Ustavni sud Bosne i Hercegovine u Vijeu od pet sudija u predmetu broj AP 427/06, rjeavajui

apelaciju Kreimira Bevande, na osnovu lana VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, lana 59. stav 2.
alineja 2. i lana 61. st. 1. i 3. Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine (Slubeni glasnik Bosne i
Hercegovine broj 60/05), u sastavu:

Hatida Hadiosmanovi, predsjednica

Miodrag Simovi, potpredsjednik
Valerija Gali, potpredsjednica
Mato Tadi, sudija
Seada Palavri, sutkinja
na sjednici odranoj 5. juna 2007. godine donio je

ODLUKU O DOPUSTIVOSTI I MERITUMU

Odbija se apelacija Kreimira Bevande podnesena
protiv Presude Vrhovnog suda Federacije Bosne i
Hercegovine broj Rev-787/04 od 20. decembra 2005.
godine, Presude Vrhovnog suda Federacije Bosne i
Hercegovine broj G-48/04 od 8. juna 2004. godine i
Presude Kantonalnog suda u Mostaru broj P-21/03 od 10.
februara 2004. godine kao neosnovana.
Odluku objaviti u Slubenom glasniku Bosne i
Hercegovine, Slubenim novinama Federacije Bosne i
Hercegovine, Slubenom glasniku Republike Srpske i
Slubenom

glasniku

Distrikta

Brko

Bosne

Hercegovine.

OBRAZLOENJE

I. Uvod
1.

Kreimir Bevanda (u daljnjem tekstu: apelant) iz Mostara, kojeg zastupa Alica Zeo, advokat iz

Mostara, podnio je 27. februara 2006. godine Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu:
Ustavni sud) apelaciju protiv Presude Vrhovnog suda Federacije Bosne i Hercegovine (u daljnjem tekstu:

3
Vrhovni sud) broj Rev-787/04 od 20. decembra 2005. godine, Presude Vrhovnog suda broj G-48/04 od
8. juna 2004. godine i Presude Kantonalnog suda u Mostaru (u daljnjem tekstu: Kantonalni sud) broj
P-21/03 od 10. februara 2004. godine.

II. Postupak pred Ustavnim sudom

2.

Na osnovu lana 22. st. 1. i 2. Pravila Ustavnog suda, od Vrhovnog suda i Kantonalnog suda, t

od sedminika Ljiljan zatraeno je 5. aprila 2006. godine dostavljanje odgovora na apelaciju.

3.

Kantonalni sud je dostavio odgovor na apelaciju 11. aprila 2006. godine, Vrhovni sud 19. aprila

2006. godine, a sedminik Ljiljan nije dostavio odgovor na apelaciju.

4.

Na osnovu lana 26. stav 2. Pravila Ustavnog suda, odgovor na apelaciju je dostavljen

apelantu 26. aprila 2007. godine.

III. injenino stanje

5.

injenice predmeta koje proizlaze iz apelantovih navoda i dokumenata predoenih Ustavnom sudu

mogu se sumirati na sljedei nain.

6.

Apelant je u tubi podnesenoj Kantonalnom sudu naveo da su tueni PM Ljiljan i Ismet

Veladi, glavni i odgovorni urednik PM Ljiljan, kao i novinar PM Ljiljan Fuad Kova (u daljnjem
tekstu: tueni) u sedminiku PM Ljiljan objavili lanak pod naslovom tela rtvovan, Tuman (zasad)
ne da Tutu, u kojem je navedeno apelantovo ime uz tvrdnju da je bio zapovjednik Hrvatskog vijea
obrane (u daljnjem tekstu: HVO) i da je u tom svojstvu izdavao naredbe o hapenju svih
Muslimana-Bonjaka iz Jasenica kod Mostara. Nadalje, na apelantov zahtjev tueni su u broju 349.
navedenog glasila obrazloili svoje informacije i tvrdnje, pozivajui pri tome za svjedoka Husu elovia iz
Jasenice koji je dao izjavu kojom sve opovrgava, pa je apelant pozvao tuene da se izvine za netane i
neprovjerene informacije i tvrdnje o njemu, ali bezuspjeno, i da je zbog toga tuilac-apelant pretrpio
duevni ok i bol to je prouzrokovalo psihike i duevne patnje jaeg i srednjeg intenziteta s duim

4
vremenskim trajanjem, uslijed ega su mu trajno povrijeeni ugled i ast, pa potrauje naknadu
nematerijalne tete uz kamate i trokove postupka.
7.

Tuilac je konano precizirao tubeni zahtjev na roitu od 2. oktobra 2000. godine, potraujui na

ime duevnih bolova zbog netanih informacija i tvrdnji koje su navodno iznesene u sedminiku Ljiljan
iznos od 16.000 KM sa zakonskom zateznom kamatom od dana objavljivanja lanka, 23. augusta 1999.
godine, pa do isplate, kao i da prvotueni istom veliinom slova i na istom mjestu u svom listu objavi
presudu u cjelini sa obrazloenjem i bez komentara, te mu naknadi trokove parninog postupka sa
zakonskom zateznom kamatom poevi od dana presuenja pa do konane isplate.
8.

