PKBK 3063 | NURPUTERI JOHARI

1.0 PENGENALAN
Menelusuri era pembangunan dunia pendidikan masa kini, kita sedia maklum bahawa
pengajaran bahasa Melayu yang merupakan bahasa rasmi negara Malaysia merupakan
suatu perkara yang tidak asing lagi. Pengajaran dan juga pembelajaran bahasa Melayu
bukan sahaja dibatasi pada murid aliran perdana sahaja. Malah, pengajaran dan
pembelajaran bahasa Melayu ini juga telah disesuaikan dengan keperluan dan juga
kemampuan bagi murid berkeperluan khas.
Menurut Adenan Ayob dan Khairuddin Mohamad (2012), perencanaan proses
pengajaran dan pembelajaran bahasa yang sistematik memerlukan seseorang guru untuk
membuat perancangan terhadap jenis pendekatan, kaedah, teknik dan juga strategi yang
akan digunakan mengikut kepada kesesuaian tahap kemampuan murid berkeperluan khas.
Perencanaan atau perancangan yang dibuat ini adalah bagi memastikan guru lebih bersedia
dan meningkatkan kualiti terhadap proses pengajaran dan juga pembelajaran yang akan
berlangsung bersama dengan murid.
Bertitik tolak daripada itu, penulisan kali ini akan menfokuskan kepada kaedah
pengajaran bahasa Melayu yang dilaksanakan oleh guru berdasarkan kemahiran membaca
yang merangkumi kepada beberapa elemen termasuk pendekatan, teknik, kaedah dan
strategi yang digunakan. Penulisan laporan ini telah mengambil kira maklumat yang
diperolehi berdasarkan tinjauan yang telah dijalankan selama empat hari di dalam kelas
pendidikan khas Sekolah Kebangsaan Seri Telok pada tarikh 19 September 2016 sehingga
22 September 2016. Tambahan lagi, penulisan kali ini juga akan mengemukakan rumusan
dan juga beberapa cadangan yang terhadap tinjauan yang telah dilaksanakan.

2.0 KAEDAH PENGAJARAN BAHASA MELAYU

Sedarsawarsa ini, kekeliruan masih lagi timbul dalam kalangan guru perihal konsep strategi,
pendekatan, kaedah dan juga teknik pengajaran bahasa. Rata-rata guru menyifatkan
keempat-empat konsep ini adalah sama. Perkara ini juga turut disokong oleh Adenan Ayob
dan Khairuddin Mohamad (2012) yang menyatakan bahawa beberapa orang guru yang
berpengalaman juga sukar untuk mengupas perbandingan tentang konsep tersebut.
Hakikatnya, keempat-empat konsep tersebut adalah berbeza dan memerlukan
pandangan dan juga tanggapan yang serius diambil lantaran keempat-empat konsep ini
merupakan asas kepada pembentukan sempurna sesuatu rancangan pengajaran harian.
Sehubungan dengan itu, ayuh kita selusuri definisi kepada keempat-empat konsep tersebut

PKBK 3063 | NURPUTERI JOHARI

secara umum dan terus menfokuskan kepada perbicangan utama kita dalam penulisan kali
ini.

STRATEGI
Menurut Adenan Ayob dan Khairuddin Mohamad (2012), strategi merujuk kepada
kebijaksanaan dalam pemilihan pendekatan, kaedah dan teknik pengajaran berdasarkan
objektif pengajaran yang digubal. Strategi juga boleh didefinisikan sebagai pembuka ruang
untuk susunan pendekatan dan kaedah demi mencapai sesuatu matlamat penggunaan
tenaga, masa dan kemudahan yang optimum.
Dalam konteks ini, strategi yang telah dipilih semasa tinjauan dijalankan sepanjang
empat hari berada di Sekolah Kebangsaan Seri Telok ialah merangkumi kepada dua strategi
yang diintegrasikan di dalam satu kelas iaitu :-

