygwDeJ@ jynfoltwGuf wm0efauscyJh g+yD? tar tem;,lygawmh? tar
ajymcJhwJh EG,afh & u|erf vnf; jynfolawG 'kuaQ &mufaewm/ qif;&J usyfwnf;
aewmawG@ae&ayr,fh u|erf bmrS vkyrf ay;Ekid cf b
hJ ;l / olw@dk b0awG vGwf ajrmufa&;
twGuf awmfvSeaf &; vkyfjyefawmhvnf; awmfveS fa&;u ratmifEdik af o;bl;wJh?
tar tarhpum; orD;wkd@ =um;a,mifaeqJyg tar ? tar r+yD;qHk;ao;wJh
wm0efukd orD;wkd@ }udK;pm; qufav#mufr,f tar
tar aemufq;Hk a&G;ay;cJhwhJ oDcsif;jzpfwhJ wlwHpOftvHatmufcsD
oDcsi;f xJutwkid ;f u|efrwk@d trsKd ;orD;tm;vH;k pnf;vH;k nDnw
G f+y;D tzdEySd cf H jynfol
w&yfv;kH eJ@ trsKd ;orD;xk&@J b0 vGwaf jrmufa&;twGuf qufvuf csw
D ufomG ;ygrh ,f
tar
tar +idrf;csr;f pGm xm0& tem;,lygawmh
&Jabmf EG,fE,
G f
1 &uf/ azazmf0g&D/ 2016?

279

&Sio
f efaeqJ
acgi;f cg;ajcvuf pnf;csun
f pD mG oHpOfe@J twl at;wcsD jrL;wvSnhf uaewJh
u|efrudk tm;ay;aewJh y&dwfowfawGxJ olu a&S@qHk;wef;u? wdk@rif;orD;u
wtm; vSwmyJqjkd y;D ol ah b;u vlawGukd vSnahf jym&if; yDwad wGjzmaewJo
h /l tJ'v
D kd
uEkdif atmifvnf; olyJ tptqHk; oifay;cJw
h mudk owdr&Edkif?
u}udK;uuGuaf wGru vrf;av#mufwmu tp ol@av#muf[efav;udk
tajy;tv$m; vdu
k f=unfh& uk,
d f[eftrlt,mawGukd vdkufvkyf&/ 'Dvdk vkyaf e
wmawGudk =unfjh yD; +yKH;aysmaf eol/ pdwf&n
S f&Snef J hoifjyay;aewJhol?
u|efr uwdik f; rarmEkid f ryrf;Edkif oDcsif;vdu
k q
f adk y;&/ qHx;Hk vdkufxk;H ay;&/
armvdk@ armrSef;rod tvkyfawG_yaf ewJhol?
olxrif;pm;wmudk aocsmavhvmzl;w,f? xrif;wvkwfyg;pyfxJ rxnfh
cif/ yef;uef tem;udv
k ufeJ@oyf/ tem;rSm ayaewmudk r}udKufo/l xrif;vkwfudk
jiifjiifomomxnfh/ yg;pyfyw
d fjyD;0g; wwfo/l wcgwcg 'DjrifuGif;udk uuGufwckvdk
ai;aerdw,f?
olxrif;pm;zdwcf &hJ if tqmajyenf;enf; pm;xm;rS tqifajyw,f? =unfh
av yJoD;awGudk wawmifch sif;cl; wawmifhcsif; vSD;aewJh ol/ rD;ar$;r,f rD;ajymif;eJ@
rD;r_wfr,f/ tcef;xJ 0ifvmwJh =uufawGudk armif;r,f / tJ'gawG[m vnf; u|efr
&ifxJ ol uaeovdyk gyJ?
wcsdefwcgu ta0;wae&mrSm pmawG oifaewJh u|erf udk oGeo
f ifq;Hk r
tm;ay;pmawG a&;zdk@ rarhcho
J /l ol@pmawG[m u|erf twGuf tm;aq; wcGufjzpfcJh
w,f qdkwmudkawmif rajymvdkuf&/ ol em;vnfcGihv
f w
$ frSmyg?
olu tEkynmudk jrwfek;d ol/ t+rJoeyfcg;awGeJ@ vSaewJhol/ yef;cspfol/
ol@qu
D dk oGm;wkdif; ol htcef;udk yef;xdk;ay;=up+rJ / oluvnf; ol +h cHxGufyef;awGe@J
u|efrwdk hudk}udK+rJ/ yef;awG cl;xm;Hkru yefzdk hqn
H yfawGyg toifhjyifxm;wwfol/
olay;wJh yef;awGudk u|efrwdk hacgi;f awGrSm a0aeatmifyefvu
dk fwdkif;/ t+yHK;yef;awG
a0aewJo
h l?
280

'Dwacgufawmhol pum;awG vd_ifvid_ f rajymEkdifawmhygvm;? ol t


h em;rSm
0dki;f xdkiaf ewJhu|erf wdk@udk ai;=unfhaewJh olrsufESm/ ol@&So
d r# tiftm;awGeJ@ +yH K;
jyaeqJ
ol@t+yHK;awGudk ydkuf&if; u|efrwdk@udk cGJcmG oGm;yg+yD? ol@pw
d f"mwf ol@
t+yHK;awGukd wrf;w+rJ/ ol[m u|efr&ifxJrmS &Sio
f efaeqJ
ol@ukd tm;vHk;u ac:=uw,f }uD;}uD;wJ h?
rjr=unf

281

q&mrok@d trSww
f &
&Jabmfrmrm
1? ukd,hw
f m0efukd usm;ukwfusm;cJ xrf;aqmifjcif;
vmr,fh 2016 rwfv 8 &ufae@qdk&if q&mruG,v
f Gefchw
J m (2) ESpw
f if;wif; jynfh
awmhr,f? q&mr uG,fveG foGm;ayr,fh q&mrukd cspfcifav;pm;wJh trsdK;orD;
&Jabmfwa,muftaeeJ@ q&mrukd ae@pOf owd& aerdw,f?
wu,fawmh u|efr[m awmfvSefa&;wyfxJa&mufcgpu q&mreJ@
taeeD;vSolawmh r[kwfygb;l ?
u|efrwkd@ taz OD;aeEdkifu u|efrwdk@rdom;pk0iftm;vHk; nDtpfr (4)
a,mufeJ@ armifav; (2) a,muftygt0if tarhukdyg pnf;Hk; ac:aqmif+yD;
vufeufudik af wmfveS fa&;xJ qif;vmoljzpfygw,f? 'DnDtpfr (4) a,mufteuf
u|efrwkd@ tpfr}uD; rEG,feJ@ nDrt}uD; a0a0 wkd@uawmh aq;vkyif ef; vkyfuikd f
cGifh&olawGjzpfawmh q&mruvnf; aq;vkyfief;wm0ef,l&oljzpfvkd@ tae
eD;=uw,f? okd@aomfvnf; u|efrtaeeJ@ q&mrukd u|efrtpfruwqifh pdwfxJu
&if;ESD;aeygw,f?
trSwfw& &Sw
d muawmh yefqef;umvawGrmS wcgw&H ya'omuyGaJ wG
usif;yavh&Sdygw,f? tJ'DyGJawGrSm yg0ifuzkd@ 0goemygwJh &Jabmf&Jabmfrrsm;ukd
vkt
d yfovkd pnf;Hk;+y;D yg0ifujyapygw,f? tJ't
D cg u|erf wkd@ nDtpfr (4) a,muf
vnf; yg0if&p+rjJ zpfygw,f? 'Dvdk }uHK}uKd ufwidk f; q&mr&J@ pdwaf epdwx
f m;eJ@ pdwf&n
S f
oD;cHwwfr_udk xdawG@cGifh&ygw,f? u|efrwkd@txJrSm wcsdK@u 0goem ygayr,fh
oifay;wJt
h wkid ;f tqifajyatmif ruwwf=uyg? ok@d ayr,fh q&mr&J@ pdw&f n
S &f n
S f
oifay;r_a=umifh tm;vH;k atmifjrifatmif uyGrJ mS yg0ifujyEkid f wm csn;f ygy?J uyGrJ mS
wifqufwJh uuGufeJ@tnD 0wfpHkrsm;ukdvnf; q&mreJ@twl OD;aqmifwm0ef
,l&aom tEkynm&Sif &Jabmfrsm;eJ@ ndE_dif;wkdifyifum r&&atmif zefwD;csKyf
,l=u&ygw,f?
282

tJ'Dvkd tcgrsdK;rSm u|efrukdvnf; wm0efay;cJhygao;w,f? u|efru


t0wfcsKyf0goem ygayr,fh pufomeif;wwf+yD; vHk;0 ruku
d fwwf rnyfwwfyg?
q&mruawmh u|erf udk tEkynm&Sif &Jabmfwa,mufe@J twl rif;orD;rif;om;0wf
0wfpHkcsKyf&ef wm0efay;ygawmhw,f? 'geJ@ u|efrwkd@ ESpfa,muf wkdifyif+yD; nyf/
vkdtyfwhJ Zmyef;eJ@ twGe@f av;awGutp taumif;qH;k }udK;pm;csKyfum yxrqHk;
wxnf+yD; awmh 0wf=unfh&m tqifajyvk@d tJ'Derlemukd ,l+yD; aemufxyfvdo
k vkd
xyfcsKyfay;cJw
h ,f? tJ'u
D mvu ykdufq&H OSd D;awmh tvG,fwul 0,f,lzd@k rvG,fyg?
'DvkdeJ@ ukd,fhenf;ukd,f[efeJ@ pdwf&SnfpGm zefwD;aqmif&GufEkdifjcif;a=umifh ajymy
avmufwJh tcuftcJukd r&Sdawmhyg? 'ga=umifh olzefwD;pDpOf csKyfvkyaf om tJ'D
0wfpkrH sm;&J@ wefz;kd [m }uD;rm;vSygw,f? 'gonfyifv#if ukd,hw
f m0efukd ausyeG f
atmif usm;ukwu
f sm;cJ xrf;aqmifaom azmfjycsufjzpfw,fv@kd rSw,
f lygw,f?
u|efrwk@d vnf; q&mreJ@ twl usm;ukwfusm;cJ vkyfwwfwhJ pdw"f mwfawG &vm
apcJhw,f?
2? qif;&J'%fcHEdik jf cif;
u|erf wk@d tdraf xmifonf trsKd ;orD;rsm;eJ@ &ifciG yf u
dk u
f av;rsm;[m 1989
ygwt
D a&;tcif;a=umifh 101 ppfa'o/ zDarmf+rKd @e,f/ vku
d u
f ef&mG rSm ,m,D aexkid cf hJ
pOfu q&mreJ@twl wpcef;wnf;aecJzh l;ygw,f? tJ'Dwke;f u q&mr[m touf
50 ausmf t&G,favmuf &Sdae+yD? oleJ@twl OD;av;(OD;jr&if-Zpfc|rf;&Jabmf)wkd@
ESpfOD;[m 'Dpcef;&J@ wm0efcH acgif;aqmifawGjzpfygw,f? q&mr[m touf
t&G,&f ae+yD jzpfayr,fhvnf; tpm;qif;&J/ taeqif;&J cHEkdifwmukd u|efr txl;
owdjyKrdygw,f? ol[m u|efrwkd@ trsdK;orD; i,frsm;eJ@ wom;wnf;usatmif
aeygw,f?
tJ'Dpcef;a&mufpu u|efrwkd@ aexkid af &; tqifrajyvSyg? rk;d OD;usjzpfvd@k
tqufrjywf&mG aewJh rkd;a&rsm;=um;rSm &Gufzsiw
f J xk;d +yD; ae=u&ygw,f? &Gufzsif
wJw vH k; rS m tdr f a xmif pk (4-5) pkw G J / ae&mcsay;+yD ; twla e=u&wmyg?
'&ifaumuf&u
G frsm; cif;um/ tJ'Day:rSm rk;d umxyfcif;+yD;awmh rvH@k wvHk apmifeJ@
aerjrif&wJh rkd;apGae@awGudk jzwfoef;&awmh u|erf wkd@wawG r=umc% nnf;wGm;
=uygw,f? tJ't
D cgrsm;rSm u|erf wk@d wawGudk q&mru =uifemwJh t=unfeh @J =unfh kH
uvGJvd@k wpHkw&m ra0zefyg? u|efrwkd@wawG cufcufcJcJ ausmfjzwfae&wmukd

