Anda di halaman 1dari 4

04/11/2016

UtipossidetisjurisWikipdia

Utipossidetisjuris
Lutipossidetisjuris(ouprincipedel'intangibilitdesfrontires)estunprincipededroitinternationalpar
lequeldestatsnouvellementindpendantsoubienlesbelligrantsd'unconflitconserventleurspossessions
pourl'aveniroulafinduditconflit,nonobstantlesconditionsd'untrait.L'expressionprovientdelaphrase
utipossidetis,itapossideatisquisignifie:Vouspossderezcequevouspossdiezdj.
1

LaCourinternationaledejusticedansl'arrtBurkinaFaso/RpubliqueduMali ledfinitainsi:Leprincipe
del'intangibilitdesfrontiresviseavanttoutassurerlerespectdeslimitesterritorialesd'untataumoment
desonindpendance.Siceslimitesn'taientquedeslimitesentredivisionsadministrativesrelevant
initialementdelammesouverainet,l'applicationduprincipeutipossidetisemporteleurtranspositionen
frontiresinternationalesproprementdites.

Sommaire
1 Histoire
1.1 Dcolonisation
1.2 clatementd'tatsfdraux
1.3 Autrescas
2 Contestations
3 Drogations
4 Noteetrfrences
5 Sourcesetbibliographie

Histoire
Provenantdudroitromain,leprincipedel'intangibilitdesfrontiresautoriseunepartiecontesteret
rclamerunterritoirequiatacquisparlaguerre.Letermeathistoriquementutilislorsduretraitde
l'Empireespagnold'AmriqueduSud,auXIXesicle.S'appuyantsurleprincipedel'intangibilitdesfrontires,
lesnouveauxtatscherchrents'assurerqu'iln'yauraitpasdeterranulliusenAmriquelatinelorsduretrait
espagnol.Ils'agissaitaussiderduirelapossibilitdeguerresfrontaliresentrelesnouveauxtats
indpendants.Cettepolitiquenefutpastotalementcouronnedesuccs,commeleprouvalaGuerredu
Pacifique(18791884).
Pourlgitimerlesconqutesterritoriales,leprincipedel'intangibilitdesfrontiresaservilgitimer
l'annexiondel'AlsaceLorraineparl'Empireallemanden1871.Plusrcemment,ilaaussiservitransformer
enfrontireinternationalementreconnuelalignedefronttellequ'elletaitl'issuedelaGuerreisraloarabe
de19481949,ouencorepourtablirlesfrontiresdesnouveauxtatsindpendantsissusdeladcolonisation
oudeladislocationd'tatsfdraux(URSS,Yougoslavie,Tchcoslovaquie)ens'assurantquelesfrontires
s'accordentaveccellesdesanciennesentitscolonialesoufdrs.
Leprincipedel'intangibilitdesfrontirespeutparfoisaboutirdenouveauxtatsreconnusparla
communautinternationale.

Dcolonisation
Lemmeprincipefutappliqul'Afriqueetl'Asielorsduretraitdespuissanceseuropennes.lasuitedela
guerredessablesentreleMarocetl'Algrie,l'Organisationdel'unitafricainedcidaen1964quele
principedel'intangibilitdesfrontirescolonialesleprincipecldelutipossidetisjurisseraitappliqu
https://fr.wikipedia.org/wiki/Uti_possidetis_juris

1/4

04/11/2016

UtipossidetisjurisWikipdia

traverstoutel'Afrique.Unegrandepartiedel'Afriquetaitdjindpendantecemoment,larsolutiontait
doncunedirectivepolitiquepourrglerlescontestationsterritorialesgrceuntraitsefondantsurles
frontiresprexistantes.

clatementd'tatsfdraux
Leprincipedel'intangibilitdesfrontiresfutgalementappliquauxnouveauxtatsindpendantsdes
anciennesUnionsovitiqueetYougoslavie,surlabasequ'unerpubliquesocialistesovitique(RSS,pour
l'URSS)ouunerpubliquesocialiste(RS,pourlaYougoslavie),sujetsfdrsjuridiquementgauxauxautres
membresdelafdration,pouvaitdeveniruntatsouverain,maispaslesrpubliquesourgions
autonomes(subordonneunsujetfdral)nilesentitsquin'existaientpasauparavant:c'estpourquoi,en
1991,lesanciennesrgionsautonomes(RSSA,oblasts,enURSSrgionsautonomesenYougoslavie)qui
onttentdeproclamerleurindpendance(Tatarstan,Tchtchnieetbiend'autresenURSSKosovoen
Yougoslavie)oud'autresentitsscessionnistesdecespays(voirclatementdelaYougoslavie)n'ontpast
juridiquementreconnues.

