Anda di halaman 1dari 10

Prevencindecncerdecuellouterino

Fechadelaltimarevisin:23/12/2013

ndicedecontenidos
1.Dequhablamos?
2.Cmosepreviene?
3.Actuacinanteunacitologaalterada
4.Actuacinanteundobletest(citologa+test
VPH)alteradoenmujeresmayoresde30aos
5.Bibliografa
6.Msenlared
7.Autores

Dequhablamos?
Anivelmundial,elcncerdecuellouterinoocupaeltercerlugarenfrecuenciaentrelasmujeres,detrsdel
cncerdemamayelcolorrectal,conunos500.000nuevoscasosalaomsdel85%deellosocurrenenpases
envasdedesarrollo.AunqueenEspaalaincidenciaesdelasmsbajasdeEuropa,en2008sediagnosticaron
1.948casos,conunaincidenciayunamortalidadestimadasde6,3y1,9por100.000mujeresrespectivamente,
siendoelsegundotumormsfrecuenteenmujeresde15a44aos(Globocan,2008).

Lamayoradecasossediagnosticanentrelos35ylos50aos,conunaedadmediaaldiagnsticode48aos.
Sloel10%correspondeamujeresmayoresde65aos(CastellsX,2006DiestroTejedaMD,2007).El8595%
delostumoressoncarcinomasescamososoepidermoideselrestosonadenocarcinomasycarcinomas
adenoescamosos.

Lacausafundamentaldeltumoreslainfeccinpersistenteporelvirusdelpapilomahumano(VPH),unvirusADN
quesetransmiteporcontactosexual,yqueparticipatambinenlaetiopatogeniadeloscnceresdevagina,
vulva,ano,pene,orofaringeycavidadoral.Estainfeccinestanfrecuentequeel75%85%delasmujeres
sexualmenteactivashabrnestadoexpuestasalolargodesuvida,conunaprevalenciadel15%al50%enla
poblacinfemeninade20a30aos.Amedidaqueavanzalaedadlaprevalenciadisminuye,paraestabilizarsea
partirdelos40aosentornoaun510%(CortsBordoyJ,2011).

Existenentre30y40genotiposdeVPHqueinfectanlamucosagenital.Segnsupotencialoncognicose
dividenenVPHdealtoybajoriesgo.Entrelosdealtoriesgo,ochogenotipos(tipos16,18,45,31,33,52,58y
35)sonresponsablesdel95%deloscasosdecncercuellouterino,ydeelloslosgenotipos16y18sonlos
responsablesdel70%deestostumores.LosgenotiposdelVPHdebajoriesgo6y11sonresponsablesdel90%
delasverrugasanogenitales(CortsBordoyJ,2011FeldmanS,2013).

LamayoradeinfeccionesydisplasiaslevesporVPHsonautolimitadas,yseresuelvendeformaespontneaen
unperiodode8a24mesessindejarningntipodelesin.PerolapersistenciadeinfeccinporVPHdealto
riesgoenelepiteliocervicalpuedeocasionaranomalascelularesque,trasunperiodode10a20aos,
evolucionendesdeladisplasiacervicalhastalaneoplasiaintraepitelialcervicaloCIN(cervicalintraepitelial
neoplasm).LasCINseclasificansegnlaprofundidaddelaafectacindelepitelioylaatipicidadcelularcomo:
(FeldmanS,2013)
CIN1:lesindebajogrado,noconsideradaprecursordecncercervical,yquesuelesercausadapor
tiposVPHdebajoriesgo.Entreel70yel90%deloscasosregresanespontneamentesintratamiento.
CIN2:lesinprecancerosadealtogradoquepresentaunadisplasiamoderadanoobstante,hastael40%
puedenpresentarregresinespontnea,sobretodoenmujeresjvenes.
CIN3:lesindealtogrado,condisplasiaseveraocarcinomainsitu,quepuedeafectaramsdedos
terciosdelepitelio.Entornoal30%deloscasosprogresanacncer(McCredieM,2008).

Otrosfactoresqueserelacionanconunamayorincidenciadecncercervicalsoneltabaquismo(queincrementa
23veceselriesgodedesarrollarcncerenmujeresconVPH),lainmunosupresin(pacientesVIH,tratamiento
coninmunosupresores,etc.),elusoprolongadodeanticonceptivosorales,lamultiparidadylacoinfeccincon

Elsevier2016

otrasenfermedadesdetransmisinsexualcomoelherpesgenital(FeldmanS,2013GavilnMoralE,2013).

HaytambinfactoresqueaumentanelriesgodeinfeccinporVPH:actividadsexualaedadtemprana,
numerososcompaerossexuales(orelacinconunoquehatenidomuchasparejas),usonosistemticode
preservativos,etc.(GavilnMoralE,2013).Lacircuncisinmasculinaesencambiounpotentefactorprotector
frentealainfeccinVPH.LautilizacindelDIUcomomtodocontraceptivohamostradotambinunefecto
protectorfrentealcncerinvasor,aunquenofrentealainfeccinporVPH(CortsBordoyJ,2011).

