1

AYLARIN FAZLET ve REGB KANDL

Zaman ve meknlar btn kymet ve kutsiyetini, hakikatte Allahn dilemesinden alrlar. Bu ilh dileme ise
varlklar iin bin bir maslahat ve hikmetler ierir. Ayrca o zaman dilimlerinde gerekleen mhim olaylar, iinde
bulunduklar zaman ve mekna deer katmlardr.
Mbarek zaman dilimlerinin kutsiyeti de Allah Telnn dilemesinden geldii iin, Mslmanlara byk feyiz
ve bereketin nzul iin birer vesile olmaktadrlar. Mbarek ay, gn ve geceler, slmn eairindendir; hususi
kymetleri ve kerametleri vardr. Kinat, semavat, feza-y lem ve btn varlklar bu kutlu zaman dilimlerine
hrmet etmektedir. 1
Allah Tel, meknlar iinde mukaddes meknlar; zamanlar iinde de mukaddes zamanlar yaratmtr. te o
mukaddes zamanlardan biri de aylar diye bilinen receb, aban ve ramazan aylardr. Dinimizce bu aylarn
nemini ve kymeti pek byktr.2
aylar dediimiz recep, aban ve ramazan aylar, ierisinde drt mbarek geceyi misafir ederler; Regaib
kandili, Berat kandili, Mirac kandili ve Kadir gecesi. Bu kutlu zamanlar kendimizi denetleme, deerlendirme
bakmndan ok nemlidir. Kuraklktan atlam topraklar iin su ne ise amelsizlikten kurumu kalpler iin de kandil
geceleri odur, der bykler.
Nasl ki yaklan kandil etrafn, camiyi, mescidi aydnlatyorsa, insan da ektii zikir, ibadet, dua ve istifarla
kendi ruhunu aydnlatmaldr. Kur'an- Kerim'deki benzetme ile Allah'n nurunun bir kandil iinde yanmas gibi 3
kandil gecelerinde de ilh nurlar ve feyizler mescidlerin, ibadet yerlerinin kubbelerinden, pencerelerinden ieri
yaar, iinde yanar; Reslullah (sallallh aleyhi ve sellem) Efendimiz'in ifadeleriyle cemaatin zerine ilh bir sekinet iner.
Allah'n rahmeti onlar kuatr, melekler kanatlarn onlarn altna serer ve Allah katndakilere onlardan bahseder.
O gece Allah' ihlsla ananlar, zikir meclislerinden affolunmu olarak kalkarlar. 4
Recep, aban ve ramazan aylar, yce Allah'n bizlere ikram ettii faziletli ve feyizli bir zaman dilimidir.
Yaplan dualarn, isteklerin dalga dalga Allah'a ulat, dklen pimanlk gzyalarnn gnahlar silip yok ettii
kandiller geicidir. Ksaca aylar, gnahlardan arnma, sevaplara bezenme mevsimidir.
Peygamber Efendimiz (sallallh
ramazan da mmetimin aydr. 5

aleyhi ve sellem)

Dier bir hadis-i erifte ise Efendimiz

yle buyurmutur: Recep Allahn ay, aban benim aym ve

(sallallh aleyhi ve sellem)

yle buyurmutur:

Recep aynn dier aylara olan stnl, Kuran- Kerimin dier kitaplara olan stnl gibidir. aban
aynn dier aylara stnl, benim dier peygamberlere olan stnlm gibidir. Ramazan aynn dier
aylara olan stnl ise Allah Telnn insanlar zerine olan stnl gibidir. 6
aylara ok sevapl ibadet aylar diyen Bedizzaman Said Nursi (r.ah) hazretleri yle buyurur:
Her bir hasenenin (iyiliin ve ibadetin) sevabna baka vakitte on ise, Receb-i erifte yzden balar,
aban- erifte yzden fazla ve Ramazan- erifte bine kar ve cuma gecelerinde binlere ve Kadir
gecesinde otuz bine kar. 7
1

Said Nursi, Sikke-i Tasdik-i Gayb, s. 208, stanbul: Envar Neriyat, 1998
Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur
3
Nr 24/35
2

Buhr, Daavt, 27; Mslim, Zikir, 17; Tirmiz, Daavt, 130.

Syt, el-Cmius-Sagr, nr. 4411; Ali el-Mttak, Kenzl-Umml, nr. 35164; Acln, Kefl-Haf, nr. 1358.
bn arrk, Tenzh-era, 2/160-161.
Said Nursi, ualar, 114. ua.

6
7

aylar, her daim Rahmn ve Rahim sfatlar ile tecelli eden Rabbimiz'in, manevi kirliliklerden arnmamz iin
bizlere sunduu manevi ziyafet sofrasdr. Sevgili Peygamberimiz (sallallh aleyhi ve sellem) Recep ve aban aylarn,
ramazan aynn rahmet ve bereketinden azami istifadeyi salamak iin ruhen, kalben, aklen, fikren ve bedenen bir
hazrlk dnemi olarak deerlendirmitir. Bu aylarn mminler iin deeri ok byktr. Bu deer hi phesiz,
Resulullah (sallallh aleyhi ve sellem) Efendimiz'in aylara verdii nemden kaynaklanmaktadr.
Ebu Bekir el-Verrakn dedii gibi Recep ay ekini ekme, aban sulama, Ramazan ise hasat aydr.

