(1)Konsep Asas Hubungan Etnik

1.)Manusia
-manusia sebagai entity asas
-makhluk homosapiens yand dicipta Tuhan dengan sifat yang sempurna
a.)fizikal
b.)akal/fikiran
c,)hawa nafsu
-fitrah (nature) manusia bersifat berkelompok/bermasyarakat
-identiti

Kedaerahan, kekeluargaan, kenegeriaan, kewarganegaraan, kesukuan, keagamaan,

kepartian, bangsa, etc.

2.)Etnik
-kelompok manusia yang menganggap diri mereka mempunyai beberapa ciri kebudayaan yang
unik dan disatukan oleh kesejarahan, system nilai, sikap dan tingkah laku yang sama.

Aspek subjektif : kesedaran terhadap kewujudan satu identity etnik, perasaan kekitaan
dan kesedaran terhadap kepentingan bersama.

Aspek objektif : terdapat ciri-ciri kebudayaan (seperti bahasa, kesenian, pakaian,

makanan, adapt istiadat etc) yang tersendiri yang boleh dibuat & dirasakan

3.)Kebudayaan
-Keseluruhan cara hidup suatu masyarakat meliputi aspek pemikiran dan tingkah laku manusia
yang diwarisi dari generasi ke satu generasi melalui proses pembelajaran.
-Edward B. Tylor
satu keseluruhan yang kompleks yang mengandungi ilmu pengetahuan, kepercayaan, kesenian,
kesusilaan, undang-undang, adat resam dan lain-lain serta kebiasaan yang diperoleh oleh
manusia sebagai anggota masyarakat.
-Kebudayaan meliputi hasil-hasil kehidupan yang bercorak kebendaan dan bukan kebendaan.

Budaya kebendaan (artifak)

segala ciptaan manusia yang berbentuk objek

tertentu seperti alat, bangunan, senjata, kenderaan, pakaian, makanan etc.

Budaya bukan berbentuk kebendaan (mentifact)

abstrak seperti kepercayaan,

adat resam , undang-undang & peraturan.

4.) Ras
-secara biologi, ras

kelompok manusia yang mempunyai persamaan ciri fizikal seperti

warna kulit, hidung, mata, bibir etc.

diwarisi dari generasi ke generasi.

Amnya kelompok ras (mengikut warna kulit) dibahagikan kepada :

i.)

Caucasoid (putih)

ii.)

Mongoloid (kuning)

iii.)

Negroid (hitam)

iv.)

Australoid (perang, hitam, sawo matang)

- Van den Berghe (1967)

bahagikan ras kepada 4 aspek utama

i.) Setiap kelompok manusia dalam kumpulan ras tertentu mempunyai ciri-ciri baka (phenotype)
yang berbeza dengan kelompok lain.
ii.) Ciri-ciri fizikal (genotype) juga berbeza antara 1 kelompok ras dengan ras yang lain.
iii.) Untuk jelaskan sesuatu kelompok yang mempunyai ciri-ciri kebudayaan, agama, bahasa yang
sama (eg. Yahudi)
iv.) Ras sebagai suatu spesies (e.g. ras manusia)
5.) Masyarakat majmuk.
-masyarakat yang tersendiri daripada pelbagai kelompok etnik/ras yang berlainan yang berada di
bawah satu system pemerintahan.
-J.S. Furnival

satu fenomena penjajahan dengan masyarakat pelbagai budaya, agama,

bahasa dan adat resam tersendiri. Mereka hidup di bawah satu system politik yang sama tetapi
kehidupan mereka berasingan, kurang interaksi social, dan kehidupan mereka terbatas pada
urusan ekonomi secara superficial. Kegiatan ekonomi dan pembahagian tugas dilakukan pada
garis ras/ etnik. Eg. Di Malaysia Melayu. Bumiputra luar Bandar dan pertanian ; Cina Bandar
perniagaan dan perusahaan ; India peladangan.
-Van den Bergh (sifat masyarakat majmuk)

Tiada consensus nilai

Kepelbagaian budaya

Konflik antara kelompok yang berlainan

Wujudnya autonomi/kebebasan di antara bahagian dalam system social.

Peri pentingnya paksaan dan saling bergantungan dari segi ekonomi sebagai dasar
integrasi social.

Dominasi politik oleh 1 golongan tertentu.

Hubungan antara kelompok lebih bercorak 2, segmental dan utilitarian (useful). Manakala
hubungan dalam kelompok lebih berbentuk 1

6.) Kaum
-kumpulan manusia yang mempunyai 1 keturunan, budaya/ satu kumpulan yang mempunyai
kepentingan yang sama.
-juga merujuk satu kategori manusia yang mempunyai ciri-ciri dan kepentingan yang sama
seperti kaum wanita, kaum muda, tua, tani, ibu, kaum berasaskan etnik/ras, keluarga, komuniti,
jantina, etc.

7.) Akomodasi
-penyesuaian 1 keadaan apabila kelompok berkonflik bersetuju hentikan konflik dengan
kukuhkan interaksi.
-identiti boleh diteruskan atas dasar tolak ansur, penerimaan perbezaan.
-antara cara untuk kurangkan konflik.
-kebebasan menggunakan pelbagai bahasa, agama& kepercayaan, kerangka
perlembagaan&parti gabungan.
8. Asimilasi
-proses percantuman&penyatuan dari berlainan budaya menjadi 1 kelompok dengan identity
yang sama.
-penyerapan sehala.
-kesanggupan minority untuk hilang identity.
-kesanggupan majority menerima golongan lain.
-penyerapan bergantung pada saiz kumpulan, tingkatkan perbezaan, kadar imigrasi.(jika kadar
imigrasi berkurang tetapi jangka masa meningkat, asimilasi dikatakan berjaya)
9. Diskriminasi
-layanan berbeza-beza terhadap individu/kumpulan.
-boleh berasaskan ras, budaya, jantina, agama/kelas social .
Contoh:perhambaan, warna kulit
-kemunduran, perbezaan taraf ekonomi.
-wujud beberapa pertubuhan menentang masalah ini.
Contoh:Gerakan Kuasa Hitam satukan kaum kulit hitam.
-Di Afrika Selatan, dasar Apartheid
Penindasan terhadap penggunaan perkhidmatan berdasarkan factor ras.
-Di Asia, lazimnya dirujuk kepada diskriminasi gender, etnik&kebudayaan berbeza dengan Barat
yang lebih kepada ras.
10. Etnosentrisme-(hanya wujud jika wujud identity)
-kepercayaan bahawa kebudayaan sendiri lebih unggul, tingkatkan nilainya dari kebudayaan
lain.
-menilai kebudayaan lain berdasarkan standard kebudayaan sendiri.
Contoh:Anggap budaya mereka lebih bertamadun&yang lain jahiliah.
-apabila masyarakat kita dilihat oleh komonuniti lain di luar lingkaran kita, maka boleh kelihatan
ganjil( contoh makan vs tangan)
-mengagung-agungkan budaya sendiri.
-Di Asia, lazimnya dirujuk kepada diskriminasi gender, etnik&kebudayaan berbeza dengan Barat
yang lebih kepada ras.

- Etnosentrisme ada fungsi-------memperkuat unsur budaya tertentu dengan memberi

penekanan kepada perbezaan kebudayaan.
-penting untuk kekalkan disiplin&semangat perjuangan.
-ditekankan ketika konflik.
11. Integrasi-Di Malaysia, integrasi&bukan asimilasi
-satukan pelbagai kelompok dalam masyarakat melalui satu identity bersama.
-perlu untuk keharmonian&kesejahteraan.
-wujudkan keselarasan antara norma perhubungan pelbagai tingkah laku.
-persetujuan pembentukan nilai yang dikongsi bersama.
12. Akulterasi
- Setiap kumpulan mengekalkan identiti etnik masing-masing tetapi mereka berkongsikan
kebudayaan yang sama.
Eg: pakaian, cara hidup, bahasa tanpa mempunyai sistem nilai yang sama.
- Melibatkan perubahan dan pinjam-meminjam unsur-unsur kebudayaan daripada kumpulan
manusia yang berlainan tradisi.
13. Amalgamasi
- Proses penyataan pelbagai kumpulan etnik khususnya drp aspek biologi.
- Melalui proses ini entiti budaya pelbagai kumpulan disatupadukan melalui perkahwinan campur
dan akhirnya hasilkan satu identiti yang baru (A+B+C = D).
(2) Agama & Masyrakat Majmuk.
Kepentingan Agama.
1. segala peraturan berkaitan dgn kehidupan manusia
2. sediakan peraturan lengkap yg mencukupi seluruh aspek kehidupan manusia dr segi
individu, masyrakat, ekonomi, politik dll.
3. jelaskan panduan/cara yg perlu utk hasilkan satu perhubungan yg harmoni sesama
manusia, ant pencipta dgn alam sekitar.
4. akal fikiran yg terbatas tdk mampu menyingkap sst kebenaran.
5. sediakan cara penyelesaian kpd segala masalah yg sudah, sedang & akan blaku dlm
kehidupan manusia.
Mengapa ada banyak agama?