Cmosepreviene?
Lasmedidasdeprevencinprimaria(educacinsanitaria,vacuna)sedirigenfundamentalmenteaevitarla
infeccinporelVPH,comofactornecesarioparaeldesarrollodelcncerdecuellouterino.Laspruebasde
cribado(citologa,deteccindelVPH)permitendetectarytratarlaslesionesprecancerosasevitandosu
progresinacncer.
Prevencinprimaria:
Intervencionesdeeducacinparalasalud

ElusocorrectodepreservativodurantelasrelacionessexualespuedereducirelriesgodeinfeccinporVPHen
mujereshastaun70%(WinerRL,2006).Serecomiendainformarajvenesdeambossexos(esfrecuenteque
varonesinfectadosseanlafuentedecontagio)sobrelaenfermedad,vasdetransmisinymecanismosde
control.ElPAPPS2012recomiendaquelosprofesionalesdeatencinprimariaproporcionenconsejosobre
proteccinenloscontactossexuales(evidenciamoderada,recomendacinfuerteafavor)(MarzoCastillejoM,
2012).Losresultadosdeunarevisinsistemticaindicanquelasintervencionesparafomentarhbitossexuales
segurosenmujeresjvenesconsiguenaumentarlasconductaspreventivascomoelusodelpreservativo,aunque
losresultadosestadsticamentesignificativosenlareduccindeenfermedadesdetransmisinsexualson
escasos(ShepherdJP,2011).

Vacunapapilomavirus

EnlaactualidadexistendosvacunascomercializadasfrentealVPH:lavacunabivalentevadirigidacontralos
genotipos16y18,ylatetravalentecontralosgenotipos16,18,6y11.Tienenunaindicacinexclusivamente
profilctica,careciendodeefectoteraputicosobrelapatologacausadaporVPH.Ambashandemostrado
generarmemoriainmuneysersegurasyeficacesfrentealesionespreneoplsicascervicales.Latetravalenteha
mostradotambineficaciafrentealasverrugasgenitales(verhttp://www.fisterra.com/guias
clinicas/papilomavirus/).Annoexistenestudiosquehayanevaluadounadisminucindelaprobabilidadde
padecercncerdecuellouterino,dadalahistorianaturaldelaenfermedad,niseconocencompletamentepuntos
importantescomoladuracindesuproteccin,losefectosenmujerespreviamenteinfectadasylaposible
inmunidadcruzada(CortsBordoyJ,2011GavilnMoralE,2013).

Lavacunacindelasniasde14aosfrentealpapilomavirushasidoincluidaenelcalendariovacunaldel
ConsejoInterterritorialdelSistemaNacionaldeSaludyeneldelasComunidadesAutnomas.ElDocumentode
Consenso2011deSociedadesCientficasEspaolasaconsejalavacunacinsistemticadelasniasde9a14
aos,yrecomiendalavacunacindetodaslasmujereshastalos26aos(calidaddeevidenciaA,
recomendacinfuerteafavor)(CortsBordoy,2011).

Prevencinsecundaria:

Citologadepapanicolau

Lacitologaexfoliativacrvicovaginal(citologadePapanicolauoconvencional)eslatcnicamsutilizadacomo
pruebadecribadoparadeteccinprecozdecncerdecuellouterino(verhttp://www.fisterra.com/ayudaen
consulta/tecnicasatencionprimaria/citologiacervixtestpapanicolaou).

Eselnicotestdecribadoquehademostradodisminuirlaincidenciaylamortalidadporcncerdecuellouterino
cuandoseutilizaenprogramasdebasepoblacional.Lospasesqueiniciaronestosprogramashacedcadashan
obtenidoreduccionesdehastaun80%enlaincidenciadeestetumor,ylamayoradelosdiagnsticos
correspondenamujeresquenosehabanrealizadounacitologaenlos510aosprevios.EnelReinoUnido,
lastasasdemortalidadestandarizadasporedaddebidoacncerdecuellodeterohandescendidode
7,1/100.000mujeresen1979a2,4/100.000mujeresen2008(CancerResearchUK,2010).

Tieneunasensibilidaddel5087%yunaespecificidaddel86100%.Losfalsosnegativossuelenrelacionarsecon
unatomademuestrainadecuada(quealcanzahastaal8%delosfrotis)(QueirVerdesT,2013).

