Asal usul Bahasa Melayu

Konsep Bahasa Melayu

Konsep bahasa Melayu dapat dilihat melalui tiga definisi iaitu ;

1. Definisi Awal Istilah Melayu

2. Definisi Melayu dari segi Etimologi
3. Definisi Melayu berasaskan Bangsa
Definisi Awal Istilah Melayu

M.Ptolemy telah menggunakan istilah maleu-kolon dalam karyanya

berjudul Geographike Sintaxis sekitar tahun 100-150 Masihi.

Menurut Gerini, istilah ini diambil daripada kata bahasa Sanskrit iaitu
malayakolam atau malaikurram, iaitu merujuk kepada suatu tempat di utara
pantai Semenanjung Malaysia.

M ela yu dite mui di dala m tulis an China ya ng bertulis

pada zaman
Dinasti Tang. Tulisan ini menyatakan bahawa orang Mo-lo-yeu mengirim
utusan
ke
negara
China
untuk
memepersembahkan
hasilhas il bumi kepad a raj a C hina.

P ara pen ye lid ik perc a ya bahaw a keraj aan M o-lo-ye u

di ma ks udkan itu berpus at di daerah J a mbi, S umater a.

Terdapat
lagi dalam tulisan China yang menyebut perkataan Melayu
ia itu pada ca tatan s eorang rahib Buddha ya n g berna ma I-Tsing.

B el iau menggun akan is til ah Mo-lo- yu pada dua buah keraj aan ia itu
K eraj aan M ela yu ya n g berpangkalan di S ungai Batang dan K eraj aan
S riw ij a ya ya ng berpus a t di P ale mbang.

I-Tsing
juga men yat akan
bahaw a
bahas a
M ela yu telah
digunak ans ebagai bahas a pengan tar untuk me ngaj ar bahas a S ans kri t d
an fals afah agama Buddha.

yang

ya ng

Definisi Melayu Dari Segi Etimologi

Zuber Osman berpendapat bahawa perkataan Melayu berasal daripada perkataan

Malaya yang merupakan kependekan bagi perkataan hima alaya.

P erkat aan al a ya ber ma ks ud te mp at dan hi ma al a ya ber ma ks ud te m

pat bersalji. Dengan itu, pergunungan Himalaya dikatakan sebagai tempat
asal orang Melayu.

Is til ah M ela yu juga dis ebutk an dia mbil daripada perkata an bahas a J a
w a K uno, ml a yu, ya n g ber ma ks ud menge mbara atau pergi ke ma na
- mana. Maksud perkataan ini dikatakan sesuai dengan orang Melayu
yang dikatakan berpindah dari Yunan menuju ke kawasan Selatan,
menyeberangi Selat Melaka dan mendarat di Pulau Sumatera.

Mohd. Dahlan Mansoer pula berpendapat bahawa perkataan Melayu

itu berasal daripada nama sebatang sungai iaitu Sungai Melayu yang
tercatat dalam Sejarah Melayu.

Sungai itu dinamakan demikian kerana airnya mengalir dengan amat deras seperti
berlari.

Menurut Van der Tuuk pula, istilah Melayu itu bererti menyeberang, iaitu
merujuk kepada orang Melayu yang menyeberang atau menukar agama daripada
agama Hindu-Buddha kepada agama Islam.

Definisi Melayu Berasaskan Bangsa

Dalam pengertian yang luas, perkataan Melayu merujuk kepada

bangs a-bangs a Aus trones ia ya n g terd apat di kepul auan M ela yu.

D ala m
konteks yang lebih luas, rumpun Austronesia juga melipu
t i k a w a s a n Aus trones ia ya n g la in ia itu kaw as an di s ebel ah Timur ya
ng mer angkumi K eluarga P olin es ia, M elan es ia dan M ikrones i a.

M ela lui penger tian ya n g diber ikan oleh UN ES CO pada tahun 1972, pe
rkataan Melayu digunakan untuk merujuk kepada suku bangsa Melayu
di S emenanj ung
M ala ys ia,
Thail and,
Indones ia,
F ilipina dan
M adagas ka r.