Semua agama yg ada secara umum- mengabdikan diri kpd tuhan & memohon
kebahagian, kejayaan & kehidupan kebebasan di dunia.

Kerana manusia yg dijadikan pelbagai bangsa, suku & puak.

1. allah jadikan kamu berbangsa2 agar kami saling mengenali a/s/s/lain.

2. berlainan bahasa $ warna kulit- tanda kekuasaan allah.
3. seandainya pelbagai kaum ini adalah utk bermusuh-musuhan, nescaya allah jadikan
satu kaum sahaja. Rasulallah SAW: manusia berasal dari 1 bapa & 1 ibu.
The Golden Rule of Life
1. Do not do to others what you do not want others do to you.
2. Buddhism- treat al creatures as you would like to be treated.
- mpyi 10 perintah yg perlu diamalkan
-

x membunuh

x mencurix melakukan perkara buruk/ x bermoral

x menipu/ berbohong

x meminum benda yg memabukkan

x boleh makan slp tgh

x boleh berhibur

x boleh berhias

3. Hinduism- do not do to others which if done to you would cause you pain.
-

perbuatan yg baik-PUNYA

perbuatan buruk-PAPA

PAPA & PUNYA tentukan nasib seseirg pd kelahiran yg akan dtg.

Tujuan kitaran semula utk capai kebebasan & keselamatan= MOKSHA

4. Sikhism- do as you desire goodness for yourself as you cannot expect tasty fruits if you
sow thorny trees.
-

> berbtk peraturan kemasyarakatan

Percaya kpd kelahiran semula

If seseorg pd kehidupan lalu jahat, dia x dilahirkan dlm kedudukan yg > , tetapi
dilahirkan dalam keadaan yg =

MUHKJI- keselamatan & kebebasan rohani spt hidup yg kekal abadi

Salah satu cara utk capai MUKHTI- melalui amalan menuntutu ilmu, berdisiplin &
berkhidmatan pd manusia.

Terdpt bbrp larangan, salah satunya x boleh berkelakuan buruk / x bermoral.

5. Judaism- what is hateful to you, do not goto your neighbour- that sis the basic law, all the
rest is commentary.
-

10 perintah:

Jgn menyembah tuhan lain selain Yahuwa

Jgn membuat patung/ mengukirnya.

Jgn menyebut nama Yahuwa sembarangan

Muliakan hari sabat

Hormati ibu bapa

X bunuhx lakukan zina

X mencuri

X lakukan kesaksian dusta

X menginginkan hak milik org lain tanpa hak.

6. Islam- not one of you is a believer until you desire for youe neighbour that which you
desire for yourself
-

x kira dr mana asal, warna kulit, bhs, jantina, peringkat umur, status/

keturunan.

Islam sentiasa menyuruh lakukan kebaikan & melarang melakukan keburukan

Islam menyuruh mns gunakan akal utk mencari kebenaran

Islam anggap dunia sebagia jambatan ke akhirat

Utk bhgia di alhirat, kebaikan perlu dilakukan di dunia

Darjat mns adalah sama

Semuanya sama di sisi allah

Tdk ada perbezaan dr segi keturunan, bangsa, warna/ kedudukan

Yg membezakan hanyalah amalan kebaikan

Setiap mns mpyi hak & tjwb yg tersendiri

DI MALAYSIA, ISLAM = AGAMA RASMI.

Bersifat menyeruluh ditujukan kpd semua makhluk termasuk manusia.

Allah x mengutus kamu ... untuk manusia sepenuhnya. Memberi berita baik (kpd
yang taat) dan berita buruk (kpd yang inkar).

Latar Belakang Piagam Madinah

1. Merupakan perlembagaan bertulis yg dirangka pd 622m bpandukan wahyu allah.
2. Asas pemerintahan islam madinah bg msykt x islam & islam
3. mencatatkan peraturan, tjwb ketua Negara & rakyat dgn persetujuan org islam & x islam.
4. kandungan PM- menyeruluh & diambil kira semua pihak.
-

cth-cth kandungan:

fasa1. msykt- ummah yg bebas

fasa2. org muhajirin mpyi hak

fasa6. kaum yahudi berhak mdpt bantuan

fasa17. x dibenarkan org islam buat perjanjian dlm peperangan kecuali atas dasar
keadilan

Kandungan PM
Dipersetujui oleh islam & x islam ( yahudi)

a. mgdi 23 fasal (hubungan org islam & tjwb) & 24 fasal (tjeb org bkn islam thadap
madinah)
b. perkembangan btulis pertama di dunia yg basaskan Negara berdaulat (amerika 1787 &
perancis 1795)
c. dirumus kpd 7 aspek yg penting.

Politik- nabi sbg pemimpin madinah & hakim yg selesaikan masalah yg timbul atr x islam
& islam

Agama- msykt bebas amalkan agm masing-masing & adapt ttp x blh menentang ajr islam

Social- msyrt madinah sbg ummah & mpyi tjwb yg sama thdp Negara & x blh
bermusuhan ssm sendiri

Perundangan- u.u digunakam scr keseluruhan & peraturan keluarga dlm kabilah blh
diamalkan if x menentang islam

Ekniomi= kerjasama atr msyrt dituntut utk memaukan ekonomi,& penipuan & riba
dihapuskan dr perniagaan

Pertahanan- ang.msyrt dikehendaki pertahankan madinah dr ancaman luar

kedudukan yahudi- keselamatan org x islam tjamin if mematuhi perlembagaan

Politik.
- Nabi berperanan sbg pemmpin. All setuju & nabi berperanan sbg hakim utk selesaikan all msh
basaskan musyawarah & keadilan. Sebelum ini x hakim dpt selesiakan mslh.
Msykt bebas memilih agama.
- Mesti hormati agm lain & sikap buruk sangka dilarang. Nabi x pernah memaksa
Sosial
- dianggap ummah bersatu-padu & tolong-menolong & bkerjasama x mengira bangsa, perasaan
benci mesti dielakkan.
U-U
-

U-U islam diamalkan scr menyeluruh but peraturan keluarga dibolehkan.hkman dapat
dilakukan dgn adil.

Mengakui Kedudukan Yahudi

-

Sbg rakyat yg mpyi hak yg sama &nikmat keselamatan.

Nabi mengambil kira kepentingan pelbagai bangsa. Perpaduan & persefahaman dpt
diwujudkan.

Kepentingan Piagam Madinah

-

Model erajaan islam unggul & dijadikan panduan. Unsur-unsur islam dpt dipraktikkan dlm
Negara yg berbilang bangsa.

Ekonomi- riba,penipuan,rasuah & penindasan x dibenarkan. Btimbang rasa & bsedekah

digalakkan. Pentingkan keadilan dlm bniaga walaupun pd mulanya hadapi mslh ekonomi.

Nabi bjaya mbtk msykt baru yg basaskan ummah iaitu msykt yang berasaskan ummah
iaitu msykt yang hidup bersatu padu & mempunyai semangat ukhawah Islamiah yang atas
taraf dan kedudukan rakyat adalah sama sesuai dengan konsep keadilan sosial.

Islam tekankan persamaan atr hak & persaudaraan islam iaitu x beza taraf & memupuk
semangat perpaduan & Bantu membantu.

Msykt berbilang kaum dpt mendiami Negara yg mpyi U-U yg lengkap & sempurna. Syariah
adil.

Cara Nabi mendirikan kerajaan berbeza kerana Nabi menyusun perlembagaan baru
mengasaskan kerajaan. Meletakkan Allah sebagai kuasa tertinggi.

Menyusun kehidupan bersistematik dan terikat dengan undang-undang Yahudi tidak boleh
menindas Arab lain. Semua harus mengikut peraturan.