ElsistemamasutilizadoparalaclasificacindeloshallazgoscitolgicoseseldeBethesda(actualizacin2001)
(SolomonD,2002),quevaloralacalidaddelamuestra(satisfactoriaoinsatisfactoriainadecuada)yclasificalos

(SolomonD,2002),quevaloralacalidaddelamuestra(satisfactoriaoinsatisfactoriainadecuada)yclasificalos
hallazgoscitolgicosen:negativosparalesinintraepitelialomalignidad,hallazgosnoneoplsicos(cambios
inflamatoriosoinfecciosos)yanomalasenlasclulasepiteliales.Lasanomalasenlasclulasepitelialesse
dividenen:
Alteracionesenlasclulasescamosas
Atipiascelularesescamosas(ASC):
ASCdesignificadoincierto(ASCUS).
ASCsinpoderdescartarHSIL(ASCH).
Lesionesintraepitelialesescamosasdebajogrado(LSIL),enlasqueespocoprobablelaprogresin
acncer.Secorrelacionancondisplasiacervicalleve,infeccinporVPHyCIN1.
Lesionesintraepitelialesescamosasdealtogrado(HSIL),mspropensasaevolucionaraunalesin
cancerosaoprecancerosa.SecorrelacionancondisplasiamoderadaoCIN2,displasiaseverao
CIN3ycarcinomainsitu.
Carcinomadeclulasescamosas.
Alteracionesenlasclulasglandulares(puedencorresponderaclulastumoralesdelcanal
cervicouterinoodeltero)
Atipiasdeclulasglandulares(AGC).
Adenocarcinomainsitu.
Adenocarcinomaendocervical,endometrial,extrauterino,sinespecificar(NOS).

Lacitologainformadelaexistenciadeclulasanmalas,peroeldiagnsticodefinitivodebehacersemediante
colposcopiaconbiopsiayestudiohistolgicodelaslesionessospechosas.Existecorrelacinentrelosresultados
citolgicosanmalosyloshallazgossubsecuentesenlabiopsia,perolacorrespondenciaexactasoloocurreen
aproximadamentelamitaddelaspacientes.EnelcasodemujeresjvenesesfrecuentequeelresultadoLSIL
regresealanormalidadalcabodeciertotiempo,representandounainfeccinautolimitadaporVPH(FeldmanS,
2013).
Lacitologaesmenosefectivaenelcasodedeteccindeadenocarcinoma,aunquesteesmuchomenos
frecuentequeelcarcinomaescamoso.Amenudoestaspacientestienencontrolescitolgicospreviosnormales.
Ladeteccinenlacitologadeclulasglandularesatpicas(AGC)oadenocarcinomainsitu(AIS)obligaa
descartarlapresenciadeneoplasiacervicalodeendometrio(CortsJ,2010).
Tabla1.Correspondenciaentretrminoshistolgicosycitolgicos

Clasificacinhistolgica(utilizadaendiagnstico)

Clasificacincitolgica(utilizadaen
cribado)

OMS(clasificacin
descriptiva)

CIN(CervicalIntraepitelial
Neoplasm)

SistemaBETESHDA2001

Normal

Normal

Negativaparalesinintraepitelialo
malignidad

Alteracionesenclulasescamosas
ASCUS
ASCH

Atipia
Displasialeve

Condiloma
CIN1

Displasiamoderada

CIN2

Displasiasevera
Carcinomainsitu

CIN3

LSIL

HSIL

Alteracionesenclulasglandulares
Clulasglandularesatpicas

AGC

Adenocarcinomainsitu

AIS

Carcinomainvasivo

Citologadebaselquida

Enestatcnicalamuestraobtenidaseintroduceenunasolucinconservadoraquetrassuprocesadopermite
obtenerenelportaobjetosunacapamuyfinadeclulas,reduciendocontaminantesquedificultanlalectura,
comosangre,mocooclulasinflamatorias.

Lasrevisionessistemticasdelosestudiosquecomparancitologaconvencionalydebaselquidanomuestran
diferenciassignificativasenlasensibilidadyespecificidad.Susventajasradicanenelmenorporcentajede
muestrasinadecuadas,elmenortiempodelectura,yenlaposibilidaddeguardaryreutilizarlamuestrapara
realizareltestdedeteccindeVPHenelcasoderesultadosanmalosenlalecturadelacitologa(SiebersAG,
2009SEC/SEAP,2013).

EnEspaalapruebamasusadacontinasiendolacitologaPapanicolau,aunqueenmuchoshospitalesse
realizatambinlacitologaenbaselquida.
TestdedeteccinVPH(viruspapilomahumano)