D i M ala ys ia , pengert ian M ela yu menj adi lebih s e mp it ia itu s eperti

ya ng t e r m a k t u b d a l a m P e r l e m b a g a a n M a l a y s i a P e r k a r a 1 5 3 . S e s
e o r a n g i t u dit akrifkan s ebagai bangs a M ela yu apab ila me reka dapat
menu turkan bahas a M ela yu , meng a ma lkan ada t is ti adat M ela yu dan
berag ama Is la m.

SELASILAH BAHASA MELAYU

Berdasarkan rajah salasiah bahasa, bahasa Melayu berasal daripada rumpun

Austronesia yang tergolong dalam filum Austris seperti dalam rajah:

Ada di kalangan pengkaji yang membahagikan rumpun Austronesia kepada

Rumpun Austronesia Barat ( Hesperanasia) dan Rumpun Austronesia
Timur ( Ocenesia) .

Rumpun Hesperanesia melahirkan keluarga Bahasa Indonesia. Keluarga

Bahasa ini dibahagikan lagi kepada Bahasa subkeluarga bahasa Indonesia
Pusat dan Filipina-Formosa.

Kelompok Indonesia
Pusat terdiri daripada bahasa Melayu, bahasa Bu mipu tera S araw ak (kecua
li bahas a Bis a ya), bahas a di K ali man tan dan bahas a di K epulau an S u
mat era.

.K elo mpok F ilipin a-F ormos a pula terdir i daripada bahasa di Filaipina,
bahasa Bumiputera di Sabah dan bahasa di Brunei (kecu ali bahas a
M ela yu dan bahas a Lun D a yeh).

D aripad a raj ah s alas i ah bahas a, bahas a M ela yu tergolong dala m kelua

rga bahas a Nus antar a dan di baw ah s ubkeluarga Indones ia P us at.

Dalam subkeluarga itu, bahasa Melayu termasuk dalam golongan bahasa Su

matera, bahasa Batak, Aceh, Minangkabau, Nias, Lampung dan OrangLaut.

D ari segi perke mbang an Bahas a Mel a yu pula, para pengkaj i

bias an ya me mb ahag ikann ya kepada empat peringkat iai tu bahas a M el
a yu P urba,Bahas a M ela yu Kuno, Bahas a M ela yu K las ik dan bahas a
M ela yu Moden.

N a mun, anggapan ini tidak dipers etuj ui ol eh As mah H aj i O mar.

Beliau berpend apat bahaw a hubungan bahas a M ela yu Moden dengan ba

has a Melayu Purba sebenarnya berdasarkan skema berikut:

B ahas a M ela yu P urba diper ca ya i dituturk an oleh kelo mpok M ela yu D

eutro. Mereka menggunakan bahasa ini dalam bentuk lisan.

Oleh itu BahasaMelayu Purba tidak wujud dalam bentuk tulisan.

N a mun Bahas a M ela yu P urba telah berke mbang akibat pengaruh

Hindu dan menjadi Bahasa Melayu Kuno. Bahasa ini banyak meminjam kosa kata
daripada bahasa Sanskrit.

Bahasa Melayu Kuno mengalami peralihan ke bahasa Melayu Klasik kerana

dipengaruhi oleh unsur Islam. Kemudian bahasa ini beralih ke bahasa Melayu
Moden pada abad ke-19.