Salihlerden biri yle demitir: Sene bir aatr. Recep ay onun yapraklanma, aban ay meyve verme,
Ramazan ay ise meyvelerini toplama zamandr. 9
Seyyid Abdlkadir Geylani (k.s) ise aylar hakknda yle buyurmutur: Recep nefsan arzular terk
aydr. aban amel ve vefa aydr. Ramazan ise sadakat ve safa aydr. Recep tvbe, aban muhabbet,
Ramazan Hakka yaknlk bulma aydr. Recep hrmet, aban hizmet, Ramazan nimet aydr. Recep aynda
iyilikler kat kat artar. aban aynda ktlkler kalkar. Ramazan- erifte en yksek ikram ve ihsana
ulalr. 10
yleyse Receb'e gereken hrmeti gsterip, aban'da hizmeti unutmamak, Ramazan'daki nimetlere ulamaya
birer vesiledir. Ramazan ayndaki btn nimetlere ulaabilmek iin her zaman hazrlkl olmak lazmdr. En azndan
haram aylarndan olan ve Regaib ile Mirac gecelerini ierisinde bulunduran Recep ayn ganimet bilmek gerekir.
Rasulullah (sallallh aleyhi ve sellem) Efendimizin u duasn da dilimizden eksik etmemeye zen gstermeliyiz:
Allahm! Receb ve aban bize bereketli kl ve bizi Ramazana ulatr.

11

Recep Aynn Fazileti

Arab aylarn yedincisi olan Recep, szlkte; azametli, heybetli, tazim etmek gibi manalara gelir. Bu ay ayrca
haram aylar diye bilinen ve sava yasann bulunduu drt aydan biridir 12 ve slm dininde zel bir yeri vardr.
slm dini gelmeden nce, bu ay girer girmez, kabileler arasnda savamak yasaklanr, herkes kendisini bu ayda
gven iinde hissederdi. slm geldikten sonra da bu aya olan hrmet devam ettirildi. lk dnem tefsir
bilginlerinden Katde, u szleriyle bu ayn nemini anlatr.
Haram aylarda amel-i salih ilemenin ecri, dier aylarda ilenenlere gre daha byktr. Her ne kadar
dier zaman ve durumlarda da zulm ilemek byk bir gnah ise de, bu aylarda yaplan zulmn gnah daha
byktr.
Receb'i Allah'n ay olarak nitelendiren Peygamberimiz (sallallh aleyhi ve sellem)'e bunun hikmeti sorulduunda
buyurmutur ki: nk bu ayda zellikle mafiret boldur. Bu ayda halkn kan dkmesine mani vardr. Bu ayda
Allah Tel peygamberlerinin tvbelerini kabul buyurmutur. Bu ayda peygamberlerini dmanlarndan
korumutur.
Menkbe
mam Gazl (r.ah), Mkefet'l-Kulb adl eserinde receb aynn faziletine deinirken yle bir kssa
nakletmitir:
Beytlmakdis'te bir kadn receb aynda her gn 12.000 defa hls sresini okurdu. Ayrca bu kadn yine
receb ayn da kaba ynden dokunmu elbise giyerdi. Kadn hastaland. Oluna, vefat ederse giyindii yn elbise ile
kendisini defnetmelerini vasiyet etti. Kadn vefat edince, olu kendisini daha deerli, yumuak bir kuma ile
kefenleyip defnetti. Gece annesini ryasnda grd. Annesi kendisine yle diyordu:
- Ben senden raz deilim; nk sen benim vasiyetimi yerine getirmedin!

Letaiful-Mearif
Abdlkadir-i Geyln, Guynett-Tlibn, 1/326.
10
Gnyet't-talibin, Seyyid Abdlkadir Geylani; Semerkand Dergisi, Aylara Girerken, Nisan 2014
11
Ahmed b. Hanbel
12
(Haram aylar: Zilkade, Zilhicce, Muharrem ve Recep)
9

Kadnn olu korku iinde uykudan uyand ve yn elbisesini ald, onunla defnetmek iin kabrini at. Fakat
annesini kabir iinde bulamad ve arp kald. Bu esnada yle bir ses iitti: "Receb aynda bize ibadet edeni,
tek bana ve yalnz brakmayacamz sen bilmiyor musun?" 13
Bu kadar zel bir ayn, bnyesinde iki rahmet kandilini barndrmakta olduu da unutulmamaldr. Bunlardan
biri Regaib Kandili'dir. Regaib, hediye, atiye, ok rabet olunan eyler, bol ihsan demektir. Regaib Kandili'nin vakti,
Recep aynn ilk Perembesini Cumaya balayan gecedir.
Bu aydaki dier mbarek gece de Mira Kandili'dir. Sevgili Peygamberimiz s.a.v ., bu gecede Cenab - Hakk'n
huzuruna ruhen ve cismen ykselerek onunla vastasz bir ekilde tekellmde bulunmu, ebedi hayatmz ok
yakndan ilgilendiren hediyelerle dnmtr. Mira Kandili'nin vakti, Recep aynn yirmi altsn yirmi yedisine
balayan gecedir. 14