LapruebadedeteccindeVPHanalizalapresenciadeADNviralenclulasdelcuellouterino.Esunaprueba
conmayorsensibilidadquelacitologaenladeteccindelesionesCIN2osuperiores,peroquepresentauna
menorespecificidad,sobretodoenmujeresjvenes.Eldebateactualsecentraenculdebesersulugarenlos
programasdecribado:
Enlosprogramasqueutilizanlacitologacomopruebainicialdecribado,lapruebadedeteccindeVPH
dealtoriesgoseaplicaracomomtododetriagecuandolosresultadoscitolgicossonequvocoso
muestrananormalidadesdebajogrado,paraseleccionarlasmujeresquerequierencolposcopia(por
ejemplo,anteelhallazgoenunacitologaconclulasASCUSenmujeresacualquieredadodeclulas
LSILenmujerespostmenopusicas)(ArbynM,2013).
ElempleodeltestdedeteccindeVPHcomopruebainicialdecribadosoloserecomiendaenmujeres
mayoresde30aos,conelfindeevitarelsobretratamientodelesionestransitoriasenmujeresms
jvenes,enlasquelaprevalenciadelVPHesmuyalta,mientrasquelaincidenciadecncercervicales
muybaja.Enelcasodelasadolescentes,hastael9095%delesionesdebajogradoymuchaslesionesde
altogradotienenunaregresinespontnea(ArbynM,2010ACOG,2012).
LautilizacindeltestVPHcomopruebainicialdecribadoenmujeresmayoresde3035aos,combinado
conlacitologa(cotestodobletest),buscarealizarundiagnsticomsprecozdelesionesdealtogrado.
UnacitologanegativajuntoauntestVPHnegativoimplicaunriesgomuybajodetenerenlosprximos10
aosunCINdealtogradoouncarcinoma,pudindoseaumentarelintervalodecribadoa5aos(Corts
J,2010).
Utilizadocomotestnicoinicialenmujeresmayoresde30aos,slohabraquerealizarcitologacuando
eltestVPHespositivo(CortsJ,2010).Noobstante,enelmomentoactualnoserecomiendaelusodel
testVPHslocomoprimerapruebadecribado,siendopreferibleslacitologaoelcotestconcitologa+
testVPH(versiguienteapartado).

Recomendacionesdecribado

Enlatabla2aparecenlasrecomendacionesdecribadodecncercervicalenmujeressanasdeorganismos
espaolesyamericanos,respectoaedaddeinicioyfinalizacin,testrecomendadoyfrecuencia(MarzoCastillejo
M,2012SEGO/AEPCC/SEC/SEAP,2006SEGO,2010USPSTF,2012ACOG,2012SaslowD,2012CTF
2013).

Tabla2.Recomendacionesdecribadodecncerdecuellouterino

PAPPS
2012

Edadesrecomendadas
Inicio

25aos

Finalizacin

65aos

Testrecomendadoyfrecuencia

Observaciones

Citologacada35aos.

Evidenciaalta,
recomendacinfuertea
favor

LaintroduccindelTestVPH
enmujeres>3540aos
comopruebadecribado
dependerdelosprotocolos
consensuadosenlas
diferentescomunidades
autnomas.

Desdeatencinprimariase
deberealizarunabsqueda
activadirigidaaaumentarla
cobertura,conespecial
nfasisenlapoblacin
dealtoriesgo(evidencia
baja,recomendacinfuerte
afavor)
Cribadonorecomendado

SEGO,
AEPCC,
SEC,
SEAP
2006
SEGO
2010

Alos3aosdel
iniciode
relaciones
sexuales,oa
partirdelos25
aos

Mujeres<35aos:citologa
anuallos2primerosaos.
Luegocitologacada3aos.
65aos

trashisterectomatotalpor
patologabenigna
confirmadaenlapieza
operatoria

Mujeres>35aos(**):
citologa+TestVPHcada5
aos.
Sinoexistedisponibilidaddel
TestVPH:citologacada3
aos.

Enmujeresconinfeccin
VIHoinmunodeprimidasse
recomiendacitologaanual

Citologacada3aos.
Enlasmujeresde30a65
aosquequierenalargarel
intervalodecribado:citologa
+TestVPHcada5aos.

RecomendacingradoA
(altacertezadequeel
beneficionetoessustancial)

Recomendacinencontradel
cribadoen:
USPSTF
2012(*)

21aos

65aos

Mujeres<21aos.
Mujeres>65aoscon
cribadosprevios.negativosy
sinriesgoelevadodecncer
decrvix.
Mujereshisterectomizadas
sinantecedentesdeCIN2,
CIN3,ocncerdecrvix.

RecomendacingradoD
(moderadaoaltacertezade
nobeneficioodequelos
riesgossuperanlos
beneficios)

Recomendacinencontradel
cribadocontestVPH(con/sin
citologa)enmujeres<30aos.

ACS,
ASCCP,
ASCP
(2012)
(*)
ACOG
2012(*)

Recomendacinfuerteafavor
(ACS/ASCCP/ASCP)
EvidencianivelA(ACOG):

21aos

65aos

Mujeres<30aos:citologa
cada3aos.
Mujeres>30aos:
Preferible:citologa+
TestVPHcada5aos.
Aceptable:citologa
cada3aos.

Cribadoanual:no
recomendado(ACOG:no
recomendadoenmujeres
>30aos).

Cribadonorecomendado
en:
Mujeres<21aos.
Mujeres>65aos
conevidenciade
cribadosprevios
negativos(***)ysin
riesgoelevadode
cncerdecrvix.
Mujeres
histerectomizadassin
antecedentesdeCIN
2,CIN3ocncerde
crvix.
CribadocontestVPH
(con/sincitologa)no
recomendadoen<30aos.