Sud je na roitu od 4. juna 2001. godine sasluao apelanta, proitao sporni lanak, proveo

vjetaenje o apelantovom psihikom stanju i izvrio uvid u dokument Ministarstva odbrane-Uprava

sigurnosti, pod naslovom Zloini koje su poinili pripadnici HVO-a na podruju Srednje Bosne i Zapadne
Hercegovine u kojem je na stranici 14. red 20. napisano da je u ljeto 1993. godine iz mjesta Jasenice,
Kreo Bevanda, zapovjednik VP HVO-a, naredio hapenje svih mukaraca muslimana u Jasenici.
Svjedok Huso elilovi. Navedeni dokument je potpisao naelnik brigadir Jusuf Jaarevi i ovjeren je
peatom RBiH-Glavni tab Oruanih snaga, Uprava sigurnosti.
9.

Presudom Kantonalnog suda broj P-21/03 od 10. februara 2004. godine, koja je potvrena

Presudom Vrhovnog suda broj G-48/04 od 8. juna 2004. godine, odbijen je apelantov tubeni zahtjev
kojim je traio da se tueni obaveu da mu na ime nematerijalne tete isplate iznos od 16.000 KM sa
zateznom kamatom od dana objavljivanja lanka s netanim i neprovjerenim informacijama u listu Ljiljan
od 23. augusta 1999. godine.
10.

U donoenju prvostepene odluke sud se pozvao na lan 7. stav 1. taka 3. Zakona o zatiti od

klevete (Slubene novine Federacije BiH br. 59/02 i 19/903) u kojem je utvreno da ne postoji
odgovornost za klevetu ako je iznoenje, odnosno prenoenje izraavanja bilo razumno, ako je sud uzeo u
obzir sve okolnosti sluaja, a posebno nain, oblik i vrijeme iznoenja ili prenoenja izraavanja,
dobronamjernost i pridravanje tetnika opeprihvaenih profesionalnih standarda novinarstva, kao i
injenicu predstavlja li izraavanje objektivnu i tanu informaciju o izraavanju drugih lica. Prema
navedenom, sud je u konkretnom sluaju, takoer, naao da su ispunjeni uvjeti iz lana 6. Zakona o zatiti
od klevete u pogledu odgovornosti sredstava javnog informiranja za iznoenje ili prenoenje neistinitih
injenica ili informacija, pa je apelantov tubeni zahtjev u cijelosti odbio kao neosnovan.

11.

Vrhovni sud je Presudom broj G-48/04 od 8. juna 2004. godine odbio apelantovu albu i

potvrdio prvostepenu presudu. Vrhovni sud je svoju odluku obrazloio navodei da tueni nisu povrijedili
odredbe Zakona o zatiti od klevete, nego su samo potpuno i tano citirali navode koji su izneseni u
slubenom dokumentu Ministarstva odbrane. Ova konstatacija je, navodi se nadalje u obrazloenju
Vrhovnog suda, samo prepisana iz izvjetaja, bez komentara ili bilo kakvih objanjenja, a u vezi sa
objavljenom informacijom, nakon tuioevog reagiranja, tueni su odmah isto reagiranje u cijelosti objavili
uz izvinjenje, to ukazuje da su tueni postupali razumno i da nisu imali namjeru povrijediti tuioca
objavljivanjem navedene konstatacije. S obzirom na to da su tueni samo objavili spornu reenicu, takvo
izraavanje se ne moe smatrati iznoenjem neistinitih injenica, zakljuuje Vrhovni sud.
12.

Na kraju, Presudom broj Rev-787/04 od 20. decembra 2005. godine Vrhovni sud je, takoer,

odbio apelantovu reviziju, prihvatajui u revizionoj presudi razloge date u ranijim presudama. Prema
shvatanju Vrhovnog suda, niestepeni sudovi su pravilno zakljuili da nisu ispunjene pretpostavke za
odgovornost tuenih za klevetu i da prilikom prenesenog spornog izraavanja tueni nisu postupali s ciljem
da povrijede tuioca, niti da mu se nedobronamjerno narui ugled.

IV. Apelacija
a) Navodi iz apelacije

13.

Apelant navodi da mu je osporenim presudama povrijeeno pravo na pravino suenje

zagarantirano lanom II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i lanom 6. stav 1. Evropske konvencije za
zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (u daljnjem tekstu: Evropska konvencija), kao i pravo na privatni i
porodini ivot zagarantirano lanom II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i lanom 8. Evropske konvencije.
14.

