FAKULTI KEMANUSIAAN, SENI DAN WARISAN

SEMESTER 1 SESI 2016/2017

SEJARAH (HA24)

AJ30303 SEJARAH ASIA TENGGARA : PERMODENAN & PEMBANGUNAN

NAMA PENSYARAH: DR. MAUREEN DE SILVA

TAJUK SOALAN :
KONFLIK PEMISAH DAN DASAR-DASAR KERAJAAN DI SELATAN
THAILAND

NAMA PELAJAR :
MOHAMAD ASWAT BIN SHAMSUDDIN(BA14110282)

1.0

PENGENALAN
Negeri Patani pada waktu dahulu meliputi kawasan geografi selatan
Thailand. Pada hari ini kawasan tersebut meliputi wilayah Pattani, Yala,
Narathiwat dan sebahagian Songkhla. Patani merupakan negeri yang telah
menarik perhatian antarabangsa semenjak abad ke-16 lagi, iaitu pada zaman
pemerintahan raja perempuan Patani dan sehingga hari ini. Patani kini
dikenali sebagai wilayah selatan Thailand dalam lensa antarabangsa. Pada
abad ke-16, Patani menjadi tumpuan masyarakat antarabangsa kerana faktor
geografinya yang menjadikannya pusat perdagangan maritim antarabangsa.
Selain itu, iklim politiknya aman serta sistem pentadbirannya yang cekap
telah meyakinkan para pedagang antarabangsa untuk berurusan di situ.
Perkembangan agama Islam pula, yang mula bertapak semenjak abad ke-14,
telah menjadikan Patani pusat kegiatan perkembangan Islam di Asia
Tenggara. Patani pada waktu itu menjadi pusat pertumbuhan dan rujukan
kebudayaan Melayu di Asia Tenggara. Semenjak abad ke-17 yang lalu, ketika
pemerintahan Raja Kuning (1635-1686), sehingga hari ini, Patani menjadi
medan pergolakan politik yang tidak berkesudahan. Patani gemilang dalam
pemerintahan raja-raja perempuan, khususnya Raja Hijau (15841616) apabila
negeri Patani memperluas kekuasaannya terhadap negeri di Pantai Timur
Semenanjung Tanah Melayu dan mengadakan hubungan antarabangsa
dengan pelbagai negara dalam konteks perdagangan dan perniagaan.
Selepas kemangkatan Raja Kuning keadaan politik Patani menjadi tidak
menentu, lebih-lebih lagi

dengan berlakunya krisis pemerintahan Patani

akibat tidak mempunyai keturunan raja yang tetap (Ibrahim, 2002). 1 Dengan
kata lain, semenjak 1603 lagi, potensi politik dan ekonomi ini telah menarik
perhatian pemerintah Siam-Thai di Ayuthia untuk menawan dan memiliki
Patani. Patani akhirnya menjadi milik kerajaan Thailand di Bangkok. Namun,
pemilikan yang tidak direstui itu telah menjadi titik punca wilayah selatan
Thailand bergolak sehingga hari ini.

1 Sohaimi Abdul Aziz. Konflik Melayu Patani dengan Pihak Berkuasa Thailand :
Kajian Strategi Retorik dalam Laman Sesawang. Jurnal Antarabangsa Dunia Melayu
Jilid 8 Bil. 2 ( 2015 ) Hlm 259.

2.0

KOMPOSISI PENDUDUK
Patani, Narathiwat, Yala dan Satun merupakan sebahagian daripada 17
wilayah atau Changwat yang terdapat di Selatan Thailand. Populasi
kepadatan penduduknya ialah 12% daripada rakyat Thailand. Jumlah
penduduk seramai 1.3 juta adalah berbangsa Melayu dan beragama Islam
dan 360,000 orang adalah berbangsa Siam dan Cina yang beragama Buddha.
Jika dibandingkan kadar peratus jumlah keseluruhan rakyat Thailand, orang
Melayu di Selatan Thailand berjumlah 4 peratus. 2 Melihat kepada jumlah
kepadatan penduduk di empat wilayah Selatan Thailand, terbukti orang
Melayu merupakan penduduk yang majoriti. Mereka kebanyakannya tinggal
di wilayah Patani, Yala, Narathiwat dan Satun. Keempat - empat wilayah ini
mempunyai keluasan 13 732 kilometer persegi daripada 70 000 kilometer
persegi keluasan kesemua wilayah Selatan Thailand dengan kedudukan garis
lintang 5`35 hingga 6`55 utara. 3

3.0

EKONOMI
Dari segi ekonomi, wilayah Patani, Narathiwat dan Yala masih berada
dibawah paras garis kemiskinan.