283

=unf+h y;D pdwrf aumif;wJh wH@k jyefro


_ m jzpfygw,f? u|erf q&mreJ@ odwt
hJ csed u
f p+y;D
aemufq;Hk olqk;H oGm;wJh txd u|erf a&S@rSm q&mr +iD;jiLwm wcgr# r=um;zl;cJhyg?
'g[m ol@&J@ xl;jcm;wJh cH,lre_ J@ u|efrwk@d udk ol@vkdcHEdik &f nf&aSd tmif wGaJ c:,lvkdwJh
acgi;f aqmifpdwf"mwfvkd@ u|efrrSw,
f lygw,f?
tJ'DrSm u|efrwk@d wESpfausmfavmuf aecJh=uw,f? pcef;wm0efcH ESpf
a,mufv;Hk [m u|erf wdk@wawG ,m,Dom aexkdicf Gifh &r,fqkdwm oabmayguf
=uayr,fh ygwDtzG@J tpnf; nef=um;r_t& tpp t&m&m tajcwusjzpfatmif
}udK;pm;taumiftxnf azmfvkyaf qmifc=Jh uw,f? a&mufwahJ e&mrSm tajccsEikd zf @dk
&Gmvlxek @J &if;ES;D atmif pcef;&J@ aq;tzG@J u &Gom;rsm;ukd aq;ukoay;&ef ne=f um;
ay;jcif;eJ@ uav;rsm;ukd pmoifay;zkd@ ausmif;xlaxmif+yD; pmoifay;jcif;wkd@ukd
aemufq;Hk ajymif;a&@wht
J xd vkyfaqmifEikd fcJh=uw,f?
pnf;urf;xde;f odr;f a&; tykid ;f rSmvnf; txl;owdxm;+y;D ne=f um;ygw,f?
u|efrwkd@aecJhwJh ae&mu aps;eJ@vnf; tawmf a0;w,f? awmifay:c&D; (4)
em&Davmuf av#muf&ygw,f? pm;aomuf&vnf; tqifrajyawmh &Gmol&Gm
om;rsm;&J@ pdkufcif;rS opfoD;0vH [if;oD;[if;&Gufrsm;ukd awmfovkd wef&m
wefa=u;ay; 0,fpm;=u&ygw,f? &Gmom;awGu ESif;cJwJh tat;'%fudk rcHEkdifvd@k
aooGm;cJh&wJh wd&p>mef tom;rsm; vma&mif;&ifvnf; ykduq
f Hr&Sad wmh qefeJ@ vJ
pm;&wJh tcgvnf;&Sd? }uHKovkd tqifoifhovkd ajz&Sif;&w,f? t"duawmh
awm[if;ukd rSD ckdtm;xm;+yD; ausmfjzwf=u&w,f? 'Da'orSm &Gmom;rsm;
uef@owfxm;wJhae&mawG &Sdw,f? u|efrwkd@[m acgif;aqmifrsm; nef=um;wJh
twkid f; pnf;pnf;vH;k vH;k vku
d ef m&if; zDarmf-vku
d fuefpcef;rSm tcsed u
f mvwcsKd @udk
ausmfjzwfvmcJh=uw,f?
3? a&mufwaJh e&mu vlxke@J eD;pyfatmifaexkdijf cif;
u|erf wk@d tdraf xmifonf trsdK;orD;rsm;eJ@ &ifcGifyu
kd f uav;i,frsm;[m
EkdifiHa&;tajctae rwnf+idrfr_atmufrSm r=umc% oifhawmfovkd tajymif;
ta&$@awGa=umifh 1992 ckESpf ESpfukeaf vmufrSm wkwfjynfxu
J ucsif&mG av;
w&GmrSm tajccsaexkid cf iG &hf vk@d jyefvnf pkpnf;rd=ujyefygw,f? tJ'u
D mv[m u|erf
wkd@twGuf wpHw
k &m wnf+idraf yr,fh tcuftcJqk;H umvvkd@ qdk&rSmyg?
tzGJ@tpnf;u q&mrwdk@ ZeD;armifESHukd tJ'Dpcef;ukd wm0ef,l&ef

284

wm0efay;xm;cJyh gw,f?
wu,fawmh tcuftcJqHk;umvrSm tajccs aexkid fEkdif=uzk@d &m awmfHk
wefkH pnf;vH;k nDnGwfre_ J@ ausmjf zwfEdik frmS r[kwfyg? 'Dwek f;u u|erf wkd@wawG[m
toufuvnf; (2030) t&G,af wGayg?h t&G,af wGuvnf; odyu
f mG =uwm r[kwf
bl;? wrdaygufwnf;vkd jzpfaew,f? tHh=ozk@d aumif;wmu u|efrwkd@[m xifwm
xuf ykd+yD; pnf;vHk;pGm aexkdicf =Jh ujcif;yJ jzpfw,f? u|efrwkd@wawG[m vlrsdK;vnf;
rwl/ ae&yfvnf;rwl/ jzwfoef;vmwJh pnf;H;k a&;XmeawGvnf; rwl=uygb;l ? wlnD
aewmuawmh 'kuaQ &mufae=uwmyJ? tcuftcJawGudk vufwJG ausmjf zwf aejcif;
ygyJ?
bma=umifh 'Dvdk pnf;vH;k Ekdi=f uwmvJ? u|efrtjrifudk ajym&&if ygwt
D zGJ@
tpnf; nef=um;r_atmufrmS pcef;&J@ vdt
k yfcsuf rSeo
f r#ukd axmifhaphatmif pDrH
ay;Ekid fwJh q&mrwkd@ ZeD;armifEH&S J@ }udK;yrf;tm;xkwrf r_ sm;a=umifh jzpfygw,f? 'g[m
u|efrtwGuf woufwm arhr&wJh wefzd;k rjzwfEkdifwhJ pHerlem t&mudpPwckyg?
tJ'Dwkef;u olwkd@EpS fO;D [m ygwDwm0efudk zdzdpD;pD; aqmif&GufEidk fjcif;eJ@
u|erf wk@d trsKd ;orD;i,frsm;eJ@ u|erf wk@d uav;i,f rsm;tay: apwem A&yGe@J jyKpkysKd ;
axmifay;cJo
h rl sm; jzpfygw,f? u|erf ,ae@widk f rarhEikd q
f ;kH ae@wae@ta=umif; ajymjy
csifygw,f? tJ'guawmh uav;rsm;twGuf yxrOD;qH;k ynmoifqkay;yGJ usi;f y
wJhae@jzpfygw,f?
q&mrwkd@ }udKwifpDpOfxm;wJh ygw0D ifrsm;xHrS wv wkwfaiG (1) ,Gif
aumufc&H &Sx
d m;wJh aiGjzifh qkay;yGJ usi;f yygw,f? q&mr[m b,favmufapwem
jynfo
h vJq&kd if qkay;yGJae@rSm uav;rsm; pm;csifwhJ tpm;taomufrsm;uko
d m
a&G;cs,fap+yD; jyifqifckdif;jcif; jzpfygw,f? tJ'Dae@rSm ya'ouyGJav;u ygvkduf
ao;w,f? ujyazsmfajzr,fo
h lrsm;[mvnf; qk,lr,fu
h av;rsm; uk,
d fwkdifyJ jzpf
ygw,f? yGJ=unfhy&dowfuvnf; u|efrwdk@ pkaygif;twlaeae=uwJh u|efrwkd@
&Jabmfwokdufe@J (2) ESpf (3) ESpft&G,f uav;rsm;eJ@ u|erf wkd@ uav;rdcif woku
d f
ygyJ? uav;rsm;rajymygeJ@? u|efrukd,fwkdif yGJ}uD;wyGJ wufa&muf&ovkd yDjyif
av;eufvd@k pdwfv_y&f Sm;cJh&ygw,f?
yxrqHk; qk,l&r,fo
h l- ra[rm/ twef; 'kwd,wef;/ wkwfpm (- rSwf)/ ocsmF (--rSwf)/ vlro
_ dy`H(- -)/ yef;csD(- -)/ aw;*Dw(- -)/ um, (- -)/

285

pkpkaygif; &rSwf (-- - rSwf) pojzifha=unmvdkuf+yD; qk,l&ef zdwfac:onfh


tpDtpOfrSL;. toHu [de;f xGufvmygw,f? tJ'DtoH[m u|efrorD; ra[rm&J@
ynma&;twGuf yxrOD;qHk; zdwaf c:vku
d w
f Jh cGet
f m;awG jzpfapwJh toHjzpfygw,f?
+yD;awmh tpDtpOft& uav;rsm; tm;vHk; qk,l&atmif wrifpDpOfxm;wJh
tpDtpOfav;u ykd+yD;vGrf;p&maumif;vSygw,f? wkwfausmif;rwuf&wJh
uav;awG/ tdrrf mS ArmpmoifaewJh uav;qd&k if Armpm/ ocsmF twGuf pmar;yGpJ pf
qkay;wm/ tdrrf mS rdbul/ rulpojzifh cs;D usL; ynmay;um uav; }u;D i,f/ tm;vH;k
&oifhwJh tcGifh ta&;r#watmif *kpkduf aqmif&GufcJhr_ukd u|efr rcsD;usL;bJ
raeEkdiyf g?
'Dvked @J wESpf (2) }udrf ynmoifqak y;yGJukd rjzpfrae usif;y+yD; uav;rsm;
ynmay;a&;ukd yHhykd;ay;cJhygw,f? tckawmh olwkd@av;awGtm;vHk; vlvm;
ajrmufcJhyg+yD?
tJ' D wk ef ; u uav;rd cif u|ef rwk d@ trsdK ;orD ;rsm;i,f rsm;ukd v nf ;
tajymtqkd taetxkid u
f tp/ ,Ofaus;r_ a&csdef jrifhwif a&;ukdvnf; oifhovkd
oGefoifay;ygw,f? 'geJ@ ywfoufv@dk trSwfw& ajymjycsifygw,f?
w&ufrSm u|efrtpfr rEG,f[m kww
f &uf Akdufemvmygw,f? w&ufeJ@
wn tjyif;txef emaeygw,f? 'ga=umifh teD;tem;&Sd aq;Hu
k kd oGm;jyawmh
'DxufjrifhwhJ aq;Hkukd oGm;jyzkd@ ajymygw,f? u|efru u|efrtpfr rEG,u
f =kd unf+h yD;
t&rf;ukd pdwfylaerdw,f? tdro
f m;awGukd wkdiyf if+yD; olwd@k ajymwJhtwkdif; ykjd rifhwJh
aq;Hkukd ac:oGm;ygw,f? (3) em&D=um um;armif;&awmh aq;Hka&mufwt
Jh cdserf mS
rkd;csKyfaeyg+yD? u|efrtpfru ukd,fwkdifvnf; q&m0efjzpfwJhtavsmuf Akdufem
ae&if;u tpp pD&if+yD; u|erf ukd ckid f;aeygw,f? n 9 em&DavmufrS ta&;ay:
vlemaqmifudk a&muf&d+S yD; aq;oGif;ay;rS ,m,Doufomr_ &wmyg?
aemufw&uf aq;Hkppfaq;csuft& u|efrtpfr[m cGJpdwfvkyf&r,f
qkdwht
J xd jzpfvmygw,f? u|efrwkd@tdrfom;awGe@J wkdifyif+yD; cGpJ dwfr_ cH,lcJhygw,f?
wvausmfavmuf=umrS aq;Hku jyefqif;vmEkid fygw,f?
'Dvedk @J &uftcsKd @=umawmh u|erf qD pmwapmif a&mufvmygw,f? q&mr
xH r S ay;pmjzpf y gw,f ? q&mr[m avjzwf x m;+yD ; aeraumif ; vsuf u
a&;vmwmyg? q&mru u|erf wk@d tcsi;f csi;f t=um; pnf;vH;k nDnw
G pf mG vkyaf qmif

286

wJh vkyf[efukd todtrSwfjyK a&;om;+yD;awmh u|efr taejzifh wm0ef,lpdwef J@


tepfemcHvkyfaqmifjcif;ukd todtrSwfjyKa=umif; csD;usL;a&;xm;wmyg?
tJ'Dtcsed fu u|efr tpfra&m*g cHpm;ae&wmukd awG@+yD; uk,
d fwkdif oGm;rS
tqifajyr,fv@kd qHk;jzwfcsufcs vkyaf qmifoGm;jcif; jzpfygw,f? q&mruawmh
'Dvv
kd kyf[efudk wefzkd;xm;cs;D usL;cJhwmyg? q&mru tJvdck sD;usL;vku
d frS ukd,fvyk f
vkduw
f Jh vkyf&yfwck&J@ wefzkd;ukd ydkrdek m;vnfvmcJw
h myg?
qdkvkw
d mu q&mr[m csD;usL;todtrSwfjyKoif&h if todtrSwfjyKovkd
a0zefoifh&if a0zefwwf+yD; u|efrwdk@wawGtay: rSefrSefuefuef oabmxm;
jyKpkysKd ;axmifay;cJhw,fv@kd cH,rl dygw,f?
4? u|efrwd@k wawG&J@ aygif;ul;wHwm;
u|efrwkd@ ucsif&Gmav;u ajymif;a&$@oGm;awmh q&mrwkd@vnf; ykd+yD;
oifhawmfwJh wjcm;ae&mukd a&$@ajymif; aexkdif=uygw,f? u|efrwkd@ ta=umif;
trsdK;rsdK;a=umifh wjcm;pDae=u&ayr,fh tquftoG,f rjywfcJhyg?
wcgw&H }udKwifppD Of=u+yD;/ q&mrxH wul;wu oGm;awG@=uygw,f?
u|erf wk@d oGm;awG@=uwJt
h cg &$iv
f ef;wufuwJh t+yKH ;rsm;eJ@om qD;}uKd avh&ydS gw,f?
q&mr[m b,ftcgrqdk taumif;jrifeJ@om qufqw
H wfolrdk@ u|efrwk@d udk ol@
twGuf bmrS ylyifp&m r&Sdatmif ajymqkd aexkid fwwfygw,f?
2013 ckEpS /f ESpv
f ,favmufrmS u|erf wk@d armifErS (5) a,muf rdom;pk&,f/
u|efrwk@d tar&,f/ q&mrukd oGm;awG@ch=J u w,f?
q&mrukd awG@awmh u|erf pdwx
f cd u
dk rf w
d ,f? q&mr aeodyrf aumif;wm
=um;ayr,fh tvkyfu wzufrdk@ q&mrxH pdwfu a&mufayr,fh vlu ra&mufjzpf
bl;? u|efr ajym&if; qk&d if; q&mr aeaumif;&J@vm;/ tdyv
f @kd aumif;&J@vm;/ pm;vkd@
aumif;&J@vm; -pojzifh qufwu
kd far;vkduyf gw,f?
'Dwcgvnf; q&mrajzwmuawmh/ aumif;w,f trm&J@? rif;wkd@ a&muf
r,fqdv
k @kd }udK+yD; wa&;tdyfxm;w,f? tckyJ tdyf&mu Ek;d vk@d rifw
h d@k tvm apmifah e
wmwJ?h u|erf [m tkdrif;vm+yD; aexkdifraumif;wJh q&mrukd teD;uyf rjyKpk&wJh
twGuf rsm;pGm pdwfraumif;jzpf+yD;/ q&mrtdyf&mukd jyKjyifoef@&Sif;ay;aewkef;
u|erf wk@d vdk q&mrukd rdom;pkvu
dk f vmawG@w@J rdom;pkwpkvnf; a&mufvmygw,f?
u|efrwkd@ rawG@wm =umvkd@ a&mufwwf&m&m ajym=u&if; q&mrwkd@ {nfhcHwJh