Povredu prava na pravino suenje apelant vidi u tome to sudovi nisu pravilno i potpuno utvrdili

sporne injenice, pozivajui se pri tome na dokument koji nije objavljen, a koji nosi oznake vojna tajna i
strogo povjerljivo, zatim, u tome to dokument nije prezentiran apelantu, a sam sud nije slubeno zatraio
od izvornika dokument ili upit je li taj dokument za upotrebu. Nadalje, apelant se pita kako je dokument s
takvim oznakama povjerljivosti uope dospio u posjed tuenih. Dakle, iznoenjem navodno netanih
podataka i informacija iz dokumenta koji je tajnog karaktera priinjena mu je nematerijalna teta, a sud je
povrijedio njegova prava tako to mu nije dosudio tetu zbog uinjene klevete.

15.

Nadalje, apelant smatra da mu je navedenim presudama povrijeeno pravo na privatni i porodini

ivot zagarantirano lanom II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i lanom 8. Evropske konvencije, jer tueni
nisu smjeli, odnosno mogli koristiti dokumente koji nisu javni i objavljeni. Apelant smatra da sudovi nisu
mogli zasnivati svoje odluke na dokazima i injenicama koje nemaju zakonski osnov da budu ispravni i kao
takvi upotrebljivi.

b) Odgovor na apelaciju

16.

Kantonalni sud u svom odgovoru navodi da su sporno izraavanje, koje je bilo predmet parninog

postupka, tueni prenijeli iz akta Ministarstva odbrane kao organa u smislu lana 4. stav 1. taka b. alineja
6. Zakona o zatiti od klevete i da je to preneseno izraavanje bilo razumno, pa je tuioev tubeni zahtjev i
odbijen u cijelosti kao neosnovan.
17.

U odgovoru Vrhovnog suda se navodi da taj sud ostaje pri razlozima koje je iznio u revizionoj

odluci.

V. Relevantni propisi
18.

U Zakonu o zatiti od klevete (Slubene novine Federacije BiH br. 59/02 i 19/03) relevantne

odredbe glase:
Cilj Zakona
lan 1.
Ovim zakonom ureuje se graanska odgovornost za tetu nanesenu ugledu fizikog ili
pravnog lica, iznoenjem ili prenoenjem izraavanja neistinitih injenica identificiranjem tog
pravnog ili fizikog lica treem licu.
Principi koji se ostvaruju Zakonom
lan 2.
Ureivanjem graanske odgovornosti iz lana 1. ovog zakona eli se postii da:

a) pravo na slobodu izraavanja, zagarantirano Ustavom Federacije Bosne i Hercegovine i

Evropskom konvencijom za zatitu ljudskih prava i osnovnih sloboda (Slubeni glasnik BiH broj
6/99), predstavlja jedan od bitnih osnova demokratskog drutva, posebno kada se radi o pitanjima
od politikog i javnog interesa;
b) pravo na slobodu izraavanja titi sadraj izraavanja, kao i nain na koji je iznesen i ne
primjenjuje se samo na izraavanja koja se smatraju pohvalnim ili neuvredljivim, nego i na
izraavanja koja mogu uvrijediti, ogoriti ili uznemiriti;
c) sredstva javnog informiranja imaju znaajnu ulogu u demokratskom procesu kao javni
posmatrai i prenosioci informacija javnosti.
Odgovornost za klevetu
lan 6.
(1) Svako lice koje prouzrokuje tetu ugledu fizikog ili pravnog lica iznoenjem ili
prenoenjem izraavanja neistinite injenice, identificirajui to pravno, odnosno fiziko lice treem
licu, odgovorno je za klevetu.
(2) Za klevetu iznesenu u sredstvima javnog informiranja odgovorni su autor, odgovorni
urednik, izdava, kao i lice koje je na drugi nain vrilo nadzor nad sadrajem tog izraavanja.
(3) Lice iz st. 1. i 2. ovog lana (u daljnjem tekstu: tetnik) odgovorno je za tetu ako je
namjerno ili iz nepanje iznijelo ili prenijelo izraavanje neistinite injenice.
(4) Kada se izraavanje neistinite injenice odnosi na pitanja od politikog ili javnog
interesa, tetnik je odgovoran za tetu izazvanu iznoenjem ili prenoenjem tog izraavanja ako je
znao da je izraavanje neistinito ili je nepanjom zanemario neistinitost izraavanja.
(5) Standard odgovornosti iz stava 4. ovog lana primjenjuje se i ako je oteeni javni
slubenik ili je bio javni slubenik ili je kandidat za funkciju u javnom organu i ako, prema opem
shvatanju javnosti, vri znaajan utjecaj na pitanja od politikog ili javnog interesa.
[...]