Contohnya, pendapatan bulanan 20.7

peratus penduduk wilayah Patani adalah berada dibawah RM 81.80 sebulan,

46 peratus penduduk wilayah Narathiwat berpendapatan dibawah RM 80.8
sebulan manakala 37 peratus penduduk wilayah Yala pula berpendapatan
dibawah RM 84.50 sebulan.4 Kebanyakkan penduduk di kawasan tersebut
2 Weiss, L.M. 2004. Subcommittee on Asia and the Pacific House International
Relation Committee, [Online]. [Akses pada 28 Oktober 2016] Boleh diperolehi
melalui Laman Layar:
http://wwwc.house.gov/international_relations/108/wei071404.htm
3 Suria, S.M. De-Radicalization of Minority Dissent: A Case Study of the MalayMuslim Movement in Southern Thailand, 1980 1994. Quezon City 1101 :
Philippines. 1990. hlm. 118.
4 Economic Situation in Southern Thailand (2007) [Online],[Akses 28 Oktober
2016]. Boleh diperolehi melalui Laman Layar:
http://bangkokpundit.com/2007/04/economic-situation-in-southern thailand.html

bergantung kepada pertanian sebagai kegiatan utama mereka. Mereka

mengerjakan tanaman padi, menoreh getah, menangkap ikan, membuat
kelapa kering dan menanam ubi.5 Terdapat juga sekelompok kecil yang
terlibat dalam kegiatan perniagaan secara kecil-kecilan dan bekerja di sektor
perindustrian. Selain itu, terdapat juga yang bekerja dalam sektor awam
khususnya dalam bidang pendidikan sama ada membuka sekolah-sekolah
agama sendiri mahupun sebagai ahli akademik di universiti. Namun begitu,
kehidupan di wilayah tersebut boleh dikatakan masih di tahap yang rendah
berbanding wilayah-wilayah yang lain. Hal ini kerana wilayah-wilayah yang
lain mendapat dorongan daripada kerajaan Thailand.
4.0

POLITIK
Dari sudut politik, Selatan Thailand dari dahulu lagi mengalami
pergolakan yang mana berlaku pemberontakan di kalangan orang Melayu
untuk memerdekakan Patani. Pada peringkat awal konflik, pemberontakan
kebanyakannya diketuai oleh kelompok istana. Mereka berjuang untuk
mengembalikan semula takhta pemerintahan sultan yang dikuasai oleh
kerajaan Siam. Malangnya, usaha yang dijalankan itu tidak berjaya apabila
kerajaan Thailand memansuhkan jawatan sultan Melayu pada tahun 1902. 6
Bermula dari tarikh itu, Patani tiada lagi sultan dan diganti oleh jawatan
Gabenor untuk mentadbir wilayah majoriti orang Melayu. Walaupun jawatan
sultan

sudah

dimansuhkan

namun

pemberontakan

tetap

diteruskan.

Peringkat kedua pemberontakan kebanyakannya diketuai oleh golongan

agama. Pemberontakan ini adalah reaksi kepada dasar kerajaan Thailand
yang cuba mencabuli kesucian agama Islam yang diamalkan oleh orang
Melayu. Reaksi mereka ini bertujuan untuk mempertahankan kesucian agama
Islam apabila kerajaan Thailand cuba menghapuskan hukum syariat dan
digantikan dengan hukum sivil.

5 Mohd Zamberi, A.M. Umat Islam Patani; Sejarah dan Politik. Hizbi : Shah Alam.
1993. Hlm. 245-246.
6 Ibrahim, S. Sejarah Kerajaan Melayu Patani. Bangi: Penerbit Universiti
Kebangsaan Malaysia. 2002. Hlm 88, 96 dan 101.

Di samping itu, terdapat kelompok kedua yang mempunyai peranan

yang sama dengan golongan agama tersebut. Mereka ini terdiri daripada
golongan cendiakawan yang mendapat pendidikan dari dalam dan luar
negeri. Selalunya kelompok ini memegang jawatan tinggi dalam sektor
kerajaan dan berlindung di sebalik kerjaya mereka. Strategi yang digunakan
ialah menghantar ahli kumpulan gerakan pemisah untuk bekerja dengan
kerajaan bagi mendapat maklumat serta melobi pembentukan dasar-dasar
kerajaan terhadap wilayah mereka. Orang Melayu Islam Pattani ( OMIP ) hari
ini yang berjuang sama ada ke arah kemerdekaan mahupun keamanan boleh
dibahagikan kepada tiga golongan. Mereka ini tidak mempunyai kesamaan
kepentingan malah berkonflik antara satu sama lain. Golongan pertama boleh
dikategorikan sebagai orang-orang Melayu yang masih berpegang kepada
kepentingan-kepentingan

orang-orang

terdahulu

walaupun

masa

telah

berubah. Golongan ini mempunyai fahaman yang ortodok dan berpegang

kepada ajaran-ajaran Islam lama. Mereka ini cenderung kepada Islam radikal
dan

sering

menjalankan

operasi-operasi

seperti

serang

hendap,

pengeboman, tembak curi, penculikan dan sabotaj. 7

Golongan kedua lebih dikenali sebagai kelompok Wahabi. Fahaman
mereka lebih kepada Islam moderat iaitu tidak mencampuri perkara yang
diamalkan dalam budaya dengan syariat Islam. Mereka lebih kepada
mempraktikkan syariat Islam yang moden dan meninggalkan adat budaya
yang dianggap khurafat. Kebanyakan golongan ini terdiri daripada ahli-ahli
akademik yang mendapat pendidikan dari luar negara. Corak perjuangan
mereka lebih kepada menjaga kepentingan dan kebajikan orang Melayu
dengan menyertai program-program yang dianjurkan oleh kerajaan. Selain
itu, mereka menjalankan aktiviti akademik untuk membentuk perdamaian
seperti menganjurkan seminar, dialog, forum, penyelidikan dan persidangan. 8
Seterusnya golongan ketiga, golongan ini aktif dalam politik kerajaan.
Selalunya golongan ini lebih cenderung menyertai pemerintahan Thailand
dan menjadi sebahagian daripada kerajaan. Mereka akan masuk bertanding
7 Mohd Zamberi, A.M. (1993)., op.cit., hlm. 251.
8 Che Mohd Aziz Bin Yaacob. Konflik Pemisah Di Selatan Thailand : Isu, Aktor dan
Penyelesaian. Tesis Sarjana. Universiti Sains Malaysia. 2009. Hlm 7.

dalam pilihanraya dengan mewakili parti kerajaan. Golongan ini merupakan

pecahan daripada gerakan-gerakan dahulu yang bergerak untuk menjaga
kepentingan

dan

kebajikan

orang

Melayu.

