SHGM Annex 14

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar
Blm 2
2.11.2 Tavsiye. - Normalde bir havaalannda bulunan koruma dzeyi, 9.2'de belirtilen kurtarma ve
yangnla mcadele hizmetlerinin kategorisi bakmndan ve normalde havaalannda bulunan
sndrme malzemelerinin tr ve miktarlarna gre ifade edilmelidir.
2.11.3 Kurtarma ve yangnla mcadele iin normalde bir havaalannda bulunan koruma dzeyindeki
deiiklikler, ini ve kalk yapan uaklara gerekli bilgileri verebilmeleri iin ilgili hava trafik
hizmetleri birimlerine ve havaclk bilgi servisi birimlerine bildirilecektir. Bu tr bir deiiklik
dzeltildiinde, yukardaki birimler bu ynde bilgilendirilecektir.
Not. - Havaalannda normalde mevcut olan koruma dzeyindeki deiiklikler, sndrme
malzemelerinin, malzemeleri ikmal edecek donanmn veya donanm kullanacak personelin vs. bulunmasndaki bir deiiklikten kaynaklanabilir.
2.11.4 Tavsiye. - Bir deiiklik, havaalannda bulunan yeni kurtarma ve yangnla mcadele hizmeti kategorisi bakmndan ifade edilmelidir.
2.12 Grerek yaklama eim gsterge sistemleri

Grerek yaklama eim gsterge sistemi tesisi ile ilgili aadaki bilgiler sunulacaktr:
a) ilgili pist tantma numaras;
b) 5.3.5.2'ye gre sistem tr. Bir AT-VASIS, PAPI veya APAPI tesisi iin, klarn tesis edildii pist
taraf, yani sol veya sa, verilecektir.
c) sistemin ekseni, pist merkez hattna paralel olmad durumlarda, yer deitirme as ve yer
deitirme yn, yani sol veya sa, belirtilecektir;
d) nominal yaklama eim as (alar). Bir T-VASIS veya bir AT-VASIS iin bu, ekil 5-18'deki
formle gre as olacak ve bir PAPI ve bir APAPI iin bu, ekil 5-20'deki gibi srasyla
(B+C) : 2 ve (A+B) : 2 as olacaktr; ve
e) eim st sinyal(ler)in eii zerinden minimum gz ykseklii (ykseklikleri). Bir T-VASIS
veya bir AT-VASIS iin bu, yalnzca kanat barnn (barlarnn) grld en dk ykseklik olacaktr; ancak kanat bar(lar)nn art bir, iki veya aaya uu k birimlerinin gr asna
girdii ek ykseklikler de, bu bilgi yaklamay kullanan uak iin yararl olacaksa, bildirilebilir.
Bir PAPI iin bu, pistten nc birimin ayarlama as eksi 2', yani B as eksi 2' olacak ve bir
APAPI iin bu, pistten daha uzak olan birimin ayarlama as eksi 2', yani A as eksi 2' olacaktr.
2.13 Havaclk bilgi servisleri ile havaalan yetkilileri arasndaki koordinasyon

2.13.1 Gncel uu ncesi bilgi salayabilmeleri ve uu srasnda bilgi ihtiyacn karlayabilmeleri iin
havaclk bilgi servisleri birimlerinin bilgi edinmelerini temin etmek zere, havaclk bilgi servi-s
leri ve havaalan hizmetlerinden sorumlu havaalan yetkilileri arasnda, sorumlu havaclk bilgi
servisleri birimine minimum gecikme ile aadakilerin rapor edilmesi iin dzenlemeler yaplacaktr:
2-10
Blm 2
a)
Havaalanlarnn sertifikalandrlmasna ilikin durum ve havaalan koullar ile ilgili bilgi

(ref. 1.4, 2.9, 2.10, 2.11 ve 2.12);
b) sorumluluk alanlar dahilinde ilgili tesislerin, hizmetlerin ve seyrsefer yardmclarnn

iletme durumu;
c)
iletme bakmndan nemli bulunan dier bilgiler.
2.13.2 Hava seyrsefer sisteminde deiiklik yapmadan nce, sz konusu deiikliklerden sorumlu
hizmetler, yaymlanacak ilgili materyalin hazrlanmas, retilmesi ve tanzim edilmesi iin
havaclk bilgi servisinin ihtiya duyduu zaman dikkate alnmaldr. Bilgilerin havaclk bilgi
servisine zamannda salanmasn temin etmek zere, ilgili servisler arasnda yakn ibirlii
gerekmektedir.
2.13.3 Ek 15, Blm 6 ve lave 4'te belirtildii zere, havaclk bilgi dzenleme ve kontrol
(AIRAC) sistemi tarafndan bildirilmeleri ehliyetine sahip olan izelgeleri ve/veya bilgisayar
esasl seyrsefer sistemlerini etkileyen havaclk bilgilerine ilikin deiiklikler zel nem tamaktadr. Sorumlu havaalan hizmetleri ilenmemi bilgi/verileri havaclk bilgi servislerine iletirken, nceden belirlenmi, uluslararas olarak mutabk kalnan AIRAC yrrlk tarihleri, art
14 gnlk posta sresine uyacaktr.
2.13.4 lenmemi havaclk bilgilerinin/verilerinin havaclk bilgi servislerine verilmesinden sorumlu
havaalan hizmetleri, bu Annex'e ait lave 5'te belirtildii zere, havaclk verilerine ynelik
doruluk ve btnlk gerekliliklerini dikkate alarak bunu yapacaklardr.
Not 1. - Bir NOTAM ve SNOWTAM'n dzenlenmesine ynelik spesifikasyonlar, srasyla Annex 15,
Blm 5 ve laveler 6 ve 2'de yer almaktadr.
Not 2. - AIRAC bilgileri, muhataplara yrrlk tarihinden en az 28 gn nce ulamak amacyla AIS
tarafndan AIRAC yrrlk tarihinden en az 42 gn nce datlr.
Not 3. - 6 Kasm 1997 dahil olmak zere, nceden belirlenmi uluslar aras olarak mutabk kalnm,
28 gnlk aralklarla AIRAC genel yrrlk tarihleri ve AIRAC kullanmna ilikin klavuz bilgiler Havaclk
Bilgi Elkitab (Dok. 8126) Blm 2'de yer almaktadr.
2-11
Blm 3
- Referans baz uzunluu 1.500 m veya zerinde olan uaklar sz konusu olduunda 37 km/saat (20 kt),
ancak belirli frekansta yetersiz bir boyuna srtnme katsays nedeniyle zayf pist fren eylemi gerekletiinde 24 km/saat (13 kt) varsaylmaldr;
- Referans baz uzunluu 1.200 m veya zeri, ancak 1.500 m hari, olan uaklar sz konusu olduunda 24 km/saat (13 kt); ve
- Referans baz uzunluu 1.200 m'den az olan uaklar sz konusu olduunda 19 km/saat (10 kt).
Not. - lave A, Blm 1'de, olaand durumlarn etkisini dikkate almak iin verilebilecek karlklarn
ve kullanlabilirlik faktrne ait tahminin hesaplanmasn etkileyen faktrler konusunda yol gsterici bilgiler
yer almaktadr.
3.1.4 Kullanlacak veriler
Tavsiye. - kullanlabilirlik faktrnn hesaplanmas iin kullanlacak verilerin seilmesi, tercihen en az
be yl olmak zere, mmkn olduunca uzun bir sreye uzanan gvenilir rzgar dalm istatistiklerine
dayandrlmaldr. Kullanlan gzlemler, gnde en az sekiz defa ve eit zaman aralklaryla yaplmaldr.
Not. - Bu rzgarlar, ortalama rzgarlardr. lave A, Blm 1'de, ara sra iddetle esen koullar iin baz
yardmlara ynelik gereksinime atfta bulunulmutur.
Eiin yeri
3.1.5 Tavsiye. - Bir eik, iletime ynelik dnceler baka bir konumun seilmesini hakl karmadka
normalde bir pistin ucunda bulunmaldr.
Not. - Eiin konumlandrlmasna ilikin yol gsterici bilgiler, lave A, Blm 10'da yer almaktadr.
3.1.6 Tavsiye. - Bir eiin normal yerini geici veya daimi olarak deitirmek gerekirse, eiin konumu
zerinde etkili olabilecek eitli faktrler dikkate alnmaldr. Bu yer deiiklii, kullanlmaya elverili olmayan bir pist ortamndan kaynaklandnda, kullanlmaya elverili olmayan alan ile yeri
deitirilen eik arasnda uzunluu en az 60 m olan, maniadan arndrlm ve dzeltilmi bir alan
bulunmaldr. Duruma gre, pist sonu emniyet alannn gerekliliklerini karlayacak ek mesafe de
salanmaldr.
Not. - Yeri deitirilen bir eiin yerinin belirlenmesinde gz nnde bulundurulabilecek faktrlere
ilikin yol gsterici bilgiler lave A, Blm 10'da yer almaktadr.
Pistlerin gerek uzunluu
3.1.7 Ana pist
Tavsiye. - 3.1.9'da ngrlenler haricinde, bir ana pist iin salanacak gerek pist uzunluu, pisti kullanmas ngrlen uaklarn operasyon gereksinimlerini karlamaya elverili olmal ve en az yerel koullara
ynelik dzeltmeleri ilgili uaklarn operasyonlarna ve performans zelliklerine uygulayarak belirlenen en
uzun uzunluk kadar olmaldr.
Not 1. - Bu spesifikasyon mutlaka maksimum ktlesinde bulunan kritik uan operasyonlar iin hazrlkl olmak anlamnda deildir.
3-2
Blm 3
Not 2. - Salanacak pistin uzunluunu ve pistin her iki ynnde yrtlecek operasyonlara ynelik ihtiyac belirlerken hem kalk hem de ini gereklilikleri dikkate alnmaldr.
Not 3. - Dikkate alnmas gereken yerel koullara rakm, scaklk, pist eimi, nem oran ve pist yzey
zellikleri dahildir.
Not 4. - Pisti kullanmas ngrlen uaklara ilikin performans verileri bilinmedii durumlarda, genel
dzeltme faktrlerinin uygulanmasyla bir ana pistin gerek uzunluunun belirlenmesine ilikin yol gsterici
bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Blm I'de yer almaktadr.
3.1.8 kincil pist
Tavsiye. - kincil bir pistin uzunluu, ana pistlere benzer ekilde belirlenmelidir, ancak bu ikincil pisti
en az yzde 95'lik bir kullanlabilirlik faktr elde etmek amacyla dier piste veya pistlere ilaveten kullanmas
gereken uaklar iin elverili olmaldr.
3.1.9 Durma uzantlarna veya ama sahalarna sahip pistler
Tavsiye. - Bir pist, durma uzantsna veya ama sahasna sahip olduunda, gerek pist uzunluu 3.1.7
veya 3.1.8'in uygulanmas sonucu oluan uzunluunun daha az olmas yeterli kabul edilebilir, fakat byle bir
durumda salanan herhangi bir pist, durma uzants ve ama sahas kombinasyonu, pistin hizmet vermesi
ngrld uaklarn kalk ve iniine ynelik operasyon gerekliliklerine uygunlua izin vermelidir.
Not. - Durma uzantlarna ve ama sahalarna ilikin yol gsterici bilgiler lave A, Blm 2'de yer
almaktadr.
Pistlerin genilii
3.1.10 Tavsiye. - Bir pistin genilii, aadaki tabloda belirtilen uygun ebattan daha az olmamaldr:
Kod harfi
Kod
numaras
1a
18 m
18 m
23 m
2a
23 m
23 m
30 m
30 m
30 m
30 m
45 m
45 m
45 m
45m
60 m
a. Bir hassas yaklama pistinin genilii, kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda en az 30 m
olmaldr.
Not 1. - Geniliklerin belirlendii kod numaralarnn ve harflerinin kombinasyonlar, tipik uak zellikleri iin gelitirilmitir.
3-3
Blm 3
Cilt II - Grerek ve Aletli Uu Prosedrlerinin Dzenlenmesi, Ksm 1, Blm 3 ve Ksm 2 Blm 1 ve Ksm 3 Blm 3 ve ilgili klavuz bilgiler Paralel veya Paralele Yakn Aletli Pistlerde E zamanl Yaplan
Operasyonlara (SOIR) likin Elkitab (Dok. 9643)'te yer almaktadr.
Pistlerdeki eimler
3.1.13 Boyuna eimler
Tavsiye. - Pist merkez hatt boyunca maksimum ve minimum rakm arasndaki farkn pist uzunluuna
blnmesiyle hesaplanan eim aadaki oran amamaldr:
- kod numaras 3 veya 4 olduunda yzde 1; ve
- kod numaras 1 veya 2 olduunda yzde 2.
3.1.14 Tavsiye. - Boyuna eim, pistin hibir blm boyunca aadaki oranlar amamaldr:
- kod numarasnn 4 olduu durumlarda yzde 1,25, ancak pist uzunluunun ilk ve son eyreinde
boyuna eim yzde 0,8'i amamaldr;
- kod numarasnn 3 olduu durumlarda yzde 1,5, ancak bir hassas yaklama pisti kategori II veya
III'n uzunluunun ilk ve son eyreinde boyuna eim yzde 0,8'i amamaldr; ve
- kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda yzde 2.
3.1.15 Boyuna eim deiiklikleri
Tavsiye. - Eim deiikliklerinin nlenemedii durumlarda, birbirini takip eden iki eim arasndaki bir
eim deiiklii aadaki oranlar amamaldr:
- kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda yzde 1,5; ve
- kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda yzde 2.
Not. - Bir pist ncesi eim deiikliklerine ilikin klavuz bilgiler lave A, Blm 4'te yer almaktadr.
3.1.16 Tavsiye. - Bir eimden dierine gei, aadakileri amayan bir deiiklik oranna sahip eri bir
yzey ile gerekletirilmelidir:
- kod numarasnn 4 olduu durumlarda 30 m bana yzde 0,1 (30.000 m'lik asgari erilik yarap);
- kod numarasnn 3 olduu durumlarda 30 m bana yzde 0,2 (15.000 m'lik asgari erilik yarap);
ve
- kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda 30 m bana yzde 0,4 (7.500 m'lik asgari erilik
yarap).
3.1.17 Gr mesafesi
Tavsiye. - Eim deiikliklerinin nlenemedii durumlarda bunlar,
3-5
Blm 3
Taksi yollarnn mukavemeti

3.9.13 Tavsiye. - Bir taksi yolunun mukavemeti, en az hizmet verdii pistin mukavemetine eit olmal ve bir
taksi yolunun, hizmet verdii pistten daha byk bir trafik younluuna ve yava hareket eden ve sabit
duran uaklar dolaysyla, daha fazla gerilime maruz kalaca dikkate alnmaldr.
Not. - Taksi yollarnn mukavemetinin pistlerin mukavemetiyle ilikisi konusunda klavuz bilgiler
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 3'de yer almaktadr.
Taksi yollarnn yzeyi
3.9.14 Tavsiye. - Bir taksi yolunun yzeyinde, uak yaplarna zarar veren dzensizlikler bulunmamaldr.
3.9.15 Tavsiye. - Kaplamal bir taksi yolunun yzeyi, taksi yolu slakken iyi srtnme zellikleri salayacak ekilde yaplmaldr.
Hzl k taksi yollar
Not. - Aadaki spesifikasyonlar, hzl k taksi yollarna zel gereklilikleri belirtmektedir. Baknz
ekil 3-3. Taksi yollarna ilikin genel gereklilikler bu tip taksi yolu iin de geerlidir. Hzl k taksi yollarnn
salanmas, yeri ve tasarm ile ilgili klavuz bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 2'de yer
almaktadr.
ekil 3-3. Hzl k taksi yolu
3-23
Blm 3
3.12.8 Tavsiye. - Kod numaras 4 olan bir hassas yaklama pistine ait bir bekleme yeri, pist-bekleme pozisyonu
veya ara yolu bekleme pozisyonu eik ile karlatrldnda daha yksek bir rakmda bulunduu taktirde,
Tablo 3-2'de belirlenen, uygun olan 90 m veya 107.5 m'lik mesafe, bekleme yerinin veya pozisyonun eikten
daha yksek olduu her metre iin 5 m daha artrlmaldr.
3.12.9 3.12.3'e uygun olarak oluturulmu bir pist-bekleme pozisyonunun yeri, bekleyen bir uan veya
aracn, maniadan arndrlm blgeyi, yaklama yzeyini, kalk trmanma yzeyini veya ILS/MLS
kritik/hassas alann ihlal etmeyecek veya radyo seyrsefer yardmclarnn ileyiine mdahale etmeyecek ekilde olmaldr.
3.13 Apronlar
Genel
3.13.1 Tavsiye. - Apronlar, havaalan trafiine mdahale etmeksizin yolcularn, kargonun veya postann
bindirilmesini ve indirilmesini ve de uaklarn servislerinin gerekletirilmesine olanak vermek zere
gerekli olduu yerlerde oluturulmaldr.
Apronlarn ebad
3.13.2 Tavsiye. - Toplam apron alan, havaalannn maksimum beklenen younluunda trafiinin sratli ve
dzenli salanmasna elverili olmaldr.
Apronlarn mukavemeti
3.13.3 Tavsiye. - Bir apronun her bir blm, hizmetinden yararlanmas ngrlen uaklarn trafiine dayanabilmeli ve apronun baz blmlerinin daha yksek bir trafik younluuna ve yava hareket eden veya
sabit duran uaklar neticesinde, bir pistten daha fazla gerilime maruz kalaca gz nnde bulundurulmaldr.
Apronlardaki eimler
3.13.4 Tavsiye. - Bir uak park yeri taksi eridi zerindekiler dahil olmak zere bir apron zerindeki eimler,
apronun yzeyinde su birikmesini nlemeye yeterli olmal, fakat drenaj gereklilikleri izin verdiince dz
tutulmaldr.
3.13.5 Tavsiye. - Bir uak park yerinde, maksimum eim yzde 1'i amamaldr.
Uak park yerlerindeki klerans mesafeleri
3.13.6 Tavsiye. - Bir uak park yeri, park yerini kullanan bir uak ile herhangi bir bitiik bina, baka bir
park yerindeki uak ve baka cisimler arasnda aadaki minimum aklklar salamaldr:
Kod harfi
Klerans
A
B
C
3m
3m
4.5 m
3-28
Blm 3
D
E
F
7.5 m
7.5 m
7.5 m
zel durumlar gerektirdiinde, bu kleranslar, kod harfinin D, E veya F olduu durumlarda, bir uak
park yerinde (burun ieride) aadaki ekilde azaltlabilir:
a) herhangi bir sabit yolcu kprs dahil olmak zere terminal ile bir uan burnu arasnda; ve
b) Park alan grsel ynlendirme sistemi
herhangi bir blm zerinde.
tarafndan azimut klavuz ile donatlm park yerinin
Not. - Apronlarda, servis yollarnn salanmasna ve yer tehizat iin manevra ve depolama alanna (yer
tehizatnn muhafaza edilmesine ilikin yol gsterici bilgiler iin baknz Havaalan Tasarm Elkitab
(Dok.9157), Ksm 2) da dikkat edilmelidir.
3.14 Tecrit edilmi uak park yeri

3.14.1 Yasad mdahaleye maruz kald bilinen veya inanlan veya baka sebeplerden dolay normal
havaalan faaliyetlerinden tecrit edilmesi gereken bir uan park etmesi iin tecrit edilmi bir
uak park yeri tayin edilecek veya havaalan kontrol kulesine bunun iin uygun bir alan veya alanlar bildirilecektir.
3.14.2 Tavsiye. - Tecrit edilmi uak park yeri, dier park yerlerinden, binalardan veya kamusal alanlardan
vs. mmkn olan maksimum uzaklkta ve her halkarda daima en az 100 m uzaklkta bulunmaldr.
Bu pozisyonun, gaz ve havaclk yakt gibi yer alt ebekelerinin ve mmkn olduunca, elektrik veya
haberleme kablolarnn zerinde bulunmamasna zen gsterilmelidir.
3.15 Buzlanmay giderici/nleyici tesisler

Not. - Emniyetli ve verimli uak operasyonlar, uak iin bir buz giderici/nleyici tesisin gelitirilmesinde
birincil nem tamaktadr. Daha fazla yol gsterici bilgiler iin baknz Uak iin Yerde Buz Giderici/nleyici Operasyonlara ilikin Elkitab (Dok. 9640).
Genel
3.15.1 Tavsiye. - Uak iin buz giderici/nleyici tesisler, buzlanma ortamnn meydana gelmesi beklenen bir
havaalannda salanmaldr.
Yeri
3.15.2 Tavsiye. - Buz giderici/nleyici tesisler ya uak park yerlerinde veya kalk iin kullanlacak piste kan
taksi yolu boyunca belirlenen uzak alanlarda salanmal, ancak yer alt sularnn kirlenmesini nlemek zere fazla buz giderici/nleyici svlarn toplanmas ve emniyetli bir ekilde atlmasna ynelik
uygun drenaj dzenlemeleri mevcut olmaldr. Trafik ve hareket ak oranlarnn hacminin etkisi de
dikkate alnmaldr.
3-29
Blm 3
Buz giderici/nleyici alanlarn mukavemeti

3.15.8 Tavsiye. - Buz giderici/nleyici alan, hizmet vermesi ngrlen uaklarn trafiine dayanabilmeli ve
buz giderici/nleyici alannn (apron gibi), bir pistten daha youn trafie ve yava hareket eden veya
sabit uaklar nedeniyle, daha byk gerilmeye maruz kalaca dikkate alnmaldr.
Buz giderici/nleyici alandaki klerans mesafeleri
3.15.9 Tavsiye. - Bir buz giderici/nleyici alan, uak park yerleri iin 3.13.6'da belirtilen minimum kleranslara sahip olmaldr. Alannn yerleimi, yandan geili bir ekili barndracak biimdeyse,
Tablo 3-1, stun 12'de belirtilen minimum ayrma mesafeleri salanmaldr.
3.15.10 Tavsiye. - Buz giderici/nleyici tesis, dzenli bir taksi yoluna bitiik bulunduu durumlarda, Tablo
3-1, stun 11'de belirtilen taksi yolu minimum ayrma mesafesi salanmaldr. (Baknz ekil 3-4.)
evresel hususlar
Not. - Bir uaktan dar akan fazla buz giderici/nleyici svs, kaplama yzeyinin srtnme zelliklerini etkilemenin yan sra yer alt suyunun kirlenmesi riskini oluturmaktadr.
3.15.11 Tavsiye. - Buz giderici/nleyici faaliyetler gerekletirildiinde yzey drenaj, dar akan ayr ayr
toplanacak ekilde, normal yzeyden dar akanla karmasn nleyerek ve bylece yer alt
suyunu kirletmemesi eklinde planlanmaldr.
ekil 3-4. Bir buz giderici/nleyici tesis zerindeki minimum ayrma mesafesi
3-31
Blm 4
BLM 4.
MANA SINIRLAMA VE KALDIRMA
Not 1. - Bu blmdeki spesifikasyonlarn amalar, havaalanlarnda ngrlen uak operasyonlarnn

emniyetli bir ekilde gerekletirilebilmesi ve havaalanlarnn etrafndaki manialarn bymesi nedeniyle
havaalanlarnn kullanlamaz hale gelmesini nlemek iin havaalanlarnn evresinde maniadan arndrlm
hava sahasn tanmlamaktr. Bu, cisimlerin hava sahasna taabilecei snrlar tanmlayan bir dizi mania
snrlama yzeylerinin oluturulmasyla elde edilir.
Not 2. - Bu blmde yer alan mania snrlama yzeylerini ihlal eden cisimler, baz durumlarda bir
aletli yaklama prosedr veya bununla balantl herhangi bir grerek turlama prosedr iin mania klerans
irtifa/yksekliinde arta sebep olabilir veya uu prosedr tasarm zerinde baka operasyonel etkilere
sahip olabilir. Uu prosedr tasarmna ilikin kriterler, Hava Seyrsefer Hizmetlerine likin ProsedrlerUak Operasyonlar (PAN-OPS) (Dok. 8168)'de yer almaktadr.
Not 3. - Grerek yaklama eim gsterge sistemlerine ynelik bir mania koruma yzeyinin oluturulmas ve bunlarn gereklilikleri 5.3.5.41 ila 5.3.5.45'de belirtilmitir.
4.1 Mania snrlama yzeyleri
Not. - Baknz ekil 4-1.
D yatay yzey
Not. - Bir d yatay yzeyini salama gerekliliine ve zelliklerine ilikin bilgiler Havaalan Hizmetleri
Elkitab (Dok. 9137), Ksm 6'da yer almaktadr.
Konik yzey
4.1.1
Tanm. - Konik yzey. yatay yzeyin evresinden yukarya ve darya doru eimli olan bir yzey.
4.1.2
zellikleri. - Konik yzeyin snrlar aadakileri kapsayacaktr:

a) i yatay yzeyin evresi ile akan alt kenar; ve
b) i yatay yzeyden daha yksekte belirtilen bir ykseklikte bulunan bir st kenar.
4.1.3
Konik yzeyin eimi, i yatay yzeyin evresine olan dik bir dzlem ierisinde llecektir.
4-1
Blm 5
BLM 5.
SEYRSEFER N GRSEL YARDIMCILAR
5.1 Gstergeler ve sinyalizasyon tertibatlar

5.1.1 Rzgar yn gstergesi
Uygulama
5.1.1.1
Bir havaalan, en az bir rzgar yn gstergesiyle donatlacaktr.
Yeri
5.1.1.2
Bir rzgar yn gstergesi, uu halindeki veya hareket alanndaki uaklardan grnebilecek

ekilde ve yakndaki cisimlerin neden olduu hava deiimlerinden etkilenmeyecek ekilde
konumlandrlacaktr.
zellikleri
5.1.1.3
Tavsiye. - Rzgar yn gstergesi, kumatan yaplm kesik bir huni eklinde olmal ve en az
3.6m'lik bir uzunlua ve geni ucunun ap en az 0.9m olmaldr. Rzgar yn gstergesi, yzey rzgarnn ynn aka ve rzgar hzn genel olarak gsterecek ekilde yaplmaldr. Renk veya
renkler, arka plan gz nnde bulundurarak, rzgar yn gstergesini en az 300m'lik bir ykseklikten aka grlebilir ve anlalabilir hale getirecek ekilde seilmelidir. Mmkn olduu durumlarda, tek bir renk, tercihen beyaz veya turuncu kullanlmaldr. Deien arka planlar karsnda
uygun bir barizlik salamak iin iki renkten oluan bir kombinasyon gerekliyse, bunlar tercihen
turuncu ve beyaz, krmz ve beyaz veya siyah ve beyaz olmal ve ilk ve son eritler daha koyu renkli
olup, birbirini izleyen be erit halinde dzenlenmelidir.
5.1.1.4
Tavsiye. - En az bir rzgar yn gstergesinin yeri, 15m apnda ve 1.2m geniliinde dairesel
bir erit ile iaretlenmelidir. erit, rzgar yn gstergesi desteine gre ortalanmal ve uygun
barizlik salayacak bir renkte, tercihen beyaz olmaldr.
5.1.1.5
Tavsiye. - Gece kullanm iin ngrlen bir havaalannda en az bir rzgar gstergesinin klandrlmas iin dzenleme yaplmaldr.
5.1.2 ni yn gstergesi
Yeri
5.1.2.1
Varsa, bir ini yn gstergesi, havaalannda aka grlebilen bir yerde konumlandrlacaktr.
5-1
Blm 5
zellikleri
5.1.2.2
Tavsiye. - ni yn gstergesi bir "T" eklinde olmaldr.
5.1.2.3
Bir ini "T"sinin biimi ve minimum ebatlar ekil 5-1'de gsterildii gibi olacaktr. ni "T"sinin
rengi beyaz veya turuncu olacak, renk seimi, gstergenin grlecei arkalana en iyi kontrast
oluturacak renge baldr. Gece kullanm iin gerekli olduu durumlarda, ini "T"si ya klandrlacak ya da beyaz klarla evrelenecektir.
ekil 5-1. ni yn gstergesi
5.1.3 Sinyalizasyon lambas

Uygulama
5.1.3.1
Bir sinyalizasyon lambas, kontroll bir havaalannda havaalan kontrol kulesinde salanacaktr.
zellikleri
5.1.3.2
Tavsiye. - Bir sinyalizasyon lambas, krmz, yeil ve beyaz sinyaller retebilmeli ve:
a)
gereken herhangi bir hedefe elle yneltilebilmeli;
b)
renklerden herhangi birinde bir sinyal ve bunu takiben dier iki renklerden herhangi birinde
bir sinyal verebilmelidir; ve
c)
dakikada en az drt kelimelik bir sratle Mors Koduyla renkten birinde bir mesaj iletebilmelidir.
Yeil k seildiinde, Ek 1, 2.1.2'de belirtilen yeilin yasaklanm snrndan yararlanmaldr.
5-2
Blm 5
5.1.3.3
Tavsiye. - Yaylan n, en az 1 ve en fazla 3 olmal ve nemsiz k 3'nin tesinde olmaldr.

Sinyalizasyon lambas gndz kullanlacaksa, renkli n younluu en az 6000 cd olmaldr.
5.1.4 Sinyal panolar ve sinyal alan
Not. - Bir sinyal alanna ynelik detayl spesifikasyonlarn bu blme dahil edilmi olmas bunlarn
mutlaka salanaca anlamna gelmemelidir. lave A, Blm 16, yer sinyallerinin salanmas ihtiyacna ilikin
bilgiler salamaktadr. Annex-2, Ek 1, grsel yer sinyallerinin biimini, rengini ve kullanmn belirlemektedir.
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok. 9157), Ksm 4, onlarn dizaynna ilikin yol gsterici bilgiler salamaktadr.
Sinyal alannn yeri
5.1.4.1
Tavsiye. - Sinyal alan, 300 m'lik bir ykseklikten bakldnda, yataydan 10 yukardaki adan
daha yukardaki tm azimut alarndan grlebilecek bir ekilde konumlandrlmaldr.
Sinyal alannn zellikleri

5.1.4.2
Sinyal alan, en az 9 m karelik dzgn bir yatay yzey olacaktr.
5.1.4.3
Tavsiye. - Sinyal alannn rengi, kullanlan sinyal panolarnn renklerine kontrast oluturacak
ekilde seilmeli ve en az 0.3 m geniliinde beyaz bir snr ile evrelenmelidir.
5.2 aretlemeler
5.2.1 Genel
Pist iaretlemelerinin kesilmesi

5.2.1.1
ki (veya daha fazla) pistin kesime noktasnda, pist kenar erit iaretlemesi haricinde, en
nemli pistin iaretlemeleri gsterilecek ve dier pist(ler)in iaretlemeleri kesilecektir. Daha
nemli pist kenar eridi iaretlemesi ya kesime yeri boyunca devam edilir veya kesilir.
5.2.1.2
Tavsiye. - Pist iaretlemelerinin gsterilmesinde pistlerin nem sras aadaki ekilde

olmaldr:
1.- hassas yaklama pisti;
2.- hassas olmayan yaklama pisti; ve
3.- aletsiz pist.
5.2.1.3
Bir pist ile taksi yolunun kesime yerinde, pist iaretlemeleri gsterilecek ve taksi yolunun
iaretlemeleri kesilecektir, ancak, pist kenar eridi iaretlemeleri kesilebilir.
Not. - Pist ve taksi yolu merkez hatt iaretlemelerini birletirme biimi konusunda baknz 5.2.8.7.
Renk ve belirginlik
5.2.1.4
Pist iaretlemeleri beyaz olacaktr.

5-3
Blm 5
Not 1. - Beyaz renkteki pist yzeylerinde, beyaz iaretlemelerin belirginlii, onlarn siyah ile erevelenmesiyle gelitirilebilecei grlmtr.
Not 2. - aretlemeler zerindeki srtnme zelliinin uygun olmama riski, uygun boya trnn kullanmyla mmkn olduunca azaltlmas tercih edilir.
Not 3. - aretlemeler, ii dolu alanlardan veya bir dizi boyuna erit eklindeki taral alanlardan oluabilir.
5.2.1.5
Taksi yolu iaretlemeleri, pist dn alan iaretlemeleri ve uak park yeri iaretlemeleri sar
olacaktr.
5.2.1.6
Apron emniyet izgileri, uak park yeri iaretlemeleri iin kullanlanlarla kontrast oluturacak
belirgin renklerden oluacaktr.
5.2.1.7
Tavsiye. - Operasyonlarn gece gerekletii havaalanlarnda, kaplama iaretlemeleri, iaretlemelerin grlebilirliini artrmak zere tasarlanm yanstc malzemelerle yaplmaldr.
Not. - Yanstc malzemelere ilikin bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok. 9157), Ksm 4'te yer
almaktadr.
Kaplamasz taksi yollar
5.2.1.8
Tavsiye. - Kaplamasz bir taksi yolu, mmkn olduunca, kaplamal taksi yollar iin ngrlen
iaretlemelere sahip olmaldr.
5.2.2 Pist tantma iaretlemesi
Uygulama
5.2.2.1
Bir pist tantma iaretlemesi, kaplamal bir pistin eiklerinde salanacaktr.
5.2.2.2
Tavsiye. - Bir pist tantma iaretlemesi, mmkn olduunca, kaplamasz bir pistin eiklerinde
salanmaldr.
Yeri
5.2.2.3
Bir pist tantma iaretlemesi, duruma gre ekil 5-2'de gsterildii zere eikte konumlandrlacaktr.
Not. - Pist eiinin yeri, pistin ucundan kaydrld taktirde pisti tantmasn gsteren bir levha kalk
yapan uaklar iin salanacaktr.
zellikleri
5.2.2.4
Bir pist tantma iaretlemesi, iki haneli bir rakamdan oluacak ve paralel pistlerde bir harf ile
tamamlanmaldr. Tek bir pistte, iki paralel pistlerde ve l paralel pistlerde iki haneli rakam,
yaklama ynnden bakldnda manyetik Kuzey'in onda birine en yakn tam say olacaktr.
Drt veya daha fazla paralel pistte, komu pistlerden oluan bir set, en yakn onda birlik
manyetik azimuta gre ve dier komu pistler seti ise bir sonraki en yakn onda birlik manyetik
5-4
Blm 5
azimuta gre numaralandrlacaktr. Yukardaki kural tek haneli bir numara verdiinde, nnde bir sfr yer alacaktr.
5.2.2.5
Paralel pistler sz konusu olduunda, her bir pist tantma numaras, yaklama ynnden
bakldnda soldan saa srayla, aadaki gibi bir harf ile tamamlanacaktr:
- iki paralel pist iin: "L" "R";
- paralel pist iin; "L" "C" "R";
- drt paralel pist iin; "L" "R" "L" "R";
- be paralel pist iin; "L" "C" "R" "L" "R" veya "L" "R" "C" "R"; ve
- alt paralel pist iin: "L" "C" "R" "L" "C" "R".
5.2.2.6
Rakamlar ve harfler, ekil 5-3'de gsterilen ekil ve orantda olacaktr. Ebatlar, ekil 5-3'te gsterilenlerden az olmayacaktr, fakat rakamlar eik iaretlemesine dahil edildiinde, eik
iaretlemesinin eritleri arasndaki boluu uygun ekilde doldurmak amacyla daha byk
ebatlar kullanlacaktr.
ekil 5-2. Pist tantma, merkez hatt ve eik iaretlemeleri
5-5
Blm 5
ekil 5-3. Pist tantma iaretlemelerine ynelik rakamlarn ve harflerin ekil ve orantlar
5.2.3 Pist merkez hatt iaretlemesi

Uygulama
5.2.3.1
Bir pist merkez hatt iaretlemesi, kaplamal bir pist zerinde salanmaldr.
Yeri
5.2.3.2
Bir pist merkez hatt iaretlemesi, 5.2.1.1'e uygun olarak kesilmesi durumu hari olmak zere,
ekil 5-2'de gsterildii zere pist tantma iaretlemeleri arasnda pistin merkez hatt boyunca
bulunmaldr.
5-6
Blm 5
zellikleri
5.2.3.3
Bir pist merkez hatt iaretlemesi, dzgn aralklara sahip bir eritler ve boluklardan oluan
bir izgi olacaktr. Bir eridin uzunluu art bir boluk, en az 50 m ve en fazla 75 m olacaktr.
her bir eridin uzunluu, en az boluun uzunluuna eit veya 30 m, (hangisi daha fazlaysa)
olacaktr.
5.2.3.4
eritlerin genilii aadakilerden az olmayacaktr:

-
hassas yaklama kategorisi II veya III pistlerinde 0.90 m;

kod numarasnn 3 veya 4 olduu hassas olmayan yaklama pistlerinde ve hassas yaklama
kategorisi I pistlerinde 0.45m; ve
kod numarasnn 1 veya 2 olduu hassas olmayan yaklama pistlerinde ve aletsiz pistlerde
0.30 m.
5.2.4 Eik iaretlemesi
Uygulama
5.2.4.1
Bir eik iaretlemesi, kaplamal bir aletli pistin ve kod numarasnn 3 veya 4 olduu ve pistin
uluslararas ticari hava tamacl tarafndan kullanlmas ngrld durumlarda kaplamal
bir aletsiz pistin eik iaretlemesi yaplacaktr.
5.2.4.2
Tavsiye. - Bir eik iaretlemesi, kod numarasnn 3 veya 4 olduu ve pistin uluslar aras ticari
hava tamacl dnda kullanlmas ngrld durumlarda kaplamal bir aletsiz pistin eik
noktasnda salanacaktr.
5.2.4.3
Tavsiye. - Bir eik iaretlemesi, mmkn olduunca, kaplamasz bir pistin eik noktalarnda salanmaldr.
Not. - Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4, eik noktasnn hemen ncesindeki
aaya eimlerin iaretlenmesi iin yeterli bulunan bir iaretleme eklini gstermektedir.
Yeri
5.2.4.4
Eik iaretlemesinin eritleri, eikten 6 m sonra balayacaktr.
zellikleri
5.2.4.5
Bir pist eik iaretlemesi, 45 m'lik bir pist genilii iin ekil 5-2 (A) ve (B)'de gsterildii zere
bir pistin merkez hatt zerinde simetrik olarak dzenlenmi dzgn orantl boyuna eritlerden oluan bir biimden oluacaktr. eritlerin says, pist geniliine uygun olarak aadaki
ekilde olacaktr:
Pist genilii
18 m
23 m
30 m
45 m
60 m
erit says
4
6
8
12
16
5-7
Blm 5
ancak genilii 45 m veya daha fazla olan hassas olmayan yaklama ve aletsiz pistlerde bunlar
ekil 5-2 (C)'de gsterildii gibi olabilirler.
5.2.4.6
eritler, bir pistin kenarnn 3 m dahiline kadar veya bir pist merkez hattnn bir tarafnda
27 m'lik bir mesafeye, hangisi daha kk bir yanal mesafeye neden olursa, yanal olarak
uzanacaktr. Bir pist tantma iaretlemesi, bir eik iaretlemesi iine yerletirildiinde, pistin
merkez hattnn her bir tarafnda en az erit bulunacaktr. Bir pist tantma iaretlemesi, bir
eik iaretlemesinin zerinde bulunduu taktirde eritler pist boyunca srdrlecektir. eritler
en az 30 m uzunluunda ve yaklak 1.80 m geniliinde olacak, aralarnda yaklak 1.80 m'lik
boluklar olacak, ancak eritlerin pist boyunca srdrld durumlarda, pistin merkez hattna en yakn iki eridi ayrmak zere ift aralk kullanlacak ve tantma iaretlemesinin eik
iaretlemesinin iinde olduu durumlarda bu aralk 22.5 m olacaktr.
Enine erit
5.2.4.7
Tavsiye. - Bir eik pistin sonundan kaydrldnda veya bir pistin ucu pistin merkez hattna dik
olmad durumlarda, ekil 5-4 (B)'de gsterildii zere bir enine erit eik iaretlemesine ilave
edilmelidir.
5.2.4.8
Enine erit, en az 1.80 m geniliinde olacaktr.
ekil 5-4. Kaydrlm Eik aretlemesi
5-8
Blm 5
Oklar
5.2.4.9
Bir pist eii kalc olarak kaydrldnda, ekil 5-4 (B)'ye uygun oklar, kaydrlm eikten
nceki pist blmnde yaplacaktr.
5.2.4.10
Bir pist eiinin yeri normal pozisyonundan geici olarak kaydrldnda, ekil 5-4 (A) veya
5-4 (B)'de gsterildii gibi iaretlenecek ve kaydrlm eikten nceki tm iaretlemeler, oklara
dntrlecek pist merkez hatt iaretlemeleri hari olmak zere, silinecektir.
Not 1. - Bir eik ksa sreli olarak kaydrldnda, iaretlemeyi pistin zerine boyamak yerine kaydrlm eiin eklinde ve renginde iaretleyicilerin kullanlmas yeterlidir.
Not 2. - Kaydrlm eik ncesindeki pist, uaklarn yzey hareketi iin uygun olmad durumda
7.1.4'te belirtildii gibi "kapal" iaretlemelerinin salanmas gerekmektedir.
5.2.5 Hedef noktas iaretlemesi
Uygulama
5.2.5.1
Blm 5.2.5 ve 5.2.6'nn hkmleri, mevcut iaretlemelerin 1 Ocak 2005'ten nce deitirilmesini gerektirmeyecektir.
5.2.5.2
Bir hedef noktas iaretlemesi, kod numarasnn 2, 3 veya 4 olduu kaplamal bir aletli pistin her
bir yaklama bitiminde salanacaktr.
5.2.5.3
Tavsiye. - Bir hedef noktasnn daha belirgin olmas arzu edildiinde,

a) kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda kaplamal bir aletsiz pistin,
b) kod numarasnn 1 olduu durumlarda kaplamal bir aletli pistin her bir yaklama bitiminde yer
alacaktr.
Yeri
5.2.5.4
Hedef noktas iaretlemesi, eie Tablo 5-1'in ilgili stununda belirtilen mesafeden daha yakn
mesafede balamayacak, ancak bir grerek yaklama eim gstergesi sistemi ile donatlm bir
pist zerinde iaretlemenin balangc, grerek yaklama eiminin balangcna rastlayacaktr.
5.2.5.5
Bir hedef noktas iaretlemesi, iki belirgin eritten oluacaktr. eritlerin ebatlar ve onlarn i
taraflarnn arasndaki yanal aralk, Tablo 5-1'in ilgili stununun ngrdklerine uygun olacaktr. Bir konma blgesi iaretlemesinin yapld durumlarda, iaretlemelerin arasndaki yanal
aralk, konma blgesi iaretlemesininkiyle ayn olacaktr.
5.2.6 Konma blgesi iaretlemesi
Uygulama
5.2.6.1
Bir konma blgesi iaretlemesi, kod numarasnn 2, 3 veya 4 olduu durumlarda kaplamal bir
hassas yaklama pistinin konma blgesinde yaplacaktr.
5-9
Blm 5
Tablo 5-1. Hedef noktas iaretlemesinin yeri ve ebatlar
5.2.6.2
Tavsiye. - Bir konma blgesi iaretlemesi, kod numarasnn 3 veya 4 olduu ve konma blgesinin
daha fazla belirgin olmasnn arzu edildii durumlarda kaplamal bir hassas olmayan yaklama
veya aletsiz pistin konma blgesinde yaplmaldr.
Yeri ve zellikleri
5.2.6.3
Bir konma blgesi iaretlemesi, pist merkez hatt etrafnda simetrik olarak dzenlenmi
dikdrtgen iaretleme iftlerinden oluacak olup, sz konusu iftlerin says aadaki gibi mevcut ini mesafesi ve iaretleme bir pistin herimi yaklama ynnde gsterilecekse, eiklerin
arasndaki mesafe ile ilgili olacaktr:
Mevcut ini mesafesi veya
eikler arasndaki mesafe
aretleme ift(ler)i
900 m'den az
900 m'den 1200 m'ye kadar

(1200 m hari)

(1500 m hari)

(2400 m hari)
2400 m veya zeri
6
5-10
Blm 5
5.2.6.4
Bir konma blgesi iaretlemesi, ekil 5-5'de gsterilen iki biimden birine uygun olacaktr. ekil
5-5 (A)'da gsterilen biim iin, iaretlemeler en az 22.5 m uzunluunda ve 3 m geniliinde
olacaktr. ekil 5-5 (B)'de gsterilen biim iin, her iaretlemenin her eridi en az 22.5 m uzunluunda ve 1.8 m geniliinde ve komu eritler arasnda 1.5 m'lik araya sahip olacaktr.
Dikdrtgenlerin i taraflar arasndaki yanal ara, varsa hedef noktas iaretlemesinin aralna
eit olacaktr. Bir hedef noktas iaretlemesinin yaplmad durumlarda, dikdrtgenlerin i
taraflar arasndaki yanal ara Tablo 5-1'de (duruma gre stun 2, 3, 4 veya 5) hedef noktas
iaretlemesi iin ngrlen yanal aralklara tekabl edecektir. aretleme iftleri, eikten
balayan 150 m'lik boyuna aralklarla gerekletirilecek, ancak bir hedef noktas iaretlemesine
rastlayan veya 50 m dahilinde bulunan konma blgesi iaretleme iftleri biimden silinecektir.
5.2.6.5
Tavsiye. - Kod numarasnn 2 olduu bir hassas olmayan yaklama pistinde, konma blgesi
iaretleme eritlerinden oluan ek bir ift, hedef noktas iaretlemesinin balangcnn 150 m
tesinde salanmaldr.
5.2.7 Pist kenar eridi iaretlemesi
Uygulama
5.2.7.1
Bir pist kenar eridinin iaretlemesi, pist kenarlar ile banketler veya evreleyen zemin arasnda kontrast eksikliinin bulunduu durumlarda kaplamal bir pistin eikleri arasnda salanacaktr.
5.2.7.2
Tavsiye. - Bir pist kenar eridi iaretlemesi, pist kenarlar ile banketler veya evreleyen zemin arasndaki kontrasta baklmakszn bir hassas yaklama pisti zerinde salanmaldr.
Yeri
5.2.7.3
Tavsiye. - Bir pist kenar eridinin iaretlemesi, pistin her bir kenar boyunca her eridin d kenar
yaklak olarak pistin kenarnn zerine yerletirilecek iki eritten olumal, ancak pistin geniliinin
60 m'den fazla olduu durumlarda, eritler pist merkez hattndan 30 m'ye yerletirilmelidir.
5.2.7.4
Tavsiye. - Bir pist dn alannn saland durumlarda, pist kenar eridinin iaretlemesi pist ve
pist dn alan arasnda srdrlmelidir.
zellikleri
5.2.7.5
Tavsiye. - Bir pist kenar eridi, genilii 30 m veya daha fazla olan pistlerde en az 0.9 m'lik ve daha
dar pistlerde en az 0.45 m'lik bir toplam genilie sahip olmaldr.
5.2.8 Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi

Uygulama
5.2.8.1
Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda kaplamal
bir taksi yolunda, buz giderici/nleyici tesiste ve apronda, pist merkez hatt ile uak park yerleri
arasnda srekli bir rehberlik salayacak ekilde gerekletirilecektir.
5-11
ekil 5-5. Hedef noktas ve konma blgesi iaretlemesi

(uzunluu 2400 m veya daha fazla olan bir pist iin gsterilmitir)
5-12
Blm 5
Blm 5
5.2.8.2
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda
kaplamal bir taksi yolunda, buz giderici/nleyici tesiste ve apronda, pist merkez hatt ile uak park
yerleri arasnda srekli bir rehberlik salayacak ekilde gerekletirilmelidir.
5.2.8.3
Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, pistin standart bir taksi gzergahnn blm olduunda
ve:
a) pist merkez hatt iaretlemesi yoksa; ve
b) taksi yolu merkez hatt, pist merkez hatt ile akmadnda
kaplamal bir pist zerinde salanacaktr.
5.2.8.4
Tavsiye. - Bir pist-bekleme pozisyonunun yaknln gstermek gerektiinde, gelitirilmi taksi yolu
merkez hatt iaretlemesi salanmaldr.
Not. - Gelitirilmi taksi yolu merkez hatt iaretlemesinin salanmas, pist ihlallerini nleme tedbirlerinin bir parasn oluturabilir.
5.2.8.5
Saland durumlarda, gelitirilmi taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, o havaalanndaki tm

taksi yolu/pist kesime noktalarna kurulacaktr.
Yeri
5.2.8.6
Tavsiye. - Bir taksi yolunun dz bir blmnde taksi yolu merkez hatt iaretlemesi taksi yolu
merkez hatt boyunca yer almaldr. Bir taksi yolu dnemecinde ise iaretleme, dnemecin d
kenarndan sabit bir mesafede taksi yolunun dz ksmndan devam etmelidir.
Not. - Baknz 3.9.6 ve ekil 3-2.
5.2.8.7
Tavsiye. - Pistten k niteliinde bulunan bir taksi yolunun bir pist ile kesitii yerde taksi yolu
merkez hatt iaretlemesi, ekil 5-6 ve 5-26'da gsterildii zere pist merkez hatt iaretlemesinin
iine dndrlmelidir. Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, kod numarasnn 3 veya 4 olduu
durumlarda akma noktasnn en az 60 m'lik bir mesafe ve kod numarasnn 1 veya 2 olduu
durumlarda en az 30 m'lik bir mesafe kadar tesinde pist merkez hatt iaretlemesine paralel uzanmaldr.
5.2.8.8
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, 5.2.8.3'e uygun olarak bir pist zerinde salandnda, iaretleme ilgili taksi yolunun merkez hattnn zerinde bulunmaldr.
5.2.8.9
Saland durumlarda, gelitirilmi bir taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, Biim A (ekil
5-6, Taksi yolu iaretlemeleri'nde tanmland zere) bir pist bekleme pozisyonundan, pistten
uzaklaan hareket ynnde 45 m'ye kadar (en az (3) kesikli izgi)'li bir mesafe boyunca veya
45m'lik mesafe dahilinde bulunduu taktirde, bir sonraki pist bekleme pozisyonuna kadar
uzanacaktr.
zellikleri
5.2.8.10
Bir taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, ekil 5-6'da gsterildii zere bir pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi veya bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi ile kesitii durum haricinde, en
az 15 cm geniliinde ve kesintisiz olacaktr.
5-13
ekil 5-6. Taksi yolu iaretlemeleri (temel iaretlemeleriyle gsterilmitir)
5-14
Blm 5
Blm 5
5.2.8.11
Gelitirilmi taksi yolu merkez hatt iaretlemesi, ekil 5-7'de grld gibi olacaktr.
5.2.9 Pist dn alan iaretlemesi
Uygulama
5.2.9.1
Bir pist dn alannn saland durumlarda, bir uan 180 derecelik bir dn tamamlayabilmesi ve pist merkez hattna hizalanmasn salamak zere srekli rehberlik iin yaplacaktr.
Yeri
5.2.9.2
Tavsiye. - Pist dn alan iaretlemesi, pist merkez hattndan dn alanna doru dndrlmelidir. Kurbun yarap, pist dn alann kullanmas ngrlen uaklarn manevra kabiliyetine ve
normal taksi yapma hzlarna uygun olmaldr. Pist dn alan iaretlemelerinin pist merkez hatt
ile kesime as 30 dereceden byk olmamaldr.
5-7 Gelitirilmi taksi yolu merkez hatt iaretlemesi
5-15
Blm 5
5.2.9.3
Tavsiye. - Pist dn alannn iaretlemesi, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda akma
noktasnn en az 60 m tesine kadar ve kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda en az 30 m
tesine kadar pist merkez hatt iaretlemesine paralel uzanmaldr.
5.2.9.4
Tavsiye. - Bir pist dn alan iaretlemesi uaa, 180 derecelik bir kurbun yaplaca noktadan
nce dz bir taksi yapma ksm salayacak ekilde rehberlik etmelidir. Pist dn alan iaretlemesinin dz ksm, pist dn alannn d kenarna paralel olmaldr.
5.2.9.5
Tavsiye. - Uan 180 derecelik bir dn yapmasna olanak veren dnemecin tasarm, 45 derece'yi
amayan bir burun tekerlei dn asna dayanmaldr.
5.2.9.6
Tavsiye. - Dn alan iaretlemesinin tasarm, uan kokpiti pist dn alan iaretlemelerinin

zerinde kaldnda, uak ini takmnn herhangi bir tekerlei ile pist dn alan kenar arasndaki klerans mesafesi en az 3.3.6'da belirtilen ekilde olmaldr.
Not. - Manevra kolayl iin, E ve F kodlu uaklar iin daha byk bir tekerlekten-kenar klerans salanmas dnlebilir. Baknz 3.3.7.
zellikleri
5.2.9.7
Bir pist dn alan iaretlemesi, en az 15 cm geniliinde ve kesintisiz uzunlukta olacaktr.

5.2.10 Pist - bekleme pozisyonu iaretlemesi
Uygulama ve yeri
5.2.10.1
Bir pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir pist-bekleme pozisyonu boyunca gsterilecektir.

