www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
November 2016
Kum 106-na
Editor
Joint Editors
2
Bu 1,250-na
:
:
A CHHN GA T HU AW MT E
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Editorial
Mizoram Synod
Lwrkhwm
Zawhna leh Chhnna
Sermon: (1) Ram lo thleng tr
(2) Lwmman tr lallukhum
Kohhran leh Politics
HIV/AIDS
Pastor Refreshers Report
Snna
1
2
11
15
20
26
30
35
38
43
Synod Puipate
Moderator
Secretaries
: Rev. H. Lalrinmawia
: Upa H. Ronghka (Sr.)
Rev. Lianhmingthanga Sailo (Jr.)
Finance Officers
: Rev. P.C. Pachhnga
Rev. H. Remthanga
Statistician
: Rev. R. Lalchangliana
Sr. Executive Secretary : Rev. Lalramliana Pachuau
Executive Secretary : Rev. B. Sngthanga
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
3. K|P
August 26, 2016 khn Bial
161 a\anga lt Hospital Charity
September 15 - 23, 2016 `4,52,436 chu Synod Hospital
khn Silchar-ah Barak Area Director Dr. LH Thanga
Commit tee leh Agartala, Singson hnnah hlan a ni. Hemi
Guwahati leh Diphu Field hunah hian CK|P a\angin Upa
Committee hmangin Rev. K. Zonunmawia, T. Upa NgrLalrinmawia, Secy, SMB, Rev. hmingliana, Pu PC BiakmuanLaltlanzova leh Upa Zairem- puia leh Pu Zonunsnga Rlte te
mawia, BEC member te an kal. an kal a, Director hian Hospital
September 12-14, 2016 report tawi a sawi a,
khn Paper Company dwrin Coordinator Upa F. LalsngGuwahat i-ah
Upa
R. lianan tn hma a\anga K|P-ten
Lalmalswma, Gen. Manager Synod Hospital atna an thil lo
leh Pu Lalhruaitluanga Rlte, tihsak tawh chi hrang hrangte
Manager, Synod Press te an kal. sawiin lwm thu sawi \awng\aina
September 25, 2016 khn hun a hmang bawk. August 26,
Chhingchhp Bialah Finance 2016 thleng khn Hospital
Campaign buatsaih a ni a, hemi Charity hi Bial 37 a\angin a la
hunah hian Upa PC Vnlalrova, lt lo a ni.
September 10, 2016 khn
Rev. R. Lalngzauva, Rev. R.
Lalvulluaia, Upa Vnlalnghka Chhingchhp Vnghlun Branch
leh Upa Lalswmliana te an kal. Diamond Jubilee lawmnaah
Sept. 27-28, 2016 khn CK|P hruait u T. Upa H.
Lungleiah Chhim Area Ramnunsnga leh Pu LalhnehCommitt ee hmangin Rev. zova te an kal.
Lalramliana Pachuau, Sr. Exe.
September 15, 2016 khn
Secy. leh Upa H. Ronghka, Bngtlng Vngsng Branch
Synod Secretary, Rev. K. Diamond Jubilee lawmnaah
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
Associate Professor, J.
Thankima College ten an
hmanpui a ni.
5. Worship
August 30, 2016 zn khn
Synod Music School-a
Elementary Course (Tonic Solfa
& St aff Notation) June August, 2016 chhnga zir
chhuakte hnnah Rev. B.
Sngthanga, Exe. Secretary i/c
Synod Worship-in Synod
Conference
Centre-ah
certificate a hln.
September 16-17, 2016
khn Lunglei Vnglai Bialah
Solfa Training neihpuiin Pu
Lalromawia, Senior Instructor
leh Upa Thanghuta te an kal ang.
September 20 - 23, 2016
khn
Kohima
Bialah
Lngkhwm Zai Seminar
neihpuiin Pu Lalromawia, Senior
Instructor a kal.