Izuzeci od odgovornosti
lan 7.
(1) Ne postoji odgovornost za klevetu:
a) ako je izraavanjem izneseno miljenje ili ako je to izraavanje, u sutini, istinito, a netano
samo u nebitnim elementima;
b) ako je tetnik prema zakonu obavezan iznositi ili prenositi izraavanje ili je iznosio, odnosno
prenosio izraavanje u toku zakonodavnog, sudskog ili upravnog postupka;
c) ako je iznoenje, odnosno prenoenje izraavanja bilo razumno.
(2) Prilikom donoenja odluke iz razloga predvienih u taki c) stav 1. ovog lana sud
uzima u obzir sve okolnosti sluaja, a naroito:
- nain, oblik i vrijeme iznoenja ili prenoenja izraavanja,
- prirodu i stepen prouzrokovane tete,
- dobronamjernost i pridravanje tetnika opeprihvaenih profesionalnih standarda,
- pristanak oteenog,
- vjerovatnost nastanka tete i u sluaju da izraavanje nije izneseno ili preneseno,
- injenicu predstavlja li izraavanje objektivnu i tanu informaciju o izraavanju drugih
lica,
- te odnosi li se na pitanja iz privatnog ivota oteenog ili na pitanja od politikog ili
javnog znaaja.
lan 10.
Odteta
(1) Odteta treba biti razmjerna teti koja je nanesena ugledu oteenog i odreuje se
iskljuivo radi naknade tete.
19.

U Zakonu o obligacionim odnosima (Slubeni list SFRJ br. 29/78, 39/85 i 57/89, te Slubeni

list RBiH br. 2/92, 13/93 i 13/94) relevantne odredbe glase:

lan 200.

Za pretrpljene fizike bolove, za pretrpljene duevne bolove zbog umanjenja ivotne

aktivnosti, naruenosti, povrede ugleda, asti, slobode prava ili prava linosti, smrti bliskog lica,
kao i za strah, sud e, ako nae da okolnosti sluaja, a naroito jaina bolova i straha i njihovo
trajanje to opravdavaju, dosuditi pravinu novanu naknadu, neovisno o naknadi materijalne
tete, kao i njezinom odsustvu.
Prilikom odluivanja o zahtjevu za naknadu nematerijalne tete, kao i o visini njezine
naknade, sud e voditi rauna o znaaju povrijeenog dobra i cilju kojem slui ta naknada, ali i o
tome da se njome ne pogoduje tenjama koje nisu spojive s njezinom prirodom i drutvenom
svrhom.
20.

U Zakonu o parninom postupku (Slubene novine Federacije BiH broj 53/03) relevantne

odredbe glase:
lan 7. stav 1.
Stranke su dune iznijeti sve injenice na kojima zasnivaju svoje zahtjeve i izvoditi dokaze
kojima se utvruju te injenice.
lan 8.
Koje e injenice uzeti kao dokazane odluuje sud na osnovu slobodne ocjene dokaza. Sud
e savjesno i briljivo ocijeniti svaki dokaz posebno i sve dokaze zajedno.
lan 125.
Ne treba dokazivati injenice koje je stranka priznala pred sudom tokom parnice.
Ako stranka porekne injenice koje je priznala, sud e ocijeniti hoe li te injenice smatrati
priznatim ili osporenim.
injenice ije postojanje zakon pretpostavlja ne treba dokazivati, ali se moe dokazivati da
te injenice ne postoje, ako zakonom nije ta drugo odreeno.
Ne treba dokazivati injenice koje su opepoznate.

10

lan 132.
(1)

Isprava koju je u propisanom obliku izdao organ vlasti u granicama svoje

nadlenosti, te isprava koju je u takvom obliku izdalo pravno lice u vrenju javnog ovlatenja koje
mu je povjereno zakonom ili propisom zasnovanim na zakonu (javna isprava), dokazuje istinitost
onoga to se u njoj potvruje ili odreuje.
(2)

Istu dokaznu snagu imaju i druge isprave koje su posebnim propisima u pogledu

dokazne snage izjednaene s javnim ispravama.

(3)

Doputeno je dokazivati da su u javnoj ispravi neistinito utvrene injenice ili da je

ispava nepravilno sastavljena.

(4)

Ako se posumnja u autentinost isprave, stranka moe traiti da sud trai da se o

tome izjasni organ, odnosno pravno lice od kojeg bi ona trebala potjecati.

VI. Dopustivost
21.

U skladu sa lanom VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, Ustavni sud takoer ima apelacionu

nadlenost u pitanjima koja su sadrana u ovom Ustavu, kada ona postanu predmet spora zbog presude
bilo kojeg suda u Bosni i Hercegovini.
22.

U skladu sa lanom 16. stav 1. Pravila Ustavnog suda, Ustavni sud moe razmatrati apelaciju samo

ako su protiv presude, odnosno odluke koja se njome osporava iscrpljeni svi djelotvorni pravni lijekovi
mogui prema zakonu i ako se podnese u roku od 60 dana od dana kada je podnosilac apelacije primio
odluku o posljednjem djelotvornom pravnom lijeku koji je koristio.
23.