Not. - Pist-bekleme pozisyonlarna levhalarn konulmasna ilikin olarak baknz 5.4.2.
zellikleri
5.2.10.2
Bir taksi yolunun, aletsiz, hassas olmayan yaklama veya kalk pisti ile kesime yerinde pistbekleme pozisyonu iaretlemesi ekil 5-6, biim A'da gsterildii ekilde olacaktr.
5.2.10.3
Bir taksi yolu ile bir hassas yaklama kategorisi I, II veya III pistinin bir kesime noktasnda tek
bir pist-bekleme pozisyonu olduunda, pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi ekil 5-6, biim
A'da gsterildii gibi olacaktr. Bu tr bir kesime yerinde iki veya pist-bekleme pozisyonu
olduunda, piste daha yakn (en yakn) olan pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi ekil 5-6,
biim A'da gsterildii gibi olacak ve pistten daha uzak olan iaretlemeler ise ekil 5-6, biim
B'de gsterildii gibi olacaktr.
5.2.10.4
3.12.3'e uygun olarak oluturulan bir pist-bekleme pozisyonunda gsterilen pist-bekleme

pozisyonu iaretlemesi, ekil 5-6, biim A'da gsterildii gibi olacaktr.
5.2.10.5
Tavsiye. - Pist-bekleme pozisyonu daha belirgin grnmesi gerektiinde, pist-bekleme pozisyonu

iaretlemesi, duruma gre ekil 5-8, biim A veya biim B'de gsterildii gibi olmaldr.
5.2.10.6
Tavsiye. - B biimindeki pist-bekleme pozisyonu iaretlemesinin uzunluu, 60 m'yi atnda, duruma gre "CAT II" veya "CAT III" ifadesi yerde pist-bekleme pozisyonu iaretlemesinin sonlarnda
5-16
Blm 5
ekil 5-8. Pist-bekleme pozisyonu iaretlemeleri
ve iaretlemeler arasnda maksimum 45 m'lik eit aralklar olacak ekilde iaretlenmelidir. Harfler,
en az 1.8 m ykseklikte olmal ve bekleme pozisyonu iaretlemesinin en fazla 0.9 m uzanda bulunmaldr.
5.2.10.7
ki pistin kesime noktasnda gsterilen pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi, standart taksi

gzergahnn bir parasn oluturan pistin merkez hattna dikey olacaktr. aretlemenin biimi, ekil 5-8, biim A'da gsterildii gibi olacaktr.
5.2.11 Ara bekleme pozisyonu iaretlemesi
Uygulama ve yeri
5.2.11.1
Tavsiye. - Bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir ara bekleme pozisyonu boyunca gsterilmelidir.
5.2.11.2
Tavsiye. - Bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir taksi yoluna bitiik bir buz giderici/nleyici
tesisin k snrlarnda gsterilmelidir.
5.2.11.3
Bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi, iki kaplamal taksi yolunun kesitii yerde gsterildiinde, taksi yolu zerinde, taksi yapan uaklar arasnda emniyet kleransn salamak iin
kesien taksi yolunun yakn kenarndan yeterli bir mesafede bulunacaktr. Bu iaretleme, varsa,
bir durma barna veya ara bekleme pozisyonu klar ile akacaktr.
5-17
5.2.11.4
Blm 5
Bir uzak buz giderici/nleyici tesisin k snrnda bulunan bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi ile bitiik taksi yolunun merkez hatt arasndaki mesafe, Tablo 3-1, stun 11'de belirtilen ebattan az olmayacaktr.
zellikleri
5.2.11.5
Bir ara bekleme pozisyonu iaretlemesi, ekil 5-6'da gsterildii gibi tek bir kesik izgiden
oluacaktr.
5.2.12 VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi
Uygulama
5.2.12.1
Bir VOR havaalan kontrol noktas oluturulduunda, bir VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi ve levhas ile gsterilecektir.
Not. - VOR havaalan kontrol noktas levhas iin baknz 5.4.4.
5.2.12.2
Yer seimi
Not. - VOR havaalan kontrol noktalar iin yer seimine ilikin yol gsterici bilgiler Annex 10,
Cilt I, lave E'de yer almaktadr.
Yeri
5.2.12.3
VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi, bir uan doru VOR sinyalini almak iin park
edilecei nokta zerinde ortalanacaktr.
zellikleri
5.2.12.4
VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi, 6 m apnda bir daireden oluacak ve 15 cm'lik bir
izgi geniliine sahip olacaktr (baknz ekil 5-9 (A)).
5.2.12.5
Tavsiye. - Bir uan belirli bir yne ynlendirilmesi istendiinde, istenilen azimut zerindeki
dairenin merkezinden geen bir izgi salanmaldr. izgi, uan gittii yne doru dairenin 6 m
dna uzanmal ve bir ok ucu eklinde sona ermelidir. Bu izginin genilii 15 cm olmaldr (baknz
ekil 5-9 (B)).
5.2.12.6
Tavsiye. - VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi tercihen beyaz renkte olmal, fakat taksi yolu
iaretlemeleri iin kullanlan renkten farkl olmaldr.
Not. - Kontrast salamak iin, iaretlemeler siyah renkle evrelenebilir.
5.2.13 Uak park yeri iaretlemesi
Not. - Uak park yeri iaretlemelerinin planna ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm
Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
5-18
Blm 5
ekil 5-9. VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi
Uygulama
5.2.13.1
Tavsiye. - Uak park yeri iaretlemeleri, kaplamal bir apron zerinde ve buz giderci/nleyici bir tesis
zerinde ilgili park etme pozisyonlar iin salanmaldr.
Yeri
5.2.13.2
Tavsiye. - Kaplamal bir apron zerindeki ve bir buz giderici/nleyici tesis zerindeki uak park
yeri iaretlemeleri, burun tekerlei park yeri iaretlemelerini takip ettiinde srasyla 3.13.6 ve
3.15.9'da belirtilen kleranslar salayacak ekilde yerletirilmelidir.
zellikleri
5.2.13.3
Tavsiye. - Uak park yeri iaretlemeleri, park etme konfigrasyonunun gerektirdii ve dier park
etme yardmclarn tamamlayacak park yeri tantm, ieri ynlendirme hatt, dn balama
izgisi, dnme hatt, hizalama engeli, durma izgisi ve dar ynlendirme izgisi gibi unsurlar kapsamaldr.
5.2.13.4
Tavsiye. - Bir uak park yeri tantm (harf ve/veya numaras), ieri ynlendirme hattnn
balangcndan ksa bir mesafe sonra ieri ynlendirme hattna dahil edilmelidir. Tantm
iaretlemesinin bykl, park yerini kullanan uan kokpitinden okunabilmelidir.
5.2.13.5
Tavsiye. - Apronun daha esnek ekilde kullanlmasna izin vermek iin iki grup uak park yeri
iaretlemeleri birbirlerinin zerine koyulduunda ve hangi park yeri iaretlemesinin takip edileceinin belirlenmesinin zor olduu veya yanl iaretleme takip edilirse emniyetin engellenecei
durumlarda, her bir iaretlemeler setinin ngrld uan tantm, park yerinin belirlenmesine
ilave edilmelidir.
Not. - rnein: 2A-B747, 2B-F28.
5-19
Blm 5
5.2.13.6
Tavsiye. - eri ynlendirme, dn ve dar ynlendirme izgileri normalde kesintisiz ve en az

15 cm genilikte olmaldr. Bir veya birden fazla park yeri iaretlemeler setinin bir park yeri
iaretlemesinde birbirlerinin zerine koyulduunda izgiler, gerektirdii artlar asndan en zorlu
uaklar iin kesintisiz ve dier uaklar iin kesik olmaldr.
5.2.13.7
Tavsiye. - eri ynlendirme, dn ve dar ynlendirme izgilerinin dnemeli ksmlar, iaretlemenin ngrld gerektirdii artlar asndan en zorlu uak tipi iin uygun yaraplarna sahip
olmaldr.
5.2.13.8
Tavsiye. - Bir uan yalnzca tek bir ynde ilerlemesinin ngrld durumlarda, takip edilecek
yne iaret eden oklar, ieri ynlendirme ve dar ynlendirme izgilerinin bir paras olarak ilave
edilmelidir.
5.2.13.9
Tavsiye. - Bir dn balama izgisi, herhangi bir amalanan dnn balang noktasnda sol
pilot pozisyonu tarafnda, ieri ynlendirme izgisine dik alarla yerletirilmelidir. Bunun uzunluu
en az 6 m ve genilii en az 15 cm olmal ve dn ynne iaret etmek iin bir ok ucunu dahil
etmelidir.
Not. - Dn balama izgisi ile ieri ynlendirme izgisi arasnda muhafaza edilecek mesafeler,
pilotun gr alan dikkate alnarak, farkl uak tiplerine gre deikenlik gsterebilmektedir.
5.2.13.10 Tavsiye. - Birden fazla dn balama izgisi ve/veya durma izgisi gerektii taktirde bunlar kodlandrlmaldr.
5.2.13.11 Tavsiye. - Bir hizalama bar, belirlenen park etme pozisyonundaki uan uzatlm merkez hattna
denk gelmeli ve park etme manevrasnn son blmnde pilot tarafndan grlebilmelidir. Genilii
en az 15 cm olmaldr.
5.2.13.12 Tavsiye. - Bir durma izgisi, ngrlen durma noktasnda sol pilot pozisyonunun tarafnda, hizalama barna dik alarla yerletirilmelidir. Uzunluu en az 6 m ve genilii en az 15 cm olmaldr.
Not. - Durma izgisi ile ieri ynlendirme izgisi arasnda muhafaza edilecek mesafeler, pilotun
gr alan dikkate alnarak, farkl uak tiplerine gre deikenlik gsterebilmektedir.
5.2.14 Apron emniyet izgileri
Not. - Apron emniyet izgilerine ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm
4'te yer almaktadr.
Uygulama
5.2.14.1
Tavsiye. - Apron emniyet izgileri, park etme konfigrasyonlar ve yer tesislerinin gerektirdii zere
kaplamal bir apron zerinde salanmaldr.
Yeri
5.2.14.2
Apron emniyet izgileri, uaklardan emniyetli ayrm salamak zere, yer aralar ve dier uak
servis donanm vs. tarafndan kullanlmas ngrlen alanlar tanmlayacak ekilde yerletirilecektir.
5-20
Blm 5
zellikleri
5.2.14.3
Tavsiye. - Apron emniyet izgileri, park etme konfigrasyonlar ve yer tesislerinin gerektirdii kanat
ucu klerans izgileri ve servis yolu snr izgileri gibi unsurlar kapsamaldr.
5.2.14.4
Tavsiye. - Bir apron emniyet izgisinin uzunluu kesintisiz ve genilii en az 10 cm olmaldr.

5.2.15 Ara yolu - bekleme pozisyonu iaretlemesi
Uygulama
5.2.15.1
Bir ara yolu-bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir piste kan tm ara yolu girilerinde salanacaktr.
Yeri
5.2.15.2
Ara yolu-bekleme pozisyonu iaretlemesi, ara yolunu kesecek ekilde yerletirilmelidir.
zellikleri
5.2.15.3
Ara yolu -bekleme pozisyonu iaretlemesi, yerel yol trafik mevzuatna uygun olacaktr.
5.2.16 Zorunlu talimat iaretlemesi
Not. - Zorunlu talimat iaretlemesi konusunda yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab
(Dok.9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
Uygulama
5.2.16.1
5.4.2.1'e uygun olarak bir zorunlu talimat levhasnn kurulmasnn mmkn olmad durumlarda, kaplamann yzeyinde bir zorunlu talimat iaretlemesi salanacaktr.
5.2.16.2
Tavsiye. - Genilii 60 m'yi aan taksi yollarnda olduu gibi, veya bir pist ihlalilin nlenmesine
yardmc olmak zere, operasyonlar asndan gerekli olduunda, bir zorunlu talimat levhas, bir
zorunlu talimat iaretlemesi ile tamamlanmaldr.
Yeri
5.2.16.3
Kod harfinin A, B, C veya D olduu taksi yollarndaki zorunlu talimat iaretlemesi, ekil 5-10
(A)'da grld zere taksi yolu boyunca taksi yolu merkez hatt zerine ve pist-bekleme
pozisyonu iaretlemesinin bekleme tarafna eit olarak yerletirilecektir. aretlemenin en yakn
kenar ile pist bekleme pozisyonu iaretlemesi veya taksi yolu merkez hatt iaretlemesi arasndaki mesafe 1 m'den az olmayacaktr.
5.2.16.4
Kod harfin E veya F olduu taksi yollarnda zorunlu talimat iaretlemesi, ekil 5-10 (B)'de
grld zere pist-bekleme pozisyonu iaretlemesinin bekleme tarafnda ve taksi yolu
merkez hatt lemesinin her iki tarafnda bulunacaktr. aretlemenin en yakn kenar ile pistbekleme pozisyonu iaretlemesi veya taksi yolu merkez hatt iaretlemesi arasndaki mesafe en
az 1 m olacaktr.
5-21
Blm 5
ekil 5-10 Zorunlu talimat iaretlemesi
5.2.16.5
Tavsiye. - Operasyonlar asndan gerekli olmas haricinde, bir zorunlu talimat iaretlemesi bir pist
zerinde bulunmamaldr.
zellikleri
5.2.16.6
Bir zorunlu talimat iaretlemesi, krmz fon zerinde beyaz yazdan oluacaktr. Bir
NO ENTRY (GRLMEZ) iaretlemesi haricinde, onunla balantl zorunlu talimat levhas ile
ayn bilgiyi salayacaktr.
5.2.16.7
Bir NO ENTRY (GRLMEZ) iaretlemesi, krmz fon zerinde beyaz NO ENTRY

(GRLMEZ) yazsndan oluacaktr.
5.2.16.8
aretleme ile kaplamal yzey arasnda yeterli kontrastn bulunmamas halinde zorunlu talimat
iaretlemesi, tercihen beyaz veya siyah renkte snr izgisi ierecektir.
5.2.16.9
Tavsiye. - Karakter boyu, kod harfin C, D, E veya F olduu durumlarda 4 m ve kod harfin A veya
B olduu durumlarda 2 m olmaldr. Yazlar, Ek 3'te gsterilen ekil ve orantlarda olmaldr.
5-22
Blm 5
5.2.16.10 Tavsiye. - Arka plan, dikdrtgen olmal ve yaznn ularnn tesinde yanal ve dikey olarak en az
0.5 m uzanmaldr.
5.2.17 Bilgilendirme iaretlemesi
Not. - Bilgilendirme iaretlemeleri ile ilgili yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.
9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
Uygulama
5.2.17.1
Bir bilgilendirme levhas normalde kurulmas gerekli olduunda, ilgili otorite tarafndan tespit
edildii zere, pratikte kurulmas mmkn deilse, bir bilgilendirme iaretlemesi kaplamann
zerinde yaplacaktr.
5.2.17.2
Tavsiye. - Operasyonlar asndan gerekli olduunda, bir bilgilendirme levhas, bir bilgilendirme
iaretlemesi ile tamamlanmaldr.
5.2.17.3
Tavsiye. - Bir bilgilendirme (yer/yn) iaretlemesi, karmak taksi yolu kesime noktalarnn
ncesinde ve sonrasnda ve operasyonel deneyim, bir taksi yolu yeri iaretlemesinin uu mrettebat yer seyrseferine yardmc olabileceini gstermise yaplmaldr.
5.2.17.4
Tavsiye. - Bir bilgilendirme (yer) iaretlemesi, byk uzunluu olan taksi yollar boyunca dzenli
aralklarla kaplama yzeyi zerinde gsterilmelidir.
Yeri
5.2.17.5
Tavsiye. - Bilgilendirme iaretlemesi, gerekli olduu yerde, taksi yolu veya apron yzeyi zerinde
taksi yoluna dik olarak yaplmal ve yaklaan bir uan kokpitinden okunabilmelidir.
zellikleri
5.2.17.6
5.2.17.7
5.2.17.8
Bir bilgilendirme iaretlemesi aadaki unsurlardan oluacaktr:

a)
bir konum levhasnn yerine getiinde veya bir konum levhasn tamamladnda siyah
bir fon zerinde sar renkte yaz; ve
b)
bir yn veya var yeri levhasnn yerine getiinde veya onu tamamladnda sar bir fon
zerinde siyah renkte yaz.
aretleme fonu ile kaplama yzey arasnda yetersiz kontrast bulunmas durumunda iaretleme
aadakileri ierecektir:
a)
yazlarn siyah olduu durumda siyah bir ereve; ve
b)
yazlarn sar olduu durumda sar bir ereve.
Tavsiye. - Karakter boyu 4 m olmaldr. Yazlar, Ek 3'te belirtilen ekil ve orantlarda olmaldr.
5-23
Blm 5
5.3 Iklar
5.3.1 Genel
Uaklarn emniyetini tehlikeye sokabilecek klar
5.3.1.1
Uaklarn emniyetini tehlikeye sokabilecek, bir havaalan yaknnda bulunan havaclkla ilgili
olmayan bir yer , tehlike kaynan ortadan kaldracak ekilde sndrlecek, glgelenecek
veya baka ekilde deitirilecektir.
Uaklarn emniyetini tehlikeye sokabilecek lazer emisyonlar

5.3.1.2
Tavsiye. - Uaklarn emniyetini, lazer vericilerin tehlikeli etkilerine kar korumak iin, aadaki
korunan blgeler havaalanlarnn etrafnda oluturulmaldr:
- Bir lazer nndan arndrlm uu blgesi (LFFZ)
- Bir lazer n kritik uu blgesi (LCFZ)
- Bir lazer nlarna duyarl uu blgesi (LSFZ).
Not 1. - ekil 5-11, 5-12 ve 5-13, uu operasyonlarn uygun ekilde koruyan maruz kalma
seviyelerini ve mesafelerini belirlemek zere kullanlabilir.
ekil 5-11. Korunan uu blgeleri
5-24
Blm 5
ekil 5-12. ok pistli lazer nndan arndrlm uu blgesi
KORUNAN UU BLGELER
rtifa
ekil 5-13. Grlen lazer nlar iin maksimum parlaklk seviyesinin gsterildii korunan uu blgeleri
5-25
Blm 5
Not 2. - korunmu uu blgesi olan LFFZ, LCFZ ve LSFZ'de lazer nlarnn kullanlmasna
ilikin snrlamalar yalnzca grlen lazer nlara atfta bulunmaktadr. Yetkililer tarafndan uu emniyetine
uygun ekilde altrlan lazer vericileri hari tutulmutur. Asgari uu yksekliinin zerindeki hava sahasnn
tamamnda, grlen veya grlmeyen herhangi bir lazer nnn parlaklk seviyesinin, sz konusu emisyon
otoriteye bildirilmedike ve izin alnmadka maksimum izin verilen maruz kalma (MPE) dzeyinden az veya
bu dzeye eit olmas beklenmektedir.
Not 3. - Korunan uu blgeleri, havaalanlarnn evresinde lazer vericilerini altrma riskini azaltmak amacyla oluturulur.
Not 4. - Uu operasyonlarnn lazer vericilerinin tehlikeli etkilerinden nasl korunacana ilikin
daha fazla yol gsterici bilgiler Lazer Vericiler ve Uu Emniyetine ilikin Elkitab (Dok. 9815)'de yer
almaktadr.
Not 5. - Baknz ayrca Annex 11 - Hava Trafik Hizmetleri, Blm 2.
Karmakla yol aabilecek klar
5.3.1.3
Tavsiye. - Younluu, konfigrasyonu veya rengi nedeniyle havaclk yer klarnn aka anlalmasn nleyebilecek veya aka anlalmasnda karmakla yol aabilecek havaclk harici bir
yer , bu tr bir olasl ortadan kaldracak ekilde sndrlmeli, glgelenmeli veya baka ekilde deitirilmelidir. zellikle aada anlan alanlar dahilinde havadan grlebilen havaclk
harici bir yer na dikkat edilmelidir:
a)
Aletli pist - kod numaras 4:

eiin nnde ve pistin sonunun tesinde, eikten ve pist sonundan en az 4500 m uzun
lukta ve genilii uzatlan pist merkez hattnn herhangi bir tarafnda en az 750 m uzanan
alanlar dahilinde.
b)
Aletli pist - kod numaras 2 veya 3:

a)'daki gibi, ancak uzunluk en az 3000 m olmaldr.
c)
Aletli pist - kod numaras 1; ve aletsiz pist:

yaklama alan dahilinde.
Denizcilere karmaklk yaratabilecek havaclk yer klar

Not. - Gemi seferlerine elverili sular yaknndaki havaclk yer klar durumunda, klarn denizciler iin karmaklk yaratmamasnn salanmasna dikkat edilmelidir.
Ik armatrleri ve destekleyici yaplar
Not. - letme alanlarnda donanmn ve tesisatn konumlandrlmas konusunda bilgi iin baknz
9.9 ve k armatrlerinin ve destekleyici yaplarn krlabilirliine ilikin bilgilere ve Havaalan Tasarm
Elkitab (Dok. 9157) Ksm 6' ya baknz.
Ykseltilmi yaklama klar
5.3.1.4
Ykseltilmi yaklama klar ve onlarn tayc yaplar krlabilir olmal, ancak yaklama klandrma sisteminin eiin 300 m tesindeki ksmnda:
5-26
Blm 5
a)
tayc yapnn yksekliinin 12 m'yi at durumlarda, krlabilirlik art yalnzca st

12 m iin geerli olacaktr; ve
b)
tayc yapnn krlabilir olmayan cisimlerle evrelendii durumlarda, yalnzca yapnn,

evreleyen cisimlerin zerinde uzanan blm krlabilir olacaktr.
5.3.1.5
5.3.1.4'n hkmleri, mevcut tesisatn 1 Ocak 2005'ten nce deitirilmesini gerektirmeyecektir.
5.3.1.6
Bir yaklama armatrnn veya tayc yapnn kendisi yeterince belirgin olmamas
halinde, uygun ekilde iaretlenecektir.
Ykseltilmi klar
5.3.1.7
Ykseltilmi pist, durma uzants ve taksi yolu klar krlabilir olacaktr. Ykseklikleri, pervaneler ve jet uaklarnn benzin tanklar iin aralk muhafaza edecek kadar alak olacaktr.
Yer klar
5.3.1.8
Pistlerin, durma uzantlarnn, taksi yollarnn ve apronlarn yzeyine gmlm aydnlatma

armatrleri, bir uan tekerleklerinin zerinden gemelerine, uaa veya klarn kendilerine
zarar verilmeksizin dayanacak ekilde tasarlanacak ve taklacaktr.
5.3.1.9
Tavsiye. - Tesis edilmi bir gmme k ve bir uak tekerlei arasndaki arabirimde kondksiyon
veya radyasyon yoluyla retilen hararet, 10 dakikalk bir maruz kalma sresi iinde 160C'yi
amamaldr.
Not. - Gmme klarn hararetinin llmesine ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm
Ik younluu ve kontrol
Not. - Akam karanlnda veya gndz zayf gr koullar altnda klandrma, iaretlemeden
daha etkili olabilir. Iklarn bu artlar altnda veya gece vakti zayf gr artlarnda etkili olmalar iin uygun
younlukta olmalar gerekmektedir. Gerekli younluu elde etmek iin, n far haline getirilmesi genellikle
gerekli olacak ve bu durumda n gstermeyi salayan arklarn uygun ve operasyon gerekliliklerini yerine
getirecek ekilde ynlendirilmi olmaldr. Pist aydnlatma sistemi, ilgili k younluklarnn ayn sonucu
salayacak uygun ekilde bir araya getirilmelerini temin etmek zere bir btn olarak grlmelidir. (Baknz
lave A, Blm 15 ve Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4.)
5.3.1.10
Pist klandrmasnn younluu, pistin kullanlmas ngrld minimum gr artlar ve

evre iin elverili olacak ve salandnda yaklama klandrma sisteminin en yakn
blmnn younluu ile uyumlu olacaktr.
Not. - Bir yaklama klandrma sisteminin klar, pist klandrmasndan daha youn olabilecekken, younlukta ani deiikliklerinden kanmak iyi bir uygulamadr, nk bunlar pilotta, gr artlarnn yaklama srasnda deitii ynnde yanl bir izlenim brakabilir.
5.3.1.11
Yksek younlukta bir klandrma sisteminin saland durumlarda, k younluunun mevcut artlara elverili olacak ekilde ayarlanabilmesi iin uygun bir younluk kontrol dahil
5-27
Blm 5
edilecektir. Ayr younluk kontrolleri veya baka uygun yntemler, aadaki sistemlerin, tesis
edildiklerinde, uygun younluklarda alabilmelerini temin etmek zere salanacaktr:
-
yaklama klandrma sistemi;
pist kenar klar;
pist eik klar;
pist sonu klar;
pist merkez hatt klar;
pist konma blgesi klar; ve
taksi yolu merkez hatt klar.
5.3.1.12
Ek 2, A2-1'den A2-10'a kadarki ekillerde uzun hzmeyi tanmlayan elips dahilinde ve

evresinde maksimum k younluu deeri, Ek 2, A2-1'den A2-11'e kadarki ekiller iin ortak
notlar, Not 2'ye gre llen minimum k younluu deerinin katndan fazla olmayacaktr.
5.3.1.13
Ek 2, A2-12'den A2-20'ye kadarki ekillerde uzun hzmeyi tanmlayan dikdrtgen dahilinde ve

evresinde maksimum k younluu deeri, Ek 2, A2-12'den A2-21'e kadarki ekiller iin
ortak notlar, Not 2'ye gre llen minimum k younluu deerinin katndan fazla olmayacaktr.
5.3.2 Acil durum klandrmas
Uygulama
5.3.2.1
Tavsiye. - Pist klandrmas ile donatlm ve ikincil bir g kayna bulunmayan bir havaalannda, normal klandrma sisteminin arza yapmas halinde en az ana pistte kurulmak zere yeterli
acil durum klar elverili ekilde kullanma hazr olmaldr.
Not. - Acil durum klandrmas, manialarn iaretlemesi veya taksi yollarnn ve apron alanlarnn
evrelenmesi iin de yararl olabilir.
Yeri
5.3.2.2
Tavsiye. - Acil durum klar, bir pist zerinde tesis edildiklerinde, en azndan bir aletsiz pist
iin gerekli konfigrasyona uygun olmaldr.
zellikleri
5.3.2.3
Tavsiye. - Acil durum klarnn rengi, pist klandrmasna ilikin renk gerekliliklerine uygun
olmal, ancak renkli klarn eikte ve pist sonunda mmkn olmad durumlarda, tm klar
deiken beyaz veya deiken beyaza mmkn olduunca yakn olabilir.
5.3.3 Havaclk biknlar
Uygulama
5.3.3.1
Operasyonlar bakmndan gerekli olduu durumlarda bir havaclk bikn veya bir tantma
bikn, gece kullanlacak olan her havaalannda salanacaktr.
5-28
Blm 5
5.3.3.2
Operasyonlara ilikin gereklilik, havaalann kullanan hava trafiinin gereklilikleri, havaalan

zelliklerinin evresiyle ilgili olarak belirginlii ve havaalan yerinin belirlenmesinde yararl
olan dier grsel ve grsel olmayan yardmclarn kurulmas bakmndan belirlenecektir.
Havaalan bikn
5.3.3.3
Bir havaalan bikn, aadaki artlardan biri veya birden fazlas mevcut olduu taktirde, gece
kullanm iin ngrlm bir havaalannda salanacaktr:
a)
uaklarn yaygn olarak grsel aralarla seyretmesi;
b)
Dk grlerin olmas; veya
c)
evredeki klar veya zemin nedeniyle havaalannn yerinin havadan belirlenmesinin zor
olmas.
Yeri
5.3.3.4
Havaalan bikn, dk evre fon klandrmasnn olduu bir alanda havaalanna veya
bitiiine yerletirilecektir.
5.3.3.5
Tavsiye. - Biknn bulunduu yer, biknn nemli ynlerde cisimlerle glgelenmeyecek ve yere yaklaan bir pilotun gzn kamatrmayacak ekilde olmaldr.
zellikleri
5.3.3.6
Havaalan bikn ya beyaz flalarla yer deitiren renkli flalar veya yalnzca beyaz flalar
gsterecektir. Toplam flalarn skl, dakikada 20 ila 30 arasnda olacaktr. Kullanldklar
durumlarda, kara meydanlarnda biknlar tarafndan verilen renkli flalar yeil olacak ve su
meydanlarnda biknlar tarafndan verilen renkli flalar sar olacaktr. Kombine bir su ve kara
meydan durumunda renkli flalar, kullanldklar taktirde, havaalannn ana tesis olarak tayin
edilen blmn renk zelliklerine sahip olacaktr.
5.3.3.7
Bikndan gelen k, azimutun tm alarndan grnecektir. Dikey k dalm, en fazla 1'lik

bir ykseklikten yukarya doru ilgili otorite tarafndan belirlenen bir ykseklie kadar, biknn
kullanlmas ngrlen maksimum ykseklikte rehberlik salamaya yeterli olacak ekilde
uzanacak ve flan etkili younluu en az 2000 cd olacaktr.
Not. - Yksek bir evre fon aydnlatlmas seviyesinin nlenemedii yerlerde, flan etkili younluunun 10'a kadarki bir faktrle artrlmas gerekebilir.
Tantma bikn
Uygulama
5.3.3.8
Bir tantma bikn, gece kullanm ngrlen ve baka yollardan havadan kolayca tannamayacak bir havaalannda salanacaktr.
5-29
Blm 5
Yeri
5.3.3.9
Tantma bikn, havaalanna dk evre fon aydnlatmas olan bir alana yerletirilecektir.
5.3.3.10
Tavsiye. - Biknn bulunduu yer, biknn nemli ynlerde cisimlerle glgelenmeyecek ve yere yaklaan bir pilotun gzn kamatrmayacak ekilde olmaldr.
zellikleri
5.3.3.11
Karadaki bir havaalanndaki tantma bikn, azimutun tm alarndan grnecektir. Dikey k

dalm, en fazla 1'lik bir ykseklikten yukarya doru ilgili otorite tarafndan belirlenen bir
ykseklie kadar, biknn kullanlmas ngrlen maksimum ykseklikte rehberlik salamaya
yeterli olacak ekilde uzanacak ve flan etkili younluu en az 2000 cd olacaktr.
Not. - Yksek bir evre fon aydnlatlmas seviyesinin nlenemedii yerlerde, flan etkili younluunun 10'a kadarki bir faktrle artrlmas gerekebilir.
5.3.3.12
Bir tantma bikn, bir karadaki hava alannda yanp snen yeil ve bir su meydannda yanp
snen sar rengi gsterecektir.
5.3.3.13
Tantma karakterleri Uluslararas Mors Kodunda iletilecektir.
5.3.3.14
Tavsiye. - letim hz, dakikada alt ile sekiz kelime aras olmal, Mors noktalarnn ilgili sre yelpazesi nokta bana 0.15 ila 0.2 saniyedir.
5.3.4 Yaklama klandrma sistemleri
Not. - 5.3.4.21, 5.3.4.39, 5.3.9.10, 5.3.10.10, 5.3.10.11, 5.3.11.5, 5.3.12.8, 5.3.13.6 ve 5.3.16.8'deki
spesifikasyonlara uygun olmayan mevcut klandrma sistemlerinin en ge 1 Ocak 2005 tarihine kadar
deitirilmeleri ngrlmektedir.
Uygulama
5.3.4.1 Uygulama
A. - Aletsiz pist
Tavsiye. - Fiziksel olarak uygulanabilir olduu durumlarda, 5.3.4.2'den 5.3.4.9'a kadarki blmlerde belirtildii zere bir basit yaklama klandrma sistemi, pistin yalnzca iyi gr artlarnda kullanlmas
ve baka grsel yardmclar tarafndan yeterli rehberlik salanmas haricinde, kod numarasnn 3 veya 4
olduu ve gece kullanm iin ngrlen aletsiz bir piste hizmet vermesi iin salanmaldr.
Not. - Bir Basit yaklama klandrma sistemi, gndz de grsel klavuz olarak hizmet verebilir.
B. - Hassas olmayan yaklama pisti
Fiziksel olarak uygulanabilir olduu durumlarda, 5.3.4.2'den 5.3.4.9'a kadarki blmlerde belirtildii zere bir basit yaklama klandrma sistemi, pistin yalnzca iyi gr artlarnda kullanlmas ve
baka grsel yardmclar tarafndan yeterli rehberlik salanmas haricinde, hassas olmayan bir yaklama
pistine hizmet vermesi iin salanacaktr.
5-30
Blm 5
Not. - Bir hassas yaklama kategori I klandrma sisteminin kurulmasnn veya bir pist ieri ynlendirme klandrma sisteminin ilave edilmesinin gz nnde bulundurulmas nerilmektedir.
C. - Hassas yaklama pisti kategori I
Fiziksel olarak uygulanabilir olduu durumlarda, 5.3.4.10'dan 5.3.4.21'e kadarki blmlerde
belirtildii zere bir hassas yaklama kategori I klandrma sistemi, bir hassas yaklama pisti kategori I'e
hizmet vermesi iin salanacaktr.
D. - Hassas yaklama pisti kategori II ve III
5.3.4.22'den 5.3.4.39'a kadarki blmlerde belirtildii zere bir hassas yaklama kategori II ve
III klandrma sistemi, bir hassas yaklama pisti kategori II veya III'e hizmet vermesi iin salanacaktr.
Basit yaklama klandrma sistemi
Yeri
5.3.4.2
Bir basit yaklama klandrma sistemi, mmkn olduunca, eikten 300 m mesafede 18 m veya
30 m uzunlukta bir yatay ubuk oluturan bir sra kla eikten en az 420 m'lik bir mesafe
boyunca uzanan pistin uzatlm merkez hatt zerinde bir sra ktan oluacaktr.
5.3.4.3
Yatay ubuu oluturan klar, merkez hatt klar izgisine dik alarla yatay bir dz izgi
halinde mmkn olduunca yakn ve bu izgi tarafndan iki eit paraya blnecektir. Yatay
ubuun klar, lineer bir etki yaratacak ekilde aralklarla yerletirilecek, ancak 30 m'lik bir
yatay ubuk kullanldnda merkez hattnn her bir tarafnda boluklar braklabilir. Bu boluklar, yerel gerekliliklere uygunluk salamak zere asgari dzeyde tutulacak ve her biri 6 m'yi
amayacaktr.
Not 1. - Yatay ubuk (krosbar) iin kullanlan aralklar 1 m ile 4 m arasndadr. Merkez hattn her
bir tarafndaki boluklar, yaklamalar yanal hata ile yapldnda ynsel rehberlii gelitirebilir ve kurtarma ve
yangnla mcadele aralarnn hareketini kolaylatrabilir.
Not 2. - Tesisat toleranslarna ilikin yol gsterici bilgiler iin baknz lave A, Blm 11.
5.3.4.4
Merkez hattn oluturan klar, 60 m'lik boyuna aralklarla yerletirilecek, ancak rehberliin
gelitirilmesi arzu edildiinde, 30 m'lik bir aralk kullanlabilir. En iteki k, merkez hatt klar iin
seilen boyuna arala bal olarak eikten 60m veya 30 m uzaa yerletirilecektir.
5.3.4.5
Tavsiye. - Eikten 420 m mesafe boyunca uzanan bir merkez hattnn salanmas fiziken mmkn
olmad taktirde, krosbar ierecek ekilde 300m'ye uzatlmaldr. Bu mmkn olmad taktirde
merkez hatt klar mmkn olduu kadar uzatlmal ve her merkez hatt o zaman en az 3 m
uzunluunda bir baretten olumaldr. Yaklama sisteminin, eikten 300 m'de bir krosbara sahip
olmasna tabi olarak, eikten 150 m'de ek bir krosbar salanabilir.
5.3.4.6
Sistem, eikten geen yatay dzlemde mmkn olduunca yakn bulunacaktr, ancak:
a)
bir ILS veya MLS azimut anteni haricindeki hibir cisim, sistemin merkez hattndan
60 m'lik bir mesafe dahilinde yaklama klarnn dzleminin iinde knt yapmayacak;
ve
5-31
b)
Blm 5
bir krosbar orta ksm iinde bulunan bir k veya bir merkez hatt bareti (onlarn ular deil)
haricindeki hibir k, yaklamakta olan bir uaktan glgelenmeyecek.
Iklarn dzleminin iinde knt yapan herhangi bir ILS veya MLS azimut anteni, bir mania olarak ele
alnacak ve buna gre iaretlenip klandrlacaktr.
zellikleri
5.3.4.7
Basit bir yaklama klandrma sisteminin klar sabit klar olacak ve klarn rengi, sistemin
dier havaclk yer klarndan ve varsa, ilgisiz klardan kolayca ayrt edilecek ekilde olacak.
Her merkez hatt ya:
a)
b)
tek bir kaynaktan; veya

en az 3 m uzunluunda bir baretten oluacaktr.
Not 1. - b)'deki gibi baretin, nokta kaynaklara yaklaan klardan olumas halinde, baretteki
bitiik klar arasnda 1.5m'lik bir aralk yeterli bulunmutur.
Not 2. - Basit yaklama klandrma sisteminin bir hassas yaklama klandrma sistemine
dntrlecei beklenmesi halinde 4 m uzunluunda baretlerin kullanlmas tavsiye edilir.
Not 3. - evre klar nedeniyle basit yaklama klandrma sisteminin tantlmasnn gece zor
olduu yerlerde, sistemin d ksmnda kurulan seri halinde yanp snen klar bu sorunu zebilir.
5.3.4.8
Tavsiye. - Iklar, aletsiz bir pist iin salandklarnda, temel ayakta ve nihai yaklamada bir pilot
iin gerekli azimutta tm alarda grlmelidir. Iklarn younluu, sistemin ngrlm olduu
tm gr koullar ve evre iin elverili olmaldr.
5.3.4.9
Tavsiye. - Iklar, hassas olmayan bir pist iin salandklarnda, nihai yaklamada grsel olmayan
yardmc tarafndan tanmlanan yoldan anormal miktarda sapmayan bir uan pilotu iin gerekli
azimutta tm alarda grlmelidir. Iklar, sistemin kullanlabilir kalmas ngrlen en olumsuz
gr koullarnda ve evre nda hem gndz hem de gece rehberlik salamak zere tasarlanmaldr.
Hassas yaklama kategorisi I klandrma sistemi

Yeri
5.3.4.10
Bir hassas yaklama kategori I klandrma sistemi, mmkn olduunca, pist eiinden 300 m
mesafede 30 m uzunlukta bir krosbar oluturan bir sra kla pist eiinden 900 m'lik bir mesafe
boyunca uzanan pistin uzatlm merkez hatt zerinde bir sra ktan oluacaktr.
Not. - Uzunluu 900 m'den az olan bir yaklama klandrma sisteminin kurulmas, pistin kullanmna ilikin operasyon snrlamalarna neden olabilir. Baknz lave A, Blm 11.
5.3.4.11
Krosbar oluturan klar, merkez hatt klar izgisine dik alarla yatay bir dz izgi halinde
mmkn olduunca yakn ve bu izgi tarafndan iki eit paraya blnecektir. Krosbarn klar, lineer bir etki yaratacak ekilde aralklarla yerletirilecek, ancak merkez hattnn her bir
tarafnda boluklar braklabilir. Bu boluklar, yerel gerekliliklere uygunluk salamak zere
asgari dzeyde tutulacak ve her biri 6 m'yi amayacaktr.
5-32
Blm 5
Not 1. - 1 m ile 4 m aras krosbar klar boluklar kullanlmaktadr. Merkez hattn her bir tarafndaki boluklar, yaklamalar yanal hata ile yapldnda ynsel rehberlii gelitirebilir ve yangnla mcadele
aralarnn hareketini kolaylatrabilir.
Not 2. - Tesisat toleranslarna ilikin yol gsterici bilgiler iin baknz lave A, Blm 11.
5.3.4.12
Merkez hattn oluturan klar, 30 m'lik boyuna aralklarla yerletirilecek olup, en iteki k,
eikten 30 m uzaa yerletirilecektir.
5.3.4.13
a)
60 m'lik bir mesafe dahilinde yaklama klarnn dzleminin iinde knt yapmayacak;
ve
b)
bir krosbarn orta ksm iinde bulunan bir k veya bir merkez hatt bareti (onlarn ular
deil) haricindeki hibir k, yaklamakta olan bir uaktan glgelenmeyecek.
zellikleri
5.3.4.14
5.3.4.15
Bir hassas yaklama kategori I klandrma sisteminin krosbarn ve merkez hatt klar,
deiken beyaz renkte sabit klar olacaktr. her bir merkez hatt pozisyonu ya:
a)
mesafe bilgileri salamak zere merkez hattn en iteki 300 m'de tek bir k kayna,
merkez hattn ortadaki 300 m'de iki k kayna ve merkez hattn dtaki 300 m'de k
kaynandan; veya
b)
bir baretten oluacaktr.
10.4.10'da bakm hedefi olarak belirlenen yaklama klarnn kullanlabilirlik seviyesinin gsterilebildii durumlarda, her merkez hatt pozisyonu ya:
a)
b)
tek bir k kaynandan; veya

bir baretten oluabilir.
5.3.4.16
Baretler en az 4 m uzunluunda olacaktr. Baretler, nokta kaynaklarna yaklaan klardan

olutuunda klar, en fazla 1.5 m'lik dzgn aralklarla yerletirilecektir.
5.3.4.17
Tavsiye. - Merkez hatt, 5.3.4.14 b) veya 5.3.4.15 b)'de akland zere baretlerden olutuu taktirde, sz konusu klandrma sistemin zellikleri ve meteorolojik artlarn nitelii dikkate alndnda gereksiz bulunmas haricinde, bir kapasitr dearj ile tamamlanmaldr.
5.3.4.18
5.3.4.17'de belirtildii zere her kapasitr dearj , en dtaki kla balayarak ve eie doru
sistemin en iteki a ilerleyerek srayla saniyede iki defa yanp snecektir. Elektrik devresinin
tasarm, bu klar, yaklama klandrma sisteminin dier klarndan bamsz olarak altrlabilecek ekilde olacaktr.
5.3.4.19
Merkez hatt, 5.3.4.14 a) veya 5.3.4.15 a)'da belirtildii zere klardan olutuu taktirde, eik
ten 300 m'de salanan krosbara ek k krosbar eikten 150 m, 450 m, 600 m ve 750 m'de
5-33
Blm 5
salanacaktr. Her bir krosbar oluturan klar, merkez hatt klar izgisine dik alarla yatay
bir dz izgi halinde mmkn olduunca yakn ve bu izgi tarafndan iki eit paraya
blnecektir. Iklar, lineer bir etki yaratacak ekilde aralklarla yerletirilecek, ancak merkez
hattnn her bir tarafnda boluklar braklabilir. Bu boluklar, yerel gerekliliklere uygunluk
salamak zere asgari dzeyde tutulacak ve her biri 6 m'yi amayacaktr.
Not. - Detayl konfigrasyon iin baknz lave A, Blm 11.
5.3.4.20
5.3.4.19'da belirtilen ek krosbarlar sisteme dahil edildii durumlarda, krosbarn d ular, ya

merkez hatt klarnn izgisine paralel olan veya pist merkez hatt ile eikten 300 m uzaklkta
bulumak zere birleen iki dz izgi zerinde bulunacaktr.
5.3.4.21
Iklar, Ek 2, ekil A2-1'in spesifikasyonlarna uygun olacaktr.

Not - Bu klarn tasarmnda kullanlan uu yolu sarglar lave A, ekil A-4'de verilmitir.
Hassas yaklama kategorisi II ve III klandrma sistemi

Yeri
5.3.4.22
Yaklama klandrma sistemi, pistin uzatlan merkez hatt zerinde, mmkn olduunca, pist
eiinden 900 m mesafe ile uzanan bir sra ktan oluacaktr. Bunun yan sra, sistem, ekil
5-14'de gsterildii zere, eikten 270 m uzanan iki k yan srasna ve biri eikten 150 m'de ve
dieri 300 m'de olmak zere iki krosbara sahip olacaktr. 10.4.7'de bakm hedefleri olarak belirlenen yaklama klarnn kullanlabilirlik seviyesinin gsterilebildii durumlarda sistem, ekil
5-15'de gsterildii zere, eikten 240 m uzanan, iki k yan srasna ve biri eikten 150 m'de ve
dieri 300 m'de olmak zere iki krosbara sahip olabilir.
Not. - 900 m'lik uzunluk, kategori I, II ve III koullar altndaki operasyonlara ynelik rehberlik
salamaya dayanmaktadr. Azaltlan uzunluklar kategori II ve III operasyonlarn destekleyebilir, fakat kategori I operasyonlar zerine snrlamalar koyabilir. Baknz lave A, Blm 11.
5.3.4.23
Merkez hattn oluturan klar, en iteki klar eikten 30 m'de olmak zere 30 m'lik boyuna
aralklarla yerletirilecektir.
5.3.4.24
Yan sralar oluturan klar, merkez hattnn herimi tarafna, merkez hatt klarnn aralklarna eit boyuna aralklarla ve ilk k eikten 30 m'de bulunacak ekilde yerletirilecektir.
10.4.7'de bakm hedefleri olarak belirlenen yaklama klarnn kullanlabilirlik dzeyinin gsterilebildii durumlarda, yan sralar oluturan klar, merkez hattnn herimi tarafna, 60 m'lik
boyuna aralklarla ve ilk k eikten 60 m'de bulunacak ekilde yerletirilebilir. Yan sralarn en
iteki klar arasndaki yanal aralklar (veya aklk) en az 18 m ve en fazla 22,5 m ve tercihen
18 m olacak, ancak her halkarda konma blgesi klarnn aralklarna eit olacaktr.
5.3.4.25
Eikten 150 m'de bulunan krosbar, merkez hatt ile yan sra klar arasndaki boluu dolduracaktr.
5.3.4.26
Eikten 300 m'de bulunan krosbar, merkez hattn her iki tarafnda, merkez hattndan 15 m'lik
bir mesafeye uzanacaktr.
5.3.4.27
Eikten 300 m'lik bir mesafenin tesindeki merkez hatt, 5.3.4.31 b) veya 5.3.4.32 b)'de belirtilen
klardan olutuu taktirde, eikten 450 m, 600 m ve 750 m'de klardan oluan ek krosbar klar salanacaktr.
5-34
Blm 5
ekil 5-14. Hassas yaklama pistleri kategoriler II ve III iin 300 m yaklama ve pist klandrmas
5-35
Blm 5
ekil 5-15. Blm 10'da bakm hedefleri olarak belirlenen klarn kullanlabilirlik dzeyinin gsterilebildii
durumlarda hassas yaklama pistleri kategoriler II ve III iin i 300 m yaklama ve pist klandrmas
5-36
Blm 5
5.3.4.28
5.3.4.27'de belirtilen ek krosbar klar sisteme dahil edilmise, bu krosbarlarn d ular ya

merkez hattna paralel olan veya pist merkez hattna eikten 300 m'de temas edecek ekilde birleen iki dz izgi zerinde bulunacaktr.
5.3.4.29
a)
60 m'lik bir mesafe dahilinde yaklama klarnn dzleminin iinde knt oluturmayacak; ve
b)
bir krosbarn orta ksm iinde bulunan bir k veya bir merkez hatt bareti (onlarn
ular deil) haricindeki hibir k, yaklamakta olan bir uaktan glgelenmeyecek.
zellikleri
5.3.4.30
Bir hassas yaklama kategorisi II ve III klandrma sisteminin eikten ilk 300 m iin merkez
hatt, deiken beyaz renkte baretlerden oluacak, ancak eiin yeri 300 m veya daha fazla kaydrlmsa, merkez hatt, deiken beyaz renkte tekli k kaynaklarndan oluabilir. 10.4.7'de
bakm hedefleri olarak belirtilen yaklama klarnn kullanlabilirlik dzeyinin gsterilebildii
durumlarda, bir hassas yaklama kategori II ve III klandrma sisteminin eikten ilk 300 m iin
merkez hatt ya:
a)
eikten 300 m'den tedeki merkez hattnn 5.3.4.32 a)'da belirtilen baretlerden olumas
halinde baretlerden; veya
b)
eikten 300 m'den tedeki merkez hattnn 5.3.4.32 b)'de belirtildii zere tekli k kaynaklarndan olumas ve en iteki tekli k kaynann eikten 30 m'de ve en iteki baretin
eikten 60 m'de bulunmas halinde karlkl tekli k kaynaklarndan ve baretlerden; veya
c)
eiin yerinin 300 m veya daha fazla kaydrlm olmas halinde tekli k kaynaklarndan
oluabilir;
ve tm deiken beyaz gsterecektir.
5.3.4.31
Eiin 300 m tesinde, her merkez hatt k pozisyonu aadakilerden birinden oluacaktr:
a)
i 300 m'de kullanld zere bir baret; veya
b)
merkez hattnn orta 300 m'sinde iki k kayna ve merkez hattnn d 300 m'de k
kayna;
ve tm deiken beyaz renkte olacaktr.
5.3.4.32
10.4.7'de bakm hedefleri olarak belirtilen yaklama klarnn kullanlabilirlik dzeyinin gsterilebildii durumlarda, eiin 300 m tesinde her merkez hatt pozisyonu aadakiler
den birinden oluacaktr:
a)
bir baret; veya
b)
tekli bir k kayna;

ve tm deiken beyaz renkte olacaktr.
5-37
Blm 5
5.3.4.33
Baretler en az 4m uzunluunda olacaktr. Baretler, nokta kaynaklarna yaklaan klardan

olutuunda klar, 1.5m'yi amayan aralklarla dzgn ekilde yerletirilecektir.
5.3.4.34
Tavsiye. - Eiin 300 m tesindeki merkez hatt, 5.3.4.31 a) veya 5.3.4.32 a)'da akland zere
baretlerden olutuu taktirde, 300 m tesindeki her baret, sz konusu klandrma, sistemin zellikleri ve meteorolojik artlarn nitelii dikkate alndnda gereksiz bulunmas haricinde, bir kapasitr dearj ile tamamlanmaldr.
5.3.4.35
Her kapasitr dearj , en dtaki kla balayarak ve eie doru sistemin en iteki a
ilerleyerek srayla saniyede iki defa yanp snecektir. Elektrik devresinin tasarm, bu klar,
yaklama klandrma sisteminin dier klarndan bamsz olarak altrlabilecek ekilde
olacaktr.
5.3.4.36
Yan sra, krmz renkte baretlerden oluacaktr. Bir yan sra baretin uzunluu ve klar arasndaki aralklar, konma blgesi k baretlerininkilere eit olacaktr.
5.3.4.37
Krosbarlar oluturan klar, deiken beyaz renkte sabit klar olacaktr. Iklar, en fazla 2.7
m'lik aralklarla dzgn olarak yerletirilecektir.
5.3.4.38
Krmz klarn younluu, beyaz klarn younluuna uyumlu olacaktr.
5.3.4.39
Iklar, Ek 2, ekil A2-1 ve A2-2'nin spesifikasyonlarna uygun olacaktr.