September 27-28, 2016
khn Synod Conference
Centre-ah Synod Music
School-in an la tih ngai loh Keyboard, Violin leh Vocal
zirlaite hmaswnna tr leh
tihphr nn Music Recital an
buatsaih a. Hemi hunah hian
music zirlai zawng zawngten an
Kristian Tlangau
Kristian Tlangau
9. Finance
September 7, 2016 khn
Synod Finance Committee Vawi
119-na chu Synod Office-a
Lloyd Hall-ah an \hu. Finance
Committee hi Synod Moderator
Rev. H. Lalrinmawian a kaihruai
a, Fin. Secretary hnn a\angin
Chartered Accountant in Synod
Account July 7-13, 2016
chhnga Audit a nih thu te,
Past or Bial hrang hranga
Finance Campaign leh Accounts
Training neih a nih thu te a report
a. He meeting-ah hian sum
renchem zwnga hma lk dn
tr chungchng te, NEICC-in
Synod tum tr budget a rawn
siam te, Bial Treasurer-ten Bank
kaltlanga Synod sum an chhn
luh dn kaihhruaina te, Paper
leina tr harsatna avnga
PRESCOM lamin harsatna an
tawh thu te leh thu pawimawh
chi hrang hrangte ngaihtuah a ni.
October 1-2, 2016 khn
Finance Campaign-in hetiang
hian campaigner an zin chhuak:
Srchhp Kwnpuiah - Rev. B.
Sngthanga, Exe. Secretary,
Upa Lalremt hanga, Upa
Laldinpuia, Mamitah - Rev. PC
Pachhnga, Exe. Secretary,
Upa C. Lalmuankima, Srchhp
Vngchungah - Rev. H.
Remthanga, Finance Officer,
Upa PC Vnlalrova leh Upa C.
Lalpra.
10. Bookroom
Synod Bookroom
Khawhai Distribution Centre
chu September 1, 2016 khn
Khawhai Bialtu Pastor T.
|huamlianan a hawng a,
Khawhai Distribution Centre hi
Synod Bookroom Distribution
Centre 29-na a ni.
Synod Bookroom
Chanmari Branch hmun thar tr
chu hun rei tak buatsaih a nih
hnuah Sept. 16, 2016 khn Rev.
PC Pachhunga, Exe. Secretary,
i/c PRESCOM chuan Pathian
hnnah hlnin luah fel a ni.
Bookroom awmna thar hi
Chanmari Biak In hnuaiah tho,
Hrngbna College hnaih lamah
sawn a ni a, a hmunhma vl hi
uluk taka cheibwl a ni a, Synod
Bookroom Showroom znga
mawi leh fel fai ber tra buatsaih
a ni. Chanmari Branch hi Synod
Bookroom Branch znga
\hangduang ber pwl a ni a. Tn
hnaiah Synod Bookroom
Branch \ha ber dinhmun \um
thum ngawt a hauh tawh a ni.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
10
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
11
Kristian Tlangau
12
Kristian Tlangau
13
Kristian Tlangau
14
Chinese Kristianin
Nova lawng ang siam
tum
China mi sumdwng hausa
kum kal ta lama Buddhist a\anga
Kristiana inlet chuan Nova
lawng ang chiah chiah chu
Moose Jaw, Saskatchewan,
Canada-ah siam tumin a
inbuatsaih a, a snso tr pawh
hi dollar maktaduai 1.2 ni tra
chht a ni.
Wenqing Sun hian China
hmr lam khawpui pakhat
Shenyang-ah Bible-a park lem
ang chu a lo siam tawh a,
Chanchin |ha hrilh darh nn
hetiang Bible-a thil langte a lem
siam lama hma lk zl a tum.