aban Aynn Fazileti

Arab aylarn sekizincisi olan aban, Aylarn ikincisini tekil eder.
Bu mbarek ayda gaflette olmayp, bol bol ibadet ve taatle, dua ve niyazla, mmkn mertebe hayr ve
hasenatla, ksaca Allah ve Resl (sallallh aleyhi ve sellem)in raz olaca ekilde amellerde bulunarak ramazan ayna
hazrlk yapmamz gerekir.
Hadis kaynaklarnda zikredilen rivayetlere gre Peygamberimiz (sallallh aleyhi ve sellem) Ramazan ay dnda en ok
orucu bu ayda tutmutur. Kendilerine bunun hikmeti sorulduunda yle buyurmutur:
aban, Recep ile Ramazan arasnda insanlarn gafil bulunduu ve amellerin lemlerin Rabbi olan Allah'a
ykseldii aydr. Ben de amelimin Allah Telya orulu olduum halde ykselmesini seviyorum. 15
Baz limler, aban aynda tutulan nafile orucun dier aylarda tutulan nafile orulardan daha stn ve
faziletli oluunun hikmetini yle aklamlardr:
Nafile orularn stnlk asndan en nemli olanlar, ramazan ayna bitiik olanlar yani ramazann ncesinde
ve sonrasnda olanlardr. Bu aynen farz namazlarn ncesinde ve sonrasnda klnan snnet namazlarn durumuna
benzer. Nasl ki bu snnetler, bizim namazlarmzda meydana gelebilecek, noksanlklar ve kusurlar iin birer onarc
iseler, ramazan aynn ncesinde ve sonrasnda tutulan nafile orular da yledir. Ramazann ncesinde tutulan
nafileler, onun iin bir hazrlk olurken, sonrasnda tutulanlar ise eksiklikleri tamamlaycdrlar. Nasl ki farz
namazlarn ncesinde bulunan revtib snnetler, dier nafilelerden fazilet bakmndan stn iseler, ayn ekilde
zaman bakmndan ramazana yakn olan nafile orular da dierlerine nazaran daha stndr. Reslullah (sallallh aleyhi ve
sellem) aban aynn orucuna ayr bir nem vermi ve ramazandan sonra alt gn evval orucunun tutulmasn tavsiye
etmitir.
nsanlarn aban ayndan gafil kalmalarnn sebebi ise, aylara girilmesi ile birlikte receb ayna byk bir
nem vermeleri, aban ayna geldiklerin de ise gevemeleri ve ramazanda tekrar ibadet ve taate ynelmeleridir.
Enes b. Mlik (r.a) anlatyor: Reslullah'n (sallallh aleyhi ve sellem) sahabileri, aban aynn hillini grnce,
kendilerini Kur'an okumaya verirlerdi. Mminler bu ayda, mallarnn zektn karp, ramazan- erifte oru
tutacaklara yardm ve destek olmas iin, fakirlere verirlerdi. Hkim ve valiler, zindan ve hapishanede olanlar
huzurlarna getirip cezalarn hafifletir veya serbest brakrlard. Tccarlar, borlarn der, alacaklarn alrlard.
Ramazan ayn grnce de gusl edip, itikfa ekilirlerdi. 16
aban aynn ortas, yani on drdn on beine balayan gece, Beraat Kandili'dir. Bu geceye ayrca Leyle-i
Mbareke, Leyle-i Sakk ve Leyle-i Rahmet gibi isimler de verilmitir. Beraat gecesini bryen rahmetin enginliini
Hz. Peygamber (sallallh aleyhi ve sellem) Efendimiz yle bir misalle izah buyurmutur:
13
14
15
16

mam Gazl, Mkefet'l-Kulb, s. 678.

Semerkand Dergisi, Aylara Girerken, Krad Salih Yaman, Austos 2005
Ahmed, Msned, 5/201.
Abdlkadir-i Geyln, Gunyet't-Tlibn, 1/341

Allah Tel bu gecede mmetime Kelboullar Kabilesi'nin koyunlarnn kllar saysnca rahmet eder.

17

yle denilmitir: Yeryzndeki Mslmanlarn iki bayram gn olduu gibi, gklerdeki meleklerinde iki
bayram gecesi vardr. Meleklerin iki bayram gecesinden biri, aban aynn on beinci gecesi olan Beraat gecesi,
dieri Kadir gecesidir. Mslmanlarn iki bayram gn ise, ramazan ve kurban bayram gnleridir. 18
mam Sbk (r.ah), Tefsirinde yle der: "Berat gecesi, yl iinde ilenen gnahlara kefaret; cuma gecesi,
hafta iinde ilenen gnahlara kefaret; Kadir gecesi ise mr iinde ilenen gnahlara kefarettir." Yani bu
geceleri ibadetle ihya etmek belirtilen srelerdeki gnahlara kefarettir. Bu sebeple Berat gecesine "kefaret
gecesi" de denilir.
Said Nursi (k.s) hazretleri ise Berat gecesi hakknda yle demitir: Berat gecesi, btn senede bir kuts
ekirdek hkmnde ve insanolunun gelecek hayatnn takdiri program olmas cihetiyle Kadir gecesinin
kutsiyeti gibidir. Her bir hasene Kadir gecesinde 30,000 olduu gibi Beraat gecesinde de her bir salih
amelin ve her bir Kuran harfinin sevab 20,000e kar. 19

Ramazan Aynn Fazileti

Son derece hakl olarak On bir Ayn Sultan diye adlandrlan, mahyalarn bu aya zg iltifatlarla donand,
evveli rahmet, ortas mafiret, sonu ise cehennem azabndan kurtulu olan Ramazan- erif, btn aylarn iinde en
nadide olandr.
Bu ay Arab aylarn dokuzuncusudur ve kymeti bakmndan btn zaman dilimlerinin en banda yer alr. Zira
oru nimeti bu aya has olarak farz klnmtr. Kur'an - Kerim bu ayda indirilmitir. Bin aydan daha hayrl olduu
haber verilen Kadir Gecesi yine bu ayn iinde gizlidir. Ayrca bu ayda ifa edilen bir farzn, dier aylarda yerine
getirilen yetmi farza bedel olduu bildirilir. 20
Kim bu ayda hayrl bir amel ile Rabbine yaklarsa, dier aylarda bir farz yapm gibi sevap kazanr.
Yine bu ayada bir farz yerine getiren kimse, dier aylarda yetmi farz yerine getirmi gibi sevap kazanr.
21