Not. - Bu klarn tasarmnda kullanlan uu yolu sarglar, lave A, ekil A-4'te verilmitir.
5.3.5 Grerek yaklama eim gsterge sistemleri

Uygulama
5.3.5.1
Bir grerek yaklama eimi gsterge sistemi, aadaki koullardan birinin veya daha fazlasnn
mevcut olduu durumlarda, piste baka grerek yaklama yardmclar veya grsel olmayan
yardmclar hizmet versin veya vermesin, bir piste yaklamaya hizmet vermek zere salanacaktr:
a)
pistin, benzer yaklama klavuzu gereklilikleri bulunan turbojet veya baka uaklarca kullanlmas;
b)
herhangi trde bir uan pilotunun, yaklamay aadaki sebeplerden biri nedeniyle
deerlendirmede zorluk ekebilmesi:
c)
1)
gndz su veya durgun toprak zerinden bir yaklama srasnda veya gece
vakti yaklama alannda yeterli klarn bulunmamas halinde yaand gibi
elverisiz grsel rehberlik veya
2)
yanltc evre arazisi veya pist eimlerinin oluturduu gibi yanltc bilgiler;
yaklama alannda cisimlerin bulunmasnn, bir uak normal yaklama yolunun altna
indiinde, zellikle sz konusu cisimlere ilikin ikazda bulunan hibir grsel olmayan
veya baka grsel yardmcnn bulunmamas halinde ciddi tehlikeyi beraberinde getirebilmesi;
5-38
Blm 5
d)
pistin herimi ucundaki fiziksel koullarn, bir uan piste erken temas eden veya pistin
sonunda duramayan ciddi bir tehlike oluturmas; ve
e)
zeminin veya hakim meteorolojik koullarn, uak yaklama srasnda olaand trblansa maruz kalacak ekildeyse.
Not. - Grerek yaklama eimi gsterge sistemlerinin kurulmasna ilikin ncelik konusunda yol
gsterici bilgiler lave A, Blm 12'de yer almaktadr.
5.3.5.2
Standart grerek yaklama eim gsterge sistemi aadakilerden oluacaktr:

ekil 5-16'da gsterildii zere
a)
5.3.5.6 ila 5.3.5.22'de yer alan spesifikasyonlara uygun T-VASIS ve

AT-VASIS;
b)
5.3.5.23 ila 5.3.5.40'ta yer alan spesifikasyonlara uygun PAPI ve APAPI

sistemleri.
5.3.5.3
PAPI, T-VASIS veya AT-VASIS, 5.3.5.1'de belirtilen koullardan biri veya birden fazlas mevcut
olduunda kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda salanacaktr.
5.3.5.4
PAPI veya APAPI, 5.3.5.1'de belirtilen koullardan biri veya birden fazlas mevcut olduunda
kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda salanacaktr.
5.3.5.5
Tavsiye. - Bir pist eiinin yeri, normal pozisyondan geici olarak kaydrldnda ve 5.3.5.1'de
belirtilen koullardan biri veya birden fazlas mevcut olduunda bir PAPI salamal, ancak kod
numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda bir APAPI salanabilir.
T-VASIS ve AT-VASIS
Tanm
5.3.5.6
T-VASIS, ekil 5-17'de gsterildii zere, iki eit paraya blen alt kl boyuna sralarla, her
biri drt k nitesinden oluan iki kanat bar eklinde pist merkez hattnda simetrik olarak yerletirilmi yirmi k nitesinden oluacaktr.
5.3.5.7
AT-VASIS, iki eit paraya blen alt kl boyuna sralarla, drt k nitesinden oluan tek bir
kanat bar eklinde pistin bir tarafnda dzenlenmi on k nitesinden oluacaktr.
5.3.5.8
Ik niteleri, bir uan pilotu, bir yaklama srasnda:

a)
yaklama eiminin zerindeyken kanat bar(lar)n beyaz ve bir, iki veya aaya uma
n grecek ekilde yaplacak ve dzenlenecek, ne kadar fazla aaya uma
grnrse pilot yaklama eiminin o kadar zerindedir;
b)
yaklama eimindeyken kanat bar(lar)n beyaz grecek ekilde; ve
c)
yaklama eiminin altndayken kanat bar(lar)n beyaz ve bir, iki veya aaya uma
n beyaz grecek ekilde yaplacak ve dzenlenecek, ne kadar fazla yukarya uma
5-39
Blm 5
ekil 5-16. Grerek yaklama eim gsterge sistemleri
grnrse pilot yaklama eiminin o kadar altndadr; ve yaklama eiminin iyice altn
dayken kanat bar(lar)n ve yukarya uma klarn krmz grecek ekilde yaplacak ve
dzenlenecektir.
Yaklama eiminin zerinde veya stndeyken yukarya uma k nitelerinden hibir k grlmediinde; yaklama eiminin zerinde veya altndayken aaya uma k nitelerinden hibir n
grlmediinde.
Konumlandrma
5.3.5.9
Ik niteleri, ekil 5-17'de gsterildii zere, orada verilen tesisat toleranslarna tabi olarak
yerletirilecektir.
Not. - T-VASIS'in konumlandrlmas, 3'lik bir eim ve eiin zerinden 15 m'lik nominal bir gz
ykseklii iin (baknz 5.3.5.6 ve 5.3.5.19), yalnzca kanat bar klar grlebildiinde pilotun eik zerinde
13 m ila 17 m'lik bir gz yksekliini salayacaktr. Eikte daha byk bir gz ykseklii gerekli olduu taktirde (uygun tekerlek klerans salamak zere), yaklamalar, grlebilir bir veya birden fazla aaya uma
ile uulabilir. Bu durumda pilotun, eik zerindeki gz ykseklii aadaki sraya sahiptir:
Kanat bar klar ve bir
aaya uma grlyor
17 m ila 22 m
Kanat bar klar ve iki

aaya uma grlyor
22 m ila 28 m
Kanat bar klar ve

aaya uma grlyor
28 m ila 54 m
5-40
Blm 5
ekil 5-17. T-VASIS iin k nitelerinin konumlandrlmas
5-41
Blm 5
Ik nitelerinin zellikleri
5.3.5.10
Sistemler, hem gndz hem de gece operasyonlar iin uygun olacaktr.
5.3.5.11
Her bir k nitesinin nnn k dalm, yaklama ynnde azimutta geni bir yay zerinde
gsteren yelpaze biiminde olacaktr. Kanat bar k niteleri, 154' dikey adan 6 dikey aya
kadar bir beyaz k n ve 0'den 154' dikey aya kadar bir krmz k n retecektir.
Aaya uma k niteleri, 6'lik bir ykseklikten, keskin bir ekilde kesilecei, yaklak olarak
yaklama eimine aaya uzanan beyaz bir n retecektir. Yukarya uma k niteleri, yaklak olarak yaklama eiminden aaya 154' dikey aya beyaz bir n ve bir 154' dikey ann
altnda krmz bir n retecektir. Kanat bar nitelerindeki ve yukarya uma nitelerindeki
krmz nn tepesinin as, 5.3.5.21'e uygun olacak ekilde artrlabilir.
5.3.5.12
Aaya uma, kanat bar ve yukarya uma k nitelerinin k younluunun dalm, Ek 2,

ekil A2-22'de gsterildii gibi olacaktr.
5.3.5.13
Dikey dzlemde krmzdan beyaza renk geii, en az 300 m mesafede bulunan bir izleyiciye, en
fazla 15' bir dik a zerinde meydana gelecek ekilde grnecek gibi olacaktr.
5.3.5.14
Krmz k, tam younluktayken 0.320'yi amayan bir Y koordinatna sahip olacaktr.
5.3.5.15
Uygun bir younluk kontrol, mevcut koullara uygun ayarlamalarn yaplabilmesine izin vermek ve yaklama ve ini srasnda pilotun gzlerinin kamamasn nlemek zere salanacaktr.
5.3.5.16
Kanat barlarn oluturan k niteleri, veya bir aaya uma veya bir yukarya uma uyumlu
iftini oluturan k niteleri, yaklamakta olan bir uan pilotuna, esas olarak yatay bir
izgide grnecek ekilde monte edilecektir. Ik niteleri mmkn olduunca alak monte
edilecek ve krlabilir olacaktr.
5.3.5.17
Ik niteleri, optik olarak ileten veya yanstan yzeylerin zerindeki youma, kir vs. birikintilerinin k sinyallerine mmkn olan en az lde mdahale edecek ekilde tasarlanacak ve
hibir ekilde nlarn yksekliini veya krmz ile beyaz sinyallerin arasndaki kontrast olumsuz ynde etkilemeyecektir. Ik nitelerinin yapm, bu koullarn grlmesinin muhtemel
olduu durumlarda, yuvalarn tamamen veya ksmen kar veya buzla bloke edilme olasln en
aza indirecek ekilde olacaktr.
Yaklama eimi ve k nlarnn ykseklik ayar

5.3.5.18
Yaklama eimi, yaklamay kullanan uaklarca kullanma elverili olacaktr.
5.3.5.19
Bir T-VASIS'in bulunduu pist, bir ILS ve/veya MLS ile donatldnda, k nitesinin konumu
ve ykseklikleri, grerek yaklama eimi, duruma gre, ILS'nin szlme yolu (glide path)
ve/veya MLS'nn minimum glide path mmkn olduunca uygun olacaktr.
5.3.5.20
Pistin herimi tarafndaki kanat bar k nitelerinin nlarnn ykseklii ayn olacaktr. Her
kanat barna en yakn olan yukarya uma nitesinin nnn st ykseklii ve her kanat
barna en yakn olan aaya uma nitesinin nnn alt ykseklii eit olacak ve yaklama
eimine tekabl edecektir. Birbirini takip eden yukarya uma nitelerinin nlarnn tepesinin
kesme as, kanat barndan uzaa birbirini takip eden her nitenin ykselme asnda 5' yay ile
5-42
Blm 5
azalacaktr. Aaya uma nitelerinin nnn altnn kesme as, kanat barndan uzaa birbirini takip eden her nitede 7' ark ile artacaktr (baknz ekil 5-18).
ekil 5-18. T-VASIS ve AT-VASIS'in irtifa ayarlar ve k nlar
5.3.5.21
Kanat bar ve yukarya uma k nitelerinin nlarnn krmz nn tepesinin ykseklik

ayar, bir yaklama srasnda, kanat bar ve yukarya uma k nitelerini grebilecek bir
uak pilotunun, sz konusu klar krmz grnmeseydi yaklama alanndaki tm cisimlerle
emniyetli bir kenar mesafe brakabilecek ekilde olacaktr.
5.3.5.22
Ik nnn azimut yaylm, sistemin mania koruma yzeyinin dnda, fakat kendi k nnn
yanal snrlar dahilinde bulunan bir cismin mania koruma yzeyi dzleminin zerinde uzand
grldnde ve bir havaclk almas, cismin operasyonlarn emniyetini olumsuz etkileyebileceini gsterdiinde uygun ekilde snrlandrlacaktr. Snrlama kapsam, cismin k nnn
snrlarnn dnda kalaca ekilde olacaktr.
Not. - lgili mania koruma yzeyi ile ilgili olarak baknz 5.3.5.41 ila 5.3.5.45.
PAPI ve APAPI
Tanm
5.3.5.23
PAPI sistemi, eit aralklarla yerletirilmi 4 keskin geili ok lambal (veya iftli tek lambal)
bir kanat barndan oluacaktr. Sistem, fiziken gerekletirilmesi imkansz olmadka, pistin sol
tarafna yerletirilecektir.
Not. - Bir pist, baka harici olanaklarla salanmam olan grsel hareket klavuzu gerektiren uaklar tarafndan kullanld taktirde, pistin kar tarafndan ikinci bir kanat bar salanabilir.
5.3.5.24
APAPI sistemi, 2 keskin geili ok lambal (veya iftli tek lambal) bir kanat barndan olua
caktr. Sistem, fiziken gerekletirilmesi imkansz olmadka, pistin sol tarafna yerletirilecektir.
Not. - Bir pist, baka harici olanaklarla salanmam olan grsel hareket klavuzu gerektiren uaklar tarafndan kullanld taktirde, pistin kar tarafndan ikinci bir kanat bar salanabilir.
5-43
5.3.5.25
Blm 5
Bir PAPI'nin kanat bar, bir yaklama gerekletiren bir pilotun:

a)
yaklama eiminin stndeyken veya yaknndayken, piste en yakn olan iki niteyi krmz olarak ve pistten en uzak olan iki niteyi beyaz olarak grecek ekilde;
b)
yaklama eiminin zerindeyken, piste en yakn olan bir niteyi krmz olarak ve pistten
en uzak olan niteyi beyaz olarak; ve yaklama eiminin daha da zerindeyken tm
niteleri beyaz olarak grecek ekilde;
c)
yaklama eiminin altndayken, piste en yakn olan niteyi krmz olarak ve pistten en
uzak olan niteyi beyaz olarak; ve yaklama eiminin daha da altndayken tm niteleri
krmz olarak grecek ekilde
yaplacak ve dzenlenecektir.
5.3.5.26
Bir APAPI'nin kanat bar, bir yaklama gerekletiren bir pilotun:

a)
yaklama eiminin stndeyken veya yaknndayken, piste daha yakn olan niteyi krmz
olarak ve pistten daha uzak olan niteyi beyaz olarak grecek ekilde;
b)
yaklama eiminin zerindeyken, herimi niteyi beyaz olarak grecek ekilde;
c)
yaklama eiminin altndayken, herimi niteyi krmz olarak grecek ekilde
yaplacak ve dzenlenecektir.
Konumlandrma
5.3.5.27
Ik niteleri, ekil 5-19'da gsterilen temel konfigrasyondaki gibi, orada verilen tesisat toleranslarna tabi olarak, konumlandrlacaktr. Bir kanat barn oluturan niteler, yaklamakta
olan bir uan pilotuna esas olarak yatay bir izgi halinde grlecek ekilde monte edilecektir.
Ik niteleri, mmkn olduunca alaa monte edilecek ve krlabilir olacaktr.
Ik nitelerinin zellikleri
5.3.5.28
Sistem, hem gndz hem de gece operasyonlarna uygun olacaktr.
5.3.5.29
Dikey dzlemde krmzdan beyaza renk geii, en az 300 m mesafedeki bir izleyiciye, en fazla
3' dikey a dahilinde grnecek ekilde olacaktr.
5.3.5.30
Krmz k tam younluktayken, 0.320'yi amayan bir Y koordinatna sahip olacaktr.
5.3.5.31
Ik nitelerinin k younluu dalm, Ek 2, ekil A2-23'te gsterildii gibi olacaktr.
Not. - Ik nitelerinin zelliklerine ilikin ek bilgiler iin baknz Havaalan Tasarm Elkitab
(Dok.9157), Ksm 4.
5.3.5.32
Uygun bir younluk kontrol, mevcut koullara uygun ayarlamalarn yaplabilmesine izin vermek ve yaklama ve ini srasnda pilotun gzlerinin kamamasn nlemek zere salanacaktr.
5-44
Blm 5
ekil 5-19. PAPI ve APAPI'nin konumlandrlmas
5-45
Blm 5
Tablo 5-2. PAPI ve APAPI iin eik zeri tekerlek akl
5.3.5.33
Her k nitesi, nn beyaz blmnn alt snr, yatayn en az 130' ile 430' arasnda istenilen herhangi bir irtifa asnda sabitlenebilecek ekilde ayarlanabilir olacaktr.
5.3.5.34
Ik niteleri, optik olarak ileten veya yanstan yzeylerin zerindeki youma, kir vs. birikintilerinin k sinyallerine mmkn olan en az lde mdahale edecek ekilde tasarlanacak ve
hibir ekilde nlarn yksekliini veya krmz ile beyaz sinyallerin arasndaki kontrast olumsuz ynde etkilemeyecektir.
Yaklama eimi ve k nlarnn ykseklik ayar

5.3.5.35
ekil 5-20'de tanmlanan yaklama eimi, yaklamay kullanan uaklarca kullanma elverili olacaktr.
5.3.5.36
Pist, bir ILS ve/veya MLS ile donatldnda, k nitelerinin konumu ve ykseklik as, grerek yaklama eimi, duruma gre, ILS'nin szlme yolu (glide path) yoluna ve/veya MLS'nn
minimum szlme yolu (glide path) mmkn olduunca uygun olacaktr.
5.3.5.37
Bir PAPI kanat barndaki k nitelerinin ykseklik as ayarlamalar, bir yaklama srasnda,
bir beyaz ve krmzdan oluan bir sinyali izleyen bir uan pilotunun yaklama alanndaki
tm cisimlerle arasnda bir emniyet pay brakacak ekilde olacaktr. (Baknz Tablo 5-2)
5.3.5.38
Bir APAPI kanat barndaki k nitelerinin ykseklik as ayarlamalar, bir yaklama srasnda, eim zerindeki en alak sinyali, yani bir beyaz ve bir krmz sinyali izleyen bir uan pilotunun yaklama alanndaki tm cisimlerle arasnda bir emniyet pay brakacak ekilde olacaktr. (Baknz Tablo 5-2)
5-46
Blm 5
ekil 5-20. Ik nlar ve PAPI ve APAPI'nin ykseklik as ayar
5-47
5.3.5.39
Blm 5
Ik nnn azimut yaylm, PAPI veya APAPI sisteminin mania koruma yzeyinin dnda,
fakat kendi k nnn yanal snrlar dahilinde bulunan bir cismin mania koruma yzeyi
dzleminin zerinde uzand grldnde ve bir havaclk almas, cismin operasyonlarn
emniyetini olumsuz etkileyebileceini gsterdiinde uygun ekilde snrlandrlacaktr.
Snrlama kapsam, cismin k nnn snrlarnn dnda kalaca ekilde olacaktr.
Not. - lgili mania koruma yzeyi ile ilgili olarak baknz 5.3.5.41 ila 5.3.5.45.
5.3.5.40
Kanat barlar, hareket rehberlii salamak zere pistin herimi tarafna tesis edildiinde, bunlara tekabl eden niteler, her bir kanat barnn sinyalleri ayn anda simetrik olarak deiecek
ekilde ayn ayla yerletirilecektir.
Mania koruma yzeyi

Not. - Aadaki spesifikasyonlar, T-VASIS, AT-VASIS, PAPI ve APAPI iin geerlidir.
5.3.5.41
Bir mania koruma yzeyi, bir grerek yaklama eimi gsterge sisteminin salanmas ngrldnde oluturulacaktr.
5.3.5.42
Mania koruma yzeyinin zellikleri, yani balang yeri, sapma, uzunluk ve eim, Tablo 5-3'n
ilgili stununda ve ekil 5-21'de belirlenenlere tekabl edecektir.
Tablo 5-3. Mania koruma yzeyinin ebatlar ve eimleri
5-48
Blm 5
ekil 5-21. Grerek yaklama eim gsterge sistemleri iin mania koruma yzeyi
5.3.5.43
Yeni cisimlere veya mevcut cisimlerin uzantlarna, ilgili otoritenin kanaatine gre yeni cismin
veya uzantnn mevcut bir kaldrlamaz cisim tarafndan glgelenecei durumu haricinde, bir
mania koruma yzeyinin zerinde izin verilmeyecektir.
Not. - Glgeleme prensibinin makul olarak uygulanabilecei durumlar Havaalan Hizmetleri

5.3.5.44
Bir mania koruma yzeyinin zerindeki mevcut cisimler, ilgili otoritenin kanaatine gre cismin
mevcut bir kaldrlamaz cisim tarafndan glgelendii veya havaclk almas sonrasnda cismin uaklarn operasyonlarnn emniyetini olumsuz etkilemeyecei belirlenmesi haricinde,
ortadan kaldrlacaktr.
5.3.5.45
Bir havaclk almas, bir mania koruma yzeyinin zerinde uzanan mevcut bir cismin, uaklarn operasyonlarnn emniyetini olumsuz etkileyebileceini gstermesi durumunda aadaki
nlemlerden biri veya daha fazlas alnacaktr:
5-49
Blm 5
a)
sistemin yaklama eimini uygun ekilde ykseltiniz;
b)
sistemin azimut yaylmn, cisim nn snrlar dnda kalacak ekilde azaltnz;
c)
Sistemin eksenini ve bununla balantl mania koruma yzeyinin yerini en fazla 5 kaydrnz;
d)
Eiin yerini uygun ekilde kaydrnz; ve
e)
d)'nin gerekletirilmesinin mmkn olmad durumlarda, cismin ihlal eden yksekliine eit eik gei yksekliine ilikin bir art salamak zere sistemin yerini eikten
yukar kar uygun ekilde kaydrnz.
Not. - Bu konuya ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te
yer almaktadr.
5.3.6 Turlama klavuzu klar
Uygulama
5.3.6.1
Tavsiye. - Turlama klavuz klar, mevcut yaklama ve pist klandrma sistemleri, pistin turla yaklamalar iin kullanlmas ngrlen artlarda turlayan bir uaa pistin ve/veya yaklama alannn
tantlmasna yeterince izin vermediinde salanmaldr.
Yeri
5.3.6.2
5.3.6.3
Tavsiye. - Turlama klavuz klarnn yeri ve says, duruma gre pilotun aadakileri yapabilmesine olanak vermeye yeterli olmaldr:
a)
rzgar ynndeki seyrettii yola katlmaya veya uan piste yolunu ondan gerekli bir
mesafede hizalamaya ve ayarlamaya ve geerken eii ayrt etmeye; ve
b)
dier grsel yardmclarn klavuzluunu dikkate alarak, temel ayaa ve son yaklamaya
dn deerlendirmeye imkan verecek pist eiini ve/veya dier zellikleri gr dahilinde tutmaya.
Tavsiye. - Turlama klavuzu klar aadaki unsurlardan olumaldr:

a)
pistin uzatlan merkez hattn ve/veya herhangi bir yaklama klandrma sisteminin
blmlerini gsteren klar; veya
b)
pist eiinin konumunu gsteren klar; veya
c)
pistin ynn veya yerini gsteren klar;
veya sz konusu pist iin uygun olduu ekilde sz konusu klarn bir kombinasyonu.
Not. - Turlama klavuz klarnn tesis edilmesine ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm
5-50
Blm 5
zellikleri
5.3.6.4
Tavsiye. - Turlama klavuz klar, grerek turlu yaklama manevralarnn yaplmasnn

ngrld gr mesafesi ve evre koullar iin elverili bir younlua ve n dalmna
sahip sabit veya yanp snen klar olmaldr. Yanp snen klar beyaz olmal ve sabit klar ya
beyaz veya gazl dearj klar olmaldr.
5.3.6.5
Tavsiye. - Iklar, inie yaklarken, kalkta veya taksi yaparken bir pilotun gzlerini kamatrmayacak veya kafasn kartrmayacak ekilde tasarlanmal ve tesis edilmelidir.
5.3.7 Pist iine ynlendirme k sistemleri
Uygulama
5.3.7.1
Tavsiye. - Bir pist iine ynlendirme k sistemi, tehlikeli zeminden kanma sebebiyle veya
grlty azaltmak amacyla, belirli bir yaklama yolu boyunca grsel rehberlik salamann
arzu edildii durumlarda salanmaldr.
Not. - Pist iine ynlendirme k sistemlerine ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm
Yeri
5.3.7.2
Tavsiye. - Bir pist iine ynlendirme k sistemi, arzu edilen yaklama yolunu tanmlayacak ve bir
grubun bir nceki gruptan grlebilecek ekilde yerletirilmi k gruplarndan olumaldr. Bitiik
gruplar arasndaki aralk, yaklak 1600 m'yi amamaldr.
Not. - Pist iine ynlendirme k sistemleri, dnemeli, dz veya bunlarn bir kombinasyonu ola-
bilir.
5.3.7.3
Tavsiye. - Bir pist iine ynlendirme k sistemi, ilgili otorite tarafndan belirlenen bir noktadan,
varsa yaklama klandrma sisteminin veya pistin veya pist klandrma sisteminin gr dahilinde bulunduu bir noktaya kadar uzanmaldr.
zellikleri
5.3.7.4
Tavsiye. - Pist iine ynlendirme k sisteminin her bir klar grubu, bir lineer veya kme konfigrasyonunda yanp snen en az ktan olumaldr. Sistem, sz konusu klar sistemin tantlmasna yardmc olacaksa, srekli yanan klar ile artrlabilir.
5.3.7.5
Tavsiye. - Yanp snen klar beyaz olmal ve srekli yanan klar ise gazl dearj klar
olmaldr.
5.3.7.6
Tavsiye. - Mmkn olduu durumlarda, her bir gruptaki yanp snen klar piste doru seri
olarak yanp snmelidir.
5-51
Blm 5
5.3.8 Pist eiini belirleme klar

Uygulama
5.3.8.1
Tavsiye. - Pist eiini belirleme klar aadaki gibi tesis edilmelidir:

a)
eiin daha fazla belirgin olmas gerektiinde veya baka yaklama klandrma yardm
clarnn salanmasnn mmkn olmad durumlarda hassas olmayan bir yaklama pistinin eiinde; ve
b)
bir pist eiinin yeri, kalc olarak kaydrlmsa veya normal pozisyondan geici olarak
kaydrlmsa ve eiin daha belirgin olmas gerekliyse.
Yeri
5.3.8.2
Pist eiini belirleme klar, eik hatt zerinde ve pist kenar klarnn her srasnn yaklak
10 m dnda, pist merkez hattna gre simetrik olarak konumlandrlacaktr.
zellikleri
5.3.8.3
Tavsiye. - Pist eiini belirleme klar, yanp snen beyaz klar olmal ve yanp snme frekans
dakikada 60 ile 120 aras olmaldr.
5.3.8.4
Iklar, yalnzca piste yaklama ynnde grlebilir olacaktr.

5.3.9 Pist kenar klar
Uygulama
5.3.9.1
Pist kenar klar, gece kullanlmas ngrlen bir pist iin veya gece veya gndz kullanlmas
ngrlen bir hassas yaklama pisti iin salanacaktr.
5.3.9.2
Tavsiye. - Pist kenar klar, gndz 800 m'lik bir RVR'nin altnda iletme minimumu bulunan,
kalk iin ngrlen bir pist zerinde salanacaktr.
Yeri
5.3.9.3
Pist kenar klar, pistin tam uzunluu boyunca yerletirilecek ve merkez hattndan eit mesafede iki paralel sra halinde olacaktr.
5.3.9.4
Pist kenar klar, pist olarak kullanlaca beyan edilen alann kenarlar boyunca veya alann
kenarlar dnda en fazla 3 m'lik bir mesafeye yerletirilecektir.
5.3.9.5
Tavsiye. - Pist olarak beyan edilebilecek alann genilii 60 m'yi atnda, k sralarnn arasndaki mesafe, operasyonlarn nitelii, pist kenar klarnn dalm zellikleri ve piste hizmet eden dier
grsel yardmclar dikkate alnarak belirlenmelidir.
5.3.9.6
Iklar, bir aletli pist iin en fazla 60 m'lik aralklarla ve bir aletsiz pist iin en fazla 100 m'lik
aralklarla sralar halinde dzgn ekilde yerletirilecektir. Pist ekseninin karlkl kenarlarndaki klar, o eksenle dik alardaki izgiler zerinde sral olacaktr. Pistlerin kesime noktalarnda klar, pilota uygun rehberliin mevcut kalmas artyla, dzensiz aralklarla yerletirilebilir veya atlanabilir.
5-52
Blm 5
zellikleri
5.3.9.7
Pist kenar klar, aadaki durumlar haricinde, deiken beyaz renkte sabit klar olacaktr.
a)
kaydrlm bir eik durumunda, pistin balangc ile kaydrlm eik arasndaki klar, yaklama ynnde ve krmz olacaktr.
b)
kalk kousunun balatld utan pistin uzak ucunda, klarn 600 m'lik veya pist uzunluunun te biri kadarki bir blm, hangisi daha az ise, sar renk olabilir.
5.3.9.8
Pist kenar klar, herhangi bir ynde ini veya kalk yapan bir pilota rehberlik salamak zere
gerekli azimutta her ada grlecektir. Pist kenar klarnn turlama rehberlii salamas
ngrlmse, azimutta her ada grlecektir (baknz 5.3.6.1).
5.3.9.9
Pist kenar klar, 5.3.9.8'de ngrlen tm azimut alarnda, pistin kalk veya ini iin kullanm ngrld gr mesafesi ve evre koullar iin elverili bir younlukla yatayn
15'ye kadar zerinde alarda grlecektir. Younluk her halkarda en az 50 cd olacak, ancak
ilgisiz klandrmas olmayan bir havaalannda klarn younluu, pilotun gzlerinin kamamasn nlemek iin en az 25 cd'ye drlebilir.
5.3.9.10
Bir hassas yaklama pistindeki pist kenar klar, Ek 2, ekil A2-9 veya A2-10'un spesifikasyonlarna uygun olacaktr.
5.3.10 Pist eii ve kanat bar klar
(baknz ekil 5-22)
Pist eii klarnn uygulanmas

5.3.10.1
Pist eii klar, eik yerinin kaydrld ve kanar bar klarnn saland bir aletsiz veya hassas olmayan yaklama pisti haricinde pist kenar klar ile donatlm bir pist iin salanacaktr.
Pist eii klarnn yeri

5.3.10.2
Bir eik, bir pistin ucunda bulunmas halinde, eik klar pistin ucunun mmkn olduunca
yaknna ve her halkarda, ucun en fazla 3 m dna, pist eksenine dik alarla bir sra halinde
yerletirilecektir.
5.3.10.3
Bir eiin yeri, bir pistin ucundan kaydrldnda, eik klar yeri deitirilen eie pist eksenine dik alarla bir sra halinde yerletirilecektir.
5.3.10.4
Eik klandrmas aadakilerden oluacaktr:

a)
aletsiz veya hassas olmayan bir yaklama pisti zerinde en az alt k;
b)
bir hassas yaklama pisti kategori I zerinde, en azndan klar, pist kenar klar sralar
arasnda 3 m aralklarla dzgn olarak yerletirilmi olsayd gerekli olacak sayda k; ve
c)
bir hassas yaklama pisti kategori II veya III, en fazla 3 m aralklarla pist kenar klar
sralarnn arasna dzgn ekilde yerletirilmi klar.
5-53
Blm 5
ekil 5-22. Pist eik ve pist sonu klarnn dzeni
5-54
Blm 5
5.3.10.5
Tavsiye. - 5.3.10.4 a) ve b)'de ngrlen klar ya:

a)
pist kenar klarnn sralar arasna eit aralklarla yerletirilmeli, veya
b)
pist merkez hatt boyunca iki grup halinde simetrik olarak yerletirilmeli, klar her bir
grupta dzgn aralklara sahip olacak ve gruplar arasnda, varsa, konma blgesi
iaretlemesinin veya klandrmasnn apna eit, veya aksi taktirde en fazla pist kenar
klarnn sralar arasndaki mesafenin yars kadar bir boluk bulunmaldr.
Kanat bar klarnn uygulanmas

5.3.10.6
Tavsiye. - Kanat bar klar, daha fazla barizlik arzu edildiinde bir hassas yaklama pisti zerinde
salanmaldr.
5.3.10.7
Kanat bar klar, eik yerinin deitirildii ve pist eii klarnn gerekli olduu, fakat salanmad durumlarda, bir aletsiz veya hassas olmayan yaklama pisti zerinde salanacaktr.
Kanat bar klarnn yeri

5.3.10.8
Kanat bar klar, eikte pist merkez hatt zerinde iki grup, yani kanat bar, halinde simetrik
olarak yerletirilecektir. Her kanat bar, pist kenar klar srasndan en az 10 m darya ve bu
sraya dik alarla uzanan en az be k tarafndan oluturulacak olup, her kanat barn en iteki , pist kenar klarnn srasnda bulunacak.
Pist eii ve kanat bar klarnn zellikleri

5.3.10.9
Pist eii ve kanat bar klar, piste yaklama ynnde yeil gsteren sabit, tek ynl klar olacaktr. Iklarn younluu ve n yaylm, pistin kullanmnn ngrld gr mesafesi ve
evre koullar iin elverili olacaktr.
5.3.10.10 Bir hassas yaklama pisti zerindeki pist eii klar, Ek 2, ekil A2-3'n spesifikasyonlarna
uygun olacaktr.
5.3.10.11 Bir hassas yaklama pisti zerindeki eik kanat bar klar, Ek 2, A2-4'n spesifikasyonlarna
uygun olacaktr.
5.3.11 Pist sonu klar
(baknz ekil 5-22)
Uygulama
5.3.11.1
Pist sonu klar, pist kenar klar ile donatlm bir pist iin salanacaktr.
Not. - Eik, pist ucundaysa, eik klar olarak hizmet gren donanm, pist sonu klar olarak kul-
lanlabilir.
Yeri
5.3.11.2
Pist sonu klar, pistin ucunun mmkn olduunca yaknna ve her halkarda, ucun en fazla
3 m dna, pist eksenine dik alarla bir sra halinde yerletirilecektir.
5-55
5.3.11.3
Blm 5
Tavsiye. - Pist sonu klandrmas, en az alt ktan olumaldr. Iklar ya:

a)
pist kenar klarnn sralar arasnda eit aralklarla yerletirilmeli veya
b)
iki grup halinde pist merkez hatt zerinde simetrik olarak, klar her grupta dzgn aralklarla ve gruplar arasnda en fazla pist kenar klarnn sralar arasndaki mesafenin yars
kadar bir bolukla yerletirilmelidir.
Bir hassas yaklama pisti kategori III iin, bir boluk kullanlmsa en iteki iki k arasnda hari olmak
zere, pist sonu klar arasndaki aralk 6 m'yi amamaldr.
zellikleri
5.3.11.4
Pist sonu klar, piste ynnde krmz gsteren sabit, tek ynl klar olacaktr. Iklarn
younluu ve n yaylm, pistin kullanmnn ngrld gr mesafesi ve evre
koullar iin elverili olacaktr.
5.3.11.5
Bir hassas yaklama pisti zerindeki pist sonu klar, Ek 2, ekil A2-8'in spesifikasyonlarna
uygun olacaktr.
5.3.12 Pist merkez hatt klar
Uygulama
5.3.12.1
Pist merkez hatt izgileri, bir hassas yaklama pisti kategori II veya III'de salanacaktr.
5.3.12.2
Tavsiye. - Pist merkez hatt klar, zellikle pistin yksek ini hzlarna sahip uaklar tarafndan kullanlmas veya pist kenar klarnn arasndaki genilik 50 m'den byk olmas halinde
bir hassas yaklama pisti kategori I zerinde salanmaldr.
5.3.12.3
Pist merkez hatt klar, 400 m dzeyinde bir RVR'nin altnda bir iletme minimumuna sahip
kalk iin kullanlmas ngrlen bir pist zerinde salanacaktr.
5.3.12.4
Tavsiye. - Pist merkez hatt klar, zellikle pist kenar klarnn arasndaki geniliin 50 m'den
fazla olmas durumunda, ok yksek bir kalk hzna sahip uaklar tarafndan kullanldnda
400 m veya daha yksek dzeyde bir RVR'lik iletme minimumuna sahip kalk iin kullanlmas
ngrlen bir pist zerinde salanmaldr.
Yeri
5.3.12.5
Pist merkez hatt klar, pistin merkez hatt boyunca yerletirilecek, ancak klar, merkez hatt
boyunca yerletirilmeleri mmkn olmad durumlarda, en fazla 60 cm pist merkez hattnn
ayn tarafna dzgn ekilde kaydrlabilir. Iklar, eikten sona kadar yaklak 15 m'lik aralkla yerletirilecektir. Duruma gre 10.4.7 veya 10.4.11'de bakm hedefleri olarak belirlenen pist
merkez hatt klarnn kullanlabilirlik dzeyi aklanabildii ve pistin 350 m veya daha byk
pist grsel kapsam koullarnda kullanm iin ngrld durumlarda boyuna aralk yaklak
30 m olabilir.
Not. - Iklarn 7.5 m arayla yerletirildii mevcut merkez hatt klandrmasnn deitirilmesi
gerekmemektedir.
5-56
Blm 5
5.3.12.6 Tavsiye. - Bir pistin balangcndan kaydrlm bir eie kadar kalk iin merkez hatt rehberlii
aadakiler tarafndan salanmaldr:
a)
zellikleri ve younluk ayarlar, kalk srasnda gerekli rehberlii salad ve kalk

yapan bir uan pilotunun gzlerini kamatrmad taktirde bir yaklama k sistemi;
veya
b)
pist merkez hatt klar; veya
c)
en az 3 m uzunluunda ve ekil 5-23'de gsterildii zere 30 m'lik dzgn aralklarla yerletirilmi, fotometrik zellikleri ve younluk ayarlar, kalk halindeki bir uan pilotunun
gzlerini kamatrmakszn kalk srasnda gerekli rehberlii salayacak ekilde tasarlanm
baretler.
Gerekli olduu hallerde, pist ini iin kullanldnda yaklama k sisteminin veya baretlerin younluunu
yeniden ayarlamak veya b)'de belirtilen merkez hatt klarn sndrmek zere gerekli tedbir alnmaldr. Pist
ini iin kullanldnda hibir surette yalnzca tek kaynakl pist merkez hatt klar pistin balangcndan kaydrlm bir eie kadar grnmemelidir.
zellikleri
5.3.12.7
Pist merkez hatt klar, eikten itibaren pist sonuna 900 m kalncaya kadar deiken beyaz;
pist sonuna 900 m'den itibaren 300 m kalncaya kadar atlamal olarak krmz ve deiken
beyaz; ve pist sonuna 300 m mesafeden pist sonuna kadar krmz renkte sabit klar olacaktr,
ancak uzunluu 1800 m'den az olan pistler iin deimeli krmz ve deiken beyaz klar, ini
iin kullanlabilir pistin orta noktasndan pist sonundan 300 m'ye uzanacaktr.
Not. - Elektrik sisteminin bir blmnn arzalanmasnn, geri kalan pist mesafesinin yanl tantlmasna yol amasna neden olmamasn temin etmek iin elektrik sisteminin tasarmna zen gsterilmelidir.
5.3.12.8
Pist merkez hatt klar, Ek 2, ekil A2-6 veya A2-7'nin spesifikasyonlarna uygun olacaktr.
5.3.13 Pist konma blgesi klar
Uygulama
5.3.13.1
Konma blgesi klar, bir hassas yaklama pisti kategori II veya III'n konma blgesine yerletirilecektir.
Yeri
5.3.13.2
Konma blgesi klar, eikten 900 m'lik boyuna bir mesafe boyunca uzanacak, ancak uzunluu
1800 m'den az olan pistlerde sistem, pistin orta noktasnn tesine uzanmayacak ekilde
ksaltlacaktr. Bu biim, pist merkez hattna gre simetrik olarak yerletirilmi baretler iftleri
ile oluturulacaktr. Bir baretler iftinin en iteki klar arasndaki yanal aralk, konma blgesi iaretlemesi iin seilen yanal arala eit olacaktr. Baretler iftlerinin arasndaki boyuna
aralk ya 30 m ya da 60 m olacaktr.
Not. - Daha dk minimum gr mesafelerindeki operasyonlara olanak vermek iin, baretler

arasnda 30 m'lik boyuna aralk kullanlmas nerilir.
5-57
ekil 5-23. Kaydrlm eiklere sahip pist iin yaklama ve pist klandrma rnei
5-58
Blm 5
Blm 5
zellikleri
5.3.13.3
Bir baret, aralarnda en fazla 1.5 m aralk bulunan en az ktan oluacaktr.
5.3.13.4
Tavsiye. - Bir baretin uzunluu en az 3 m ve en fazla 4.5 m olmaldr.
5.3.13.5
Konma blgesi klar, deiken beyaz renkte sabit, tek ynl klar olacaktr.
5.3.13.6
Konma blgesi klar, Ek 2, ekil A2-5'in spesifikasyonlarna uygun olacaktr.

5.3.14 Hzl k taksi yolu gsterge klar
Not. - Hzl k taksi yolu gsterge klarnn (RETILler) amac, pilotlara pist zerindeki en yakn
hzl k taksi yoluna kadar gidilecek mesafe bilgileri salamak, gr mesafesinin dk olduu koullarda
duruma bal bilinci artrmak ve pilotlara daha etkili yavalayarak durma ve pist k hzlar iin fren hareketlerini uygulama imkan vermektir. Hzl k taksi yolu gsterge klar olan pist(ler)e sahip havaalanlarnda
alan pilotlarn bu klarn amacna aina olmalar esastr.
Uygulama
5.3.14.1
Tavsiye. - Hzl k taksi yolu gsterge klar, 350 m'lik bir deerden daha dk pist grsel kapsam koullarnda ve/veya trafik younluunun yksek olduu artlar altnda kullanm ngrlen
bir pist zerinde yerletirilmelidir.
Not. - Baknz lave A, Blm 14.
5.3.14.2
Hzl k taksi yolu gsterge klar, ekil 5-24'te tanmlanan k biiminin tam olarak gsterimini engelleyen herhangi bir lamba arzas veya baka arza durumunda kullanlmayacaktr.
Yeri
5.3.14.3
Hzl k taksi yolu gsterge klarndan oluan bir set, pist zerinde, ekil 5-24'te gsterilen
konfigrasyonda, pist merkez hattnn ilgili hzl k taksi yolu ile ayn tarafta bulunacaktr.
Her sette, klar birbirlerinden 2 m ayr yerletirilecek ve pist merkez hattna en yakn k, pist
merkez hattndan 2 m kaydrlacaktr.
5.3.14.4
Bir pist zerinde birden fazla hzl k taksi yolunun bulunmas halinde, her bir ka ait hzl
k taksi yolu gsterge klar seti, yandnda birbirlerinin zerine binmeyecektir.
zellikleri
5.3.14.5
Hzl k taksi yolu gsterge klar, piste yaklama ynnde ini yapan bir uan pilotu
tarafndan grlebilecek ekilde sralanm, tek ynl sabit sar klar olacaktr.
5.3.14.6
Hzl k taksi yolu gsterge klar, Ek 2, duruma gre, ekil A2-6 veya ekil A2-7'deki spesifikasyonlara uygun olacaktr.
5.3.14.7
Tavsiye. - Hzl k taksi yolu gsterge klar, baka klandrma kapatldnda kullanlabilmelerini salamak iin dier pist klandrmasndan ayr bir devre zerindeki gle beslenmelidir.
5-59
Blm 5
ekil 5-24. Hzl k taksi yolu gsterge klar (RETILler)
5.3.15 Durma uzants klar

Uygulama
5.3.15.1
Durma uzants klar, gece kullanlmas ngrlen bir durma uzants iin salanacaktr.
Yeri
5.3.15.2
Durma uzants klar, durma uzantsnn uzunluunun tamam boyunca yerletirilecek ve

merkez hattndan eit mesafede olan ve pist kenar klarnn sralar ile akan iki paralel sra
halinde olacaktr. Durma uzants klar, durma uzantsnn sonuna mmkn olduunca yakn,
durma uzants eksenine dik alarla bir sra zerinde bir durma uzantsnn ucunda kardan
karya ve her halkarda, durma uzantsnn sonundan en fazla 3 m dnda salanacaktr.
zellikleri
5.3.15.3
Durma uzants klar, pist ynnde krmz renkte tek ynl sabit klar olacaktr.
5.3.16 Taksi yolu merkez hatt klar
Uygulama
5.3.16.1
Taksi yolu merkez hatt klar, pist merkez hatt ve uak park yerleri arasnda srekli rehberlik salayacak ekilde 350 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi koullarnda kullanl5-60
Blm 5
mas ngrlen bir k taksi yolu, taksi yolu, buz giderici/nleyici tesis ve apron zerinde
salanacak, ancak bu klarn, trafik younluunun az olduu ve taksi yolu kenar klarnn ve
merkez hatt iaretlemesinin uygun rehberlii salad durumlarda tesis edilmesi gerekmemektedir.
5.3.16.2
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt klar, pist gr mesafesinin 350 m veya daha fazla olduu
koullarda gece kullanm iin ngrlen bir taksi yolu zerinde ve zellikle karmak taksi yolu
kesime noktalarnda ve k taksi yollarnda salanmal, ancak bu klarn, trafik younluunun
az olduu ve taksi yolu kenar klarnn ve merkez hatt iaretlemesinin uygun rehberlii salad
durumlarda tesis edilmesi gerekmemektedir.
Not. - Bir taksi yolunun kenarlarnn izilmesi gerektiinde, rnein bir hzl k taksi yolunda, dar taksi yolunda veya kar artlar altnda, bu, taksi yolu kenar klar veya iaretleyicileri ile gerekletirilebilir.
5.3.16.3
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt klar, pist merkez hatt ve uak park yerleri arasnda srekli
rehberlik salayacak ekilde, ileri bir yzey hareketi klavuzu ve kontrol sisteminin unsurlar olarak
tanmlandklarnda tm gr koullarnda bir k taksi yolu, taksi yolu, buz giderici/nleyici tesis
ve apron zerinde salanmaldr.
5.3.16.4
Taksi yolu merkez hatt klar, standart bir taksi gzergahnn bir parasn oluturan ve 350 m
altndaki pist gr mesafesi koullarnda taksi yapmak iin ngrlen bir pist zerinde
salanacak, ancak bu klarn, trafik younluunun az olduu ve taksi yolu kenar klarnn ve
merkez hatt iaretlemesinin uygun rehberlii salad durumlarda tesis edilmesi gerekmemektedir.
Not. - Pist ve taksi yolu klandrma sistemlerinin dizilmesi ile ilgili hkmler iin baknz 8.2.3.
5.3.16.5
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt klar, ileri bir yzey hareket klavuzu ve kontrol sisteminin
unsurlar olarak tanmlandklarnda standart bir taksi gzergahnn parasn oluturan bir pist
zerinde tm gr koullarnda salanmaldr.
zellikleri
5.3.16.6
Standart bir taksi gzergahnn bir parasn tekil eden bir pist zerindeki ve bir k taksi yolu
haricindeki bir taksi yolu zerindeki taksi yolu merkez hatt klar, n yalnzca taksi yolundaki veya yaknndaki uaklardan grlebilecek n ebatlar ile yeil renkte sabit klar olacaktr.
5.3.16.7
Bir k taksi yolu zerindeki taksi yolu merkez hatt klar sabit klar olacaktr. Deimeli
taksi yolu merkez hatt klar, pist merkez hatt yaknndaki balanglarndan, ILS/MLS kritik/hassas alannn perimetresine veya i gei yzeyinin alt kenarna, hangisi pistten en uzaktaysa, yeil ve sar renkte olacak; ve ondan sonra tm klar yeil renkte olacaktr. (ekil 5-25).
evreye en yakn olan k daima sar renkte olacaktr. Uaklarn ayn merkez hattn herimi
ynde takip ettii durumlarda, tm merkez hatt klar piste yaklaan uaklara yeil grnecektir.
Not 1. - Bir pist zerindeki veya yaknndaki yeil klarn k dalmn, eik klar ile muhtemel
karkl nleyecek ekilde snrlamaya zen gsterilmelidir.
Not 2. - Sar filtre zellikleri iin baknz Ek 1, 2.2.
5-61
ekil 5-25. Taksi yolu klandrmas
5-62
Blm 5
Blm 5
Not 3. - ILS/MLS kritik/hassas alannn bykl, ilgili ILS/MLS ve dier faktrlerin zelliklerine
baldr. Yol gsterici bilgiler Annex 10, Cilt I, lave C ve G'de yer almaktadr.
Not 4. - Pist terk edilmitir levhasna ilikin spesifikasyonlar iin baknz 5.4.3.
5.3.16.8
5.3.16.9
Taksi yolu merkez hatt klar, aadaki blmlerin spesifikasyonlarna uygun olacaktr:
a)
350 m'den az pist gr mesafesi koullarnda kullanlmas ngrlen taksi yollar iin
Ek 2, ekil A2-12, A2-13, veya A2-14; ve
b)
dier taksi yollar iin Ek 2, ekil A2-15 veya A2-16.
Tavsiye. - Daha yksek younluklarn gerekli olduu hallerde, operasyona ilikin bir bak asndan, 350 m'den dk pist gr mesafesi koullarnda kullanlmas ngrlen hzl k taksi yollar zerindeki taksi yolu merkez hatt klar Ek 2, ekil A2-12'nin spesifikasyonlarna uygun
olmaldr. Bu klar iin parlaklk ayarlarnn seviyelerinin says, pist merkez hatt klarna ynelik seviye saysnn ayn olmaldr.
5.3.16.10 Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt klarnn, ileri bir yzey hareketi klavuzu ve kontrol sisteminin
unsurlar olarak belirlendii ve operasyonlara ilikin bir bak asndan, ok dk gr mesafelerinde veya aydnlk gndz koullarnda yer hareketlerini belirli bir hzda tutmak iin daha yksek younluklarn gerekli olduu hallerde, taksi yolu merkez hatt klar Ek 2, ekil A2-17, A2-18
veya A2-19'n spesifikasyonlarna uygun olmaldr.
Not. - Yksek younluktaki merkez hatt klar, yalnzca mutlak gereklilik halinde ve belirli bir
aratrma sonrasnda kullanlmaldr.
Yeri
5.3.16.11 Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt klar, normalde taksi yolu merkez hatt iaretlemeleri
zerinde bulunmal, ancak iaretleme zerine yerletirilmeleri mmkn olmad durumlarda
en fazla 30 cm kaydrlabilirler.
Taksi yollar zerindeki taksi yolu merkez hatt klar

Yeri
5.3.16.12 Tavsiye. - Bir taksi yolunun dz bir blm zerindeki taksi yolu merkez hatt klar, en fazla
30 m'lik boyuna aralklarla yerletirilmelidir, ancak:
a)
60 m'yi gemeyen daha byk aralklar, mevcut meteorolojik artlar nedeniyle sz konusu
aralklarla uygun rehberliin salanmas halinde kullanlabilir;
b)
30 m'den ksa aralklar, ksa dz blmlerde salanmaldr; ve
c)
350 m'den az RVR koullarnda kullanlmas ngrlen bir taksi yolu zerinde boyuna
aralklar 15 m'yi amamaldr.
5-63
Blm 5
5.3.16.13 Tavsiye. - Bir taksi yolu dnemeci zerindeki taksi yolu merkez hatt klar, taksi yolunun dz
blmnden taksi yolu dnemecinin d kenarndan sabit bir mesafede devam etmelidir. Iklar,
dnemecin aka gsterilmesini salayan aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.16.14 Tavsiye. - 350 m'den dk deerli RVR koullarnda kullanlmas ngrlen bir taksi yolu
zerinde, bir dneme zerindeki klarn aralklar 15 m'yi amamal ve yarap 400 m'den az
olan bir dneme zerindeki klar en fazla 7.5 m'lik aralklarla yerletirilmelidir. Bu aralklar,
dnemecin nnde ve arkasnda 60 m boyunca uzanmaldr.
Not 1. - 350 m'lik veya daha byk RVR koullarnda kullanlmas ngrlen bir taksi yolu iin
uygun bulunan dnemelerdeki aralklar aadaki gibidir:
Kurp Yarap
400 m'ye kadar
401 m ile 899 m aras
900 m veya daha byk
Ik aral
7.5 m
15 m
30 m
Not 2. - Baknz 3.9.6 ve ekil 3-2.
Hzl k taksi yollar zerindeki taksi yolu merkez hatt klar

Yeri
5.3.16.15 Tavsiye. - Bir hzl k taksi yolu zerindeki taksi yolu merkez hatt klar, taksi yolu merkez hatt
dnemecinin balangcndan en az 60 m nndeki bir noktada balamal ve dnemecin sonundan
itibaren taksi yolu merkez hatt zerinde, bir uan normal taksi yapma hzna ulamasnn beklenebildii bir noktaya kadar devam etmelidir. Pist merkez hattna paralel blm zerindeki klar,
ekil 5-26'da gsterildii zere, daima herhangi bir pist merkez hatt klar srasndan en az 60 cm
uzakta olmaldr.
5.3.16.16 Tavsiye. - Iklar, en fazla 15 m'lik boyuna aralklarla yerletirilmeli, ancak pist merkez hatt klarnn salanmad durumlarda, 30 m'yi amayan daha byk bir aralk kullanlabilir.
Dier k taksi yollar zerindeki taksi yolu merkez hatt klar

Yeri
5.3.16.17 Tavsiye. - Hzl k taksi yollar haricindeki k taksi yollar zerindeki taksi yolu merkez hatt
klar, taksi yolu merkez hatt iaretlemesinin pist merkez hattndan dnmeye balad noktadan balamal
ve dnemeli taksi yolu merkez hatt iaretlemesini en azndan iaretlemenin pistten ayrld noktaya kadar
takip etmelidir. lk k, ekil 5-26'da gsterildii zere, herhangi bir pist merkez hatt klar srasndan en az
60 cm mesafede olmaldr.
5.3.16.18 Tavsiye. - Iklar, en fazla 7.5 m'lik boyuna aralklarla yerletirilmelidir.
5-64
Blm 5
ekil 5-26. Dengelenmi pist ve taksi yolu merkez hatt klar
Pistlerin zerindeki taksi yolu merkez hatt klar

Yeri
5.3.16.19 Tavsiye. - Standart bir taksi gzergahnn parasn oluturan ve 350 m'lik bir deerin altndaki pist
gr mesafesi koullarnda taksi yapmak iin ngrlen, bir pist zerindeki taksi yolu merkez hatt klar 15
m'yi amayan boyuna aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.17 Taksi yolu kenar klar
Uygulama
5.3.17.1
Taksi yolu kenar klar, gece kullanlmas ngrlen bir pist dn alannn, bekleme yerinin,
buz giderici/nleyici tesisin, apronun vs. kenarlarnda ve taksi yolu merkez hatt klar ile
donatlmam ve gece kullanlmas ngrlen bir taksi yolu zerinde salanacak, ancak taksi
yolu kenar klarnn, operasyonlarn nitelii gz nnde bulundurulduunda, yzey aydnlatmas veya dier yollardan uygun rehberliin salanabildii durumlarda tesis edilmeleri gerekmemektedir.
Not. - Taksi yolu kenar iaretleyicileri iin baknz 5.5.5.
5.3.17.2
Taksi yolu kenar klar, pistin taksi yolu merkez hatt klar ile donatlmad durumlarda
gece taksi yapmak iin ngrlm ve standart bir taksi gzergahnn parasn oluturan bir
pist zerinde salanacaktr.
5-65
Blm 5
Not. - Pist ve taksi yolu klandrma sistemlerinin dizilii ile ilgili hkmler iin baknz 8.2.3.
Yeri
5.3.17.3
Tavsiye. - Bir taksi yolunun dz blm zerindeki ve standart bir taksi gzergahnn parasn
oluturan bir pist zerindeki taksi yolu kenar klar, en fazla 60 m'lik dzgn boyuna aralklarla
yerletirilmelidir. Bir dneme zerindeki klar, dneme aka tantlacak ekilde en faz 60 m'lik
aralklarla yerletirilmelidir.
Not. - Dnemeler zerinde taksi yolu kenar klarnn aralklarna ilikin yol gsterici bilgiler
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
5.3.17.4
Tavsiye. - Bir bekleme yeri, buz giderici/nleyici tesis, apron vs. zerindeki taksi yolu kenar klar,
en fazla 60 m'lik dzgn boyuna aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.17.5
Tavsiye. - Bir pist dn alan zerindeki taksi yolu kenar klar, en fazla 30 m'lik dzgn aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.17.6
Tavsiye. - Iklar, taksi yolu, pist dn alan, bekleme yeri, buz giderici/nleyici tesis, apron veya
pist v.b kenarlarna mmkn olduunca yakn veya kenarlarn en fazla 3 m dna yerletirilmelidir.
zellikleri
5.3.17.7
Taksi yolu kenar klar, mavi renkte sabit klar olacaktr. Iklar, ynlerden herhangi birinde
taksi yapan pilota rehberlik salamak iin gerekli azimutta tm alarda ve yatay izginin en az
75 zerinden grnecektir. Bir kavakta, kta veya dnemete klar, baka klarla
kartrlabilecekleri azimut alarnda grlemeyecekleri ekilde mmkn olduunca glgelenecektir.
5.3.17.8
Taksi yolu kenar klarnn younluu, 0 'den 6 dikey'e en az 2 cd ve 6 ile 75 aras herhangi
bir dikey ada 0.2 cd olacaktr.
5.3.18 Pist dn alan klar
Uygulama
5.3.18.1
Pist dn alan klar, bir uan 180 derecelik bir dn tamamlayabilmesi ve pist merkez
hatt hizasna girebilmesi iin, 350 m'lik deerden az olan pist gr mesafesi koullarnda kullanlmas ngrlen bir pist dn alan zerinde srekli rehberlik iin salanacaktr.
5.3.18.2
Tavsiye. - Pist dn alan klar, gece kullanlmas ngrlen bir pist dn alan zerinde
salanmaldr.
Yeri
5.3.18.3
Tavsiye. - Pist dn alan klar normalde pist dn alan iaretlemesinin zeride bulunmaldr, ancak iaretleme zerine yerletirilmeleri mmkn olmadnda yerleri en fazla 30 cm
kaydrlabilir.
5-66
Blm 5
5.3.18.4
Tavsiye. - Pist dn alan iaretlemesinin dz bir blm zerindeki pist dn alan klar, en
fazla 15 m'lik boyuna aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.18.5
Tavsiye. - Pist dn alan iaretlemesinin dnemeli bir blm zerindeki pist dn alan klar, 7.5 m'lik bir aral amamaldr.
zellikleri
5.3.18.6
Pist dn alan klar, n yalnzca pist dn alan zerinde bulunan veya pist dn alanna yaklaan uaklardan grlebilecek n ebatlarna sahip yeil renkte tek ynl sabit klar
olacaktr.
5.3.18.7
Pist dn alan klar, Ek 2, duruma gre ekil A2-13, A2-14 veya A2-15'in spesifikasyonlarna uygun olacaktr.
5.3.19 Durma barlar