Mujeres2529aos:citologa
cada3aos(evidencia
moderada,recomendacin
dbil).
Mujeres>30aos:citologa
cada3aos(evidenciaalta,

Noexistesuficiente
evidenciapararecomendar
elTestVPHcomoprueba
decribadosolooen
combinacinconcitologa.

CTF
(2013)
(*)

recomendacinfuerte).
25aos

69aos

Recomendacinencontradel
cribadoen:
Mujeres<20aos(evidencia
alta,recomendacinfuerte).
Mujeres2024aos
(evidenciamoderada,
recomendacindbil).

Cribadonorecomendado
enmujeres>70aoscon
cribadospreviosnegativos
(3citologiasnegativas
sucesivasenlosltimos10
aos).

PAPPS:ProgramadeActividadesPreventivasydePromocindelaSalud.SEGO:SociedadEspaolade
GinecologayObstetricia.AEPCC:AsociacinEspaoladePatologaCervicalyColposcopia.SEC:Sociedad
EspaoladeCitologa.SEAP:SociedadEspaoladeAnatomaPatolgica.USPSTF:U.S.PreventiveServices
TaskForce.ACS:AmericanCancerSociety.ASCCP:AmericanSocietyforColposcopyandCervicalPathology.
ASCP:andAmericanSocietyforClinicalPathology.ACOG:AmericanCollegeofObstetriciansand
Gynecologists.CTF:CanadianTaskForce.

(*)EstasrecomendacionesnosonaplicablesamujerescondiagnsticopreviodeCIN2,CIN3ocncerde
cervix,mujeresexpuestasadietilestilbestroleneltero,omujeresinmunodeprimidas(porejemploconinfeccin
porVIH).
Mtodo:tantolacitologaconvencional(papanicolau)comolacitologiaenbaselquidasonaceptablesparael
cribado.
MujeresvacunadasVPH:seaplicanlasmismasrecomendacionessegnsugrupodeedad.

(**)Mujeres>30aos(cortedeedaddeaplicacinaceptablehastalos40aos)segnlaactualizacinen2010
auspiciadaporSEGO(CortesJ,2010).

(***)Definidoscomoalmenostrescitologasconsecutivasnegativasodoscotests(citologa+testVPH)
consecutivosnegativosenlos10aosprevios,elltimodeellosrealizadoenlos5aosanteriores.

EnlasrecomendacionesdelConsejoEuropeosobrecribadodecncercervicalseaconsejadesarrollar
programasdebasepoblacional,enlugardelacaptacinoportunista.Recomiendaniniciarelcribadoentrelos20
y30aos,preferiblementenoantesdelos25,concitologacada35aos,yfinalizarloalos6065aos.
Aconsejanprestarespecialatencinamujeresmayoresquenohanrealizadouncribadoadecuado,yquepor
tantopuedenestarenmayorriesgo(ArbynM,2010).

Existeevidenciasuficientedequeenmujeresmayoresde30aos,laestrategiadecribadocitolgicocada3
aosolacombinacindecitologacondeterminacindeVPHcada5aosobtienesimilaresresultados.En
cambio,hastaelmomentoningunadelasguasderecomendacionesaconsejaelcribadoprimarioconeltest
VPH(SaslowD,2012ACOG,2012USPSTF,2012SEC/SEAP,2013).

Existeampliaevidenciacientficaparadesaconsejarelcribadocitolgicoanual,yengeneraltodaslasguasde
recomendacionesaconsejanunintervalodealmenos3aoscuandolosresultadossonnormales,salvoenel
casodemujeresderiesgocomoinmunodeprimidas,infeccinporVIH,antecedentedeCIN2oCIN3,etc.
(ACOG,2012SaslowD,2012USPSTF,2012).

Unprogramadecribadotienequesopesarlosposiblesbeneficios(reduccindeincidenciaymortalidadpor
cncercervical)ylasdesventajas(ansiedad,repeticindepruebas,procedimientosinvasivosparatratamientode
lesionesqueregresaranespontneamente,posiblescomplicacionesdeltratamiento,etc.)(FeldmanS,2013).

EnelcasodemujeresvacunadasfrentealVPH,lasrecomendacionesdecribadoenelmomentoactualsiguen
siendolasmismasqueparaelrestodemujeresdesugrupodeedad,yaquelavacunanoprotegefrenteatodos
lostiposoncognicosdeVPH,ysedesconocetodavaladuracindelaproteccin.Noobstante,yaseest
viendoenestapoblacinunadisminucindelatasaderesultadoscitolgicosanmalos,loquepodraconvertiral
testVPH,demayorsensibilidad,enlapruebainicialdecribadomsrecomendable,ylacitologaserealizaraen
segundolugaranteuntestVPHpositivo(GavilnMoralE,2013).