Ramazan ay ok zel manevi ikramlarla bezenerek seilmi bir ay. ncesindeki iki ay, recep ve abanda adeta
ramazana hazrlk iin seilmi. Bu seimi yapan her eyin sahibi yce Mevl, ramazan iin,
Ramazan ay, insanlara yol gsterici, dorunun ve doruyu eriden ayrmann ak delilleri olarak
Kurann indirildii aydr. yle ise sizden ramazan ayn idrak edenler onda oru tutsun 22 buyurmutur. Bu
mbarek ay; teravih namazlaryla, sahurdaki gzellikleriyle, mukabelelerde okunan Kuran- Kerm tilavetleriyle,
hatimleriyle, sahurdan evvel kalkp klnan teheccd namazlaryla, iftar annn heyecanyla, Kadir gecesindeki
manevi cokusuyla, hayr ve hasenatyla, fitre ve zektyla, bayram sabah neesiyle yaadmz bir mrn hasat
vaktidir.
Yce Allah, Biz onu (Kuran) mbarek gecede indirdik 23 buyurmakta; bu mbarek gecenin hangi gece
olduunu da, Biz Kuran Kadir gecesinde indirdik 24 buyurarak aklamaktadr.
Kim o geceyi iman, ihtisab ve ibadet ile geirir ise gemi gnahlar mafiret olunaca gibi gelecek
gnahlarnn affna da iaret buyrulmutur. Ayrca ayet-i kerimede kadir gecesi bin aydan hayrldr
buyrulmutur. Bir mr boyu demektir. Herkes bu kadar yaayamaz. Bu byk devleti gaflet edip karan ve
ramazan- erifte orucunu yiyen bedbaht kii sonra akl bana gelip de btn mr boyunca oru tutsa zrsz ve
hasta olmadan yedii bu bir orucun denmesi mmkn deildir. Hlbuki oru tutup da gne batmadan orularn
bozanlarn azaplar da ok iddetli olaca bildirilmitir. Bununla beraber herhangi bir kii ramazan- erifte, gerek
17
18
19
20

21
22
23
24

Beyhak, Fezill-Evkt, s. 131.

Kutsal Gnler ve Geceler, Mahmut Kaya
Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur
Semerkand Dergisi, Aylara Girerken, Krad Salih Yaman, Austos 2005
Beyhak, uabl-mn, nr. 3608; Mnzir, et-Tergb vet-Terhb, nr. 1462
Bakara 2/185
Duhn 44/3.
Kadr 97/1.

misafir ve gerekse hasta olsun orucunu alenen yemesine katiyen cevaz yoktur. Bir vakitler hristiyanlar bile
Mslmanlarn oru aylar gelince kendileri de sokakta ve Mslmanlarn yanlarnda bir ey yemezler, sigaralarn
dahi imezler ve ocuklarna da sk skya tenbih ederlermi ki: Sakn Mslmanlar orulu olduu zaman
terbiyesizlik yapp da onlarn yanlarnda bir ey yemeyiniz.
Menkbe
Bir gn bir hristiyan ocuu naslsa ramazanda Mslmanlarn bulunduu bir mahalde bir eyler yemi.
Bunu gren babas ocuunu terbiye iin dvm ve bir hafta sonra da zavall adam lm.
Bir cemaat grmler ki adam cennette. Demiler ki:
Nasl oldu da cennete girdin? Cevaben demi ki:
Olumu ramazanda Mslmanlarn yannda bir ey yerken grmtm de kendini ikaz iin dvmtm.
Bunun zerine Allah bana iman nasib etti ve imdi de cennete koydu. 25
Resl-i Ekrem (sallallh aleyhi ve sellem) , ramazan ayndaki fazileti yle mjdelemitir: Kullar ramazan aynda ne
kadar fazilet ve hayrlarn olduunu bilselerdi, senenin tamamnn ramazan olmasn temenni ederlerdi. 26
Nitekim mam Zhr ve brahim en-Neh hazretlerinden nakledilen bir haberde de yle zikredilmitir:
Ramazan ayndaki bir tesbih, dier aylardaki bin tesbihten, bir oru da dier aylardaki bin orutan daha
stndr. 27
Btn Sadat- Kiram Ramazan- erifte ibadet ve taate ok nem vermilerdir. Mesela,
Seyyid Muhammed Raid ks. Hazretleri camiye ok balyd. Hasta olduu zamanlarda bile camide cemaat ile
birlikte namazn klard. Farz ve vacip ibadetlerinin dnda nafile ibadetlere, bilhassa geceleyin yaplan amellere
ok nem verirdi. Gece namazna kalkmay srarla tavsiye ederdi. Vitir namazn geceleyin teheccd ile birlikte
klard. Kuluk namazn normalde drt, ramazan aynda sekiz rekt klard. Gecenin ok az ksmn uyku ile dier
zamann gne douncaya kadar ibadetle ihya ederdi. Ramazan aynda amelini arttrr, gece ve gndz olmak zere
gnde iki defa tesbih namaz klard. Ramazann ilk on be gn teheccd namazn aile fertleriyle, son on be gn
de camide cemaatle birlikte klard. Ramazann son on gnnde geceleri neredeyse uyumazd. Kadir gecesine vasl
olmaya alrd. Dier zamanlar gnde bir cz Kur'an' Kerim okurken Ramazan aynda iki gnde bir hatim indirirdi.
Ramazan ay dnda evval ay orucunu, arefe gn orucunu ve muharrem orucunu hi terk etmezdi. 28
Menkbe
Seyyid Muhammed Raid hazretlerinin (k.s.) doktoru anlatyor:
Seyyid Muhammed Raid hazretleri (k.s.) Ankarada ikamet ederken salk ynnden takip ediyordum.
Bazen haftada iki kez eker kontrol yapyorduk. 1985 ylnn Ramazan aynda bir ara ekeri biraz
ykselmiti, muhterem evlatlaryla istiare ettik.
Bana, ekeri niye ykseldi? diye sordular.
Ben de, Stresten ekeri ykselebilir, bir sknts var m? diye sorunca,
Yok, ama Kurn- Kermi hatim iin bedenlerine ar ykleniyorlar. diye cevap verdiler.
Bunun zerine erefli huzurlarna karak, Efendim, hatim iin ar gayret sarf ediyorsunuz, uykusuz
kalyorsunuz, vcut da bundan etkileniyor ve ekeriniz ykseliyor. deyince,
Peki, yleyse, ben bu ana kadar iki gnde bir hatim yapyordum, bundan sonra gnde bir hatim
yaparm. diye cevap verdiler. 29
Abdurrahman Th (k.s) hazretleri k.s. bir dostuna yazd mektupta yle demitir:
25
26
27