Moose Jaw khuaa Sunset
Cemetery enkawltu Marc
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
15
Central African
Republic (CAR)-ah
Muslim hel pwlten
Kristian paruk an that
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
16
Christian
Solit ary
Worldwide (CSW)-in North
Korea rama Kristiante sawisak
an nih dn te leh thah an nih dn
tharlm tak tak a tr lang a. Kim
Jong-un-a rorlna hnuaiah hian
Kristian sng tam takte chu tn
inah khungin hna hahthlk tak
thawhtr an nih bkah, sawisak
leh tihhlum te an twk bawk a
ni. Report-a a lan dnin North
Korea hi International Covenant
on Civil and Political Rights-ah
member an ni naa sakhaw
zalnna hi an ramah hian hmuh
tr a awm chuang lo a ni.
Kristian Tlangau
17
Kristian Tlangau
18
Upa F. Vnlalbla,
Chalrng zawhnate
Z.1. Exodus bung 14 chhnga
Tuipuisen kn thuah hian
Pharaoa leh a hote thih dn
hi tuipuiah Pathianin a
paihthlk vnga thi nge, tui
chhngah Pathianin Mosia
kut a hman vnga tuiin a chm
hlum zwk?
Kristian Tlangau
19
Kristian Tlangau
20
Kristian Tlangau
21
Kristian Tlangau
22
RAM LO THLENG TR
- Rev. M.S. Dawngliana
Biate
Ram lo thleng tr kan pa Davida ram chu
chawimawiin awm rawh se (Mk 11:10).
Hnam tin hian ram \ha lehzual hi kan chk
\heuh a ni wm e. Juda-ten AD 30 vla ram lo thleng tr an beisei
hi an chang tawh em? He ram lo thleng tr hi khawiah nge a
thlen? Tuten nge luah? Nge, kum 2000 dwn a liam hnu pawh hian
a lo la thleng lo cheu zwk? Juda mipuite kha an au thlwn mai mai
em ni?
Juda-ten an beisei dn
(Is 9:7; Eze 34:23-24; 37:24-25;
Lal ropui Davida leh Zak 12:8; Lk 1:32). Davida nna
Solomona rorlna hnuaiah hun inkaihhnawih tr an nihzia hi an
rangkachak an hmang a; mahse, sawi tam hle a ni ang, Lal Isua
Rehoboama a lo lal a\angin an chuan khawvla a ln laiin Davida
lal ram chu a phel ta a, chuta \ang fapa... tia kohna a dawng tam hle
chuan a hmaa an ropuina ang (Mt 9:27; 12:23; 15:22; 20:31;
chu an pha leh ta ngai lo. An 21:9,15; 22:42; etc.).
ropui vnglai ngaiin an kr a, eng
Tichuan, Messia chuan
tikah emaw chuan Pathian hnam Juda-te awp bettu chu rawn
thlan an nih avngin he leiah ngei paih thlain lal ram thar a rawn
hian ram thar ropui tak an luah din ang a, chu ram tharah chuan
leh ngei dwn niin an ngai a, chu remna, muanna, dikna leh
ram thar chu Messia chuan a rorlna fel tak a awm ang. An
rawn thlen dwn niin an ring \hn. tn hun rangkachak a her chhuak
An beisei Messia chu
Davida thlahah a lo piang ang a (2
Sam 7:12; Jn 7:42; Rom 1:3; 2
Tim 2:8), Davida bwkte chim a
rawn tung ding ang a (Amos 9:11),
Davida lal\hutthlngah a \hu ang
Kristian Tlangau
23
Kristian Tlangau
24
Kristian Tlangau
25
Kristian Tlangau
26
Kristian Tlangau
Kohhranho pawh hi ei tr
tam tak awmna hmun tr, thlarau
lamah chhang in hming koh
ngam a ni a. Mahse, a chhnga
rawngbwltute tlin twk loh
avngin Ka tn ei tr a va vng
m! kan tih hun a thleng a ni
mai thei. Chuti a nih avng chuan
Lalpan a kalsan ta tihna erawh
chu a ni lo. Kan Lalpa hi puar
leh ril\m chunga zui a \l chng
a awm fo. Chhang in
(Bethlehem)-ah \m a tlk laia
pmsantu Naomi khn a va tifuh
lo hle a nih kha. Ruthi 1:21 thu
phei hi chu tnlai milin dah dwn
ila chuan, Rau takin ka chhuak
a, ro takin ka lo kr leh a ni e
tia dah mai a chkawm khawp.