Uygulama
Not 1. - Durma barlarnn oluturulmas, hava trafik servisleri tarafndan manuel veya otomatik
olarak kontrol edilmelerini gerektirir.
Not 2. - Pist ihlalleri, tm gr veya hava artlarnda meydana gelebilir. Pist bekleme pozisyonlarnda durma barlarnn oluturulmas ve bunlarn gece ve pist gr mesafesi 550 m'nin zerinde olan gr artlarnda kullanlmas, pist ihlallerini etkili biimde nleme tedbirlerinin bir parasn oluturabilir.
5.3.19.1
5.3.19.2
Bir durma bar, aadaki durumlar haricinde, pistin 350 m'lik bir deerin altndaki pist gr
mesafesi koullarnda kullanlaca ngrldnde bir piste hizmet veren her pist - bekleme
pozisyonunda salanacaktr:
a)
uaklarn ve aralarn pist zerine dikkatsiz ihlallerini nlemeye yardmc olmak iin
uygun yardmclarn ve prosedrlerin mevcut olmas; veya
b)
550 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi koullarnda, aadaki saysn snrlamak zere iletme prosedrlerinin mevcut olmas:
1)
manevra alanndaki uaklarn saysn her defasnda bire snrlamak; ve
2)
manevra alanndaki aralar esas minimum sayya snrlamak zere.
Bir durma bar, aadaki durumlar haricinde, pistin 350 m ile 550 m aras deerlerdeki pist
gr mesafesi koullarnda kullanlaca ngrldnde bir piste hizmet veren her pist - bekleme pozisyonunda salanacaktr:
a)
uaklarn ve aralarn pist zerine dikkatsiz ihlallerini nlemeye yardmc olmak iin
uygun yardmclarn ve prosedrlerin mevcut olmas; veya
b)
550 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi koullarnda,

aadakilerin saysn snrlamak zere iletme prosedrlerinin mevcut olmas:
5-67
Blm 5
1) manevra alanndaki uaklarn saysn her defasnda bire snrlamak; ve

2) manevra alanndaki aralar esas minimum sayya snrlamak zere.
5.3.19.3
Tavsiye. - Bir durma bar, iaretlemelerin klarla tamamlanmas ve grsel aralarla trafik kontrolnn salanmas arzu edildiinde bir ara bekleme pozisyonu salanmaldr.
5.3.19.4
Tavsiye. - Normal durma bar klarnn (pilotun bak asndan) rnein kar veya yamur tarafndan engellenmesi durumunda veya bir pilotun ua, grlmeleri uan yaps tarafndan bloke
edilecek kadar klara yakn bir yerde durdurmas gerekebildii durumda, bir ift ykseltilmi k
durma barnn her bir ucuna eklenmelidir.
Yeri
5.3.19.5
Durma barlar, taksi yolunun zerinde, trafiin durmas istenilen noktaya yerletirilecektir.
5.3.19.4'te belirlenen ek klarn saland durumlarda, bu klar taksi yolu kenarndan en az
3 m uzaa yerletirilecektir.
zellikleri
5.3.19.6
Durma barlar, taksi yolunun bir tarafndan dier tarafna 3 m aralklarla yerletirilmi, kavak
veya pist-bekleme pozisyonuna amalanan yaklama ynnde (ynlerinde) krmz renkte klardan oluacaktr.
5.3.19.7
Bir pist-bekleme pozisyonuna konulmu durma barlar, tek ynl olacak ve piste yaklama
ynnde krmz renkte grnecektir.
5.3.19.8
5.3.19.4'te belirtilen ek klarn saland durumlarda, bu klar durma barlarndaki klarla

ayn zelliklere sahip olacak, ancak yaklamakta olan uaklar iin durma bar yerine kadar
grlebilir olacaktr.
5.3.19.9
Seerek devreye sokulabilen durma barlar, bir uan durma barndan ilerlemesi ngrld
ynde en az taksi yolu merkez hatt klar (durma barndan en az 90 m'lik bir mesafe boyunca uzanan) ile birlikte tesis edilecektir.
Not. - Taksi yolu merkez hatt klarnn aralklar ile ilgili hkmler iin baknz 5.3.16.12.
5.3.19.10 Krmz ktaki younluk ve durma bar klarnn n yaylmlar, Ek 2, duruma gre ekil A212'den A2-16'ya kadar gsterilen spesifikasyonlara uygun olacaktr.
5.3.19.11 Tavsiye. - Durma barlarn, ileri bir yzey hareketi klavuzu ve kontrol sisteminin unsurlar olarak
belirlendiinde ve iletmeye ilikin bir bak asndan, yer hareketlerini ok dk gr
mesafelerinde veya parlak gndz koullarnda belirli bir hzda tutmak iin daha yksek younluklarn gerekmesi halinde, krmz k younluu ve durma bar klarnn n yaylm Ek 2, ekil
A2-17, A2-18 veya A2-19'daki spesifikasyonlara uygun olmaldr.
Not. - Yksek younluktaki durma barlar, yalnzca mutlak gereklilik durumunda ve spesifik bir
aratrma sonrasnda kullanlmaldr.
5.3.19.12 Tavsiye. - Geni bir n armatrnn gerekli olmas halinde, krmz ktaki younluk ve durma
bar klarnn n yaylm Ek 2, ekil A2-17 veya A2-19'un spesifikasyonlarna uygun olmaldr.
5-68
Blm 5
5.3.19.13 Iklandrma devresi,

a)
giri taksi yollar zerinde bulunan durma barlar seilerek devreye sokulabilecek ekilde;
b)
yalnzca k taksi yollar olarak kullanlmas ngrlen taksi yollar zerinde bulunan
durma barlarn seilerek veya gruplar halinde devreye sokulabilecek ekilde;
c)
bir durma bar aydnlatldnda, durma barn tesinde kurulmu herhangi bir taksi yolu
merkez hatt klar, en az 90 m'lik bir mesafe boyunca sndrlecek ekilde; ve
d)
durma barn tesindeki merkez hatt klar aydnlatldnda durma bar sndrlecek
ve tersine, durma bar aydnlatldnda merkez hatt klar sndrlecek ekilde durma
barlar ile taksi yolu merkez hatt klar birbirlerine bal olacak ekilde tasarlanacaktr.
Not 1. - Bir durma bar, trafiin durduunu gstermek iin devreye sokulur ve trafiin ilerlediini
gstermek zere devreden karlr.
Not 2. - Bir durma barnn klarnn tmnn ayn anda devre d kalmamasn temin etmek
zere elektrik sisteminin tasarmnda zen gerekmektedir. Bu konuda yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm
5.3.20 Ara bekleme pozisyonu klar
Not. - Ara bekleme pozisyonu iaretlemesine ilikin spesifikasyonlar iin baknz 5.2.11.
Uygulama
5.3.20.1
Bir durma barnn tesis edildii durumlar haricinde, ara bekleme pozisyonu klar, 350 m'lik
bir deerin altndaki pist gr mesafesi artlarnda kullanlmas ngrlen bir ara bekleme
pozisyonunda salanacaktr.
5.3.20.2
Tavsiye. - Ara bekleme pozisyonu klar, bir durma bar tarafndan saland gibi dur ve git sinyallerine ynelik ihtiyacn bulunmad bir ara bekleme pozisyonunda salanmaldr.
Yeri
5.3.20.3
Ara bekleme pozisyonu klar, iaretlemeden nce 0.3 m'lik bir mesafede ara bekleme pozisyonu iaretlemesi boyunca yerletirilecektir.
zellikleri
5.3.20.4
Ara bekleme pozisyonu klar, varsa taksi yolu merkez hatt klarna benzer bir k dalm
ile ara bekleme pozisyonuna yaklama ynnde sar renkte tek ynl sabit ktan oluacaktr.
Iklar, taksi yolu merkez hattna dik ayla ve evresine simetrik olarak yerletirilecek olup,
klar birbirlerinden 1.5 m ayr olacaktr.
5.3.21 Buzlanma giderici/nleyici tesis k klar
Uygulama
5.3.21.1
Tavsiye. - Buzlanma giderici/nleyici tesis k klar, bir taksi yolunun bitiiindeki uzak bir
buzlanma giderici/nleyici tesisin k snrnda salanacaktr.
5-69
Blm 5
Yeri
5.3.21.2
Buzlanma giderici/nleyici tesis k klar, bir uzak buzlanma giderici/nleyici tesisin k

snrnda bulunan ara bekleme pozisyonu iaretlemesinin 0.3m i tarafnda yer alacaktr.
zellikleri
5.3.21.3
Buzlanma giderici/nleyici tesis k klar, taksi yolu merkez hatt klarna benzer bir k
dalm ile k snrna yaklama ynnde sar renkte 6m'lik aralklarla yerletirilmi kaplama
iine gml sabit tek ynl klardan oluacaktr (baknz ekil 5-27).
ekil 5-27. Tipik uzak buzlanma giderici/nleyici tesis
5.3.22 Pist koruma klar

Not. - Pist koruma klarnn amac, pilotlar ve bir taksi yolu zerinde altklarnda aralarn
srclerini, aktif bir piste girmek zere olduklar konusunda ikaz etmektir. ekil 5-28'de gsterildii zere pist
koruma klarna ait iki standart konfigrasyon bulunmaktadr.
Uygulama
5.3.22.1
Pist koruma klar, Konfigrasyon A, aadaki koullarda kullanlmas ngrlen bir pist ile
balantl her taksi yolu/pist kavanda salanacaktr:
a)
bir durma barnn tesis edilmedii durumlarda, 550 m'lik bir deerden dk pist gr
mesafesi koullarnda; ve
b)
trafik younluunun ar olduu durumlarda 550 m ile 1200 m aras deerlerdeki pist
gr mesafesi koullarnda.
5-70
Blm 5
ekil 5-28. Pist koruma klar
5.3.22.2
5.3.22.3
Tavsiye. - Pist koruma klar, Konfigrasyon A, aadaki koullarda kullanlmas ngrlen bir
pist ile balantl her taksi yolu/pist kavanda salanmaldr:
a)
bir durma barnn kurulduu durumlarda, 550 m'lik bir deerden dk deerlerdeki pist
gr mesafesi koullarnda; ve
b)
trafik younluunun orta veya hafif olduu durumlarda 550 m ile 1200 m aras deerlerdeki pist gr mesafesi koullarnda.
Tavsiye. - Pist koruma klar, Konfigrasyon A veya her ikisi, geni boazl bir taksi yolu zerinde
olduu gibi, taksi yolu/pist kavann daha fazla gerektii durumlarda her taksi yolu / pist
kavanda salanmaldr, ancak Konfigrasyon B, bir durma bar ile e gitmemelidir.
Yeri
5.3.22.4
Pist koruma klar, Konfigrasyon A, taksi yolunun herimi tarafnda pist merkez hattndan
Tablo 3-2'de bir kalk pisti iin belirlenenden az olmayan bir mesafede bulunacaktr.
5.3.22.5
Pist koruma klar, Konfigrasyon B, taksi yolunun bir tarafndan dier tarafna pist merkez
hattndan Tablo 3-2'de bir kalk pisti iin belirlenenden az olmayan bir mesafede bulunacaktr.
zellikleri
5.3.22.6
Pist koruma klar, Konfigrasyon A, iki ift sar ktan oluacaktr.
5.3.22.7
Tavsiye. - Gndz kullanlmas ngrlen pist koruma klar, Konfigrasyon A'nn ak ve kapal
durumu arasndaki kontrastn artrlmas gerekiyorsa, armatrn ilevine mdahale etmeksizin
5-71
Blm 5
gne nn lense girmesini engelleyecek yeterli byklkteki bir gnelik her bir lambann zerine
yerletirilmelidir.
Not. - Birtakm baka tertibat veya tasarmlar, rnein zel olarak tasarlanm optikler, gnelik yerine kullanlabilir.
5.3.22.8
Pist koruma klar, Konfigrasyon B, taksi yolu zerinde 3 m'lik aralklarla yerletirilmi sar
klardan oluacaktr.
5.3.22.9
Ik n, bekleme pozisyonuna taksi yapan bir uan pilotu tarafndan grlebilecek ekilde
hizalanacak ve tek ynl olacaktr.
5.3.22.10 Tavsiye. - Konfigrasyon A'nn sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-24'n
spesifikasyonlarna uygun olmaldr.
5.3.22.11 Tavsiye. - Pist koruma klarnn gndz kullanlmasnn ngrld durumlarda, Konfigrasyon
A'nn sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-25'in spesifikasyonlarna uygun
olmaldr.
5.3.22.12 Tavsiye. - Pist koruma klarnn, daha yksek k younluklarnn gerekli olduu ileri bir
yzey hareketi klavuz ve kontrol sisteminin unsurlar olarak belirlendii durumlarda,
Konfigrasyon A'nin sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-25'in spesifikasyonlarna uygun olmaldr.
Not. - Daha yksek k younluklar, yer hareketini dk gr mesafelerinde belirli bir hzda tutmak iin gerekli olabilir.
5.3.22.13 Tavsiye. - Konfigrasyon B'nin sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-12'nin
spesifikasyonlarna uygun olmaldr.
5.3.22.14 Tavsiye. - Pist koruma klarnn gndz kullanlmasnn ngrld durumlarda, Konfigrasyon
B'nin sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-20'nin spesifikasyonlarna uygun
olmaldr.
5.3.22.15 Tavsiye. - Pist koruma klarnn, daha yksek k younluklarnn gerekli olduu ileri bir yzey
hareketi klavuz ve kontrol sisteminin unsurlar olarak belirlendii durumlarda, Konfigrasyon
B'nin sar k younluu ve klarn n dalm, Ek 2, ekil A2-20'nin spesifikasyonlarna uygun
olmaldr.
5.3.22.16 Konfigrasyon A'nin her bir nitesindeki klar dnml olarak yanacaktr.
5.3.22.17 Konfigrasyon B iin, bitiik klar dnml olarak yanacak ve dnml klar uyum
iinde yanacaktr.
5.3.22.18 Iklar, dakikada 30 ile 60 devir aras yanacak ve yanma ve snme sreleri her kta eit ve
karlkl olacaktr.
Not. - Optimal dzeydeki yanp snme oran, kullanlan lambalarn ykseli ve d srelerine
baldr. 6.6 amper'lik seri devrelere yerletirilmi pist koruma klar, Konfigrasyon A, lamba bana dakikada 45 ila 50 defa yanp snecek ekilde altrldnda en iyi grnyor bulunmutur. 6.6 amper'lik seri
5-72
Blm 5
devrelere yerletirilmi pist koruma klar, Konfigrasyon B, lamba bana dakikada 30 ila 32 defa yanp
snecek ekilde altrldnda en iyi grnyor bulunmutur.
5.3.23 Apronun projektrlerle aydnlatlmas

(baknz ayrca 5.3.16.1 ve 5.3.17.1)
Uygulama
5.3.23.1 Tavsiye. - Apronun projektrlerle aydnlatlmas, gece kullanlmas ngrlen bir apronda, bir
buzlanma giderici/nleyici tesiste ve belirlenmi, tecrit edilmi bir uak park yerinde salanmaldr.
Not 1. - Bir buzlanma giderici/nleyici tesis pistin yakn evresinde bulunuyorsa ve projektrlerle
srekli aydnlatma pilotlar iin artc olabilecekse, tesisin aydnlatlmasna ilikin baka aralar gerekli olabilir.
Not 2. - Tecrit edilmi bir uak park yerinin belirlenmesi 3.14'te gsterilmitir.
Not 3. - Apronun projektrlerle aydnlatlmasna ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm
Yeri
5.3.23.2
Tavsiye. - Apron projektrleri, uu halinde ve yerde bulunan uaklarn pilotlarna, havaalan

ve apron kontrolrlerine ve apron zerindeki personele minimum gz kamatrc kla, tm
apron servis alanlarnda uygun aydnlatma salayacak ekilde yerletirilmelidir. Projektrlerin
dzenlenmesi ve dorultulmas, bir uak park yerinin, glgeleri en aza indirmek iin iki veya
daha fazla ynden k alacak ekilde olmaldr.
zellikleri
5.3.23.3
Apron projektrlerinin spektral dalm, rutin servislerle balantl olarak uak iaretleme iin,
ve yzey ve mania iaretleme iin kullanlan renkler, doru tanmlanabilecek ekilde olacaktr.
5.3.23.4
Tavsiye. - Ortalama aydnlatma en az aadaki ekilde olmaldr:
Uak park yeri:

-
yatay aydnlk - en fazla 4 ila 1'lik bir dzgnlk oran (ortalamadan minimuma) ile 40 lks;
ve
dikey aydnlk - ilgili ynlerde apronun 2 m zerinde 20 lks.
Dier apron alanlar:

-
yatay aydnlk - en fazla 4 ila 1'lik bir dzgnlk oran (ortalamadan minimuma) ile uak
park yerlerindeki ortalama aydnln yzde 50'si.
5-73
Blm 5
5.3.24 Park alan grsel ynlendirme sistemi

Uygulama
5.3.24.1
Bir park alan grsel ynlendirme sistemi, bir uan bir uak park yerindeki kesin konumunun
grsel bir yardmc ile gsterilmesi amalandnda ve yol gstericiler gibi baka alternatiflerin
uygulanmas mmkn olmadnda salanacaktr.
Not. - Bir park alan grsel ynlendirme sistemine ynelik ihtiyac deerlendirirken dikkate alnacak faktrler zellikle aadaki gibidir: uak park yerini kullanan uaklarn numaras ve tip(ler)i, hava
artlar, apron zerinde kullanlabilir alan ve uak servis tesisi, yolcu binme kprleri vs. nedeniyle park pozisyonuna manevra yapmak iin gerekli hassasiyet. Uygun sistemlerin seilmesine ilikin yol gsterici bilgiler iin
baknz Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4 - Grsel Yardmclar.
5.3.24.2
5.3.24.3'ten 5.3.24.7'ye kadar, 5.3.24.9, 5.3.24.10, 5.3.24.12'den 5.3.24.15'e kadar, 5.3.24.17,

5.3.24.18 ve 5.3.24.20'de yer alan hkmler, mevcut tesisatn 1 Ocak 2005'ten nce deitirilmesini gerektirmemektedir.
zellikleri
5.3.24.3
Sistem hem azimut hem de durma rehberlii salayacaktr.
5.3.24.4
Azimut rehberlik nitesi ve durma yeri gstergesi, sistemin hem gndz hem de gece ngrld tm hava, gr, arka plan klandrma ve kaplama artlarnda kullanma elverili olacak, ancak pilotun gzlerini kamatrmayacaktr.
Not. - Gn nn veya etraftaki baka n, sistem tarafndan salanan grsel iaretlemelerin

barizliini ve gzle grlrln bozmamasn temin etmek zere sistemin hem tasarm hem de yerinde
kurulmas dikkat gerektirmektedir.
5.3.24.5
Azimut klavuz nitesi ve durma yeri gstergesi,

a)
herhangi birisinin veya her ikisinin bozulduu pilota aka gsterilecek; ve
b)
kapatlabilecekleri bir tasarma sahip olacaktr.
5.3.24.6
Azimut klavuz nitesi ve durma yeri gstergesi; uak park yeri iaretlemeleri, uak park yeri
manevra klavuz klar (varsa) ve park alan grsel ynlendirme sistemi arasnda srekli rehberlik olacak ekilde yerletirilecektir.
5.3.24.7
Sistemin doruluu, kullanlacak olan binme kprs tipine ve sabit uak servis tesisat iin
uygun olacaktr.
5.3.24.8
Tavsiye. - Sistem, tercihen selektif operasyon olmakszn, uak park yerinin ngrld tm uak
trleri tarafndan kullanlabilmelidir.
5.3.24.9
Sistemin belirli bir uak tipi tarafndan kullanmna hazrlamak zere selektif operasyon gerekli olmas halinde sistem, sistemin doru ayarlandn temin etmeye ilikin bir ara olarak,
seilen uak tipini hem pilota hem de sistem operatrne tantacaktr.
5-74
Blm 5
Azimut klavuz nitesi

Yeri
5.3.24.10 Azimut klavuz nitesi, sinyalleri, grsel ynlendirme manevras sresince bir uan kokpitinden grlebilecek ve en azndan sol koltukta oturan pilot tarafndan kullanma ynelik hizalanm ekilde uan ilerisinde park yeri merkez hattnn uzants zerinde veya yaknnda bulunacaktr.
5.3.24.11 Tavsiye. - Azimut klavuz nitesi, hem sol hem de sa koltukta oturan pilotlar tarafndan kullanlmak zere hizalanmaldr.
zellikleri
5.3.24.12 Azimut klavuz nitesi, pilota, fazla kontrol olmakszn ieri ynlendirme izgisine ulama ve
muhafaza etme imkann veren anlam ak sol/sa rehberlik salayacaktr.
5.3.24.13 Azimut klavuzu renk deiiklii ile gsterildiinde yeil, merkez hattn tantmak iin ve krmz
ise merkez hattndan sapmalar iin kullanlacak.
Durma yeri gstergesi
Yeri
5.3.24.14 Durma yeri gstergesi, bir pilotun ban evirmeksizin hem azimut hem de durma sinyallerini
izleyebilecek ekilde azimut klavuz nitesi ile birlikte veya azimut klavuz nitesine yeterince
yakn yerletirilecektir.
5.3.24.15 Durma yeri gstergesi, en azndan sol koltukta oturan pilot tarafndan kullanlabilir olacaktr.
5.3.24.16 Tavsiye. - Durma yeri gstergesi, hem sol hem de sa koltuklarda oturan pilotlar tarafndan kullanlabilir olmaldr.
zellikleri
5.3.24.17 Gsterge tarafndan belirli bir uak tipi iin salanan durma yeri bilgileri, pilot gz hizasnda
ve/veya gr asnda beklenen deiikliklerin kapsamn dikkate alacaktr.
5.3.24.18 Durma yeri gstergesi, rehberliin saland uak iin durma yerini gsterecek ve pilotun ua
amalanan durma yerinde tam olarak durdurmak zere giderek yavalatabilmesi iin kapan
oran bilgilerini salayacaktr.
5.3.24.19 Tavsiye. - Durma yeri gstergesi, en az 10 m'lik bir mesafe boyunca kapan oran bilgileri salamaldr.
5.3.24.20 Durma rehberlii renk deiiklii ile gsterildiinde yeil, uan devam edebileceini gstermek zere kullanlr ve krmz ise durma noktasna ulaldn gstermek zere kullanlacak,
ancak durma noktasndan ksa bir mesafe ncesi iin, durma noktasnn yakn olduunu ikaz
etmek zere nc bir renk kullanlabilir.
5-75
Blm 5
5.3.25 Gelimi park alan grsel ynlendirme sistemi

Uygulama
Not 1. - Gelimi park alan grsel ynlendirme sistemleri (A-VDGS), temel ve pasif azimut ve
durma pozisyonu bilgilerine ilaveten, pilotlara uak tipinin belirtilmesi (ICAO Dokman 8643'e gre), gidilecek mesafe ve kapan hz gibi aktif (genellikle sensr esasl) klavuz bilgiler salayan sistemleri iermektedir.
Park alan ynlendirme bilgileri genellikle tek bir gsterge nitesi zerinde salanmaktadr.
Not 2. - Bir A-VDGS, park alan ynlendirme bilgilerini aama halinde salayabilir: uan sisteme girmesi, uan azimut hizalamas ve durma pozisyonu bilgileri.
5.3.25.1
Tavsiye. - Bir A-VDGS, rehberliin saland doru uak tipinin teyid edilmesi ve/veya birden
fazlas salandnda kullanlmakta olan park yeri merkez hattnn gsterilmesi iin operasyonlar
bakmndan arzu edildiinde salanmaldr.
5.3.25.2
A-VDGS, uak park yerini kullanmas ngrlen tm uak tipleri tarafndan kullanlmaya
elverili olacaktr.
5.3.25.3 A-VDGS, yalnzca iletim performansnn belirlendii koullarda kullanlacaktr.

Not 1. - A-VDGS'nin hava, gr ve hem gndz hem de gece arkaplan klandrma gibi koullarda kullanmnn belirlenmesi gerekecektir.
Not 2. - Gz kamatrc n, gne yansmasnn veya evredeki baka n, sistem tarafndan salanan grsel iaretlemelerin belirginliini ve barizliini bozmamasn salamak iin sistemin hem
tasarm hem de yerinde kurulumu zen gerektirmektedir.
5.3.25.4
Her iki tip sunulmakta veya istee bal kullanm halinde bulunduu taktirde, bir A-VDGS
tarafndan salanan park yeri ynlendirme bilgileri, bir uak park yerindeki geleneksel bir park
yeri grsel ynlendirme sistemi tarafndan salananlarla elimeyecektir. A-VDGS'nin
faaliyette bulunmadnn veya hizmet d bulunduunun gsterilmesine ilikin bir yntem
salanacaktr.
Yeri
5.3.25.5
A-VDGS, park yerine ynlendirme manevras boyunca uan ynlendirilmesinden sorumlu

olan kiiye veya yardmc olan kiilere, maniasz ve anlam ak rehberlik salanacak ekilde
konumlandrlacaktr.
Not. - Genellikle kaptan pilot, uan park yerine ynlendirilmesinden sorumludur. Ancak baz
durumlarda, baka bir kii sorumlu olabilir ve bu kii, ua eken bir aracn srcs olabilir.
zellikleri
5.3.25.6
A-VDGS, park yerine ynlendirme manevrasnn ilgili aamasnda, en azndan, aadaki klavuz bilgileri salayacaktr:
a)
bir acil durum durma gstergesi;

5-76
Blm 5
5.3.25.7
b)
rehberliin saland uak tipi ve modeli;
c)
uan park yeri merkez hattna gre yanal kaymaya ait bir gsterim;
d)
park yeri merkez hattndan kaymay dzeltmek iin gerekli azimut dzeltmesinin yn;
e)
durma pozisyonuna mesafeye ilikin bir gsterge;
f)
uan doru durma pozisyonuna ne zaman ulatna ilikin bir gsterge; ve
g)
uak uygun durma pozisyonunu at taktirde bir ikaz gstergesi.
A-VDGS, park yerine ynlendirme manevras srasnda karlalan tm uak taksi hzlar iin
park yeri ynlendirme bilgileri salayabilir nitelikte olacaktr.
Not. - Durma pozisyonuna kalan mesafeye gre azami uak hzlarnn bir gsterimi iin baknz
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4.
5.3.25.8
Yanal yer deiikliinin tespit edilmesinden gsterilmesine kadar geen sre, uan, normal
artlar altnda iletildiinde, park yeri merkez hattndan 1m'den fazla sapmasna yol amayacaktr.
5.3.25.9
Tavsiye. - Uan, park yeri merkez hattna gre yer deiikliine ve durma pozisyonuna kalan
mesafeye ilikin bilgi, gsterilmesi durumunda, Tablo 5-4'de belirlenen dorulukla salanmaldr.
Tablo 5.4 Tavsiye edilen yer deiiklii doruluu
5.3.25.10 Klavuz bilgilerini gstermek zere kullanlan semboller ve grafikler, salanan bilgilerin trn
sezgisel olarak temsil edecektir.
Not. - Renk kullanmnn uygun olmas gerekir ve sinyal geleneini takip etmelidir, yani krmz, sar
ve yeil srasyla tehlike, dikkat ve normal/doru koullar anlamndadr. Renk kontrastlarnn etkilerinin de gz
nnde bulundurulmas gerekir.
5.3.25.11 Uan, park yeri merkez hattna gre yanal yer deiimine ilikin bilgiler, durma pozisyonundan en az 25m nce salanacaktr.
Not. - Uan durma pozisyonundan mesafesinin gsterimi renk kodlamal olabilir ve durma noktasna yaklaan uan mesafesi ve fiili kapan oran ile orantl bir oran ve mesafede sunulabilir.
5.3.25.12 Srekli kapan mesafesi ve kapan oran, durma pozisyonundan en az 15 m ncesinden salanacaktr.
5-77
Blm 5
5.3.25.13 Tavsiye. - Rakamsal olarak gsterilen kapan mesafesi, saland durumlarda, durma pozisyonuna metre tamsaylar olarak sunulmal ve durma pozisyonundan en az 3 m ncesinde 1 ondalk basamaa kadar gsterilmelidir.
5.3.25.14 Park yerine ynlendirme manevras boyunca, A-VDGS zerinde, ua derhal durdurma
gereini gstermek iin uygun bir ara salanacaktr. A-VDGS'nin bir arzasn ieren byle bir
durumda, baka hibir bilgi gsterilmeyecektir.
5.3.25.15 Park yerine ynlendirme prosedrne ani bir durmay balatacak hazrlk, park yerinin operasyonlara ilikin emniyetinden sorumlu personelin kullanmna sunulacaktr.
5.3.25.16 Tavsiye. - Krmz karakterlerle "DUR" kelimesi, park yerine ynlendirme manevrasnn derhal sonlandrlmas gerektiinde gsterilmelidir.
5.3.26 Uak park yerine manevra klavuz klar
Uygulama
5.3.26.1
Tavsiye. - Uak park yerine manevra klavuz klar, baka aralarla uygun rehberlik salanmadka, bir uan zayf gr artlarnda kullanlmas ngrlen kaplamal bir apron
zerindeki veya bir buzlanma giderici/nleyici tesis zerindeki bir uak park yerine konumlandrlmasn kolaylatrmak zere salanmaldr.
Yeri
5.3.26.2
Uak park yerine manevra klavuz klar, uak park yeri iaretlemeleri ile ayn yere yerletirilecektir.
zellikleri
5.3.26.3
Uak park yerine manevra klavuz klar, bir durma yerini gsterenler haricinde, ilerinde
rehberlik salamalar ngrlen segmanlarn tamamnda grlebilir sabit sar klar olacaktr.
5.3.26.4
Tavsiye. - eri ynlendirme, dn ve dar ynlendirme hatlarn belirlemek zere kullanlan klar dnemelerde en fazla 7.5 m'lik ve dz kesitlerde 15 m'lik aralklarla yerletirilmelidir.
5.3.26.5
Bir durma yerini gsteren klar, krmz renkte sabit, tek ynl klar olacaktr.
5.3.26.6
Tavsiye. - Iklarn younluu, uak park yerinin kullanmnn ngrld gr ve evre

durumu iin uygun olmaldr.
5.3.26.7
Tavsiye. - Iklandrma devresi, klarn, bir uak park yerinin kullanlacan gstermek zere
devreye sokulabilecek ve kullanlmamakta olduunu gstermek iin kapatlabilecek ekilde tasarlanmaldr.
5.3.27 Ara yolu - bekleme pozisyonu
Uygulama
5.3.27.1
Bir Ara yolu - bekleme pozisyonu , bir pistin, 350 m'lik bir deerden dk pist gr
mesafesi artlarnda kullanlmas ngrldnde piste hizmet veren her ara yolu-bekleme
pozisyonu salanacaktr.
5-78
Blm 5
5.3.27.2
Tavsiye. - Bir ara yolu-bekleme pozisyonu , bir pistin, 350 m ile 550 m aras pist gr mesafesi artlarnda kullanlmas ngrldnde piste hizmet veren her ara yolu-bekleme pozisyonu
salanmaldr.
Yeri
5.3.27.3
Bir Ara yolu - bekleme pozisyonu , ara yolunun bir kenarndan, yani yerel trafik mevzuatna gre sol veya sada, 1.5 m ( 0.5 m) bekleme yeri iaretlemesine bitiik yerletirilecek
tir.
Not. - Pist eritlerinde bulunan seyrsefer yardmclarnn krlabilirlik gereklilikleri ve ktle ve ykseklik snrlamalar iin baknz 9.9.
zellikleri
5.3.27.4
Ara yolu - bekleme pozisyonu aadakileri kapsayacaktr:

a)
kontrol edilebilir bir krmz (durma)/yeil (geme) trafik ; veya
b)
yanp snen bir krmz k.
Not. - a)'da belirtilen klarn hava trafik servisleri tarafndan kontrol edilmesi ngrlmektedir.
5.3.27.5
Ara yolu - bekleme pozisyonu n, tek ynl olacak ve bekleme yerine yaklaan bir aracn
srcs tarafndan grlebilir ekilde hizalanacaktr.
5.3.27.6
Ik nnn younluu, bekleme pozisyonunun kullanmnn ngrld gr ve evre

artlarna uygun olacak, fakat srcnn gzlerini kamatrmayacaktr.
Not. - Genellikle kullanlan trafik klarnn 5.3.27.5 ve 5.3.27.6'daki gereklilikleri yerine getirmeleri
muhtemeldir.
5.3.27.7
Yanp snen krmz n yanp snme skl, dakikada 30 ile 60 aras olacaktr.
5.4 Levhalar
5.4.1 Genel
Not. - Levhalar ya sabit mesaj levhalar veya deiken mesaj levhalar olacaktr. Levhalara ilikin
yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
Uygulama
5.4.1.1
Levhalar, bir zorunlu talimat, bir hareket alanndaki belirli bir yere veya var yerine ilikin bilgiyi aktarmak veya 9.8.1'in gerekliliklerini yerine getirmek zere baka bilgileri salamak iin
bulundurulacaktr.
Not. - Bilgi iaretlemesine ilikin spesifikasyonlar iin baknz 5.2.17.
5-79
5.4.1.2
Blm 5
Tavsiye. - Bir deiken mesaj levhas aadaki durumlarda salanmaldr:

a) levha zerinde gsterilen talimat veya bilgi yalnzca belirli bir sre boyunca geerliyse;
ve/veya
b) 9.8.1'in gerekliliklerini yerine getirmek iin levha zerinde nceden belirlenmi deiken
bilgilerin gsterilmesi ihtiyac bulunuyorsa.
zellikleri
5.4.1.3
Levhalar, krlabilir olacaktr. Bir pist veya taksi yolu yaknnda bulunanlar, jet uaklarn motor
benzin tanklar ve pervaneler iin aral muhafaza edebilecek kadar alak olacaktr. Levhann
monte edilmi ykseklii, Tablo 5-5'in ilgili stununda gsterilen ebad amayacaktr.
5.4.1.4
Levhalar, uzun taraf yatay olmak zere ekil 5-29 ve 5-30'da gsterildii gibi dikdrtgen olacaktr.
5.4.1.5
Hareket alannda krmzy kullanan tek levhalar, zorunlu talimat levhalar olacaktr.
5.4.1.6
Bir levhann zerindeki yazlar, Ek 4'n hkmlerine uygun olacaktr.
5.4.1.7
Levhalar, aadaki durumlarda kullanlmalar ngrldnde Ek 4'n hkmlerine gre klandrlacaktr:

a) 800 m'lik bir deerden az pist gr mesafesi artlarnda; veya
b) Geceleri, aletli pistlerle balantl olarak; veya
c)
geceleri, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda aletsiz pistlerle balantl olarak.
5.4.1.8
Levhalar, kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda geceleri aletsiz pistlerle balantl
olarak kullanlmas ngrlmeleri halinde, Ek 4'n hkmlerine uygun olarak geriye reflektrl ve/veya klandrlm olacaktr.
5.4.1.9
Bir deiken mesaj levhasnn n yz kullanlmadnda bo olacaktr.
5.4.1.10
Bir deiken mesaj levhas, arza halinde, bir pilotun veya ara srcsnn emniyetsiz hareketine yol aabilecek bilgiler salamayacaktr.
Tablo 5-5. Pist k levhalar dahil olmak zere taksi yapma klavuz levhalar iin yer mesafeleri
5-80
Blm 5
ekil 5-29. Zorunlu talimat levhalar
5.4.1.11
Tavsiye. - Bir deiken mesaj levhas zerinde bir mesajdan dierine geme zaman aral mmkn
olduunca ksa olmal ve 5 saniyeyi amamaldr.
5.4.2 Zorunlu talimat levhalar
Not. - Zorunlu talimat levhalarnn resimsel gsterimi iin baknz ekil 5-29 ve taksi yolu/pist
kavaklarnda levhalarn konumlandrlmasna ilikin rnekler iin baknz ekil 5-31.
Uygulama
5.4.2.1
Bir zorunlu talimat levhas, havaalan kontrol kulesi tarafndan izin verilmedike taksi yapan bir
uan veya aracn tesine geemeyecei bir yeri belirlemek zere salanacaktr.
5-81
ekil 5-30. Bilgilendirme levhalar
5-82
Blm 5
Blm 5
Not: X Mesafesi, Tablo 3-2'ye gre belirlenir. Y Mesafesi, ILS/MLS kritik/hassas alannn kenarnda belirlenir.
ekil 5-31. Taksi yolu/pist kavaklarnda levha yerlerine ilikin rnekler
5-83
5.4.2.2
Blm 5
Zorunlu talimat levhalar, pist tantma levhalarn, kategori I, II veya III bekleme pozisyonu levhalarn, pist-bekleme pozisyonu levhalarn, ara yolu-bekleme pozisyonu levhalarn ve NO
ENTRY (GRLMEZ) levhalarn kapsayacaktr.
Not. - Ara yolu-bekleme pozisyonu levhalarna ilikin spesifikasyonlar iin baknz 5.4.7.
5.4.2.3
Bir biim "A" pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir taksi yolu/pist kavanda veya bir pist/
pist kavanda bir pist tantma levhas ile tamamlanacaktr.
5.4.2.4
Bir biim "B" pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir kategori I, II veya III bekleme yeri levhas ile birlikte tamamlanacaktr.
5.4.2.5
3.12.3'ye uygun olarak oluturulmu bir pist-bekleme pozisyonundaki bir biim "A" pist-bekleme pozisyonu iaretlemesi, bir pist-bekleme pozisyonu levhas ile birlikte tamamlanacaktr.
Not. - Pist-bekleme pozisyonu iaretlemesine ilikin spesifikasyonlar iin baknz 5.2.10.
5.4.2.6
Tavsiye. - Bir taksi yolu/pist kavandaki bir pist tantma levhas, uygun olaca zere, dtaki (taksi
yolundan en uzak olan) bir konum levhas ile tamamlanmaldr.
Not. - Konum levhalarna ilikin zellikler iin baknz 5.4.3.
5.4.2.7
Bir alana giri yasak olduunda bir NO ENTRY (GRLMEZ) levhas salanacaktr.
Yeri
5.4.2.8
Bir taksi yolu/pist kavanda veya bir pist/pist kavanda bulunan bir pist tantma levhas, piste
yaklama ynne bakan pist-bekleme pozisyonu iaretlemesinin her bir tarafnda yer alacaktr.
5.4.2.9
Bir kategori I, II veya III bekleme yeri levhas, kritik alana yaklama ynne bakan pist-bekleme pozisyonu iaretlemesinin her bir tarafnda yer alacaktr.
5.4.2.10
Bir NO ENTRY (GRLMEZ) levhas, pilotun bak asndan taksi yolunun her bir tarafnda
giriin yasakland alann banda yer alacaktr.
5.4.2.11
Bir pist-bekleme pozisyonu levhas, 3.12.3'e gre oluturulmu pist-bekleme pozisyonunun her
bir tarafnda, duruma gre mania snrlama yzeyine veya ILS/MLS kritik/hassas alanna yaklama ynne bakacak ekilde konumlandrlacaktr.
zellikleri
5.4.2.12
Bir zorunlu talimat levhas, krmz fon zerine beyaz yazdan oluacaktr.
5.4.2.13
Tavsiye. - evresel veya baka faktrlerden dolay, bir zorunlu talimat levhasnn zerindeki yaznn
gzle grlebilirlii artrlmas gerektii durumlarda, beyaz yaznn d kenar, 1 ve 2 kod numaral
pist iin 10 mm geniliinde ve 3 ve 4 kod numaral pist iin 20 mm geniliinde siyah bir ereve
ile tamamlanmaldr.
5.4.2.14
Bir pist tantma levhasnn zerindeki yaz, levhann bak yeri bakmndan doru ekilde ynlendirilmi, kesien pistin pist tantmlarndan oluacak, ancak bir pist sonunun yaknna kurul
mu bir pist tantma levhas, yalnzca ilgili pist sonunun pist tantmna yer verebilir.
5-84
Blm 5
5.4.2.15
Bir kategori I, II, III veya mterek II/III bekleme pozisyonu levhas zerindeki yaz, pist
tantc ve sonrasnda, duruma gre, CAT I, CAT II, CAT III veya CAT II/III'den oluacaktr.
5.4.2.16
Bir NO ENTRY (GRLMEZ) levhasnn zerindeki sembol, ekil 5-29'a uygun olacaktr.
5.4.2.17
3.12.3'e gre oluturulmu bir pist-bekleme pozisyonundaki bir pist-bekleme pozisyonu levhasnn zerindeki yaz, taksi yolu tantmndan ve bir saydan oluacaktr.
5.4.2.18
Uygun olduu durumlarda, aadaki yazlar/ sembol kullanlacaktr:

Yaz/
sembol
Kullanm
Bir pist sonunun

pist tantm
Bir pist sonunda bulunan bir pist-bekleme

pozisyonunun gstermek iin
VEYA
Bir pistin herimi ucunun
pist tantm
baka taksi yolu/pist kavaklarnda veya pist/pist

kavaklarnda bulunan bir pist-bekleme
pozisyonunu gstermek iin
25 CAT I
(rnek)
Pist 25'in eiindeki bir kategori I pist-bekleme

yerini gstermek iin
25 CAT II
(rnek)
Pist 25'in eiindeki bir kategori II pist-bekleme

25 CAT III
(rnek)
Pist 25'in eiindeki bir kategori III pist-bekleme

25 CAT II/III
(rnek)
Pist 25'in eiindeki bir mterek kategori II/III

pist-bekleme pozisyonunu gstermek iin
NO ENTRY
(GRLMEZ)
sembol
Bir alana giriin yasak olduunu gstermek iin
B2
(rnek)
3.12.3'e uygun olarak oluturulmu bir pistbekleme pozisyonunu gstermek iin

5.4.3 Bilgilendirme levhalar
Not. - Bilgilendirme levhalarnn resimsel sunumlar iin baknz ekil 5-30.

Uygulama
5.4.3.1
Bir bilgilendirme levhas, belirli bir yer veya rota (yn veya var yeri) bilgisinin bir levha ile gsterilmesine ilikin bir iletme gerekliliinin sz konusu olduu durumlarda salanacaktr.
5-85
Blm 5
5.4.3.2
Bilgilendirme levhalar unlar kapsayacaktr: yn levhalar, konum levhalar, var yeri levhalar, pist k levhalar, pist terk edilmitir levhalar ve kavak kalk levhalar.
5.4.3.3
Bir pist k levhas, bir pist knn tantlmasna ilikin iletme gerekliliinin bulunduu
durumlarda salanacaktr.
5.4.3.4
Bir pist terk edilmitir levhas, k taksi yolunun taksi yolu merkez hatt klar ile donatlmad ve bir pisti terk eden bir pilota ILS/MLS kritik/hassas alannn perimetresinin veya i
gei yzeyinin alt kenarnn, hangisi pist merkez hattndan daha uzaksa, gsterilmesi gerekli
olduu durumlarda salanacaktr.
Not. - Taksi yolu merkez hatt klarnn renk kodlamasna ilikin spesifikasyonlar iin baknz
5.4.3.5
Tavsiye. - Bir kavak kalk levhas, geriye kalan kalk kousu iin mevcut mesafeyi (TORA)
gstermeye ilikin bir iletme gerekliliinin sz konusu olduu durumlarda salanmaldr.
5.4.3.6
Tavsiye. - Bir var yeri levhas, gerektiinde kargo alan, genel havaclk vs. gibi havaalan
zerinde bulunan belirli bir var yerinin ynn gstermek iin salanmaldr.
5.4.3.7
Kombine bir yer ve yn levhas, bir taksi yolu kava ncesinde gzergah bilgilerinin gsterilmesi amalandnda salanacaktr.
5.4.3.8
Bir yn levhas, bir kavakta taksi yollarnn tantm ve ynnn gsterilmesi iletme asndan
gerekli olduunda salanacaktr.
5.4.3.9
Tavsiye. - Bir konum levhas, bir ara bekleme pozisyonunda salanmaldr.
5.4.3.10
Bir konum levhas, bir pist/pist kavanda hari olmak zere, bir pist tantma levhas ile birlikte salanacaktr.
5.4.3.11
Bir konum levhas, bir yn levhas ile birlikte salanacak, ancak bir havaclk almas onun
gerekli olmadn gsterdii durumlarda gz ard edilebilir.
5.4.3.12
Tavsiye. - Gerekli olduu durumlarda bir konum levhas, bir aprondan kan taksi yollarn veya bir
kavan tesindeki taksi yollarn tanmlamak zere salanmaldr.
5.4.3.13
Tavsiye. - Bir taksi yolunun, "T" gibi bir kavakta son bulmas ve bunun belirtilmesi gerekli olduu
hallerde, bir barikat, yn levhas ve/veya baka uygun grsel yardmc kullanlmaldr.
Yeri
5.4.3.14
5.4.3.16 ve 5.4.3.24'te belirtilenler haricinde, bilgilendirme levhalar, mmkn olduu durumlarda, Tablo 5-5'e uygun olarak taksi yolunun sol tarafna yerletirilecektir.
5.4.3.15
Bir taksi yolu kavanda, bilgilendirme levhalar kavan nnde ve taksi yolu kava
iaretlemesi ile ayn hizada yer alacaktr. Taksi yolu kava iaretlemesinin olmad durumlarda levhalar, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda kesien taksi yolunun merkez hattndan en az 60 m uzaa ve kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda en az 40 m uzaa tesis
edilecektir.
5-86
Blm 5
Not. - Bir taksi yolu kavann tesine kurulmu bir konum levhas, bir taksi yolunun her bir tarafna yerletirilebilir.
5.4.3.16
Bir pist k levhas, pistin, kn Tablo 5-5 uyarnca yerletirildii taraf ile ayn tarafa (yani
sola veya saa) yerletirilecek ve konumlandrlacaktr.
5.4.3.17
Bir pist k levhas, pist k noktasndan nce, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda
deme noktasndan en az 60 m nce yer alan bir noktada ve kod numarasnn 1 veya 2 olduu
durumlarda en az 30 m nce yer alacaktr.
5.4.3.18
Bir pist terk edilmitir levhas, taksi yolunun en az bir tarafnda bulunacaktr. Levha ile bir
pistin merkez hatt arasndaki mesafe, en az aadakilerden daha byk olan kadar olacaktr:
a) pistin merkez hatt ile ILS/MLS kritik/hassas alannn perimetresi arasndaki mesafe; veya
b) pistin merkez hatt ile i gei yzeyinin alt kenar arasndaki mesafe.
5.4.3.19
Taksi yolu konumu levhas, bir pist terk edilmitir levhas ile birlikte saland durumlarda, pist
terk edilmitir levhasnn d tarafnda yer alacaktr.
5.4.3.20
Bir kavak kalk levhas, giri taksi yolunun sol tarafnda bulunacaktr. Levha ile pistin merkez
hatt arasndaki mesafe, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda en az 60 m ve kod
numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda en az 45 m olacaktr.
5.4.3.21
Bir pist tantma levhas ile birlikte kurulmu bir taksi yolu konum levhas, pist tantma levhasnn d tarafna yerletirilecektir.
5.4.3.22
Tavsiye. - Bir var yeri levhas, normalde bir konum veya yn levhas ile birlikte konumlandrlmamaldr.
5.4.3.23
Bir konum levhas haricindeki bir bilgilendirme levhas, bir zorunlu talimat levhas ile birlikte
yerletirilmeyecektir.
5.4.3.24
Tavsiye. - Bir "T" kavan tanmlamak zere kullanlan bir yn levhas, barikat ve/veya baka
uygun grsel yardmc, taksi yoluna bakan kavan kar tarafnda yer almaldr.
zellikleri
5.4.3.25
Bir konum levhas haricindeki bir bilgilendirme levhas, sar fon zerine siyah yazdan oluacaktr.
5.4.3.26
Bir konum levhas, siyah zemin zerine sar yazdan oluacak ve bu levha konum dnda baka
bir bilgi iermiyorsa sar bir bordre sahip olacaktr.
5.4.3.27
Bir pist k levhasnn zerindeki yaz, k taksi yolunu tantan ifade ve takip edilecek yn
gsteren bir oktan oluacaktr.
5.4.3.28
Bir pist terk edilmitir levhasnn zerindeki yaz, ekil 5-30'da gsterildii zere biim A pistbekleme pozisyonu iaretlemesini tarif edecektir.
5.4.3.29
Bir kavak kalk levhasnn zerindeki yaz, geriye kalan kalk kousu iin mevcut mesafeyi
5-87
Blm 5
metre cinsinden gsteren bir ifade ile ekil 5-30'da gsterildii zere kalk ynn gsteren,
uygun ekilde yerletirilmi ve yneltilmi, bir oktan oluacaktr.
5.4.3.30
Bir var yeri levhasnn zerindeki yaz, var yerini tanmlayan alfabetik, alfabetik+nmerik
veya nmerik ifade ile ekil 5-30'da gsterildii zere ilerlenecek yn gsteren bir oktan
oluacaktr.
5.4.3.31
Bir yn levhasnn zerindeki yaz, taksi yolunu (yollarn) tanmlayan alfabetik veya alfabetik+nmerik ifade ile ekil 5-30'da gsterildii zere uygun ekilde yneltilmi bir ok veya
oklar kapsayacaktr.
5.4.3.32
Bir konum levhasnn zerindeki yaz, uan zerinde bulunduu veya girmekte olduu taksi
yolu, pist veya dier kaplama konumunu tanmlayacak ve oklar iermeyecektir.
5.4.3.33
Tavsiye. - Ayn taksi yolu zerinde bir dizi ara bekleme pozisyonlarndan her birinin tanmlanmas
gerektiinde konum levhas, taksi yolu tantmndan ve bir numaradan olumaldr.
5.4.3.34
Bir konum levhas ve yn levhalar birlikte kullanldnda:

a) sola dnler ile ilgili tm yn levhalar, konum levhasnn sol tarafna yerletirilecek ve
saa dnlerle ilgili tm yn levhalar ise konum levhalarnn sa tarafna yerletirilecek,
ancak birleme noktas tek bir kesien taksi yolundan olutuu taktirde yer levhas alternatif
olarak sol tarafa yerletirilebilir;
b) yn levhalar, oklarn ynnn dikeyden artarak alacak ekilde, ilgili taksi yoluna ilikin
artacak sapma olacak ekilde yerletirilecektir;
c) uygun bir yn levhas, taksi yolu konumunun ynnn kavan tesinde nemli lde
deitiinde konum levhasnn yanna yerletirilecektir; ve
d) bitiik yn levhalar, ekil 5-30'da gsterildii zere bir dikey siyah izgi ile evrelenecektir.
5.4.3.35
Bir taksi yolu, bir harf, harfleri veya bir harf veya harfler kombinasyonuna eklenen bir
numaradan oluan bir tantc ile belirlenecektir.
5.4.3.36
Tavsiye. - Taksi yollarn tantrken, I, O veya X harflerinin kullanlmasndan ve i ve d gibi

szcklerin kullanlmasndan, 1,0 numaralar ve kapal iaretlemesi ile karkl nlemek
zere mmkn olduunca kanlmaldr.
5.4.3.37
Manevra alannda numaralar tek bana kullanlma hakk, pistlerin tantm iin sakldr.
5.4.4 VOR havaalan kontrol noktas levhas
Uygulama
5.4.4.1
Bir VOR havaalan kontrol noktas oluturulduunda, bir VOR havaalan kontrol noktas
iaretlemesi ve levhas ile gsterilecektir.
Not. - VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi iin baknz 5.2.12.
5-88
Blm 5
Yeri
5.4.4.2
Bir VOR havaalan kontrol noktas levhas, kontrol noktasnn mmkn olduunca yaknna ve
yazlar VOR havaalan kontrol noktas iaretlemesi zerinde doru yerlemi bir uan
kokpitinden grlebilecek ekilde yerletirilecektir.
zellikleri
5.4.4.3
Bir VOR havaalan kontrol noktas levhas, sar zemin zerinde siyah bir yazdan oluacaktr.
5.4.4.4
Tavsiye. - Bir VOR kontrol noktas levhasnn zerindeki yazlar, ekil 5-32'de gsterilen alternatiflerden birine uygun olmal, ki bunlarda:
VOR
bunu bir VOR kontrol noktas olarak tanmlayan bir ksaltmadr;
116.3
ilgili VOR'nin radyo frekansna ait bir rnektir;
147
VOR kontrol noktasnda gsterilmesi gereken, VOR tabannn, en yakn dereceye, bir rneidir; ve
4.3 NM
ilgili VOR ile ayn yerde bulunan bir DME'ye deniz mili cinsinden mesafeye bir
rnektir.
Not. - Levhada gsterilen taban deerine ait toleranslar Annex 10, Cilt I, lave E'de yer almaktadr.
Bir kontrol noktasnn yalnzca periyodik kontrollerin, onun belirtilen tabann 2 derece dahilinde olduunu
gstermesi halinde operasyonel olarak kullanlabildii dikkate alnacaktr.
ekil 5-32. VOR havaalan kontrol noktas levhas
5-89
Blm 5
5.4.5 Havaalan tantma levhas

Uygulama
5.4.5.1
Tavsiye. - Bir havaalan tantma levhas, grsel tantmaya ilikin yeterli alternatif olanaklarn
bulunmad bir havaalannda salanmaldr.
Yeri
5.4.5.2
Tavsiye. - Havaalan tantma levhas, yatay izginin zerinde her ada, mmkn olabildiince,
okunabilir olacak ekilde havaalannn zerine yerletirilmelidir.
zellikleri
5.4.5.3
Havaalan tantma levhas, havaalannn isminden oluacaktr.
5.4.5.4
Tavsiye. - Levha iin seilen renk, kendi zemini karsnda bakldnda yeterli ekilde gze
arpmaldr.
5.4.5.5
Tavsiye. - Karakterler en az 3 m boyunda olmaldr.

