Anda di halaman 1dari 52

Kristian Tlangau

www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau
November 2016

Kum 106-na
Editor
Joint Editors

2
Bu 1,250-na

:
:

Rev. Dr. C. Chawnghmingliana Ph. 2316411(R)


Rev. P.C. Pachhnga
Upa H. Ronghka
Upa Prof. R.L. Thanmawia
Rev. P.B. Mankima
Business Manager : Upa C. Lalbiaktluanga
Synod Office, First Floor
Mission Vng, Aizwl 796 001
Office Phone 2324590; e-mail: kristiantlangau@yahoo.co.in
Kum khat lk man : Rs. 50.00
A man pe leh a bu la duh chuan Business Manager, Synod Office First
Floor, Mission Vng, Aizwl hriattr tr.
Thu chhuahte hi Editor ngaih dn a ni vek kher lo.

A CHHN GA T HU AW MT E

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Editorial
Mizoram Synod
Lwrkhwm
Zawhna leh Chhnna
Sermon: (1) Ram lo thleng tr
(2) Lwmman tr lallukhum
Kohhran leh Politics
HIV/AIDS
Pastor Refreshers Report
Snna

1
2
11
15
20
26
30
35
38
43

Synod Puipate
Moderator
Secretaries

: Rev. H. Lalrinmawia
: Upa H. Ronghka (Sr.)
Rev. Lianhmingthanga Sailo (Jr.)
Finance Officers
: Rev. P.C. Pachhnga
Rev. H. Remthanga
Statistician
: Rev. R. Lalchangliana
Sr. Executive Secretary : Rev. Lalramliana Pachuau
Executive Secretary : Rev. B. Sngthanga

The Organ of the Presbyterian Church, Mizoram


www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

BEIHRUAL PROGRAMME KAN


HMAN DN HI
Editorial

Beihrual Programme hi kum tinin 1917 vl a\ang


khn kan hmang \an a. Atr lamah chuan hman
hun pawh a mumal vak lo, September thlaah te, January thlaah te
leh April thlaah te hman \hin a ni a. 1925 a\ang kha chuan September
thla hi Beihrual Programme hmanna atn ruat ngheh a lo ni ta a.
Chanchin |ha la wih duh loten Lal Isua hnung an lo zui ve theih
beiseiin Chanchin |ha rammut nn he hun hi an lo hmang \hn nghe
nghe a ni.
Beihrual kan hman dn leh a bu te pawh a mumal tial tial a, a
lwmawm hle. Hetianga kan hman mumal tial tial lai hian Beihrual
Programme hman hi kan zo lo ve tial tial em aw a tih theih bawk.
Kum 1976-ah khn, Kan Kohhran Beihrual dn kalhmang hian
kan ram kohhrante min chwm twk tawh lo niin a lang a, tih dn
dang kawng \ha zwk Synod-in siam rawh se, tih rawtna
Khawchhak Presbytery a\anga lo lt chu kan ngaihtuah a, Kan
kalhmang pngngai hi tihdanglam a \l lo ve kan ti, tiin Synod-in a
rl a. Tlawng Presbytery thu lt, Beihrual Thupui siam dn leh
Programme hi tihdanglam ni se tih chu 1987 Synod chuan
Ngaihtuah chhoh zl a ni e tiin a hrilhfiahsak leh bawk a. Kan kal
dn han sawi danglam hi chu duh viau \hin mah ila, hma thar han lk
a, tihdanglam mai chu rem kan la ti chiah bawk si lo.
Heti chung hian Beihrual hi tualchhng kohhranten kan thiam
dn dnin kan her danglam chho zl a. |henkhatin camping kan
buatsaih a, a \henin K|P, Kohhran Hmeichhia, Pavalai Pwl leh
Masihi Sangati pualin hun kan pe bawk a, a \henin in lamah
programme kan siam bawk a. Kohhranhoten kan thiam dn ang
ang leh kan remchn dn ang anga kan hman hi a \hat viau rualin
Saiawna puan kng bel ang maiin Beihrualin a tum loh zwk zwk
kan ti mai palh ang tih pawh a hlauhawm hlel lo ve. Chu vng chuan
Beihrual kan hman dn hi chu ennawn leh deuh chu a \ha mai thei e.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