Seperti

gerakan

Wahdah

merupakan nadi perjuangan orang Melayu suatu ketika dahulu telah

menyertai parti kerajaan untuk membela nasib mereka. Pada peringkat awal,
golongan ini mendapat sokongan penuh di kalangan orang Melayu tetapi hari
ini ia tidak lagi mendapat perhatian dan sokongan rakyat. Pengaruh mereka
semakin berkurangan apabila dikatakan gagal menjaga hak kepentingan
orang Melayu Patani malah ia lebih kepada memenuhi kepentingan peribadi. 9

5.0

BAHASA DAN BUDAYA

Dari segi bahasa, mereka bertutur dalam bahasa Melayu dailek Patani.
Walaupun terdapat sedikit perbezaan dengan dailek orang Melayu di Malaysia
namun ianya masih boleh difahami, terutama oleh orang Melayu yang tinggal
bersempadan dengan wilayah mereka. Contohnya, dailek Melayu Patani,
Narathiwat dan Yala seakan sama dengan dailek percakapan orang negeri
Kelantan, manakala dailek wilayah Satun sama dengan dailek percakapan
orang

negeri

Perlis,

Kedah

dan

Pulau

Pinang.

Dari

sudut

budaya,

pengamalannya juga tidak jauh berbeza dengan masyarakat Melayu di

Malaysia, Indonesia, Singapura dan Brunei. Kebanyakan negara di Asia
Tenggara tergolong dalam rumpun Melayu Nusantara. Kesenian yang wujud
dalam budaya Melayu seperti seni tembikar turut wujud dalam masyarakat
Melayu di Patani. Mereka menghasilkan periuk nasi, belanga tanah, bekas air,
labu tanah, bekas pekasam, tempayang, tikar mengkuang dan lain-lain lagi.
Hasil tenunan juga turut memaparkan kebudayaan Melayu Patani seperti Kain
Selit Benang Emas, Kain Cindai, Kain Telepuk, Kain Limar dan Kain Songket.
Justeru, kesenian merupakan lambang kebudayaan masyarakat Melayu
Patani dan ianya sama dengan hasil-hasil seni budaya yang dilahirkan oleh
orang-orang Melayu di Malaysia.
9 Ibid Hlm 9.

6.0

SEJARAH KONFLIK SELATAN THAILAND: PATTANI, NARATHIWAT, YALA

DAN SONGKHLA.
Konflik bermula pada tahun 1786 apabila kerajaan Siam berjaya
menakluki kerajaan Kesultanan Melayu Patani melalui siri peperangan.
Bermula dari ini, kerajaan Siam menggunakan dasar Pecah dan Perintah
bertujuan untuk melemahkan kuasa pemimpin-pemimpin Melayu supaya
tidak bangkit memberontak. Negeri Patani telah dipecahkan kepada 7
wilayah10 dan setiap satunya dilantik raja-raja boneka Melayu. 11 Pemecahan
negeri ini juga merupakan salah satu usaha kerajaan Siam untuk memastikan
proses

decentralization

atau

pemusatan

kuasa

berjaya

dibentuk

memandangkan kuasaan dari Eropah yang berlumba-lumba mencari kawasan

dijajah di Asia Tenggara termasuk negeri Patani. Kejayaan Perancis menakluki
wilayah di Timur Sungai Mekong sudah memadai untuk kerajaan Siam
merasa bimbang akan tanah jajahannya di bahagian selatan. 12 Begitu juga
dengan kerajaan British yang aktif untuk menguasai wilayah Timur Laut
Burma, Selatan China dan negeri-negeri di Tanah Melayu Utara sehingga ke
Segenting Kra.13
Oleh yang demikian,

dasar

Chulalongkorn

pada

tahun

decentralization

tersebut.

Raja

Thesaphiban
1897

diperkenalkan

sebagai

Chulalongkorn

oleh

merealisasikan
dengan

bantuan

Raja
dasar
Putera

Damrong selaku Menteri Dalam Negeri telah mengeluarkan Akta Pentadbiran

Daerah yang dikenali sebagai Phraratchabanyat Laksana Pakkhrong Thongti
dan kemudiannya diperkemaskan pada tahun 1899 melalui Peraturan
Mengenai

Pentadbiran

Wilayah

yang

dikenali

sebagai

Kho

Bangkhap

10 Antara wilayah yang dipecahkan terdiri daripada Patani, Nong Chik, Reman,
Jalur, Legeh, Jering dan Jambu.
11 Syukri, I. Sejarah Kerajaan Melayu Patani. Bangi, Penerbit Universiti Kebangsaan
Malaysia. 2002. Hlm. 81.
12 Pitsuwan, S. Pitsuwan, S. Islam and Malay Nationalism: A Case Study of the
Malay-Muslim of Southern Thailand. Ph.D Tesis, Harvard University. 1982. Hlm. 29.
13 Nik Mahmud, N.A. Sejarah Perjuangan Melayu Patani 1785 1954. (Versi Jawi).
Bangi, Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia. 2000. Hlm. 28.