Autrescas
LeSoudanduSudindpendantreprendlesfrontiredelargionautonomejusqu'alorsauseinduSoudan.
Cependant,desdivergentesdemeurentsurcertainspointsdelafrontire.

Contestations
2

Dansdenombreuxcas leprincipedel'intangibilitdesfrontiresestcontest.Plusieurscentainesdelitiges
opposentdestatssouverainsoudesmouvementspolitiquesoupoliticomilitairesdestats,revendiquantdes
changementsdefrontires,larvisiondetraits,oulareconnaissancedel'indpendanced'unterritoire.Par
exemple,enAfrique,leSoudannereconnatpassafrontireactuelledejureavecl'gyptesurlamerRouge,
quiluionttimposesaunomduprincipedel'intangibilitdesfrontires,etrevendiqueleretouraux
frontiresadministrativesantrieuresenAsie,l'IndenereconnatpaslesfrontiresdefactoauCachemire,
qu'ellerevendiqueentotalitlaChineetauPakistan,etlaChinenelesreconnatpasdansl'Arunachal
Pradesh,qu'ellerevendiquepresqueenentierl'Inde.Danscertainscas(voircidessous),cesrevendications
peuventaboutirettrepartiellementoutotalementreconnusdejure.

Drogations
Cependant,depuis1995,onadrogdeplusenplussouventauprincipedel'intangibilitdesfrontires.La
rvisionenfaveurdel'Ukrainedutraitfrontaliersovitoroumainde1946validlaConfrencedepaixde
Parisen1947,parl'accordfrontalierroumanoukrainiensignle2juin1997Constanza,etparl'arrt
(rpartissantlazonemaritimeaularge)renduparlaCourinternationaledejusticele3fvrier2009atla
premiredrogationimportante:laRoumanieyaperdul'ledesSerpentsavecseseauxterritorialesenMer
3
Noire,ainsiquecinqautreslesetl'accsauchenalnavigabledubrasdanubiendeChilia .
Exempleplussignificatifencore,en2008,lareconnaissanceparuntiersdelacommunautinternationalede
4
l'indpendanceduKosovo (anciennergionautonomedelaSerbieetnontatfdrdelaYougoslavie)a
ouvertlavoielareconnaissance,parlaRussieetquelquesautrespays,del'OsstieduSudetdel'Abkhazie
(rgionsautonomesdelaGorgie),puisdelaTransnistrieparcesentits(laTransnistrien'avaiteuaucune
formed'autonomieterritorialedanslecadresovitique,nicommerpubliquefdre,nicommergion
autonome).Lephnomneafaittached'huileeten2014,surlaquinzained'tatsautoproclamset/ou
ayantdesproblmesdereconnaissanceinternationale(voirtatsnonreconnusinternationalement)seulle
Somalilandetl'tatislamiquenesontreconnusparaucungouvernement.Ledangerestdouble:d'unepartla
tentationdesgroupessparatistesdeproclamerunilatralementleurindpendanceaugmente,d'autrepartsans

https://fr.wikipedia.org/wiki/Uti_possidetis_juris

2/4

04/11/2016

UtipossidetisjurisWikipdia

reconnaissanceinternationaleunanime(commedanslecasduSoudanduSud),l'entitautoproclame
demeuresouventhorsdel'ONUetdelalgalitinternationale(avectouslestraficsetdrivesconscutives),
5
constitueunabcsdefixationdestensionsgopolitiquesetengendredesrisquesdeconflitsarms .
Plusfacilementadmise,carjugeplusquitable,estladrogationsansperted'tendueterritoriale,par
rajustementtechniquedesfrontirespardescommissionsdedlimitation,partirdumomentoce
rajustementsefaitdanslecadredetraitsfrontaliersenvigueuretsurleprincipedelaconservationdela
superficieglobaledestatspartiesprenantes.Cefutsouventlecasavecdeslesfluvialescontestes.Toutefois
certainsdecesrajustementsontdonnlieudescontestations:parexemple,unprojetd'changeterritorial
6
entrelaMoldavieetl'Ukraineachouetleprincipedel'intangibilitdesfrontiresl'aemport .