September 7 - 12, 2016


khn PCM Phai Synod Pastor
Conference hmanpuiin Tahan-ah
Rev. Lalramliana Pachuau, Sr.
Executive Secretary a kal.
September 8 - 16, 2016
khn Partnership Committee &
Barak Area Committee hmangin
Executive Secretary
Diphu-ah Rev. H. Lalrinmawia,
i/c Publicity, etc.
Moderator leh Upa H.
Ronghka, Synod Secretary leh
1. Synod-in chhawmdwlna Rev. K. Lalrinmawia, Secretary,
pe
SMB te an kal.
Tn hnaia harsatna hrang
September 10-11, 2016
hrang twk - damlo \anpui khn Sialhwk Bialah Finance
ngai, leimin avnga harsatna Campaign buatsaih a ni a, hemi
twk, khawsak harsa, in kng hunah hian Rev. PC Pachhnga,
leh accident avnga in chhiate Executive Secretary, Upa PC
hnnah Synod Relief Fund Vnlalrova, Office Assistant,
a\angin `2,25,000 pk chhuah T.Upa C. Lalchullova leh Pu
a ni.
Lallwmzuala Pautu (Revival
Speakers) te an kal.
2. Zin
September 13-14, 2016
September 1 - 4, 2016
khn Delhi Mizo Presbyterian khn Shillong-ah Committee on
Kohhran Leadership Training Christian Communication of
neihpuiin Rev. Lalramliana PCI neih a ni a, hemi hunah hian
Pachuau, Sr. Exe. Secretary leh Rev. Dr. C. Chawnghmingliana,
Rev. H. Remthanga, Finance Editor, SL&PB leh Rev. Dr.
Lwmsanga te an kal.
Officer te an kal.
September 3-4, 2016
September 15-16, 2016
khn PES Programme-in khn Silchar-ah Barak Area
Khawzwlah Rev. B. Sng- Committee-in Rev. Lalramliana
thanga, Exe. Secretary a kal.
Pachuau, Sr. Executive
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Secretary, Rev. B. Sngthanga,


Exe. Secy, Upa H. Ronghka,
Synod Secy, Rev. H.
Laltlanthanga, Rev. K.
Thangmawia leh Upa J. Lalhlima,
BEC member an kal.

Lalrinmawia, Secretary, SMB,


Rev. Lalchhuanmawia BEC
member te an kal.

3. K|P
August 26, 2016 khn Bial
161 a\anga lt Hospital Charity
September 15 - 23, 2016 `4,52,436 chu Synod Hospital
khn Silchar-ah Barak Area Director Dr. LH Thanga
Commit tee leh Agartala, Singson hnnah hlan a ni. Hemi
Guwahati leh Diphu Field hunah hian CK|P a\angin Upa
Committee hmangin Rev. K. Zonunmawia, T. Upa NgrLalrinmawia, Secy, SMB, Rev. hmingliana, Pu PC BiakmuanLaltlanzova leh Upa Zairem- puia leh Pu Zonunsnga Rlte te
mawia, BEC member te an kal. an kal a, Director hian Hospital
September 12-14, 2016 report tawi a sawi a,
khn Paper Company dwrin Coordinator Upa F. LalsngGuwahat i-ah
Upa
R. lianan tn hma a\anga K|P-ten
Lalmalswma, Gen. Manager Synod Hospital atna an thil lo
leh Pu Lalhruaitluanga Rlte, tihsak tawh chi hrang hrangte
Manager, Synod Press te an kal. sawiin lwm thu sawi \awng\aina
September 25, 2016 khn hun a hmang bawk. August 26,
Chhingchhp Bialah Finance 2016 thleng khn Hospital
Campaign buatsaih a ni a, hemi Charity hi Bial 37 a\angin a la
hunah hian Upa PC Vnlalrova, lt lo a ni.
September 10, 2016 khn
Rev. R. Lalngzauva, Rev. R.
Lalvulluaia, Upa Vnlalnghka Chhingchhp Vnghlun Branch
leh Upa Lalswmliana te an kal. Diamond Jubilee lawmnaah
Sept. 27-28, 2016 khn CK|P hruait u T. Upa H.
Lungleiah Chhim Area Ramnunsnga leh Pu LalhnehCommitt ee hmangin Rev. zova te an kal.
Lalramliana Pachuau, Sr. Exe.
September 15, 2016 khn
Secy. leh Upa H. Ronghka, Bngtlng Vngsng Branch
Synod Secretary, Rev. K. Diamond Jubilee lawmnaah
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Rev. Zothansnga, CK|P