Actuacinanteunacitologaalterada
DeacuerdoalsistemadeclasificacindeBethesda:
Calidaddelamuestra:silavaloracindelamuestradelacitologaesinsatisfactoriaporestarartefactada

serecomiendarepetirlacitologa.Sisedebieseaunainfeccin,serepetirdespusdeltratamiento
(DGSPCantabria,2011).
Hallazgosnoneoplsicos:siseobjetivainfeccinsetratarsoloencasodequeseadetransmisin
sexual,osipresentasntomas.Siseobjetivainflamacinoatrofiaconinflamacinenmujer
postmenopusica,puederealizarsetratamientoconestrgenoslocalesalmenostressemanasyrepetirla
entresmeses.
Anomalasenlasclulasepiteliales:silacitologaesnegativaparalesinintraepitelialomalignidadse
continuarconlasrecomendacioneshabitualesdecribado.
Siexistealgunaalteracin,seprocederdeacuerdoalalgoritmo1(ICSI,2010ACSASCCPASCP,2012
CortsJ,2010ACOG,2008):

Clulasescamosasatpicasdesignificadoindeterminado(ASCUS):realizartestADNVPH,siesnegativo
paraVPHdealtoriesgolaposibilidaddetenerunCIN2opeoresmenordel2%,porloqueseaconseja
repetircitologaen12meses.SiespositivolaposibilidaddeunCIN2,CIN3opeorestentreun15yun
27%,porloqueserealizarcolposcopia(ICSI,2010).SinosedisponedetestVPHhaydosalternativas:
Repetirlacitologaalos6y12meses,ysialgunaestaalterada,realizarcolposcopia.Lasensibilidad
dedosresultadosnormalesconsecutivosalos6y12mesesenunacitologaequivalealadeuntest
VPHnegativoparaladeteccindeCIN2,CIN3opeor.
Realizarcolposcopiadirectamente,sobretodosiestnpresentesotrosfactoresderiesgo.
Lesinescamosaintraepitelialdebajogrado(LSIL):generalmentehayquerealizarcolposcopia.Enelcaso
demujerespostmenopusicas,comoalternativapuederealizarseprimeroeltestVPH:sisteespositivo,
derivarparacolposcopiasiesnegativo,continuarconelcribadohabitual.
Clulasglandularesatpicas(AGC):derivacininmediataparadescartarneoplasiacervicaloendometrial.
Enelrestodeloscasos(ASCH,LSIL,HSIL,AIS):colposcopiaindependientementedeltestVPH.
Aunqueelcribadoenadolescentesnoestrecomendado,siseharealizadounacitologaysuresultadoes
ASCUSoLSIL,dadoelaltoporcentajederegresinespontneaindependientementedeltestVPH,se
aconsejaseguimientoconservadorsincolposcopiainicial.

Algoritmo1.Actuacinenelcribadoconcitologa
(ICSI,2010ACSASCCPASCP,2012CortsJ,2010)

Actuacinanteundobletest(citologa+testVPH)alteradoenmujeresmayoresde30

Actuacinanteundobletest(citologa+testVPH)alteradoenmujeresmayoresde30
aos
Laactuacinaseguirserecogeenelalgoritmo2(ICSI,2010ACSASCCPASCP,2012CortsJ,2010).
Siambaspruebas(VPHycitologa)sonnegativas,laprobabilidaddedesarrollarcncerdecuellouterinoenlos
siguientes10aosesmuybaja,menordel2%segnlosestudios(ICSI,2010).

Enelcasodealteracionesenlacitologa,sernstaslasquemarquenlasactuacionesaseguir.

EnlasmujeresconuntestpositivodeVPHycitologanegativa,lasguasdeconsensoaconsejanrepetirambas
pruebasalao.Siambassonnegativasseseguirconlosdespistajesrutinarios.SipersisteelVPHpositivoo
aparecenalteracionesenlacitologa,serecomiendacolposcopia(ICSI,2010ACOG,2012).Otraalternativaen
estecaso,basadaeneldiferenteriesgodedesarrollarcncercervicala10aossegneltipodevirus(un18
21%conVPH1618,frentea1,5%conotrosVPHdealtoriesgo),esrealizaruntipajedelVPH:siespositivo
paraVPHdealtoriesgo1618,derivarparacolposcopiasiesnegativo,repetireldobletest(citologa+test
VPH)alao(ASCCP,2013ACOG,2012).