U konkretnom sluaju, predmet osporavanja apelacijom je Presuda Vrhovnog suda broj

Rev-787/04 od 20. decembra 2005. godine protiv koje nema drugih djelotvornih pravnih lijekova moguih
prema zakonu. Zatim, osporenu presudu apelant je primio 26. januara 2006. godine, a apelacija je
podnesena 27. februara 2006. godine, tj. u roku od 60 dana kako je propisano lanom 16. stav 1. Pravila
Ustavnog suda. Na kraju, apelacija ispunjava i uvjete iz lana 16. st. 2. i 4. Pravila Ustavnog suda, jer nije
oigledno (prima facie) neosnovana, niti postoji neki drugi formalni razlog zbog kojeg apelacija nije
dopustiva.

11

24.

Imajui u vidu odredbe lana VI/3.b) Ustava Bosne i Hercegovine, lana 16. st. 1, 2. i 4. Pravila

Ustavnog suda, Ustavni sud je utvrdio da predmetna apelacija ispunjava uvjete u pogledu dopustivosti.

VII. Meritum
25.

Apelant se ali da mu je osporenim presudama povrijeeno pravo na pravino suenje iz lana

II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i lana 6. stav 1. Evropske konvencije, kao i pravo na privatni i
porodini ivot iz lana II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i lana 8. Evropske konvencije.
Pravo na pravino suenje
lan II/3. Ustava Bosne i Hercegovine glasi:
Sva lica na teritoriji Bosne i Hercegovine uivaju ljudska prava i slobode iz stava 2. ovog
lana to ukljuuje:
[]
e) Pravo na pravino sasluanje u graanskim i krivinim stvarima i druga prava u vezi s
krivinim postupkom.
lan 6. stav 1. Evropske konvencije u relevantnom dijelu glasi:
1. Prilikom utvrivanja graanskih prava i obaveza ili zasnovanosti bilo kakve krivine
optube protiv njega svako ima pravo na pravino suenje i javnu raspravu u razumnom roku pred
neovisnim i nepristranim, zakonom ustanovljenim sudom. [...]
26.

Ustavni sud smatra da je u konkretnom sluaju lan 6. stav 1. Evropske konvencije primjenjiv, jer

se radi o postupku radi utvrivanja naknade nematerijalne tete, dakle, nesporno se radi o utvrivanju
graanskih prava i obaveza. Ustavni sud e, stoga, razmotriti apelantove navode da postupak pred
redovnim sudovima nije bio pravian u smislu lana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i lana 6. stav 1.
Evropske konvencije.
27.

U predmetnom sluaju apelant smatra da je do povrede prava na pravino suenje dolo zbog

toga to su u sedminiku Ljiljan iznesene neistine na apelantov raun da je on bio zapovjednik HVO-a i
izdavao naredbe o hapenju svih Muslimana-Bonjaka iz Jasenica kod Mostara, pa da su uslijed toga za
njega nastupili duevni bolovi zbog povrede asti i ugleda, odnosno da mu je time priinjena teta u smislu
odredaba iz lana 200. Zakona o obligacionim odnosima. Apelant osporava sudske odluke kojima mu nije

12
priznato pravo na naknadu nematerijalne tete, odnosno njegov tubeni zahtjev je odbijen. Ustavni sud je
ve bio u prilici u prijanjim predmetima odluivati o slinim navodima i tom prilikom sud se pozivao na
svoje ranije usvojene stavove prema kojima nije u njegovoj nadlenosti da preispituje zakljuke redovnih
sudova u pogledu utvrivanja injeninog stanja i primjene materijalnog prava (vidi Ustavni sud, Odluka
broj U 29/02 od 27. juna 2003. godine objavljena u Slubenom glasniku Bosne i Hercegovine broj
31/03; Evropski sud, Pronina protiv Rusije, Odluka o dopustivosti od 30. juna 2005. godine, aplikacija
broj 65167/01). Takoer, Ustavni sud ukazuje na praksu Evropskog suda za ljudska prava prema kojoj je
zadatak redovnih sudova, prvenstveno prvostepenog suda, ocijeniti izvedene dokaze i njihovu relevantnost
u konkretnom predmetu. Ustavni sud, stoga, nee procjenjivati kvalitet zakljuaka redovnih sudova u
pogledu dokaza ukoliko se ova procjena ne doima oigledno proizvoljnom. Isto tako, Ustavni sud se nee
mijeati ni u to kojim dokazima strana u postupku redovni sudovi vjeruju na osnovu slobodne sudijske
procjene (vidi Ustavni sud, Odluka broj AP 612/04 od 30. novembra 2004. godine, i Evropski sud za
ljudska prava, Doorson protiv Holandije, presuda od 6. marta 1996. godine objavljena u Izvjetajima
broj 1996-II, stav 78).
28.