Berpusatkan
Murid

Strategi
Pengajaran
Bahasa
Melayu

Berpusatkan
Bahan

Rajah 1 : Strategi Pengajaran Bahasa Melayu

Strategi berpusatkan murid merujuk kepada pemanfaatan penglibatan murid sebagai

pemain utama dalam proses pengajaran dan pembelajaran yang mana sesi pembelajaran
yang dilaksanakan perlu dimulakan dengan usaha bagi menggalakkan murid supaya terlibat
dengan aktif dalam proses pengajaran dan pembelajaran yang berlangsung. Manakala,
strategi berpusatkan bahan pula merujuk kepada penekanan yang diberikan kepada bahan
yang digunakan untuk membantu pengajaran guru.
Berdasarkan pemerhatian yang dijalankan, didapati bahawa Puan Samsiah iaitu
salah seorang guru yang bertugas untuk mengajar subjek bahasa Melayu bagi murid
berkeperluan khas kelas A telah mengintegrasikan kedua-dua strategi ini di dalam kelas
yang dijalankan beliau. Puan Samsiah telah menggunakan kad gambar bagi menarik
perhatian murid untuk bersoal jawab dengan beliau pada peringkat permulaan proses
pengajaran dan pembelajaran berlangsung. Selepas itu, melalui soal jawab tersebutlah
Puan Samsiah menyuntik sifat inkuiri murid untuk mempelajari dan mengenali huruf vokal
2

PKBK 3063 | NURPUTERI JOHARI

dan konsonan melalui kad abjad yang dibawa beliau. Selepas murid mengenali kesemua
huruf vokal dan konsonan, Puan Samsiah akan beralih kepada pengenalan suku kata
sehingga mencapai kepada peringkat membaca ayat.
Tindakan Puan Samsiah memperkenalkan murid kepada bahasa mengikut kepada
turutan ini sebenarnya adalah berpandukan kepada 12 konstruk yang telah disenaraikan
dan disusun bagi program LINUS. Malah, tindakan mengintegrasikan strategi di dalam satu
proses pengajaran dan juga pembelajaran yang sama ini juga disokong oleh Adenan Ayob
dan Khairuddin Mohamad (2012) di dalam bukunya yang bertajuk Kaedah Pengajaran
Bahasa Melayu.

PENDEKATAN
Pendekatan merujuk kepada arah atau hala yang diambil untuk menuju kepada sesuatu
sasaran. Pendekatan sebenarnya berfungsi sebagai aspek belakang tabir iaitu mempunyai
kedudukan yang sama dengan strategi. Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2005),
pendekatan merupakan cara atau langkah-langkah yang diambil bagi memulakan dan
melaksanakan sesuatu tugas.
Berdasarkan tinjauan yang dilakukan, pendekatan yang telah dipilih oleh Puan
Samsiah bagi mengajar murid berkeperluan khas kelas A ialah menggunakan pendekatan
induktif. Menurut Halimatussaadiah et al (2015), pendekatan induktif merupakan jenis
pengajaran yang bermula daripada khusus kepada umum, iaitu dimulakan dengan sesuatu
sebab atau contoh dan menuju ke arah sesuatu generalisasi. Hal ini dapat dilihat melalui
pengajaran kemahiran membaca yang diajar oleh Puan Samsiah yang mana beliau telah
memperkenalkan huruf a hingga z terlebih dahulu sebelum beralih kepada peringkat yang
terakhir iaitu membaca dan memahami maksud ayat.

KAEDAH
Kekeliruan sering timbul antara kaedah dan juga teknik yang mana kebanyakan guru
merasakan kedua-dua konsep ini adalah sama. Hakikatnya, kedua-dua konsep adalah
berbeza namun saling melengkapi. Kaedah menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2005)
bermaksud cara atau aturan membuat sesuatu atau hukum atau prinsip. Manakala, Mok
Soon Sang (1992) (di dalam Adenan Ayob dan khairuddin Mohamad, 2012) pula
berpendapat bahawa kaedah pengajaran adalah mengenai cara sesuatu objektif
pembelajaran didekati dengan langkah penyampaian tersusun.
3