Algoritmo2.Actuacinenelcribadocondobletest
(ICSI,2010ACSASCCPASCP,2012CortsJ,2010)

Bibliografa
AcinasGarcaO,FernndezIglesiasS,GmezOrtegaJM,GmezRomnJ,JubeteCastaedaY,Muoz
CachoP,etal.Protocolodedeteccinprecozdecncerdecrvix.GobiernodeCantabria.Consejerade
SanidadyServiciosSociales.DireccinGeneraldeSaludPblica2011.Textocompleto
AmericanCollegeofObstetriciansandGynecologists(ACOG).CommitteeonPracticeBulletins
Gynecology.ACOGPracticeBulletinNumber131:Screeningforcervicalcancer.ObstetGynecol.
2012120(5):122238.PubMedPMID:23090560.Textocompleto
AmericanCollegeofObstetriciansandGynecologists.ACOGPracticeBulletinNo.99:managementof
abnormalcervicalcytologyandhistology.ObstetGynecol.2008112(6):141944.PubMedPMID:19037054.
Textocompleto
ArbynM,AnttilaA,JordanJ,RoncoG,SchenckU,SegnanN,etal.EuropeanGuidelinesforQuality
AssuranceinCervicalCancerScreening.Secondeditionsummarydocument.AnnOncol.201021(3):448
58.PubMedPMID:20176693.Textocompleto
ArbynM,RoelensJ,SimoensC,BuntinxF,ParaskevaidisE,MartinHirschPP,etal.Humanpapillomavirus
testingversusrepeatcytologyfortriageofminorcytologicalcervicallesions.CochraneDatabaseSystRev.
20133:CD008054.PubMedPMID:23543559.Textocompleto
CanadianTaskForceonPreventiveHealthCarePollockS,DunfieldL,ShaneA,KernerJ,BryantH,
CzesakM,etal.Recommendationsonscreeningforcervicalcancer.CMAJ.2013185(1):3545.PubMed
PMID:23297138.Textocompleto
CancerResearchUK[Internet].Cervicalcancermortalitystatistics2010[acceso16/7/2013].Disponibleen:
http://www.cancerresearchuk.org/cancerinfo/cancerstats/types/cervix/mortality/ukcervical
cancermortalitystatistics
CastellsX,SalaM,AscunceN,SalasD,ZubizarretaR,CasamitjanaM,coordinadores.Descripcindel