Huamung.14

Pokkhrong

Sistem

Thesaphiban

ini

membawa

kepada

penentangan raja-raja Melayu kerana ia bertujuan untuk mengurangkan

kekuasaan orang Melayu ke atas Patani secara perlahan-lahan. Akhirnya,
pada tahun 1902 kerajaan Siam telah melucutkan jawatan Tengku Abdul
Kadir selaku raja Patani dan dalam masa yang sama menghapuskan jawatan
tersebut,

manakala

segala

urusan

pemerintahan

bergantung

kepada

Pesuruhjaya Siam. Bermula dari itu maka tamatlah sistem pemerintahan rajaraja Melayu di Patani.15
Namun begitu, penentangan OMIP terhadap dasar kerajaan Siam masih lagi
berterusan. OMIP mula mendapatkan bantuan British di Tanah Melayu namun
ternyata meleset apabila British mengadakan Perjanjian Bangkok atau Anglo
Siamese-Treaty dengan kerajaan Siam pada tahun 1909 . 16 Akibatnya, OMIP
semakin ditindas kerana perjanjian tersebut membuka ruang kebebasan
kepada kerajaan Siam untuk melakukan apa sahaja ke atas negeri Patani.
Kerajaan British dalam perjanjian tersebut mengesahkan penjajahan Siam ke
atas Patani.

Kebebasan kerajaan Siam ini membawa padah kepada Patani

apabila dasar-dasar yang digubal mulai menyentuh hal-ehwal budaya, identiti

dan pendidikan OMIP. Kerajaan Thailand telah menukar undang-undang
syariah yang diamalkan sebelum ini kepada sistem sekular. Manakala
pengamalan Adat Istiadat Melayu tidak dibenarkan dalam kehidupan
seharian. Akibatnya, kes-kes yang berkaitan dengan syariah seperti nikahcerai dan pewarisan harta pusaka akan dibicarakan di mahkamah sivil dan
diadili oleh hakim yang berbangsa Thai-Buddha. Keadaan ini telah menyekat
semua fungsi agama Islam dalam kehidupan OMIP. Golongan raja Melayu
14 Ibid., Hlm 29.
15 Penangkapan Tengku Abdul Kadir ini merupakan titik sejarah besar dalam
kehidupan OMIP apabila bermula dari itu kerajaan Siam telah menghapuskan sistem
pemerintahan beraja dan secara tidak langsung menamatkan pemerintahan
kesultan Melayu Patani.
16 Perjanjian ini adalah untuk menentukan tanah jajahan masing-masing
khususnya negeri-negeri yang dikuasai oleh kerajaan Siam sebelum ini. Hasil
daripada perjanjian ini, negeri Kedah, Perlis, Kelantan dan Terengganu telah diserah
kepada kerajaan British manakala negeri Patani diserahkan kepada kerajaan Siam.

yang menjadi penaung kepada agama Islam telah dihapuskan, manakala

masjid dan institusi keagamaan juga telah ditarik kuasa. Begitu juga dengan
sekolah-sekolah

pondok

di

mana

kurikulum

telah

diubahsuai

dengan

memasukkan bahasa Thai sebagai bahasa pengantar dan memasukkan

tenaga pengajar yang berbangsa Thai.
Kesengsasaran OMIP akibat persengketaan ini dilihat tiada kesudahan
malahan semakin meruncing apabila kerajaan Siam memperkenalkan dasar
Rathaniyom pada tahun 1938. Dasar ini membawa maksud hanya ciri-ciri
kebudayaan Siam sahaja dibenarkan berkembang di Thailand. 17 Perlaksanaan
dasar ini memberi cabaran yang lebih kuat kepada OMIP apabila ia berbentuk
paksaan. OMIP mulai bangkit menentang dasar ini kerana mereka tahu
bahawa budaya dan identiti cuba diasimilasikan oleh kerajaan Thailand.
Dengan ini, pada tahun 1939 Haji Sulong bin Abdul Kadir seorang ulama
terkenal di Patani telah menubuhkan al-Haiah al-Tanfiziah li al-Ahkam
alShariyyah atau Lembaga Perlaksana Hukum Syariah. Pertubuhan ini
bertujuan untuk mengumpul para ulamak di Patani dan bekerjasama
mengadakan aktviti untuk mempertahankan kesucian agama Islam dari
dicabuli oleh Rathaniyom. Antara usaha yang dilaksana ialah mengemukan 7
tuntutan untuk mengembalikan keamanan di negeri Pattani. Menurut Nik
Anuar Nik Mahmood, antara tuntutan yang dikemukakan oleh Haji Sulong
ialah pertama, Perlantikan seorang individu sebagai wakil kerajaan Siam yang
berkuasa penuh untuk mentadbir ke empatempat wilayah tersebut, Patani,
Yala, Narathiwat dan Satun, dan mempunyai kuasa memecat, menggantung
atau mengganti pegawai-pegawai kerajaan. Individu ini hendaklah dilahirkan
di salah satu daripada ke empat-empat buah wilayah tersebut dan
perlantikannya hendaklah dengan persetujuan para penduduk di wilayahwilayah tersebut. Kedua, lapan puluh peratus daripada pegawai kerajaan
yang akan berkhidmat di wilayah-wilayah tersebut mestilah beragama Islam.
Ketiga, bahasa Melayu dan bahasa Siam hendaklah dijadikan sebagai bahasa
rasmi. Keempat, bahasa Melayu hendaklah dijadikan bahasa pengantar di
sekolah-sekolah rendah. Kelima, undang-undang Islam hendaklah diiktiraf
dan dikuatkuasakan di Mahkamah Syariah. Keenam, kesemua hasil dan
17 Fathy, A. Pengantar Sejarah Patani. Alor Setar, Pustaka Darussalam. 1994. Hlm.
80.