PKBK 3063 | NURPUTERI JOHARI

Berdasarkan tinjauan yang dijalankan, didapati Puan Samsiah telah memilih kaedah
abjad dan suku kata sebagai medium pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu kepada
murid-murid berkeperluan khas kelas A. Kaedah abjad dan suku kata ini juga dikenali
sebagai Kaedah Huruf dan Kaedah Mengeja yang mana kaedah ini merupakan kaedah
yang tertua sekali diamalkan oleh kebanyakan guru bahasa. Kaedah ini jelas dilihat
digunakan oleh Puan Samsiah yang mana setiap murid yang berada di kelas A
diperkenalkan dengan huruf a hingga z dan mereka diasuh untuk mengingati bentukbentuk huruf besar dan juga kecil berserta dengan bunyi mengikut kepada susunan.
Selain itu, Puan Samsiah turut menggunakan kaedah fonik sebagai salah satu
kaedah bagi pengajaran bahasa Melayu murid berkeperluan khas kelas A. Hal ini demikian,
tinjauan yang dilakukan mendapati bahawa Puan Samsiah memperkenalkan bunyi huruf
kepada murid-murid di dalam kelas tersebut mengikut kepada langkah-langkah yang telah
digariskan. Hal ini adalah bertepatan dengan apa yang terkandung di dalam kaedah fonik
iaitu pelaksanaan kaedah ini adalah merangkumi kepada beberapa langkah daripada asas
kepada kompleks.

TEKNIIK
Menurut Kamus Dewan Edisi Keempat (2005), teknik merujuk kepada kaedah penciptaan
sesuatu hasil seni seperti muzik, mengarang dan sebagainya. Kamaruddin Hussin dan Siti
Hajar Abdul Aziz (2004) pula mengupas teknik sebagai pengendalian sesuatu organisasi
yang benar-benar berlaku di dalam bilik darjah bagi mencapai sesuatu objektif
pembelajaran.
Tinjauan mendapati bahawa teknik yang telah dipilih bagi pengajaran bahasa Melayu
murid berkeperluan khas kelas A ialah teknik latih tubi. Teknik ini merujuk kepada aktiviti
pengulangan fakta-fakta atau kecekapan kemahiran yang dipelajari. Teknik ini mungkin
dipilih berdasarkan kemampuan dan juga mengambil kira permasalahan murid. Hasil
daripada tinjauan mendapati bahawa terdapat tiga orang daripada tujuh orang murid yang
berada di dalam kelas A mempunyai masalah ingatan singkat yang memerlukan proses
pengajaran dan pembelajaran yang sama diulang sehingga mereka betul-betul faham dan
mahir dengan topik tersebut. Hal ini seiring degan tujuan penggunaan teknik ini yang ingin
dicapai iaitu mencapai taraf penguasaan kemahiran dan juga menjamin ketekalan ingatan.

PKBK 3063 | NURPUTERI JOHARI

3.0 RUMUSAN
Perancangan dan pemerhatian yang teliti mestilah dijalankan bukan sahaja untuk
meningkatkan kualiti proses pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu. Malah, melalui
perancangan dan pemerhatian inilah guru dapat membantu murid mengatasi masalah yang
dihadapi dalam pelajaran dan seterusnya membolehkan mereka mendapat pendidikan yang
bersesuaian dengan tahap dan kemampuan mereka.
Hasil daripada tinjauan mendapati bahawa, melalui keempat-empat konsep asas
yang telah dikupas di dalam penulisan inilah guru dapat merangka intervensi yang
bersesuaian dengan murid mereka lantaran wujud pelbagai jenis tahap dan permasalahan
di kalangan murid berkeperluan khas di dalam satu kelas yang sama. Oleh itu, guru perlulah
sentiasa proaktif dalam menyelidik dan memerhati bagi mendapatkan jalan untuk membantu
murid mereka keluar daripada belenggu permasalahan pembelajaran yang sama.
Akhir sekali, penulisan laporan ini telah dibuat berdasarkan kepada tinjauan yang
dijalankan sepanjang menjalani Pengalaman Berasaskan Sekolah (PBS) dengan mendapat
bantuan dan juga seliaan daripada Puan Samsiah iaitu merupakan salah seorang guru
bahasa Melayu bagi murid berkeperluan khas di Sekolah Kebangsaan Seri Telok.