Ustavni sud smatra da se navedeni stav moe primijeniti i u konkretnom sluaju. Iz navoda

apelacije i priloene dokumentacije ne moe se zakljuiti da je odlukama redovnih sudova povrijeeno ili
zanemareno apelantovo ustavno pravo na pravino suenje. Takoer, ne moe se zakljuiti da je primjena
zakona bila proizvoljna ili diskriminirajua, ili da je dolo do povrede procesnih prava (naprimjer, da
sudovi nisu bili nepristrani, da je apelantu uskraeno pravo na pristup sudu ili djelotvoran pravni lijek). Ne
moe se tvrditi da utvreno injenino stanje ukazuje na bilo koju povredu Ustava Bosne i Hercegovine s
obzirom na to da su redovni sudovi utvrdili relevantne injenice i proveli dokazni postupak u skladu sa
Zakonom o parninom postupku. Kljuno dokazno utvrenje da su tueni samo preuzeli navod iz
odreenog vojnog dokumenta, bez ispitivanja njegovog karaktera, odgovara u potpunosti obavezi suda da
samostalno i odgovorno, na bazi svestrane ocjene svih injenica i dokaza, odlui koje e dokaze prihvatiti,
a koje odbaciti, i kako e okvalificirati cjelokupnu dokaznu grau (lan 8. Zakona o parninom postupku
FBiH).
29.

Osnovni argument koji apelant iznosi u prilog tvrdnji da mu je povrijeeno pravo na pravino

suenje jeste injenica da sudovi nisu uvaili njegove navode da mu je nanesena teta time to su tueni
objavili da se njegovo uee u ratu dokazuje tajnim dokumentom koji nema karakteristike javnog
dokumenta, pa time ne ispunjava uvjet povjerljivosti i nema svojstvo javnog dokumenta. Javni dokument

13
je, navodi apelant, takav dokument koji izdaje nadlena ustanova u propisanom obliku i podaci izneseni u
njemu imaju karakter istinitosti i povjerljivosti, sve dok se u propisanom postupku ne dokae suprotno.
Sud je svoju odluku, naprotiv, bazirao na dokumentu koji je po karakteru tajni, s oznakom strogo
povjerljivo i vojna tajna, a kao takav nije mogao biti osnova za iznoenje injenica koje se mogu
smatrati istinitim i dokazanim. Nadalje, Zakon o zatiti od klevete utvruje da ne postoji odgovornost za
klevetu: a) ako je izraavanjem izneseno miljenje ili ako je to izraavanje, u sutini, istinito, a netano samo
u nebitnim elementima; b) ako je tetnik prema zakonu obavezan iznositi ili prenositi izraavanje ili je
iznosio, odnosno prenosio izraavanje u toku zakonodavnog, sudskog ili upravnog postupka; c) ako je
iznoenje, odnosno prenoenje izraavanja bilo razumno. Iz cjelokupnog sudskog postupka proizlazi da je
pisanje sedminika Ljiljan, koje apelant osporava, ispunjavalo navedene kriterije, jer se ne radi o
iznoenju miljenja, nego o prenoenju izraavanja datog u nekom drugom izvoru, koje je, u sutini, bilo
razumno. Zakon o zatiti od klevete i praksa Evropskog suda za ljudska prava ne pravi razliku u tome je li
prenoenje informacija bilo iz javnog ili tajnog dokumenta, je li taj dokument objavljen ili ne, je li
udovoljeno apelantu da mu se pokae dokument, je li zatraen izvornik dokumenta ili ne. Sutinsko pitanje
je da taj dokument postoji i da autor, odnosno izdava novina samo prenosi, odnosno citira ili navodi
informacije koje se ve nalaze u tom dokumentu. Nema nanoenja tete nekom licu ako se prenosi samo
ono to je navedeno u nekom dokumentu. Pitanje tube prema Ministarstvu odbrane izlazi iz okvira ove
apelacije i tie se sasvim drugog odnosa i to pitanje nije ni bilo predmet tubenog zahtjeva, niti navedenih
presuda koje apelant osporava, pa se zato apelant na to i ne moe pozivati u apelaciji Ustavnom sudu.
30.

U konkretnom sluaju, redovni sudovi nisu utvrdili relevantne injenice za utvrivanje pravnog

osnova za donoenje odluke o dosuivanju naknade za nematerijalnu tetu, okolnosti sluaja, narueni
ugled i tetu koju je apelant uslijed toga pretrpio, jainu duevnih bolova i njihovo trajanje, nego su
zakljuili da ne postoji kleveta, pa samim tim ne postoje ni teta ni odgovornost izdavaa novina i autora
teksta, zbog ega nije ni dolo do povrede apelantovog prava na pravino suenje. Ustavni sud, u skladu
sa svojom ranijom praksom (vidi Ustavni sud, Odluka broj AP 1203/05 od 27. juna 2006. godine),
smatra da je u parninim postupcima koji se vode povodom zahtjeva za naknadu tete zbog klevete, radi
zatite prava na pravino suenje, neophodno da sudovi pri utvrivanju postojanja ili pak nepostojanja
pravnog osnova i visine tete za klevetu dosljedno primjenjuju principe iz relevantnih odredaba Zakona o
obligacionim odnosima, Zakona o zatiti od klevete i Zakona o parninom postupku, uvaavajui
specifinost svakog konkretnog sluaja. Nema naznaka da su redovni sudovi proizvoljno primijenili
materijalno pravo, pogreno i nepotpuno utvrdili injenino stanje, a za dokazna sredstva koja su uzeli kao