287

xrif;[if;rsm;eJ@ u|efrwkd@ toifh ,lvmwJh tpm;taomufrsm;eJ@ aysmaf ysmfyg;yg;


vufqHk pm;cJh=uw,f? }uHK&if }uHKovkd u|efrwkd@wawG/ q&mrqDa&mufckduf/
[dkuvmqH/k 'DuvmqHkeJ@ aysmfaysmfyg;yg; awG@qkaH vh&=Sd uw,f? 'gayrJh tJ't
D acguf
[m aemufq;Hk wacguf jzpfvdrrfh ,fv@dk rxifrdcJh=u ygb;l ?
5? q&mr&J@ rxifrw
S fwhJ aemufqk;H ae@
u|efrwk@d urBmh trsdK;orD;rsm;ae@ukd rSefreS f usif;ycJh=uygw,f? tckvnf;
2014 rwfv (8) &uf urBmh trsKd ;orD;rsm;ae@ tpD tpOftwGuf u|erf tpfr
rEG,ef J@ u|efrwk@d nDtpfr ESpfa,muf yckef;ay: usa&mufchyJ g+yD? tpDtpOftwGuf
vkdtyfwJh pm;aomufp&mrsm;eJ@ tvSxkd;&ef yef;tvSrsm; pwmawGukd (7)
&ufae@reufykdif;rSm 0,fjcrf; pDpOf+yD;/ tpfr rEG,w
f @kd ZeD;armifESHeJ@ ukjd rwfcdik w
f @kd u
q&mrukd wul;wu q&mrxH um;eJ@ oGm;}udK=uygw,f?
olwkd@ a&mufvmawmh reufzeftwGuf [if;rsm;}udKcsuf xm;&rSmrkd@
q&mrukd uref;uwrf; E_wq
f ufawmh q&mru u|efrukd vuf&yf ac:ygw,f?
pum;ajymzk@d armaewmyg? tem;a&mufawmh u|efrtarukd ar;ygw,f? t+yHK;
a&mwJh? wzufom;&J@ vkdtyfr_ukd odwwfaom/ =uifemwwfaom/ tm;ay;
wwfaom/ t+rw
J rf;+yKH ;aewwfaom ,Ofaus;odraf rG@aom q&mr[m ol&@J a0'em
ukd rsdKodyf+yD; u|efr tarukd owdw& ar;jref;aewma=umifh rodpw
d fu tvdkvkd
pdwfylomG ;rdygw,f? 'geJ@ u|efr[m tarhukd oGm;ac:+yD; q&mreJ@ awG@ay;ygw,f?
wu,fawmh q&mr[m u|efrwkd@ nDtpfrwawGeJ@omru tarhudv
k nf; ol@nDr
vdkwrsdK;/ awmfveS fa&;&JabmfvkdwzH/k az;r ulnDapmifha&Smuf+rJyg?
tJ't
D csed rf mS &Jabmf(a':)OD;pde(f &ckid f &Jabmfausmjf r ZeD;vnf;/ olaexkid &f m
+rdK@uae a&mufvmp) olwd@k pum;ajymae=uwkef; u|efrvnf; csujf yKwfa&;ukd
vHk;yef;vku
d fygw,f?
rkd;csKyfvmawmh u|efrwkd@ trsdK;orD;awmfawmfrsm;rsm; pkrdae=uyg+yD?
reufzef tpDtpOftwGuf wcsK@d om +yD;ao;wmrkd@ usefwJh tcrf;tem; tpDtpOf
rsm;ukd wkid yf if=uygw,f? q&mruawmh pum;ajymzk@d yif renf;tm;,lae&ygw,f?
'ga=umifh olu u|efrwkd@ukd yDyDoo ajymygw,f? u|erf rwwfEikd fvkd@ rif;wkd@om
pDpOf=uygwJh ? tJ'aD emuf q&mr0wf&ef trsKd ;orD;&Jabmfwa,muf wul;wu
pDpOfay;xm;wJh t0ga&mif 0wfpHkav;ukd 0wfay;=unfhw,f? q&mreJ@ tvGef

288

vkduzf ufvSygw,f? u|efrwk@d trsKd ;orD; wokdufvnf; q&mrem;u rcGm? q&mr


oufomapzkd@ u|efrtpfru aq;vnf; oGif;xm;ygw,f? u|efrwkd@ trsdK;orD;
wokduf[m q&mr tajctae r[efrSef; odv@dk aq;Hkukd uref;uwef;ykd@ygw,f?
q&mruawmh um;ay:rSm pum;ajym&if; xkid v
f du
k fomG ;wmyg? aq;Hak &mufawmh
ta&;ay: tcef;twGi;f oGi;f vku
d &f ygw,f? tJ't
D a&;ay: tcef; vlemckwifay:rSm
q&m0efrsm; 0kid ;f 0ef;uko ay;ayr,fh u|erf wk@d &aJ bmftrsKd ;orD;rsm; tm;vH;k vufxJ
rSm 2014 rwf 8 &uf/ urBmt
h rsKd ;orD;ae@ reuftapm}u;D tcsed rf mS q&mr uG,v
f eG f
oGm;cJhygw,f?
q&mr&J@ b0woufwm[m awmfvSefa&; woufwmyg? awmfveS fa&;
tauG@taumuf twuftqif;rsKd ;pHu
k dk ausmjf zwf+y;D ygw&D @J a&S@aqmifra_ tmufrmS
pGJpGJ+rJ+rJ &yfwnf+yD; Armjynf tzdESdyfcHwkdif;&if;om;tm;vHk;vGwfajrmufa&;eJ@
trsdK;orD;xk vGwfajrmufa&;twGuf wkduyf GJ0ifcJhwJh awmfvSefwJh trsdK;orD;}uD;
wOD;jzpfygw,f?
u|efrwkd@a&S@uae rm;rm;rwfrwf a&S@aqmifcsDwufaewJh u|efrwdkd@&J@
a&S@aqmifvrf;jytrsdK;orD;}uD; jzpfygw,f?
u|efrwkd@[m uif;usef&pfwJh q&mr&J@ tkd;jymrsm;ukd aemufwae@rSm
q&mru yef;}udKufoljzpfvdk@ yef;awGeJ@twl a&$vjD rpfuae olcspfwJh Armjynfod@k
arsmcsay;vkduyf gw,f?
q&mr +idrf;csrf;pGm xm0& tem;,lygawmh?
q&mreJ@wuG awmfvSefa&; tmZmenftaxmifaomif;&J@ awmfvSef
a&;pdwf"mwf xm0pOf O'gef;wGiyf gap?
q&mrukd vGrf;qGwf&if;
&Jabmfrmrm?

289

ESv;kH om;yef;jzifh cspjf cif;rsm;wnfol


cef@OD; (ref;wuUodkvf)
(1)
i,fpOfawmifaus; uav;b0wnf;u Ak'<,Ofaus;r_tqHk;trrsm;udk
em;,Of}u;D jyif;cJ=h u&onfh u|eaf wmfw@kd onf arwWm[lonfh pum;vH;k ESihf rpdr;f =uyg?
rdbarwWm/ arwWm"mwf/ arwWma&mifjyef/ arwWmwHk;/ arwWmxm;onf/ arwWm&Sd
onf/ arwWmysuo
f nf/ arwWmukeo
f nf ponfph um;vH;k rsm;tjyif bk&m;&Siaf wmf
onf vlowW0g tm;vHk;tay: r[muk%m arwWmxm;awmfrlonf ponfh
rsm;jym;vSpGmaom cspfjcif;arwWmta=umif; ajymqdka&;om;csufrsm;jzifh vl
vm;ajrmufc=hJ uayonf? arwWmqdo
k nfrmS tvsm; teH r&Sad yrnfh toGm; tjyef
&So
d nf [lIvnf;aumif; / arwWm"mwfjzifh Ak'j< rwfpmG aqmifjcif;jzifh atmifjcif;
yxrygponfh Ak'y< al Zmfaw;rsm;jzifv
h nf;aumif; e,fy,ftuef@towfrhJ umv
tuef@towfrhJ teEarwWmudk az:usL;=uonfrSm Edkiif Hwdkif; vlrsK;d wdki;f Y &S=d u
ayonf?
odk@ayrnfh rdrd taejzifhrl ;arwWmudk em;rvnfcJh[k qdk&rnfxuf odyf
r,kH=unfrdcJhay/ rav;eufchaJ y? wcgw&H rdrdbufu arwWmapwemxm; jyKrlajym
qdyk gvsuEf iS hf tjcm;wzufurl todtrSwf rjyKHrk #ru qef@usib
f uf &vm'frsm;yif
wk@H jyefcH&wwfaomtcg onfarwWmqdkonfukd ydkIyif r,H=k unfrad wmhacs? bk&m;
&Sifawmfjrwfu vlom;rsm;tay:xm;&Sdaom arwWmrSvI
GJ useo
f r#udk oHo,
&Sdaeawmhayonf? vlwpfa,muf. vlvm;ajrmufcJh&onfh ywf0ef;usifESihv
f nf;
oufqidk af yvdrhrf nf? ,ckacwf rD',
D mrsm;wGif rdbrJh od@k r[kwf rdom;pk +yKduJo
G mG ;I
rdpkb
H pHkESifh r}u;D jyif;cJ&h onfh vli,frsm;. &uf&ufpufpuf vky&f yfrsm; awG@jrifae&
290

onfhtcg arwWm&ifcGi.
f ta&;ygr_ukd tav;teuf jyKvmrdygonf? i,fi,fu
oif=um;cJhzl;onfh aus;nDaemifzwfpmudkvnf; *kjyKrdvmygonf?
(2)
u|efawmfESifh }uD;}uD; p+yD;awG@zl;=uonfrSm 1991 ckEpS fukef tZD; (ac:)
Zdu
k 0f g; &Gmav;wGif jzpfonf? a&mufa&mufjcif; &Gmol}u;D ( &GmrSL;) u ol@trd af b;u
EGm;wif;ukyf tay:xyfwGif aeapI au|;arG;xm;ygonf? &ufwcsKd@aerS u|ef
awmfEiS t
hf wl tv,fyikd ;f ppfa'owGif usqk;H oGm;aom &JabmfEpS Of ;D onf }u;D }u;D wd@k
ZeD;armifESH tygt0if tjcm;rdom;pkrsm; aexdkif&ef &Gmol}uD;(&GmrSL;) OD;aqmif
vdu
k jf yonfh ae&mwGif ckwx
f iG &f iS v
f if;+y;D 0g;ckwf tdraf qmuf=uygonf? tcsed w
f pfck
twlae=uygonf? xdkpOfu txl;taxG *krjyKrdyg/ }uD;}uD;onf 48 ckESpf
jynfwiG ;f ppfO;D uwnf;u awmfveS af &;xJwiG yf g0ifco
hJ /l yJc;l d;k r/ ta&S@ajrmuf umv
rsm;udk jzwfoef;cJhol/ a&S@rDaemufrD trsKd;orD;&Jabmf}uD;/ om;axmuforD; cH r&Sd/
onfavmufyJ trSwx
f ifxif odyrf &SdvyS g? od@k ayrnfh 93 ckESpfavmufwiG f jzpfrnf/
}uD;}uD; ud,
k f0ef&Sdae+yD qdo
k nfh owif;pum; wpfck ygvmonf/ tv,fydkif;
ppfa'oa&muf &Jabmfrsm; tm;&0rf;om jzpf=uygonf? aemufaemifrS r[kwf
a=umif; jyef=um;ygonf?
onfvkEd iS fh umv&Snw
f pfck jzwfoef;=u+yD; 1997 ckESpf u|efawmf tdrf
axmifus+yD;csdefwGif }uD;}uD;qDrS pmtdwfuav; vl}uHKyg;vmygonf? txJwGif
vufz@JG aiGEiS hf pmwdu
k av;ygonf? &Jabmf--ESihf orD; [k tpcsDxm;um r*Fvm
aqmifwkef;u rvmEdkiI
f vl}uKHyg;vdkufa=umif; jzpfygonf? a=omf wul;wuESifh
trSww
f & &Sv
d yS gvm;/ pdwrf aumif;jzpfjcif;a&m =unfE;l 0rf;om jzpfjcif;yg vifr,m;
ESpfa,mufpvHk; cHpm;=u&ygonf? vlcsif;awmh rawG@jzpfEkid =f uyg?
ouU&mZf 2000 aemufydkif;wGifrawmh pm;0wfaea&; b0awGvnf;
wpHkw&m wnf+idrfvm=uygonf? u|efawmfwdk@wGifvnf; orD; ESpfa,mufyif
yGm;pD;vmcJyh g+y/D orD;rsm; ta=umif;jyKIvnf;aumif; pD;yGm;a&;b0 tajctae
ay;vmonfuwa=umif; }uD;}uD;qD toGm;tvm rsm;vmcJhygonf? }uD;}uD;
291