28
29

Hadislerle Nasihatler, Mehmed Zahid Kotku C. 2

Eb Yal, Msned, 9/180; Heyem, Mecmauz-Zevid, 3,141; Beyhak, uabl-mn, 3/313; Mttak-i Hind, Kenzl-Umml, nr. 23715.
Syt, ed-Drrl-Mensr, 2/228
On Bir Ayn Sultan, brahim Tozlu, Semerkand Yay.
Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur, Semerkand Yay.

Bu ay bir ganimet bilmelisin. Bu mbarek ayn her gecesinde binlerce insan cehennemden azat edilir. Cennet
kaplar alr. Cehennem kaplar kapatlr. Azgn eytanlar dizginlenir. zellikle bu iki vakitte Allaha olan
cizliimizi ortaya koymalyz. Byle yapana ok sevap verilir. Teravih namazlarn klmak, Kurn- Kermi
hatmetmek Peygamberimizin (sallallh aleyhi ve sellem) hi terk etmedii mekked snnetlerdendir. Dedikodu (gybet)
yapmaktan, bo szler sylemekten, yalan konumaktan saknmalsn. Mridinden uzakta ramazan ayn geirdiin
iin mahzun kalpli olmalsn. Virdlere ve zellikle bu ayda le namazndan hemen sonra rabtaya smsk
yapmalsn. 30
Aylarda Oru Tutmann Fazileti
Oru tutan kimselerin asl sevinci, ahrette yce Rabbi ile karlanca olur. O gn dnyada Allah iin
tuttuklar orularn sevabn kat kat alrlar. Ayrca yce Allahtan zel iltifat grrler. Oru bir sabr iidir; bu
sabrn sonu sevintir.
Orulu bir kimse ibadete ve oru tutmaya kar daha gl olmak niyetiyle yer ve ierse ayrca sevap kazanr.
Ayn ekilde kii daha iyi ibadet etme niyetiyle uyursa, uyuduu mddete nafile ibadet yapyormu gibi sevap
kazanr. Orulu kimse, gecesinde ve gndznde ibadet iindedir. Orulu iken ve iftar annda yapt dualar
makbuldr. Orulu, gndzleri oru tutarak sabreden, akamlar da yiyip iip kredenlerden olmaktadr.
unu da hatrlatalm ki iftarn bir sevin olmas iin, yemein helal lokma olmas arttr. Eer haram kazanla
iftar ediliyorsa, o kiilerin dualar makbul olmaz. 31
Menkbe
Seleften biri anlatyor: Bize ulaan bir rivayet yledir:
nsanlar hesap verirken, orulular iin bir sofra kurulur; onlar, o sofradan yerler. nsanlar,
Ey Rabbimiz! Biz hesap veriyoruz, onlar ise yemek yiyorlar derler. Onlara yle seslenilir:
Onlar orulu iken siz yiyordunuz. Onlar ayakta ibadet ederken siz uyuyordunuz. 32
Recep aynn tamamn orulu geirmekle ilgili bir emir ve tavsiye yoktur. Ancak nafile olarak tutulacak
orucun sevab byktr. Bu konuda Efendimiz (s.a.v) yle buyurmutur:
Cennette recep isimli bir nehir vardr. Stten daha beyaz ve baldan daha tatldr. Kim recep aynda
bir gn oru tutarsa, Allah Tel o kimseye bu nehirden su iirir. 33
Eb Klbe (r.ah)) yle demitir: Cennette bir saray vardr ki, bu saray receb aynda oru tutanlar
iindir. 34
Efendimiz

(sallallh aleyhi ve sellem)

yle buyurmutur:

"Bir kimsenin receb aynda bir gn oru tutmas, bir senelik oru tutmas gibidir (o denli sevab vardr).
Yedi gn oru tuttuunda ise kendisine cehennemin yedi kaps kapanr. Sekiz gn oru tuttuunda da
cennetin sekiz kaps ona alr. On be gn oru tuttuunda, semadan ona bir mnadi, 'Gemite yaptn
btn gnahlarn baland. Ktlklerin iyilie evrildi. Haydi, yeni ameller ilemeye koyul' der. Kim bu
ayda iyilik ve ihsan artrrsa Allah da ona kar ihsan ve nimetini artrr. Nuh'un gemisi receb aynda
yzmeye balad. Nuh (a.s) bu ayda oru tuttu ve beraberindekilerin de tutmasn emretti. Nuh'un gemisi
muharremin onuna kadar tam alt ay bu halde seyretmeye devam etti. 35
aylarn tamamn orulu geirmek tavsiye edilmemitir. Ancak, ramazan orucuna zarar vermeyecek ekilde,
recep ve aban aylarnn tamamnn da oru tutulmas yasak deildir. nceki Salihlerden bazlar aylarn
tamamn orulu geirmilerdir. Fakat Allah Resl (sallallh aleyhi ve sellem) ramazan ay hari hibir ayn tamamn orulu
geirmemitir. Bunu ramazan aynn zelliini gstermek iin yapmtr. Bir de kendisi recep ve abanda srekli
30
31
32
33
34
35

Abdurrahman Th, Mektuplar, s.169 (51. Mektup)

Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur
Mbarek Gnler ve Geceler, Mahmut Kaya
Beyhak, uabl-mn, nr. 3800.
Beyhak, uabl-mn, nr. 3802
Beyhak, uab'l-mn, nr. 3801

oru tuttuunda, mmeti btn bu orularn farz olduunu zanneder, diye byle yapmtr.
aylarn iersinde ramazandan sonra tutulacak en faziletli oru aban aynda tutulan orutur. Reslullah
aban aynda oru tuttuu kadar hibir ayda tutmazd. Hz. ie (r.anha) yle sylemitir:

(sallallh aleyhi ve sellem)

Ben Hz. Peygamberin (sallallh aleyhi ve sellem) ramazan ay dnda hibir ayn tamamn orulu geirdiini
grmedim. Ramazan dnda hibir ayda, aban ayndan daha fazla oru tuttuunu da grmedim. 36
aban ay girdiinde, kiilerin nafile olsun, farz olsun kaz orularn bu ay iinde tamamlamas mstehaptr.
aban aynda oru tutmak, ramazan orucuna hazrlkta bulunmaktr. aban orucu, kiinin kendisini oruca altrarak,
ramazan orucunda zorlanmamas, ramazan orucunun tadn almas ve kuvvetli bir ekilde ramazan ayna girmesi
iindir.
aban ay ramazan ayna bir hazrlktr. Bu yzden oru tutmak, oka Kuran okumak gibi gzel olan eyleri
aban aynda yapmak da gzeldir. Bu manaya iaret olarak, Selim b. Kuheyl, Habib b. Eb Sbit, aban ay, oka
Kuran okuyanlarn aydr derlerdi
Ziyd el-Mzinnin, Hz. Hseyinden (r.a). rivayet ettiine gre o yle demitir: Receb ve aban aynda
oru tutmak, Allah Telya bir yneli ve yaplan tvbelerin kabul oluuna bir vesiledir. 37
Enes b. Mlik r.a. anlatyor: Reslullaha
-

(sallallh aleyhi ve sellem)

Y Reslullah! Hangi oru daha faziletlidir, diye soruldu. O da,

Ramazana hrmetle aban aynda tutulan oru, diye cevap verdi.

Hangi sadaka daha faziletlidir, diye soruldu.

Ramazanda verilen sadaka, diye cevap verdi.

38 39

Menkbe
Adamn biri kendisine ve ailesine yardmc olsun diye yeni bir criye (hizmeti kadn) satn almt.
Ramazan ay yaklatnda cariye, adamn evinde bir hazrlk grd. Onlara ne yaptklarn sordu.
Onlarda ramazan ayna hazrlk yaptklarn sylediler; bunun zerine cariye,
Siz sadece ramazan aynda m oru tutuyorsunuz? Ben yle insanlarn yanndan geldim ki onlarn her
ay ramazan gibi ibadet ve orula geiyordu. Ltfen beni onlara geri verin diye rica etti. 40

Regib Kandili
aylarn ilki olan Receb'in ilk cuma gecesi Regib gecesidir. Yce Allah'n ilh ihsan ve manevi hediyelerinin
dier zamanlardan daha ok tecelli etmesi, samimi kalple Allah'a ynelenlerin affedilmelerinin oka mit edilmesi
ve mminlerin samimiyet ve itiyakla yce Allah'a ynelmeleri sebebiyle bu geceye "Regib" denilmitir.
Regaib, Arapa bir kelimedir ve "re-ga-be" kknden gelmektedir. "Re-ga-be", kken olarak, "herhangi bir
eyi istemek, arzulamak, ona kar meyletmek ve onu elde etmek iin aba sarf etmek" demektir. "Regb" kelimesi
ise, "regabe"den tremi olan bir isimdir ve "ok deerli hediye, ba, iten gelerek ve youn bir ekilde arzu
edilen ey" anlamlarna gelir.
Bu gecenin mukaddes olmasnn en nemli sebepleri arasnda, Reslullah Efendimiz'in (sallallh aleyhi ve sellem) o
gn dua, namaz, oru gibi ibadetlerle geirenler hakknda verdii mjdeli haberlerdir. Ayrca rivayetler arasnda,
bu gnn Regaib gecesi olarak kutlanmasnn nedenlerinden biri olarak, Peygamber Efendimiz'in (sallallh aleyhi ve sellem)
baba sulbnden ana rahmine bu gece dt belirtilmektedir. 41

36

Buhr, Savm, 52; Mslim, Sym, 24. Buhrde, ababn aynn tamamnda oru tuttu ziyadesi vardr.