Bagaimana pengetahuan ttg kepelbagiaan agm dpt membantu wujudkan phubungan etnik yg
harmoni?
1. membina kesedaran mengenai kepelbagaian- (memahami nilai & kepercayaan
sendiri & org lain) (membangunkan kesedaran ttg setiap individu.)
2. meneroka intipati ajaran setiap agm- (apakah nilai muri yg boleh dikongsi bsm) (spt
ilmu pgetahuan) (kebebasan) (pemesyuaratan) (keadilan) (persaudaraan)
3. membina kemahiran social yg asas spt (perkenalan, persefahaman, mewujudkan
keinginan utk bmuafakat, saling membantu, semangat persaudaraan, menangani
konflik, communication, menangani stress)
(3) Hubungan Etnik Dalam Konteks Perlembagaan
Pengenalan
-Msia sentiasa tdedah pd ketegangan hbgn antara etnik.
-Sejak 1970, bjaya elak dr keganasan hbgn antara etnik & urus kestabilan politik dgn baik.
-Dianggap kejayaan kepimpinan consociationalism dlm masy multiunit Msia.
-Cara yg digunakan utk analisis cara Msia urus masy pelbagai etnik.
Pendekatan Thdp Masy Pelbagai Etnik Msia
-Arend Lijphartconsociational bmaksud pemimpin politik dlm kerjaan mahu mengubah sist
demokrasi dgn pelbagai budaya politik kpd sist kepimpinan demokrasi yg stabil.
-Consociationalism dirujuk sbg sist perkongsian kuasa dlm kalangan pelbagai etnik.
-Pemimpin mesti bersedia utk bkerjasama & btanggungjawab utk pertahankan sist tsb.
-Nordlingerconflict-regulation scheme: bgantung pd sikap pemimpin utk selesaikan masalah.
-Milton Esmanavoidance model: ketepikan isu perkauman sensitive dr perbincangan di
tempat awam.

-Ulasan ttg pendekatan di atas perlihatkan bgmn masalah hbgn etnik cuba diatasi dgn strategi
spt akomodisation, tawar-menawar & urus konflik yg wujud.
Proses Mengurus Pluralism di Msia
-Communities Liaison Committee(CLC) 1949----usaha pertama ke arah proses tawar-menawar
antara etnik.
-Pd peringkat awal, btanggungjawab utk bincangkan isu yg berkaitan dgn konflik etnik tetapi
kemudian dimasukkan isu politik.
-CLC----mekanisme yg digunakan pemimpin dr pelbagai latar belakang etnik yg bjumpa &
bincangkan isu sensitive scr ttutup utk cari jln penyelesaian tbaik.
-Struktur & kaedah CLC blh dianggap sbg pioneer kpd corak pentadbiran Malaya.
-Struktur ini juga membawa kpd penubuhan Parti Perikatan(BN) pd 1953 iaitu ikatan antara
UMNO-MCA di bwh Tunku Abdul Rahman & Tan Cheng Lok, whereby penglibatan pemimpin utama
ini dilihat bjaya memobiliti kesetiaan & sokongan dr komuniti masing2. Pada 1954, MIC mjd
anggota parti ini. Ke-3-3 parti ini jadi tunggak kekuatan BN dlm pilihanraya tahun 1955 dgn
menangi 51 drp 52 kerusi.
Perlembagaan & Hbgn Etnik
-Parti Perikatan dilihat mendominasi sist politik Malaya ketika itu yg turut mbw kpd kemerdekaan
Malaya di bwh kepimpinan Tunku Abdul Rahman.
-Proses perundingan & tawar-menawar Perikatan sebenarnya memain peranan sehingga kpd
proses merangka Perlembagaan 1957.
-Suruhanjaya Perlembagaan ini diketuai Lord Reid & ahli dr Britain, Australia, India, & Pakistan. Ia
scr umumnya dikenali sbg Suruhanjaya Reid.
-Keistimewaan Perlembagaan ini adalah bbrp nilai kompromi yg sukar dilihat dlm konteks negara
lain spt isu bhs, agama, kewarganegaraan, & hak etnik tertentu.
-Laporan Suruhanjaya ini> btumpu kpd cadangan bhbg dgn kuasa legislative kerjaan pusat &
negeri, kedudukan rakyat2 Melayu, kewarganegaraan rakyat PTM, & hak istimewa orang Melayu
& kepentingan komuniti lain.
-Perlembagaan juga beri penekanan thdp agama Islam sbg agama rasmi & pd masa yg sama,
komuniti etnik lain blh meneruskan kepercayaan & amalan mereka tidak sebarang sekatan.
-Berkenaan dgn bhs, bhs Msia dijadikan bhs rasmi tetapi tidak ada individu yg dilarang dr
mgunakan, belajar @pun belajar mana2 bhs.
-Artikel 153 merupakan antara artikel utama Perlembagaan yg bkaitan dgn pkhid. awam,
ekonomi & pdidikan. Tawar-menawar inilah yg blhkan wujud kelonggaran termasuk hak
kewarganegaraan.

-All yg dilihat dlm Perlembagaan dipersetujui oleh all wakil/pemimpin parti2 komponen parti
Perikatan yg mewakili rakyat Malaya.
-Wujudnya persetujuan thdp Perlembagaan Malaya sebabkan ia juga dikenali sbg Gentlemen
Bargaining, Social Contract, Merdeka Compact/Alliance Formula.
-Tawar-menawar ini sebenarnya terbuka utk kritikan terutama dlm klgn golongan
ekstremis/radikal.
-Wujud tafsiran bbeza2 sehingga tbw2 dlm pilihanraya tahun 1969 yg juga mcetuskan
peristiwa 13-5-1969.
-Berikutan rusuhan tsb, Parlimen telah distopkan & kerjaan berada di bwh MAGERAN.
-Mengenal pasti pentingnya utk bincangkan masalah rusuhan tsb, pemimpin all komuniti telah
diundang anggotai MAGERAN.
-Tunku Abdul Razak jadi pengerusi MAGERAN.
-Antara perkara yg dbincangkan dlm MAGERAN adalah isu peristiwa 513 & bgmn utk elakkan
peristiwa ini-----------------RUKUN NEGARA
(4)
Dasar ekonomi dan hubungan etnik
1.) Dasar-dasar ekonomi yang diamalkan oleh British telah menyebabkan kedatangan orang
Cina dan India ke Negara ini.
2.) Perkembangan ini telah membawa kepada terbentuknya masyarakat majmuk.
3.) Pertadbiran British berlandaskan prinsip pecah dan perintah.
4.) Maka dasar-dasar ekonomi yang diperkenalkan telah memisahkan masyarakat di Negara
ini mengikut perkerjaan.
Orang Melayu pengeluar beras [duduk di kampung]
Orang Cina Lombong dan perniagaan [duduk di Bandar]
Orang India Buruh estet [duduk di estet]
5.) Telah wujud perasaan kecewa di kalangan orang Melayu bahawa kepentingan ekonomi
mereka telah terabai.
6.) Pentadbir British telah mengambil beberapa langkah untuk membantu masyarakat
Melayu.
Akta Tanah Rezeb diperkenalkan untuk melindungi hak orang Melayu ke atas tanah.
Pada tahun 1950 RIDA (Rural Industrial Development Authority) ditubuh untuk
memajukan kawasan luar Bandar.
7.) Namun, jurang ekonomi antara masyarakat Melayu dan kaum lain terus menjadi luas.
8.) Disebabkan ini tidak wujud perpaduan di kalangan masyarakat Malaysia di bawah
pemerintahan British.
9.) Selepas kemerdekaan langkah-langkah telah diambil untuk mengurangkan jurang ekonomi
antara kaum.
10.) Rancangan Malaya pertama (1956-1960) memberikan keutamaan kepada pembangunan
luar Bandar.
11.) Sebanyak RM227 juta telah diperuntukkan bagi pembangunan luar Bandar.
12.) Pada 1959 Kementerian Pembangunan Luar Bandar diasakan.
13.) FELDA diperkenalkan untuk mengagihkan tanah pertanian kepada orang Melayu yang
miskin.
14.) Peruntukan ini ditambahkan lagi kepada RM468 juta di bawah.Rancangan Malaya kedua
(1961-1965)
15.) Namun, kedudukan ekonomi orang Melayu tidak maju banyak dan jurang ekonomi antara
kaum masih luas.

10

16.) Pada 1965 Kongres Ekonomi Melayu telah diadakan.