uvnf; ajr;rav;rsm;udk r=umc% ar;wwfonf? }uD;}uD;aeonfh +cH0if;u


us,+f y;D opfyif yef;yifrsm; &SI
d vnf; orD;wd@k aysm=f u[ef&o
dS nf? trSeu
f u|eaf wmhf
ZeD;onfyif }uD;}uD;. i,farG;+cHayguf jzpfonf? }uD;}uD;. ajr;t&G,[
f k qd&k rnf?
tqdktursm; }uD;}uD;qDrS oif,cl zJh ;l onf? ,ck jyefaygif;xkyu
f m twlwlu=u
qdk=ujyefonf? onfawmhrS u|efawmfonf }uD;}uD;.v_yf&Sm;oGm;vmr_rsm;udk
owdxm;rdvmygonf?
EknaHh ysmhaysmif;onfh za,mif;
at;aq;nifomonfh avnif;
csrf;ajr@om,monfh rdk;aumif;uif
u aom vufrsm;ESihf csKd aom t+yKHrsm; aygi;f pnf;xm;onfh uGejf rL
epfr}uD;? qef@usifbufwdk@ aygi;f pnf;xm;ovm; atmufarhro
d nf? uGejf rLepf /
awmfveS af &; / vufeufuikd w
f u
kd yf JG / =urf;wrf;cufxefonfh awmwGi;f b0 / ajymuf
usm;ppf/ e&tdrf tusOf;axmif/ udu
k u
dk |ef;wdu
k fyGJ ponfrsm;? q&m '*kefwm&m
a&;onfh ocifA[de;f ? pmxJrSm zwf&onf ,Hk&cufcufyif? "mwfykH =unfhawmh
rif;om; _;H avmufygonf? odk@ayrnfh rdrdwdk@ rrD? todpdwft&om vufcHrdonf?
,ckawmh t&Sifvwfvwf awG@&+yD/ }uD;}uD; - wpfoufwmvHk; vufeufuidk f
wdu
k yf x
JG J jzwfoef;cJo
h nfh EknahH ysmah ysmif; nifom+yK;H &$iaf eonfh uGejf rLepf? b,fvrkd S
xif&ufp&m r&S?d b,fol@tay:rS arwWm rysuf/ +yKH;yef;yGiafh eaom rsufEmS jzifh qHk;
jzwfcsuf cdkirf monfh Edkiif Ha&;orm;? arwWmay;I arwWm ,loGm;Edik fol?
ajymufusm;ppfa'o Edik if aH &;rSL;wpfO;D u rdrw
d @kd ukd qH;k rpum; qdck zhJ ;l onf?
&Jabmfcsif;qufqHa&;jzpfjzpf r[mrdwEf Sifh jynfot
l ay:qufqaH &;jzpfjzpf
(1) wnf=unfav;eufpmG qufqHyg? wnfwnf=unf=unf qufqq
H kI
d
rsufESmxm; wif;xm;&ef r[kwfovdk rsufEmS }uD; ykyfok;d xm;&ef r[kwfyg?
(2) cspf=unf&if;ESD;pGm qufqHyg? &if;&if;ESD;ESD; qufqHygqdkI a&ma&m
aESmaESm qufqH&ef r[kwfovdk vufyGe;f wwD; vnfyif;zuf qufqH&efvnf;
r[kwfyg[k ponfjzifh &Sif;jycJhzl;onf? tawmf t"dy`m,f av;eufonf? u|eaf wmf
292

wdk@ awmfawmfESifh em;rvnfcJh=uyg? tcsdefwck&dSrS em;vnfovdk aus;Zl;vnf;


wifr=d uonf? }uD;}uD;u tJonfvkd trsKd;tpm;xJu[k rdrd cHpm;em;vnfrdonf?
(3)
onfbuf }uD;}uD;. aemufqHk;ESpfrsm;wGifrawmh u|eaf wmfwk@d wpfawG
toGm;tvm; pdy=f uonf? }uD;}uD; use;f rma&; odyfraumif;awmh? aq; vmvm
uk&onf? +iD;jiLaeonfukd odyrf awG@&? rwfv (8) &uf urBmt
h rsKd;orD;rsm;ae@
0dkif; vkyfjzpf=uonf? rqHk;cif wpfESpfu }uD;}uD; pdwf}uKduf tjzpfqHk;jzpfrnf?
vlpv
Hk o
S nf? onfvadk e@rsKd;wGif yifyef;ayrnfh rem;wwf? ol@ &JabmfrawGukd =unfh
um +yHK;aewwfonf? txJ0if em;cdkif;Ivnf; r&? um&mtdkauyif 0ifqdkwwf
ao;onf? oDcsif;uawmh }uD;}uD;. yifwidk ft}uKdufqHk;jzpfonfh csrf;ajrhygap
jzpfonf? rwfv (28)&ufae@onf }uD;}uD;arG;ae@vnf; jzpfonf? onf rwfvu
u|eaf wmfwk@d jynfoal wGESihf a&pufqkv
H eG ;f vSonf[k qd&k ravmufyif? rwfv(27)
zufqpf*syefawmfvSefa&; / rwfv(28)&uf vufeufudkif awmfvSefa&;ae@
jynfwGi;f ppfr;D pwif awmufavmifonfah e@/ aemufqHk; u|efawmfw@dk rsK;d quf.
rwfv(13)&uf zkef;armfae@ vl@tcGit
fh a&;ae@/ wdu
k fwdkufqdkifqkid rf sm;yif?
2014 rwfv (7)ufae@ reuf u|efawmfEiS fh OD;atmifaiGw@dk ZeD;armifESH
oGm;}uKd=uonf? +yKH;+yKH&$if&$ifyif rnfonfh t&dyfta,mifr# rjrif&? aemufae@
rwfv(8)&ufae@twGuf tpDtpOfawG ajym=u qd=k uonf? onfESpu
f aemufqk;H
ESpf jzpfrnf/ aemufEpS rf sm;wGif }u;D }u;D use;f rma&;u vmEdik rf nfyh kH ray:? vlpkw
H ufpkH
pnfpnfum;um; vky=f urnfponfjzifh u|efawmfw@dk tcsif;csi;f awmh ajym jzpf=u
onf? ae0ifcsdef nOD;ydik f;a&mufawmh tarm azmufvmonf? reufjzeft wGuf
tpDtpOfawG/ qdkrnfhoDcsif;awGtwGufar;awmh OD;aESmufxJrSm bmrS r&SdwJh/
OD;aESmuf odyftvkyf rvkyfEdkifawmh rpOf;pm;Edkifawmh? aemufqHk; wlwHpOf
tvHatmufcsD oDcsif;qdkwJh? onftxd u|efawmfwdk@ wpfawG r&dyfrd=u?
oef;acgi,
f H eD;vmawmh toufLS yg cufvmonf? tajy; tv$m; atmufpD*sib
f ;l
0,f=uonf? rjzpfawmh aq;Hyk @dk &rnfw?Jh owdawmh rvpf/ (8)&ufae@ ul;+yDvm;
293

vdk@ war;wnf; ar;aeawmhonf? a'o pHawmfcsed f (8) &ufae@ ul;t+yD; aq;Hk


a&muf+yD; em&Dyidk f;yif r=um/ bmrS jyif;jyif;xefxef rcHpm;vdkuf&/ omref tdyfpuf
oGm;ovdk at;at;csrf;csrf; b0 wyg;ul;onf?
nwG i f ; csif ; yif &J a bmf r sm; rd w f a qG r sm;ud k ta=umif ; =um;onf /
n}u;D rif;}u;D yif wzGJzGJ a&mufvm=uonf? onfvkd jrefjrefqefqef jzpfoGm;rnf[k
rnforl # rar#mv
f ifx
h m;=u? ESv;kH om; wnfwnf+ird +f ird f &So
d rl @kd jzpfrnf u|eaf wmfw@kd
tm;vH;k rxifrd rylyefr=d u/ onfvkd aumufcgiifcg jzpfrnfh t&dyv
f uQ%m rawG@=u/
ao&GmoGm;wmudk tdrjf yefovkd oabmxm;w,fqdw
k m 'grsKd;vm; rajymwwf?
tm;vH;k &ifxJ eifu
h eJ [mueJ? bmrS jzpfrnf rxifawmh b,fo@l rv
S nf; rac:rdovdk
(ol@ cifyGef; tygt0if) bmrSvnf; rrSmvdkuf rajymvdkuf=u&yg? onfvdkESifh
arwWmrsm; ay;xm;&pfovdk wpfpufrv
S nf; rcsefcJh rusefcJh/ t&m&m csrf;ajr@?

cef@OD; (ref;wuUodkvf)
10 rwf 2016

294

ArmjynfawmfveS af &; rD;awmufr;D v#rH sm;twGi;f rS


tk%Of ;D yef;wyGihf
&Jabmf+idrf;armif
1?
jynfol@b0 xGuf&yfvrf;oDcsif;

armif w k d @ &G m rS m av bmawG a ygygvd r f h r,f w k d @ &G m rS m av


bmawGaygygvdrhf qefawGaygw,fvd@k ajym=uay wm qDawGaygw,fv@kd
a[m=ua=unm armifwd@k &GmrSmav qefawGaygyg&J@ r,fw@kd &GmrSmav
qDawGaygyg&J@ ajr}uD;rSm a&$oD; ayr,fh azmifpD;um a&iwfovkdy
a&$ausmif;&,fajymif 0rf;acgifwJh 'Db0ukdu,
G f (a&muf&ygwJh trsm;)2
a&muf&ygwJh wk@d jynffoal wGtrsm;
(Akduf}uD; awGe J@ AkdvfrSL;awGv m ac|wm=uygwJh yvDyvm
wDwDwmwm)2 =uufapmfeH 0ufapmfeH jynf olrsm;rSmawmh qefuGJ
qefatmufapmfeH csOfaygi[
f if;&,feJ@ (a&vHkjyef)2 t0wfuveH
(arSmu
f wl; Akv
d rf LS ;uawmfw@dk rmS &Sif rmpD'u
D m;}uD;awGe@J )2 pdeaf &$awG
0if;wvufvuf qif;&rufykd a=omf EkysdKysdK ukd,fa&xGm; eJ@
um; um; um; Ekid f=uygayoukd
oGm;av vmav&mrSm ig;ydig;csOf odyfovkyd ,mOftzHkzkH pD;&ygwJh
wkd@jynfol raem&,fjzL raem&,fjzL jynfolrsm; tvkyv
f ufraJh b;eJ@
rat;vkd@ [pfumql
(awG@&mjynfol ppftpkd;&rl ESdyfpufuvl wkdif;vHk;nHql )2
toufaoG; ay;&ygwJh wkd@jynfol [if - vufe ufukdifpGJ
atmifyt
GJ &,l jynfol@tm%m wku
d fv@kd pkduu
f mxl
'gveG cf w
hJ hJ ESpf 30 ausmu
f ArmjynfueG jf rLepfygwD A[dak umfrwD&@J tmabmf
jynfo@l toHu v$ihcf hv
J d@k ajratmuf &JabmfawGeJ@ jynfoal wG=um;rSm acwfpm;cJw
h hJ
oDcsif;wyk'fyg? 'Dae@tajctaeawGeJ@vnf; tvGefudu
k fnaD eqJjzpfvkd@ ra[mif;