37

Abdlkadir-i Geyln, Gunyett-Tlibn, 1/326

38
39

40
41

Beyhak, Kitb Fezll-Evkt, s. 114-115

Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur
Mbarek Gnler ve Geceler, Mahmut Kaya
Mehmet Zeki Pakaln, Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, 2/864; ayrca bk. Kamil Miras, Seblrred, Nisan 1949, cilt 2, nr. 41.

Zamann her an deerlidir ve boa harcanan zamann telafisi mmkn deildir. Ancak baz zamanlar vardr ki
onlarn kymeti dier zamanlardan daha fazladr. te bu zamanlardan biri de receb aynn ilk cuma gecesine
rastlayan Regaib gecesidir. Bu gece ister recebin birinci gecesine isterse dier gecelerine rastlasn ayn
hkmdedir. 42
Her cuma gecesi kymetlidir. Bu iki kymetli gece bir araya gelince, daha kymetli oluyor. Allah Tel bu
gecede mminlere ihsanlar, ikramlar yapar. Bu geceye hrmet edenleri affeder. Bu gece yaplan dua kabul olur;
namaz, oru, sadaka gibi ibadetlere saysz sevaplar verilir.
Peygamber Efendimiz

(sallallh aleyhi ve sellem)

yle buyurmulardr:

"Be gece vardr ki onlarda yaplan dua kabul edilir: Cuma gecesi, kurban ve ramazan bayram geceleri
(arefe gnn bayrama balayan geceler), recebin ilk (cuma) gecesi (Regaib kandili), abann ortasnda
bulunan gece (Berat kandili). " 43
Mmin kullar ahirette yapmad birok amel sevab ile karlaacaktr. Bunlar neyin karl diye sorduunda
da kendisine, "Dnyada iken ok istediiniz halde karl ahirete braklan dualarnzdr" denilecektir. O halde
mmin kul, bu geceleri frsat bilerek oka dua etmeli ve bylelikle ahireti iin sermaye kazanm olmaldr.
Regaib gecesini ibadetle geirmeli; kazas olan, hi deilse bir ka gnlk kaza namaz klmaldr. Kazas
olmayan da nafile namaz klar, Kur'n- Kerm okur, tesbih eker, tvbe istifar eder.

Aylar Nasl Deerlendirmeliyiz?

Bu aylar ve bu aylarda yer alan bu mbarek geceler, dualarn Allaha arz edilmesi, pimanlk gzyalaryla
gnahlarn silinmesi, yaplan ibadetlere verilen sevabn katlanmas bakmndan birer byk frsattr.
Peki, bizler bu zaman dilimini nasl deerlendirmeliyiz?
1. ncelikle byle zamanlarda kulluumuzu gzden geirerek, eksik ve hatalarmz ele almal ve bunlar
dzeltebilmenin yollarn aramalyz. Yani hesaba ekilmeden nce burada kendimizi hesaba ekmeliyiz, her gece ve
dnyalk ilerin muhasebesini yaptmz gibi bugnlerde de manevi kazan ve kayplarmzn muhasebesini
yapmalyz ki ahiretteki hesabmz kolay olsun.
Gavs- Bilvnis Abdlhakim el-Hseyn (k.s) bir sohbetlerinde demitir ki:
"Dnya ticaretiyle uraan kimse nasl her akam iinin muhasebesini yapar, o gnn nasl deerlendirdiini
dnr, bilanosunu karr, karl ve bol kazanl bir gn geirmise sevinir, neelenir; ticareti kesat gidip de o gn
iyi kazan temin edememise zlr, kederlenir ve belki de bu yzden sabaha kadar uyuyamazsa, ahiret yolcusunun
da aynen byle olmas icap etmez mi? Onlar da ayn yolu takip etmeli, akam yatmadan nce mutlaka o gnn
muhasebesini yapmal, bilanosunu karmaldr. Eer gnn krl bir ekilde kapatmsa, Allah'a hamd sena
ederek, 'Elhamdlillah, bugn Allah rzasn tahsil iin iyi bir gn geirdim' demelidir. ayet o gn amel ynnden
kazanl gememise, zarardaysa mahzun olmal, gam ekmeli durumunun dzelmesi iin Allah Tel'ya yalvarp
yakarmaldr. Zira insann gerek mal mlk, ahiretine faydas olanlardr. Dnya malnn ahirete pek faydas yoktur.
nk dnya iin alp rpnan, dnya maln yp zengin olmaya alan kimsenin toplad mal, zenginlik Allah
yolunda sarf edilmemise, dnyada kalcdr. Ahiret iin faydas yoktur." 44
2. aylar gnahlarmzn aff iin bir frsat bilmeli ve bol bol tvbe ve istifarda bulunmalyz. zellikle
mslmanlarn iinde bulunduu skntlar dnerek dua edip Allaha yalvarmalyz.
3. Eer kaza namazlarmz varsa bunlar klma yoluna gitmeli, kaza namazmz yoksa bile, oka nafile namaz
klmaya almal ve bu geceleri iyi deerlendirmeliyiz. Tehecct namazna kalkmayanlar veyahut ta kalkamayanlar
gece sahura kalkt zaman tehecct vaktidir. Gzelce bir abdest alp en azndan iki rekt tehecct namaz
klabiliriz. Be vakit namaz cemaatle klmaya zen gstermeliyiz. Ukbe b. Abdulgafur yle derdi: Yats namazn
42
43
44

Mehmet Zeki Pakaln, Osmanl Tarih Deyimleri ve Terimleri Szl, 2/863.