5.4.6 Uak park yeri tantma levhalar
Uygulama
5.4.6.1
Tavsiye. - Bir uak park yeri tantma iaretlemesi, mmkn olduu durumlarda bir uak park
yeri tantma levhas ile tamamlanmaldr.
Yeri
5.4.6.2
Tavsiye. - Bir uak park yeri tantma levhas, uak park yerine girmeden nce bir uan
kokpitinden aka grlebilecek ekilde yerletirilmelidir.
zellikleri
5.4.6.3
Tavsiye. - Bir uak park yeri tantma levhas, sar zemin zerinde siyah bir yazdan olumaldr.
5.4.7 Ara yolu - bekleme pozisyonu levhas
5.4.7.1
Bir ara yolu-bekleme pozisyonu levhas, bir piste tm ara yolu girilerinde salanacaktr.
Yeri
5.4.7.2
Ara yolu - bekleme pozisyonu levhas, bekleme yerinde ara yolunun bir kenarndan 1.5 m
uzakta (yerel trafik mevzuatna uygun ekilde sol veya sa tarafta) bulunacaktr.
zellikleri
5.4.7.3
Bir ara yolu - bekleme pozisyonu levhas, krmz bir zemin zerinde beyaz yazdan oluacaktr.
5-90
Blm 5
5.4.7.4
Bir ara yolu - bekleme pozisyonu levhasnn zerindeki yaz, ulusal dilde olacak, yerel trafik
mevzuatna uygun olacak ve aadakileri ierecektir:
a) durma gereklilii; ve
b) gerektiinde:
1) Hava Trafik Kontrol msaadesi alma gereklilii; ve
2) yer gstergesi.
Not. - Ara yolu-bekleme pozisyonu levhalarna ait rnekler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.
9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
5.4.7.5
Gece kullanm iin ngrlen bir ara yolu - bekleme pozisyonu levhas, reflektrl veya aydnlatmal olacaktr.
5.5 aretleyiciler
5.5.1 Genel
aretleyiciler krlabilir olacaktr. Bir pist veya taksi yolu yaknnda bulunanlar, pervaneler iin
ve jet uaklarn motor yakt tanklar iin mesafeyi muhafaza edebilecek kadar alak olacaktr.
Not 1. - Tabanlarndan krlm olan iaretleyicilerin uup gitmelerini nlemek iin kimi zaman
demirler veya zincirler kullanlr.
Not 2. - aretleyicilerin krlabilirliine ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab
(Dok. 9157), Ksm 6'da yer almaktadr.
5.5.2 Kaplamasz pist kenar iaretleyicileri
Uygulama
5.5.2.1
Tavsiye. - aretleyiciler, kaplamasz bir pistin kapsam, yzeyinin grn ile evreleyen
zeminle karlatrldnda aka gsterilmediinde salanmaldr.
Yeri
5.5.2.2
Tavsiye. - Pist klarnn saland durumlarda, iaretleyiciler k armatrlerine dahil edilmelidir.

Iklar yoksa, dz dikdrtgen veya konik biimli iaretleyiciler, pisti aka snrlayacak ekilde yerletirilmelidir.
zellikleri
5.5.2.3
Tavsiye. - Dz dikdrtgen iaretleyiciler, 1 m'ye 3 m'lik bir minimum ebada sahip olmal ve uzun
kenarlar pist merkez hattna paralel olarak yerletirilmelidir. Konik iaretleyicilerin ykseklii
50 cm'yi amamaldr.
5-91
Blm 5
5.5.3 Durma uzants kenar iaretleyicileri

Uygulama
5.5.3.1
Tavsiye. - Durma uzants kenar iaretleyicileri, bir durma uzantsnn kapsam, evreleyen zeminle
karlatrldnda net olarak grlemiyorsa salanmaldr.
zellikleri
5.5.3.2
Durma uzants kenar iaretleyicileri, iki iaretleyici tipinin birbirleriyle kartrlmamasn

salamak zere herhangi bir pist kenar iaretleyicisinden yeterince farkl olacaktr.
Not. - Pistten bakldnda, ters tarafta kamufle edilmi kk dikey levhalardan oluan iaretleyicilerin iletme bakmndan kabul edilir bulunmutur.
5.5.4 Karla kapl pistler iin kenar iaretleyicileri
Uygulama
5.5.4.1
Tavsiye. - Karla kapl pistler iin kenar iaretleyicileri, snrlar baka trl gsterilmediinde
karla kapl bir pistin kullanlabilir snrlarn gstermek zere kullanlmaldr.
Not. - Pist klar, snrlar gstermek zere kullanlabilir.
Yeri
5.5.4.2
Tavsiye. - Karla kapl pistler iin kenar iaretleyicileri, pistin kenarlar boyunca en fazla 100 m'lik
aralklarla yerletirilmeli ve pist merkez hatt evresinde simetrik olarak, merkez hattndan, kanat
ular ve motorlar iin yeterli aralk bulunacak bir mesafede konumlandrlmaldr. Pistin eii ve
ucu zerine yeterli iaretleyiciler yerletirilmelidir.
zellikleri
5.5.4.3
Tavsiye. - Karla kapl pistler iin kenar iaretleyicileri, yaklak 1.5 m ykseklikte, daima yeil kalan
aalar veya hafif arlkta iaretleyiciler gibi gze arpan cisimlerden olumaldr.
5.5.5 Taksi yolu kenar iaretleyicileri
Uygulama
5.5.5.1
Tavsiye. - Taksi yolu kenar iaretleyicileri, kod numarasnn 1 veya 2 olduu ve taksi yolu merkez
hattnn veya kenar klarnn veya taksi yolu merkez hatt iaretleyicilerinin bulunmad bir taksi
yolu zerinde salanmaldr.
Yeri
5.5.5.2
Tavsiye. - Taksi yolu kenar iaretleyicileri, en azndan, kullanlm olsalard taksi yolu kenar klarnn koyulaca yerlere kurulmaldr.
5-92
Blm 5
zellikleri
5.5.5.3
Bir taksi yolu kenar iaretleyicisi, reflekte mavi renkte olacaktr.
5.5.5.4
Tavsiye. - Pilot tarafndan grld ekliyle iaretlenmi yzey, bir dikdrtgen olmal ve 150 cm'lik
minimum bir gr alanna sahip olmaldr.
5.5.5.5
Taksi yolu kenar iaretleyicileri, krlabilir olacaktr. Ykseklikleri, pervaneler ve jet uaklarn
motor yakt tanklar iin aralk brakacak kadar alak olacaktr.
5.5.6 Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri
Uygulama
5.5.6.1
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri, kod numarasnn 1 veya 2 olduu ve taksi yolu
merkez hattnn veya kenar klarnn veya taksi yolu kenar iaretleyicilerinin bulunmad bir taksi
yolu zerinde salanmaldr.
5.5.6.2
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri, kod numarasnn 3 veya 4 olduu ve taksi yolu
merkez hatt klarnn bulunmad bir taksi yolu zerinde, taksi yolu merkez hatt iaretlemesi ile
salanan rehberliin artrlmasna ihtiya olmas halinde salanmaldr.
Yeri
5.5.6.3
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri, en azndan, kullanlm olsalard taksi yolu
merkez hatt klarnn koyulaca yerlere kurulmaldr.
Not. - Taksi yolu merkez hatt klarnn aralklar iin baknz 5.3.16.12.
5.5.6.4
Tavsiye. - Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri normalde taksi yolu merkez hatt iaretlemesi
zerinde bulunmal, ancak iaretlemenin zerine yerletirilmeleri mmkn olmad durumlarda en
fazla 30 cm kaydrlabilirler.
zellikleri
5.5.6.5
Bir taksi yolu merkez hatt iaretleyicisi, reflekte ve yeil renkte olacaktr.
5.5.6.6
Tavsiye. - Pilot tarafndan grld ekliyle iaretlenmi yzey, bir dikdrtgen olmal ve 20 cm'lik
minimum bir gr alanna sahip olmaldr.
5.5.6.7
Taksi yolu merkez hatt iaretleyicileri, bir uan tekerlekleri stlerinden getiinde ne uaa
ne de iaretleyicilerin kendilerine zarar verilmeksizin dayanacak ekilde tasarlanacak ve taklacaktr.
5.5.7 Kaplamasz taksi yolu kenar iaretleyicileri
Uygulama
5.5.7.1
Tavsiye. - Kaplamasz bir taksi yolunun kapsam, evreleyen zemine kyaslandna net bir ekilde
grnr deilse iaretleyiciler salanmaldr.
5-93
Blm 5
Yeri
5.5.7.2
Tavsiye. - Taksi yolu klarnn saland durumlarda, iaretleyiciler k armatrlerine dahil

edilmelidir. Iklarn bulunmad hallerde, konik biimli iaretleyiciler, taksi yolunu aka snrlayacak ekilde yerletirilmelidir.
5.5.8 Snr iaretleyicileri
Uygulama
5.5.8.1
Snr iaretleyicileri, ini alannda hibir pistin bulunmad bir havaalannda salanacaktr.
Yeri
5.5.8.2
Snr iaretleyicileri, ekil 5-33'de gsterilen tip kullanld taktirde en fazla 200 m'lik aralklarla veya herhangi bir kede bir iaretleyici ile konik tip kullanld taktirde yaklak 90 m'lik
aralklarla ini alannn snr boyunca yerletirilecektir.
zellikleri
5.5.8.3
Tavsiye. - Snr iaretleyicileri, ekil 5-33'de gsterilene benzer bir ekle veya en az 50 cm ykseklikte ve taban en az 75 cm apnda bir koni ekline sahip olmaldr. aretleyiciler, grlecekleri
zeminle kontrast oluturacak ekilde renklendirilmelidir. Renklerin zeminin iinde kaybolmalar
hari olmak zere, tek bir renk, turuncu veya krmz veya iki kontrast renk, turuncu ve beyaz veya
alternatif olarak krmz ve beyaz, kullanlmaldr.
ekil 5-33. Snr iaretleyicileri
5-94
Blm 6
Annex 14 - Havaalanlar Cilt 1: Havaalan Tasarm ve letimi
Blm 6
MNALARI BELRLEMEK N GRSEL YARDIMCILAR
6.1 aretlenecek ve/veya klandrlacak cisimler

Not - Mnialarn iaretlenmesi ve/veya klandrlmandaki ama, mnialarn varln gstererek hava
tatlarna ynelik tehlikeleri azaltmaktr. Bu iaretleme ve/veya klandrma bir mania tarafndan oluabilecek iletme kstlamalarn azaltmaz.
6.1.1
Tavsiye. - Kalk trmanma yzeyinin i kenarnn 3.000 metre ierisinde kalk trmanma yzeyinin
yukarsna uzanan sabit bir mnia iaretlenmelidir ve pist gece kullanlyorsa, aadaki durumlar
haricinde klandrlmaldr:
a) Bu tip iaretleme ve klandrma, eer mnia bir baka sabit mnia ile glgeleniyorsa yaplmayabilir.
b) Mnia, gndz A Tipi orta younlukta mnia klar ile klandrlyorsa ve zemin seviyesinin
zerindeki kendi ykseklii 150 metreyi amyor ise iaretleme yaplmayabilir.
c) Mnia gndz yksek younlukta mnia klar ile klandrlyorsa, iaretleme yaplmayabilir.
d) Mnia bir fener ise ve bir havaclk almas fenerdeki n yeterli olduunu gsteriyorsa, klandrma yaplmayabilir.
6.1.2
Tavsiye. - Sz konusu iaretleme ve klandrma maniadan saknmay salamak zere gerekli

grld taktirde, bir kalk trmanma yzeyinin bitiiindeki mania harici sabit bir cisim iaretlenmelidir ve eer pist gece kullanlyorsa klandrlmaldr, sadece aadaki durumlarda iaretleme
yaplmayabilir:
a) Mnia, gndz A Tipi orta younlukta mnia klar ile klandrlyorsa ve zemin seviyesinin
zerindeki kendi ykseklii 150 metreyi amyor ise; veya
b) Mnia gndz yksek younlukta mnia klar ile klandrlyorsa.
6.1.3
Yaklama yzeyinin i kenarnn 3.000 metre ierisinde bir yaklama veya gei yzeyinin zerinde
bulunan sabit bir mnia iaretlenecek ve pist gece kullanlyorsa, aadaki durumlar haricinde
klandrlacaktr:
6-1
Blm 6
a) Bu tip iaretleme ve klandrma, eer mnia bir baka sabit mnia ile glgeleniyorsa yaplmayabilir.
b) Mnia, gndz A Tipi orta younlukta mnia klar ile klandrlyorsa ve zemin seviyesinin
c) Eer mnia gndz yksek younlukta mnia klar ile klandrlyorsa, iaretleme yaplmayabilir; ve
d) Mnia bir fener ise ve bir havaclk almas fenerdeki n yeterli olduunu gsteriyorsa,
klandrma yaplmayabilir.
6.1.4
Tavsiye. - Bir yatay yzeyin zerindeki sabit bir mnia iaretlenmelidir ve havaalan gece kullanlyorsa, aadaki durumlar haricinde klandrlmaldr:
a) Aadaki durumlarda iaretleme ve klandrma yaplmayabilir:
1) mnia baka sabit bir mnia ile glgeleniyorsa; veya
2) kaldrlamayan cisimler veya arazi ile geni kapsaml olarak manialarla dolmu bir daire
iin, ngrlen uu yollarnn altnda emniyetli dikey kleransn (serbest klnan alann)
salanmas iin prosedrler oluturulmusa; veya
3) bir havaclk almas mniann operasyonel nemi bulunmadn gsteriyorsa;
b) mnia, gndz A Tipi orta younlukta mnia klar ile klandrlyorsa ve zemin seviyesinin
c) mnia gndz yksek younlukta mnia klar ile klandrlyorsa, iaretleme yaplmayabilir; ve
d) mnia bir fener ise ve havaclk almalar fenerdeki n yeterli olduunu gsteriyorsa, klandrma yaplmayabilir.
6.1.5
Bir mnia koruma yzeyinin zerinde bulunan sabit bir cisim iaretlenmelidir ve pist gece kullanlyorsa, klandrlmaldr.
Not - Mnia koruma yzeyi hakknda bilgi iin 5.3.5'e baknz.
6.1.6
Bir havaalannn hareket alannda bulunan uak haricindeki aralar ve dier hareketli cisimler
mniadr ve iaretlenecektir ve eer aralar ve havaalan gece veya dk gr artlarnda kullanlacaksa klandrlacaktr; ancak yalnzca apronlarda kullanlan uak hizmet ekipman ve
aralar hari tutulabilir.
6.1.7
Hareket alanndaki ykseltilmi havaclk yer klar gndz de gze arpacak ekilde iaretlenecektir. Hareket alannda ykseltilmi yer klarnn veya levhalarnn zerine mnia klar
monte edilmeyecektir.
6.1.8
Tablo 3-1, stun 11 veya 12'de belirtilen mesafe ierisindeki tm mnialar, taksi yolunun, apron
taksi yolunun veya uak park yeri taksi eridinin merkez hattndan itibaren iaretlenecektir ve
eer taksi yolu, apron taksi yolu veya uak park yeri taksi eridi gece kullanlyorsa klandrla
caktr.
6-2
Blm 6
6.1.9
Tavsiye. - 4.3.2'ye gre mnialar iaretlenmeli ve klandrlmaldr, ancak mnia gndz yksek
younlukta mania klar ile klandrlyorsa iaretlenme yaplmayabilir.
6.1.10 Tavsiye. - Bir nehrin, vadinin veya otoyolun zerinden geen teller, kablolar vs. iaretlenmelidir ve bir
havaclk almas kablolarn uaklara tehlike tekil edebileceini gsteriyorsa, onlarn destekleme
kuleleri iaretlenip klandrlmaldr, ancak destekleme kuleleri gndz yksek younlukta mnia
klar ile klandrlyorsa iaretleme yaplmayabilir.
6.1.11 Tavsiye - stten geen kablolarn iaretlenmesi gerekiyorsa, fakat kablo zerine iaret monte edilmesi
mmkn olamyorsa, B Tipi yksek younlukta mnia klar destekleme kulesinin zerine konulmaldr.
6.2 Cisimlerin iaretlenmesi
Genel
6.2.1
aretlenecek tm sabit cisimler, uygulanabilir olduunda renklendirilecektir, fakat bu mmkn

deil ise zerlerine veya yukarlarna iaretlemeler veya bayraklar yerletirilecektir, ancak ekil,
ebat veya renk olarak yeterince gze arpan cisimlerin iaretlenmesine gerek olmayabilir.
6.2.2
aretlenecek tm hareketli cisimler boyanacak veya bayrak tayacaktr.
Renklerin kullanm
6.2.3
Tavsiye. - Bir cismin esasen krlmam bir yzeyi var ise ve herhangi dikey dzlemdeki knts her iki
boyutta 4,5 metre'ye eitse veya ayorsa, damal ekilde boyanmaldr. ekil, bir tarafta en az 1,5 metre
ve en fazla 3 metre'lik dikdrtgenlerden olumal ve keler daha koyu renk olmaldr. eklin renkleri
birbiri ile ve grndkleri arka fon ile kontrast oluturmaldr. Arka fon ile birleecekleri durumlar
haricinde, turuncu ve beyaz veya alternatif olarak krmz ve beyaz kullanlmaldr (baknz ekil 6-1).
6.2.4
Tavsiye. - Aadaki durumlarda bir cisim deiimli kontrast bantlar gsterecek ekilde boyanmaldr:
a) Temel olarak krlmam bir yzeyi ve bir boyutu, yatay veya dikey olarak 1,5 metreden byk ise ve
dier boyutu yatay veya dikey olarak 4,5 metreden az ise; veya
b) Dikey veya yatay boyutlarndan biri 1,5 metreden fazla iskelet tipte ise.
Bantlar uzun boyuta dikey olmal ve yaklak olarak uzun boyutun 1/7'si kadar genilikte veya
30 metre, (hangisi daha az ise) olmaldr. Bantlarn renkleri grndkleri fona kontrast tekil etmelidir.
Fona kar grntde gze arpmamas durumu haricinde, turuncu ve beyaz kullanlmaldr. Cismin
ularndaki bantlar daha koyu renkte olmaldr (baknz ekil 6-1 ve 6-2).
Not - Tablo 6-1 bant geniliini belirlemek ve bantlarn tek sayda olmas iin bir forml gstermektedir, bylece hem st hem de alt bantlar daha koyu renkte olacaktr.
6.2.5
Tavsiye. - Eer dikey dzlemi zerindeki projeksiyonun her iki boyutu 1,5 metreden az ise cisim gze
arpan tek bir renkte boyanmaldr. Arka fon ile birlemedii srece turuncu veya krmz kullanlmaldr.
Not - Baz fonlara kar, yeterli kontrastn salanmas iin turuncu veya krmzdan farkl bir renk kullanlmas gerekebilir.
6-3
Blm 6
ekil 6-1. Temel aretleme Biimleri

Tablo 6-1 aretleme bantlarnn genilii
6.2.6
Tavsiye. - Hareketli cisimler renkle iaretlendiinde, tek bir gze arpan renk, tercihen acil durum
aralarnda krmz veya sarmtrak yeil renk ve hizmet aralarnda sar renk kullanlmaldr.
aretleyicilerin kullanm
6.2.7
Cisimlerin zerine veya kenarna konulan iaretleyiciler gze arpan konumlarda, cismin genel
tanmn unutturmayacak ekilde ve bir uak cisme yaklarken tm ynlerden yerden 300 metre6-4
Blm 6
den ve havadan en az 1.000 metreden ak havada fark edilecek ekilde yerletirilmelidir. aretlerin ekli, baka bilgi aktarmnda kullanlan iaretlemeler ile kartrlmadndan emin olacak
ekilde dierlerinden farkl olmaldr ve iaretlenen cismin tehlike dzeyini arttrmamaldr.
6.2.8
Tavsiye. - stten geen kabloya konulan bir iaretleyici, kresel ve en az 60 cm apnda olmaldr.
6.2.9
Tavsiye. - Ard ardna gelen iki iaretleme arasndaki boluk veya bir iaretleme ile destekleyici kule
arasndaki boluk iaretleyicinin apna uygun olmaldr, fakat hibir durumda boluk aadakileri
geemez:
a) aretleyicinin ap, aretleyicinin ap ile kademeli olarak artan 60 cm'lik olduunda 30 metre
b) aretleyicinin ap 80 cm ise ve bir maksimuma kadar kademeli olarak artyorsa 35 metre
c) aretleyicinin ap en az 130 cm ise, 40 metre.
ok sayda teller, kablolar vs. sz konusu ise, bir iaretleyici, iaretlenen noktada en yksek telin
dzeyinin altnda bulunmamaldr.
6.2.10 Tavsiye. - aretleyici tek bir renk olmaldr. Monte edildiinde beyaz ve krmz veya beyaz ve turuncu
iaretleyiciler dnml olarak konulmaldr. Seilen renk grlebilmesi iin fon ile kontrast
olmaldr.
Bayraklarn kullanm
6.2.11 Cisimleri iaretlemek iin kullanlan bayraklar cismin evresine, en stne veya en st kenarnn
etrafna konulacaktr. Geni kapsaml cisimleri veya yakn aralkl cisim gruplarn iaretlemede
bayraklar kullanldnda, en az her 15 metreye yerletirilecektir. Bayraklar, iaretledikleri cismin
tehlikesini arttrmayacaktr.
6.2.12 Sabit cisimleri iaretlemek iin kullanlan bayraklar en az 0.6 metrekare ve hareketli cisimleri
iaretlemede kullanlacak bayraklar en az 0.9 metrekare olmaldr.
6.2.13 Tavsiye. - Sabit cisimleri iaretlemek iin kullanlacak bayraklar renk olarak turuncu veya iki gensel
blmn, biri turuncu, dieri beyaz veya biri krmz dieri beyaz kombinasyonunda olacaktr, ancak
bu renklerin fonda kaybolmas durumunda dier belirgin renkler kullanlmaldr.
6.2.14 Hareketli cisimleri iaretlemek iin kullanlacak bayraklar damal ekilde olacak ve her bir karenin kenarlar 0,3 metreden az olmayacaktr. Karelerin renkleri birbirleri ve fon ile kontrast olup
grlebilecektir. Fonda kaybolmad srece, turuncu ve beyaz veya alternatif olarak krmz ve
beyaz kullanlacaktr.
6.3 Cisimlerin klandrlmas
Mnia klarnn kullanm
6.3.1
6.1'de belirtilen klandrlmas zorunlu cisimlerin varl dk, orta veya yksek younlukta
mania klar veya bu klarn kombinasyonu ile belirtilecektir.
Not - Yksek younlukta mnia klar gece kullanmnn yan sra gndz kullanm iin de tasarlanmtr. Bu klarn gz kamatrc tehlike yaratmamalarna dikkat edilmelidir. Yksek younlukta mnia klarnn tasarm, yeri ve operasyonu hakknda rehberlik destek, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157),
Ksm 4 te verilmektedir.
6-5
Blm 6
6.3.2
Tavsiye. - Dk younlukta mnia klar tip A veya B, cismin daha az alan kaplad durumlarda
ve zemin seviyesinden ykseklii 45 metreden az olduunda kullanlmaldr.
6.3.3
Tavsiye. - A ve B tipi dk younlukta mnia klarnn kullanm elverisiz olduu ve zel bir erken
uyar gerekli olduu durumlarda, orta veya yksek younlukta mnia klar kullanlmaldr.
6.3.4
C Tipi dk younlukta mnia klar, uaklar haricinde, kara aralarna ve dier hareketli cisimlere yerletirilecektir.
6.3.5
D Tipi dk younlukta mnia klar, follow-me aralarnn zerine yerletirilecektir.
6.3.6
Tavsiye. - B Tipi dk younlukta mania klar, tek bana ya da B Tipi orta younlukta mania klar ile kombinasyon halinde 6.3.7'ye uygun biimde kullanlmaldr.
6.3.7
Tavsiye. - A, B veya C Tipi orta younlukta mnia klar, cismin daha ok alan kaplad durumlarda veya zemin seviyesinden ykseklii 45 metreden fazla olduunda kullanlmaldr. A ve C Tipi orta
younlukta mania klar, tek bana kullanlmal ve B Tipi orta younlukta mania klar ya tek bana ya da B Tipi dk younlukta mania klar ile kombinasyon halinde kullanlmaldr.
Not - Bir grup aa veya binalar geni kapsaml (ok alan kaplayan) cisimler olarak deerlendirilir.
6.3.8
Tavsiye. - A Tipi yksek younlukta mnia klar, cismin zemin seviyesinden ykseklii 150 metreden fazla olduunda ve cismin gndz tannmas iin klandrlmas gerektii havaclk almalarnda belirtildiyse, cismin varln belirtmek iin kullanlr.
6.3.9
Tavsiye. - B Tipi yksek younlukta mnia klar, aadaki durumlarda yukardan geen teller,
kablolar v.s.'yi destekleyen kuleleri belirtmek iin kullanlmaldr:
a) bir havaclk almas teller, kablolar v.s.'nin varlnn tannmas iin bu tip klarn gerekli
olduunu belirtiyorsa veya
b) tellerin, kablolarn vs. zerine iaretleyicilerin konulmasnn mmkn olmad durumlarda,
6.3.10 Tavsiye. - lgili otoritenin kanaatine gre, A veya B Tipi yksek younlukta mnia klar veya A Tipi
orta younlukta mnia klarnn gece kullanmnn havaalan evresinde (yaklak 10.000 metre
yarap dahilinde) pilotlarn gzlerini kamatracaksa veya nemli evre sorunlarne neden olabilecekse, ikili mnia klandrma sistemi salanmaldr. Bu sistem, gndz ve alaca karanlkta kullanm
iin A veya B Tipi yksek younlukta mnia klar ya da A Tipi orta younlukta mnia klarndan
uygun olan ve gece kullanm iin ise B veya C Tipi orta younlukta mnia klardan olumaldr.
Mnia klarnn yeri
Not - Dk, orta ve/veya yksek younlukta klarn mnialarn zerinde nasl kullanlaca zerine
tavsiyeler Ek 6'da verilmektedir.
6.3.11 Bir veya daha fazla dk, orta veya yksek younlukta mnia klar cismin st ksmna mmkn
olduunca yakndan yerletirilecektir. Tepedeki klar, en azndan mnia snrlama yzeyine bal
olarak cismin en yksek nokta ve kenarlarn belirtecek ekilde dzenlenecektir.
6.3.12 Tavsiye. - Baca veya benzer ileve sahip dier yaplar sz konusu olduunda, tepe klar, st noktann
yeterince altna, duman vs. etkisini minimize edecek ekilde yerletirilmelidir (baknz ekil 6-2 ve
6-3).
6-6
Blm 6
ekil 6-2 Yksek yaplarn iaretleme ve klandrmasna rnekler
6-7
Blm 6
ekil 6-3 Binalarn klandrlmas
6.3.13 Gndz yksek younlukta mnia klar ile gsterilen mtemilat olan bir kule veya anten yaps
ve 12 metreden uzun direk veya anten gibi eklentisi olan durumlarda, mtemilatn zerine yksek younlukta mnia klar yerletirmek mmkn deilse, bu tip bir k mmkn olan en yksek noktaya ve eer mmkn ise A Tipi bir orta younlukta mnia yerletirilir.
6.3.14 Geni ktleli cisimler veya birbirine yakn cisimler durumunda, tepe klar, en azndan mnia
snrlama yzeyine bal olarak cismin en yksek nokta ve kenarlarna cismin genel tanmn ve
ktlesini belirtecek ekilde yerletirilecektir. Eer iki veya daha fazla kenar ayn ykseklikte ise
ini alanna yakn kenar iaretlenecektir. Dk younlukta klar kullanldnda 45 metreyi
gemeyen uzunlamasna aralklar ile yerletirilecektir. Orta younlukta klar kullanldnda
900 metreyi gemeyen uzunlamasna aralklar ile yerletirilecektir.
6.3.15 Tavsiye. - Sz konusu mnia snrlama yzeyinin eimi varsa ve mnia snrlama yzeyinin zerindeki en yksek nokta cismin en yksek noktas deilse, ilave mnia klar cismin en yksek noktasna
yerletirilmelidir.
6.3.16 Bir cisim, A Tipi orta younlukta mnia klar ile gsteriliyorsa ve cismin en st zemin
seviyesinden veya yakndaki binalarn en st noktasnn yksekliinden (cisim etraftaki binalara
bal olarak iaretleniyorsa) 105 metreden fazla yksekte ise, orta seviyelerinde ilave klar
salanacaktr. Bu ilave orta klar mmkn olduunca, st klar ve yer seviyesi veya evredeki
binalarn en st dzeyi arasnda eit arallklar ile 105 metreyi gemeyecek ekilde yerletirilecektir (baknz 6.3.7).
6-8
Blm 6
6.3.17 Bir cisim, B Tipi orta younlukta mnia klar ile gsteriliyorsa ve cismin en st zemin seviyesinden veya yakndaki binalarn en stnn yksekliinden (cisim etraftaki binalara bal iaretleniyorsa) 45 metreden fazla yksekte ise, cisim orta seviyelerine ilave klar yerletirilecektir. Bu
ilave orta klar dnml olarak B Tipi dk younlukta mnia klar ve B Tipi orta younlukta mnia klar olacaktr ve st klar ve yer seviyesi veya evredeki binalarn en st dzeyi
arasnda eit arallklar ile 52 metreyi gemeyecek ekilde yerletirilecektir.
6.3.18 Bir cisim, C Tipi orta younlukta mnia klar ile gsteriliyorsa ve cismin en st zemin seviyesinden veya yakndaki binalarn en stnn yksekliinden (cisim etraftaki binalara bal iaretleniyorsa) 45 metreden fazla yksekte ise, orta dzeyde ilave klar salanmaldr. Bu ilave orta klar mmkn olduunca, tepe klar ve yer seviyesi veya evredeki binalarn en st dzeyi arasnda eit arallklar ile 52 metreyi gemeyerek yerletirilecektir.
6.3.19 A Tipi yksek younlukta mnia klar kullanldnda, bunlar yer seviyesi ve 6.3.11'de belirtilen
st klar arasnda 105 metreyi gemeyecek eit aralklarla yerletirilecektir, ancak iaretlenecek
bir cisim binalarla evriliyse, binalarn en stlerinin ykseklii k koyulacak ara yksekliklerin
says belirlenirken dzeylerinin yer seviyesine e deer olarak kullanlabilir.
6.3.20 B Tipi yksek younlukta mnia klar kullanldnda, bunlar dzeyde yerletirilecektir:
- kulenin en stne;
- tellerin veya kablolarn sehminin en dk seviyesine;
- bu iki seviyenin yaklak olarak ortasna.
Not - Baz durumlarda bu, klarn kule dna yerletirilmesini gerektirebilir.
6.3.21 Tavsiye. - A ve B Tipi yksek younlukta mnia klar iin kurulum ayarlama alar Tablo 6-2'ye
uygun olmaldr.
6.3.22 aretlenecek her bir dzeyde dk, orta veya yksek younlukta mnia klarnn says ve
dzenlemesi, cisim azimut zerinde her adan gsterilecek ekilde olacaktr. In dier bir cismin bir ksm veya bitiik cisim ile herhangi bir ynde glgeleniyorsa, cisim zerine ilave klar,
klandrlacak cismin genel tanmn muhafaza edecek ekilde yerletirilecektir. Eer glgelenen
k klandrlacak cisim tanmna katkda bulunmuyorsa, kartlabilir.
Dk younlukta mnia klar - zellikleri
6.3.23 A ve B Tipi, sabit cisimler zerinde dk younlukta mnia klar, sabit krmz klar olacak
tr.
6.3.24 A ve B Tipi dk younlukta mnia klar, Tablo 6-3'te belirtilen zelliklere uygun olacaktr.
6.3.25 Acil durum veya gvenlik amacyla aralarn zerine yerletirilen C Tipi dk younlukta mnia
klar, yanp snen mavi renkte ve dier aralarn zerindekiler yanp snen sar renkte olacaktr.
6.3.26 Follow-me aralarnn zerine yerletirilen D Tipi dk younlukta mnia klar, yanp snen
sar renkte olacaktr.
6.3.27 C ve D Tipi dk younlukta mnia klar, Tablo 6-3'te belirtilen zelliklere uygun olacaktr.
6-9
Blm 6
Tablo 6-2. Yksek younlukta mnia klar iin tesisat kurulum alar
6.3.28 Uak kprleri gibi hareketi snrl cisim zerine yerletirilen dk younlukta mnia klar
sabit krmz renkte olacaktr. Iklarn younluu, bitiikteki klarn younluu ve genel klandrma seviyesine gre gze arpmay salayacak yeterlilikte olmaldr.
Not - Uaklar tarafndan gsterilecek klar iin Annex 2'ye baknz.
6.3.29 Snrl hareketi olan cisimler zerindeki dk younluktaki mnia klar, en azndan Tablo 63'teki A Tipi dk younluktaki mnia klarnn spesifikasyonlarna uygun olacaktr.
Orta younlukta mnia klar - zellikleri
6.3.30 A Tipi orta younlukta mnia klar yanp snen beyaz klar, B Tipi yanp snen krmz klar ve C Tipi sabit krmz klar olacaktr.
6.3.31 A, B ve C Tipi orta younlukta mnia klar, Tablo 6-3'te belirtilen spesifikasyonlara uygun olacaktr.
6.3.32 Bir cisim zerinde bulunan A ve B Tipi orta younlukta mnia klar, e zamanl olarak yanp
snecektir.
Yksek younlukta mnia klar - zellikleri
6.3.33 A ve B Tipi yksek younlukta mnia klar, yanp snen beyaz renkte klar olacaktr.
6.3.34 A ve B Tipi yksek younlukta mnia klar, Tablo 6-3'te belirtilen spesifikasyonlara uygun olacaktr.
6.3.35 Bir cisim zerinde bulunan A ve B Tipi yksek younlukta mnia klar, ezamanl olarak yanp
snecektir.
6.3.36 Tavsiye. - Yukardan geen telleri, kablolar vs. destekleyen kulenin varln gsteren B Tipi yksek
younlukta mnia klar, ard ardna yanp snmelidir; nce orta k, ikinci olarak tepe ve son
olarak alt k. Iklarn yanp snmeleri arasndaki aralklar yaklak olarak aadaki oranlarda
olmaldr:
Yanp Snme Aral
Dn sresi oran
Orta ve tepe arasnda

Tepe ve alt arasnda
Alt ve orta k arasnda
1/13
2/13
10/13
6-10
6-11
d)
e)
f)
g)
h)
i)
a)
b)
c)
Baknz 6.3.25
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157) Ksm 4'te belirlendii zere etkin younluk.
Stn 4,5 ve 6'da gsterilen younluun en dk tolerans deerinin % 50'sine eit younluk iin n dalm bir dzlemde iki yn arasndaki a olarak tanmlanr. In modelinin n
younluunun olduu ykseklik asna simetrik olmas gerekli deildir.
rtifa (Dikey) alar iin yatay esas alnr.
Stn 4,5 ve 6'da gsterilen her bir younlukta altrldnda, ayn yarapta gerek tepe younluunun yzdesi olarak herhangi belirli yatay yarapta younluk.
Stn 4,5 ve 6'da gsterilen younluun en dk tolerans deerinin yzdesi olarak herhangi belirli yatay yarapta younluk.
Belirlenen deerlere ilaveten, 0 ve 50 arasndaki irtifa alarnda gze arpmay salayacak ekilde klarn yeterli younluu olacaktr.
Tepe younluu yaklak 2,5 dikeyde bulunmaldr.
Tepe younluu yaklak 17 dikeyde bulunmaldr.
fpm - dakikada yanp snme N/A - geerli deil
Not - Bu tablo tavsiye edilen yatay n dalmlarn kapsamamaktadr. 6.3.22 mniann evresinde 360 derecelik kapsamaya ihtiya duymaktadr. Bu nedenle bu ihtiyac karlayacak k
says mniann biiminin yan sra her bir n yatay kiri dalmlarna bal olacaktr. Bylece daha dar n dalmlar ile, daha ok a ihtiya duyulacaktr.
Tablo 6-3. Mania Iklarnn zellikleri

Blm 6
Blm 6
6.4 Rzgar trbinleri

6.4.1
Bir rzgar trbini, bir mania olarak belirlendii taktirde iaretlenecek ve/veya klandrlacaktr.
Not. - baknz 4.3.1 ve 4.3.2.
aretlemeler
6.4.2
Tavsiye. - Rzgar trbinlerinin pervane kanatlar, yuvas ve destekleyici direin st 2/3'si, bir havaclk
almas ile baka trl belirtilmedike, beyaz boyanmaldr.
Iklandrma
6.4.3
Tavsiye. - Iklandrma gerekli grld taktirde, orta younlukta mania klar kullanlmaldr. Bir
rzgar iftlii, yani iki veya daha fazla rzgar trbinlerinden oluan bir grup, sz konusu olduunda,
geni bir cisim olarak kabul edilmeli ve klar:
a) rzgar iftliinin perimetresini tanmlamak zere;
b) zverili bir keif daha byk bir araln kullanlabileceini gstermedike, perimetre boyunca
bulunan klar arasndaki maksimum aral, 6.3.14'e uygun olarak, gzeterek;
c) yanp snen klarn kullanld durumlarda, ayn anda yanp snecekleri ekilde; ve
d) bir rzgar iftlii iinde, ok daha yksek irtifaya sahip rzgar trbinlerinin de bulunduklar
yerde tanmlanaca ekilde kurulmaldr.
6.4.4
Tavsiye. - Mania klar, yuva zerinde, herhangi bir ynden yaklamakta olan uaklar iin maniasz
bir gr salayacak ekilde kurulmaldr.
6-12
Blm 7
Yeri
7.2.2
Tavsiye. - Bir taksi kenar eridi iaretlemesi, yk tayan kaplamann kenar boyunca, iaretlemenin
d kenar yaklak olarak yk tayan kaplamann kenar zerinde olacak ekilde yerletirilmelidir.
zellikleri
7.2.3
Tavsiye. - Bir taksi kenar eridi iaretlemesi, her biri 15 cm geniliinde ve birbirinden 15 cm ayr ve
taksi yolu merkez hatt iaretlemesi ile ayn renkte bir ift izgiden oluacaktr.
Not. - Apron zerinde kk bir alan veya bir kavakta enine ek eritlerin salanmasna ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te yer almaktadr.
7.3 Eik ncesi alan

Uygulama
7.3.1
Tavsiye. - Bir eiin nndeki alan kaplamalysa ve uzunluu 60 m'yi geiyorsa ve uaklar tarafndan
normal ekilde kullanlmaya elverili deilse, eiin nndeki uzunluun tamam, V biiminde iaretlenmelidir.
Yeri
7.3.2
Tavsiye. - Bir V biiminde iaretleme, pist ynne iaret etmeli ve ekil 7-2'de gsterildii zere yerletirilmelidir.
zellikleri
7.3.3
Tavsiye. - Bir V biiminde iaretleme, gze arpan renkte olmal ve pist iaretlemeleri iin kullanlan
renkle kontrast oluturmaldr; tercihen sar olmaldr. Toplam genilii en az 0.9 m olmaldr.
ekil 7-2. Eik ncesi iaretleme
7-3
Blm 8
Blm 8
ELEKTRK SSTEMLER
8.1 Hava seyrsefer tesisleri iin elektrik g kayna sistemleri

Giri Notu. - Havaalanlarndaki operasyonlarn emniyeti, tedarik edilen gcn kalitesine baldr.
Elektrik g kayna sisteminin tamam, bir veya daha fazla harici elektrik g kaynana, bir veya daha fazla
yerel retim tesisine ve trafolar ile alt cihazlarn ieren bir datm ebekesine balantlar kapsayabilir. Ayn
sistemden beslenen birok baka havaalan tesisi, havaalanlarndaki elektrik g sistemlerini planlarken
dikkate alnmaldr.
8.1.1
Uygun birincil (primer) g kayna, hava seyrsefer tesislerinin emniyetli bir ekilde almalar
iin havaalanlarnda mevcut olacaktr.
8.1.2
Havaalan grsel ve radyo seyrsefer yardmclarna ynelik elektrik g sistemlerinin tasarm ve

salanmas, bir tehizat arzasnn, pilotu elverisiz grsel ve grsel olmayan klavuz veya yanltc
bilgi ile ba baa brakmayacak ekilde olacaktr.
Not. - Elektrik sistemlerinin tasarm ve tesisat, elektromanyetik dalgalanmalar, hat kayplar, g

kalitesi vs. gibi bozukluklara yol aabilecek faktrleri dikkate almaldr. Ek klavuz, Havaalan Tasarm
8.1.3
Tavsiye. - kincil (sekonder) gcn gerekli olduu tesislere elektrik g kayna balantlar, tesislerin,
primer g kaynann arzalanmas halinde otomatik olarak ikincil g kaynana balanacak ekilde dzenlenmelidir.
8.1.4
Tavsiye. - Birincil g kaynann arzalanmas ile 8.1.10'un gerektirdii hizmetlerin yenilenmesi

arasndaki zaman aral mmkn olduunca ksa olmal, ancak hassas olmayan, hassas yaklama
veya kalk pistleri ile balantl grsel yardmclar iin Tablo 8-1'deki maksimum gei srelerinin
gereklilikleri geerli olmaldr.
Not. - Gei sresine ilikin bir tanm Blm I'de verilmitir.
8.1.5
Gei sresi tanmnn yaplm olmas, mevcut bir ikincil g kaynann 1 Ocak 2010'dan nce
deitirilmesini gerektirmeyecektir. Ancak 4 Kasm 1999'dan sonra tesis edilmi ikincil bir g
kayna iin, ikincil gcn gerekli olduu tesislere elektrik g kayna balantlar, tesisler,
Blm I'de tanmlanan maksimum gei srelerine ynelik Tablo 8-1'in gerekliliklerini yerine
getirebilecek ekilde dzenlenecektir.
8-1
Blm 8
Tablo 8-1. kincil g kayna gereklilikleri

(baknz 8.1.4)
8-2
Blm 8
Grsel yardmclar
Uygulama
8.1.6
Bir hassas yaklama pisti iin, hassas yaklama pistinin uygun kategorisi iin Tablo 8-1'in gerekliliklerini yerine getirebilecek bir ikincil g kayna salanacaktr. kinci gcn gerekli olduu
tesislere elektrik g kayna balantlar, tesisler, primer g kaynann arzalanmas zerine
otomatik olarak ikincil g kaynana balanacak ekilde dzenlenecektir.
8.1.7
800 m'lik bir deerden az pist grsel gr artlarnda bulunan, kalk amal bir pist iin, Tablo
8-1'in ilgili gerekliliklerini yerine getirebilecek bir ikincil g kayna salanacaktr.
8.1.8
Tavsiye. - Ana pistin bir hassas olmayan yaklama pisti olduu bir havaalannda, Tablo 8-1'in
gerekliliklerini yerine getirebilecek ikincil bir g kayna salanmaldr, ancak grsel yardmclar iin
bir ikincil g kayna, birden fazla hassas olmayan yaklama pisti iin salanmasna gerek yoktur.
8.1.9
Tavsiye. - Ana pistin bir aletsiz pist olduu bir havaalannda, 8.1.4'n gerekliliklerini yerine getirebilecek ikincil bir g kayna salanmaldr, ancak grsel yardmclar iin ikincil bir g kaynann
salanmas, 5.3.2'nin spesifikasyonlarna uygun bir acil durum klandrma sistemi salanmsa ve
15 dakika iinde plana gre yaylabilecekse gerekli deildir.
8.1.10 Tavsiye. - Aadaki havaalan tesisleri, primer g kayna arzalandnda g tedarik edebilecek
ikincil bir g kayna ile donatlmaldr:
a) hava trafik hizmetleri personelinin grevlerini yerine getirebilmeleri iin gerekli sinyalizasyon lambas ve minimum klandrma;
Not. - Minimum klandrma gereklilii, elektrik harici aralarla da yerine getirilebilir.
b) lgili otoritenin kanaatine gre, uaklarn emniyetli bir ekilde almas iin esas olan tm mania
klar;
c) 8.1.6 ila 8.1.9 arasnda belirlenen yaklama, pist ve taksi yolu klandrmas;
d) meteorolojik tehizat;
e) 9.11'e gre saland taktirde, zaruri gvenlik klandrmas;
f) Havaalan acil durum birimleri iin zaruri donanm ve tesisler;
g) 5.3.23.1'e uygun olarak saland taktirde, belirlenmi, tecrit edilmi bir uak park yeri zerinde projektrle aydnlatma; ve
h) yolcularn yryebilecekleri apron alanlarnn aydnlatlmas.
Not. - Radyo seyrsefer yardmclarna ve haberleme sistemlerinin yer unsurlarna ynelik ikincil
g kaynana ait spesifikasyonlar Annex 10, Cilt I, Blm 2'de yer almaktadr.
8.1.11 Tavsiye. - kincil bir g kaynana ait gereklilikler, aadakilerden her hangi biri tarafndan yerine
getirilmelidir:
- havaalan hizmetini, normal trafodan farkl bir trafodan normal g kayna gzergahndan
farkl bir yol izleyen bir nakil hatt zerinden besleyen ve normal ile bamsz ebeke g kay8-3
Blm 8
naklarnn ayn ana arzalanmasn fazlasyla uzak bir ihtimal haline getiren bir g kayna olan
bamsz ebeke g kayna; veya
- elektrik gcnn elde edilebilecei motor jeneratrleri, bataryalar vs. olan yedek g nitesi
(niteleri).
Not. - Elektrik sistemlerine ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm
5'te yer almaktadr.
8.2 Sistem tasarm
8.2.1
550 m'lik bir deerden dk pist gr mesafesi artlarnda kullanlacak olan bir pist iin, g
kayna, klandrma ve Tablo 8-1'e dahil edilmi klandrma sistemlerinin kontrolne ynelik
elektrik sistemleri, bir donanm arzasnn, pilotu elverisiz grsel klavuz veya yanltc bilgilerle
maruz kalmayacak ekilde tasarlanacaktr.
Not. - Bu korumay salama yollarna ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab
8.2.2
Bir havaalannn ikincil g kayna, ift besleme hatt ile salandnda, sz konusu kaynaklar,
gerekli kullanlabilirlik ve bamszlk seviyesini temin etmek zere fiziksel ve elektriksel adan
ayr olacaktr.
8.2.3
Standart bir taksi yolunun bir parasn oluturan bir pist, pist klandrmas ve taksi yolu klandrmas ile donatldnda, klandrma sistemleri, her iki aydnlatma eklinin ayn anda almas olanan engellemek zere birbirleriyle balantl ekilde dzenlenmi olacaktr.
8.3 zleme Sistemi

Not. - Bu konuya ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 5'te yer
almaktadr.
8.3.1
Tavsiye. - Bir izleme sistemi, klandrma sistemlerinin alma durumunu gstermek iin kullanlmaldr.
8.3.2
Iklandrma sistemleri, uak kontrol amal kullanldnda sz konusu sistemler, kontrol ilevlerini etkileyebilecek herhangi bir hatann gsterimini salayacak ekilde otomatik olarak izlenecektir. Bu bilgiler, hava trafik servisi birimine otomatik olarak iletilecektir.
8.3.3
Tavsiye. - Iklarn alma durumunda bir deiiklik meydana gelmise, bir pist - bekleme pozisyonundaki bir durma bar iin iki saniye iinde ve tm dier grsel yardmc tipleri iin be saniye
iinde bir gsterim salanmaldr.
8.3.4
Tavsiye. - 550 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi koullarnda kullanlacak olan bir pist
iin Tablo 8-1'de belirtilen klandrma sistemleri, herhangi bir unsurun kullanlabilirlik seviyesi, duruma gre, 10.4.7'den 10.4.11'e kadar belirtilen minimum kullanlabilirlik seviyesinin altna dtnde
bir gsterim salamak zere otomatik olarak izlenmelidir. Bu bilgi otomatik olarak bakm mrettebatna iletilmelidir.
8-4
Blm 8
8.3.5
Tavsiye. - 550 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi artlarnda kullanlacak olan bir pist iin
Tablo 8-1'de belirtilen aydnlatma sistemleri, herhangi bir unsurun kullanlabilirlik seviyesi, ilgili otorite
tarafndan belirlenen ve altnda operasyonlarn devam etmemesi gerektii minimum kullanlabilirlik
seviyesinin altna dtnde bir gsterim salamak zere otomatik olarak izlenmelidir. Bu bilgi
otomatik olarak hava trafik servisleri birimine iletilmeli ve grnr bir ekilde bir yerde gsterilme
lidir.
Not. - Hava trafik kontrol arabirimi ve grsel yardmclarn izlenmesine ilikin yol gsterici bilgiler
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 5'te yer almaktadr.
8-5
Blm 8
8-6
Blm 9
Blm 9
HAVAALANI LETME HZMETLER, TEHZATI VE TESSATI
9.1 Havaalan acil durum planlamas