295

ao;aom aw;wyk'f vkd@q&kd r,fxifygw,f? tJ'Dwek f;u u|eaf wmf[m ygwD&J@


ajratmuftzGJ@0if &Jabmfyg? u|eaf wmf[m jynfol@toHu v$iho
f r#awGudk uuf
qufeJ@ toHzrf;,l/ pmeJ@jyefu;l a&;wJh wm0ef,al e&oljzpfawmh 'DocD si;f ukd tvGwf
&aewm uae@txdygy?J 'gayrJh u|efawmfw@dk jynfo@l toHu tJ'w
D ke;f u aqmif;yg;
awG/ oDcsi;f awGxw
k v
f $ifhayr,fh aqmif;yg;&Sif/ aw;oH&Sif pwmawGukd azmfxw
k f
avh r&Sv
d @kd aw;oH&Sifudk rodcJhygb;l ?
1978rSm u|efawmfw@kd ajratmuftzG@J 0ifawGudk &efolppfaxmufvSrf;
a&;u owif;&oGm;vkd@ vufeufuikd fwkdufyJG twGif;okd@ qif;cJhygw,f? u|efawmf
a&muf&cSd w
Jh Jh tajccHa'ouawmh awmif}uD; - &yfapmufab;&Sd &efol@ESvHk;tdrft
wGif; xkd;pkdufxm;wJh "m;ajrmifeD wvufvkd jzpfaecJhwhJ 108 ppfa'o jzpfygw,f?
tJ'DrSm u|efawmfa&mufaewke;f w&uf/ jynfo@l toHu 'DocD si;f ukd toHvi$ haf wmh
ab;rSm&Sad ewJh 108 ppfa'orS &JabmfvSaomif;(aemifrAc Hk;tkyf) u/ [m &JabmfraiG oDcsif;yJvkd@ ajymvkdufwmukd u|efawmf =um;vkdufryd gw,f? a=omf 'DocD sif;&J@ toH&iS f[m &JabmfraiGukd;vkd@ rSwx
f m;ygw,f? 'D&Jabmf b,frmS
&Sw
d ,f? bmbmnmnmpwmawGuv
dk nf; uk,
d u
f a&mufcgpqkad wmh ar;vJ rar;&J/
pyfvnf; rpyfp&k Jygb;l ?
2?
u|efawmf[m A[kad jratmufXmeu ukdifwh&J aJ bmfr@kd 108 ppfa'orSm
r=umvkdufyg? 1979 {+yDvrSm A[k&d &Sd m yefqef;ukd a&mufygw,f? xHk;pHtwkdif;
A[kdajratmufpcef;jzpfwJh py,fawmpcef;rSm aexkdif&ygw,f? w&uf ESpf&uf
avmuf=umawmh &JabmfawGu naebufrSm tjyifxGuv
f nf&atmif ac:oGm;
wmeJ@ vkduo
f Gm;ygw,f? yefqef;twGi;f wae&m/ a&ajrmif;av;wajrmif;ab;rSm
jynfo@l wyfrawmfom; 0wfpHktjynfh pepfwus0wfxm;+yD; acgif;xdyrf Sm =u,feD
wvufvufeJ@ OD;xkyfud,
k pf D aqmif;xm;wJh trsdK;orD; 2 a,mufe@J qHkygw,f?
wa,mufu touf 3 q,fausmf 4 q,f0ef;usif/ tom; jzLjzL/ t&yf redrhrf jrif?h
aemuf wa,mufu tom;cyfnKd ndK/ ao;ao;oG,o
f G,f &SdvSrt
S oufu 20
ywf0ef;usif? twl vmwJh &JabmfwcsdK@u q&mr}uDd;wJh/ wcsdK@u &JabmfaiGwJh?
tJ ' D v k d ac:+yD ; 0k d i f ; E_ w f q uf = uygw,f ? u|ef a wmf u vnf ; ol w k d @ enf ; wl
ESpfa,mufvk;H ukd E_wfqufvdu
k yf gw,f? pdwfxJuvnf; a=omf - 'g &JabmfaiGu;kd ?
296

ig}udKufwJh jynfo@l xGu&f yfvrf; oDcsif;qkdwJh toH&iS u


f d;k vkd@ rSwfxm;vkdufw,f?
'gayrJh &if;ESD;cGifh r}uHKvku
d fygb;l ?
u|efawmf[m py,fawmpcef;rSm 4-5 &ufavmufae+yD; wyfaygif;pk
vkyfief;wcktwGuf ae&majymif;oGm;&ygw,f? 'ga=umifh yefqef;&Sd &Jabmfrsm;eJ@
csufcsi;f r&if;ES;D cJhygbl;? tJ'v
D kyfief;+yD;awmh wcg py,fawm pcef;ukd rjyef&ygb;l ?
SSPP Adv
k frLS ;aqxiftzG@J o@dk wyfaygi;f pkvyk if ef;twGuf a&mufoGm;&jyefygw,f?
aeawmh tJ'w
D yfaygif;pkeJ@ twlraeygbl;? ta&S@ajrmuf ppfa'o vHk+cHKa&;XmerS
tcsKyfcef;vkyw
f hJ wJa[mif;av;wckrSm &JabmfwOD;eJ@ twl ae&ygw,f? wJav;u
vrf;ab;rSmyg?
'DumvawG[m ta&S@ajrmufppfa'o a&$xD;aqmif;aewJhumvvkd@
qdkr,fqd&k ifawmh qkEd ikd fao;w,f? ygwDu 79 vrf;pOfcst+yD; u|efawmfw@kd &Jabmf
awG&J@ pdwx
f JrSmvnf; uarBm'D;,m;/ AD,uferfatmifyGJawGa=umifh ukd,fvnf;
atmifyGJ& awmhrmS yJvd@k xifae=uwJhtcsde?f 'ga=umifh 'Da&jrifo
h pfudk }udKqk=d uqk+d yD;
rdk;aomuf=u,feDqdkwhJ jyZmwf}uD;ukd 1979 ygwDae@ (815-=o*kwfv 15) rSm
wifqufz@dk +crd +hf crd o
hf o
J J tuwku
d =f u jyifqifae=uwJu
h mvyg? 'DtwGuf q&mr}u;D
&JabmfaiG[m aq;Ht
k wGuf reufbuf vkyaf y;p&m tvkyaf wGudk vkyaf y;+yD; ae@
vnfwkdif; u|efawmfaewJh wJav;ab;rS jzwfum ppfa'otqkdtutzGJ@od@k
trsKd ;orD; &JabmfwOD;eJ@twl tuoGm;oifay; &ygw,f? (nbufraS wmh ppfa'o
tpnf;ta0; cef;r}uD;rSm &Jabmfatmifxuf(ork'N&bHkrRmrif;om;)/ Ekdif0if;
aqG([wAd v)/ &JabmfausmfvGif (e*g;rif;om;) wk@d udk arG;rdcif atmfy&m twGuf
tuavhusiafh y;&jyefowJh? bDv;l tjzpf okyfaqmifou
l yifu,
kd u
f wnf;u rE
av; t+idrafh vmurS vmolrkd@ txl;avhusifhay;p&mrvkyd gbl;)? tJ'w
D kef;u u|ef
awmfe@J twltvkyfvyk w
f hJ &Jabmf[m yefqef;rSmaewm =um+yjD zpfawmh q&mr}u;D
wk@d e@J &if;ES;D vk@d ae@cif; ppfa'otqkt
d utzG@J udk tuoGm;oifay;wkid ;f toGm;tjyef
E_wfquf=uwmrk@d u|eaf wmfvnf; q&mr}uD;eJ@ wpwp &if;ESD;vmygw,f?
aemufawmh rdcif,el pf jyefa&mufc&hJ +y;D tJ'u
D ae ta&S@ajrmufppfa'oukd
pnf;Hk;a&;t&vGJtyfay;vku
d fygw,f? ppfa'oXmecsKyfrSm usif;ywJh tpnf;ta0;
rsm;rSm rSwfwrf;vku
d jf cif;eJ@ &Jabmfav;rsm;ukd pmay,Ofaus;r_ jrifhwifa&; vkyif ef;
ukd t"du vky&f ygw,f? aemufawmh &dumQ rSL;wm0efuykd g ,lc&Jh w,f? 'Dvedk @J ppfa'
oXmecsKyf tpnf;ta0; awmfawmfrsm;rsm;ukd yg0ifwufa&mufae&wJh yefqef;
297

jynfol@wyfrawmf aq;Hw
k m0efcHwOD;jzpfwJh q&mr}uD;eJ@ tpnf;ta0; rSwfwrf;
vkdu&f ol u|efawmfw@kd ykdrd&k if;ESD;vmygw,f?
3?
1979 Ekd0ifbmvtwGif;rSm ta&S@ajrmufppfa'o[m 79 vrf;pOf
twnfjyKa&;twGuf uGezf &ifw
h &yfudk ac:,l usi;f yygw,f? ta&S@ajrmuf ppfa'o
twGi;f rS 0ajrmufckid f/ ukd;uef@ckdif/ 0awmifckdi/f wyfr[m 768/ wyfr[m 12
wkd@rS ygwD0ifukd,fpm;vS,frsm;eJ@ yefqef;Xme}uD;rsm;jzpfwJh axmufyHha&;Xme/
ppfOD;pD;Xme/ EkdifiHa&;Xme/ XmecsKyfpwJh Xme}uD;rsm;u ukd,fpm;vS,fawG wuf
a&mufcJhw,f? tpnf;ta0;cef;r}uD; wckvHk;[m opf&Gufpdrf;a&mif ppf,leD
azmif;rsm;qifjref;+yD; acgi;f xufrmS =u,feDwvufvufeJ@ jynfol@wyfrawmfom;
au'g}uD;rsm;eJ@ jynfah eygw,f? 'g[m tpnf;ta0;cef;r}u;D tjynf@ acgi;f xufrmS
=u,few
D vufvufeJ@ 0/ &Sr;f / *si;f azm/ u&if/ ukd;uef@wkwf/ wkw/f Arm tzdEdyS fcH
vlrsKd ;aygi;f pHk jynfo@l wyfrawmfom; au'g}u;D rsm;eJ@twl u|eaf wmf uGezf &ifh tpnf;
ta0;}uD;ukd yxqHk;t}udrf wufa&mufcGifh &zl;jcif; jzpfygw,f? uGefz&ifhukd
tifwmae&Sief ,focD sif;eJ@ zGifhygw,f? tcsde=f umoGm;+yDjzpfvd@k ukd,pf m;vS,f ta&
twGuf udef;*%ef; twdtus rrSwfrdawmhygb;l ?
'DuGezf &ifu
h dk XmecsKyfrS &Jabmfp;kd csp/f u|efawmfe@J wjcm;au'g 3 a,muf
avhvmoltjzpf wufa&mufcGifh}uHKygw,f? ppfa'oaq;Hrk S q&mr}uD; tygt0if
trsdK;orD; &Jabmfr}uD; 3 a,mufe@J trsdK;orD;&Jabmfppk kaygif; 7 a,muf wufcJh
wmukd owd&aeygw,f? tcsdef&J@ wkdufpm;r_eJ@ awmfvSefa&;tauG@taumuf
twuftqif;rsm;t=um;u 'Dae@tajc taeatmufrmS jyefvn
S =hf unfv
h u
dk fawmh
avhvmoltjzpfwufa&mufcw
Jh Jh &Jabmf pkd;cspfe@J u|eaf wmf? uk,
d fpm;vS,t
f jzpf
wufa&mufcJhol q&mr}uD;eJ@ uGefz&ifhukd OD;pDd;usif;ycJhwJh &Jabmfwif&Dwkd@om
ygwD&J@&ifcGifrSm wufwufuu qufvuf v_yf&Sm;wkdufyGJ0if&if; usefwmukd
awG@ae&ygw,f?
wu,fawmh uGezf &ifu
h v
dk nf; aumif;aumif;usif;yEkid cf iG hf r&vku
d yf gb;l ?
ta&S@ajrmufppfa&;orkid ;f rSm ausmf=um;vSwhJ rif;&efatmif xk;d ppf0ifvmvk@d ygy?J
'geJ@ uGefz&ifhudk tjref tqH;k towfvkduf&ygw,f? q&mr}uD; &JabmfaiGuawmh
aq;Hkurkd@ a&S@wef;aq;tzGJ@v$waf &;/ wyfawGtwGuf wku
d fyGJtwGif; ta&;}uD;wJh
aq;0g;rsm; pDpOfa&;twGuf tvkyfawGukd wufokwfdu
k f pDpOf&ygw,f? u|efawmf
298