17.) Cadangan-cadangan Kongres ini telah dimajukan dalam Rancangan Malaysia Pertama
(1966-1970).
18.) Rancangan Malaysia Pertama pun memberi tumpuan kepada pembangunan luar Bandar.
19.) Namun, beberapa langkah telah diambil untuk memajukan ekonomi masyarakat Melayu.
1965 RIDA diberikan wajah baru baru dengan petukaran nama kepada MARA.
Bank bumiputera ditubuhkan.
1967 Institute Teknologi MARA ditubuh.
FAMA ditubuh.
20.) Namun, pada penghujung Rancangan Malaysia Pertama kedudukan ekonomi masyarakat
Melayu tidak berubah banyak.
21.) Keadaan ini tidak membantu memupuk semangat perpaduan di kalangan masyarakat
Malaysia.
22.) Pada 13 Mei 1969 berlaku rusuhan kaum.
23.) Pada 1979 Dasar Ekonomi Baru (D.E.B.) diperkenalkan.
24.) DEB ialah rancangan dua puluh tahun, iaitu dari 1970 hingga 1990.
25.) Dua objektif utama DEB ialah
Menyusun semula masyarakat agen pengendar mana-mana masyarakat dengan
pekerjaan dapat dihapuskan.
Membasmi kemiskinan tanpa mengira kaum.
26.) Objektif pertama akan dicapai melalui:
Menyusun semula pola pekerjaan.
Menyusun semula pola hak milik dalam sector korporat.
Mewujudkan komuniti industri dan komersial bumiputera.
Mengasaskan pusat pertumbuhan ekonomi di kawasan luar Bandar.
27.) Objektif-objektif ini diharap akan mengagihkan kekayaan Negara dalam nisbah yang
saksama antara semua kaum, dan dengan itu akan memupuk perpaduan kaum.
28.) Nisbah yang dijangkakan:
Bumi 30%
Bukan bumi 40%
Orang asing 30%
29.) DEB telah diamalkan melalui :
Rancangan Malaysia Kedua : 1971-1975
Rancangan Malaysia Ketiga : 1976-1980
Rancangan Malaysia Keempat : 1981-1985
Rancangan Malaysia Kelima : 1986-1990
30.) Pada 1990 pencapaian ekonomi kaum-kaum di Malaysia ialah :
Bumi 1.9% (1970)
- 20.3% (1990)

Cina 22.5% (1970)

- 44.9% (1990)

India 1.0% (1970)

- 1.0% (1990)
Extra : DEB berjaya mengekalkan keamanan / perpaduan antara kaum walaupun matlamat
untuk bidang ekonomi tidak berjaya sepenuhnya.
-dikatakan berjaya
31.) Pada 1991, Dasar Pembangunan Nasional (NDP) telah diperkenalkan untuk meneruskan
objektif DEB.
32.) Pada 2000 Wawasan 2020 (National Vision Policy) telah diperkenalkan.

11

33.) Dijangkakan rancangan-rancangan ekonomi ini akan membantu negara mencapai taraf
Negara membangun dan rakyat akan hidup lebih berpadu sebagai bangsa Malaysia.
(5) ETNIK DAN PEMBANGUNAN EKONOMI DI SABAH DAN SARAWAK
SARAWAK
1 Negara yang terbesar di Malaysia 124450 km2, 38% daripada keseluruhan Malaysia.
2 Hutan 67.2%.
3 32.5% tanah pertanian.
4 Hanya 2.9% untuk penempatan dan aktiviti yang tidak berkaitan dengan pertanian.
SABAH
1 Negara kedua besar di Malaysia.
2 Lebih kurang 60% daripada tanah diliputi hutan rimba.
3 Kawasan tanah pertanian (30%).
4 Lebih kurang

1
daripada kawasan Sabah sesuai untuk pertanian.
7

5 Dari segi penggunaan tanah, 12.9% untuk pertanian, 42.9% untuk pemeliharaan hutan, 1.2%
untuk perikanan, 2.6% untuk hidupan liar, 3.6% untuk taman negara dan 36.8% lain-lain.
KAUM ETNIK DI SARAWAK
1 Melayu 22.3%
2 Cina 25.9%
3 Iban 29.1%
4 Bidayuh
5 Melanau
6 Orang Ulu (Kayan, Kelabit, Kenyah, Ulit, Seping, Penan, Punan, Lun Bawang)
7 Bumiputera lain Bisaya, Bukitan, Kedayan, Kajang (Kejaman, Lahanan, Tanjong, Sekapan,
Sihan), Murut
KAUM ETNIK DI SABAH
1 Melayu
2 Cina
3 Kadazandusun (

1
daripada jumlah penduduk)
3

4 Bajau
5 Murut
6 Bumiputera lain Bisaya, Idahan, Iranun, Kadayan, orang Sungei, Pulau Kokos, Rungus,
Sulu/Suluk, Tidong
AKTIVITI EKONOMI DI SABAH DAN SARAWAK
1 Luar bandar

12

pembalakan

tanaman industri ( ladang kelapa sawit, lada)

galian (minyak, LNG)

pertanian kecil-kecialan (subsistence)

~ berhuma, padi paya, pekebun kecil (lada, koko, getah etc.)

penangkapan ikan, akuakultur (udang, rumpai laut)

dowmstream timber products kilang kayu

2 Bandar
-

perkhidmatan (pembankan, hotelier etc.)

kilang (pemprosesan makanan, bahan binaan etc.)

3 Pelancongan
AKTIVITI EKONOMI DI SABAH

Kadazandusun pertanian secara tradisi yang menanam padi sawah dan huma dan
sesetengah daripada memburu dan menangkap ikan.

Bajau kawasan pantai, bekerja sebagai petani dan nelayan di kawasan pantai barat di
samping terkenal sebagai penunggang kuda

Kaum bumiputera minoriti pertanian, nelayan

Cina aktiviti ekonomi di kawasan Bandar (perniagaan)

AKTIVITI EKONOMI DI SARAWAK

Melayu, Melanau, Kedayan nelayan, padi paya, petani (getah, koko, kelapa)

Iban, Bidayuh petani (berhuma, getah, koko, lada, kelapa sawit)

Orang Ulu petani (berhuma, kopi, koko, mengutip &

Kelabit padi paya di gunung (beras Baria)

Penan ada yang masih nomad

Cina Bandar, perniagaan, kilang

PEMBANGUNAN DI SABAH DAN SARAWAK

1 Sarawak
-

Sarawak Development Plan/Sarawak Plan (1964 1968).

RM1 RM8

(RM = Rancangan Malaysia)

2 Sabah (RM1 RM8)

13

perbelanjaan bajet pertanian, perhubungan (jalan raya) dan kebajikan social,

kemudahan asas.

Bumiputera petani, nelayan

Contoh Di Sarawak:

sektor perkhidmatan 67% Cina, 18% Melayu, 7% Iban

sektor sekunder 56% Cina, 28% Melayu, 3% Iban

sektor primer 50% Iban, 13% Melayu, 14% Cina, 9% Bidayuh, 7% orang Ulu.

ISU-ISU: ETNIK DAN EKONOMI

1 Jurang pembangunan antara Semenanjung Malaysia sengan Sabah dan Sarawak.
2 Hubung kait yang rumit di Sabah dan Sarawak, isu bumiputera majoriti dan minoriti.
3 Jurang perbezaan dari segi pembangunan ekonomi antara etnik di Sabah dan Sarawak.
4 Kemiskinan.
JURANG PEMBANGUNAN EKONOMI DI SABAH DAN SARAWAK
1 Bajet rendah.
2 Sektor awam lebih kecil daripada di Semenanjung Malaysia.
3 KDNK rendah berbanding dengan di Semenanjung Malaysia.
4 RMK7
KEMISKINAN
1 Sabah kadar kemiskinan tertinggi di Malaysia (20.1%, 1999).
2 Sarawak 6.7%, 1999.
3 Sangat tinggi dalam kalangan bumiputera minoriti di luar Bandar.
4 Masalah pendatang asing di Sabah lebih 20% daripada penduduk Sabah.
5 Ekonomi lemah, pendidikan rendah.
6 Masalah kaum pedalaman yang tiada dokumen pendaftaran (kad pengenalan dan surat
beranak).
7 Daif orang tua, ibu tunggal, anak yatim, OKU.
GARIS KEMISKINAN DI MALAYSIA
Wilayah
Semenanjung Malaysia
Sabah
Sarawak

1995
425
601
516

1999
510
685
584

14

KEMISKINAN DI SABAH
Cina
Melayu
$ Kadazandusun
Bajau
Murut
KEMISKINAN DI SARAWAK
Cina
Melayu
$ Melanau
Bidayuh
Iban

USAHA

KERAJAAN

UNTUK

Kadayan
Idahan
Pulau Kokos
$ Bisaya
Iranun
Orang Sungei
Tidong
Lun Bawang
Kayan
Kelabit
Kajang
$ Kenyah
Kedayan
Bisaya
Bukitan
Penan

MENGURANGKAN

KETEGANGAN

HUBUNGAN

ETNIK

DISEBABKAN JURANG PEMBANGUNAN EKONOMI

1 Mengurangkan jurang perbezaan pembangunan wilayah.
2 Mengurangkan jurang perbezaan pembangunan antara etnik.
3 Mengurangkan jurang perbezaan pembangunan antara Bandar dan desa.
(6) HUBUNGAN ETNIK MALAYSIA DALAM ERA GLOBAL
Masalah Etnik di Negara yang Sedang Membangun

Pada tahun 1950-an, dan awal 1960-an, masalah etnik dikira sebagai masalah sosiopolitik
megara sedang membangun dikaitkan dengan masyarakat tradisi, kurang asimilasi dan
kurang integrasi.