=================

Asal Usul Bahasa Melayu

1. 1. AB 5301KELUARGA BAHASA AUSTRONESIA Tajuk: Asal-usul Bahasa
Melayu Pensyarah: Dr. Awang Yabit bin AlasRosmah binti Ambong (11M0701)
Rosnita binti Idris (11M8193)Rasidah Anak Linggir (11M8194) 18 Oktober 2012
(Khamis)
2. 2. ISI KANDUNGAN 1. PENGENALAN 2. SEJARAH RINGKAS BAHASA
MELAYU (a)Asal-usul Bahasa Melayu(b)Sejarah perkembangan Bahasa Melayu 3.
KESIMPULAN
3. 3. >>>SILA TEKAN<<<
4. 4. DEFINISI BAHASABeberapa definisi bahasa adalah seperti berikut:1. Bahasa
ialah sistem lambang bunyi suara yang dipakai sebagai alat perhubungan dalam
lingkungan satu kelompok manusia (antara seorang individu dengan individu yang
lain).2. Bahasa adalah penggunaan kod, iaitu gabungan fonem sehingga membentuk
kata dengan aturan sintaksis untuk membentuk kalimat yang memiliki erti/maksud.
Fonem kata sintaksis kalimat
5. 5. DEFINISI MELAYU Istilah Melayu digunakan dalam pengertian yang luas dan
juga yang sempit. Dalam pengertian luas, istilah ini merujuk kepada bangsa-bangsa
Austronesia yang terdapat di Semenanjung Tanah Melayu dan kawasan yang secara
tradisional disebut gugusan pulau-pulau Melayu, iaitu pulau-pulau yang meliputi
Indonesia yang ada sekarang ini. Penggunaan istilah Melayu yang lebih am ialah
yang merujuk kepada suku bangsa yang berbahasa Melayu yang mendiami di
Semenanjung Tanah Melayu, pantai timur Sumatera, Brunei dan beberapa tempat lagi
yang berdekatan.
6. 6. ASAL-USUL BAHASA MELAYU Bahasa sering dikaitkan dengan salasilah
bangsa. Asal-usul orang Melayu, iaitu penutur asli bahasa Melayu amat kabur kerana
sejarah kuno Asia Tenggara masih belum diselidiki dengan mendalam. Walau
bagaimanapun, kita dapat mengetahui secara kasar latar belakang dan pergerakan
masyarakat Melayu kuno, iaitu nenek moyang orang Melayu.
7. 7. ASAL-USUL BAHASA MELAYU Beberapa teori telah mengatakan bahawa
penutur bahasa Melayu berasal daripada golongan manusia yang diberi nama
Austronesia. Mereka datang dari daerah Yunan dan menjelajah ke Selatan, dalam
bentuk beberapa gelombang pergerakan manusia, dan menduduki wilayah Asia
Tenggara. Ini berlaku sejak tahun 2500 sebelum Masihi, iaitu dengan kedatangan
golongan pertama yang disebut Melayu Proto; kemudian, kira-kira dalam tahun 1500
sebelum Masihi, datang pula gelombang yang kedua, golongan yang disebut Melayu
Deutro. Mereka ini telah menduduki daerah pantai dan tanah lembah di Asia
Tenggara, dan telah memperlihatkan kepandaian belayar dan bercucuk tanam.