pendapatan yang diperolehi daripada ke empat-empat buah wilayah itu

hendaklah digunakan di wilayah berkenaan. Ketujuh, pembentukan sebuha
badan yang mempunyai kuasa penuh untuk mengurus kesemua hal-ehwal
orang Islam yang berada di bawah tanggungjawab Ketua Negeri.
Perjuangan Haji Sulong dan rakan-rakannya turut dibantu oleh Tengku
Mahmud Mohyideen yang merupakan anakanda kepada Tengku Abdul Kadir
Kamaruddin. Peranan Tengku Mahmud ialah cuba mempengaruhi kerajaan
British untuk mengambil negeri Patani dan disatukan dengan Tanah Melayu.
Namun, usahanya tidak berjaya apabila kerajaan British mementingkan
hubungan dengan Siam serta bertindak menghapuskan pergerakan di Tanah
Melayu yang bertujuan untuk membantu OMIP. Ekoran daripada itu, Tengku
Mahmud diarah tidak terlibat dengan segala kegiatan untuk pemisahan
Patani dan peranan Gabungan Melayu Patani Raya (GAMPAR) 18 bagi tujuan
yang sama diarahkan bubar.19 Bermula dari sini didapati Patani mulai reda
dengan pemberontakan orang Melayu kerana kebanyakan pemimpin Melayu
hilang dan dipercayai dibunuh secara sulit. Tambahan pula pendekatan
kerajaan Thailand yang semakin mengetat bagi mengawal perkembangan
OMIP di tiga wilayah.
Menjelang tahun 1960an hingga 70an, didapati OMIP mula bangkit
kembali meneruskan pemberotakan melalui pertubuhan gerakan pemisah.
Mereka mulai mendapat aspirasi akan kemerdekaan Malaya pada 1957
daripada penjajah British. Kebangkitan gerakan pemisah ini menjadikan
senjata sebagai wadah perjuangan bagi mendapatkan kemerdekaan ke atas
negeri Patani. Perjuangan mereka masih lagi aktif sehingga ke hari ini dan
dipercayai bahawa kejadian pembunuhan dan pembakaran tempat-tempat

18 GAMPAR ditubuhkan pada Mac 1948 di Kota Bharu, Kelantan oleh orang-orang
Patani yang tinggal di Tanah Melayu. Penubuhannya bertujuan untuk menyatukan
wilayah Patani, Yala, Narathiwat dan Satun menjadi Negara Melayu Islam. Kedua
membentuk pemerintahan sesuai dengan kehendak dan pendirian kebangsaan
Melayu, adat resam Melayu dan agama Islam. Ketiga, meningkatkan taraf
kehidupan orang Melayu Patani supaya mendapat hak, keadilan, kebebasan dan
pendidikan.
19 Ibid,. Hlm 103.

awam adalah perbuatan gerakan pemisah dan juga pihak berkuasa yang
dilihat masing-masing memainkan strategi dalam konflik kali ini.

7.0

DASAR

DAN

PENDEKATAN

PENYELESAIAN

KONFLIK

SELATAN

THAILAND
7.1

Pendekatan Pendamaian Negatif

7.1.1 Raja Boneka
Pada awal penjajahan, kerajaan Siam menggunakan pendekatan

perdamaian negative apabila melantik Tengku Lamidin dilantik menjadi Raja

Boneka

negeri

Patani

bagi

memadam

hasrat

OMIP

untuk

bangkit

memberontak. Walaupun Tengku Lamidin menjadi raja Patani namun bidang

kuasanya cukup terhad dan kebanyakannya dikuasai oleh raja Siam-Thai di
Ligor.20 Penyelesaian kepada konflik ini dilihat berbentuk paksaan yang mana
OMIP

ditekan

untuk

mematuhi

kehendak

kerajaan

Siam.

Walau

bagaimanapun perdamaian negatif ini tidak akan bertahan lama sekiranya

pihak yang ditindas atau dipaksa berjaya mengumpul keupayaan dan
kekuatan untuk bangkit menentang. Keadaan ini dapat dilihat apabila OMIP
yang diketuai oleh Tengku Lamidin sendiri bangkit memberontak dan
menghalau

orang-orang

Siam

daripada

negeri

Patani.