Leader leh T. Upa Zomuana
Rlte Comt. Member te an kal.
September 22, 2016 khn
CK|P Gen. Conference vawi
56-na thurl bawh zui nn
Vnapa Hall-ah Bial leh Branch
K|P chanchinbu enkawltute
pualin workshop buatsaih a ni a,
chawhma lamah Upa C.
Lalduhawma, Mission Vng
paper buatsaih, Chanchinbu
hmanga rawngbwlna tih zir ho
a ni a, chawhnu lamah Upa Dr.
B. Lalrinsnga, Ramhlun
Vngchhak paper buatsaih,
Chanchinbu kalhmang tih zir ho
leh a ni.Workshop-ah hian
chanchinbu enkawltu 499,
CK|P hruaitute leh chanvo nei
dangte nn an vaiin 641 an tel.
Kristian |halai Pwlah hian Bial
hminga chanchinbu buatsaih thei
Bial 45 an awm a, Branch
chanchinbu buatsaih thei Branch
433 an awm bawk a ni.
September 26, 2016 khn
Samtlng Branch Diamond
Jubilee lawmnaah CK|P hruaitu
Pu K. Lalruatpuia, Pu
Lalmuanawma te leh Synod
Choir an kal.
Sept. 30 - Oct. 2, 2016
khn Lungpho Branch Diamond

Jubilee lawmnaah CK|P hruaitu


Pu PC Biakmuanpuia, Upa
Rosngliana te leh Mizoram
Synod Choir te an kal.
4. Campus Ministry
August 29, 2016 khn
New Age Academy, Vaivakwnah Rev. Lalchungnunga,
Director-in hun a hmang.
September 4, 2016 znah
Greenland Higher Secondary
School, Chltlnga Hosteller
zngah, September 8, 2016-ah
Dinthar High School,
September 9, 2016-ah
Chltlng High School,
September 13, 2016-ah Holy
Child School, Ramhlun North,
September 16, 2016-ah Kanan
High School-ah te Tv.
Lalhmunzauva Tlau, Counsellorin hun a hmang.
Zirlaite harsatna dik tak
hmu chhuaka su kiang trin
Research Base Documentary
siam tra hma lk mk a ni.
Sept 27,2016 khn
Presbyterian English School,
Tuikualah zirtrtute pualin
Refreshers Training neih a ni a.
Hemi hunah hian Rev.
Lalchungnunga, Director leh
Upa Dr. C. Lalremruat a,
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Associate Professor, J.
Thankima College ten an
hmanpui a ni.
5. Worship
August 30, 2016 zn khn
Synod Music School-a
Elementary Course (Tonic Solfa
& St aff Notation) June August, 2016 chhnga zir
chhuakte hnnah Rev. B.
Sngthanga, Exe. Secretary i/c
Synod Worship-in Synod
Conference
Centre-ah
certificate a hln.
September 16-17, 2016
khn Lunglei Vnglai Bialah
Solfa Training neihpuiin Pu
Lalromawia, Senior Instructor
leh Upa Thanghuta te an kal ang.
September 20 - 23, 2016
khn
Kohima
Bialah
Lngkhwm Zai Seminar
neihpuiin Pu Lalromawia, Senior
Instructor a kal.
September 27-28, 2016
khn Synod Conference
Centre-ah Synod Music
School-in an la tih ngai loh Keyboard, Violin leh Vocal
zirlaite hmaswnna tr leh
tihphr nn Music Recital an
buatsaih a. Hemi hunah hian
music zirlai zawng zawngten an