8. 8. ASAL-USUL BAHASA MELAYU Namun, ada teori terbaharu yang menyatakan

tempat asal orang Melayu ialah Pulau Borneo, dan mereka telah merebak dari situ
dalam tiga kelompok yang besar melalui tiga arah, iaitu: 1. Ke Barat, arah ke
Sumatera Utara, 2. Ke timur Laut menghala ke Kepulauan Filipina dan Taiwan, dan
satu kelompok turun ke Sulawesi dan kalimantan Timur, dan 3. Ke Barat Daya, iaitu
Sumatera Selatan dan Jawa Barat. Oleh sebab masyarakat Austronesia tersebar luas
di seluruh Kepulauan Melaya dan lautan Pasifik, maka berkembanglah tiap-tiap
bahasa di daerah masing-masing. Walau bagaimanapun, antara bahasa yang berlainan
hari ini, masih dapat dilihat unsur persamaan.
9. 9. ASAL-USUL BAHASA MELAYU Bahasa Austronesia ialah satu rumpun bahasa
yang tergolong ke dalam satu keluarga bahasa besar yang bernama keluarga bahasa
Austris. Di samping rumpun Austronesia, terdapat dua rumpun yang lain dalam
keluarga ini, iaitu rumpun bahasa Austroasia dan rumpun bahasa Tibet-China.
Rumpun bahasa Austronesia pula terbahagi kepada empat cabang, iaitu kumpulan
bahasa di Kepulauan Melayu (atau Nusantara), kumpulan bahasa Polinesia, antaranya
bahasa Hawaii, Tonga dan Maori; kumpulan bahasa Melanesia antaranya bahasa di
kepulauan Marianna, Marshall, Carolina dan Gilbert. Dalam bentuk rajah, cabangcabang keluarga bahasa Austris dan rumpun bahasa Austronesia adalah seperti yang
berikut:
10. 10. RUMPUN AUSTRONESIA Dalam bentuk rajah, cabang-cabang keluarga
bahasa Austris dan rumpun bahasa Austronesia adalah seperti yang berikut: Rumpun
Austronesia Keluarga Keluarga Keluarga KeluargaNusantara Polinesia Melanesia
Mikronesia(Indonesia)
11. 11. RUMPUN AUSTRONESIA Namun, ada sebahagian ahli bahasa dan sejarah
mengelompokkan rumpun bahasa austronesia kepada dua kumpulan utama, iaitu:
Rumpun Austronesia Keluarga Keluarga Melayu- Taiwanik Polinesia Barat Tengah
Timur
12. 12. TEORI ASAL-USUL BAHASA MELAYUTerdapat banyak teori asal-usul bahasa
Melayu. Teori ini bolehdibahagikan kepada dua teori penting yang mendasari asalusulbahasa Melayu, iaitu:(1) Teori Hendrick Kern(2) Teori James Collins, Nothofer,
Robert Blust, dan Adelaar
13. 13. TEORI ASAL-USUL BAHASA MELAYU TEORI HENDRIK KERN Orangorang Melayu berasal dari Semenanjung Tanah Melayu. Orang-orang Austronesia
berasal dari Champa (di persisiran pantai Kemboja). Orang-orang Austronesia turun
ke Semenanjung menjadi orang Melayu. Orang Melayu dari Semenanjung berpecahpecah ke sebelah timur. Teori ini tidak lagi digunakan pada masa kini.
14. 14. TEORI ASAL-USUL BAHASA MELAYU TEORI JAMES COLLINS,
NOTHOFER, ROBERT BLUST, ADELAAR Mewakili dua pendapat yang agak
sama tetapi ada sedikit perbezaan, iaitu dari segi migrasi orang Melayu. Namun,
keempat-empat ahli sarjana ini bersepakat mengatakan orang Melayu berasal dari
sebelah barat Pulau Borneo. Kerana Pulau Borneo tempat asal-usul penutur orang
Melayu. Teori ini boleh dibahagikan kepada dua kelompok, iaitu:(1) James Collins
dan Nothofer(2) Robert Blust dan Adelaar

15. 15. KELOMPOK 1 (JAMES COLLINS DAN NOTHOFER)James Collins dan

Nothofer berpendapat bahawa orang Melayudipecahkan kepada tiga, iaitu:1. Migrasi
terawal berpindah dari sebelah barat Pulau Borneo ke Sumatera dan berpecah terus
ke utara dan menjadi orang Melayu di Semenanjung sekarang dan ada sebahagian
yang terus berpecah terus ke utara menjadi orang Champa. Dari Champa turun balik
ke Sumatera menjadi orang Acheh.2. Migrasi ke utara - dari sebelah barat Pulau
Borneo dan menjadi orang Brunei yang ada pada masa sekarang berpusing
mengikut putaran jam terus ke utara (pantai timur) menjadi orang banjarmas3.
Orang-orang di sebelah barat Borneo turun ke selatan menjadi orang Melayu Jakarta
sekarang.
16. 16. KELOMPOK 2 (ROBERT BLUST DAN ADELAAR) Blust dan Adelaar
berpendapat migrasi bermula dari sebelah barat Pulau Borneo dan hanya berlaku
sekali sahaja. Orang-orang Melayu berpindah ke Sumatera menjadi orang Melayu di
kepulauan Sumatera dan berkembang maju sehingga zaman Srivijaya pada abad ke-7
orang-orang Melayu sudah pandai belayar dan menguasai teknologi perdagangan
dan berbalik semula ke Pulau Borneo Srivijaya terkenal (bukti cerita rakyat).
Setelah orang-orang Melayu berbalik ke Pulau Borneo menghasilkan dua jenis
Melayu (Adelaar PhD, 1985) hierarki tertinggi dipanggil Melayik yang merangkumi
banyak bahasa-bahasa Melayu termasuk Iban, Kedayan dan lain-lain yang sama
dengan bahasa Melayu.
17. 17. Mewujudkan dua jenis Melayu: Melayu yang ada pada masa sekarang dan
Melayu Iban. Namun, kedua-dua jenis Melayu tadi mengalami kesukaran untuk
berkomunikasi antara satu dengan lain kerana tempoh migrasi yang terlalu
panjang/lama).
18. 18. PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU Ahli bahasa membahagikan
perkembangan bahasa Melayu kepada tiga tahap utama iaitu: 1. Bahasa Melayu Kuno
2. Bahasa Melayu Klasik 3. Bahasa Melayu Moden
19. 19. BAHASA MELAYU KUNO Bahasa Melayu merupakan keluarga bahasa
Nusantara. Kegemilangannya ialah dari abad ke-7 hingga abad ke-13 pada zaman
kerajaan Srivijaya, sebagai lingua franca dan bahasa pentadbiran. Penuturnya di
Semenanjung, Kepulauan Riau dan Sumatera.
20. 20. BAHASA MELAYU KUNO Ia menjadi lingua franca dan sebagai bahasa
pentadbiran kerana: Bersifat sederhana dan mudah menerima pengaruh luar. Tidak
terikat kepada perbezaan susun lapis masyarakat. Mempunyai sistem yang lebih
mudah berbanding dengan bahasa Jawa. Banyak dipengaruhi oleh sistem bahasa
Sanskrit. Bahasa Sanskrit kemudian dikenal pasti menyumbang kepada pengayaan
kosa kata dan ciri-ciri keilmuaan (kesarjanaan) Bahasa Melayu.
21. 21. BAHASA MELAYU KUNO Bahasa Melayu mudah dipengaruhi Sanskrit
kerana:1. Pengaruh agama Hindu.2. Bahasa Sanskrit terletak dalam kelas bangsawan,
dan dikatakan mempunyai hierarki yang tinggi.3. Sifat bahasa Melayu yang mudah
dilentur mengikut keadaan dan keperluan. Bahasa Melayu kuno pada batu-batu
bersurat abad ke-7 yang ditulis dengan huruf Pallava:1. Batu bersurat di Kedukan
Bukit, Palembang (683 M).2. Batu bersurat di Talang Ruwo, dekat Palembang (684