Macam-macam konsep diberikan tribalism, communalism, primordialism, regionalism,

parochialism, particularism etc.

Dengan modenisasi, masalah etnik dapat diatasi.

Masalah Etnik di Negara Maju/Negara Industri Barat

i.

Namun, bermula penghujung 1960-an, masalah etnik juga wujud di negara maju.
Di Amerika Syarikat,
Rakyat berkulit hitam (Negro, kini African Americans) bertindak paling awal, kemudian Red
Indians (Native Americans), Chicanos (Mexico), Latinos (Amerika Selatan) dan Asian
Americans turut mendesak.
- menolak diskriminasi dari segi ekonomi, politik dan sosiobudaya

15

- menolak dasar asimilasi ke dalam masyarakat dominant orang berkulit putih

- menuntut hak sivil yang sama
ii.

Di Australia dan New Zealand, dalam kalangan

orang asli (Aborigines dan Koori di Australia) dan Maori (NZ) juga berbuat demikian.
Kemunculan juga gerakan kaum minority imigren.

iii.

Di United Kingdom,
-

Scots, Welsh dan Irish menolak dominasi Inggeris dan menuntut hak autonomi politik,

kemajuan ekonomi, pemulihan budaya diri mereka

-

Tambahan lagi, orang imigren dari bekas tanah jajahan British di West Indies, Afrika, Asia

Selatan dan Asia Tomur yang kini di UK menentang diskriminasi dan menuntut keasilan sosial.
iv.

Di Kanada,
gerakan pemisahan Quebec muncul, kemudian gerakan antidiskriminasi orang Asli (Inuit
Eskimo) dan siikuti oleh imigren West Indies, Afrika, Asia.

v.

Di Perancis dan Sepanyol,

kaum minoriti di kawasan pinggiran
-

Corsica, Brittany, Alsace (Perancis)

Catalan (Barcelona) dan Basque (kawasan sempadan Perancis-Sepanyol)

menganggap diri mereka di anak tiri.

-

kini, terdapat desakan dalam kalangan orang imigren Afrika dan Arab juga, khasnya
yang beragama Islam.

Masalah Etnik di Negara Komunis/Bekas Komunis juga

i.

Tambahan pula, bermula tahun 1970-an, masalah etnik juga berlaku di negara komunis
di bekas Kesatuan Soviet, tercetusnya gerakan pemisahan.
-

orang Latvia, Lithuania, Estonia (Lautan Baltic)

orang Armenia, Ukraine, Georgia dan Azerbaijan (Lautan Caspian dan Gunungan
Caucasus)

ii.

orang Islam di Asia Tengah (Kazakhstan)

di China
-

gerakan pemisahan Tibet gerakan orang Uighur (Hui/Islam) menuntut lebih

autonomi

iii.

di Yugoslavia
-

gerakan pemisahan Bosnia-Herzegovina, Croatia, Slovenia, Macedonia

Oleh itu,

Masalah etnik bukan hanya kepunyaan negara sedang membangun.

16

Modenisasi tidak menyelesaikan masalah,

malah mungkin memperdalam lagi masalah etnik.

Dari kajian-kajian mengenai konflik etnik seperti kes-kes di atas, didapati kaum minoriti ada 3
tuntutan:
a. menolak asimilasi ke dalam budaya kumpulan majoriti dan dominant, menuntut pluralism
budaya/multiculturism yang memberi peluang kepada meraka untuk mengamal dan
mengekalkan cara hidup mereka sendiri.
b. menolak pendominasian politik, menuntut lebih autonomi politik daripada pusat, dalam
beberapa kes, matlamat mereka adalah pemisahan.
c. menolak

pembangunan

yang

tidak

seimbang,

menuntut

lebih

peruntukan

untuk

pembangunan kawasan/kumpulan mereka yang ketinggalan ekonomi.

Tuntutan-tuntutan tersebut dianggap sewajar dengan kewujudan satu negara yang adil dan
saksama, dengan hanya satu jenis kerakyatan untuk semua.

Kekeliruan dalam Kegunaan Konsep Etnik, Bangsa dan Negara-Bangsa

Berdasarkan kajian-kajian empiris 132 kes, termasuk kes-kes di atas, Walker Connor
membentang bahawa sarjana selalu menyalahgunakan konsep etnik apabila merujuk
sesuatu kumpulan minoriti tang mempunyai bahasa/budaya/agama sendiri.

Namun, takrifan ini merupakan juga cirri-ciri utama untuk definisi sesuatu bangsa.

Tambahan pula, kedua-dua etnik dan/atau bangsa didefinisikan sebagai satu kumpulan sosial
yang mempunyai semangat persaudaraan antara anggotanya.

Bagi Connor, setiap kumpulan etnik adalah bakal bangsa. Setiap kumpulan etnik berpotensi
menjadi sebuah bangsa.

Perbezaan

antara

etnik

dan

bangsa

adalah

tahap

kesedaran

kekitaan/semangat

oersaudaraan antara 2 jenis kumpulan tersebut.

Berbeza daripada etnik, sebuah bangsa lebuh merupakan satu badan yang tidak sahaja
mempunyai cirri-ciri budaya yang sama, tetapi juga matlamat politik yang sama dan yang
menerima kepemimpinan yang sama.

Maka, bangsa itu lebih berpadu.

Kebanyakan Negara ialah Negara Pelbagai Bangsa

Untuk mengelakkan kekeliruan, maka Connor menganggap konsep ethnic-nation lebih tepat
daripada etnik/bangsa.

Kini semakin banyak sarjana juga mengikut cara kegunaannya beberapa konsep asas ini.

17

Berdasarkan ideanya bahawa kumpulan etnik itu bakal-bangsa, beliau telah menjalankan
kajian empiris tentang 132 kes negara-bangsa. Ekoran kajiannya, beliau mengetengahkan:
a. 7% sahaja merupakan negara-bangsa tulen (hanya satu bangsa-etnik)
b. 61%

merupakan

negara-bangsa

yang

mempunyai

kumpulan

majoriti

(lebih

50%

penduduk) dan satu atau lebih kumpulan minoriti

c. 30% merupakan negara-bangsa tanpa satu kumpulan bangsa-etnik majoriti (semua
kumpulan minoriti)
Penemuannya:

Kebanyakan negara merupakan negara pelbagai bangsa kerana penduduknya terdiri daripada
lebih daripada satu bangsa atau mengikut konsep Connor, lebih daripada satu bangsa-etnik.

Hanya sebahagian kecil negara (seperti Jepun) yang tidak menggalakkan imigresen

Di Asia Tenggara, setiap negara merupakan negara pelbagai bangsa:

i. Burma di samping majority orang Burma,
ii. Thailand
iii. Indonesia
iv. Singapura di samping
v. Filipina di samping orang Tagalog, terdapat Illocano, Ifugao, Uisaya
(Cebunano, Samar, Leytedll), Moro (Maquindanau, Tausug), Lumad
vi. Malaysia di samping majoriti Melayu, terdapat bukan sahaja Cina, India,
Serani, Ceynese, orang Asli, juga terdapat Dayak, Kadazandusun, Murut,
Rungus, Sulu, Bajau, Irranun etc.