Pendekatan

penyelesaian kepada konflik dilihat masih lagi berbentuk perdamaian negatif

namun lebih sistematik. Pengalaman yang diperolehi akibat pemberontakan
OMIP membuatkan kerajaan Siam menggunakan pendekatan yang lebih
mencengkam iaitu melantik Nai Khuan Sai seorang yang berbangsa Siam
sebagai Raja Patani. Bagi pihak kerajaan Siam, pendekatan ini dilihat sebagai
penyelesaian kepada konflik yang muncul sebelum ini. Pengawalan dan
pendominasian yang digunakan ini akan dapat membendung kegiatan
pemberontakan OMIP. Namun begitu, penyelesaian negatif yang digunakan
ini tidak akan bertahan lama memandangkan OMIP sentiasa bangkit
memberontak walaupun dikawal oleh kerajaan Siam. Pemberontakan yang
timbul di kalangan OMIP adalah disebabkan budaya dan identiti yang berbeza
dengan kerajaan Siam yang mana mendorong mereka untuk bersatu atas
20 Fathy, A. (1994)., op.cit. Hlm. 75.

dasar satu budaya dan identiti. Kesamaan budaya dan identiti ini telah
memberi semangat untuk bersama-sama memberontak bagi mengambil
kembali kedaulatan politik di Patani yang merupakan hak kelompok mereka.

7.1.2 Sistem Pecah dan Perintah

Seterusnya , pendekatan negatif untuk memecahkan penyatuan orang
Melayu melalui sistem Pecah dan Perintah 21 dilaksanakan. Dasar ini
bertujuan untuk membentuk kelompok-kelompok dalam masyarakat OMIP
melalui pengagihan negeri Patani kepada wilayah-wilayah kecil. Justeru,
kekuasaan dan penyatuan OMIP semakin lemah apabila terpisah antara satu
sama lain, tambahan pula raja-raja Melayu yang dilantik bagi setiap wilayah
akan menimbulkan pertelagahan antara satu sama lain. Dengan ini, usaha
menyelesaikan konflik yang timbul akan dapat diatasi melalui konsep ini dan
sedikit sebanyak akan dapat menguatkan cengkaman kekuasaan kerajaan
Siam ke atas negeri Patani. Sebagai contoh, Raja Jering iaitu Nai Phya yang
berbangsa Siam

mempunyai kuasa penuh untuk memantau setiap raja

Melayu yang memerintah wilayah lain agar taat setia kepada Raja Siam.
Pendekatan ini pada awalnya berjaya mengatasi permasalahan yang timbul
walaupun tidak sepenuhnya.
7.1.3 Dasar Pemusatan Kuasa
Menjelang awal abad ke 20, dasar pemusatan kuasa diperkenalkan
yang mana tujuh wilayah yang dipecahkan sebelum ini telah dicantumkan
menjadi sebuah wilayah dan dinamakan Boriwen. Kemudiannya kuasa-kuasa
raja dimansuhkan dan diganti oleh seorang Pesuruhjaya Siam. Pesuruhanjaya
Siam ini akan bertanggungjawab mentadbir keseluruh wilayah selatan serta
dipantau oleh Raja Siam di Senggora (Songkhla). 22 Dasar ini dikenali sebagai
Undang-undang Tahun 116.23 Dasar ini kemudiannya diperkuatkan dengan
dasar baru yang dikenali sebagai Peraturan Mentadbir Tujuh Wilayah Bagi
21 Abd. Malek, M. Z. Umat Islam Patani; Sejarah dan Politik. Shah Alam : Selangor,
Hizbi. 1993. Hlm. 105.
22 Syukri, I. (2000)., op.cit. H. 96.

Tahun 120 dan kemudiaannya dikemaskini dengan pembentukkan

dasar

Thesaphiban.24 Melalui dasar ini, jawatan raja-raja Melayu bukan lagi

berbentuk semi-hereditary atau warisan kerana Raja Siam berhak untuk
melantik sesiapa sahaja yang dirasakan layak. Pendapatan mereka diperolehi
melalui bayaran gaji yang dikeluarkan oleh kerajaan pusat, dan dianggap
sebagai pegawai kerajaan yang tidak mempunyai apa-apa keistimewaan.
7.1.4 Pendekatan Asimilasi
Pada tahun 1939, pendekatan asimilasi diperkenalkan di seluruh
thailand. Dasar Rathaniyom yang diperkenalkan oleh Phibul Songkhram
bertujuan untuk mengubahkan budaya dan identiti OMIP kepada ThaiBuddha. Beliau merasakan rakyat pasti akan bekerjasama untuk memajukan
negara setelah mempunyai satu pegangan dan saling bertoleransi untuk
membangunkan sosio-budaya, ekonomi dan politik. Lantaran itu, kempen
dimulakan dengan penubuhan Dewan Kebudayaan Thai atau Sepha Wathana
Tham yang menjadi pusat kepada penstrukturan semula rakyat Thailand ke
arah Dunia Thai yang baru. Pada tahun 1957 semasa pemerintahan Jeneral
Sarit Thanarat memperlihatkan OMIP mengalami proses penekanan yang
sistematik. Konsep perdamaian negatif masih lagi dilaksanakan bagi tujuan
untuk mengawal OMIP supaya tidak bangkit memberontak dan mematuhi
segala dasar yang dikeluarkan. Beliau menyambung polisi yang sedia ada
dan berpendapat bahawa program intergrasi yang dilakukan sebelum ini
perlu

dipertingkatkan

lagi

agar

keamanan

di

selatan

dapat

dicapai

23 Dibawah peraturan ini, wilayah-wilayah dalam negeri Patani berada dalam

tanggungjawab Majlis Wilayah masing-masing. Setiap Majlis Wilayah dianggotai
oleh Phya Muang atau gabenor selaku pengerusi dan Palat Muang selaku timbalan
pengerusi. Majlis ini berfungsi untuk mengeluarkan peraturan pentadbiran diwilayah
selatan dengan dibantu oleh Yokrabat atau pegawai-pegawai yang melaksanakan
undang-undang. Setiap ahli dilantik atas budi bicara Raja Siam.
24 Thesaphiban merupakan dasar pentadbiran wilayah Selatan Thailand. Setiap
wilayah akan disusun dalam satu unit yang dikenali sebagai Monthon. Setaip
Monthon akan ditadbir oleh seorang Pesuruhjaya Tinggi atau dikenali sebagai
Khaluang Thesaphiban. Pesuruhjaya Tinggi ini bertanggungjawab kepada Menteri
Dalam negeri. Dalam peraturan ini juga, semua kakitangan kerajaan dari peringkat
atas sehingga bawah akan dibayar gaji mengikut skim kebangsaaan.