uawmh rif;&efatmifxd;k ppftwGif; vlxkvkyif ef;tzGJ@tjzpf &Jabmf oef;vGix


f Gef;
(75 A[kad umfrwD)eJ@ yef,ef;ppfajrjyifo@kd c&D;xGuo
f mG ;&ygw,f? yefqef;ukd 1980
ck tv,favmufrmS jyefa&muf ygw,f?
tJ'DaemufESpfrSm ppfa'oaumfrwD[m 79 vrf;pOfukd au'gxkxJ
pepfwus em;vnfoabmayguaf &;twGuf oifwef; jyefvyk fay;ygw,f? ta&S@
ajrmufppfa'otwGi;f &Sd au'g}uD;rsm;ukd ay;wJhoifwef;yg? &JabmfcsKd (armifv0S if;jrif;+cH)eJ@ q&mr}uDd; &JabmfaiGwkd@ wufcGifh&cJh=uw,f? oifwef;ykd@csolawG[m
ppfa'o ygwaD umfrwD0ifawG jzpfygw,f? tESpf 20 ausmf awmfveS fa&;c&D;ukd jyef
vnfapmif;iJh=unfhvkdufawmh a&&Snf awmfvSefa&; tauG@taumuf/ twuf
tqif;rsm; t=um;rSm tJ'o
D ifwef;&J@ oifwef;om;rsm;jzpfwhJ &JabmfcsKd / q&mr}u;D
wkd@eJ@twl oifwef;q&m ppfa'oEkid fiHa&;rSL; &Jabmfwif&D(Akv
d af e0if;/ yJc;l )wkd@ 3
a,mufudk wufwufuu v_y&f Sm;aewm awG@ae&ygao;w,f? wcsdK@[m Z&m&J@
oabma=umifh qHk;yg;cJh&ovkd trsm;wumhtrsm;pk[m awmfveS f a&;&xm;}uD;
ay:u ta=umif;trsKd ;rsKd ;a=umifh v$iphf ifuscw
hJ myg? ygwD tay:/ awmfveS af &;tay:/
jynfoltay: ,H=k unfr_ uyfqdu
k o
f Gm;=uwmvkd@ qkd&if ykdrSeyf gvdrhrf ,f?
awmfvSefa&;orm;qkdwm rkd;rcyifvkd }uHhcdik &f r,f/ aysmhaysmif;&r,fwh?J
qkdvkdwmu rkefwkdif;'%fvnf; cHEikd f&r,f/ avEkat;'%fudkvnf; cHEkdif&r,fvkd@
qkv
d w
dk myg? u|eaf wmfw@dk yefqef;umvrsKd ;[m rkew
f idk ;f vkd =urf;wrf;vSwhJ umvrsKd ;
r[kwb
f l;vk@d qkd&ygr,f? avEkat;av;vkd wpdrhpf rd w
fh u
kd fvkd@ tat;'%f wwdwd
cH&wmrsKd ;vkd@q&kd if rrSm;bl;xifygw,f? 'Dvdt
k ajctaeatmufrSm &JabmfawG[m
tawG;tac: _yaf xG;vSygw,f? awmfvSefa&;uvnf; a&&Snfvmvk@d &Jabmf rsKd ;
qufa[mif;}u;D awGxrJ mS rwufuolawG &Sad eovkd u|eaf wmfw@dk rsKd ;qufopfawG
xJrSmvnf; rwufur_awG ay:aeyg+yD? ygwDvkyfief;awGuawmh wtdtdeJ@
+ydKusvmaeygw,f? pnf;Hk;a&;awG zkdz&Jjzpfae+yD; vkyfief;awG vnfywfa&; cufcJ
vmygw,f? wzufrSm ygwD[m 79 vrf;pOfukd ygwD0ifx/k au'gxk/ vli,f0ifxkeJ@
wyfom;xkt=um; ynmay;a&; }udK;pm; aqmif&Gufae&if; ygwDeJ@wyf[m
yHyk suv
f mygw,f? jynfol@wyfrawmf[m vlxt
k ay: Akv
d u
f swhJ tjcif;t&mawGudk
=um;od ae&ygw,f? 'Dtcg ygwAD [kdu wyfukd jynfo@l wyf rawmfeJ@ ykrd dw
k latmif
wnfaqmufa&;/ ygwu
D dk ypPn;f rJh vlwef;pm; wyfO;D ygweD @J ykrd w
dk al tmif wnfaqmuf
a&;qkdwJh v_yf&Sm;r_ukd pwifaqmif&Gufvmygw,f? wqufwnf; jcifvnf;
299

ku
d fr,f/ qif}uD;ukdvnf; kdurf ,fqkdwJh ygww
D Gif; tedmHkawGeJ@ ywfouf&if
atmufajcau'ga&m/ acgi;f aqmifydik f;ukdygrusef ta&;,loGma&; qHk;jzwfcsucf s+yD;
Ekdiif Ha&;v_y&f Sm;r_ukd wqifh wufchyJ gw,f? aemufqk;H rSm tcsdefydik ;f ygw0D if vkyf
rvm;/ tcsed jf ynfh ygw0D if vkyrf vm;qdw
k hJ awmif;qkcd su/f enf;enf;eJ@ }u}J u0J ikd ;f a&;
(azmif;yGaewJh tiftm;rsm;ukd av#mch sypfa&;) v_y&f mS ;r_e@J twl ygw0D if rSwyf w
kH ifa&;
v_yf&Sm;r_ukd 1984 ckrSm wygwDvHk; vkyfaqmif&if; ygwD[m 1985 wwd,t}udrf
uGef*&uf jyifqifa&;ukd ajcvSrf;vSr;f cJhw,f? Ekdiif Ha&; v_yf&mS ;r_awGuawmh odyf
t&mrxifvyS g? (aemifrmS u|eaf wmfw@dk ygwD ajratmufygwjD zpfomG ;&r_u 'Dtcsuf
ukd azmfjyaeygw,f)?
'DEdik fiaH &;v_y&f Sm;r_awGtwGi;f rSm q&mr}uD; &JabmfaiG[m rdrdud,
k fud,
k f
uk,
d f tcsed jf ynf@ygw0D ifwa,muftjzpf v_y&f mS ;vkyu
f idk cf o
hJ vkd ygweD @J awmfveS af &;
twGuf acgif;xufrSm =u,feDwvufvufyefqif&if; a&S@qHk;wef;u wufwuf
uu yg0ifcJhygw,f? 'Dv_y&f Sm;r_awGtwGi;f oHcJ wifEdik cf o
Jh lvkd@ qkd&ifvnf; rrSm;
ygbl;?
u|eaf wmfw@dk yefqef;umvawGrmS ygwaD e@(815ae@)/ vufeuf ukid f awmf
vSefa&;ae@(328ae@)awGrSm uyGJrsm;/ tm;upm;yGJrsm; usif;yavh&Sdygw,f? 'D
uyGaJ wGtwGuf ygw[
D m A[k0d g'jzef@csad &;/ ppfa'o0g'jzef@csad &;tzG@J w@dk e@J twl q&m
r}uD;ukyd g ac:,lwm0ef tyfEiS ;f avh&dyS gw,f? ol[m tJ'Dvdk wm0eftyfESif;vku
fd w
f hJ
tpnf;ta0;uaepwif+yD; vkdtyfwJh aAmfvHwD,m&Jabmfrsm;pnf;Hk;/ ae@pOf
tuwku
d f/ oDcsi;f wku
d fwmuae Zmwfur,fo
h rl sm; 0wf&r,ft
h 0wfrsm; ukd,w
f idk f
&SmazG jyifqifcsKyfvkyw
f m iSm;&rf;wmtqHk; rdrdaq;Hkvkyif ef;rsm;ukdvky&f if; ae@pOf
yefqef;twGif; vGef;xkd;vkyf&Sm;cJh+yD; uyGJwifqufwJhtxd rsdK;qufopf&Jabmf/
&Jabmfrav;rsm;eJ@twl aeylr;dk &Gmra&Smif/ ae@ntcsed rf a&G; yg0ifvy_ &f mS ;cJw
h hJ rsKd ;quf
a[mif; trsKd ;orD; au'gwOD; jzpfygw,f? uyGw
J ifquf jyefawmhvnf; ol[m
Zmwfpif ykuG,f=um;uae 'gkduf wmwOD;taeeJ@ ZmwfaumifawG&J@ t0if
txGurf sm; pDpOfnef=um;&if;/ vkdtyfwJhZmwf0ifoDcsif;rsm;ukd rarmEkid fryef;Ekid f
oDqkday;aewwfygw,f? 'DuyGJ+yD;oGm;rS rdrdaewJh tdrfuav;ukd ol@aq;Hku
&Jabmf&aJ bmfrav;awGeJ@ twljyefomG ;wwfygw,f?
ol[m 'Dvyk fief;awGukd rdrd&J@aq;Hk vkyfief;awG rxdcdu
k w
f aJh tmufrSm
aygi;f pyfvkyu
f dik cf w
Jh myg? 'Dv=kd um;xJuae+yD; aq;Hkvyk if ef;awGudk ypfxm;w,fvd@k
300

a0zefwmrsdK;vnf; cHcJh&ygw,f? 'gayrJh oluawmh aq;Hkvkyif ef;a&m/ 0g'jzef@csda&;


vkyfief;ukyd g/ ygwDeJ@ awmfveS fa&;vkyif ef;rsm;csn;f jzpfvkd@ ESpfckvk;H ukd rSefreS fuefuef
aygif;pyfEkdifatmif }udK;pm;cJhw,fvkd@ qkdygw,f? 'D0g'jzef@csda&;vkyfief;rsm;ukd
ae@pOfaq;Hv
k yk if ef;awGe@J ygww
D nfaqmufa&; v_y&f mS ;r_awGt=um;uyJ tcsed ,
f +l y;D
vkyfaqmifchJ &wmyg? wcgw&H =um;ayguf wyfaygif;pkr[mrdwftzG@J rsm; a&muf
vmvkd@ ya'omuyGJeJ@ azsmfajzzkd@vkdtyfvkd@qkdwmrsdK;/ aq;ausmif;qif;vkdrsdK;/
yefqef;tv,fwef;ausmif;rS ESpfpOfqkay;yGJvrkd sdK; pwJhyGJrsm;twGufvnf; rvpf
vyf&ygb;l ? yg0ifulnD vkyfaqmifay;ae&wJh u|efawmfwkd@a&S@u rsKd ;qufa[mif;
&JabmftrsKd ;orD;}u;dD wOD; jzpfygw,f? rsKd ;qufopfawGe@J vufwv
JG yk af qmifr_ trsm;
qHk; rsKd ;qufa[mif; au'gwOD;vk@d ajymr,f qkd&ifvnf; ajymEkdifr,f xifygw,f?
1984 ckEpS rf mS q&mr}u;D [m &JabmfatmifviG ef @J ESpzf uf uvmyfpnf;rsm;
&J@ cGihjf yKoabmwlra_ tmufrSm ygwDe@J jynfol@wyfrawmfom;rsm;&J@ tpOftvm
twkid ;f vufxyfcyhJ gw,f? r*Fvmaqmif ua&mufvmwJh &Jabmfrsm;ukd o=um;vH;k
eJ@ ae=umaphavSmf {nfch HcJhygw,f? tJ'Dvdk vufxyf+yD;vnf; olwkd@tdrfaxmif[m
bH&k yd o
f mHrk mS yJ pm;ygw,f? 'Dumvu wyfrawmfom;wOD;twGuf axmufyahH &;u
qef 6 +yD? wkwf,Giaf iG 4 usyfyg? qeftm;vH;k eJ@ &dumQ aiG wkwaf iG 3 usyfudk bHk
&dumQ Ht
k wGuf &dumQ rSL;&Jabmfo@dk ay;tyfvu
dk &f ygw,f? usew
f hJ wkwaf iG wusyef @J
rdrw
d OD;csi;f twGuf vkt
d yfwhJ qyfjym oGm;wku
d af q;pwmrsm; 0,f,lo;kH pG&J ygw,f?
tJ'Dwkef;u oGm;wkdufaq;bl;tao;wbl; wkwfaiG jym; 50 / ukd,w
f kduq
f yf
jymwcJ jym; 50 avmufomrkd@ u|efawmfw@kd wuk,
d fa&usef;rma&;twGuf vkdtyf
wmrsm;ukd ajz&Sif;Ekid fygw,f?
1984 ckEpS frmS ta&S@ajrmufppfa'o uGe*f &ufudk yg0ifwufcGih&f +y;D / 1985
rSm ArmjynfueG jf rLepfygwD&J@ wwd, t}udrjf ynfvHk;u|wf ygwDueG *f &uf uk,
d fpm;
vS,ftjzpfvnf; wufa&mufcJh&ygw,f? jyif;xefvSwJh awmfveS fa&; auG@}uD;wck
ukd ygweD J@awmfveS fa&;[m }uHKawG@vdu
k &f wJhtcg tJ'o
D rkdi;f 0if uGe*f &uf wuf
a&mufco
Jh l uk,
d fpm;vS,ef J@ acgi;f aqmif&,fv@kd rsm;rsm;pm;pm; rusefawmhygb;l ?
uGef*&uf+yD;aemuf tajymif;tvJrsm; ay:vmvkd@ q&mr}uD;[m aq;
vkyfief;wm0efrS trsKd ;orD;or*~vyk fief;wm 0efukd ajymif;vJvyk faqmif&ygw,f?
tqkdtu 0g'jzef@csda&;vkyif ef;uawmh rlvtwkdif; vkt
d yf&ifvdt
k yfovkd ygwDu
wm0ef ay;vkd@ q&mr}uD;[mvnf; rarmEkdif/ ryef;Ekdif vky+f rJvyk faecJh&ygw,f?
301