M).3. Batu bersurat di Kota Kampur, Pulau Bangka (686 M).4. Batu bersurat di
Karang Brahi, Meringin, daerah Hulu Jambi (686M).5. Bahasa Melayu kuno pada
batu bersurat di Gandasuli, Jawa Tengah (832 M) ditulis dalam huruf Nagiri.
22. 22. BAHASA MELAYU KUNO Ciri-ciri bahasa Melayu kuno:1. Penuh dengan
kata-kata pinjaman Sanskrit.2. Susunan ayat bersifat Melayu.3. Bunyi b ialah w dalam
Melayu kuno (Contoh: bulan - wulan).4. Bunyi e pepet tidak wujud (Contoh dengan dngan atau dangan).5. Awalan ber- ialah mar- dalam Melayu kuno (contoh: berlepasmarlapas)6. Awalan di- ialah ni- dalam bahasa Melayu kuno (Contoh: diperbuat niparvuat)7. Ada bunyi konsonan yang diaspirasikan seperti bh, th, ph, dh, kh, h
(Contoh: sukhatshitta)8. Huruf h hilang dalam bahasa moden (Contoh: semuasamuha, saya: sahaya)
23. 23. PERALIHAN BAHASA MELAYU KUNO KE BAHASA MELAYU KLASIK
Peralihan ini dikaitkan dengan pengaruh agama Islam yang semakin mantap di Asia
Tenggara pada abad ke-13. Selepas itu, bahasa Melayu mengalami banyak
perubahan dari segi kosa kata, struktur ayat dan tulisan. Terdapat tiga batu bersurat
yang penting: Batu bersurat di Pagar Ruyung, Minangkabau (1356):1. Ditulis dalam
huruf India.2. Mengandungi prosa melayu kuno dan beberapa baris sajak Sanskrit.3.
Bahasanya berbeza sedikit daripada bahasa batu bersurat abad ke-7.
24. 24. PERALIHAN BAHASA MELAYU KUNO KE BAHASA MELAYU KLASIK
Batu bersurat di Minye Tujuh, Acheh (1380)1. Masih memakai abjad India2. Buat
pertama kalinya terdapat penggunaan kata-kata Arab seperti kalimat nabi, Allah dan
rahmat. Batu bersurat di Kuala Berang, Terengganu (1303-1387)1. Ditulis dalam
tulisan Jawi2. Membuktikan tulisan Arab telah telah digunakan dalam bahasa Melayu
pada abad itu.3. Ketiga-tiga batu bersurat ini merupakan bukti catatan terakhir
perkembangan bahasa Melayu kerana selepas abad ke-14, muncul kesusasteraan
Melayu dalam bentuk tulisan. Ketiga-tiga batu bersurat ini merupakan bukti catatan
terakhir perkembangan bahasa Melayu kerana selepas abad ke-14, muncul
kesusasteraan Melayu dalam bentuk tulisan.
25. 25. BAHASA MELAYU KLASIK Kegemilangannya boleh dibahagikan kepada tiga
zaman penting:1. Zaman kerajaan Melaka2. Zaman kerajaab Acheh3. Zaman kerajaan
Johor-Riau Tokoh-tokoh penulis yang penting ialah Hamzah Fansuri, Syamsuddin
al-Sumaterani, Syeikh Nuruddin al-Raniri dan Abdul Rauf al-Singkel.
26. 26. BAHASA MELAYU KLASIK Ciri-ciri bahasa klasik:1. Ayat: panjang, berulang,
berbelit-belit.2. Banyak ayat pasif.3. Menggunakan bahasa istana.4. Kosa kata klasik:
ratna mutu manikam, edan kesmaran (mabuk asmara), sahaya, masyghul (bersedih).5.
Banyak menggunakan kata pangkal ayat: sebermula, alkisah, hatta, adapun.6. Ayat
songsang.7. Banyak menggunakan partikel pun dan lah
27. 27. BAHASA MELAYU MODEN Bermula pada abad ke-19. Hasil karangan Munsyi
Abdullah dianggap sebagai permulaan zaman bahasa Melayu moden. Sebelum
penjajahan British, bahasa Melayu mencapai kedudukan yang tinggi, berfungsi
sebagai bahasa perantaraan, pentadbiran, kesusasteraan, dan bahasa pengantar di pusat
pendidikan Islam. Selepas Perang Dunia Kedua, British merubah dasar menjadikan
bahasa Inggeris sebagai pengantar dalam sistem pendidikan. Semasa Malaysia