14
glavna dali su jasno i precizno obrazloenje. Apelant nije uspio dokazati da je tokom postupka bilo drugih
proceduralnih greaka koje bi dovele do povrede principa pravinog sasluanja u graanskim postupcima.
31.

Na osnovu svega navedenog, Ustavni sud zakljuuje da nije povrijeeno apelantovo pravo na

pravino suenje iz lana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine i lana 6. stav 1. Evropske konvencije.
Pravo na potivanje privatnog i porodinog ivota
32.

lan II/3. Ustava Bosne i Hercegovine glasi:

Sva lica na teritoriji Bosne i Hercegovine uivaju ljudska prava i slobode iz stava 2. ovog
lana to ukljuuje:
[]
f) Pravo na privatan i porodini ivot, dom i prepisku.
33.

lan 8. Evropske konvencije glasi:

1.

Svako ima pravo na potivanje svog privatnog i porodinog ivota, doma i prepiske.

2.

Javna vlast se ne mijea u vrenje ovog prava osim ako je takvo mijeanje

predvieno zakonom i ako je to neophodna mjera u demokratskom drutvu u interesu nacionalne

sigurnosti, javne sigurnosti, ekonomske dobrobiti zemlje, sprjeavanja nereda ili sprjeavanja
zloina, radi zatite zdravlja i morala, ili zatite prava i sloboda drugih.
34.

Ustavni sud najprije treba utvrditi ubrajaju li se apelantovi albeni navodi u domen privatnog i

porodinog ivota zatienog lanom II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i lanom 8. Evropske
konvencije. Uope, pojam privatnog ivota je irok i ne moe se definirati do kraja: Pravo na
privatnost sastoji se, u sutini, od prava da se ivi vlastiti ivot uz minimum mijeanja javnih vlasti.
Ono se tie privatnog, porodinog i kunog ivota, fizikog i moralnog integriteta, asti i ugleda,
izbjegavanja da se bude predstavljen u lanom svjetlu, neotkrivanja irelevantnih i sramotnih
injenica, neovlatenog objavljivanja privatnih fotografija, zatite od razotkrivanja informacija
koje pojedinac daje ili dobija u povjerenju (vidi Savjet Evrope, Konst. skuptina, 21. redovna
sjednica (trei dio), usvojeni tekstovi 1970).
35.

lan 8. stav 1. Evropske konvencije predvia pozitivnu obavezu drave na potivanje privatnog i

porodinog ivota. Nadalje, lan 8. stav 2. Evropske konvencije predvia da svako uplitanje organa javne
vlasti u uivanje prava na privatan i porodini ivot mora biti, izmeu ostalog, u skladu sa zakonom. lan

15
8. stav 2. Evropske konvencije, nadalje, predvia da svako uplitanje organa javnih vlasti u uivanje prava
na privatni i porodini ivot mora biti neophodno u demokratskom drutvu u interesu nacionalne
sigurnosti, javne sigurnosti ili ekonomske dobrobiti zemlje, radi sprjeavanja nereda ili kriminala, zatite
zdravlja ili morala, ili radi zatite prava i sloboda drugih. Pri odluivanju je li uplitanje bilo neophodno u
demokratskom drutvu, neophodnost implicira da uplitanje odgovara hitnim drutvenim potrebama i,
naroito, da je razmjerno legitimnom cilju kojem se tei (vidi Evropski sud za ljudska prava, Berrehab
protiv Holandije, presuda od 21. juna 1988. godine, serija A, broj 138, taka 28). Prema tome, legitimni
cilj kojem se tei mora biti uporeen sa ozbiljnou uplitanja u pravo podnosilaca prijava na potivanje
njihovog porodinog ivota (idem, taka 29). Kroz cijeli tok ovog odluivanja drava ima slobodu
odluivanja (idem, taka 28).
36.

Dakle, lan 8. ne odreuje izriito ta se treba smatrati pod potivanjem privatnog ivota. U

najirem smislu, a to odgovara ekstenzivnom tumaenju ovog pojma koje je dao Evropski sud za ljudska
prava, pravo na privatnost obuhvata sve aspekte ljudskog ivota koji doprinose njegovom slobodnom
razvoju. Naime, sve to se tie linog ivota, zdravlja, filozofskih, moralnih, religijskih uvjerenja,
porodinog i emotivnog ivota, prijateljstva i ostalih socijalnih veza ubraja se u privatan ivot, koji, osim
toga, u smislu interpretacije Evropske konvencije, obuhvata i socijalne odnose ovjeka s drugim ljudima,
ukljuujui i poslovne kontakte. Iz ovakvog odreenja pojma privatnosti proizlazi da ona obuhvata, u
principu, tri grupe sluajeva zatite ovog prava: u prvom redu, ovom normom se titi fiziki i moralni
integritet pojedinca, njom se titi njegova privatna sfera u najirem smislu rijei i, tree, predmet zatite je i
slobodno ispoljavanje linosti.
37.