sepenuhnya. Justeru, beliau menggunakan pendekatan berbentuk paksaan

untuk mengintegrasikan kelompok Melayu dan Thai. Dasar intergrasi nasional
yang sedia ada diperkemaskan dengan mengarahkan sesiapa yang tidak
menyokong dasar-dasar kerajaan walau dalam keadaan mana sekali pun
akan dipisahkan daripada majoriti masyarakat Thai.25
Intergrasi nasional ini merujuk kepada pengamalan satu budaya, satu
bahasa, satu agama dan satu negara bagi negara Thailand. Saluran yang
digunakan untuk memperkenalkan intergrasi ini adalah melalui sistem
pendidikan di sekolah-sekolah pondok milik orang Melayu. Kerajaan percaya
bahawa sekolah-sekolah pondok merupakan nadi kepada kewujudan gerakan
pemisah, manakala sistem pendidikan yang baru ini akan dapat mengawal
kegiatan sekolah-sekolah pondok. Beliau mengarahkan supaya sekolah
pondok

menerima

kemasukan

mata

pelajaran

Bahasa

Thai

sebagai

sebahagian kurikulum dan bersedia menerima perkhidmatan guru-guru

kerajaan.26

Pendekatan

mendatangkan

kesan

penyelesaian
positif

kerana

ini
pada

walau
asas

bagaimanapun
setiap

dasar

tidak
adalah

mengasimilasikan identiti dan budaya OMIP. Ternyata pendekatan ini tidak

sesuai dengan OMIP yang mempunyai kekuatan dalam pegangan identiti.
7.2

Pendekatan Pendamaian Positif

Walaupun begitu, terdapat dasar yang dilihat berbentuk perdamaian

positif menjelang pemerintahan Jenerel Prem Tinasulanonde. Beliau telah

memperkenalkan Peraturan 66/23 yang membawa maksud menamatkan
revolusi komunis secara pantas. 27 Beliau menjadikan Komunisme sebagai
sasaran utama untuk membentuk perdamaian di selatan. Antara lainnya,
25 Rahimmula, C. (2001) Peace Resolution : A Case Study of Separatism and
Terrorist Movement in Southern Border Provinces of Thailand. [Online]. [Akses 29
Okt 2016]. Boleh diperolehi melalui laman
Web:http://www.fesasia.org/media/publication/Legaspi%20%20Case%20studies
%20Southern%20Philipines%20and%20Southern%20Thailand.pdf
26 Teeling, E. (2006) The Impact of the Asian Tsunami on Southern Thailand
Religious Strife.[Online].[Akses 29 Okt 2016]. Boleh diperolehi melalui laman Web:
http://www1.american.edu/ted/ice/tsunami-thailand.htm

beliau telah menawarkan pengampunan kepada gerakan pemisah, membaiki

ketidakadilan yang wujud dalam pentadbiran kerajaan dan membentuk
perpaduan serta halatuju semua pihak untuk bersama-sama membenteras
anasir Komunis. Selain itu, beliau meminta agar perbezaan ideologi dilupakan
seketika dan menumpukan kepada penghapusan pengaruh komunis di
Thailand. Antara yang terkandung dalam polisi ini ialah penubuhan 43rd
Civil-Police-Military Joint Head (CPM 43).
Begitu juga dengan pertubuhan gerakan pemisah yang mana kerajaan
Thailand pernah menawarkan dialog dan perundingan yang bertujuan untuk
menyelesaikan konflik yang berlaku. Perundingan berbentuk konferen secara
tertutup pernah berlaku pada tahun 1991 semasa pemerintahan .

Anand

Panyarachun yang melibatkan sayap kanan BRN iaitu Pasukan Komando

Revolusi Rakyat Patani (PKRRP) dengan Tentera Bahagian Empat. Dalam
perundingan tersebut, PKRRP mengemukakan 22 tuntutan bagi memastikan
keamanan

di

tiga

wilayah

Selatan

Thailand.

Walau

bagaimanapun,

perundingan ini gagal kerana pertukaran pemerintahan di Bangkok yang

mengakibatkan segala gerak usaha yang dibuat oleh kerajaan Anand
Panyarachun telah diabaikan oleh Chuan Leekpai yang menjadi Perdana
menteri Thailand pada tahun 1992.
Keberkesanan pendekatan penyelesaian yang digunakan semasa
Jeneral Prem dapat dirasai oleh OMIP dalam tempoh masa selama 21 tahun.
Namun, menjelang tahun 2001 tampuk pemerintahan yang dipegang oleh
Thaksin Shinawatra telah menimbulkan kembali konflik ini. Tahun 2004
merupakan titik permulaan konflik ini muncul kembali dengan pelbagai
tragedi dan peristiwa yang menyayatkan hati. Thaksin Shinawatra dikatakan
membawa perubahan yang besar dan drastik dalam menangani isu-isu
dalaman Negara. Pendekatan yang dibawa oleh Takhsin ini tidak membawa
kesan positif perdamaian di tiga wilayah malahan ia semakin meruncing.
Peranan pihak berkuasa khususnya tentera dan polis adalah bertujuan untuk
menekan rakyat tiga wilayah supaya takut dan tunduk kepada pemerintah.
27 Yaacob, C.M.A. Konflik Pemisah di Selatan Thailand: Isu, Aktor dan Penyelesaian.
Master Tesis. Universiti Sains Malaysia. 2009. Hlm. 192.