Beyhak, uab'l-mn, nr. 3711; a.mlf., es-Snen'l-Kbr, nr. 6518; Abdrrezzk, el-Musannef, nr. 7927
Abdlhakim el-Hseyn, Sohbetler, s. 290.

cemaatle klmak, hac yapmak; sabah namazn cemaatle klmak, umre yapmak gibidir.

45

4. mknmz nispetinde oka Kuran okumalyz. Eer bir gnlk gazeteye gz atmak iin ayrdmz zaman
kadar Yce Kuran okumaya ve televizyondaki bir elence program kadar Allahn kelamn dinlemeye vakit
ayramyorsak, kalbimizde ciddi bir manevi hastaln var olduunu kabul edelim. Buna gaflet ve kalp katl denir
ki, ilacn bulmaktan ok, imesi zordur. Arifler, gece gndz Kuranla amel ediyorlar. Bunun yannda Allahn
kelamna hi bakmadan geen gn gnden saymyorlar. Bir hastalk veya yolculuk hari, gnde en az bir cz Kuran
okuyorlar. Buna mrleri boyu devam ediyorlar. Onlarn talebelerine den, mridlerinin bu halinden ibret
almaktr.
5. Akrabalarla, komularla ve dostlarmzla olan yaknlmz bir kat daha artrmal ve yapacamz
ziyaretlerle onlarn gnln almalyz. Onlar sohbet meclislerine davet, hayr hasenata tevik ederek onlarnda bu
feyizli, bereketli zamanlardan istifade etmelerinin salamalyz.
6. Etrafmzdaki fakir fukaraya yardm etmeli, imknmz lsnde sadaka vermeli, fakir rencilerin
okumas iin onlarn elinden tutmalyz. nk bu zaman dilimlerinde vereceimiz sadakalar veya zektlar bize kat
kat sevap getirecektir. ftar yemeklerine katlmal, gcmz nispetinde iftar vermeli veya bir yudum su dahi olsa
iftar yemeklerinde katkda bulunabiliriz.
7. mkn olanlar iin, Receb aynda umre yapmann mstehab olduunu bilmeliyiz. Hz. mer (r.a) ve bakalar
recep aynda umre yapmay mstehap grmlerdir. bn mer (r.a) Hz. ie (r.anha) selef-i slihin de bu ayda
umre yaparlard.
Ayrca byklerin gnlleri alnmal, e ve dostlarmzn hatrlar sorulmal, garipler aranp sofralarmza
davet edilmeli, yetimler gzetilmeli, yardma muhta kimselere yardm etmelidir. Aramzdaki krgnlklar,
dargnlklar, ahs hesaplar bir tarafa brakmal, hogr, kardelik ve birlik ierisinde olunmaldr. Bunlarn
yannda, her gn ve geceyi ssleyen ve sevab ok olan nfile namazlar klmal, bunlar hayatmzn bir paras
haline getirmelidir.
Sdtlar da bylesi geceleri frsat bilmiler ve amel ederek deerlendirilmesi gerektiine iaret etmiler ve
amel ederek deerlendirilmesi gerektiini sylemilerdir. Ve en gzel ekliyle insanlara rnek olmulardr. 46
mam- Rabbani (k.s) hazretleri buyurdu ki:
Ey Hak Talibi! Mbarek aylarda, Receb ve abandan sonra Ramazan- erifi idrak edip, Kadir
Gecesini ihya eden bir Hak talibi, hangi mertebede olursa olsun meleklerin ufkuna ykselir. Hayatn israf
edip elmas kmrle deitiren, u lemdeki geici zevkleri Cennet ve Cemalullaha tercih edenler ise,
ebediyyen hsran iinde kalrlar. Bir de bylesine nuran iklimleri manevi miralarna vasta yapanlar var ki,
onlar Cennete dahi raz olmayp, Cemlullaha gz dikmilerdir. Rabbim, onlarn dualarnn bereketiyle bizleri
gaflet ve dalaletten muhafaza eyleye... 47
zetle bu hususlara dikkat ettiimiz takdirde, Recep ay ile balayan ve Ramazan ay ile zirveye ulaan
manevi iklimden doya doya faydalanrz inallah.
u gerekte gz ard edilmemeli Peygamberimiz (sallallh aleyhi ve sellem) Allahn en ok sevdii (nafile) ibadet,
az da olsa devaml olandr. 48 Buyurarak mminleri bu hususlarda daha dikkatli olmaya ve titiz davranmaya davet
etmektedir. Kandil gecelerinde gzelce ibadet edip, ondan sonra brakmak, ok fazla ibadet edip de sonra yorulup
dermansz dp, ibadetten souyup kenara ekilmek doru deildir. Nebi (sallallh aleyhi ve sellem) lerin en hayrls
orta yollu (mutedil) olandr 49 hadisiyle bizlere ifrat ve tefritten saknmamz tavsiye etmektedir .
Allah Tel sadatlarn himmet ve bereketiyle bu kutlu zaman dilimlerini en gzel ekliyle ihya etmeyi ve bu
vesileler zincirleriyle ihya olmay, mrmzn her ann mbarek gnler edasyla geirmeyi nasip etsin inallah.
45
46

47
48
49

Kutsal Gnler ve Geceler, Mahmut Kaya

Aylar Mbarek Gnler ve Geceler, Hseyin Okur
hya, Mektubat- Rabbn, Marifetname, Divan- Niyaz-i Msr, Risale-i Nur
Mslim, Fedail
Beyhaki, uabul-man; Ali el-Mttaki, Kenzl-Ummal

10

min.