Noteetrfrences
1.Courinternationaledejustice,Recueils,1986,p.566etsuiv.
2.YvesLacoste:DictionnairedeGopolitique,Flammarion1993,ISBN208035101X
3.DpchesurlesiteduTageblatt(http://tageblatt.editpress.lu/news/119/ARTICLE/10945/20090203.html).
4.Dontladclarationd'indpendanceatvalideparlaCourinternationaledejusticedeLaHayedanssonavisconsultatif
du22juillet2010,disponibleenligne(http://www.icjcij.org/docket/files/141/15988.pdf).Elleyprcisequeledroit
internationalninterdisaitnullementlesdclarationsdindpendance(p.30)etqu'aucuneinterdictiongnraledes
dclarationsunilatralesdindpendancen'taitopposable(p.31).
5.AnoucheBeaudouin:Utipossidetisetscession,Paris,Dalloz,2011.
6.YvesLacoste:Gopolitique.Lalonguehistoired'aujourd'hui,2006,ISBN2035054214

Sourcesetbibliographie
Cetarticleestpartiellementouentotalitissudel'articleintitulPrincipedel'intangibilitdesfrontires(ht
tps://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Principe_de_l%27intangibilit%C3%A9_des_fronti%C3%A8res&old
id=cur)(voirlalistedesauteurs(https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Principe_de_l%27intangibilit%C3%A9_des_fro
nti%C3%A8res&oldid=cur&action=history)).
GalAbline,Surunnouveauprincipegnraldudroitinternational:lutipossidetis,thsededroitpublicde
l'universitd'Angers,sousladirectiondeRahimKherad,2006,disponiblesurtel(http://tel.archivesouvertes.
fr/tel00339755/fr/).
AnoucheBeaudouin,Utipossidetisetscession,Paris,Dalloz,2011,667p.
A.BenmessoudTredano,IntangibilitdesfrontiresetespacetatiqueenAfrique,LGDJ,Paris,1989,255p.
D.BourjollFlech,Heursetmalheursdel'Utiposseditis,RJPICno3,t1981,pp.811835.
JeanMauriceDjossou,L'Afrique,leGATTetl'OMC:entreterritoiresdouaniersetrgionscommerciales,
L'Harmattan,2000,265p.
T.VanMinh,Remarquessurleprincipedel'intangibilitdesfrontires,inPeuplesettatsdutiersmonde
facel'ordreinternational,PUF,Paris,1978,pp.51108.
Jean.MarcSorel,RostaneMehdi,L'utipossidetisentrelaconscrationjuridiqueetlapratique:essaide
ractualisation,Annuairefranaisdedroitinternational,vol.40,1994,p.1140,voirenlignesurPerse(ht
tp://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/afdi_00663085_1994_num_40_1_3181).
(en)SaadiaTouval,Treaties,Borders,andthePartitionofAfrica,JournalofAfricanHistoryvol.VII,
no2,1966,p.279293.
(en)SaadiaTouval,Africasfrontiers,Internationalaffairs,vol.42,1966.
(en)SaadiaTouval,TheBoundaryPoliticsofIndependentAfrica,HarvardUniversityPress,Cambridge,
1972,352p.

Cedocumentprovientdehttps://fr.wikipedia.org/w/index.php?
title=Uti_possidetis_juris&oldid=126221844.
Derniremodificationdecettepagele16mai2016,14:34.
https://fr.wikipedia.org/wiki/Uti_possidetis_juris

3/4

04/11/2016

UtipossidetisjurisWikipdia

Droitd'auteur:lestextessontdisponiblessouslicenceCreativeCommonsattribution,partagedanslesmmes
conditionsdautresconditionspeuventsappliquer.Voyezlesconditionsdutilisationpourplusdedtails,
ainsiquelescrditsgraphiques.Encasderutilisationdestextesdecettepage,voyezcommentciterles
auteursetmentionnerlalicence.
WikipediaestunemarquedposedelaWikimediaFoundation,Inc.,organisationdebienfaisancergiepar
leparagraphe501(c)(3)ducodefiscaldestatsUnis.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Uti_possidetis_juris

4/4

Anda mungkin juga menyukai