Meutim, ovaj lan ne titi odnose koji se uspostavljaju u sferi javnog ivota, a iz navoda apelacije

proizlazi da se injenice i dokazi koje nudi apelant tiu upravo njegovog javnog djelovanja, a ne privatnog.
Praksa Evropskog suda priznaje da je veoma teko razlikovati ta se ubraja u javnu, a ta u privatnu sferu
pojedinca, s obzirom na mnogobrojne odnose u koje stupa pojedinac, ali javna sfera djelovanja pojedinca
u svim demokratskim zemljama se posebno cijeni i utvruje, pa je izloena jaoj drutvenoj kritici i
nadgledanju (vidi Niemitz protiv Njemake, presuda od 16. decembra 1992. godine, serija A, broj
251-B, taka 29).
38.

Iz predmeta apelacije i dokumentacije spisa proizlazi da je apelant podnio tubu radi naknade tete

zbog klevete koja je navodno iznesena u novinskom lanku u listu Ljiljan, u kojem je navedeno da je u
ljeto 1993. godine iz mjesta Jasenice, Kreo Bevanda, zapovjednik VP HVO-a, naredio hapenje svih

16
mukaraca muslimana u Jasenici. Svjedok Huso elilovi. Prvenstveno treba dati odgovor je li u
konkretnom sluaju naruena apelantova privatnost. U tom smislu postoji odreena veza izmeu zatienih
prava na privatan ivot iz lana 8. Evropske konvencije i vrijednosti koje se tite lanom 10. Evropske
konvencije, jer apelacija sugerira da se osporene presude tiu prava na izraavanja tuenih koje je
zloupotrijebljeno i pogreno primijenjeno. Istina je da se povreda privatnosti moe uiniti i objavljivanjem
novinskih tekstova koji zadiru u privatnost pojedinca, koji se tiu privatnog, porodinog i kunog
ivota, fizikog i moralnog integriteta, asti i ugleda, izbjegavanja da se bude predstavljen u
lanom svijetlu, neotkrivanja irelevantnih i sramotnih injenica (objavljivanjem npr. odreenih
fotografija, povjerljivih telefonskih razgovora, iznoenjem detalja iz privatnog ivota pojedinca i sl.).
Meutim, konkretni novinski navodi o apelantovoj djelatnosti kao zapovjednika vojne jedinice u toku rata
ne ubrajaju se u privatnost, nego se tiu javne funkcije koju je apelant obavljao tokom rata. Ustavni sud
smatra da okolnosti predmetnog sluaja ne pokreu pitanje prava na privatni ivot. S obzirom na to da
u konkretnom sluaju objavljivanje lanka ne zadire u apelantovu privatnu sferu, pa, prema tome, ne uiva
konkretno ustavnopravnu zatitu, nema ni povrede prava na privatan ivot iz lana II/3.f) Ustava Bosne i
Hercegovine i lana 8. Evropske konvencije.

VIII. Zakljuak
39.

Ne postoji povreda prava na pravino suenje iz lana II/3.e) Ustava Bosne i Hercegovine

kada nema naznaka da su redovni sudovi proizvoljno primijenili materijalno pravo, pogreno i nepotpuno
utvrdili injenino stanje, za dokazna sredstva koja su uzeli kao glavna dali jasno i precizno obrazloenje, a
apelant nije uspio dokazati da je tokom postupka bilo drugih proceduralnih greaka koje bi dovele do
povrede principa pravinog sasluanja u graanskim postupcima. Budui da se konkretni novinski navodi o
apelantovoj djelatnosti kao zapovjednika vojne jedinice u toku rata ne ubrajaju u privatnost, nego se tiu
javne funkcije koju je apelant obavljao tokom rata, Ustavni sud smatra da okolnosti predmetnog sluaja
ne pokreu pitanje prava na privatni ivot, garantiranog lanom II/3.f) Ustava Bosne i Hercegovine i
lanom 8. Evropske konvencije.
40.
ove odluke.

Na osnovu lana 61. st. 1. i 3. Pravila Ustavnog suda, Ustavni sud je odluio kao u dispozitivu

17
41.

Prema lanu VI/4. Ustava Bosne i Hercegovine, odluke Ustavnog suda su konane i

obavezujue.
Predsjednica
Ustavnog suda Bosne i Hercegovine
Hatida Hadiosmanovi