Punca Masalah Hubungan Etnik-Bangsa/Kaum

Disebabkan kebanyakan negara merupakan pelbagai bangsakaum, cabaran utama ialah

bagaimana mewujudkan negara moden itu.
-

sama ada melayan hanya kepentingan ekonomi, politik dan budaya bangsaetnik/kaum majoriti yang selalu juga dominan, atau kepentingan semua pelosok
masyarakat tanpa mengira bangsa-etnik/kaum?

Sekiranya

hanya

politik/mendominasikan

satu

bangsa-etnik/kaum

ekonomi/menonjol

dan

mempunyai

memgemgangkan

kuasa

budaya

diri

mereka, sedah pasti ketidakpuasan akan muncul dalam kalangan bangsaetnik/kaum yang dipinggirkan.
-

Lebih-lebih lagi, jika satu kaum memdominasikan ketiga-tiga sektor (politik,

ekonomi dan sosiobudaya)

Inilah punca masalah etnik yang dihadapi di Indonesia pada masa ini.

18

Rakyat Acheh, Papua, setiap satu bangsa-etnik tersendiri, telah memberontak dan menuntut
kemerdekaan masing-masing kerana kononnya merasa dianaktirikan oleh orang Java dan
Jakarta dalam ketiga-tiga aspek.

Begitu jiga dalam kalangan rakyat Patani di Thailand Selatan dan dalam kalangan rakyat Moro
di Filipina.

Keadaan di Malaysia Agak Berbeza

Disebabkan pembangunan ekonomi yang mendadak 30 tahun ini, DEB berjaya dilaksanakan.
Kedudukan ekonomi kaum Melayu meningkat.

Penstrukturan semula masyarakat telah berlaku. Dalam kalangan Melayu satu kelas peniaga
atasan dan kelas menengah terpelajar telah muncul.

Pada waktu yang sama, disebabkan pembangunan berterusan, kaum Cina dan India di
Semenanjung Malaysia juga menikmati pembangunan itu.
(tidak dinafikan bahawa jurang pendapatan dalaman sesuatu kaum kian luas, terutamanya
dalam kaum Melayu due to dsar penswastaan dan politik wang)

Dari segi politik,

i.

memang benar UMNO mendominasikan sistem politik Malaysia dan ketidakpuasan

wujud dalam kalangan bukan Melayu.

ii.

namun, melalui sistem consociotionalism/kerajaan pakatan, kuasa diagihkan antara

UMNO dengan parti-parti bukan Melayu yang lain.

iii.

jika UMNO menafikan kaum-kaun lain, keadaan politik semakin meruncing.

Terdapat perkembangan politik baru di Malaysia disebabkan pembangunan dan penstrukturan

semula masyarakat.

Yakni, sekumpulan rakyat kritis yang pelbagsi kaum kelihatan sudi bekerjasama. Antara lain,
mereka menuntut demokrasi berparticipation, ketelusan dan pencegahan rasuah.

Hal ini merupakan petanda yang sihat dan baik untuk hubungan kaum.

Dari segi budaya,

i.

amat ketara bahawa budaya dan agama bangsa-etnik/kaum majoriti Melayu lebih
menonjol.

ii.

keunggulan kemelayuan ini disahkan di sisi undang-undang disebabkan Ketuanan

Melayu.

iii.

Perkara ini sering dilakukan bangsa-etnik/kaum majoriti di merata-rata tempat:

-

majoriti Thai agama Buddha di Thailand

majoriti orang Java di Indonesia

19

majoriti orang Katokik Luzon-Tagalog di Filipina

majoriti orang Buddha Burman di Burma

majoriti orang Hindu di India

juga di Australia, Kanada, UK, US etc.

juga di negara-negara Arab

Tidak hairan, di semua negara ini, kaum minoriti berasa tidak puas dan kecewa.

Namun, berbeza daripada kaum Cina dan India di Semenanjung, kaum Dayak di Sarawak dan
Kadazandusun-Murut di Sabah kurang menikmati pembangunan ekonomi.

Tambahan, mereka juga merupakan kaum peribumi dan agak kecewa juga ____

Kesimpulan
1. Masalah perkauman bukan sahaja masalah negara sedang membangun sahaja, juga berlaku
di negara membangun dan (bekas) negara komunis.
2. Kumpulan etnik merulakan bakal bangsa.
3. Majoriti negara di dunia merupakan negara pelbagai bangsa/kaum.
4. cabaran utama merupakan bagaimana melayan semua pihak secara adil dan saksama.
5. Di Malaysia, keadaan lebih membanggakan,

pembangunan ekonomi yang mendadak dan DEB menyeimbangkan keadaan antara

kaum.

dari segi politik, UMNO mendominasi tetapi mengkongsikan kuasa

dari segi sosial, ketuanan Melayu agak menonjol

Ketidakpuasan semakin menjadi dalam kalangan peribumi Sabah dan Sarawak bukan
Islam kerana kurang menikmati ekonomi dan dikongsi kuasa. Budaya-agama mereka
semakin dipinggirkan.

Cabaran terhadap hubungan etnik di Malaysia dalam Era Globalisasi

Globalisasi : Manusia di seluruh pelusuk dunia semakin terikat, tahap interaksi lebih
tinggi.Maklumat & pergerakan wang bergerak lebih cepat berbanding dahulu. Barang &
perkhidmatan yang dikeluarkan oleh sesetengah Negara boleh dinikmati oleh sesetengah Negara
boleh dinikmati oleh penduduk dari Negara lain. Perjalanan antarabangsa semakin kerap &
komunikasi antarabangsa adalah perkara biasa.

Rangkaian globalisasi

20

politik
+ve
ekonomi

Era globalisasi

budaya
-ve

pendidikan
Peranan globalisasi
+ve
(menyatukan)

-ve
(memecahkan)

Cabaran untuk mengimbangkan kedua-dua bergantung kepada nilai budaya sesuatu

masyarakat.
Hubungan etnik di Malaysia
1. gambar masyarakat harmoni 3 major etnik
2. symbol harmoni & keutuhan hubungan etnik di Malaysia kombinasi tarian, kombinasi
perayaan
-Kongsi Raya, Depa Raya, Tarian Pesta Kaul, Pesta Gawai.
3. Malaysia pelbagai kumpulan etnik- Sabah & Sarawak
Kesan globalisasi
1. perbezaan dari segi bahasa, nilai, budaya & world-view (cara mereka melihat dunia)
2. Perbezaan budaya boleh menjadi ancaman kepada identity etnik.
3. Cabaran globalisasi system ekonomi, identity etnik & kehidupan & kepupusan identity
e.g. Tasek Temenngor Forest Reserve, Grik, Perak.
4. Globalisasi

Implikasi kepada identity etnik Masyarakat Marginal

- Hutan

sumber kehidupan, symbol identity, harta warisan untuk

generasi akan datang.

Globalisasi, kelapa sawit & kesan kepada identity etnik masyarakat marginal
-Transformasi sosioekonomi daripada koko & pelbagai sayur-sayuran kepada kelapa sawit.
-Ester sawit
-Etnik Melayu

dipunyai oleh syarikat dari semenanjung dan antarabangsa.

sungai (people of the river)

21

(7) Hubungan etnik dalam konteks pembangunan politik

Konsep negara kontraversil, abstrak
Negara

komuniti politik yang tersusun yang menguasai 1 kawasan /wilayah, mempunyai

kedaulatan luaran dan dalam melalui :

Ia mendakwa monopoli ke atas kegunaan kuasa dan paksaan.

Menguatkan undang-undang (termasuk undang-undang paksaan)

Konsep Bangsa
1.) 1 kumpulan orang yang berpadu yang berkongsi sama banyak elemen budaya, pandangan
hidup pengalaman sejarah bersama merasai sendiri mempunyai destini dan matlamat
hidup yang sama untuk masa depan.
2.) 1 entiti budaya berubah daripada Negara sebagai 1 entiti politik.
Konsep Negara-Bangsa (Nation-state)
Negara

Bangsa

(entity politik)

idealisme Negara-bangsa

(entity budaya)

1.) 1 bangsa-negara yang wujud memberikan kedaulatan wilayah kepada sesuatu bangsa
sebagai suatu entity budaya.
2.) Negara-bangsa = Negara yang berdaulat di mana kebanyakan warganya bersepadu
sebahagian besarnya kerana factor kesatuan bangsa seperti persamaan bahasa ,turunan,
pengalaman sejarah.
3.) Terdiri daripada warga yang negaranya ialah 1 bangsa.
4.) 1 ideolisme tak wujud dalam system politik masa ini.
5.) Konsep bangsa & negara-bangsa > merupakan 1 komuniti yang berbayang-bayang
(imagine community)
6.) Paling rapat dengan Negara-bangsa ialah Negara Jepun & Iceland. Kebanyakan Negara
tidak mempunyai 1 bangsa.
7.) Terutama Negara bekas koloni heterogenus, kepelbagaian budaya, agama, keturunan,
pengalaman sejarah etc.
8.) Bangsa-negara share element of budaya.
9.) Kesemua Negara di dunia bercita-cita dan berusaha untuk membentuk 1 bangsa / 1
identiti bangsa dalam usaha mereka untuk mencapai kestabilan politik.
10.)Banyak konflik, semua Negara dengan cara-cara yang berubah untuk selarikan.
11.)Negara-negara di dunia mengkagumi keadaan di Jepun, wujud pertemuan agama dan
bangsa.