mencapai kemerdekaan, Perlembagaan Persekutuan Perkara 152 menetapkan bahasa

Melayu sebagai bahasa kebangsaan. Akta Bahasa Kebangsaan 1963/1967
menetapkan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi negara. Laporan Razak 1956
mencadangkan bahasa Melayu sebagai pengantar dalam sistem pendidikan negara.
28. 28. RAJAH PERKEMBANGAN BAHASA MELAYU
29. 29. KESIMPULAN Secara keseluruhannya, terdapat dua teori penting tentang asalusul bahasa Melayu, iaitu teori yang dipelopori oleh Hendrik Kern dan teori yang
dipelopori oleh 4 orang sarjana iaitu James Collins, Nothofer, Robert Blust dan
Adelaar. Teori Hendrik Kern teori ini menghuraikan bahawa orang-orang Melayu
berasal dari Semenanjung Tanah Melayu. Teori 4 sarjana - teori ini menghuraikan
tentang migrasi orang-orang Melayu yang dipercayai berasal dari sebelah barat Pulau
Borneo.
30. 30. BIBLIOGRAFIAbdullah Hassan. (2007). Linguistik am. Selangor: PTS
Professional Publishing Sdn. Bhd.____________. (1980). Linguistik am untuk guru
Bahasa Melayu. Petaling Jaya: Penerbit Fajar Bakti Sdn. Bhd.Asmah Haji Omar.
(2008). Susur galur bahasa Melayu (Edisi Kedua). Dewan Bahasa dan Pustaka: Kuala
Lumpur.Darwis Harahap. (1992). Sejarah pertumbuhan bahasa Melayu. Pulau Pinang:
Penerbit Universiti Sains Malaysia.Kamus Dewan . (2007). Kuala Lumpur: Dewan
Bahasa dan Pustaka.Nik Safiah Karim dkk. (2008). Tatabahasa Dewan. Kuala
Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.Noriah Mohamed. (1999). Sejarah
sosiolinguistik bahasa Melayu lama. Pulau Pinang: Penerbit Universiti Sains
Malaysia.Zulkifley Hamid dkk. (2006). Linguistik Melayu. Bangi, Selangor: Penerbit
Universiti Kebangsaan Malaysia.