'DumvtwGif; q&mr}uD;&JabmfaiG[m touft&G,fuvnf; &vm/


yefqef;&moDOwkuvnf; jyif;xefvo
S rk@d ae@pOfvkyfukdifv_yf&Sm;ae&wJh vkyif ef;
awG=um;rSm rlv&Sad ecJw
h Jh iSufzsm;a&m*gjyefxvmygw,f? iSuzf sm;ukd ukvdu
k Ef ikd f
ayr,fh ukae&if;=um;u rsufvHk;wzuf uG,fomG ;&&Smygw,f? ygwDu }udK;pm;uk
oay;ayr,fh q&mr}u;D uHq;dk ygw,f/ cGpJ w
d rf _ ratmifv@dk ol@rsupf d jyefaumif;rvm
ygbl;? 'Dvd=k um;xJuyJ bmrxDZJo
G wWdeJ@ &Jabmfq&mr}uD;[m ol@&J@awmfveS fa&;
wm0ef rsm;ukd tpGr;f ukef qufvuf aqmif&Gucf hw
J ,f? ol@acgif;xufu =u,feDukd
b,fawmhrS ta&mifrSdefrcHcJhygbl;? trsdK;orD;or*~ jyefvnfpnf;Hk;a&;twGuf
0awmifwef;rsm;ay:rSm wawmifqif; wawmifwuf v_y&f mS ;aqmif&u
G f aejyefyg+y?D
tJ'v
D ekd J@ 1989 a&mufawmh uHqd;k rkd;arSmifusvmygw,f? 89 e,fpyf
ta&;tcif;vk@d u|eaf wmfw@dk ac:qkad vh&w
dS hJ vlrsKd ;pkrsm; ygwrD S cGx
J u
G w
f hJ ta&;tcif;
ay:vmygw,f? &Jabmfawmfawmfrsm;rsm; yefqef;+rdK@twGif;rSm ydwrf daeygw,f?
'Dtcsderf Sm yefqef;uko
d drf;vkdufwhJ 0acgif;aqmifu (1) &efolbufoGm;rvm;?
ykd@ay;r,f? (2) ygwAD [kdaemuf vdkufrvm;? vkducf GifhjyKr,f? (3) cifAsm;wkd@ 'DrSm
aervm;? 'DrSm ae&ifawmh cifAsm;wkd@b0 rnf;arSmif oGm;vdrfhr,f? ukd,}f udKuf&m
a&G;ygvkd@ XmecsKyf twlae 0-&Jabmfav;rsm;u vmta=umif;=um;ygw,f?
q&mr}u;D wk@d ZeD;cifyeG ;f [m ygwAD [kad emufo@dk vku
d o
f mG ;zk@d &Jabmf wcsKd @e@J
twl yefqef;rS csufcsif; xGufcJhygw,f?
4?
tJ'Daemufq&mr}uD;[m ygwDu wm0efay;/ ae&mcsxm;r_t& a&cJ
awmifa'o 101 ppfa'o&J@ zDarmfrSm pcef; aumfrwD/ pcef;uvmyfpnf; aumfrwD
tjzpf wm0ef,lcJh&jyefygw,f? r=umvkduyf gbl;? zDarmfpcef;ukd zsuo
f drf;vkduf+yD;
&JabmfatmifvGifeJ@twl yef0god@k a&mufomG ;cJh&jyefygw,f? yef0grmS ppfausmif;
wausmif;&J@ q&mrtjzpf vkyu
f kdifcJhygw,f? tJ'D awmifqvyfyef;eDeDrsm;yGih&f m
yef0 g qD;ES if;awmifwef;rsm;ay: aexkdifcJ hwJh umvawGrSm q&mr}uD;[m
aoG;wkd;&m*gudk pwifcHpm;cJh&[efwlygw,f? rl;rkduv
f JuswmrsKd ; t}udrw
f csdK@ jzpfcJh
w,fvd@k vnf; =um;&zl;ygw,f? wESpef D;eD;avmuf aexkid fcJh+yD; ta=umif;trsdK;rsKd ;
a=umifh yef0grS xGuv
f mum wkdif;wyg;rSm aexkid fcJhygw,f?
'Dumva&mufawmh ygw[
D m ajratmufygwDjzpfoGm;vk@d q&mr}uD;wkd@
302

ZeD;cifyGe;f [mvnf; ajratmufau'grsm; jzpfoGm;ygw,f? wkdi;f wyg;rSmrkd@ wdus


wJhvkyfief;wm0ef r&Sdygbl;? urBmhteDa&mif'Dv_dif;uvnf; b,fwkef;ueJ@rS rwl
atmif edrq
hf if;oGm;cJw
h ,f? teDa&mifcspo
f rl sm;t=um; ,H=k unfru
_ yfqu
dk rf _ owif;
[m ae@pOfe@J tr# =um;aeodae&ygw,f? q&m r}u;D wk@d ZeD;cifyeG ;f uawmh rdrw
d @kd &@J
&ifwGif;rSm odrf;qnf;xm;vkduf&wJh teDa&mif=u,fyGifhukd vufoxufvuf
a&;ukdom tmHpk l;pku
d f v_y&f Sm;aew,fv@kd qkdygw,f?
'DtajctaetwGif; 1996 ckESpfukefcge;D rSm q&mr}uD; &JabmfaiG kwf
w&uf avjzwfoGm;ygw,f? vrf;av#mufr&/ pum;ajymr& jzpfoGm;cJh&w,f?
twlae q&m0efwa,muf &Sdawmh aq;Hk csufcsif;wif ukoEkdicf v
Jh @kd tvGefqd;k
roGm;cJhygbl;? aq;HkrSm 4-5&ufae uko+yD;jyefqif;vmcJhygw,f? rdrdbmom
kef;uefwu
kd fyGJ0if v_yf&mS ;cJhvkd@ vrf;av#mufEikd f/ pum;ajymEkid f vmygw,f?
ygwD&J@ajratmufau'grsm;vnf;jzpfjyef/ olwyg;wkdif;jynfrSm aexkdif
ae=u&wmvnf;jzpfawmh bmvkyif ef;rS wdwd usus r&Sv
d d@k u|eaf wmfu &JabmfaiG
wav#mufvHk; yg0ifvkyfukdifcJh&wJh awmfvSefa&; 0g'jzef@vkyfief;rsm;tygt0if
a&S;a[mif; aESmif;jzpfrsm;ukd ar;jref;cJhzl;ygw,f?
olwm0ef,lvkyfaqmifcJhwJh 0g'jzef@csda&;vkyfief;wav#mufrSm yg0if
ujycJw
h mawGudk ar;=unfhawmh arG;rdcif qkrd [
l efobif/ &Jqjk yZmwf cspyf ef;
ESpcf idk jf yZmwfatmifArd mefjyZmwfaoG;AdrmefjyZmwf,rf;aiG@a0a0jyZmwfwk@d
jzpfw,fvkd@ od&ygw,f? arG;rdcif atmfy&muawmh ta&S@ajrmufvw
G fajrmufa&;
a'orSm q&mr}u;D u rsKd ;qufopf u|eaf wmfw@dk &Jabmfrsm;ukd vufqifu
h rf;ay;cJ+h y;D
ta&S@ajrmuf u|efawmfw@kd rsdK;qufacwfrSmvnf; rsdK;qufopf&Jabmfrsm; t}udrf
awmfawmfrsm;rsm; ucJhygw,f?
'gawGtjyif e,fpyftajccHa'orSm A[kjd ynfo@l toHvi$ Xhf me ay:vmawmh
awmfvSefa&;aw;oDcsif;awGukd yg0ifoDqkd cJhygw,f? txufrSm wifjycJhwJh
jynfol@b0xGu&f yfvrf;aESmif;&Gu0f gau rdcifygwD u|erf wk@d tEkynm
onf igwd@k bufrmS trSew
f &m;&Sw
d ,f(pkaygif;tqk)d / ae@opftvuFm pwJh
u|eaf wmfwkd@acwf awmfvSefa&;xJrSm acwfpm;vSwJh oDcsi;f rsm; ukdvnf; oDqkdco
Jh l
jzpfygw,f?
1980 ckEpS rf sm;tapmykid ;f u 280 vGw+f ird ;f csr;f omcGit
hf +y;D / u|eaf wmfw@dk
vGwfajrmufa'orSm +idrf;csr;f a&;csdK;jzL qdw
k u
Jh Asmpmtkyfwtkyf xkwfcJhygw,f?
303

(tcsdef=umoGm;+yDrkd@ uAsmpmtkyfemrnf vGJEkdifygw,f?) tJ'DuAsm pmtkyfyg


armifv0S if;(jrif;+c)H &J@ om;vmr,fv
h rf;uAsm&Sn}f uD;udk Ekid 0f if;aqGu rD;Zm
rSeftdrfjrifhxm;w,fqkd+yD; toHv$ifhZmwfvrf;tjzpf Zmwfnef;a&;om;cJhw,f?
tJ'ZD mwfvrf;rSm q&mr}u;D [m awmfveS af &;&JabmfwOD;&J@ tartjzpf toHjzifh
yg0ifokyfaqmif cJhygw,f?
Ekid 0f if;aqG a&;om;wifqufcw
hJ hJ pENu
k vmatmfy&mwckv;kH u Zmwf
0ifaw;tm;vHk;ukdvnf; q&mr}uD;om ykuG,faemufuae oDqakd y;cJw
h ,f vkd@
od&ygw,f? 'Datmfy&muvnf; u|efawmfwkd@ yefqef;umvrsm;rSm t}udrf
trsm;qHk; wifqufcJh&wJh atmfy&myg? wifqufwkdif;vnf; q&mr}uD;yJ yk
uG,faemufu,
G fuae Zmwf0ifaw;awG udk,fwdik q
f ckd w
Jh mygwh?J
5?
wu,fawmh &Jabmfq&mr}u;D [m ygw&D @J 49 rsKd ;quf&aJ bmfwOD;? ygw&D @J
vufeufukdifwkdufyGJ tk%fOD;uwnf;u yg0ifcJholwOD;/ rdrdyckef;ay:usvmor#
awmfveS af &;wm0efrsm;ukd uke;f ke;f xrf;aqmifco
hJ l wOD;? awmfveS af &; tk%Of ;D rSm
yGiv
hf ef;cJw
h hJ teDa&mifyef;wyGiv
hf @dk yJ qk&d ygvrd rhf ,f? awmfveS af &;&J@ cufc=J urf;wrf;wJh
c&D;=urf;twGi;f rSm &efolzrf;rdvd@k axmifvnf;uscJhzl;ygw,f? &efoltzrf;cH&awmh
vnf; &efo@l w&m;cHk ;kH a&S@rmS / tusO;f pcef;twGi;f rSm q&mr}u;D [m ol&ifrmS xk;d pku
d f
xm;wJh opPmyef;cuf&J@ &eH@ukd txdtyg; rcHcJhbl;? ygwDrS tzrf;cHaxmifus
&Jabmfrsm;/ tjcm;tzGJ@tpnf;rsm;rS &JabmftrsdK;orD;rsm;eJ@twl tkyfpd;k ol vlwef;
pm;&J@ tm%m,E&m;ukd rr_bJ axmifwiG ;f zdEdyS rf r_ sm;ukd acgif;iH@k rcH wkdufyJ0G ifco
Jh yl g?
b,fae&ma&mufa&muf ol@&@J teDa&mif pdwf"mwfukd trSderf cHygbl;? axmifu
vGwfvmawmhvnf; ausmufqnf/ awmifileJ@ &efukef+rdK@wd@k rSm tvGwfynmoif
ausmif;rsm;eJ@ pufcsKyfoifwef;ausmif;rsm;rSm q&mrtjzpfvnf;aumif;/ oifwef;
ausmif; abmf'gtkyftjzpfvnf;aumif; vkyfukdif&if;/ ygwD&J@trsdK;orD;&Jabmf
au'ga[mif;}uD;rsm;eJ@twl/ ajratmufau'gtjzpf &yfwnfcJhygw,f?
'gayrJh ygwDu vkt
d yfr_t& jyefac:vk@d 1967 ckESpfrmS &Sr;f jynfawmifydik ;f /
ygwDA[kXd mecG&J &Sd m awmfveS fa&; tajccHa'otwGi;f wufwufuu jyefvnf
qif;vmcJh+yD; vufeufudik w
f u
kd fyGJtwGif; yg0ifcJholyg? 1971 ckEpS frSm ta&S@ajrmuf
e,fpyftajccHa'ok@d a&muf&dv
S m+yD; q&m0efoifwef;wufa&muf+yD;aemuf ta&S@
ajrmufppfa'otwGi;f &Sd jynfol@ wyfrawmf ppfaq;Hkrsm;rSm pwif wm0ef,lch&J
304

w,f? 'Dvedk @J ta&S@ajrmufe,fpyfa'orSm trsKd ;orD;&Jabmf au'gwOD; tjzpf 1989


ckEpS t
f xd aq;vkyif ef;wm0ef/ 0g'jzef@csad &; vkyif ef;wm0ef/ trsKd ;orD;or*~ vkyif ef;
wm0efrsm;ukd vkyu
f dik cf &Jh ol jzpfygw,f?
tckvnf; ygwD&J@ tvHawmfatmufrmS ajratmufygwD au'gwOD;tjzpf
ygwDA[ku
d kd 0ef;&H&if; Armjynf&J@ ae@opfrsm;ukd iHhvifah eygw,f?
&Jabmfq&mr}uD;[m awmfveS af &;tk%fOD;uwnf;u yGihcf w
Jh hJ yef;wyGihf
jzpfayr,fh nKd ;EGrf;roGm;ao;ygbl;? ygw&D J@ tvif;a&mifatmufrSm awmfveS fa&;
&Jabmf tpfukd}uD;rsm;/ armif nDrav;rsm;eJ@twl vef;qef;aeqJ? wufuaeqJ
?
rkefwkdif;ukd iHhvifhaeqJ?
&Jabmf+idrf;armif
200&/ pufwifbm

opPmawmfvSefa&; pmayr*~Zif;wGif azmfjycJh+yD;jzpfygw,f?