Genel
Giri Notu. - Havaalan acil durum planlamas, bir havaalann, havaalannda veya evresinde meydana gelen bir acil durum ile baa kmaya hazrlama srecidir. Havaalan acil durum planlamasnn amac,
bir acil durumun etkilerini, zellikle hayat kurtarmak ve uak operasyonlarn srekliliini salamak bakmndan en aza indirmektir. Havaalan acil durum plan, farkl havaalan Kurulularn (veya birimlerin) ve acil
duruma mdahalede yardmc olabilecek yakn evredeki kurulularn mdahalesinin koordine edilmesine
ynelik prosedrleri belirler. lgili otoriteye, havaalan acil durum planlamasn oluturmada yardmc olacak
klavuz materyal Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 7'de yer almaktadr.
9.1.1
Bir havaalan acil durum plan, bir havaalannda, havaalannda gerekletirilen uak operasyonlarna ve dier faaliyetlere uygun olarak oluturulacaktr.
9.1.2
Havaalan acil durum plan, bir havaalannda veya evresinde meydana gelen bir acil durumda alnacak tedbirlerin koordinasyonunu salayacaktr.
Not 1. - Acil durumlara rnekler aadaki gibidir: uak acil durumlar, bomba tehditleri dahil olmak
zere sabotaj, yasad olarak el konulan uaklar, tehlikeli maddeler ile ilgili durumlarn grlmesi, bina
yangnlar, doal afetler ve kamu sal ile ilgili acil durumlar.
Not 2. - Kamu sal acil durumlarna rnekler, yolcularn veya kargonun ciddi bir bulac hastal
hava ulam yoluyla uluslararas olarak yaymalarna ilikin artan risk ve havaalan personelinin byk bir
blmn potansiyel olarak etkileyen bulac bir hastaln ciddi salgndr.
9.1.3
Plan, ilgili otoritenin kanaatine gre, bir acil duruma mdahale etmede yardmc olabilecek tm
mevcut kurulularn tepkisini veya itirakini koordine edecektir.
Not 1. - Kurululara rnekler aadaki gibidir:
- havaalan iinde: hava trafik kontrol birimleri, kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri, havaalan
idaresi, tbbi ve ambulans hizmetleri, uak operatrleri, gvenlik servisleri ve polis;
9-1
Blm 9
- havaalan dnda: itfaiyeler, polis, salk otoriteleri (tbbi, ambulans, hastane ve kamu sal servisleri dahil), askeriye ve liman devriyesi veya sahil gvenlik.
Not 2. - Kamu sal servisleri, salk ile ilgili olaylardan topluma gelecek olumsuz etkilerin en aza
indirilmesine ynelik planlamay iermekte olup, bireylere salk hizmetlerinin salanmasndan ziyade halk
sal konularn ele almaktadr.
9.1.4
Tavsiye. - Plan, gerektiinde kurtarma koordinasyon merkezi ile ibirliini ve koordinasyonu salamaldr.
9.1.5
Tavsiye. - Havaalan acil durum plan dokman, en azndan aadakileri kapsamaldr:

a) planlamas yaplan acil durum trleri;
b) plana dahil olan kurulular;
c) her bir acil durum tr iin, her kuruluun, acil durum operasyon merkezinin ve komuta yerinin
sorumluluu ve rol;
d) belirli bir acil durum halinde irtibata geilecek ofislerin veya kiilerin isimleri ve telefon numaralarna ilikin bilgiler; ve
e) havaalanna ve yakn evresine ait bir kareli (gridli) harita.
9.1.6
Plan, acil durum operasyonlarna katlan tm mevcut kurulularn optimal dzeyde mdahale
etmelerini salamak zere nsan Faktrleri ilkelerini izleyecektir.
Not. - nsan Faktrleri ilkelerine ilikin yol gsterici bilgiler, nsan Faktrleri Eitim Elkitab (Dok.
9683)'da yer almaktadr.
Kriz merkezi ve komuta yeri
9.1.7
Tavsiye. - Sabit bir kriz merkezi ve hareketli bir komuta yeri, bir acil durum esnasnda kullanma hazr
olmaldr.
9.1.8
Tavsiye. - Acil durum operasyonlar merkezi, havaalan tesislerinin bir paras olmal ve bir acil duruma mdahale genel koordinasyonundan ve ynlendirilmesinden sorumlu olmaldr.
9.1.9
Tavsiye. - Komuta yeri, gerektiinde hzl bir ekilde bir acil durum yerine tanabilecek bir tesis olmal
ve acil duruma mdahale eden kurulularn yerel koordinasyonunu stlenmelidir.
9.1.10 Tavsiye. - Acil durum operasyonlar merkezinin kontroln stlenecek bir kii ve sz konusu ise,
komuta yeri iin bir baka kii tayin edilmelidir.
Haberleme sistemi
9.1.11 Tavsiye. - Komuta yerini ve acil durum operasyonlar merkezini birbirlerine ve itirak eden kurululara
balayan uygun haberleme sistemleri plana gre ve havaalannn belirli gerekliliklerine uygun olarak
salanmaldr.
9-2
Blm 9
Havaalan acil durum tatbikat

9.1.12 Plan, plann uygunluunun periyodik olarak test edilmesine ve etkinliini gelitirmek amacyla
sonularn incelenmesine ynelik prosedrleri ierecektir.
Not. - Plan, tm katlan kurulular ve ilgili donanm iermektedir.
9.1.13 Plan, aadakilerin yrtlmesiyle test edilecektir:
a) iki yl gemeyen aralklarla tam kapsaml bir havaalan acil durum tatbikat; ve
b) tam kapsaml havaalan acil durum tatbikat srasnda bulunan aksaklklarn dzeltildiinden
emin olmak iin ara ylda acil durum ksmi tatbikatlar; ve
bunlardan sonra, ve fiili bir acil durum sonrasnda, sz konusu tatbikatlar veya fiili acil durum
sonrasnda bulunan herhangi bir aksakl dzeltmek zere incelenecektir.
Not. - Tam kapsaml bir tatbikatn amac, plann, farkl tipte acil durumlarla baa kma uygunluunu
salamaldr. Ksmi bir tatbikatn amac, haberleme sistemi gibi, plann unsurlarnn ve katlan mnferit kurululara mdahalenin uygunluunu salamaktr.
Zorlu evrelerdeki acil durumlar
9.1.14 Plan, bir havaalan suya ve/veya bataklk blgelerine yakn bulunduunda veya yaklama veya
kalk operasyonlarnn nemli bir blmnn bu alanlarn zerinde gerekletiinde acil durumlara mdahale edebilecek uygun uzman kurtarma servislerinin hazr bulunmasn ve bunlarla
koordinasyonu ierecektir.
9.1.15 Tavsiye. - Suya ve/veya bataklk alanlarna veya zorlu zemine yakn bulunan havaalanlarnda,
havaalan acil durum plan, uzman kurtarma servislerine ynelik nceden belirlenmi bir mdahalenin dzenli aralklarla oluturulmasn, test edilmesini ve deerlendirilmesini kapsamaldr.
9.2 Kurtarma ve yangnla mcadele
Genel
Giri Notu. - Bir kurtarma ve yangnla mcadele hizmetinin balca amac, bir havaalannda veya
yakn evresinde meydana gelen bir uak kazas veya olay durumunda hayat kurtarmaktr. Kurtarma ve
yangnla mcadele hizmeti, hayatta kalnabilir koullar yaratmak ve muhafaza etmek, yolcular iin dar
kma gzergahlar salamak ve direkt yardm almakszn kaamayan yolcularn kurtarlmalarn balatmak
zere salanmaktadr. Kurtarma, esasen kurtarma ve yangnla mcadele amal olarak tahsis edilmi olanlar
dnda ekipman ve personel kullanmn gerektirebilir.
Hayatta kalma olasl yksek bir uak kazasnda etkili kurtarmann en nemli faktrleri unlardr:
alnan eitim, donanmn verimlilii ve kurtarma ve yangnla mcadele amal tayin edilmi personelin ve
donanmn kullanma alnabildii hz.
Bina ve benzin tank deposu yangnlar ile mcadele veya pistlere kpkle mdahale edilmesi
gereklilikleri dikkate alnmamtr.
9-3
Blm 9
Uygulama
9.2.1
Kurtarma ve yangnla mcadele donanm ve servisleri bir havaalannda salanacaktr.
Not. - Uygun ekilde konumlandrlm ve donatlm kamusal veya zel kurulular, kurtarma ve
yangnla mcadele servisini salamak zere tayin edilebilir. Bu kurululara ev sahiplii yapan itfaiye binasnn
normalde havaalannda bulunmas amalanmakta, ancak mdahale sresine uyulabilmesi artyla havaalan
dndaki bir konum da olanaksz deildir.
9.2.2
Bir havaalan suya/bataklk alanlarna veya zorlu araziye yakn bulunduu ve yaklama veya kalk
operasyonlarnn nemli bir blmnn bu alanlar zerinde gerekletii durumlarda, tehlikeye
ve riske uygun uzman kurtarma servisleri ve yangnla mcadele donanm mevcut olacaktr.
Not 1. - zel yangnla mcadele donanmnn su alanlar iin salanmas gerekmemektedir; bu, ilgili
alanlar s kayalklar veya adalar iermesi gibi durumlarda kullanm pratik olacaksa sz konusu donanmn
salanmasnda saknca yoktur..
Not 2. - Ama, gerekli hayat kurtarma yzme donanmn, havaalann kullanan en byk uak iin
yeterli sayda mmkn olduunca hzl planlamak ve yerletirmektir.
Not 3. - Ek rehberlik, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'deki Blm 13'te bulunmaktadr.
Salanacak korumann seviyesi
9.2.3. Kurtarma ve yangnla mcadele iin bir havaalannda salanan koruma seviyesi, 9.2.5 ve 9.2.6'daki
ilkeler kullanlarak belirlenen havaalan kategorisine uygun olacak, ancak normalde havaalann
kullanan en yksek kategorideki uaklarn hareketlerinin says, birbirini izleyen en youn ayda
700'den az olduu durumda, salanan koruma seviyesi, belirlenen kategorinin bir kategori altndan az olmayacaktr.
Not. - Ya bir kalk ya da bir ini, bir hareketi oluturur.
9.2.4
Tavsiye. - Kurtarma ve yangnla mcadele iin bir havaalannda salanan koruma seviyesi, 9.2.5 ve
9.2.6'daki ilkeler kullanlarak belirlenen havaalan kategorisine eit olmaldr.
9.2.5
Havaalan kategorisi, Tablo 9-1'den belirlenecek ve normalde havaalann kullanan en uzun uaklara ve onlarn gvde geniliklerine dayanacaktr.
Not. - Havaalann kullanan uaklar kategorize etmek iin ilk olarak toplam uzunluklarn ve ikinci
olarak gvde geniliklerini deerlendiriniz.
9.2.6
En uzun uan toplam uzunluuna uygun kategoriyi setikten sonra o uan gvde genilii, o
kategoriye ait Tablo 9-1, stun 3'teki azami genilikten byk olduu taktirde, o uaa ait kategori
fiilen bir kategori daha yksek olacaktr.
Not 1. - Tamam kargo uak operasyonlarna ynelik, kurtarma ve yangnla mcadele amal olanlar
dahil olmak zere, havaalanlarnn kategorize edilmesi konusunda yol gsterici bilgiler Havaalan Hizmetleri
Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
9-4
Blm 9
Not 2. - Personelin eitimine, zorlu evre artlarna ynelik kurtarma ekipmanna ve kurtarma ve
yangnla mcadeleye ilikin dier tesis ve servislere ynelik klavuz bilgiler lave A, Blm 17 ve Havaalan
Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
Tablo 9-1. Kurtarma ve yangnla mcadele iin havaalan kategorisi
9.2.7
Beklenen azalan faaliyet dnemleri srasnda mevcut koruma seviyesi, hareketlerin saysna baklmakszn o sre boyunca havaalann kullanmas planlanan en yksek uak kategorisi iin ihtiya
duyulandan az olmayacaktr.
Yangnla mcadele malzemeleri

9.2.8
Tavsiye. - Hem ana hem de tamamlayc sndrcler normalde bir havaalannda salanmaldr.
Not. - Sndrclere ilikin aklamalar, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer
almaktadr.
9.2.9
Tavsiye. - Balca sndrcler aadaki gibi olmaldr:

a) minimum performans seviyesi A'ya uygun bir kpk; veya
b) minimum performans seviyesi B'ye uygun bir kpk; veya
c) bu sndrclerin bir kombinasyonu;
ancak kategoriler 1-3'deki havaalanlarna ait balca sndrc tercihen minimum performans seviyesi B'ye
uygun olmaldr.
Not. - Bir kpn kabul edilebilir bir performans seviyesi A veya B derecesine ulamas iin gerekli
fiziksel zelliklere ve yangnla mcadele performans kriterlerine ilikin bilgiler Havaalan Hizmetleri Elkitab
(Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
9.2.10 Tavsiye. - Tamamlayc sndrc malzeme, hidrokarbon yangnlarn sndrebilecek kuru bir
kimyasal toz olmaldr.
9-5
Blm 9
Not 1. - Kpkle kullanlacak kuru kimyasal tozlar seerken, uygunluu salamak iin dikkat edilmelidir.
Not 2. - Eit yangnla mcadele gcne sahip deimeli tamamlayc sndrcler kullanlabilir.
Yangn sndrclerine ilikin ek bilgiler Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
9.2.11 Kpk retimine ynelik su miktarlar ve kurtarma ve yangnla mcadele aralarnda bulundurulacak tamamlayc malzemeler, 9.2.3, 9.2.4, 9.2.5, 9.2.6 ve Tablo 9-2 kapsamnda belirlenen
havaalan kategorisine uygun olacaktr, ancak bu miktarlar aadaki ekilde deitirilebilir:
a) havaalan kategorileri 1 ve 2 iin, suyun yzde 100'ne kadarnn yerini tamamlayc sndrc
alabilir; veya
b) havaalan kategorileri 3 ila 10 iin, performans seviyesi A'ya uygun bir kpk kullanldnda,
suyun yzde 30'una kadarnn yerini tamamlayc malzeme alabilir.
Sndrcnn yerine gemesi amacyla, aadaki muadiller kullanlacaktr:
1 kg tamamlayc malzeme = performans seviyesi A'ya uygun bir kpn retilmesi iin 1.0 L su
1 kg tamamlayc malzeme = performans seviyesi B'ye uygun bir kpn retilmesi iin 0.66 L su
Not 1. - Kpk retimi iin belirlenen su miktarlar, performans seviyesi A'ya uygun bir kpk iin
8.2 L/dk./m'lik, ve performans seviyesi B'ye uygun bir kpk iin 5.5 L/dk./m'lik bir uygulama oran
zerinden ifade edilmektedir.
Not 2. - Baka herhangi bir tamamlayc malzeme kullanldnda, yerine geme oranlar kontrol
edilmelidir.
Tablo 9-2. Minimum kullanlabilir sndrc malzeme miktarlar
9-6
Blm 9
9.2.12 Tavsiye. - Belirli bir kategoride ortalama boyun zerindeki uaklar tarafndan iletimin planland
havaalanlarnda, su miktarlar yeniden hesaplanmal ve kpk retimine ynelik su miktar ve kpk
solsyonuna ynelik boaltm oranlar buna gre artrlmaldr.
Not. - Ek klavuz bilgiler, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1, Blm 2'de yer almaktadr.
9.2.13 Kpk retimi iin aralar zerinde ayr ayr salanan kpk konsantrelerinin miktar, salanan
su miktar ve seilen kpk konsantresi ile orantl olacaktr.
9.2.14 Tavsiye. - Bir ara zerinde bulundurulan kpk konsantresinin miktar, en az iki yk kpk solsyonu retmeye yeterli olmaldr.
9.2.15 Tavsiye. - Bir uak kazasnn yerinde kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn sratle yeniden
doldurulmalar iin tamamlayc su ikmalleri salanmaldr.
9.2.16 Tavsiye. - Hem performans seviyesi A'ya hem de performans seviyesi B'ye uygun bir kpk kullanlacaksa, kpk retimi iin salanacak toplam su miktar, ilk olarak yalnzca performans seviyesi A'ya
uygun bir kpk kullanld takdirde, gerekli olacak miktara dayanmal ve daha sonra performans
seviyesi B'ye uygun kpk iin salanan her 2 L su iin 3 L azaltlmaldr.
9.2.17 Kpk solsyonunun boaltm oran en az Tablo 9-2'de gsterildii kadar olacaktr.
9.2.18 Tamamlayc malzemeler, Uluslararas Standardizasyon Kurumu (ISO)'nun ilgili spesifikasyonlarna uygun olacaktr.*
9.2.19 Tavsiye. - Tamamlayc malzemelerin boaltm oran, Tablo 9-2'de yer alan oranlardan az olmamaldr.
9.2.20 Tavsiye. - Kuru kimyasal toz, tamamlayc malzeme kullanmnn ngrld tm yangn trleri iin,
yalnzca eit veya daha iyi yangn sndrme kabiliyetlerine sahip olan bir malzeme ile deitirilmelidir.
Not. - Tamamlayc malzemelerin kullanlmasna ilikin klavuz bilgiler, Havaalan Hizmetleri
Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
9.2.21 Tavsiye. - Kpk konsantresine ve tamamlayc malzemeye ait, kurtarma ve yangnla mcadele
aralarnda bulundurulacak bu maddelerin miktarlarnn yzde 200'ne tekabl eden bir yedek ikmal,
aracn ikmali amacyla havaalannda muhafaza edilmelidir. Bu ikmale ilikin nemli bir gecikme beklendiinde, yedek ikmal miktar artrlmaldr.
Kurtarma donanm
9.2.22 Tavsiye. - Uak operasyonlarnn seviyesine uygun kurtarma donanm, kurtarma ve yangnla mcadele aracnda (aralarnda) bulundurulmaldr.
Not. - Bir havaalannda salanacak kurtarma donanmna ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan
Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
* Baknz ISO Yayn 7202 (Toz).
9-7
Blm 9
Mdahale sresi
9.2.23 Kurtarma ve yangnla mcadele servisinin iletme amac, optimal gr ve yzey artlarnda, iletmeye ak her pistin herhangi bir noktasna dakikay amayan bir mdahale sresine ulamak
olacaktr.
9.2.24 Tavsiye. - Kurtarma ve yangnla mcadele servisinin iletme amac, optimal gr ve yzey artlarnda, iletmeye ak her pistin herhangi bir noktasna iki dakikay amayan bir mdahale sresine ulamak olmaldr.
9.2.25 Tavsiye. - Kurtarma ve yangnla mcadele servisinin iletme amac, optimal gr ve yzey artlarnda hareket alannn herhangi baka bir blmne dakikay amayan bir mdahale sresine ulamak olacaktr.
Not 1. - Mdahale sresi, kurtarma ve yangnla mcadele birimine yaplan ilk ar anndan ilk mdahale eden aracn (aralarn) Tablo 9-2'de belirtilen boaltm orannn en az yzde 50'si orannda kp
boaltt ana kadar geen sre olarak kabul edilmektedir.
Not 2. - Optimal gr ve yzey artlar, gndz, iyi gr, ya olmamas ve mdahale gzergahnda
su, buz veya kar gibi yzey birikintisinin olmamas olarak tanmlanr.
9.2.26 Tavsiye. - Operasyonlar ile ilgili amac, optimal gr koullarndan az artlar altnda mmkn
olduunca yakn olarak yerine getirmek zere, zellikle dk grl operasyonlar srasnda, kurtarma ve yangnla mcadele hizmetlerine ynelik uygun klavuz, ekipman ve/veya prosedrler salanmaldr.
Not. - Ek yol gsterici bilgiler, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
9.2.27 Tavsiye. - Tablo 9-2'de belirtilen sndrc malzeme miktarlarn ikmali iin gerekli olan ilk mdehale eden ara dndaki tm aralar, malzemelerin kesintisiz olarak boaltmn salayacak ve ilk aramadan en fazla drt dakika sonra ulaacaktr.
9.2.28 Tavsiye. - Tablo 9-2'de belirtilen sndrc malzeme miktarlarnn ikmali iin gerekli olan, ilk mdahale eden ara(lar) dndaki, tm aralar, malzemelerin kesintisiz olarak boaltmn salayacak
ve ilk aramadan en ge dakika sonra ulamaldr.
9.2.29 Tavsiye. - Kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn nleyici bakmlarna ilikin ekipmann etkinliini ve aracn mr boyunca belirtilen mdahale zamanna uymasn salamak iin bir sistem oluturulmaldr.
Acil durum eriim yollar
9.2.30 Tavsiye. - Acil durum eriim yollar, arazi artlarnn yapmlarna izin verdii bir havaalannda, minimum mdahale srelerine ulamay kolaylatrmak zere salanmaldr. Eikten 1000 m'ye kadar
veya en azndan havaalan snr dahilinde, yaklama alanlarna hazr eriimin salanmasna zel
dikkat gsterilmelidir. Bir tel rgnn bulunduu yerlerde, d alanlara uygun eriim ihtiyac dikkate
alnmaldr.
Not. - Havaalan servis yollar, uygun konumlandklar ve ina edildiklerinde acil durum eriim yollar
olarak hizmet verebilir.
9-8
Blm 9
9.2.31 Tavsiye. - Acil durum eriim yollar, onlar kullanacak olan en ar aralar tayabilecek mukavemete
sahip olmal ve tm hava artlarnda kullanlabilir olmaldr. Bir pistten 90 m' ye kadar olan alan
ierisindeki yollar, yzey erozyonunu ve piste FOD tanmasn nleyecek ekilde yzeylendirilmelidir.
En byk aralar iin havai manialardan yeterli dikey aralk salanmaldr.
9.2.32 Tavsiye. - Yolun yzeyi, evredeki alandan ayrt edilemez olduunda veya karn yollarn yerini
engelleyebildii durumlarda, yaklak 10 m aralklarla kenar iaretleyicileri yerletirilmelidir.
tfaiye istasyonlar
9.2.33 Tavsiye. - Tm kurtarma ve yangnla mcadele aralar normalde bir itfaiye istasyonunda barndrlmaldr. Yardmc itfaiye istasyonlar, mdahale sresine tek bir itfaiye istasyonundan ulalamadnda salanmaldr.
9.2.34 Tavsiye. - tfaiye istasyonu, kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn pist alanna eriimi direkt ve
ak, en az sayda dn gerektirecek ekilde konumlandrlmaldr.
Haberleme ve alarm sistemleri
9.2.35 Tavsiye. - Bir itfaiye istasyonunu kontrol kulesine, havaalanndaki baka herhangi bir itfaiye istasyonuna ve kurtarma ve yangnla mcadele aralarna balayan ayr bir haberleme sistemi salanmaldr.
9.2.36 Tavsiye. - Kurtarma ve yangnla mcadele personeli iin, o istasyondan altrlabilecek bir alarm sistemi bir itfaiye istasyonunda, havaalanndaki baka herhangi bir itfaiye istasyonunda ve havaalan
kontrol kulesinde salanmaldr.
Kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn says
9.2.37 Tavsiye. - Bir havaalannda bulundurulan kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn asgari says
aadaki tabloya uygun olmaldr:
Havaalan
kategorisi
Kurtarma ve yangnla
mcadele aralar
10
9-9
Blm 9
Not. - Kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn minimum zelliklerine ilikin yol gsterici bilgiler
Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 1'de yer almaktadr.
Personel
9.2.38 Tm kurtarma ve yangnla mcadele personeli, grevlerini verimli bir ekilde yerine getirmeleri
iin uygun ekilde eitilecek ve, basnl yakt yangnlar dahil olmak zere, havaalannda kullanlmakta olan uak tiplerine ve kurtarma ve yangnla mcadele donanm tipine uygun canl yangn
tatbikatlarna katlacaktr.
Not 1. - Uygun eitimin salanmasnda ilgili otoriteye yardmc olacak bilgiler lave A, Blm 17 ve
Not 2. - Paralanm bir yakt deposundan ok yksek basn altnda boalan yakt ile balantl
yangnlar "basnl yakt yangnlar" olarak bilinmektedir.
9.2.39 Kurtarma ve yangnla mcadele personeli eitim program, ekip koordinasyonu dahil olmak zere
insan performans konusunda eitimi kapsayacaktr.
Not. - nsan performansna ve ekip koordinasyonuna ilikin eitim programlarnn tasarlanmasna
ynelik yol gsterici materyal nsan Faktrleri Eitim Elkitab (Dok. 9683)'da yer almaktadr.
9.2.40 Tavsiye. - Uu operasyonlar srasnda, yeterli eitime sahip personel, kurtarma ve yangnla mcadele
aralarn srmek ve donanm maksimum kapasite ile altrmak zere detaylandrlacak ve hazr
bulundurulacaktr. Bu eitimli personel, minimum mdahale sreleri elde edilebilecek ve uygun oranda srekli sndrc tam olarak uygulanabilecek ekilde yerletirilmelidir. Normalde uak kurtarma
ve yangnla mcadele operasyonlar ile ilgili olan el hatlarn, merdivenleri ve dier kurtarma ve yangnla mcadele donanmn kullanacak personel de dikkate alnmaldr.
9.2.41 Tavsiye. - Kurtarmay salamak iin gerekli personel saysn belirlerken, havaalann kullanan uak
tipleri dikkate alnmaldr.
9.2.42 Tm mdahale eden kurtarma ve yangnla mcadele personeli, grevlerini verimli bir ekilde yerine getirebilmeleri iin koruyucu giysi ve solunum cihazlar ile donatlacaktr.
9.3 Hareket kabiliyetini kaybetmi uaklarn kaldrlmas
Not. - Kurtarma donanm dahil olmak zere, hareket kabiliyetini kaybetmi bir uan kaldrlmasna ilikin bilgiler, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 5'te yer almaktadr. Delillerin korunmas, muhafaza ve uaklarn kaldrlmas ile ilgili olarak baknz ayrca Annex 13.
9.3.1
Tavsiye. - Hareket alan zerinde veya yaknnda hareket kabiliyetini kaybetmi bir uan kaldrlmasna ynelik bir plan bir havaalan iin oluturulmal ve gerekirse, plan yrrle koymak iin bir
koordinatr tayin edilmelidir.
9.3.2
Tavsiye. - Hareket kabiliyetini kaybetmi ua kaldrma plan, normalde havaalannda operasyon

yapmas beklenen uaklarn zelliklerine dayanmal ve dier hususlarn yan sra aadakileri iermelidir:
a) bu amala kullanlabilecek olan, havaalan zerinde veya evresindeki donanmn ve personelin
bir listesi; ve
9-10
Blm 9
b) baka havaalanlarndan kullanlabilir uak kurtarma donanmlarnn sratle teslim alnmasna

ynelik dzenlemeler.
9.4 Yabani hayvan arpma tehlikesinin azaltlmas
Not. - Havaalannda ve evresinde yabani hayvan (kular ve hayvanlar) bulunmas, uaklarn iletim
emniyeti iin ciddi bir tehdit oluturmaktadr.
9.4.1
Bir havaalan zerindeki veya evresindeki yabani hayvan arpma zarar aadaki ekilde deerlendirilecektir:
a) Uaklara yabani hayvan arpmalarnn kaydedilmesine ve rapor edilmesine ynelik ulusal bir
prosedrn oluturulmas;
b) Uak operasyonlarna potansiyel bir tehlike oluturan havaalan zerindeki veya evresindeki
yabani hayvanlarn varlna ilikin uak operatrlerinden, havaliman personelinden ve dier
kaynaklardan bilgi toplanmas; ve
c) Yabani hayvan zararnn yetkili personel tarafndan srekli olarak deerlendirilmesi.
Not. - Baknz Annex 15, Blm 8.
9.4.2
Yabani hayvan arpma raporlar toplanp, ICAO Ku arpma Bilgileri Sistemi (IBIS) veritabanna dahil edilmek zere ICAO'ya iletilecektir.
Not. - IBIS, uaklara yabani hayvan arpmalarna ilikin bilgileri toplamak ve yaynlamak zere
tasarlanmtr. Sisteme ilikin bilgiler, ICAO Ku arpmas Bilgi Sistemi (IBIS) Elkitab (Dok. 9332)'de yer
almaktadr.
9.4.3
Yabani hayvanlar ile uaklar arasndaki arpma olasln en aza indirmek iin nlemler alarak
uak operasyonlarna ynelik riski azaltmak iin nlem alnacaktr.
Not. - Bir havaalan zerindeki veya yaknndaki yabani hayvanlarn uak operasyonlar iin potansiyel bir tehlike oluturup oluturmadnn belirlenmesine ynelik etkili tedbirler ve onlarn varln caydrmaya ynelik yntemler ile ilgili yol gsterici bilgiler Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 3'te
yer almaktadr.
9.4.4
Uygun bir yabani hayvan deerlendirmesi, bir yabani hayvan tehlikesi sorununa vesile olan artlar yaratmalarnn muhtemel olmadn ortaya koymadka ilgili otorite, yabani hayvanlar
havaalanna veya evresine ekebilecek plklerin veya baka herhangi bir kaynan oluturulmasn nlemek veya bunlar ortadan kaldrmak zere nlem alacaktr. Mevcut mahallerin
ortadan kaldrlmasnn mmkn olmad durumlarda, ilgili otorite, bu mahallerin uaklar iin
oluturduklar herhangi bir riskin deerlendirilip makul olarak mmkn olan en dk seviyeye
indirilmesini salayacaktr.
9.4.5
Tavsiye. - Devletler, yabani hayvanlar ekebilecek, havaalan evresindeki arazi geliimleri ile
ilgili havaclk emniyet konularna gerekli ilgiyi gstermelidir.
9-11
Blm 9
9.5 Apron ynetim servisi

9.5.1
Tavsiye. - Trafik hacmi ve iletme artlar izin verdiinde, uygun bir apron ynetim servisi bir apron
zerinde bir havaalan ATS nitesi tarafndan, baka bir havaalan ileticisi tarafndan veya bunlarn
ibirlii halindeki bir kombinasyonu tarafndan aadaki amalarla salanmaldr:
a) uaklar arasnda ve uaklar ile manialar arasnda arpmalar nlemek amacyla hareketi dzenlemek;
b) havaalan kontrol kulesi ile uaklarn aprona giriini dzenlemek ve uaklarn aprondan kn
koordine etmek; ve
c) aralarn emniyetli ve hzl hareketini ve dier faaliyetlerin uygun ekilde dzenlenmesini salamak.
9.5.2
Tavsiye. - Havaalan kontrol kulesi apron ynetim servisine katlmadnda, uaklarn apron ynetim
nitesi ile havaalan kontrol kulesi arasnda dzenli olarak geiini kolaylatrmak zere prosedrler
oluturulmaldr.
Not. - Apron ynetim servisine ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137),
Ksm 8'de ve Yzey Hareketi Rehberlik ve Kontrol Sistemlerine ait Elkitab (SMGCS) (Dok. 9476)'da yer
almaktadr.
9.5.3
Bir apron ynetim servisi, radyotelefon iletiim olanaklar ile donatlacaktr.
9.5.4
Dk gr mesafesi prosedrleri yrrlkte olduu durumlarda, bir apron zerinde alan

kiiler ve aralar gerekli olan minimum sayya kstlanacaktr.
Not. - lgili zel prosedrlere ilikin yol gsterici bilgiler Yzey Hareketi Rehberlik ve Kontrol Sistemleri Elkitab (Dok. 9476)'da yer almaktadr.
9.5.5
Bir acil duruma yant veren bir acil durum aracna, tm dier yzey hareketi trafiine gre ncelik tannacaktr.
9.5.6
Bir apron zerinde alan bir ara:

a) bir acil durum aracna; taksi yapan, taksi yapmak zere olan, itilen veya ekilen bir uaa yol
verecektir; ve
b) yerel mevzuata uygun olarak dier aralara yol verecektir.
9.5.7
Bir uak park yeri, park yerini kullanan bir uaa tavsiye edilen klerans mesafelerinin salandndan emin olmak zere grsel olarak izlenecektir.
9.6 Uaklara ynelik yer hizmetleri
9.6.1
Bir yakt yangnnda en azndan ilk mdahale iin elverili yangnla mcadele donanm ve bu
donanmn kullanm konusunda eitimli personel, bir uan yer hizmetleri srasnda hazr bulunacak ve bir yangn veya nemli lde yakt dklmesi durumunda kurtarma ve yangnla
mcadele servisini hzla armann bir yolu olacaktr.
9.6.2
Yolcular uaa binerken, uaktayken veya uaktan inerken uak yakt ikmali operasyonlar
gerekletirildiinde yer ekipman, aadakilere izin verecek ekilde yerletirilecektir:
9-12
Blm 9
a) sratli tahliye iin yeterli sayda klarn kullanlmas; ve

b) bir acil durumda kullanlacak klarn her birinden kolay bir k gzergah.
9.7 Havaalan aralarnn operasyonlar

Not 1. - Havaalan ara operasyonlarna ilikin yol gsterici bilgiler lave A, Blm 18'de ve aralara
ynelik trafik kurallar ve mevzuat ile ilgili bilgiler Yzey Hareketi Rehberlik ve Kontrol Sistemleri Elkitab
(SMGCS) (Doc.9476)'da yer almaktadr.
Not 2. - Hareket alan zerinde bulunan ara yollarnn yalnzca havaalan personeli ve dier yetkili
kiilerin kullanm ile snrl olmas ve yetkili olmayan bir kiinin kamusal binalara ulamasnn bu yollarn
kullanlmasn gerektirmeyecei amalanmaktadr.
9.7.1
Bir ara aadaki ekilde altrlacaktr:

a) bir manevra alannda, yalnzca havaalan kontrol kulesi tarafndan yetkili klndnda; ve
b) bir apron zerinde, yalnzca tayin edilen ilgili makam tarafndan yetkili klndnda.
9.7.2
Hareket alanndaki bir aracn srcs, aadaki makamlarca baka ekilde izin verilmedike,
iaretlemeler ve levhalar ile aktarlan tm zorunlu talimatlara uyacaktr:
a) manevra alanndayken havaalan kontrol kulesi; veya
b) apron zerindeyken tayin edilmi ilgili makam.
9.7.3
Hareket alan zerindeki bir aracn srcs, klar ile belirtilen tm zorunlu talimatlara uyacaktr.
9.7.4
Hareket alan zerindeki bir aracn srcs, yerine getirilecek grevler iin uygun ekilde eitimli olacak ve aadaki makamlarca karlan talimatlara uyacaktr:
a) manevra alanndayken, havaalan kontrol kulesi; ve
b) apron zerindeyken, tayin edilmi ilgili makam.
9.7.5
Radyo donanml bir aracn srcs, manevra alanna girmeden nce havaalan kontrol kulesi ile
ve aprona girmeden nce ilgili tayin edilmi makam ile yeterli iki ynl bir radyo haberlemesi
oluturacaktr. Src, hareket alan zerindeyken tayin edilen frekans dinleyerek srekli izleyecektir.
9.8 Yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemleri
Uygulama
9.8.1
Bir yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemi bir havaalannda salanacaktr.
Not. - Yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemlerine ilikin yol gsterici bilgiler Yzey Hareketi
Rehberlik ve Kontrol Sistemleri Elkitab (SMGCS) (Doc.9476)'da yer almaktadr.
9-13
Blm 9
zellikleri
9.8.2
Tavsiye. - Bir yzey hareketi rehberlik ve kontrol sisteminin tasarm aadaki hususlar dikkate
almaldr:
a) hava trafiinin younluu;
b) operasyonlarn yaplmas ngrld gr artlar;
c) pilotu ynlendirmek iin gereklilik;
d) havaalan yerleiminin karmakl; ve
e) aralarn hareketleri.
9.8.3
Tavsiye. - Bir yzey hareketi rehberlik ve kontrol sisteminin grsel yardmc unsurlar, yani iaretlemeler, klar ve levhalar, srasyla 5.2, 5.3 ve 5.4'deki ilgili spesifikasyonlara uyacak ekilde tasarlanmaldr.
9.8.4
Tavsiye. - Bir yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemi, uaklarn ve aralarn aktif bir piste dikkatsiz klarn nlemeye yardmc olacak ekilde tasarlanmaldr.
9.8.5
Tavsiye. - Sistem, hareket alannn herhangi bir blmnde uaklar arasndaki ve uaklar ile aralar
veya cisimler arasndaki arpmalar nlemeye yardmc olacak ekilde tasarlanmaldr.
Not. - Durma barlarnn endksiyon halkalar yoluyla kontrol edilmesine ve grsel bir taksi yapma
rehberlii ve kontrol sistemine ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te
yer almaktadr.
9.8.6
Bir yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemi, durma barlarnn ve taksi yolu merkez hatt klarnn semeli olarak yaklmasyla saland durumlarda aadaki gereklilikler yerine getirilecektir:
a) aydnlatlm taksi yolu merkez hatt klar ile gsterilen taksi yolu gzergahlar, aydnlatlm
bir durma bar tarafndan sonlandrlabilmelidir;
b) kontrol devreleri, bir uan ilerisinde bulunan bir durma bar aydnlatldnda, onun tesindeki taksi yolu merkez hatt klarnn ilgili blm bastrlacak ekilde dzenlenecektir; ve
c) taksi yolu merkez hatt klar, durma bar gizlendiinde bir uan ilerisinde aktif hale getirilir.
Not 1. - Taksi yolu merkez hatt klar ve durma barlarna ait spesifikasyonlar iin baknz srasyla
Blmler 5.3.16 ve 5.3.19.
Not 2 .- Yzey hareketi rehberlik ve kontrol sistemlerinde durma barlarnn ve taksi yolu merkez hatt
klarnn kurulmasna ilikin yol gsterici bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 4'te yer
almaktadr.
9.8.7
Tavsiye. - Manevra alan iin yzey hareketi radar, 350 m'lik bir deerden dk pist gr
mesafesi artlarnda kullanlmas ngrlen bir havaalannda salanmaldr.
9.8.8
Tavsiye. - Manevra alan iin yzey hareketi radar, trafik younluu ve iletme artlar, trafik
aknn dzenlilii alternatif prosedrlerle ve imkanlarla muhafaza edilemeyecek durumda
olduunda 9.8.7'dekinden baka bir havaalannda salanmaldr.
9-14
Blm 9
Not. - Yzey hareketi radarnn kullanmna ilikin yol gsterici bilgiler Yzey Hareketi Rehberlik ve
Kontrol Sistemleri (SMGCS) Elkitab (Doc.9476)'da ve Hava Trafik Servisleri Planlama Elkitab (Dok.
9.9 Tehizatn ve tesisatn operasyon alanlarnda konumlandrlmas
Not 1. - Mania snrlandrma yzeylerine ilikin gereklilikler 4.2'de belirtilmitir.
Not 2. - Ik armatrlerinin ve onlarn tayc yaplarnn, grerek yaklama eimi gstergelerinin k
nitelerinin, levhalarn ve iaretleyicilerin tasarm srasyla 5.3.1, 5.3.5, 5.4.1 ve 5.5.1'de belirtilmitir.
Seyrsefere ynelik grsel ve grsel olmayan yardmclarn krlabilir olarak tasarmna ilikin bilgiler
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok. 9157), Ksm 6'da yer almaktadr.
9.9.1
levi, onun seyrsefer amal orada bulunmasn gerektirmedike, hibir tehizat veya tesisat:
a) bir ua tehlikeye sokaca taktirde bir pist eridinde, bir pist sonu emniyet alannda, bir taksi
yolu eridinde veya Tablo 3-1, stun 11'de belirtilen mesafeler dahilinde bulunmayacaktr; veya
b) havadaki bir ua tehlikeye sokaca taktirde bir ama sahas zerinde bulunmayacak.
9.9.2
Aadaki ekilde konumlandrlmas zorunlu olan, hava seyrseferi amal gerekli herhangi bir
tehizat veya tesisat krlabilir ve mmkn olduunca alak monte edilecektir:
a) bir pist eridinin aadaki mesafeler dahilindeki blmne yerletirilmesi zorunlu olanlar:
1) kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda pist merkez hattndan 75 m; veya
2) kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda pist merkez hattndan 45 m; veya
b) bir pist sonu emniyet alanna, bir taksi yolu eridine veya Tablo 3-1'de belirtilen mesafeler dahiline yerletirilmesi zorunlu olanlar; veya
c) bir ama sahas zerinde ve havadaki bir ua tehlikeye sokabilecek olanlar.
9.9.3
Mevcut grsel olmayan yardmclarn 1 Ocak 2010 tarihine kadar 9.9.2'nin artn yerine getirmeleri gerekmemektedir.
9.9.4
Tavsiye. - Bir pist eridinin tesviye edilmemi bir blmne yerletirilmeleri zorunlu olan, hava seyrsefer amal gerekli herhangi bir tehizat veya tesisat bir mania olarak kabul edilmeli ve krlabilir olmal
ve mmkn olduunca alak monte edilmelidir.
Not. - Seyrsefer yardmclarnn yerletirilmesine ilikin bilgiler Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.
9157), Ksm 6'da yer almaktadr.
9.9.5
levi, onun seyrsefer amal orada bulunmasn gerektirmedike, hibir tehizat veya tesisat, bir
hassas yaklama pisti kategori I, II veya III'n erit sonundan 240 m dahilinde ve aadaki mesafeler dahilinde yerletirilmeyecektir:
a) kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda uzatlan merkez hattnn 60 m dahilinde;
b) kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda uzatlan merkez hattnn 45 m dahilinde.
9-15
9.9.6
Blm 9
Bir hassas yaklama pisti kategori I, II veya III zerinde veya yaknnda konumlandrlmas zorunlu olan, hava seyrsefer amal gerekli olan ve
a) kod numarasnn 4 ve kod harfinin F olduu durumlarda pist merkez hattnn 77.5 m dahilindeki erit blm zerinde bulunan; veya
b) erit sonundan 240 m dahilinde ve
1)
kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda uzatlan pist merkez hattnn 60 m

dahilinde; veya
2)
kod numarasnn 1 veya 2 olduu durumlarda uzatlan pist merkez hattnn 45 m

dahilinde bulunan; veya
c) i yaklama yzeyine, i gei yzeyine veya zorunlu olarak (balked) ini yzeyini ihlal eden
herhangi bir tehizat veya tesisat
krlabilir ve mmkn olduunca alak monte edilmi olacaktr.
9.9.7
Mevcut grsel olmayan yardmclarn 1 Ocak 2010 tarihine kadar 9.9.6 b)'nin artn yerine getirmeleri gerekmemektedir.
Not. - Mevcut ykseltilmi yaklama klarna ynelik koruma tarihi iin baknz 5.3.1.5.
9.9.8
Tavsiye. - 4.2.4, 4.2.11, 4.2.20 veya 4.2.27'ye gre iletme bakmndan nem tayan bir mania olan,
hava seyrsefer amal gerekli olan herhangi bir tehizat veya tesisat krlabilir ve mmkn olduunca
alak monte edilmelidir.
9.10 Tel rg
Uygulama
9.10.1 Bir tel rg veya baka uygun bariyer, bir uak iin tehlike oluturabilecek kadar byk hayvanlarn hareket alanna girmelerini nlemek zere bir havaalannda salanacaktr.
9.10.2 Bir tel rg veya baka uygun bariyer, yetkili olmayan bir kiinin havaalannn kamuya ak
olmayan bir alanna kastl veya kastsz olarak giriini caydrmak zere bir havaalanna salanmaldr.
Not 1. - Bunun, eriimi nlemek iin gerekli olduunda, suyollarnn, kanallarn, tnellerin vs. engellenmesini iermesi amalanmaktadr.
Not 2. - Yetkili olmayan bir kiinin, kamuya ak yollarn zerinden geen pistlere veya taksi yollarna
eriimini nlemek iin zel tedbirler gerekli olabilir.
9.10.3 Yetkili olmayan kiilerin, havaalannn dnda bulunan, sivil havacln emniyeti iin esas olan
kara tesisatna ve tesislerine kastl veya kastsz eriimini caydrmak zere uygun koruma
olanaklar salanacaktr.
9-16
Blm 9
Yeri
9.10.4 Tel rg veya bariyer, hareket alann ve uaklarn emniyetli bir ekilde iletilmesi iin hayati
nem tayan havaalan zerindeki dier tesisleri veya blgeleri kamuya ak alanlardan ayracak
ekilde yerletirilecektir.
9.10.5 Tavsiye. - Daha fazla gvenliin gerekli olduu dnlrse, devriyelerin almasn kolaylatrmak
ve geii daha zor hale getirmek zere tel rgnn veya bariyerin her iki tarafnda arndrlm bir alan
salanmaldr. Havaalan tel rgsnn iinde hem bakm personeli hem de gvenlik devriyeleri
tarafndan kullanlacak bir evre yolunun salanmasna dikkat edilmelidir.
9.11 Gvenlik klandrmas
Tavsiye. - Gvenlik nedenlerinden dolay arzu edildii bir havaalannda, uluslararas sivil havacln
ve tesislerinin korunmasna ynelik salanm bir tel rg veya baka bariyer, gerekli olan minimum seviyede
klandrlmaldr. Iklarn, tel rgnn veya bariyerin her iki tarafndaki zemin alan, zellikle eriim noktalarnda, aydnlanacak ekilde yerletirilmesine zen gsterilmelidir.
9-17
Blm 9
9-18
Blm 10
BLM 10
HAVAALANI BAKIMI
10.1 Genel
10.1.1. Tavsiye. - Uygun olduu durumlarda koruyucu bakm dahil olmak zere bir bakm program, tesisleri,
hava seyrseferinin emniyetini, dzenliliini veya verimliliini engellemeyen bir durumda tutmak zere
bir havaalannda oluturulmaldr.
Not 1. - Koruyucu bakm, tesislerin bir arzasn veya bozulmasn nlemek amacyla yaplan programl bir bakm almasdr.
Not 2. - "Tesisler"'in, kaplamalar, grsel yardmclar, tel rgler, drenaj sistemleri ve binalar gibi kalemleri iermesi amalanmaktadr.
10.1.2. Tavsiye. - Bakm programnn tasarm ve uygulanmas nsan Faktrleri ilkelerine uygun olmaldr.
Not. - nsan Faktrleri ilkelerine ilikin klavuz materyal, nsan Faktrleri Eitim Elkitab (Dok.
10.2 Kaplamalar
10.2.1 Kaplamalar (pistler, taksi yollar ve apronlar) dahil olmak zere tm hareket alanlarnn yzeyleri, uak sistemlerinin almasna zarar verebilecek veya almasn engelleyebilecek bota
kalm cisimlerden/kalntlardan kanmak ve bunlar ortadan kaldrmak amacyla bir havaalan
koruyucu ve dzeltici bakm programnn paras olarak dzenli ekilde denetlenecek ve durumlar izlenecektir.
Not 1. - Hareket alanlarnn denetlenmesi iin baknz 2.9.3.
Not 2. - Hareket alannn gnlk denetimlerinin yaplmasna ilikin yol gsterici bilgiler, Havaalan
Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 8, Yzey Hareket Klavuzuna ve Kontrol Sistemlerine (SMGCS)
likin Elkitab (Doc.9476) ve Gelimi Yzey Hareket Klavuzuna ve Kontrol Sistemlerine (A-SMGCS)
ilikin Elkitab (Doc.9830)'da yer almaktadr.
Not 3. - Yzeylerin sprlmesine/temizlenmesine ilikin ek klavuz bilgiler, Havaalan Hizmetleri
10-1
Blm 10
Not 4. - Banketlerin yzeyi ile ilgili olarak alnacak nlemlere ilikin rehberlik, lave A, Blm 8 ve
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 2'de yer almaktadr.
10.2.2 Bir pistin yzeyi, zararl dzensizliklerin olumasn nleyecek ekilde tutulacaktr.
Not. - Baknz lave A, Blm 5.
10.2.3 Bir pist yzeyinin srtnme zelliklerine ilikin lmler, kendinden slatmal zellikleri kullanan
bir srekli srtnme lm tertibat ile periyodik olarak yaplacaktr.
Not. - Bir pistin srtnme zelliklerinin deerlendirilmesine ilikin rehberlik lave A, Blm 7'de yer
almaktadr. Ek rehberlik, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 2'ye dahil edilmitir.
10.2.4 Dzeltici onarm faaliyeti, pistin tamamna veya onun bir blmne ait srtnme zellikleri,
devlet tarafndan belirlenen bir minimum seviyenin altnda bulunduunda gerekletirilecektir.
Not. - Bir pistin 100 m uzunluundaki bir blm, bakm veya raporlama faaliyeti iin nemli olarak
deerlendirilebilir.
10.2.5 Tavsiye. - Onarm faaliyeti, pistin tamamna veya onun bir blmne ait srtnme zellikleri, devlet
tarafndan belirlenen bir bakm planlama seviyesinin altnda bulunduunda dnlmelidir.
10.2.6 Tavsiye. - Bir pistin veya onun bir blmnn, drenaj zelliklerinin eimler veya kntler nedeniyle
zayf olduuna inanmaya ilikin bir neden varsa, pist srtnme zellikleri, yerel yamuru temsil eden
doal veya taklit ortamda deerlendirilmeli ve gereken onarm faaliyetlerinde bulunulmaldr.
10.2.7 Tavsiye. - Bir taksi yolu, trbin motorlu uaklar tarafndan kullanldnda, taksi yolu banketlerinin
yzeyi, uak motorlarna ekilebilecek serbest kalm talardan veya baka cisimlerden arndrlm
tutulmaldr.
Not. - Bu konuya ilikin rehberlik, Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 2'de yer almaktadr.
10.2.8 Kaplamal bir pistin yzeyi, iyi srtnme zellikleri ve dk dnme mukavemeti salayacak ekilde muhafaza edilecektir. Kar, sulu kar, buz, su birikintisi, amur, toz, kum, ya, lastik kalntlar
ve dier birikintiler, birikmeyi en aza indirmek iin mmkn olduunca hzl ve tamamen ortadan
kaldrlacaktr.
Not. - Kar veya buz artlar nlenemediinde srtnme zelliklerinin belirlenmesine ve ifade edilmesine ilikin rehberlik, lave A, Blm 6'da yer almaktadr. Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm
2, bu konuda, srtnme zelliklerinin gelitirilmesi konusunda ve pistlerin arndrlmas konusunda daha fazla
bilgi iermektedir.
10.2.9 Tavsiye. - Bir taksi yolu, uaklarn kullanmda olan bir piste pistten taksi yaplabilmesini salamak
iin gerekli lde kar, sulu kar, buz vs.'den arndrlm tutulmaldr.
10.2.10 Tavsiye. - Apronlar, uaklarn emniyetli bir ekilde manevra yapmas veya uygun olduu durumlar
da, ekilmesi veya itilmesi iin gerekli lde kar, sulu kar, buz vs.'den arndrlm tutulmaldr.
10.2.11 Tavsiye. - Kar, sulu kar, buz vs.'nin hareket alannn eitli blmlerinden ayn anda temizlenemediinde, ncelik sras aadaki gibi olacak, ancak havaalan kullanclar ile gerektii zere, grldkten sonra deitirilebilir:
10-2
Blm 10
1'inci - kullanlmakta olan pist(ler);

2'inci - kullanlmakta olan pist(ler)e hizmet veren taksi yollar;
3'nc - apron(lar);
4'nc - bekleme yerleri; ve
5'inci - dier alanlar.
10.2.12 Tavsiye. - Havaalan kaplamalar zerinde buz ve don oluumunu nleyecek veya giderecek
kimyasallar, artlar kullanmlarnn etkili olabileceini gsterdiinde kullanlmaldr. Kimyasallar
kullanrken, daha kaygan bir durum yaratmamak zere dikkat edilmelidir.
Not. - Havaalan kaplamalar iin kimyasal maddelerin kullanlmasna ilikin yol gsterici bilgiler
10.2.13 Uaklar veya kaplamalar zerinde zararl etkiye sahip olabilecek kimyasal maddeler veya
havaalan evresi zerinde toksik etkilere sahip olabilecek kimyasal maddeler kullanlmayacaktr.
10.3 Pist kaplama rtleri
Not. - Aadaki spesifikasyonlar, pist, pistin tamamnn rts tamamlanmadan nce iletme durumuna geri getirilecekse, bylece yeni ve eski pist yzeyleri arasnda geici bir ramp gerektirdiinde, pist kaplama rts projeleri iin amalanmaktadr. rten kaplamalara ve onlarn iletme statlerinin deerlendirilmesine ilikin rehberlik Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 3'de yer almaktadr.
10.3.1 Mevcut pist yzeyi veya nceki rt yolu esas alnarak llen, geici ramp'n boyuna eimi aadaki gibi olacaktr:
a) kalnl 5 cm'ye kadar (ve 5 cm dahil) olan rtler iin yzde 0.5 ila 1.0; ve
b) kalnl 5 cm'den fazla olan rtleri iin en fazla yzde 0.5.
10.3.2 Tavsiye. - rtleme, pistin bir ucundan dier ucuna doru yle ilerlemelidir ki, pist kullanmna bal
olarak, uak operasyonlarnn birou bir aaya ramp tecrbe etsin.
10.3.3 Tavsiye. - Pistin geniliinin tamam, her alma blm srasnda rtlmelidir.
10.3.4 rtlen bir pist, geici bir iletme durumuna geri dnmeden nce, Blm 5.2.3'teki spesifikasyonlara uygun bir pist merkez hatt iaretlemesi salanacaktr. Bunun yan sra, herhangi bir geici
eiin konumu 3.6 m geniliindeki bir enine erit ile tanmlanacaktr.
10.4 Grsel yardmclar
Not. - Bu spesifikasyonlarn, bakm performans seviyesi hedeflerini tanmlamalar ngrlmektedir.
Bunlarn, klandrma sisteminin iletme bakmndan hizmet d olup olmadn tanmlamalar amalanmamaktadr.
10.4.1 Bir k, ana n ortalama younluu Ek 2'deki ilgili rakamda belirlenen deerin yzde 50'sinden
az olduunda kullanlmaya elverili deildir. Tasarlanm ana n ortalama younluunun Ek 2'de
gsterilen deerin zerinde olduu k niteleri iin, yzde 50'lik deer o tasarm deerine ilikin
olacaktr.
10-3
Blm 10
10.4.2 Grsel yardmclara ilikin bir koruyucu bakm sistemi, klandrma ve iaretleme sistemi gvenilirliini temin etmek zere kullanlacaktr.
Not. - Grsel yardmclara ilikin koruyucu bakm ile ilgili rehberlik, Havaalan Hizmetleri Elkitab
(Dok. 9137), Ksm 9'da yer almaktadr.
10.4.3 Tavsiye. - Bir hassas yaklama pisti kategori II veya III iin kullanlan koruyucu bakm sistemi en
azndan aadaki kontrolleri iermelidir.
a) yaklama ve pist klandrma sistemlerine dahil olan klarn younluu, n yaylm ve ynelimine ilikin grerek denetim ve saha ii lm;
b) yaklama ve pist klandrma sistemlerine dahil olan her devrenin elektrik zelliklerine ilikin
kontrol ve lm; ve
c) hava trafik kontrol tarafndan kullanlan k younluu ayarlarnn doru ilediine ilikin
kontrol.
10.4.4 Tavsiye. - Bir hassas yaklama pisti kategori II veya III 'e ynelik yaklama ve pist klandrma sistemlerine dahil olan klarn younluu, n yaylm ve ynelimine ilikin saha ii lm, Ek 2'nin
ilgili spesifikasyonuna uygunluu salamak amacyla, mmkn olduunca, tm klarn llmesiyle
gerekletirilmelidir.
10.4.5 Tavsiye. - Bir hassas yaklama pisti kategori II veya III 'e ynelik yaklama ve pist klandrma sistemlerine dahil olan klarn younluu, n yaylm ve ynelimine ilikin lm, mnferit klarn
zelliklerini inceleyecek yeterli hassasiyete sahip mobil bir lm nitesinin kullanlmasyla gerek
letirilmelidir.
10.4.6 Tavsiye. - Bir hassas yaklama pisti kategori II veya III iin klarn lm skl, trafik younluu
na, yerel kirlilik seviyesine, kurulan klandrma donanmnn gvenilirliine ve saha ii lmlerin
sonularnn srekli deerlendirilmesine dayanmal, fakat her halkarda kaplama ii klar iin en az
ylda iki defa ve dier klar iin en az ylda bir defa olmaldr.
10.4.7 Bir hassas yaklama pisti kategori II veya III iin kullanlan koruyucu bakm sisteminin amac,
kategori II veya III operasyonlarnn herhangi bir dnemi srasnda tm yaklama ve pist klarnn kullanlabilir olmas ve her halkarda en azndan:
a)
aadaki zel nem tayan unsurlardan her birinde klarn yzde 95'inin kullanlabilir
olmas:
1) hassas yaklama kategori II veya III klandrma sistemi, ilk 450 m;
2) pist merkez hatt klar;
3) pist eik klar; ve
4) pist kenar klar;
b)
konma blgesi klarnda klarn yzde 90'nn kullanlabilir olmas;
c)
450 m'nin tesindeki yaklama klandrma sisteminde klarn yzde 85'inin kullanlabilir
olmas; ve
d)
pist sonu klarnda klarn yzde 75'inin kullanlabilir olmasdr.