cribadodelcncerenEspaa.ProyectoDESCRIC.Madrid:PlandeCalidadparaelSistemaNacionalde
Salud.MinisteriodeSanidadyConsumo.AgenciadAvaluacideTecnologiaiRecercaMdiquesde
Catalua2007.InformesdeEvaluacindeTecnologasSanitarias,AATRMnum.2006/01.Texto
completo
CortsBordoyJ.Vacunacinfrentealvirusdelpapilomahumano.Documentodeconsenso2011delas
sociedadescientficasespaolas.Semergen.2012.http://dx.doi.org/10.1016/j.semerg.2012.04.016.Texto
completo
CortesJ,MartinnTorresF,RamnyCajalJM,GilA,VelascoJ,AbizandaM,MirandaP,GarridoR.
Prevencinprimariaysecundariadeloscnceresdecuellodeteroyvulva:recomendacionesparala
prcticaclnica.ProgObstetGinecol.201053(supl1):119.
DiestroTejedaMD,SerranoVelascoM,GmezPastranaNietoF.Cncerdecuellouterino.Estadoactual
delasvacunasfrentealvirusdelpapilomahumano(VPH)Oncologa.200730(2):4259.Textocompleto
FeldmanS,SirovichBE,GoodmanAK.Screeningforcervicalcancer:Rationaleandrecommendations
[Internet].EnWalthmanMA:UpToDate2013,version21.6.[acceso16/7/2013].Disponibleen:
http://www.uptodate.com
FerlayJ,ShinHR,BrayF,FormanD,MathersC,ParkinDM.Estimatesofworldwideburdenofcancerin
2008:GLOBOCAN2008.IntJCancer.2010127(12):2893917.PubMedPMID:21351269.Texto
completo
GavilnMoralE,PadillaBernldezJ.Lavacunadelpapilomahumano.AMF.20139(4):2017.Texto
completo
InstituteforClinicalSystemsImprovement(ICSI).Initialmanagementofabnormalcervicalcytology(Pap
test)andHPVtestinadultandadolescentfemales.Bloomington(MN):InstituteforClinicalSystems
Improvement(ICSI)2010.Textocompleto
MarzoCastillejoM,BellasBeceiroB,VelaVallespnC,NuinVillanuevaM,BartolomMorenoC,Vilarrub
EstrellaM,etal.Recomendacionesdeprevencindelcncer.ProgramadeActividadesPreventivasyde
PromocindelaSaludenatencinprimaria(PAPPS).AtenPrimaria.201244Suppl1:2335.PubMed
PMID:23399505.Textocompleto
MassadLS,EinsteinMH,HuhWK,KatkiHA,KinneyWK,SchiffmanM,etal.2012ASCCPConsensus
GuidelinesConference.2012updatedconsensusguidelinesforthemanagementofabnormalcervical
cancerscreeningtestsandcancerprecursors.ObstetGynecol.2013121(4):82946.PubMedPMID:
23635684.Textocompleto
McCredieMR,SharplesKJ,PaulC,BaranyaiJ,MedleyG,JonesRW,etal.Naturalhistoryofcervical
neoplasiaandriskofinvasivecancerinwomenwithcervicalintraepithelialneoplasia3:aretrospective
cohortstudy.LancetOncol.20089(5):42534.PubMedPMID:18407790
MoyerVAU.S.PreventiveServicesTaskForce.Screeningforcervicalcancer:U.S.PreventiveServices
TaskForcerecommendationstatement.AnnInternMed.2012156(12):88091,W312.PubMedPMID:
22711081.Textocompleto
QueiroVerdesT,PualRiobJ.Mtodosautomatizadosdelecturadecitologacervicaluterina.Desarrollo
deactividadesdelaRedEspaoladeAgenciasdeEvaluacindeTecnologasyPrestacionesdelSNS.
AxenciadeAvaliacindeTecnoloxasSanitariasdeGalicia2013.Informesdeevaluacindetecnologas
sanitarias:avaliatNum.2013/01.Textocompleto
SaslowD,SolomonD,LawsonHW,KillackeyM,KulasingamSL,CainJ,etal.ACSASCCPASCP
CervicalCancerGuidelineCommittee.AmericanCancerSociety,AmericanSocietyforColposcopyand
CervicalPathology,andAmericanSocietyforClinicalPathologyscreeningguidelinesforthepreventionand
earlydetectionofcervicalcancer.CACancerJClin.201262(3):14772.PubMedPMID:22422631.Texto
completo
ShepherdJP,FramptonGK,HarrisP.Interventionsforencouragingsexualbehavioursintendedtoprevent
cervicalcancer.CochraneDatabaseSystRev.2011(4):CD001035.PubMedPMID:21491379
SiebersAG,KlinkhamerPJ,GrefteJM,MassugerLF,VedderJE,BeijersBroosA,etal.Comparisonof
liquidbasedcytologywithconventionalcytologyfordetectionofcervicalcancerprecursors:arandomized
controlledtrial.JAMA.2009302(16):175764.PubMedPMID:19861667.Textocompleto
SociedadEspaoladeCitologa.SociedadEspaoladeAnatomaPatolgica.Divisinespaoladela
InternationalAcademyofPathology[Internet].Manifiestodeclaracinsobrelaprevencindelcncerde
crvixenEspaa.Abrilde2013[acceso16/7/2013].Disponibleen:
http://www.seap.es/actualidad//asset_publisher/cE93/content/id/377964
SociedadEspaoladeGinecologayObstetricia(SEGO),AsociacinEspaoladePatologaCervicaly
Colposcopia(AEPCC),SociedadEspaoladeCitologa(SEC),SociedadEspaoladeAnatoma
Patolgica(SEAP).Algoritmosdeprevencindecancercervical.ProgObstetGinecol.200649Supl2:5
62.Textocompleto
SolomonD,DaveyD,KurmanR,MoriartyA,O'ConnorD,PreyM,etal.ForumGroupMembersBethesda
2001Workshop.The2001BethesdaSystem:terminologyforreportingresultsofcervicalcytology.JAMA.
2002287(16):21149.PubMedPMID:11966386
WinerRL,HughesJP,FengQ,O'ReillyS,KiviatNB,HolmesKK,etal.Condomuseandtheriskofgenital
humanpapillomavirusinfectioninyoungwomen.NEnglJMed.2006354(25):264554.PubMedPMID:
16790697.Textocompleto

Msenlared

AmericanCollegeofObstetriciansandGynecologists(ACOG).CommitteeonPracticeBulletins
Gynecology.ACOGPracticeBulletinNumber131:Screeningforcervicalcancer.ObstetGynecol.
2012120(5):122238.PubMedPMID:23090560.Textocompleto
AmericanSocietyforColposcopyandCervicalPathology.UpdatedConsensusGuidelinesforManaging
AbnormalCervicalCancerScreeningTestsandCancerPrecursors.Algorithms.April2013.
En:http://www.asccp.org/Portals/9/docs/Updated%20ASCCP%20Algorithms%204%2011%2013%20
%20PDF.pdf
CanadianTaskForceonPreventiveHealthCarePollockS,DunfieldL,ShaneA,KernerJ,BryantH,
CzesakM,etal.Recommendationsonscreeningforcervicalcancer.CMAJ.2013185(1):3545.
PubMedPMID:23297138.Textocompleto
U.S.PreventiveServicesTaskForce.Screeningforcervicalcancer:recommendationstatement.AmFam
Physician.2012Sep1586(6):5559.PMID:23062047

Autores
SilviaAyalaLuna

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria(1)

MiguelngelDelgadoNicols

MdicoEspecialistaenMedicinaFamiliaryComunitaria(2)

(1)CentrodeSaludSegre.ServicioMadrileodeSalud.Espaa.
(2)CentrodeSaludLosngeles.ServicioMadrileodeSalud.Espaa.

Anda mungkin juga menyukai