305

q&mr}uD;ukd txdr;f trSwjf yKjcif;


&Jabmfpkd;cspf
(1)
OuUqENe@J &JabmfxGe;f &J@ vrf;!efcsuf
1989 ck/ ygwDwiG ;f cGx
J Gurf }_ uD; ay:aygufvm+y;D aemuf acgi;f aqmifyikd ;f u ygwt
D vH
rvJa&;twGuf pDrHcef@crGJ _awG vkyf&ygw,f?
wm0ef t oD ; oD ; cG J a0=u&mrS m wcsdK @u ajymuf u sm;a'oawG u k d
a&mufoGm;ygw,f? wcsKd @jynfwGif;0if&w,f? Ekid fiHjcm;xGuo
f lawGvnf; &Sdw,f?
'gayrJh - ckq&mr}u;D eJ@ qkid w
f t
hJ ykid ;f ukyd J azmfjyygr,f? tckid t
f rm pDpOf&wJh
&JabmfxeG ;f u uko
d ed ;f 0if;eJ@ raiGuawmh OuUqEtaumiftxnfazmfwhJ taeeJ@
a&m vkdtyfcsut
f &yg uav;awGudk wm0ef,yl g vkd@ ajymcJhw,f?
OuUu uav;awG&J@ ynma&;twGuf ol@&do
S r# aiGa=u;ukd rwnfvu
dk f
+yD; usefacgi;f aqmifawGuvnf; tqufrjywf aiGa=u; xnf0h ifc=Jh uw,f? wcsdK@qkd
uG,v
f eG fcge;D txd }uKd +yD;aiGvSL'ge;f xm;cJw
h mawGawmif &Sdwt
hJ a=umif; 'Dae&mrSm
rSwfwrf;wifvu
kd fyg&ap? (vdkor#ukd ygwDuyJ jznfhay;ygw,f?)
'DvkdeJ@ q&mr}uD;wkd@ ZeD;armifESH[m uav;awG&J@ ynma&;omru
awmfvSeaf &;/ vlra_ &;/ Armr_raysmufa&; pwmawGudk wm0ef,x
l def;odr;f ay;&wJh
txd a&mufomG ;ygw,f?
(2)
vl@rsdK;quf wqufavmufjzwfoef;+yD;wJhtcsdef
ae&mtESH@rSm usqHk;wJh&JabmfawG usqHk;cJh=u+yD? uG,fvGefwJh &Jabmf
awGvnf; renf;vSawmhbl;? olwdk@ta=umif;awGvnf; awmfawmfrsm;rsm;
a&;cJh=uw,f? xyfwJh[mawGvnf; xyfuek fyg+yD? aemufxyf ra&;csifvSawmhyg?
'gayrJh q&mr}uD;twGuf ra&;vkd@uvnf; rjzpf?
&JabmfawG a&;xm;=u+yD;om; pmrlawG av#mufzwf=unfh+yD; a&;
uGuf&Smrdw,f? a&;p&m rusefawmhavmufatmif pHkaphaeyg+yD? 'DpmawGzwf
306

=unfh eHk J@ OuU&J@qEN/ &JabmfxGe;f &J@ wm0efay;csufukd q&mr}uD;wd@k ZeD;armifESH


bufpku
H taumif txnf azmfay;Ekdicf =Jh u+yDqkdwm awG@=u&ygvdrhrf ,f?
uav;awGukd tajccH Armpm a&;wwfzwfwwfatmif oifay;=uHrk u
vdrfrma&;jcm;&Sdatmifvnf; oGefoifqk;H rcJh=uw,f? gwifvm;qkdawmh r[kwfyg?
vifom;u wm0efeJ@xGuf/ wcsdK@u xGuzf @dk jyifaecsdef &SdaewJh tdraf xmif
onf trsKd ;orD;awGuv
kd nf; &iftkyrf uGm apmifha&SmufchJ=uw,f?
'Dvekd J@ uav;awG vlvm;ajrmufc=Jh uyg+yD?
(3)
uGufvyfjznfhjcif;
olw@kd a&;xm;wJh pmawGzwf+yD; awG;rdjrifrw
d mwcsKd @ azmfjycsifao;w,f?
olw@dk wawGu q&mr}u;D &J@ tm;aumif;csuaf wGcsn;f vkv
d dk a&;xmwm awG@&w,f?
'gayrJh rsKd odyfxm;&wmawG olwkd@ (txl;ojzifh uav;awG) rodEkdif? q&mr}uD;
uvnf; zGifhrajym?
vlwikd f;tm;aumif;csuf/ tm;enf;csuf/ wnfhrwfr_e@J wdr;f apmif;r_qw
dk m
&Sdwwfwmcsnf;yg? olawmfpifwa,mufvkd =unfv
h @kd rjzpf? olwkd@ukd pdwftxm
ruswm/ tvdrk uswm/ rsuo
f Gm;wmawGvnf; &SdrmS yJ? 'gayrJh tJ'Dbuftjcrf;ukd
bmvkd@ iJhapmif;r=unfhcJh=uovJ? cspfcifpdwf/ jrwfEkd;pdwf/ ,Hk=unfpdwf/ aus;Zl;
wifpw
d af wGu zH;k v$r;f oGm;wmuwa=umif;/ aemuf+y;D ol@jzwfoef;r_/ awmfveS fa&;
xJp+GJ rJr_/ jynfolawGudk tvkyftau|;jyKcJhra_ wGu tvdv
k dk ewfaeukid f;wcktjzpf
awmufav#muf ae&may;xm;vkd@vnf; jzpfEkdifw,f?
('grsdK; jynfwGif;rSm trsdK;orD;awGxJu vlxka':trm &SdcJhzl;w,f?
oluawmh wwkdi;f jynfvk;H +cHKygw,f?)
q&mr}uD;vnf; vlxu
J vlygav? ol@tm;enf;csufwckudk olud,
k w
f ikd f
xkwfazmf 0efccH hzJ ;l wm owd&rdw,f? u|erf eJ@ &Jabmf wkd@u ta&cGHyg;w,f?
ukd,fhukd xdvkduf&if ara[mufvkd jyefaygufvkduf&rSwJh? 'ghtjyif olxkwf
EkwfjywmawG tawmftoifh =um;cJhzl;ygw,f?
[kwfwkef;tcgu [kwfygvdrfhr,f? 'gayrJh touf}uD;vmav 'grsdK;
avsmhenf;vmav jzpfyHk&w,f? txl;ojzifh trsdK;orD;awG/ ygwDrsdK;quf

307

uav;awGukd cGifhv$wfausat;ay;avh&Sdw,f? olarG;jrLay;xm;wJh tEGHwmcH/


tqif;&JcH ynmay;cJw
h u
Jh av;awG/ olyHk avmif;ovkd jzpfrvmwJhtcg rSe;f csufeJ@
ESr;f xGurf uku
d w
f ht
J cg t}u;D tus,f cHpm;&w,f? pdwu
f ek f vlyef;jzpfaewmvnf;
awG@& w,f? }uHKwJhtcg wjzpfawmufawmuf ajymwwfw,f?
'gvnf;c%yJ? tquftqHrysu?f ynmay;+rJ aEG;axG;+ryJ ?J trsKd ;orD;awG/
uav;awGu ol@+cHxJ ol@0if;xJ ol@tdrfxrJ Sm t0iftxGuf rjywf? qlnHyu
G favm
ku
d fcJhw,f?
'gayrJh trsdK;om;&JabmfawGudkawmh 'DavmufrsufESmom ray;vS?
vifr,m; &efjzpfwu
hJ pd /P t&ufupd aP wGrmS axmufjywef axmufjy? a0zefp&m&S&d if
a0zefavh&dyS gw,f?
ckawmh trsKd ;orD;(&Jabmfr) awG pdwcf s,Hk=unfpGm/ tm;ukd;w}uD; &ifzGifh
wkdifyifp&m ae&mwck/ }uD;}uD; }uD;}u;D eJ@ EG@J csif wmcsifwJhuav;awG&J@ at;&dyf
om anmifndKyif}uD; r&Sdawmhyg? +ydKvJomG ;cJhav+yD?
(4)
trsdK;orD;rsm;ae@eJ@ q&mr}uD; a&pufqk/H a&pufukejf cif;
jzpfpOfawGu enf;enf;awmh qef;aew,f?
&JabmfxeG f;eJ@ wm0ef&Sd acgif;aqmifwcsKd @ aqG;aEG;G wkid fyif=uwm &Szd ;l w,f?
or*~}uD; (3) ck ay:apcsiw
f ,f? 'ghtjyif trsdK;orD;or*~vnf; r&Sdrjzpf vkdtyf
w,f? ygwDtaeeJ@ tajctaeay;vkd@ zG@J jzpf=u&if raiGe@J ukd em,u
tjzpfxm;/ twGif;a&;rSL;tjzpf wm0efay;apcsiw
f ,fwJh &JabmfxGef;&J@
toH
ckawmh wkdufwdu
k q
f ikd fqkdif/ Ekid fiHwumh trsdK;orD;rsm;ae@rSmyJ q&mr}uD;
uG,fvGeo
f Gm;cJh+yD? [mceJ jzpfc&Jh w,f?
'gayrJh aemif -rwfv 8 &u/f Ekdiif w
H umh trsKd ;orDae@a&mufwdik ;f vnf;
q&mr}uD;&J@ yHk&yd /f q&mr}uD;&J@ omef[m &JabmfawG&@J ESvHk;om;xJrSm v_yf&mS ;
ysH0aJ eayvdrfhOD;r,f?
&Jabmfpkd;cspf
(12/ 3? 2016)

308

Ekid if w
H umhocD si;f
xavmh tiwfab;usa&mufol wd@k wawG
xavmh urBmw0ef;u aus;u|efawG
awmfvSefum xpfcsKef;jrnf au;a=umfvkd@ae
aemufqk;H ydww
f du
k yf GJ E$Jqifrav
a&S;k;d tpOftvm t,ltqpGJawG pGef@av
aus;u|efawG xav x=uav
tajctaeawG awmfvSefumom ajymif;rav
atmifjrifz@kd &m &Sif;ypfpd@k av?
&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$q
J ifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tuken
f aD p
&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$rJ ,fav
tifwmae&Sife,f pnf;Hk;pkpnf;umae?
u,fwif&iS f b,faomtcgrS r&Sdacs
ewfo=d um;eJ@ rif;bk&m; wkd@r,Hak y
aESmif}udK;ukd wkd@vuf;Hk jzifh csdK;zsufrav
aomu Asmyg' avmbuif;rav
vk,ufjcif;rS trSefrv$yJ if uif;rav
rsm;jynfolwkd@nD aysmjf rL;=uap
tm;vHk;u wm0efud,
k pf D xrf;rav
oHylckduf0,f tm;pku
d fxkEu
S fa[?
&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$q
J ifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tuken
f aD p
309

&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$rJ ,fav


tifwmae&Sife,f pnf;Hk;pkpnf;umae?
v,form; vkyt
f m;pku
d x
f w
k o
f t
l aygi;f awG
ypPn;f rJhrsm;eJ@ aygi;f pnf;rav
nD&if;yrm opPmt"dmefjyKpk@d av
aoG;pkyfaumifawG armif;xkwaf [
wkd@&@J aoG;om; olwd@k 0g;rsKd ;pm;oav
ESpfumv&Snf=um cHcJh&ay
a=umufvef@pdwf tukeftpifpeG f@av
tk%fusi;f um tvif;ok@d a&muf+yDav?
&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$q
J ifr,fav
tifwmae&Sief ,f urBmrSm tuken
f aD p
&Jabmfwd@k vmpkk;H ae tqHk;ppfyGJ E$rJ ,fav
tifwmae&Sief ,f pnf;H;k pkpnf;umae? ?

310

&Jabmfw@dk awmfvSefa&;a&tvsOf[m woGifoGifpD;+rJpD;aew,f?


rsd K ;quf a [mif ; awG aysmuf u G , f a ewJ h tcsd e f j zpf w ,f ?
wzufrSm rsdK;qufopfawG pD;ifyl;aygif;vmaewJh tcsdef
jzpfw,f? 'gayrJh ppftm%m &Sifpepf[mvnf; ykHomef
ajymif;+yD; cdkifrm tm;aumif;aeqJ jzpfw,f? jynfolawGudk
ESdyfpufaeEdkifqJ jzpfw,f?

Armjynfue fjrLepfygwDrS
usef&pfol rdom;pkxo
H @kd ay;ykd@ wJh o0%fvmrS

311

Anda mungkin juga menyukai