10-4
Blm 10
Rehberlik sreklilii salamak amacyla, kullanlmaya elverili olmayan klarn kabul verilebilir
yzdesine, klandrma sisteminin temel biimini deitirecek ekilde izin verilmeyecektir. Bunun
yan sra, kullanlmaya elverili olmayan bir a, kullanlmaya elverili olmayan baka bir n
bitiiinde izin verilmeyecek, ancak bir barette veya krosbarda kullanlmaya elverili olmayan iki
bitiik a izin verilebilir.
Not. - Baretler, yatay krosbarlar ve pist kenar klar ile ilgili olarak klar, birbirini izleyecek ekilde
ve
- yanal olarak: ayn barette veya krosbarda; veya
- boyuna: kenar klarnn veya baretlerin ayn srasnda
yerletirildikleri taktirde bitiik kabul edilir.
10.4.8 350 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi artlarndaki operasyonlar iin ngrlen bir
pist ile birlikte kullanlan bir pist-bekleme pozisyonunda salanan bir durma bar iin kullanlan
koruyucu bakm sistemi aadaki amalara sahip olacaktr:
a) en fazla iki k kullanm d (arzal olmas) kalacaktr; ve
b) iki bitiik k, k aral belirlenenden nemli lde az olmadka kullanm d kalmayacaktr.
10.4.9 350 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi artlarnda kullanlmas ngrlen bir taksi yolu
iin kullanlan koruyucu bakm sisteminin amac, hibir iki bitiik taksi yolu merkez hatt klarnn kullanm d olmamasdr.
10.4.10 Bir hassas yaklama pisti kategori I iin kullanlan koruyucu bakm sisteminin amac, kategori I
operasyonlarnn herhangi bir dnemi sresince, tm yaklama ve pist klarnn kullanlmaya
uygun olmas ve her halkarda aadakilerden her birinde klarn en az yzde 85'inin kullanlmaya elverili olmasdr:
a) hassas yaklama kategori I klandrma sistemi;
b) pist eik klar;
c) pist kenar klar; ve
d) pist sonu klar.
Rehberlik srekliliini salamak amacyla, kullanm d bir n, k aral belirlenenden nemli lde az olmadka baka bir kullanlmaya elverisiz n bitiiinde bulunmasna izin verilmeyecektir.
Not. - Baretlerde ve yatay krosbarlarda, kullanm d iki bitiik n bulunmasyla rehberlik kaybolmaz.
10.4.11 550 m'lik bir deerin altndaki pist gr mesafesi artlarnda kalk iin ngrlm bir pist iin
kullanlan koruyucu bakm sisteminin amac, herhangi bir operasyon dnemi sresince, tm pist
klarnn kullanlmaya elverili olmas ve her halkarda:
a) pist merkez hatt klarnda (varsa) ve pist kenar klarnda klarn en az yzde 95'inin kullanlmaya elverili olmas; ve
b) pist sonu klarnda klarn en az yzde 75'inin kullanlmaya elverili olmasdr.
10-5
Blm 10
Rehberlik srekliliini salamak amacyla, kullanm d bir n, baka bir kullanm d n

bitiiinde bulunmasna izin verilmeyecektir.
10.4.12 550 m veya daha yksek bir deerdeki pist gr mesafesi artlarnda kalk iin ngrlm bir
pist iin kullanlan koruyucu bakm sisteminin amac, herhangi bir operasyon dnemi sresince,
tm pist klarnn kullanlmaya elverili olmas ve her halkarda, pist kenar klarnda ve pist
sonu klarnda klarn en az yzde 85'inin kullanlmaya elverili olmasdr. Rehberlik srekliliini salamak amacyla, kullanm d bir n, baka bir kullanm d n bitiiinde bulunmasna izin verilmeyecektir.
10.4.13 Tavsiye. - Dk gr mesafeli prosedrler srasnda ilgili otorite, havaalan elektrik sistemlerinin
yaknndaki inaat veya bakm faaliyetlerini snrlamaldr.
10-6
Ek 1
2.2 Iklar arasnda ayrm

2.2.1
Tavsiye. - Sar ile beyazn birbirlerinden ayrlmasna ilikin bir gereklilik varsa, rnein ayn bikndan
art arda yanp sndrlmeleri gibi, zaman veya mekan bakmndan birbirlerine ok yakn gsterilmelidirler.
2.2.2
Tavsiye. - rnein k taksi yolu merkez hatt klarnda olduu gibi, sarnn yeilden ve/veya beyazdan ayrlmasna ilikin bir gereklilik varsa, sar n y koordinatlar 0.40'lk bir deeri amamaldr.
Not. - Beyazn snrlar, k kaynann zelliklerinin (renk scakl) nemli lde sabit olaca
durumlarda kullanlacaklar varsaymna dayandrlmtr.
2.2.3
Tavsiye. - Renk deikeni beyazn, yalnzca rnein gzlerin kamamasn nlemek zere younluu
deitirilecek klar iin kullanlmas ngrlmektedir. Bu renk, sardan ayrlacaksa, klar aadaki
ekilde tasarlanp altrlmaldr:
a) sarnn x koordinat, beyazn x koordinatndan en az 0.050 byk olmal; ve
b) klarn dzeni, sar klar beyaz klarla ayn anda ve birbirine yakn olarak gsterilecek ekilde olmaldr.
2.2.4
Havaclk yer klarnn rengi, nominal akm veya gerilimle alrken, en iteki izokandela erisi
(Ek 2'deki izokandela emalar geerlidir) ile snrlandrlan alan dahilinde be noktadaki lmle ekil A1-1'de belirlenen snrlar dahilinde olarak dorulanacaktr. Oval veya dairesel izokandela erileri sz konusu olduunda renk lmleri, merkezde ve yatay ve dikey limitlerde alnacaktr. Dikdrtgen izokandela erileri sz konusu olduunda renk lmleri, kegenlerin
snrlarnda (keler) ve merkezinde alnacaktr. Bunun yan sra, n rengi, pilot iin sinyal
karklna yol aabilecek herhangi bir renk kaymasnn bulunmadn temin etmek zere en
dtaki izokandela erisinde llecektir.
Not 1. - En dtaki izokandela erisi iin, renk koordinatlarnn bir lm, ilgili otorite tarafndan
kabul edilebilirliin incelenmesi ve kararlatrlmas iin yaplmal ve kaydedilmelidir.
Not 2. - Belirli k niteleri, pilotlar tarafndan en dtaki izokandela erisinin tesindeki ynlerden
izlenebilecekleri ve kullanlabilecekleri ekilde uygulanabilir (rnein byk lde geni pist-bekleme yerlerindeki durma bar klar). Bu gibi durumlarda, ilgili otorite fiili uygulamaya girmeli ve gerekirse en dtaki erinin tesinde asal mesafelerde renk kaymasna ilikin bir kontrol istemelidir.
2.2.5
Bir renk gei sektrne sahip grerek yaklama eimi gstergeleri ve dier k niteleri sz
konusu olduunda renk, 2.2.4'e uygun noktalarda llecek, ancak renk alanlar ayr ayr ele alnacak ve hibir nokta, gei sektrnn 0.5 derecesi dahilinde bulunmayacaktr.
3. aretlemeler, levhalar ve panolara ait renkler

Not 1. - Aada verilen yzey renklerine ait spesifikasyonlar yalnzca yeni renklendirilmi yzeyler iin
geerlidir. aretlemeler, levhalar ve panolar iin kullanlan renkler genellikle zaman iinde deiir ve bu nedenle yenileme gerektirir.
Not 2. - Yzey renklerine ilikin bilgiler, Grerek Sinyalizasyona ynelik Yzey Renkleri iin
Tavsiyeler - Yayn no. 39-2 (TC-106) 1983 balkl CIE dokmannda yer almaktadr.
Ek 1-3
EK 2.
HAVACILIK YER III ZELLKLER
Notlar:
1.
2.
formlyle hesaplanan eriler
Iklarn dikey ayar alar, ana nn aadaki dikey kapsam karlanacak ekilde olacaktr:
eikten mesafe
eikten 315 m'ye
316 m'den 475 m'ye
476 m'den 640 m'ye
641 m ve tesi
dikey ana n kapsam

0 - 11
0.5 - 11.5
1.5 - 12.5
2.5 - 13.5 (yukardaki ekilde gsterildii gibi)
3.
Merkez hattndan 22.5 m'nin tesindeki krosbarlardaki klar, 2 derece girintili olacaktr. Tm
dier klar, pistin merkez hattna paralel hizalanacaktr.
4.
ekiller A2-1 ila A2-11 iin mterek notlara baknz.
ekil A2-1. Yaklama merkez hatt ve krosbarlar (beyaz k) iin izokandela emas
Ek 2-1
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 2.
3.
Iklarn dikey ayar alar, ana nn aadaki dikey kapsam karlanacak ekilde olacaktr:
eikten mesafe
eikten 115 m'ye
116 m'den 215 m'ye
216 m ve tesi
4.
dikey ana n kapsam

0.5 - 10.5
1 - 11
1.5 - 11.5 (yukardaki ekilde gsterildii gibi)
ekil A2-2. Yaklama taraf sra (krmz k) iin izokandela emas
Ek 2-2
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 3.5.
3.
ekil A2-3. Eik (yeil k) iin izokandela emas
Ek 2-3
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 2.
3.
ekil A2-4. Eik kanat bar (yeil k) iin izokandela emas
Ek 2-4
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 4.
3.
ekil A2-5. Konma blgesi (beyaz k) iin izokandela emas
Ek 2-5
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Krmz k iin deerleri 0.15 ile arpnz.
3.
Sar k iin deerleri 0.40 ile arpnz.
4.
ekil A2-6. 30 m boyuna aral olan pist merkez hatt (beyaz k) ve

k taksi yolu gsterge (sar k) iin izokandela emas
Ek 2-6
Ek 2
Notlar:
1.
2.
3.
4.
ekil A2-7. 15 m boyuna aral olan pist merkez hatt (beyaz k) ve

hzl k taksi yolu gsterge (sar k) iin izokandela emas
Ek 2-7
Ek 2
Notlar:
1.
2.
ekil A2-8. Pist sonu (krmz k) iin izokandela emas
Ek 2-8
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 3.5.
3.
4.
5.
ekil A2-9. Pist genilii 45 m olduunda pist kenar (beyaz k) iin izokandela emas
Ek 2-9
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Basklk 4.5.
3.
4.
5.
ekil A2-10. Pist genilii 60 m olduunda pist kenar (beyaz k) iin izokandela emas
Ek 2-10
Ek 2
ekil A2-11. Yaklama ve pist klarnn ortalama younluunun llmesi iin kullanlacak grid noktalar
Ek 2-11
Ek 2
ekil A2-1 ila A2-11 iin mterek notlar

1.
Her ekildeki elipsler, ortak dikey ve yatay eksenler zerinde simetriktir.
2.
ekiller A2-1 ila A2-10, kabul verilebilir asgari k younluklarn gstermektedir. Ana nn ortalama younluu, ekil A2-11'de gsterildii zere grid noktalar oluturularak ve ana n tekil
eden elipsin iinde ve zerinde bulunan tm grid noktalarndaki younluk deeri lmleri kullanlarak hesaplanr. Ortalama deer, dikkate alnan tm grid noktalarnda llen k younluklarnn aritmetik ortalamasdr.
3.
Aydnlatma armatr doru yneltildiinde ana n biiminde hibir sapma kabul edilemez.
4.
Ortalama younluk oran. Tipik yeni bir n ana nn tanmlayan elips iindeki ortalama
younluk ile yeni bir pist kenar nn ana nnn ortalama k younluu arasndaki oran aadaki ekilde olacaktr:
ekil A2-1
Yaklama merkez hatt ve krosbarlar
1.5'den 2.0'a (beyaz k)
ekil A2-2
Yaklama yan sras
0.5'den 1.0'a (krmz k)
ekil A2-3
Eik
1.0'dan 1.5'e (yeil k)
ekil A2-4
Eik kanat bar
1.0'dan 1.5'e (yeil k)
ekil A2-5
Konma blgesi
ekil A2-6
Pist merkez hatt (boyuna aralk 30m)
ekil A2-7
Pist merkez hatt (boyuna aralk 15m)
CAT. III iin 0.5'den 1.0'a

(beyaz k)
CAT. I, II iin 0.25'den 0.5'e
(beyaz k)
ekil A2-8
Pist sonu
0.25'den 0.5'e(krmz k)
ekil A2-9
Pist kenar (45 m pist genilii)
1.0 (beyaz k)
ekil A2-10
Pist kenar (60 m pist genilii)
1.0 (beyaz k)
5.
ekillerdeki n kapsamlar, aaya 150 m srasna ait bir RVR'ye kadarki yaklamalar ve aaya
100 m srasna ait bir RVR'ye kadarki kalklar iin gerekli rehberlii salamaktadr.
6.
Yatay alar, pist merkez hattndan geen dikey dzlem esas alnarak llmektedir. Merkez hatt
klar haricindeki klar iin, pist merkez hattna ynelik yn pozitif olarak kabul edilir. Dikey
alar, yatay dzlem esas alnarak llmektedir.
7.
Yaklama merkez hatt klar ve krosbarlar iin ve yaklama yan sra klar iin, rnein kaydrlm eikli bir pist zerinde olduu gibi, ykseltilmi klar yerine gmme klar kullanldnda, younluk gereklilikleri, her pozisyonda iki veya armatr tesis edilerek yerine getirilebilir.
Ek 2-12
Ek 2
8.
Uygun bakmn nemi ar vurgulanamaz. Ortalama younluk hibir zaman ekillerde gsterilen
deerin yzde 50'sinin altndaki bir deere dmemeli ve belirlenen minimum ortalama younlua
yakn bir k k seviyesini muhafaza etmek havaalan yetkililerinin amac olmaldr.
9.
Ik nitesi, ana n, belirlenen gerekliliin yarm derece dahilinde bulunacak ekilde tesis edilecektir.
Notlar:
1.
Bu n kapsamlar, kokpitin merkez hattndan 12 m'lik srasndaki mesafelere kaydrlmasna

olanak verir ve dnemelerden nce ve sonra kullanlmalar ngrlmektedir.
2.
3.
5.3.16.9'da nerildii zere gelitirilmi hzl k taksi yolu merkez hatt klarna ynelik
artrlm younluklar, ekildeki ilgili younluklarn drt mislidir (yani minimum ortalama ana
n iin 800 cd).
ekil A2-12. Byk kntlarn meydana gelebilecei 350 m'lik bir deerden dk pist gr mesafesi artlarnda
ve dk younluktaki pist koruyucu klar, Konfigrasyon B iin kullanlmalar ngrlen dz kesimlerdeki
taksi yolu merkez hatt (15 m aralk) ve durma bar klar iin izokandela emas
Ek 2-13
Ek 2
Notlar:
1.
Bu n kapsamlar, genellikle yeterlidir ve kokpitin merkez hattndan yaklak 3m'lik normal yer
deiikliini karlamaktadr.
2.
ekil A2-13. 350 m'lik bir deerden dk pist gr mesafesi artlarnda kullanlmalar ngrlen
dz kesimlerdeki taksi yolu merkez hatt (15 m aralk)
ve durma bar klar iin izokandela emas
Ek 2-14
Ek 2
Notlar:
1.
Dnemelerdeki klar, dnemecin tanjant esas alnarak 15.75 derece basklatrlacaktr.
2.
ekil A2-14. 350 m'lik bir deerden dk pist gr mesafesi artlarnda kullanlmalar
ngrlen dnemeli kesimlerdeki taksi yolu merkez hatt (7.5 m aralk)
Ek 2-15
Ek 2
Notlar:
1.
Yksek arka plan parlaklnn olaan olduu ve toz, kar ve yerel kirlilikten kaynaklanan k
knn bozulmas nemli bir faktr olduunda, cd deerleri 2.5 ile arplmaldr.
2.
Her ynl klar kullanldnda bunlar bu ekildeki dikey n gerekliliklerine uygun olacaktr.
3.
ekil A2-15. 350 m veya daha byk pist gr mesafesi artlarnda kullanlmalar ngrlen
dz kesimlerdeki taksi yolu merkez hatt (30 m, 60 m aralk)
Ek 2-16
Ek 2
Notlar:
1.
Dnemelerdeki klar, dnemecin tanjant esas alnarak 15.75 derece basklatrlacaktr.
2.
Yksek arka plan parlaklnn olaan olduu ve toz, kar ve yerel kirlilikten kaynaklanan k
knn bozulmas nemli bir faktr olduunda, cd deerleri 2.5 ile arplmaldr.
3.
Bu n kapsamlar, dnemelerin sonunda grld gibi, kokpitin merkez hattndan 12 m'lik

srasndaki mesafelere kaydrlmasna olanak verir.
4.
ekil A2-16. 350 m ve daha byk pist gr mesafesi artlarnda kullanlmalar ngrlen
dnemeli kesimlerdeki taksi yolu merkez hatt (7.5 m, 15 m, 30 m aralk)
Ek 2-17
Ek 2
Notlar:
1.
Bu n kapsamlar, kokpitin merkez hattndan 12 m'lik srasndaki mesafelere kaydrlmasna

olanak verir ve dnemelerden nce ve sonra kullanlmalar ngrlmektedir.
2.
ekil A2-17. Daha yksek k younluklarnn gerekli olduu ve byk kntlarn meydana
gelebilecei gelimi bir yzey hareket rehberlii ve kontrol sisteminde kullanlmas ngrlen
dz kesimlerdeki yksek younluktaki taksi yolu merkez hatt (15 m aralk)
Ek 2-18
Ek 2
Notlar:
1.
Bu n kapsamlar, genellikle yeterlidir ve kokpitin, taksi yolu kenarndaki d ana dili

tekerleine tekabl eden yer deiikliini karlamaktadr.
2.
ekil A2-18. Daha yksek k younluklarnn gerekli olduu gelimi bir yzey hareket rehberlii ve
kontrol sisteminde kullanlmas ngrlen dz kesimlerdeki yksek younluktaki taksi yolu merkez hatt
(15 m aralk) ve durma bar klar iin izokandela emas
Ek 2-19
Ek 2
Notlar:
1.
Dnemelerdeki klar, dnemecin tanjant esas alnarak 17 derece basklatrlacaktr.
2.
ekil A2-19. Daha yksek k younluklarnn gerekli olduu gelimi bir yzey hareket rehberlii ve
kontrol sisteminde kullanlmas ngrlen dnemeli kesimlerdeki yksek younluktaki taksi yolu merkez hatt
(7.5 m aralk) ve durma bar klar iin izokandela emas
Ek 2-20
Ek 2
Notlar:
1.
Iklar, normal alma halinde yanp snmesine ramen, k younluu, klar akkor lambalar
iin sabitlenmi gibi belirlenir.
2.
ekil A2-20. Yksek younlukta pist koruyucu klar, Konfigrasyon B iin izokandela emas
Ek 2-21
Ek 2
ekil A2-21. Taksi yolu merkez hatt ve durma bar klarnn ortalama younluunun
hesaplanmas iin kullanlacak grid noktalar
ekil A2-12 ila A2-21 iin mterek notlar

1.
ekiller A2-12 ila A2-20'de belirtilen younluklar, taksi yolu merkez hatt klar iin yeil ve sar
k, pist koruyucu klar iin sar k ve durma bar klar iin krmz k eklindedir.
2.
ekiller A2-12 ila A2-20 kabul edilebilir asgari k younluklarn gstermektedir. Ana nn ortalama younluu, ekil A2-21'de gsterildii zere grid noktalar oluturularak ve ana n tekil
eden dikdrtgenin iinde ve zerinde bulunan tm grid noktalarnda llen younluk deerleri
kullanlarak hesaplanr. Ortalama deer, dikkate alnan tm grid noktalarnda llen k younluklarnn aritmetik ortalamasdr.
3.
Aydnlatma armatr doru yneltildiinde, duruma gre, ana nda veya en iteki nda hibir
sapma kabul edilemez.
4.
Yatay alar, taksi yolu merkez hattndan geen dikey dzlem esas alnarak llmekte, ancak
dnemelerde bunlar dnemece olan tanjant esas alnarak llmektedir.
5.
Dikey alar, taksi yolu yzeyinin boyuna eiminden llmektedir.
6.
Uygun bakmn nemi ar vurgulanamaz. Younluk, duruma gre ortalama olarak veya ilgili
izokandela erilerinde belirlendii zere, hibir zaman ekillerde gsterilen deerin yzde
50'sinin altndaki bir deere dmemeli ve belirlenen minimum ortalama younlua yakn bir k
k seviyesini muhafaza etmek havaalan yetkililerinin amac olmaldr.
7.
Ik nitesi, ana n veya duruma gre en iteki n, belirlenen gerekliliin yarm derece dahilinde
bulunacak ekilde tesis edilecektir.
Ek 2-22
ekil A2-22. T-VASIS ve AT-VASIS'in k younluu dalm
Ek 2
Ek 2-23
Notlar:
1.
Bu eriler, krmz kta minimum younluklar iindir.
2.
Inn beyaz sektrndeki younluk deeri, 2'den az deildir ve krmz sektrde buna
tekabl eden younluun 6.5 misli kadar olabilir.
3.
Parantezler iinde gsterilen younluk deerleri APAPI iindir.
ekil A2-23. PAPI ve APAPI k younluu dalm
Ek 2-24
Ek 2
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Belirlenen younluklar, sar k olarak verilmitir.
ekil A2-24. Dk younlukta pist koruyucu klar, Konfigrasyon A'daki

her k iin izokandela emas
Ek 2-25
Ek 2
Notlar:
1.
2.
Belirlenen younluklar, sar k olarak verilmitir.
ekil A2-25. Yksek younlukta pist koruyucu klar,

Konfigrasyon A'daki her k iin
izokandela emas
Ek 2-26
Ek 4
Not 1. - Ok izgi genilii, noktann ap ve tirenin

hem genilii hem de uzunluu, karakter izgi geniliklerine orantlanacaktr.
Not 2. - Okun ebatlar, ynne baklmakszn,
belirli bir levha ebad iin sabit kalacaktr.
Ok, nokta ve tire

ekil A4-2.
A. ki pist tantm ieren levha
B. Bir pist tantm ieren levha
ekil A4-3. Levha ebad
Ek 4-10
Ek 6
EK 6.
MANA IIKLARININ YERLER
Not. - Yksek younlukta mania klandrmas, yer seviyesinin zerinde 150 m'den yksek olan
yaplarda nerilmektedir. Orta younlukta klandrma kullanldnda, iaretleme de gerekli olacaktr.
ekil A6-1. Orta younlukta yanp snen beyaz mania klandrma sistemi, Tip A
Ek 6-1
Ek 6
Not. - Yalnzca gece kullanm iin.
ekil A6-2. Orta younlukta yanp snen krmz mania klandrma sistemi, Tip B
Ek 6-2
Ek 6
Not. - Yalnzca gece kullanm iin.
ekil A6-3. Orta younlukta sabit krmz mania klandrma sistemi, Tip C
Ek 6-3
Ek 6
ekil A6-4. Orta younlukta ikili mania klandrma sistemi, Tip A/Tip B
Ek 6-4
Ek 6
ekil A6-5. Orta younlukta ikili mania klandrma sistemi, Tip A/Tip C
Ek 6-5
Ek 6
ekil A6-6. Yksek younlukta yanp snen beyaz mania klandrma sistemi, Tip A
Ek 6-6
Ek 6
ekil A6-7. Yksek/orta younlukta ikili mania klandrma sistemi, Tip A/Tip B
Ek 6-7
Ek 6
ekil A6-8. Yksek/orta younlukta ikili mania klandrma sistemi, Tip A/Tip C
Ek 6-8
lave A
LAVE A.
ANNEX 14, CLT I' TAMAMLAYICI
REHBER MATERYAL
1. Pistlerin says, yeri ve yn
Pistlerin yeri ve yn
1.1
Pistlerin yer ve ynnn belirlenmesinde birok faktr gz nnde bulundurulmaldr. Bu faktrlere ilikin ayrntl bir liste yada etkilerine ait bir analiz salamaya almakszn, en sk aratrma
gerektirenlere iaret etmek yararl grnmektedir. Bu faktrler, drt balmz altnda sralanabilir:
1.1.1
Operasyon tipi. zellikle havaalannn tm meteorolojik artlarda m yoksa yalnzca grerek meteorolojik koullarda mi kullanlaca ve gndz ve gece mi yoksa yalnzca gndz m kullanlaca konusuna dikkat edilmelidir.
1.1.2
klimsel artlar. Kullanlabilirlik faktrn belirlemek zere rzgar dalmna ilikin bir aratrma
yaplmaldr. Bu bakmdan, aadaki yorumlar dikkate alnmaldr:
a) Kullanlabilirlik faktrnn hesaplanmas iin kullanlan rzgar istatistikleri, normalde hz ve
yn kapsamlarnda mevcut olup, elde edilen sonularn doruluu, byk lde, bu kapsamlar dahilinde gzlemlerin varsaylan dalmna baldr. Gerek dalma ilikin emin bilgiler
bulunmadnda, tek dze bir dalmn varsaylmas olaandr, nk en elverili pist ynleri
ile ilgili olarak, bu, kullanlabilirlik faktr iin genellikle hafif bir konservatif ile sonulanacaktr.
b) Blm 3, 3.1.3'te verilen yan rzgar maksimum ortalama unsurlar normal durumlar ile ilgilidir. Sz konusu maksimum deerlerin indirilmesinin belirli bir havaalannda dikkate alnmasn gerektirebilecek baz faktrler vardr. Bunlara aadakiler dahildir:
1)
3.1.3'te verilen gruptan her birinde farkl uak tipleri (gelecekteki tipler dahil) arasnda, muamele zellikleri ve maksimum izin verilebilir yanal rzgar unsurlarnda, mevcut
olabilecek geni deiiklikler;
LAVE A-1
lave A
2)
ani rzgar savruntularnn yaygnl ve nitelii;
3)
trblansn yaygnl ve nitelii;
4)
bir ikincil pistin mevcudiyeti;
5)
pistlerin genilii;
6)
pist yzey artlar - pistin zerindeki su, kar ve buz, kabul edilebilir yandan gelen rzgar
unsurunu nemli lde azaltr; ve
7)
snrlayc yanal rzgar unsuru ile balantl rzgarn gc.
Zayf grn ve/veya dk bulut alt snrnn grlmesine ilikin bir aratrma da yaplmaldr. Bunlarn skl ve de beraberindeki rzgar yn ve hz dikkate alnmaldr.
1.1.3
Havaalan yerinin, yaklamalarnn ve evresinin topografisi, zellikle:

a) mania snrlama yzeylerine uygunluk;
b) halihazrdaki ve gelecekteki arazi kullanm. Yn ve yerleim, ikametgah, okul ve hastane blgeleri gibi zellikle hassas olan alanlar uak grltsnn neden olduu rahatszla kar mmkn
olduunca koruyacak ekilde seilmelidir. Bu konuya ilikin detayl bilgiler Havaalan Planlama Elkitab
(Dok. 9184), Blm 2'de ve Uak Grlt Ynetimine likin Dengeli Yaklam Konusunda Rehberlik
(Dok. 9829)'da yer almaktadr;
c) salanacak halihazrdaki ve gelecekteki pist uzunluklar;
d) inaat maliyetleri; ve
e) araziye yaklama iin uygun grsel olmayan ve grsel yardmclarn kurulmas olana.
1.1.4
Havaalan yaknndaki hava trafii, zellikle:

a) baka havaalanlarnn veya ATS gzergahlarnn yaknl;
b) trafik younluu; ve
c) hava trafik kontrol ve pas geme prosedrleri.
Her yndeki pistlerin says

1.2
Her ynde salanacak pistlerin says, karlanacak uak hareketlerinin saysna baldr.
2. Ama sahalar ve durma uzantlar
2.1
Artrlm bir pist uzunluuna alternatif olarak bir durma uzants ve/veya ama sahas salama
karar, pist sonunun tesindeki alann fiziksel zelliklerine ve olas uaklarn iletme performans
gerekliliklerine baldr. Salanacak pist, durma uzants ve ama sahas uzunluklar, uak kalk
performansna gre belirlenir, fakat ini iin yeterli pist uzunluunun salandndan emin olmak
zere pisti kullanan uaklarn ihtiya duyduu ini mesafesi de kontrol edilmelidir. Ancak bir
ama sahasnn uzunluu, kalk kousu iin mevcut mesafenin uzunluunun yarsn aamaz.
LAVE A-2
lave A
2.2
Uak performans iletme snrlamalar, uan, kalka baladktan sonra, ya emniyetli bir ekilde
durdurulabilmesi veya kalk emniyetli bir ekilde tamamlayabilmesi iin yeterli bir uzunluk
gerektirmektedir. Tartma amacyla, havaalannda salanan pist, durma uzants ve ama sahas
uzunluklarnn, kalk ktlesi, pist zellikleri ve evre atmosferik koullar dikkate alndnda, en
uzun kalk ve hzlanma-durma mesafelerini gerektiren uak iin uygun olmas varsaylmaktadr.
Bu artlar altnda, her kalk iin, karar hz denilen bir hz sz konusudur; bu hzn altnda bir
motor arzalandnda kalktan vazgeilmeli, ve bu hzn stnde kalk tamamlanmaldr. Karar
hzna ulalmadan nce bir motor arzalandnda, yetersiz hz ve azalan mevcut g nedeniyle,
bir kalk tamamlamak iin ok uzun bir kalk kousu mesafesi ve kalk mesafesi gerekli olur.
Derhal harekete geilmesi artyla, geri kalan mevcut hzlanma-durma mesafesinde durmak
konusunda herhangi bir zorluk sz konusu olmaz. Bu artlar altnda doru hareket tarz, kalktan vazgemek olur.
2.3
Dier taraftan, karar hzna ulaldktan sonra bir motor arzaland taktirde uak, kalk geri
kalan mevcut kalk mesafesinde emniyetli olarak tamamlamak iin yeterli hza ve gce sahip olacaktr. Ancak yksek hz nedeniyle, uan geri kalan mevcut hzlanma-durma mesafesinde durdurulmasnda zorluk olabilir.
2.4
Karar hz, herhangi bir uak iin sabit bir hz deil, ancak pilot tarafndan, mevcut hzlanmadurma mesafesi ve mevcut kalk mesafesine, uak kalk ktlesine, pist zelliklerine ve
havaalanndaki evre atmosferik artlarna uyacak snrlar dahilinde seilebilir. Normalde, mevcut
hzlanma-durma mesafesi arttndan daha yksek bir karar hz seilir.
2.5
Gerekli hzlanma-durma mesafelerinin ve gerekli mevcut kalk mesafelerinin kombinasyonlarndan oluan bir yelpaze, uak kalk ktlesini, pist zelliklerini ve evre atmosferik artlarn
dikkate alarak, belirli bir ua barndrmak zere elde edilebilir. Her kombinasyon, kendi zel
kalk mesafesi uzunluunu gerektirmektedir.
2.6
En bildik durum, karar hznn, gerekli kalk mesafesinin gerekli hzlanma-durma mesafesine eit
olduu durumdur; bu deer, dengelenmi baz uzunluu olarak bilinmektedir. Durma uzantsnn
ve ama sahasnn salanmad durumlarda, bu mesafelerin her ikisi pist uzunluuna eittir.
Ancak ini mesafesi u an iin gz ard edildii taktirde pist, dengelenmi baz uzunluunun
tamam iin gerekli deildir, nk gerekli kalk kousu mesafesi elbette dengelenmi baz uzunluundan azdr. Bu nedenle, dengelenmi baz uzunluu, tamamen bir pist yerine, ama sahasna
ve durma uzantsna ait eit bir uzunluk tarafndan tamamlanan bir pist tarafndan salanabilir.
Pist, herimi ynde kalk iin kullanld taktirde, her bir pist sonunda eit bir ama sahas ve
durma uzants uzunluu salanmak durumundadr. Bu nedenle pist uzunluundaki tasarruf, daha
byk bir genel uzunluun maliyeti zerinden satn alnmaktadr.
2.7
Ekonomik sebeplerin durma uzantsnn salanmasn engellemesi ve, bunun neticesinde, yalnzca pistin ve ama sahasnn salanacak olmas durumunda, pist uzunluu (ini gereklilikleri gz
ard edilerek), gerekli hzlanma-durma mesafesine veya gerekli kalk kousu mesafesine, hangisi
daha fazlaysa, eit olmaldr. Mevcut kalk mesafesi, pist uzunluu art ama sahasnn uzunluu
kadar olacaktr.
2.8
Salanacak minimum pist uzunluu ve maksimum durma uzants veya ama sahas uzunluu, pist
uzunluu gereklilikleri asndan kritik bulunan uak iin uak uu elkitabndaki verilerden aadaki ekilde belirlenebilir:
LAVE A-3
lave A
a) bir durma uzants ekonomik bakmdan mmkn ise, salanacak uzunluklar, dengelenmi baz
uzunluu iin olanlardr. Pist uzunluu, gerekli kalk kousu mesafesi veya gerekli ini
mesafesidir, hangisi daha fazlaysa. Gerekli hzlanma-durma mesafesi, bu ekilde belirlenen
pist uzunluundan fazlaysa, fazlalk, genellikle pistin her bir ucunda durma uzants olarak
salanabilir. Bunun yan sra, durma uzants ile ayn uzunlukta bir ama sahas da salanmak
zorundadr;
b) bir durma uzants salanmayacaksa, pist uzunluu, gerekli ini mesafesidir veya daha fazlaysa,
karar hznn mmkn olan en dk deerine tekabl eden gerekli hzlanma-durma mesafesidir. Gerekli kalk mesafesinin pist uzunluu zerinden fazlal, genellikle pistin her bir
ucunda ama sahas olarak salanabilir.
2.9
Yukardaki hususa ilaveten, ama sahalar kavram belirli durumlarda, alan tm motorlar iin
gerekli kalk mesafesinin, motor arza durumu iin gerekli olan at bir duruma uygulanabilir.
2.10
Bir durma uzantsnn ekonomisi, her kullanmdan sonra yeniden derecelendirilmesi ve kompakt
hale getirilmesi gerektiinde tamamen kayp olabilir. Bu nedenle, ua yapsal hasara uratmadan durma uzantsnn hizmet vermesi ngrlen uan en az belirli saydaki yklerine dayanacak ekilde tasarlanmaldr.
3. Beyan edilen mesafelerin hesaplanmas
3.1
Her pist yn iin hesaplanacak beyan edilen mesafeler aadakileri kapsamaktadr: kalk kousu iin mevcut mesafe (TORA), mevcut kalk mesafesi (TODA), mevcut hzlanma-durma
mesafesi (ASDA) ve mevcut ini mesafesi (LDA).
3.2
Bir pist, bir durma uzants veya ama sahas ile donatlmadnda ve eik, pistin ucunda bulunduunda, beyan edilen drt mesafe normalde, ekil A-1 (A)'da grld zere, pistin uzunluuna eit olmaldr.
3.3
Bir pist, bir ama sahas (CWY) ile donatldnda, TODA, ekil A-1 (B)'de grld zere,
ama sahasnn uzunluunu ierecektir.
3.4
Bir pist, bir durma uzants (SWY) ile donatldnda, ASDA, ekil A-1 (C)'de grld zere,
durma uzunluunu ierecektir.
3.5
Bir pistin kaydrlm bir eii varsa, LDA, ekil A-1 (D)'de grld zere, eiin kaydrld
mesafe kadar azaltlacaktr. Kaydrlm bir eik yalnzca o eie yaplm yaklamalara ynelik
LDA'y etkiler; karlkl yndeki operasyonlara ynelik tm beyan edilmi mesafeler etkilenmez.
3.6
ekiller A-1 (B)'den A-1 (D)'ye kadar, bir ama sahas veya durma uzants ile donatlm veya kaydrlm bir eie sahip bir pisti gstermektedir. Bu zelliklerden birden fazlas mevcut olduunda, beyan edilen mesafelerin birden fazlas deitirilecektir - ancak bu deiiklik, gsterilen ayn
prensibe uygun olacaktr. Tm bu zelliklerin mevcut olduu bir durumu gsteren bir rnek
ekil A-1 (E) 'de yer almaktadr.
3.7
Beyan edilen mesafelere ilikin bilgi salamaya ynelik nerilen bir format, ekil A-1 (F)'de verilmitir. Bir pist yn, iletme bakmndan yasak olmas nedeniyle, kalk veya ini iin veya her
ikisi iin kullanlamad taktirde bu beyan edilmeli ve "kullanlamaz/not usable" kelimesi veya
"NU" ksaltmas girilmelidir.
LAVE A-4
lave A
Not: Tm beyan edilen mesafeler soldan saa operasyonlar iin gsterilmitir.
ekil A-1. Beyan edilen mesafelerin gsterimi
LAVE A-5
lave A
4. Pist zerindeki eimler

4.1
Eim deiiklikleri arasndaki mesafe
Aadaki rnek, eim deiiklikleri arasndaki mesafenin nasl belirleneceini gstermektedir

(baknz ekil A-2):
Kod numarasnn 3 olduu bir pist iin D, en az aadaki gibi olmaldr:
15.000 (|x-y| + |y-z|) m
|x-y|, x-y'nin mutlak saysal deeridir

|y-z|, y-z'nin mutlak saysal deeridir.
x = +0.01
y = -0.005
z = +0.005
olduunu varsaydmzda
|x-y| = 0.015
|y-z| = 0.01 'dir.
Spesifikasyonlara uyum salamak iin D en az aadaki gibi olmaldr:
15.000 (0.015 + 0.01) m,
yani 15.000 x 0.025 = 375 m
4.2 Boyuna ve enine eimlerin dikkate alnmas

Eimlere ve Blm 3, 3.1.13 ila 3.1.19 kapsamnda izin verilen eim deiikliklerine ait u deerleri birletirecek bir pist planlandnda, sonuta ortaya kan yzey profilinin uaklarn almasn
engellememesini salamak zere bir aratrma yaplmaldr.
4.3 Radyo altimetre alma alan

Otomatik balantl yaklamalar ve otomatik iniler (hava artlarna baklmakszn) yapan uaklar barndrmak amacyla eim deiikliklerinin, bir hassas yaklama pistinin eiinin nnde en az 300
m boyunca bir dikdrtgen alanda nlenmesi veya minimum dzeyde tutulmas arzu edilmektedir. Alan,
uzatlan merkez hatt zerinde 120 m geniliinde simetrik olmaldr. zel artlar izin verdiinde genilik, azaltlmasnn uaklarn emniyetli bir ekilde iletilmesini etkilemeyecei bir havaclk almas ile
ortaya koyulduu taktirde, en az 60 m'ye indirilebilir. Bu arzu edilir, nk bu uaklar nihai ykseklik ve
kl uak pisti rehberlii iin bir radyo altimetre ile donatlmtr ve uak eiin hemen ncesinde zeminin zerinde bulunduunda radyo altimetre, otomatik k pistine ynelik otomatik pilota bilgi salamaya
balayacaktr. Eim deiikliklerinin nlenemedii durumlarda, birbirini takip eden iki eim arasndaki
deiiklik oran 30 m bana yzde 2'yi amamaldr.
LAVE A-6
lave A
ekil A-2. Pist merkez hatt profili
5. Pist yzeyinin dzgnl

5.1
Pist yzeyi dzensizliklerine ilikin toleranslar kabul ederken, aadaki yapm standard 3 m'lik
ksa mesafeler iin gerekletirilebilir ve iyi mhendislik pratiine uygundur:
Bir kavisin tepesi veya drenaj kanallar zeri hari olmak zere, anma yolunun tamamlanm
yzeyi, yzeyin zerinde herhangi bir ynde herhangi bir yerde bulunan 3 m'lik bir mastar ile test
edildiinde mastarn taban ile kaplamann yzeyi arasnda mastar boyunca herhangi bir yerde
3 mm'den byk bir sapma olmayacak ekilde dzgnle sahip olacaktr.
5.2
Yzeyin uygun przszlnn muhafaza edildiinin salanmas iin pist yzeyine pist klar
veya drenaj zgaralar yerletirirken dikkat edilmelidir.
5.3
Uaklarn altrlmas ve yzey temellerinin farkl kntleri icabnda yzey dzensizliklerinde

arta neden olacaktr. Yukardaki toleranslardaki kk sapmalar, uak faaliyetlerini ciddi lde
engellemeyecektir. Genel olarak, 45 m'lik mesafe zerinde 2.5 cm ila 3 cm srasndaki dzensizlikler ho grlebilir. Kabul edilebilir maksimum sapmalar bir uan tipine ve hzna bal olarak
deimesine ramen, kabul edilebilir yzey dzensizliklerinin snrlar makul bir lde tahmin
edilebilir. Aadaki tablo maksimum ve geici olarak kabul edilebilir snrlar gstermektedir.
Maksimum snrlar ald taktirde, sr kalitesini gelitirmek iin makul olarak uygulanabilir
olur olmaz dzeltici tedbirler alnmaldr. Geici olarak kabul edilebilir snrlar ald taktirde,
sz konusu sertlii sergileyen pistin ksmlarnda, uak operasyonlar srdrlecekse, dzeltici
tedbirler derhal alnmaldr.
"Yzey Dzensizlii"'nin burada, bir pistin belirli bir kesiminde dzenli bir eim boyunca yer
almayan izole edilmi yzey irtifa sapmalar olarak tanmlandn dikkate alnz. Bu husus
erevesinde, "bir pistin bir kesimi" burada bir pistin, iinde srekli bir genel yoku yukar, yoku
aa veya dz eimin hakim olduu bir paras olarak tanmlanmtr. Bu kesimin uzunluu
genellikle 30 ile 60 metre arasnda olup, uzunlamasna profile ve kaplamann durumuna bal
olarak daha uzun olabilir.
LAVE A-7
lave A
5.4
ekil A-3, yzey sertlii kriterlerinin, Birleik Devletler Federal Havaclk daresi tarafndan
gelitirilmi olanlarla bir karlatrma gstermektedir.
5.5
Pistin zaman iinde bozulmas su birikintilerinin oluma ihtimalini de arttrmaktadr. Yaklak

olarak 3 mm derinliinde olan birikintiler, zellikle inen uaklarn yksek hzlarna maruz kalnan
yerlerdeyseler sonradan daha s derinlikteki sudan dolay slak pist zerinde kaymaya neden olabilirler. Kaymalarla ilgi olarak nemli birikintilerin uzunluklar ve derinlikleri hususunda gelimi
rehberlik bir kez daha incelenme konusudur. Bu, tabii ki de, zellikle birikintilerin buzlanma ihtimali olduu durumlarda nlem alnmas iin gereklidir.
6. Karl ve buzlu kaplamal yzeylerin srtnme zelliklerinin belirlenmesi ve beyan edilmesi
6.1
Karl ve buzlu kaplamal pistlerin srtnme zellikleri ile ilgili gvenilir ve standart bilgilere ynelik bir iletme ihtiyac bulunmaktadr. Yzey srtnme zelliklerine ilikin doru ve gvenilir gsterimler srtnme lm tertibatlar ile elde edilebilir; ancak uak ktlesi, hz, fren mekanizmas,
lastii ve ini takm zellikleri gibi mevcut birok deiken nedeniyle sz konusu ekipman ile elde
edilen sonular ile uak performans arasnda iliki kurmak iin ilave tecrbe gerekmektedir.
6.2
Srtnme katsays, bir pist tamamen veya ksmen kar veya buz ile kapland taktirde llmeli
ve artlar deitike tekrarlanmaldr. Pistler haricindeki yzeyler zerindeki srtnme lmleri
ve/veya fren hareketi deerlendirmeleri, sz konusu yzeyler zerinde yetersiz bir srtnme ortam beklenebildiinde gerekletirilmelidir.
6.3
Srtnme katsaysnn lm, yzey srtnme artlarnn belirlenmesi iin en iyi esas salamaktadr. Yzey srtnme deeri, bir tekerlek kaydnda ancak halen yuvarlandnda meydana
gelen maksimum deerdir. eitli srtnme lm tertibatlar kullanlabilir. Pist srtnme artlarnn deerlendirilmesine ve rapor edilmesine ilikin yntemde yeknesaklna ynelik bir
iletme gereklilii bulunduundan, lmler tercihen pistin tamam boyunca maksimum srtn
menin srekli lmn salayan donanm ile gerekletirilmelidir. lm teknikleri ve eitli
srtnme lm tertibatlarnn snrlamalarna ilikin bilgiler ve dikkate alnacak nlemler
LAVE A-8
lave A
ekil A-3: Przllk Kriterlerinin Karlatrmas
Not. - Bu kriterler, ne uzun dalgal uzunluk armoni etkilerini ne de tekrarlayan yzey dalgalanmalarnn etkilerine deil, tek olay przllne yneliktir.
6.4
Seilmi buz veya karla kapl yzeyler zerinde gerekletirilen testlerin sonularna dayanan, buz
veya karla kapl yzeylerin zerindeki belirli srtnme lm tertibatlar arasndaki ilintiyi
gsteren bir izelge, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 2'de yer almaktadr.
6.5
Bir pistin srtnme artlar, llen srtnme katsays veya tahmini fren hareketi bakmndan
"fren hareketi bilgisi" olarak ifade edilmelidir. Spesifik saysal deerleri ister istemez her srtnme lm tertibatnn tasarm ve yapm ve de llen yzey ve kullanlan hz ile ilgilidir.
LAVE A-9
6.6
6.7
lave A
lgili aklayc terimleri ieren aadaki tablo, yalnzca sktrlm kar ve buzda toplanm
srtnme verilerinden gelitirilmi ve bu nedenle her artta geerli mutlak deerler olarak kabul
edilmemelidir. Yzey, kar veya buzdan etkilendii ve fren hareketi "iyi" olarak bildirildii taktirde
pilotlar, artlarn temiz kuru bir pistteki (mevcut srtnmenin her halkarda gerekli olandan ok
daha fazla olabildii pistteki) kadar iyi olmasn beklememelidir. "yi" deeri, nispi bir deerdir ve
uaklarn, zellikle ini srasnda yn kontrol veya fren zorluklar ile karlamamalar gerektii
anlamda ngrlmektedir.
llen
katsay
Tahmini fren
hareketi
Kod
0.40 ve zeri
0.39 - 0.36
0.35 - 0.30
0.29 - 0.26
0.25 ve aas
yi
Orta - iyi
Orta
Orta - zayf
Zayf
5
4
3
2
1
Bir pistin her te birlik ksm iin yzey srtnme bilgilerinin salanmas gerekli bulunmutur.
te birlik ksmlar A, B ve C olarak adlandrlr. Havaclk servis nitelerine bilgi rapor etme
amacyla, A blm daima daha dk pist tantma numaras ile ilgili olan blmdr. ni
ncesinde bir pilota ini bilgileri verirken, blmler yine de pistin birinci, ikinci veya nc
blm olarak anlr. Birinci blm, ini ynnden grld ekliyle pistin ilk te birlik blm
anlamndadr. Srtnme lmleri, piste paralel iki hat boyunca, yani merkez hattnn her bir
tarafnda yaklak 3 m'lik veya merkez hattndan operasyonlarn ounun gerekletii mesafe
boyunca bir hat boyunca yaplr. Testlerin amac, A, B ve C blmleri iin ortalama srtnme
deerini belirlemektir. Bir srekli srtnme lm tertibatnn kullanld durumlarda ortalama
deerler, her bir blm iin kaydedilen srtnme deerlerinden elde edilir. her bir test noktas
arasndaki mesafe, pistin kullanlabilir uzunluunun yaklak yzde 10'u kadar olmaldr. Pist
merkez hattnn tek bir tarafndaki tek bir test hattnn piste ilikin yeterli kapsam saladna
karar verildii taktirde, pistin her bir te birlik blmnn zerinde test gerekletirilmek
durumundadr. Test sonular ve hesaplanan ortalama srtnme deerleri zel bir forma kaydedilir (baknz Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 2).
Not. - Geerli olduu durumlarda, durma uzants srtnme deerine ynelik rakamlar istek zerine
de kullanma sunulmaldr.
6.8
Bir srekli srtnme lm cihaz (rnein Skiddometer, Yzey Srtnme Test Cihaz, Mu-meter,
Pist Srtnme Test Cihaz veya Grip Test Cihaz), sktrlm kar ve buz kapl pistlere ait srtnme deerlerinin llmesi iin kullanlabilir. Bir hz kesme lm cihaz (rnein Tapley Meter
veya Brakemeter - Dynometer), belirli yzey artlarnda kullanlabilir, rnein sktrlm kar,
buz veya ok ince tabakalar halinde kuru karda. Dier srtnme lm cihazlar, yukarda belirtilen tiplerden en az biri ile ilikilendirilmi olmalar artyla kullanlabilir. Bir hz kesme lm
cihaz, yanltc srtnme deerleri verebileceinden gevek karda veya sulu karda kullanlmamaldr. Dier srtnme lm cihazlar da baz kalnt ve hava/kaplama harareti kombinasyonlar altnda yanltc srtnme deerleri verebilir.
6.9
Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 2, yzey kirliliinin giderilmesine ve srtnme
koullarnn iyiletirilmesine ilikin uygun test sonular ve dier bilgileri elde etmek zere test
ekipmannn yeknesak kullanm konusunda rehberlik salamaktadr.
LAVE A-10
lave A
7. Islak kaplamal yzeylerin srtnme zelliklerinin belirlenmesi