Pmsan ve lotu (Boaza) te
hnnah pr an chwk hun a lo
la thleng ve ngei ang.
27
Kristian Tlangau
28
LWMMAN TR LALLUKHUM
Biakhmingthanga Chhangte
Kolasib Vngthar
Tin, intihsiaknaahte chuan a bei \lh tlh apiang chu
engkimah an insm \hn a ni. Anni zawngin lallukhum chhe
thei hmu trin an bei a, keini erawh chuan lallukhum chhe
thei lo hmu trin (1 Kor 9:25).
Khawvl thila intihsiakna chi hrang hrangah te hian lwmman
lallukhum \ha leh duhawm tak tak a tam hle a, hmnlai BC 150 AD 100 inkr vla an infiamnaah erawh chuan lwmman pakhat
chauh a awm a, chu chu a chak berin a chang \hn a. Chu an
lwmman chu Tumkau Hnah a ni. Tnlaiah erawh chuan lwmman
pathumna thleng an siam tawh a, pakhatnain lawmman Rangkachak
Tangkapui (Gold Medal) an dawng a, infiamna \henkhatah chuan
Rangkachak leh lunghlua siam Nopui (Cup) mawi tak an dawn
bkah pawisa fai a sng tl emaw, a nuai tel emaw, a aia tam emaw
an dawng tel bawk. Hmnlai infiam mite ai chuan tnlai infiam mite
chuan lwmman lallukhum an dawng \ha daih tawh zwk a ni.
Khawvl
lwmman 1. Felna Lallukhum: Tirhkoh
lallukhum te hi chhe thei, vuai thei Paula chuan, Tnah chuan felna
leh boral thei a ni a. Ringtute lallukhum chu ka tn dahin a
lwmman lallukhum dawn tr awm tawh a, chu chu Lalpa
erawh chu chhe thei lo, vuai thei lo
ngaihtuahtu fel tak chuan chumi
leh boral thei lo a ni (1 Kor 9:25).
niah chuan mi pe ang; ka hnnah
Lalpa chuan ringtute chu an chauh ni lovin, a inlrna ngai
rawngbwlna kawng hrang
apiangte hnnah pawh, tiin a
hranga pk tr lwmman chi
sawi a (2 Tim 4:8).
hrang hrang a nei \euh a, chng
He lwmman, Felna
lwmmam lallukhumte chu chi li
lai a ni a. Tute chan tr nge tih a Lallukhum hi Lalpa inlrna (1
mal t tin i han sawi thuak thuak Thes 4:13-18 en la, lei rap lova
a lo kal lehna) ngai apiangte
teh ang.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
29
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
30
Kristian Tlangau
31
Kristian Tlangau
32
Kristian Tlangau
33
Kristian Tlangau
34
Kristian Tlangau
35
Kristian Tlangau
36
Kristian Tlangau
37
HIV/AIDS
- Dr. Lalchhanhima Rlte
MPH (final year, Trivandrum)
Synod Hospital, Durtlng
Mizoram hi India ramah HIV prevalence rate (mihring awm
zt ang zl a\anga chhtin) a sng ber pahnihna kan hauh mk a.
Kan ramah tnah hian a in-test chinah mi singkhat aia tam HIV
positive kan lo awm ve ta reng a, khawi lai vng mah hi kan fihlm
ta lo ti ila kan sawi sual wm lo ve. Kan vng pawh kan bng
chuang lo a ni thei a, zahthlk lama ngaih chi pawh a ni lo va.
Hetiang a lo nih tkah chuan, uluk taka kan ngaihtuah ho a
pawimawh ta a. Engti zwngin nge a darh zl tr hi kan vn ang tih
hi zawhna pawimawh tak leh sawi tln ngai tak a ni wm e.