22

12.)Kaedah berterusan dan paksaan untuk membentuk bangsa, ,mengasimilasikan budaya

minority dengan budaya majority.
13.)cara lain

menghapuskan kumpulan/bangsa yang lain. Contoh yang baik di

Jerman. Orang Hitler hapus orang Yahudi.

14.)Fiji menghalang orang India.
15.)cara lain

menghalng asimilasi dengan minority. Contoh : memencilkan orang

Plestin dan Israel.

16.)Negara komunis tidak membenarkan budaya dan agama lain
17.)paksaan : memasak ideology luaran
18.)cara memaksa gagal kegagalan lebih teruk (nyawa manusia yang terkorban)
19.)cara aman dan kompromi, antara kaedah : memberi autonomi kepada wilayah yang
terdiri daripada kumpulan minority (kubet di Canada) seolah-olah Negara sendiri.
-kumpulan khas diberi komponen kesatuan contoh yang baik di Switzerland. Dalam usaha :
Acheh
-memberi pewakilan kaum minority dalam kerajaan, parlimen, jentera Negara.
-pendekatan dasar awam : multiculturalism

memberikan tempat kepada bangsa

yang berbagai terutamanya minority

lebih tertumpu usaha pembentukan komuniti

politik dan bukan komuniti budaya

untuk membentuk komuniti politik,

kewarganegaraan yang sama untuk memenuhi tanggungjawab bersama.

Multiculturalism : maka pendekatan dasar awam untuk menangani kepelbagaian budaya di
Negara pelbagai etnik yang secara rasmi menekankan pengiktirafan, penghormatan,
toleransi, hidup bersama, dalam sesebuah Negara.
- lebih mendapat kepentingan di Negara maju. Contoh : Canada, Switzerland)
-kritik daripada glongan akademik & golongan nasionalis, golongan konservatif & neokonservatif. (Eropah & US menuntut nilai-nilai Eropah sebagai nilai bersama berkaitan nilai
bersuara/berhak sama.
Konsep nasionalisme
1.) ideology yang berpendirian bahawa bangsa dalam pengertian etnik dan identity bangsa
ialah unit asas dalam kehidupan social manusia dan tuntutan politik & budaya dengan
berasaskan kepercayaan yang sedemikian.
2.) Kepercayaan : setiap bangsa berhak mempunyai negaranya sendiri.
3.) konsep yang menjadi punca konflik antara budaya dan bangsa.
Apabila nasionalisme digunakan dalam konflik ini. Pelbagai nasionalisme dalam Negara itu,
wujud pelbagai nasionalisme sebilangan kecil menuntut Negara sendiri/keistimewaan/hak
untuk kumpulan sendiri.
4.) masih juga wujud pencanggahan antara nasionalisme.

23

Perhubungan kaum di Malaysia bermula daripada

-

kontrak social & kompromi 1957 antara 3 wakil parti.

Permulaan tersebut tidak menyeluruh

analisis dengan kontrak social banyak

kelemahannya kerana mengambil kira

-

Bermula dengan warisan kesultanan Melayu yang pada mulanya warganya orang
Melayu.

Kesultanan Melayu ialah contoh Negara bangsa

memperlihatkan pertemuan yang

harmoni antara entity politik dan budaya. Diiktiraf oleh colonial British. Daripada
perspektif ini, reality dominasi kaum Melayu dalam politik bukan perkara yang baru
selepas kemerdekaan (1957)
-

1947

sebelum perundingan MCA, MIC

Melaya ialah sebuah Negara yang akan dikuasai

system politik oleh orang Melayu. (sebenarnya tidak diperundingkan dalam mesyaurat
tersebut)
-

yang paling bersejarah tentang siri perundingan 1957 ialah suasana sekeliling daripada 1
negara bangsa ke sebuah Negara pelbagai kaum.

- hakikat sebenar, orang Melayu orang dalam Negara bangsa berubah kepada 1 komuniti dengan
1 pemahaman bahawa arena politik dengan 1 kuasa Melayu. Mendapat pembantahan daripada
kaum Melayu lain daripada UMNO

pas

PAS
-

gerakan nasionalime yang radikal.

Menuduh UMNO parti Melaya yang memansuhkan (mengkhianati) warisan Negara bangsa
Melayu.

Bantahan tidak berkesan, kerana masa itu masa keghairahan untuk mendapat
kemerdekaan.

T.A. Rahman memberi tumpuan kepada menatih sebuah Negara colonial (negarabangsa
Melayu) memastikan kemakmuran.

Reality penguasaan majority Melayu biasanya dibantah.

Timbul hujah alternative yang baik BN memimpin berlandaskan kaum.

Conclusion
a.) penguasaan Melayu ialah 1 realiti.
b.) Tinggi fenomena ini akan terus berlaku hanya berubah apabila Melayu berasa untuk
berubah
c.) Pemimpin Negara pelbagai kaum.
d.) Pemimpin melayu watak pramatisma

factor termasuk perjanjian 1957.

Sikap/pandangan orang Melayu terhadap pandangan Negara.

24

(9) ISLAM HADHARI DAN HUBUNGAN ETNIK

PENGENALAN

Malaysia unik masyarakat pelbagai agama, bangsa dan budaya (Melayu, Cina, India)

Melayu menerima pendedahan Islam seawal 877M oleh pedagang Arab di Kedah (Kalah);
kemudian Melaka

Cina menerima pendedahan Islam seawal 700M di bawah pemerintahan al-Walid Abdul
Malik (Bani Ummaiyyah)

India menerima pendedahan Islam seawal 644M di bawah pemerintahan Khalifah Uthman
Affan

PENDEKATAN HARMONI

Rukun Negara

Dasar Ekonomi Baru

Dasar Pembangunan Nasional

Dasar Pendidikan Negara

Dasar Kebudayaan Kebangsaan

Pendekatan terbaru?

ISLAM HADHARI

Melayu Islam Hadhari

Arab al-Islam al-Hadhari

English Civilisation Islam

Konsep:

bukan satu ajaran baru

bukan mazhab baru

bukan agama baru

satu pendekatan berdasarkan Siasah Syariyyah

-

Siasah Syariyyah apa-apa tindakan yang diambil pemerintah yang membawa

kebaikan, menjauhi keburukan dan menjaga kepentingan umum biarpun tiada dalam
al-Quran dan al-Sunnah

Islam Hadhari ialah:

-

satu pendekatan baru berasaskan Siasah Syariyyah bertujuan mengembalikan umat

Islam kepada asas-asas yang terkandung dalam al-Quran dan al-Hadis yang
merupakan teras kepada pembinaan Tamadun Islam

25

pendekatan untuk menjelaskan kepada masyarakat tentang kesempurnaan ajaran

Islam yang dibawa oleh Nabi Muhammad S.A.W.

konsep yang harus difahami semua lapisan masyarakat kerana membawa kemajuan
kepada semua lapisan masyarakat tenpa mengira bangsa, agama dan budaya

DEFINISI ISTILAH

Hadhari Yang Bertamadun atau Islam yang menekankan aspek tamadun

Takrifan lengkap:
-

suatu pendekatan pembangunan manusia, masyarakat dan negara Malaysia yang

bersifat menyeluruh berdasarkan perspektif Tamadun Islam

PENDEKATAN

Menyeluruh seimbang

Selari dengan prinsip-prinsip syariah (maqasid al-Syariyyah):