7.1
Islak kaplamal bir pistin srtnme zellii,

a) yeni veya yeniden yzeylendirilmi kaplamal pistlerin slak haldeyken srtnme zelliklerini
dorulamak (Blm 3, 3.1.24);
b) kaplamal pistlerin slak haldeyken kayganln periyodik olarak deerlendirmek (Blm 10,
10.2.3);
c) drenaj zellikleri zayf olduunda srtnme zerindeki etkiyi belirlemek (Blm 10, 10.2.6);
ve
d) olaand koullar altnda kaygan hale gelen kaplamal pistlerin srtnme zelliini belirlemek (Blm 2, 2.9.8)
iin llmelidir.
7.2
Pistler, slak pist yzeyi srtnme zelliklerini belirlemek zere ilk olarak yapldklarnda veya
yeniden yzeylendirildikten sonra deerlendirilmelidir. Srtnmenin kullanmla birlikte azald
kabul edilmesine ramen bu deer, uak operasyonlarndan kaynaklanan lastik tortular ile kirlenmemi olan pistin nispeten uzun orta ksmna ait srtnmeyi temsil edecek ve bu nedenle iletme
bakmndan deer tamaktadr. Deerlendirme testleri temiz yzeyler zerinde yaplmaldr. Test
etme ncesinde bir yzeyin temizlenmesi mmkn deilse, bir ilk rapor hazrlama amacyla pistin
orta ksmndaki bir temiz yzey blmnde bir test yaplabilir.
7.3
Mevcut yzey artlarna ilikin srtnme testleri, slak haldeyken dk srtnmeli pistleri belirlemek amacyla periyodik olarak yaplmaldr. Devlet, bir pist slakken kaygan olarak snflandrlmadan nce hangi minimum srtnme seviyesini kabul edilebilir bulduunu tanmlamal ve bu
deeri Devletin havaclk bilgi yaynnda (AIP) ilan etmelidir. Bir piste ait srtnme bu rapor
edilmi deerin altnda bulunduunda sz konusu bilgi NOTAM ile duyurulmaldr. Devlet ayrca bir bakm planlama seviyesi oluturmal ve bu seviyenin altnda, srtnmeyi gelitirmek zere
ilgili onarm hareketi balatlmaldr. Ancak pistin tamamna veya onun bir ksmna ait srtnme
zellikleri minimum srtnme seviyesinin altndaysa, onarm faaliyeti gecikmeden gerekletirilmelidir. Srtnme lmleri, durum ciddilemeden nce bakm veya zel yzey ilemi gerektiren pistlerin belirlenmesini salayacak olan aralklarla gerekletirilmelidir. lmler arasndaki zama aral, uak tipi ve kullanm skl, iklim artlar, kaplama tipi, ve kaplama servisi ve
bakm gereklilikleri gibi faktrlere bal olacaktr.
7.4
Yeknesakllk iin ve baka pistlerle karlatrma olana verilmesi iin, mevcut, yeni ve yeniden
yzeylendirilmi pistlere ait srtnme testleri, yumuak bir trtll lastik ile donatlm bir srekli
srtnme lm cihaz ile yaplmaldr. Cihaz, yzeyin srtnme zelliklerinin en az 1 mm'lik bir
su derinliinde yaplabilmesi iin kendinden slatmal zellikleri kullanabilme gcne sahip
olmaldr.
7.5
Bir pistin srtnme zelliklerinin, elverisiz eimler veya kntler nedeniyle, zayf drenajdan
dolay azalabileceinden phe edildiinde, ek bir test yaplmal, fakat bu sefer yerel bir yamuru
temsil eden doal koullar altnda gerekletirilmelidir. Bu test, zayf olarak temizlenmi alanlardaki su derinlikleri normalde yerel yamur ortamnda daha byk olmas itibariyle ncekinden
farkllk gstermektedir. Test sonular bylelikle, nceki teste gre, su planlamasna sebep olaLAVE A-11
lave A
bilecek dk srtnme deerlerine sahip problem alanlar tanmlamaya daha uygundur. artlar,
testlerin bir yamuru temsil eden doal koullar esnasnda yaplmasna olanak vermedii taktirde
bu durum simle edilebilir.
7.6
Srtnme, kaygan bir pisti tanmlamak zere Devlet tarafndan belirlenmi seviyenin zerinde
bulunmu olsa dahi, uzun bir kuru dnem sonras gibi olaand artlar altnda pistin kaygan hale
gelmi olabilecei bilinebilir. Bu tr bir durumun mevcut olduu biliniyorsa, bir srtnme lm,
pistin kaygan hale gelmi olabileceinden phe edilir edilmez gerekletirilmelidir.
7.7
7.3 ila 7.6'da belirlenmi lmlerden herhangi birinin sonular, bir pist yzeyinin yalnzca belirli bir ksmnn kaygan olduuna iaret ettiinde, bu bilginin duyurulmasna ve uygun olduu taktirde, onarm faaliyetinde bulunmak eit derecede nemlidir.
7.8
Islak pistler zerinde srtnme testleri gerekletirirken, srtnme katsaysnn hz ile ok snrl
deiiklie urad sktrlm kar ve buz koullarnda grlmedii zere, slak bir pistin hzda
artla birlikte srtnmede bir d rettiine nemle dikkat edilmelidir. Ancak hz arttka,
srtnmenin azaltld oran azalr. Lastik ile pist yzeyi arasndaki srtnme katsaysn etkileyen
faktrler arasnda doku zellikle nemlidir. Pist, suyun lastiin altndan kamasna olanak veren
iyi bir makro-dokuya sahip olduu taktirde srtnme deeri hzdan daha az etkilenecektir. Bunun
tersine, dk makro-dokulu bir yzey, hzdaki artla birlikte srtnmede daha byk bir d
oluturacaktr. Buna gre, srtnme zelliklerini ve gelitirilmeleri iin onarmn gerekli olup
olmadn belirlemek zere pistleri test ederken, bu srtnme/hz varyasyonlarn ortaya koymaya yetecek ykseklikte bir hz kullanlmaldr.
7.9
Annex 14, Cilt I, Devletlerin iki srtnme seviyesini aadaki gibi belirlemesini gerektirmektedir:
a) altndayken onarmn balatlmas gerektii bir bakm srtnme seviyesi; ve
b) altndayken bir pistin slakken kaygan olabilecei bilgisinin kullandrlmasnn gerektii bir
minimum srtnme seviyesi.
Bunun tesinde Devletler, yeni veya yeniden yzeylendirilmi pist yzeylerinin srtnme zelliklerine ynelik kriterleri belirlemelidir. Tablo A-1, yeni pist yzeyleri ve bakm planlamasna ve kullanlmakta olan pist yzeylerine ynelik minimum srtnme seviyelerine ynelik tasarm amacnn belirlenmesine ilikin rehberlik salamaktadr.
7.10
Yukarda verilen srtnme deerleri mutlak deerlerdir ve herhangi bir tolerans olmakszn uygulanmalar ngrlmektedir. Bu deerler, Devlette yrtlen bir aratrmadan gelitirilmitir.
Mu-metreye taklm iki srtnme lm lastii yumuak olukluydu ve zel bir lastik formlasyonuna sahipti, yani Tip A idi. Bu lastikler, treylerin boyuna ekseni boyunca hizalama as dahil
15 derecede test edilmitir. Skiddometer, Yzey Srtnme Test Cihaz, Pist Srtnme Test Cihaz
ve TATRA zerine taklm tek srtnme lm lastikleri dzgnd ve ayn lastik formlasyonunu
kullanmaktayd, yani Tip B. GRIPTESTER, Tip B ile ayn lastik formlasyonuna sahip tek bir
dzgn ekil lastik ile test edilmi, ancak ebad daha kkt, yani Tip C. Bu lastiklerin (yani Tip
A, B ve C) spesifikasyonlar, Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Ksm 2'de yer almaktadr. Yukarda belirtilen programda kullanlandan farkl lastik formlasyonlar, lastik yol/oluk
kalplar, su derinlii, lastik basnlar, veya test hzlar kullanan srtnme lm cihazlar, tabloda verilen srtnme deerleri ile dorudan denkletirilemez. Stun (5), (6) ve (7)'deki deerler,
pisti veya onun nemli bir blmn temsil eden ortalama haline getirilmi deerlerdir.
Kaplamal bir pistin srtnme zelliklerinin birden fazla hzda test edilmesi arzu edilir.
LAVE A-12
lave A
Tablo A-1. Yeni ve mevcut pist yzeyleri iin srtnme seviyesi
7.11
Yukarda belirtilen en az bir test ekipman ile ilikilendirilmi olmalar artyla baka srtnme
lm cihazlar kullanlabilir. Havaalan Hizmetleri Elkitab (Dok. 9137), Blm 2, yukardaki
tabloda belirlenmemi bir srtnme test cihazna ynelik tasarm amacna, bakm planlama
seviyesine ve minimum srtnme seviyesine tekabl eden srtnme deerlerinin tespit edilmesine
ynelik metodoloji konusunda rehberlik salamaktadr.
8. eritler
8.1 Banketler
8.1.1
Bir pistin veya durma uzantsnn banketi, pistten veya durma uzantsndan kan bir uaa gelecek herhangi bir hasar en aza indirecek ekilde hazrlanmal veya ina edilmelidir. Aadaki
paragraflarda, meydana gelebilecek baz zel sorunlar ve gevek talarn veya baka cisimlerin
turbin tarafndan ieri ekilmesini nleyecek tedbirlere ilikin dier hususta rehberlik verilmitir.
8.1.2
Baz durumlarda, eritteki doal zeminin tama mukavemeti, banketlere ynelik gereklilikleri
karlamak iin, zel hazrlk olmakszn, yeterli olabilir. zel hazrln gerekli olduu durumlarda, kullanlan metot, yerel toprak artlarna ve pistin hizmet vermesi ngrlen uaklarn kitlesine
bal olacaktr. Toprak testleri, en iyi gelitirme yntemini (rnein drenaj, stabilizasyon, yzeylendirme, hafif kaplama) belirlemede yardmc olacaktr.
8.1.3
Talarn veya dier cisimlerin turbinler tarafndan ieri ekilmesini nlemek zere banketleri
tasarlarken de dikkat edilmelidir. Benzer hususlar burada, Havaalan Tasarm Elkitab
(Dok.9157), Ksm 2'de taksi yollarnn kenarlar olarak tartlanlar iin hem gerekli olabilecek
zel tedbirler hem de sz konusu zel tedbirlerin, gerekli olduklar taktirde, alnmas gereken
mesafe bakmndan geerlidir.
LAVE A-13
8.1.4
lave A
Banketler, gerekli tama mukavemetini salamak veya talarn ve kntlerin varln nlemek
zere zel ilemden geirilmise, pist yzeyi ile bitiik erit arasndaki grsel kontrast eksiklii
nedeniyle zorluklar oluabilir. Bu zorluun stesinden, pistin veya eridin yzeylendirilmesinde iyi
bir grsel kontrast salayarak veya bir pist kenar erit iaretlemesi salayarak gelinebilir.
8.2 eritlerin zerindeki cisimler

Piste bitiik eridin genel alan dahilinde, bir uan tekerlei zeminin iine kerken sert dikey
bir yzeye arpmasn nlemek zere nlemler alnmaldr. eride veya bir taksi yolu veya baka bir pist
ile kesime yerine monte edilmi pist k armatrleri veya baka cisimler iin zel sorunlar oluabilir.
Pistler veya taksi yollar gibi, yzeyin erit yzeyine yaslanmas gerektii yapm durumunda dikey bir yz,
yapnn tepesinden erit yzey seviyesinin en az 30 cm altna oluk aarak giderilebilir. Fonksiyonlar yzey
seviyesinde olmalarn gerektirmeyen baka cisimler, en az 30 cm'lik bir derinlie gmlmelidir.
8.3 Bir eridin hassas yaklama pistleri iin tesviyesi

Blm 3, 3.4.8, bir aletli pistin eridinin merkez hattndan en az 75 m dahilindeki ksmnn, kod
numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda tesviye edilmesini tavsiye etmektedir. Bir hassas yaklama pisti
iin, kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda daha byk bir geniliin benimsenmesi arzu edilebilir.
ekil A-4, bu tr bir pist iin gz nnde bulundurulabilecek daha geni bir eridin biimini ve ebatlarn
gstermektedir. Bu erit, pistlerden kan uaklara ilikin bilgiler kullanlarak tasarlanmtr. Tesviye
edilecek ksm, merkez hattndan 105 m'lik bir mesafe boyunca uzanr, ancak bu mesafe, pist sonundan
150 m'lik bir uzunluk iin, eridin herimi ucunda merkez hattndan 75 m'ye gitgide azaltlr.
9. Pist sonu emniyet alanlar

9.1
Pist sonu emniyet alan Blm 3'e uygun olarak oluturulduunda, olas olumsuz iletme faktrleri nedeniyle piste erken temas etme ve pist sonunda duramama iin yeterli uzunlukta bir alan
salanmasna dikkat edilmelidir. Bir hassas yaklama pistinde, ILS yer saptaycs genellikte ayakta duran ilk maniadr ve pist sonu emniyet alan bu tesise kadar uzanmaldr. Baka artlar altnda ve bir hassas olmayan yaklama veya aletsiz pist zerinde, ayakta duran ilk mania bir yol,
demiryolu veya baka ina edilmi veya doal zellik olabilir. Bu gibi durumlarda, pist sonu
emniyet alan, maniaya kadar uzanmaldr.
9.2
Bir pist sonu emniyet alannn oluturulmas, uygulanmas zellikle yasaklayc olaca alanlarda
engellemeyi beraberinde getirebilecei ve ilgili otorite bir pist sonu emniyet alann gerekli kabul
ettiinde, beyan edilen mesafelerden bazlarnn azaltlmasnn dnlmesi gerekebilir.
10. Eiin konumu

10.1 Genel
10.1.1 Yaklama yzeyini ihlal eden hibir mania yoksa, eik normalde bir pistin uunda bulunmaktadr.
Ancak baz durumlarda yerel artlar nedeniyle eiin daimi olarak kaydrlmas arzu edilebilir
(baknz aada). Bir eiin konumu aratrrken, ILS referans noktasnn ve/veya MLS yaklama
LAVE A-14
lave A
ekil A-4. Kod numarasnn 3 veya 4 olduu durumlarda bir hassas yaklama pisti dahil olmak zere
bir eridin tesviye edilmi ksm
referans noktasnn yksekliine ve de mania klerans limitlerinin tespit edilmesine de dikkat

edilmelidir. (ILS referans noktasnn ve MLS yaklama referans noktasnn ykseklii ile ilgili spe
sifikasyonlar Annex 10, Cilt I'de verilmitir)
10.1.2 Hibir maniann yaklama yzeyini ihlal etmedii tespit edilirken, en az eikten boyuna 1200 m
dahilindeki yaklama alan ve en az 150 m'lik genel bir genilik ksm iindeki hareketli cisimler
(yollardaki aralar, trenler vs.) dikkate alnmaldr.
10.2 Kaydrlm eik

10.2.1 Bir cisim, yaklama yzeyinin zerinde uzand ve cisim kaldrlamad taktirde, eiin yerinin
daimi olarak deitirilmesi dnlmelidir.
10.2.2 Blm 4'n mania snrlama amalarn yerine getirmek iin eik, ideal olarak, yaklama yzeyinin
manialardan arndrlm olmasn salamak iin gerekli mesafe iin pistten aaya kaydrlmaldr.
10.2.3 Ancak eiin pist ucundan kaydrlmasnn mevcut ini mesafesinin azalmasna neden olaca
kanlmazdr ve bu, iletme bakmndan, iaretlenmi ve klandrlm manialarn yaklama
yzeyine girmesinden daha byk bir neme sahip olabilir. Eiin yerini deitirme karar ve sz
konusu yer deiikliinin kapsam bu nedenle arndrlm yaklama yzeylerine ve uygun ini
mesafesine ilikin hususlar arasnda optimal bir dengeyi dikkate almaldr. Bu hususu kararlatrrken, pistin hizmet vermesi ngrlen uaklarn tipleri, pistin kullanlaca snrlayc gr
ve bulut alt snr artlar, manialarn eie ve uzatlan merkez hattna gre pozisyonu ve bir hassas yaklama pisti sz konusu olduunda, mania klerans limitinin belirlenmesinde manialarn
nemi dikkate alnmaldr.
LAVE A-15
lave A
10.2.4 Mevcut ini mesafesi hususuna baklmakszn, eik iin seilen konum, eie maniadan
arndrlm yzeyin, kod numarasnn 4 olduu durumlarda yzde 3.3'den daha dik veya kod
numarasnn 3 olduu durumlarda yzde 5'ten daha dik olacak ekilde olmamaldr.
10.2.5 Bir eiin, nceki paragraftaki maniadan arndrlm yzeylere ilikin kriterlere gre yerletirilmi olmas halinde Blm 6'nn mania iaretleme gereklilikleri, yeri deitirilmi eik ile ilgili
olarak yerine getirilmeye devam edilecektir.
10.2.6 Yer deiikliinin uzunluuna bal olarak, eikteki RVR, kalklara ynelik pistin balangcndakinden farkllk gsterebilir. Beyaz klara ynelik 10.000 cd'lik nominal deerden daha dk
fotometrik younluklara sahip krmz pist kenar klarnn kullanlmas bu fenomeni artrmaktadr. Bir kaydrlm eiin, kalk minimum deerleri zerindeki etkisi, ilgili otorite tarafndan
deerlendirilmelidir.
10.2.7 Kaydrlm eiklerin iaretlenmesine ve klandrlmasna ilikin Annex 14, Cilt I'deki hkmler
ve baz operasyonel tavsiyeleri 5.2.4.9, 5.2.4.10, 5.3.5.5, 5.3.8.1, 5.3.9.7, 5.3.10.3, 5.3.10.7 ve 5.3.12.6
maddelerinde yer almaktadr.
11. Yaklama klandrma sistemleri

11.1 Trleri ve zellikleri
11.1.1 Bu ciltteki spesifikasyonlar, basit ve hassas yaklama klandrma sistemlerine ait temel zellik
leri sunmaktadr. Bu sistemlerin baz ynleri iin, rnein merkez hatt klar ve krosbarlar
arasndaki aralkta belirli bir toleransa izin verilmektedir. Genellikle benimsenmi olan yaklama
klandrma biimleri ekil A-6 ve A-7'de gsterilmektedir. Hassas yaklama kategori II ve III
klandrma sisteminin ilk 300 m'lik bir emas ekil 5-14'te gsterilmektedir.
11.1.2 Yaklama klandrma konfigrasyonu, eiin konumuna baklmakszn, yani eiin pistin ucunda
m yoksa pist sonundan kaydrlp kaydrlmadna baklmakszn salanacaktr. Her iki durumda,
yaklama klandrma sistemi eie kadar uzanmaldr. Ancak yeri deitirilmi bir eik sz
konusu olduunda, belirlenen konfigrasyonu elde etmek iin pist sonundan eie kadar gmme
klar kullanlr. Bu gmme klar, Blm 5, 5.3.1.9'da belirlenen yapsal gereklilikleri ve Ek 2,
ekil A2-1 veya A2-2'de belirlenen fotometrik gereklilikleri yerine getirmek zere tasarlanmaktadr.
11.1.3 Iklandrmann tasarlanmasnda kullanlacak uu yolu sarglar ekil A-5'te gsterilmektedir.
11.2 Tesis etme toleranslar

Yatay
11.2.1 Boyutsal toleranslar ekil A-7'de gsterilmektedir.
11.2.2 Bir yaklama klandrma sisteminin merkez hatt, pistin uzatlan merkez hattna 15' 'lik bir
maksimum tolerans ile mmkn olduunca rastlamaldr.
LAVE A-16
lave A
ekil A-5. Kategori I, II ve III operasyonlar iin

klandrma tasarm iin kullanlacak uu yolu sarglar
LAVE A-17
ekil A-6. Basit yaklama klandrma sistemleri
LAVE A-18
lave A
ekil A-7. Hassas yaklama kategori I klandrma sistemleri
lave A
LAVE A-19
lave A
11.2.3 Merkez hatt klarnn boyuna aral, bir k (veya klar grubu) her bir krosbarn merkezinde
bulunacak ve aradaki merkez hatt klar iki krosbar veya bir krosbar ve bir eik arasnda
mmkn olduunca dzgn aralklarla yerleecek ekilde olmaldr.
11.2.4 Krosbarlar ve baretler, ekil A-7(A)'daki biim benimsendiinde 30' veya ekil A7(B) benimsendiinde 2 'lik bir toleransla yaklama klandrma sisteminin merkez hattna dik alarda
bulunmaldr.
11.2.5 Bir krosbar, standart pozisyonundan kaydrlmas gerekirse, herhangi bir bitiik krosbar, mmkn
olduunda, krosbar aralndaki farkllklar azaltmak amacyla uygun miktarlarda kaydrlmaldr.
11.2.6 ekil A-7(A)'da gsterilen sistemdeki bir krosbar standart pozisyonundan kaydrldnda, toplam
uzunluu, mene noktadan krosbarn fiile mesafesinin yirmide biri kalacak ekilde ayarlanmaldr.
Ancak krosbar klar arasndaki 2.7 m'lik standart araln ayarlanmas gerekmemektedir, fakat
krosbarlar, yaklama klandrmasnn merkez hatt zerinde simetrik tutulmaldr.
Dikey
11.2.7 deal dzenleme, tm yaklama klarnn eikten geen yatay dzleme monte etmektir (baknz
ekil A-8) ve bu, yerel artlar elverdike, genel ama olmaldr. Ancak binalar, aalar vs. k
lar, d markerin etrafnda elektronik szlme yolunun (glide path) 1 altnda olmas varsaylan
bir pilotun grn engellememelidir.
11.2.8 Iklar, bir durma uzants veya ama sahas dahilinde ve bir pistin sonundan 150 m dahilinde, piste
erken temas etme ve pist sonunda duramama iin, uaklara gelecek zarar riskini en aza indirmek
amacyla yerel artlarn izin verdii kadar yere yakn monte edilmelidir. Durma uzantsnn ve
ama sahasnn tesinde, klarn yere yakn monte edilmesi o kadar gerekli deildir ve bu nedenle yer kontrlerindeki dalgalanmalar, klarn uygun ykseklikteki direklere monte edilmesiyle
dengelenebilir.
11.2.9 Iklarn, mmkn olduunca, merkez hattnn her bir tarafnda 60 m'lik bir mesafe dahilinde
hibir cisim yaklama klandrma sisteminin dzleminden dar kmayacak ekilde monte
edilmesi arzu edilmektedir. Bir hassas yaklama klandrma sistemi iin merkez hattndan 60 m
dahilinde ve eikten 1350 m dahilinde veya basit bir yaklama klandrma sistemi iin 900 m
dahilinde yksek bir cisim bulunduunda, klarn, biimin d yarsndaki dzlem cismin tepesinin zerinden geecek ekilde tesis edilmesi nerilebilir.
11.2.10 Yer dzlemine ilikin yanltc bir izlenim vermekten kanmak amacyla klar, eikten aa
300 m dardaki bir noktaya 66'da 1'lik bir eimin altna ve 300 m noktasnn tesinde 40'ta 1'lik
bir eimin altna monte edilmemelidir. Bir hassas yaklama kategorisi II ve III klandrma sistemi iin daha zorlu kriterler gerekli olabilir, rnein eiin 450 m dahilinde izin verilmeyen negatif
eimler.
11.2.11 Merkez hatt. Herhangi bir blmdeki (bir durma uzants veya ama sahas dahil) merkez hattnn eimleri mmkn olduunca kk olmal ve eim deiiklikleri, ayarlanabildii kadar az ve
kk olmal ve 60'da 1'i amamaldr. Tecrbeler, pistten darya ilerledike, herhangi bir
blmde 66'da 1'e kadar artan eimlerin ve 40'da 1'e kadar den eimlerin kabul edilebilir
olduunu gstermitir.
LAVE A-20
ekil A-8. Dikey tesisat toleranslar
lave A
LAVE A-21
lave A
11.2.12 Krosbarlar. Krosbar klar, ilgili merkez hatt klarndan geen dz bir izgi zerinde duracak
ekilde ayarlanmal ve bu izgi, mmkn olduunca, yatay olmaldr. Ancak bir durma uzants
veya ama sahas dahilindeki krosbar klarnn, apraz dn bulunduu mahallerde yere daha
yakn monte edilmelerini salad taktirde, klarn en fazla 80'de 1'lik enine bir eim zerinde
monte edilmesine izin verilir.
11.3 Manialarn klerans
11.3.1 Aada k dzlemi olarak anlacak bir alan, maniadan arndrma amal oluturulmu ve sistemin tm klar bu dzlem zerindedir. Bu dzlem dikdrtgen biimindedir ve yaklama klandrma sisteminin merkez hatt zerinde simetrik yerlemitir. Eikte balar ve sistemin yaklama ucunun tesinde 60 m uzanr ve 120 m geniliindedir.
11.3.2 Ik dzleminin snrlar iinde, burada tayin edilenler haricinde, k dzleminden yksek olan
hibir cismin bulunmasna izin verilmez. Tm yollar ve otoyollar, tm ara trafiinin havaalan
yetkililerinin kontrol altnda bulunan ve havaalan trafik kontrol kulesi ile koordine edilen
havaalan hizmet yollar hari olmak zere, yolun tepesinin 4.8 m zerinde uzanan manialar
olarak kabul edilir. Demiryollar, trafik miktarna baklmakszn, raylarn tepesinin 5.4 m zerinde
uzanan manialar olarak kabul edilir.
11.3.3 Elektronik ini yardmclar sistemlerinin reflektrler, antenler, monitrler vs. gibi baz
unsurlarnn k dzleminin zerinde tesis edilmesi gerektii kabul edilmektedir. Sz konusu
unsurlar k dzleminin snrlar dna yeniden konumlandrmak iin tm gayret gsterilmelidir.
Reflektrler ve monitrler sz konusu olduunda bu, birok durumda gerekletirilebilir.
11.3.4 Bir ILS yer saptayc, k dzlemi snrlar dahilinde tesis edildiinde, yer saptaycnn veya kullanld taktirde ekrann, k dzleminin zerinde uzanmas gerektii kabul edilmektedir. Bu
gibi durumlarda bu yaplan ykseklii minimum dzeyde tutulmal ve eikten mmkn olduunca uzakta tutulmaldrlar. Genel olarak, izin verilebilir yksekliklere ilikin kural, yapnn eikten
uzakta bulunduu her 30 m iin 15 cm'dir. rnein, yer saptayc, eikten 300 m uzakta bulunduu
taktirde ekrann, yaklama klandrma sisteminin dzleminin maksimum 10 x 15 = 150 cm
zerinde uzanmasna izin verilecektir, ancak ILS'nin doru almasna uygun olarak mmkn
olduunca alak tutulmaldr.
11.3.5 Bir MLS azimut anteninin yerini belirlerken, Annex 10, Cilt I, lave G'deki rehberlik takip edilmelidir. Bir MLS azimut anteninin bir ILS yer saptayc anteni ile uygun drlmesine ilikin
rehberlik de sunan bu materyal, MLS azimut anteninin, yaklamann kar yn iin yaklama klandrmasnn d ucunun tesine yerletirilmesi mmkn veya uygulanabilir olmadnda k
dzlemi snrlar dahiline yerletirilebileceini ngrmektedir. MLS azimut anteni, pistin uzatlm merkez hatt zerinde bulunduu taktirde, pist sonu ynnde MLS azimut antenine en yakn
k pozisyonundan mmkn olduunca uzak olmaldr. Bunun yan sra, MLS azimut anteni
aama merkezi, pist sonu ynnde MLS azimut antenine en yakn k pozisyonunun k merkezinin en az 0.3 m zerinde olmaldr. (Bu, mahalde bakaca nemli ok-yol sorunlar bulunmad taktirde 0.15 m'ye rahatlatlabilir.) MLS sinyal kalitesinin yaklama klandrma sistemi
tarafndan etkilenmemesini temin etmesi amalanan bu gereklilie uygunluk, klandrma sisteminin MLS azimut anteni tarafndan ksmen engellenmesine neden olabilir. Sonuta meydana
gelen engellemenin, kabul edilebilir bir seviyenin tesinde grsel rehberlii bozmamasn salamak zere MLS azimut anteni, pist sonuna 300 m'den daha yakn yerletirilmemeli ve tercih
edilen yer, 300m'lik krosbarn tesinde 25 m'dir (bu, anteni, pist sonundan 330 m'deki k pozisyonunun 5 m arkasna yerletirir). Bir MLS azimut anteninin bu ekilde konumlandrld durumLAVE A-22
lave A
larda, yaklama klandrma sisteminin 300 m'lik krosbarn orta ksm tek bana ksmen engellenecektir. Buna ramen, krosbarn engellenmemi klarnn her zaman kullanlabilir kalmasn
salamak nemlidir.
11.3.6 Ik dzleminin snrlar dahilinde bulunan, burada yer alan kriterlerin yerine getirilmesi iin k
dzleminin ykseltilmesini gerektiren cisimler, k dzleminin ykseltilmesinden daha ekonomik
olarak gerekletirilebilecei durumlarda kaldrlmal, alaltlmal veya yeniden konumlandrlmaldr.
11.3.7 Baz durumlarda, ekonomik olarak kaldrlamayan, alaltlamayan veya yeniden konumlandrlamayan cisimler bulunabilir. Bu cisimler eie, yzde 2'lik bir eimle aralklar korunamayacak
kadar yakn bulunabilir. Bu tr koullar mevcut olduunda ve hibir alternatif mmkn deilse,
yaklama klarn cisimlerin zerinde tutmak amacyla yzde 2'lik eim alabilir veya bir "merdiven basama"na bavurulabilir. Sz konusu "basamak" veya artrlm eimlere, yalnzca standart eim kriterlerinin takip edilmesi mmkn olmadnda bavurulmal ve mutlak minimum
dzeyde tutulmaldr. Bu kriterler altnda, sistemin en dtaki ksmnda hibir negatif eime izin
verilmez.
11.4 Azaltlan uzunluklarn etkilerinin dikkate alnmas

11.4.1 ni ncesinde pilotun grsel referanslara ulamas gerektii hassas yaklamalar desteklemek
zere uygun bir yaklama klandrma sistemine ynelik ihtiya yeterince vurgulanamaz. Sz
konusu operasyonlarn emniyeti ve dzenlilii bu grsel edinime baldr. Pilotun, hassas yaklamay srdrmek iin yeterli grsel iaretlemelerin bulunduuna ve inie karar verdii pist eiinin
zerindeki ykseklik, gerekletirilen yaklama trne ve meteorolojik artlar, zemin ve havadaki donanm vs. gibi dier faktrlere bal olarak deiecektir. Sz konusu yaklamalarn tm
varyasyonlarn destekleyecek olan yaklama klandrma sisteminin gerekli uzunluu 900 m olup,
mmkn olduu her yerde salanacaktr.
11.4.2 Ancak hassas yaklamalar desteklemek zere yaklama klandrma sistemine ait 900 m uzunluu salamann imkansz olduu baz pist yerleri vardr.
11.4.3
Bu gibi durumlarda, mmkn olduu kadar ok yaklama klandrma sistemi salamak iin her
gayret gsterilmelidir. lgili makam, azaltlm klandrma uzunluklar ile donatlm pistlere
operasyonlar konusunda snrlamalar getirebilir. Pilotun, inie yaklamay srdrmeye veya pas
geme prosedrn gerekletirmeye hangi ykseklikte karar vermi olmas gerektii konusunu
belirleyecek birok faktr bulunmaktadr. Pilotun, belirlenen ykseklie ulama konusunda ani
bir hkmde bulunmad anlalmaldr. Yaklamay ve ini srecini srdrmeye ynelik fiili
karar, yalnzca belirlenen ykseklikte tamamlanan toplanm bir sretir. Karar noktasna ulamadan nce klar mevcut olmadka, grerek deerlendirme sreci engellenir ve pas geme
prosedrlerinin olasl nemli lde artacaktr. Herhangi bir hassas yaklama iin herhangi bir
snrlamann gerekli olup olmadna karar verirken ilgili otoritelerin dikkate almak zorunda
olduu birok iletme konular bulunmakta olup, bunlar Ek 6'de yer almaktadr.
12. Grerek yaklama eim gsterge sistemlerinin tesis edilmesinin ncelii

12.1
Bir havaalanndaki hangi piste grerek yaklama eim gster sisteminin tesis edilmesi iin ilk
nceliin tannaca konusunda tamamen objektif bir analize olanak verecek rehberlik
LAVE A-23
lave A
materyalinin gelitirilmesi uygulanamaz bulunmutur. Ancak bu tr bir karar alrken gz nnde

bulundurulmas gereken faktrler aadaki gibidir:
a) kullanm skl;
b) tehlikenin ciddiyeti;
c) baka grsel ve grsel olmayan yardmclarn varl;
d) pisti kullanan uaklarn tr; ve
e) pistin kullanlaca olumsuz hava artlarnn ekli ve skl.
12.2
Tehlikenin ciddiyeti ile ilgili olarak, bir grerek yaklama eim gsterge sistemine ynelik uygulama spesifikasyonlarnda, Blm 5, 5.3.5.1 b) ila e)'de verilen sra genel klavuz olarak kullanlabilir. Bunlar aadaki ekilde zetlenebilir:
a) aadaki nedenlerden kaynaklanan elverisiz grsel rehberlik:
1)
su veya zelliksiz zemin zerinde yaklamalar veya geceleri yaklama alannda yeterli
ilgisiz n bulunmamas;
2)
aldatc evre zemini;
b) yaklamada ciddi tehlike;

c) uaklar normal initen nce piste temas edip yeniden havalandklar veya pistin stnden
getikleri taktirde ciddi tehlike; ve
d) olaand trblans.
12.3
Baka grsel veya grsel olmayan yardmclarn varl ok nemli bir faktrdr. ILS veya MLS ile
donatlm pistler, bir grerek yaklama eim gsterge sisteminin tesis edilmesi iin genellikle en
az ncelikli olurlar. Ancak grerek yaklama eim gsterge sistemlerinin bal bana grerek yaklama yardmclar olduu ve elektronik yardmclar tamamlayabildii hatrlanmaldr. Ciddi
tehlikeler mevcut olduunda ve/veya ILS veya MLS iin donatlmam nemli sayda uak bir pisti
kullandnda, bu piste bir grerek yaklama eim gstergesinin tesis edilmesine ncelik verilebilir.
12.4
Turbojet uaklar tarafndan kullanlan pistlere ncelik verilmelidir.
13. Kullanlmaya elverili olmayan alanlarn klandrlmas

Geici olarak kullanm d olan bir alan mevcut olduunda, sabit krmz klarla iaretlenebilir.
Bu klar, alann potansiyel olarak en tehlikeli ularn iaretlemelidir. Bu klardan en az drt adet kullanlmaldr, ancak alan gen eklindeyse en az k kullanlabilir. Alan byk veya konfigrasyonu
olaand olduunda klarn says artrlmaldr. Alann evresel mesafesinin her 7.5 m'si iin en az bir
k tesis edilmelidir. Iklar ynlyse, nlar mmkn olduunca, uaklarn veya aralarn yaklaaca
ynde hizalanacak ekilde yneltilmelidir. Uaklarn veya aralarn normalde eitli ynlerden yaklaaca durumlarda, alan bu ynlerden gstermek zere ekstra klarn ilave edilmesi veya ok ynl kLAVE A-24
lave A
larn kullanlmas gz nnde bulundurulmaldr. Kullanm d alan klar krlabilir olmaldr.

Ykseklikleri, pervaneler ve jet uaklarn benzin tank iin aral korumak iin yeterince alak olmaldr.
14. Hzl k taksi yolu gsterge klar

14.1
Hzl k taksi yolu gsterge klar (RETILler), piste merkez hattna bitiik tesis edilmi bir
takm tek ynl sar klar kapsamaktadr. Iklar, hzl k taksi yolu merkez hattnn dokunma
noktasndan nce 100 m aralklarla bir 3-2-1'lik sra ile yerletirilmektedir. Bunlarn, bir sonraki
kullanlabilir hzl k taksi yolunun yerini pilotlara gstermeleri ngrlmektedir.
14.2
Dk gr artlarnda RETILler, pilota ua pist merkez hatt zerinde tutmaya konsantre

olma imkann verirken yararl durum bilinci iaretlemeleri salamaktadr.
14.3
Bir ini sonrasnda, pist igal sresi, elde edilebilir pist kapasitesi zerinde nemli bir etkiye sahiptir. RETILler, bir hzl k sapana dnmek iin uygun bir hza yavalamak gerekli olana kadar
pilotlara iyi bir yavalayp durma hzn muhafaza etme imkan verir. lk RETILe ( kl baret)
ulalana kadar 60 knot'luk bir yavalayp durma hz, optimum olarak grlr.
15. Yaklama ve pist klarnn younluk kontrol

15.1
Bir n barizlii, k ile arka plan arasndaki kontrasta ilikin edinilen izlenime baldr. Bir
k, yaklama halindeyken gndz bir pilota yararl olacaksa, en az 2000 veya 3000 cd'lik bir
younlua sahip olmal, yaklama klar sz konusu olduunda 20000 cd sral bir younluk arzu
edilir. ok parlak gn sisi artlar sz konusu olduunda, yeterli younluktaki klarn etkili
olmasnn salanmas mmkn olmayabilir. Dier taraftan, karanlk bir gecede berrak bir havada,
yaklama klar iin 100 cd'lik ve pist kenar klar iin 50 cd'lik sral bir younluk uygun bulunabilir. O zaman dahi pilotlarn bazen, grldkleri daha yakn kapsam dolaysyla, pist kenar klarnn fazlasyla parlak grndklerine ilikin ikayetleri vard.
15.2
Siste, dalan k miktar yksektir. Geceleri bu dalan k, sisin yaklama alan ve pist zerindeki parlakln, klarn gr kapsamndaki kk bir art, younluklarnn 2000 veya 3000 cd
tesinde artrlmasyla elde edilebilecek lde artrmaktadr. Iklarn geceleri ilk grlecekleri
kapsam artrmaya ynelik bir aba halindeyken younluklar, bir pilotun azaltlm kapsamda
ar derecede gz kamatrc bulabilecei bir lde ykseltilmemelidir.
15.3
Yukardaki hususlardan, bir havaalan klandrma sisteminin klarnn younluunun hakim

artlara gre, pilotu rahatsz edebilecek ar gz kamatrma olmakszn en iyi sonular elde edecek ekilde ayarlanmasnn nemi ortaya kmaktadr. Herhangi belirli bir durum zerine uygun
younluk ayar, hem arka plan aydnl hem de gr artlarna bal olacaktr. Farkl artlar iin
younluk ayarnn seilmesine ilikin detayl rehberlik materyali, Havaalan Tasarm Elkitab
16. Sinyal alan

Bir sinyal alan, yalnzca uu halindeki uaklarla haberlemek zere grsel yer sinyallerinin kullanlmas ngrldnde salanmaldr. Bu tr sinyaller, havaalannn bir havaalan kontrol kulesi veya
LAVE A-25
lave A
bir havaalan uu bilgi servisi nitesi yoksa, veya havaalan radyo ile donatlmam uaklar tarafndan
kullanldnda gerekli olabilir. Grsel yer sinyalleri, uaklarla iki ynl radyo haberlemesinin arzas
durumunda da yararl olabilir. Ancak grsel yer sinyalleri ile iletilebilecek bilgilerin trnn normalde
AIP'lerde veya NOTAM'da mevcut olmas gerektii kabul edilmelidir. Bu nedenle, grsel yer sinyallerine
ynelik potansiyel ihtiya, bir sinyal alan salamaya karar vermeden nce deerlendirilmelidir.
17. Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetleri

17.1 Ynetim
17.1.1 Bir havaalanndaki kurtarma ve yangnla mcadele servisi, sunulan hizmetin doru ilevlerini yerine getirecek ekilde altrlmasn, organize edilmesini, donatlmasn, personelle donatlmasn, eitimli olmasn temin etmekten sorumlu olacak havaalan ynetiminin idari kontrol
altnda olmaldr.
17.1.2 Annex 12'de yer alan 4.2.1'e uygun olarak arama ve kurtarma faaliyetlerinin gerekletirilmesine
ynelik detayl bir plan hazrlarken havaalan ynetimi, bir havaalan civarndaki bir uak kazasna ynelik sorumluluklarnn ilgili snrlarnn aka izilmesini salamak zere planlarn ilgili
kurtarma koordinasyon merkezleri ile koordine etmelidir.
17.1.3 Bir havaalanndaki kurtarma ve yangnla mcadele servisi ile yerel itfaiye, polis, sahil muhafaza
ve hastaneler gibi kamu koruyucu kuruluu arasndaki koordinasyon, bir uak kazas ile ilgilenirken yardm iin nceden mutabakatla salanmaldr.
17.1.4 Havaalanna ve yakn evresine ait bir kareli harita, ilgili havaalan servislerinin kullanmna
sunulmaldr. Topografi, eriim yollar ve su kaynaklarnn yeri ile ilgili bilgiler verilmelidir. Bu
harita, kontrol kulesinde ve yangnla mcadele mevkiinde gze arpacak ekilde aslacak ve kurtarma ve yangnla mcadele aralarnda ve bir uak kazasna veya olayna cevap vermesi gereken
dier destekleyici aralarda bulunacaktr. Kopyalar, istendii zere kamu koruyucu kurulularna da datlmaldr.
17.1.5 Koordine edilmi talimatlar, tm ilgililerin sorumluluklarn ve acil durumlarla ilgilenirken
gerekletirilecek hareketi detayl bir ekilde gsterecek ekilde dzenlenmelidir. lgili otorite,
sz konusu talimatlarn yaynlanmasn ve dikkate alnmasn salamaldr.
17.2 Eitim
Eitim mfredat, en azndan aadaki alanlarda ilk ve tazeleme eitimi kapsamaldr:
a) havaalann tanma;
b) uaklar tanma;
c) kurtarma ve yangnla mcadele personeli emniyeti;
d) uak yangn ile ilgili alarmlar dahil olmak zere, havaalanndaki acil durum haberleme sistemleri;
LAVE A-26
lave A
e) Blm 9, 9.2'e uygunluk salamak iin gerekli yangn hortumlarnn, hortum balarnn,
yangn musluklarnn ve dier tertibatlarn kullanm;
f) Blm 9, 9.2'ye uygunluk salamak iin gerekli yangn sndrme malzemelerinin trlerinin
uygulanmas;
g) acil durum uak tahliye yardm;
h) yangnla mcadele faaliyetleri;
i) uak kurtarma ve yangnla mcadele iin yapsal kurtarma ve yangnla mcadele donanmnn
uyarlanmas ve kullanlmas;
j) tehlikeli maddeler;
k) havaalan acil durum plan kapsamnda itfa personelinin grevlerini renme; ve
l) koruyucu giysi ve solunum koruyucu.
17.3 Salanacak koruma seviyesi

17.3.1 Blm 9, 9.2 uyarnca, havaalanlar kurtarma ve yangnla mcadele amal kategorize edilmeli ve
salanan koruma dzeyi havaalan kategorisine uygun olmaldr.
17.3.2 Ancak Blm 9, 9.2.3, normalde havaalann kullanan en yksek kategorideki uaklarn hareketlerinin says trafiin en youn olduu birbirini takip eden ayda 700'den az olduu snrl bir
dnem iin daha dk bir koruma seviyesinin salanmasna izin vermektedir. 9.2.3'te yer alan
ayrcaln yalnzca 700 harekete ularken dahil edilen uaklarn ebatlar arasnda geni bir farkllk yelpazesi bulunduunda geerli olduunu dikkate almak nemlidir.
17.4 Zor evreler iin kurtarma ekipman

17.4.1 Uygun kurtarma ekipman ve hizmetleri, bu hizmet tarafndan kapsanacak alann, konvensiyonel
tekerlekli aralarn tamamen hizmet veremedii su, bataklk alanlar veya dier zor evreleri
ierdii bir havaalannda mevcut olmaldr. Bu, yaklama/kalk operasyonlarnn nemli bir
blmnn bu alanlar zerinden gerekletii yerlerde zellikle nemlidir.
17.4.2 Kurtarma ekipman, ilgili alanlar alabilecek teknelerle veya helikopterler ve hem karada hem
de suda hareket edebilen veya hava amortisrl aralar gibi baka aralarla tanmaldr. Aralar,
bu hizmet kapsamnda yer alan alanlara mdahale etmek zere hzla faaliyete geirilebilecek ekilde konumlandrlmaldr.
17.4.3 Suyun kysnda yer alan bir havaalannda, tekneler veya dier aralar tercihen havaalannda
bulunmal ve uygun suya indirme veya havuzlama yerleri salanmaldr. Bu aralar havaalannn
dnda bulunduu taktirde, tercihen havaalan kurtarma ve yangnla mcadele servisinin kontrol
altnda veya bu uygulanamad taktirde, havaalan kurtarma ve yangnla mcadele servisi ile
yakn koordinasyon halinde alan baka bir yetkili kamu veya zel kuruluunun (polis, askeri
hizmetler, liman devriyesi veya sahil muhafaza gibi) kontrol altnda bulunmaldr.
LAVE A-27
lave A
17.4.4 Tekneler veya dier aralar, bir kaza mahalline en ksa srede ulamak iin mmkn olan en yksek hza sahip olmaldr. Kurtarma operasyonlar srasnda yaralanma riskini azaltmak iin, pervaneli teknelerin pervaneleri oluklu olmadka, su jet tahrikli tekneler su pervane-tahrikli
teknelere tercih edilir. Hizmet kapsamnda yer alacak su alanlar yln nemli bir dnemi boyunca donmu olmas halinde ekipman buna gre seilmelidir. Bu hizmette kullanlan aralar,
normalde havaalann kullanan daha byk uaklarn gerekliliklerine ilikin cankurtaran sallar ve
can simitleri ile, iki ynl radyo haberlemesi ile ve gece operasyonlar iin farlar ile donatlm
olmaldr. Dk gr mesafeli dnemler srasnda uak operasyonlar beklendii taktirde yant
veren acil durum aralar iin rehberlik salamak gerekli olabilir.
17.4.5 Ekipman altrmak zere tayin edilmi personel, ilgili evrede kurtarma hizmetleri iin uygun
ekilde eitilmi ve talimli olmaldr.
17.5 Tesisler
17.5.1 Kurtarma ve yangnla mcadele hizmetine ynelik zel telefon, iki ynl radyo haberleme ve
genel alarm sistemlerinin salanmas, nemli acil durum ve rutin bilgilerin gvenilir ekilde
aktarlmasn salamak zere arzu edilir. Her havaalannn mnferit gerekliliklerine uygun olarak
bu tesisler aadaki amalara hizmet etmektedir:
a) bir uak kazas veya olay durumunda kurtarma ve yangnla mcadele aralarnn ve personelinin derhal alarma geirilmesini ve sevk edilmesini temin etmek amacyla harekete geiren
makam ile havaalan yangnla mcadele mevkii arasnda direkt haberleme;
b) kurtarma ve yangnla mcadele servisi ile acil durum halindeki bir uan uu mrettebat
arasnda direkt haberleme;
c) nbeti olmayan, tayin edilmi personelin hemen arlmasn salayacak acil durum sinyal
leri;
d) gerekli olduu zere, havaalan zerinde veya dnda ilgili esas hizmetlerin arlmas; ve
e) bir uak kazasnda veya olaynda nbeti olan kurtarma ve yangnla mcadele aralar ile
iki ynl radyo yardmyla iletiimin muhafaza edilmesi.
17.5.2 Bir uak kazasndan doan kayplarn kaldrlmasna ve gzetimine ilikin ambulans ve tbbi
yardmn mevcut olmas ilgili otorite tarafndan dikkatlice ngrlmeli ve sz konusu acil durumlarla ilgilenmek zere oluturulmu genel acil durum plannn bir parasn oluturmaldr.
18. Aralarn operatrleri

18.1
Hareket alanndaki aralarn operasyonundan sorumlu yetkililer, operatrlerin gerei gibi

ehliyetli olmasn salamaldr. Bu, srcnn ilevine uygun olduu zere, aadaki hususlara
ilikin bilgiyi ierebilmektedir:
a) havaalannn corafyas;
b) havaalan levhalar, iaretlemeleri ve klar;
LAVE A-28
lave A
c) radyotelefon iletme prosedrleri;

d) ICAO alfabesi dahil olmak zere havaalan kontrolnde kullanlan terimler ve ifadeler;
e) Hava trafik servislerinin, yer operasyonlar ile ilgili olan kurallar;
f) Havaalan kurallar ve prosedrleri; ve
g) rnein kurtarma ve yangnla mcadelede gerekli olan uzman ilevleri.
18.2
Operatr, yerinde olduu zere, aadaki hususlarda yetkinlik gsterebilmelidir:

a) ara nakletme/alma ekipmannn altrlmas veya kullanlmas;
b) hava trafik kontrol ve yerel prosedrleri anlama ve onlara uyma;
c) havaalannda aracn dolatrlmas; ve
d) belirli bir ilev iin gerekli zel beceriler.
Bunun yan sra operatr, herhangi bir uzman grev iin gerekli olduu zere, bir Devlet src
ehliyetine, bir Devlet telsizci ehliyetine veya dier ehliyetlere sahip olmaldr.
18.3
Yukardaki hususlar, operatr tarafndan yerine getirilecek grev iin uygun olduu ekilde uygulanmal ve tm operatrlerin, rnein grevleri apron ile snrl olan operatrlerin, ayn seviyede
eitilmeleri gerekli deildir.
18.4
Dk gr artlarndaki operasyonlar iin zel prosedrler gerekli olduu taktirde, bir operatrn prosedrlere ilikin bilgisinin periyodik kontrollerle dorulanmas arzu edilir.
19. Kaplama mukavemetinin rapor edilmesine ilikin ACN-PCN metodu

19.1 Ar yk operasyonlar
19.1.1 Kaplamalara ilikin ar yklenme ya fazla byk olan yklerden veya nemli lde artrlm bir
uygulamadan veya her ikisinden kaynaklanabilir. Tanmlanm (tasarm veya deerlendirme) ykten byk olan ykler tasarm mrn azaltrken, daha kk ykler onu uzatr. Masif srarj
hari olmak zere, kaplamalar, yapsal davranlar itibariyle zerine kldnda aniden veya
felaket bir ekilde bozulduklar belirli bir snrlayc yke tabi deildir. Sz konusu davran, bir
kaplamann, tasarm mr boyunca tanmlanabilir bir yke beklenen sayda tekrarlar boyunca
dayanabilmesi eklindedir. Sonu olarak, ara sra kk srarjlar, sratliyse, kaplama mr beklentisinde yalnzca snrl kaypla ve kaplama bozulmasna ilikin nispeten az hzlanma ile kabul
edilebilir. Ar ykn bykl ve/veya kullanm skl, detayl bir analiz iin gereke oluturmad operasyonlar iin aadaki kriterler nerilmektedir:
a) esnek kaplamalar iin, bildirilen PCN'nin yzde 10 zerini amayan ACN'li uaklarn ara sra
gerekleen hareketleri, kaplamay olumsuz etkilememelidir;
b) kat bir kaplama tabakasnn, yapnn primer bir unsurunu oluturduu kat veya bileik kaplamalar iin, bildirilen PCN'nin yzde 5 zerini amayan ACN'li uaklarn ara sra gerekleen
hareketleri, kaplamay olumsuz etkilememelidir;
LAVE A-29
lave A
c) kaplama yaps bilinmedii taktirde, yzde 5'lik snrlama geerli olmaldr; ve

d) ar yk hareketlerinin yllk says, toplam yllk uak hareketlerinin yaklak yzde 5'ini
amamaldr.
19.1.2 Sz konusu ar yk hareketlerine, normalde tehlike veya arza izleri sergileyen kaplamalar
zerinden izin verilmemelidir. Bunun tesinde, ar yklenme, donun nfuz etmesini takiben
buzlarn zld dnemler srasnda veya kaplamann veya tabannn mukavemeti su ile
zayflatlabilecei durumlarda nlenmelidir. Ar yk operasyonlarnn gerekletirildii durumlarda ilgili otorite kaplama durumunu dzenli olarak incelemeli ve ayrca ar yk operasyonlarna ilikin kriterleri de gzden geirmelidir, nk fazla yklerin ar bir ekilde tekrarlanmas
kaplama mrnn ciddi biimde ksalmasna neden olabilir veya kaplamann byk onarmn
gerektirebilir.
19.2 eitli uak tipleri iin ACN'ler

Kolaylk iin, halihazrda kullanlmakta olan eitli uak tipleri, Blm 2, 2.6.6 b)'deki drt alt
mukavemeti kategorilerine dayanan kat ve esnek kaplamalar konusunda deerlendirilmi ve sonular
Havaalan Tasarm Elkitab (Dok.9157), Ksm 3'te sralanmtr.
LAVE A-30

SHGM Annex 14

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

SHGM Annex 14

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

2.12 Grerek yaklama eim gsterge sistemleri

2.13 Havaclk bilgi servisleri ile havaalan yetkilileri arasndaki koordinasyon

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Havaalanlarnn sertifikalandrlmasna ilikin durum ve havaalan koullar ile ilgili bilgi

b) sorumluluk alanlar dahilinde ilgili tesislerin, hizmetlerin ve seyrsefer yardmclarnn

iletme bakmndan nemli bulunan dier bilgiler.

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Taksi yollarnn mukavemeti

ekil 3-3. Hzl k taksi yolu

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

tarafndan azimut klavuz ile donatlm park yerinin

3.14 Tecrit edilmi uak park yeri

3.15 Buzlanmay giderici/nleyici tesisler

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Buz giderici/nleyici alanlarn mukavemeti

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Not 1. - Bu blmdeki spesifikasyonlarn amalar, havaalanlarnda ngrlen uak operasyonlarnn

zellikleri. - Konik yzeyin snrlar aadakileri kapsayacaktr:

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

5.1 Gstergeler ve sinyalizasyon tertibatlar

Bir havaalan, en az bir rzgar yn gstergesiyle donatlacaktr.

Bir rzgar yn gstergesi, uu halindeki veya hareket alanndaki uaklardan grnebilecek

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Tavsiye. - ni yn gstergesi bir "T" eklinde olmaldr.

ekil 5-1. ni yn gstergesi

5.1.3 Sinyalizasyon lambas

gereken herhangi bir hedefe elle yneltilebilmeli;

Yeil k seildiinde, Ek 1, 2.1.2'de belirtilen yeilin yasaklanm snrndan yararlanmaldr.

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Tavsiye. - Yaylan n, en az 1 ve en fazla 3 olmal ve nemsiz k 3'nin tesinde olmaldr.

Sinyal alannn zellikleri

Sinyal alan, en az 9 m karelik dzgn bir yatay yzey olacaktr.

Pist iaretlemelerinin kesilmesi

Tavsiye. - Pist iaretlemelerinin gsterilmesinde pistlerin nem sras aadaki ekilde

Pist iaretlemeleri beyaz olacaktr.

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Bir pist tantma iaretlemesi, kaplamal bir pistin eiklerinde salanacaktr.

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

ekil 5-2. Pist tantma, merkez hatt ve eik iaretlemeleri

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

5.2.3 Pist merkez hatt iaretlemesi

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

eritlerin genilii aadakilerden az olmayacaktr:

hassas yaklama kategorisi II veya III pistlerinde 0.90 m;

Eik iaretlemesinin eritleri, eikten 6 m sonra balayacaktr.

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Enine erit, en az 1.80 m geniliinde olacaktr.

ekil 5-4. Kaydrlm Eik aretlemesi

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Tavsiye. - Bir hedef noktasnn daha belirgin olmas arzu edildiinde,

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

Tablo 5-1. Hedef noktas iaretlemesinin yeri ve ebatlar

900 m'den 1200 m'ye kadar

1200 m'den 1500 m'ye kadar

1500 m'den 2400 m'ye kadar

2400 m veya zeri

Annex 14 - Uluslararas Standartlar ve Tavsiye Edilen Uygulamalar

5.2.8 Taksi yolu merkez hatt iaretlemesi