Mizorama HIV kan hml
hriat tirh bawr 1990 tr lam kha
chuan KS leh drug addict te
natna vei trah kan dah hmiah
mai a, a dikna chen pawh a awm.
Mahse, 2016 a han nih meuh
chuan, anniho hi chuan an kai ta
mang lo va, mipui nwlpui lamah
a darh nasa ta tlat. HIV hrik kai
tam takte hi general population
kan tih, nang leh kei angah te a
rkin a darh nasa ta mai a,
nutling patling, raipuar, naupang
te pawhin an kai ta nawlh nawlh
mai. A chhan tam tak a awm thei
ang a, chng znga \henkhat han
sawi ila.
Kristian Tlangau
38
Kristian Tlangau
39
Kristian Tlangau
40
Diocese 24 an awm a, an
intiat lo ve hle. Madras Diocese
hi a lian ber a, PCI General
Assembly-ah kan Synod kan
lian fl lurh ang deuh hi a ni wm
e. Diocese-ah chuan Bishop an
lal hle bawk. Synod hi
Moderator-in a kaihruai a, Dy.
Moderator an nei bawk.
An kohhran member
zawng zawng hi vaiblchhe li
chuang teh meuh an ni a. Pastor
3,200 zet an nei a, Missionary
pawh 3,000 chuang lai an tr
chhuak mk bawk.
Kalkawng
July ni riatah Aizwl a\anga
chhuakin Chennai kan ban nghl
a. Airport-ah Rev James Cesil
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
41
Kristian Tlangau
42
Kristian Tlangau
43
Kristian Tlangau
44
Kristian Tlangau
45
Kristian Tlangau
46
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
47
Kristian Tlangau
48
UPA R. THUAL|HUAMA
SRCHHP VNGCHUNG
Kristian Tlangau
49
\hahnemngaiten an zu hruai
chhuak a. February 28, 2003-a
a pension thlengin a thawk a ni.
Kum 1974-ah Rosngpuii (L)
nn an innei a, fa pali an nei.
Kum 1987-ah Phuaibuang
Vngthar Kohhran Tual Upa
atn thlan a ni a, kum 1989-ah
Tuivai Presbytery Inkhwmpuiin
Phuaibuang Vngthar Kohhran
Upa atn a nemnghet a.
Kohhranah chanvo hrang hrang
a chelh a, Bial Chairman leh Bial
sum auditor hna te pawh a
thawk tawh.
A fate eizawnna avngin
Aizwl Ramhlunah a pm a,
Ramhlun Vngchung Kohhranah lawiin Pm Upa a ni a.
January 14, 2016 zng chaw ei
kham TV ena a \hu chu
nikhawhre lovin a awm a,
damawi in panpui nghl a ni a,
theihtwp chhuaha enkawl a nih
laiin February 16, 2016 khn
Lalpa hnnah min kalsan ta a ni.
- Upa H. Ngrkhma
Ramhlun Vngchung
Kohhran Ziaktu
NGAIHDAM DLNA
Kristian Tlngau September, 2016 issue Snna huanga Upa
Zachma Hmr, Bnghmun Khawlailung chu a thlalk ni lo
bel palh a ni a, tihsual palhah ngaihdam kan dl e. - Ed.
www.mizoramsynod.org
Kristian Tlangau
UPA P. VNTHWMA
LUNGLEI CHANMARI
50
Kristian Tlangau
51
lo tih hi dn lam mite thu rolum a ni. Eng mi pawh ni ila, kan
ram dn hi a pawimawh zual chin tal chu kan hriat ve a \l.
Heti lama min pui thei tr lehkhabu \ha chu Zoram Law
Consultancy chuan an rawn tichhuak a, neih ve ngei chi
lehkhabu a ni e. A man `250.
Romeo & Juliet Parallel Edition: Mizote znga thawnthu
Kristian Tlangau
52
www.mizoramsynod.org