Kejadian seperti Tragedi Masjid Kerisik dan Tragedi Tak Bai telah membuktikan
bahawa wujudnya usaha kerajaan Thailand untuk menakut-nakutkan rakyat
dengan siri pembunuhan dan penyeksaan secara terbuka.

8.0

ANALISIS DAN KESIMPULAN

Konflik yang berlaku saban hari di tiga wilayah Selatan Thailand
menunjukkan bahawa konflik ini mempunyai dasar atau penyelesaian yang
masih belum dirungkaikan. Terdapat matlamat-matlamat tersembunyi dipihak
kerajaan Thailand dalam melaksanakan dasar-dasar tersebut sehingga
membawa kepada konflik yang berpanjangan. Kebanyakan dasar dan
pendekatan yang digunakan adalah berat sebelah dan tidak menghormati
hak dan kepentingan OMIP. Dari segi perlaksanaannya pula lebih kepada
pemaksaan dan penekanan. Pembentukkan dasar juga dipengaruhi oleh
faktor-faktor lain seperti persepsi di mana dalam kalangan pegawai Thai
masih menganggap

Patani sebuah negara yang masih dijajah dan setiap

dasar dan pendekatan yang dibentuk mesti mengikut prosedur penjajahan.

Persepsi ini juga dimiliki oleh OMIP yang menganggap negeri Patani sebuah
negeri yang merdeka satu masa dahulu dan ia perlu dibebaskan daripada
penjajahan Thai. Oleh itu, pendekatan-pendekatan yang sewajarnya haruslah
dipertimbangkan bagi mendapatkan rumusan yang terbaik bagi menamatkan
konflik di selatan Thailand.

9.0

RUJUKAN
Abd. Malek, M. Z. 1993. Umat Islam Patani; Sejarah dan Politik. Shah Alam :
Selangor. Hizbi.
Che Mohd Aziz Bin Yaacob. 2009. Konflik Pemisah Di Selatan Thailand : Isu,
Aktor dan Penyelesaian. Tesis Sarjana. Universiti Sains Malaysia.
Che Mohd Aziz Bin Yaacob. 2011. Isu dan Penyelesaian : Konflik Pemisah di
Selatan Thailand. Malaysian Journal of History, Politics, & Strategic
Studies. Vol. 38 (1)
( 2011 ) : 13 34.
Fathy, A. 1994. Pengantar Sejarah Patani. Alor Setar, Pustaka Darussalam.
Ibrahim, S. 2002. Sejarah Kerajaan Melayu Patani. Bangi: Penerbit Universiti
Kebangsaan Malaysia.
Mohd Zamberi, A.M. 1993. Umat Islam Patani; Sejarah dan Politik. Hizbi :
Shah Alam.
Nik Mahmud, N.A. 2000. Sejarah Perjuangan Melayu Patani

1785 1954.

(Versi Jawi). Bangi, Penerbit Universiti Kebangsaan Malaysia.

Pitsuwan, S. Pitsuwan, S. 1982. Islam and Malay Nationalism: A Case Study of
the Malay-Muslim of Southern Thailand. Ph.D Tesis, Harvard University.
Rahimmula, C. (2001) Peace Resolution : A Case Study of Separatism and
Terrorist Movement in Southern Border Provinces of Thailand. [Online].
[Akses 29 Okt 2016]http://www.fesasia.org/media/publication/Legaspi
%20%20Case%20studies%20Southern%20Philipines%20and
%20Southern%20Thailand.pdf

Sohaimi Abdul Aziz. Konflik Melayu Patani dengan Pihak Berkuasa Thailand :
Kajian Strategi Retorik dalam Laman Sesawang. Jurnal Antarabangsa
Dunia Melayu Jilid 8 Bil. 2 ( 2015 ).
Suria, S.M. 1990. De-Radicalization of Minority Dissent: A Case Study of the
Malay-Muslim Movement in Southern Thailand, 1980 1994. Quezon
City 1101 : Philippines.
Syukri, I. 2002. Sejarah Kerajaan Melayu Patani. Bangi, Penerbit Universiti
Kebangsaan Malaysia. 2002.
Teeling, E. (2006) The Impact of the Asian Tsunami on Southern Thailand
Religious

Strife.[Online].[Akses

29

Okt

2016].

http://www1.american.edu/ted/ice/tsunami-thailand.htm
Weiss, L.M. 2004. Subcommittee on Asia and the Pacific House International
Relation

Committee,

[Online].

[Akses

pada

28

Oktober

2016]

http://wwwc.house.gov/international_relations/108/wei071404.htm
Economic Situation in Southern Thailand (2007) [Online],[Akses 28 Oktober
2016].

http://bangkokpundit.com/2007/04/economic-situation-in-

southern thailand.html