-

agama

akal

nyawa

harta

keturunan

maruah

institusi keluarga

alam sekitar

VISI
Untuk menjadikan Malaysia sebagai sebuah negara Islam. Contoh: iaitu sebuah negara maju
mengikut acuan sendiri.
MISI
Melaksanakan agenda pembangunan negara dan ummah berlandaskan pendekatan Islam yang
universal, maju, bertamadun, bertoleransi dan berimbang.
OBJEKTIF
Melahirkan individu dan masyarakat Islam yang mempunyai kekuatann rohani, akhlak,
intelektual, material, mampu berdikari, berdaya saing, melihat ke hadapan, inovatif dan cekap
menangani cabaran-cabaran semasa secara bijaksana, rasional, praktikal dan damai.
SUMBER ISLAM HADHARI

al-Quran

al-Sunnah

akal

26

PRINSIP-PRINSIP ISLAM HADHARI

1 Keimanan dan ketaqwaan kepada Allah
2 Kerajaan adil dan beramanah
3 Rakyat berjiwa merdeka
4 Penguasaan ilmu pengetahuan
5 Pembangunan ekonomi seimbang dan komprehensif
6 Kehidupan bekualiti
7 Pembelaan hak kumpulan minoriti dan wanita
8 Keutuhan budaya dan moral
9 Pemuliharaan alam semula jadi
10 Kekuatan pertahanan
APLIKASI ISLAM HADHARI DALAM HUBUNGAN ETNIK
~ TOLERANSI ~
TOLERANSI DALAM ISLAM

Toleransi bermaksud sikap hidup yang menunjukkan kesabaran dan berlapang dada dalam
menghadapi perbezaan pendapat, pemikiran, pendirian dan kepercayaan

Boleh bertoleransi dalam pelbagai perkara kecuali dalam hal aqidah (kepercayaan).

PRINSIP-PRINSIP TOLERANSI DALAM ISLAM

1 Persamaan dalam perbezaan
-

ciptaan manusia adalah sama di sisi Allah

membeza-bezakan manusia atas dasar kulit, pangkat dan kuasa adalah ancaman
kemanusiaan

seseorang itu harus dihormati kerana dia seorang manusia, bukan kerana kedudukan,
kekayaan, kekuasaan dan keturunan

2 Jaminan hidup
-

Islam menjamin hidup/nyawa manusia

Nyawa dan darah manusia tidak boleh ditumpahkan sembarangan tanpa alas an yang
kuat

3 Keadilan dan kesaksamaan

-

sesuatu perkara, permasalahan perlu diputuskan dengan penuh keadilan

semua manusia tanpa mengira agama dan bangsa berhak mendapat hak dan
pengadilan yang sama

4 Tidak ada paksaan dalam agama

-

terkandung dalam prinsip Islam Hadhari: Keimanan dan Ketaqwaan kepada Allah

bukan untuk orang Islam

untuk luar Islam/bukan Islam:

27

 tiada paksaan dalam agama

kebebasan dalam menganut agama lain
-

aqidah/pegangan tidak boleh dipaksa

dalam menegakkan Islam, Islam tidak memaksa orang yang bukan Islam untuk
mengikutnya

orang yang bukan Islam tidak boleh dipaksa untuk menerima/mengamalkan Islam

penghormatan terhadap agama yang lain

kerjasama dalam melaksanakan kebaikan dan memerangi kejahatan

Tiga Peringkat Toleransi dalam Tiada Paksaan dalam Agama

Peringkat Rendah (tidak diamalkan di Malaysia)

tidak memaksa memeluk Islam

kebebasan untuk mempercayai dan mengamalkan agama dan kepercayaan

tidak membenarkan mereka menjalankan kewajipan keagamaan mereka

Peringkat Menengah (tidak diamalkan di Malaysia)

tidak memaksa memeluk agama Islam

membari hak untuk meganut agama/kepercayaan yang dianuti

tidak memaksanya meninggalkan sesuatu yang dipercayainya wajib, contoh:

Yahudi vs hari Sabtu

tidak memaksanya melakukan sesuatu yang dipercayai terlarang, contoh:

Nasrani vs hari Ahad

Peringkat Tinggi (diamalkan di Malaysia)

tidak memaksa memeluk agama Islam

tidak melarang melakukan sesuatu yang dipercayai benar di sisi agama biarpun
perkara tersebut haram menurut Islam

CONTOH TOLERANSI ISLAM

Hubungan silaturrahim yang baik dengan ibu bapa, keluarga walaupun berlainan agama.

Bantuan saraan hidup, kebajikan dan keadilan kepada saudara berlainan agama.

Menjaga hak-hak jiran.

Menziarahi ketika mereka sakit.

Adab perbahasan yang berhemah.

Hubungan Etnik Ke Arah Masyarakat Kampus Berintegrasi

-Hidup dalam masyarakat majmuk, toleransi sangat penting.
-antara manusia, DNA hanya berbeza sebanyak 0.2% atau 1% daripada 500 bes.

28

-no scientific basis for the concept of race.

-intelligence kajian menunjukkan intelligence tak berkaitan dengan kaum.
-peperangan, kacau-bilau di dunia

salah satu factor : kebencian yang ditanam.

-contoh : di Amerika, kumpulan Ku Klux Klan (kumpulan terdiri daripada sebahagian orang putih)
Berpendapat taraf orang putih lebih tinggi berbanding orang berkulit hitam.
Menimbulkan kemarahan/ menambah kemarahan orang putih terhadap orang hitam.
Symbol kumpulan, + dibakat.
-antara kaum saling benci - membenci

pembunuhan

-contoh : antara kaum Armenians, Kurds, Jew, Cambodians, Hutus, Tutsis, Gypsies, Bosnian
Muslim.
-di Iraq, ramai (Innocents) dibunuh (at least 30,000) tak kira agama, kumpulan ; kemudahan
asas musnah ; prisoners humiliated ; menimbulkan kebencian.
-layanan yang tidak sama : Amerika Syarikat Iraq

diserang
nuklear

India

tak diserang

-geneva conventions
-outcome : inhumane & unjust practices
-jika dunia dijadikan 1 kg denga 100 penduduk :
~kaya 5 orang (Amerika Syarikat)
~80 orang tidak mempunyai keupayaan yang cukup air, api, makanan (Negara-negara
membangun)
Keagihan kekayaan tak rata ; ketidakadilan
-usaha menyingkirkan kalangan cerdik pandai oleh pihak yang ingin mengongkong masyarakat
~tak nak sebarang perubahan
~contoh di kemboja
-India, castes one kind of racism/discrimination
-Afrika, castes

possible to developed internally in one society.

Masyarakat dibahagikan

secara physical, psychological.

-Racism is acting on the belief that a group of people who share similar distinguishable physical
characteristics, are either inferior or superior to another group based on that group shared
physical characteristic.
~diversity is being fragmented.
-History
~18 century ; jalan, tandas, restoran, tempat berhiburan masing-masing dibahagikan antara
kaum, contoh orang putih & hitam.
~Apartheid wall.
~Berlin wall

Berlin barat & timur.

29

Death zone

tempat di mana orang dari timur ingin masuk ke barat

ditembak mati
~economic apartheid
~Hurricane Katerina ( 2006)

Disebabkan oleh pembahagian & diskriminasi tidak diurus

dengan baik.
~suspicion, stereotyping, hatred, segregation.
-wall

physically & in our mind

~the black & white issue is not simply a battle across racial lines today. It is a neurosis that has
to be treated through proper education.
~miseducation
-

hatred

globalisation

collaboration

internationalisation

Team work

~temui masalah jika berfikiran sempit.

~melibatkan orang dari budaya & tamadun berbeza.
-the urnament of the world(penulis-Maria Rosa Menocal)
~combining the best of what Muslim(Arabised), Jewish & Christian cultures had to offer, alAndalus & its successors influenced the rest of Europe in dramatic ways, from the death of
liturgical Latin & the spread of secular poetry to remarkable feats in architecture, science &
technology.
~al-Andalus

the great centre of learning

-not perfect, but it was a link between the Greek & Roman
-hidup harmoni, semua bdsrkan ilmu pengetahuan, pembelajaran &
pendidikan
-European civilization was follow it.(Renaissance)

-Diversity
~Different Individual Valuing Each other Regardless of Skin Intellect Talents or Years.

Healthy campus
-beyond health
-a combination of wellness, well-being peaceful, harmonious, tranquil.
-a platform for participation & ownership.
~building partnership & teamwork towards a common vession.
-physical-emotional-spiritual approach.
-pelajar rasa diri ialah sbhgn drp U
-

Social
Dimension
Institutiona
l
Dimension

Economic
Dimension
30
Environmenta
l Dimension

~the complex interactions among the different dimension of sustainable development.

-more understand, tolerance.
-to change?improve ourself.

31