thil zir tawh a\angin an thiam an


entr \heuh va, zirlaite hian an
phr phahin mahni inrin twkna
an neih phah hle a ni.
6. Mission Board
August 31 - Sept. 4, 2016
khn Pehlwn, Khanpui leh
Sakawrdai Kohhranah te
Ramthar Campaign-in Dr.
Robert S. Halliday, Coordinator
leh Tv. Jerry Lalnundika,
Councellor te an kal.
August 31, 2016 khn
Ratu Mlkwn leh Ratu Chhim
Vng Kohhranah Ramthar
Campaign-in Pu Lalbiaknga
Fanai, Asst. Coordinator, Pu C.
Kpthanga, O/A leh Pu
Lalvnkima Rlte te an kal.
August 31, 2016 khn
Sakawrtuichhun, Nursery Vng
leh Saichal Kohhranah Ramthar
Campaign hun hman a ni a,
Sakawrtuichhun Kohhranah Pu
Lallwmnakima Hmr a kal a,
Nursery Vng Kohhranah Pu
H. Vnlalchhuanga leh Nl. PC
Lalhmingmawii te an kal a,
Saichal Kohhranah Pu R.
Lalchhanhima, Pi H. Laldawngliani, Nl. Biakngaihawmi leh Pu
Lalbiaksnga te an kal.
September 18, 2016 khn
Muallungthu Bial Senior Meetwww.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

ah Dr. Robert S. Halliday-an hun mk chu Sept. 27, 2016 dr


a hmang.
3:25pm khn lung \ha lo avngin
September 6 - 11, 2016 a thi. A ruang hi an khua
khn Bethlehem North Chawngtlaiah Sept. 28, 2016
Kohhranah Ramthar Cam- khn Bialtu Pastor Lalchhanhiman
paign-in Dr. Robert S. Halliday- a vui a, SMB aiawhin Dr. Robert
S. Halliday-an thu a sawi bawk.
an hun a hmang.
7. Social Front
September 22 - 24, 2016
September 3-4, 2016
khn Nepal Mission Field
khn
Social Front ProgrammeKhawthlang Presbytery,
Manahari-ah hman a ni a, hemi in Shillong-ah Upa Lallianmawia
hun hmanpui tr leh Healing a kal.
September 10-11, 2016
Crusade nei trin Dr. Robert S.
Halliday leh Upa V. Neihknga, khn Economic Awareness
BEC Member te an kal a, Sept. Campaign-in Chhiahtlng
29 - Oct. 1, 2016 khn Nepal Kohhranah Dr. Saithantluanga
Mission Field Khawchhak leh Upa Zothanmawia te an kal.
Presbytery, Dharan-ah hman a
Synod Social Front chuan
ni a, hemi hunah hian Rev. K. a vawi thumna atn Champhai
Lalthangmawia leh Upa C. District pualin Champhai
Lalnghkliana, BEC member te Vngthlang Kohhran Hall-ah
an kal.
Sept. 15 - Oct. 14, 2016
September 17 - 24, 2016 chhng khn Aluminium Mistiri
khn Agartala, Guwahati leh Training a buatsaih a. Mi 11-in
Diphu-ah te Field Committee an training a ni.
hmanpuiin Rev. K. Lalrinmawia, 8. Kohhran Hmeichhia
Secretary, Rev. TC Laltlanzova
October 1-2, 2016 khn
leh Upa Zairemmawia, BEC Kwnpui Chhimvng Bialah
Member te an kal.
Leadership Training leh Kristian
Tv. Zothansnga, kum 33, Chhngkaw
Campaign
Evangelist Teacher, Home neihpuiin Pi C. Romawii, Pi
Mission North-a Zomuantlng, Liansngi leh Pi Lalramthangi,
Thaidawr Pastor Biala thawk Comt member te an kal.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

9. Finance
September 7, 2016 khn
Synod Finance Committee Vawi
119-na chu Synod Office-a
Lloyd Hall-ah an \hu. Finance
Committee hi Synod Moderator
Rev. H. Lalrinmawian a kaihruai
a, Fin. Secretary hnn a\angin
Chartered Accountant in Synod
Account July 7-13, 2016
chhnga Audit a nih thu te,
Past or Bial hrang hranga
Finance Campaign leh Accounts
Training neih a nih thu te a report
a. He meeting-ah hian sum
renchem zwnga hma lk dn
tr chungchng te, NEICC-in
Synod tum tr budget a rawn
siam te, Bial Treasurer-ten Bank
kaltlanga Synod sum an chhn
luh dn kaihhruaina te, Paper
leina tr harsatna avnga
PRESCOM lamin harsatna an
tawh thu te leh thu pawimawh
chi hrang hrangte ngaihtuah a ni.
October 1-2, 2016 khn
Finance Campaign-in hetiang
hian campaigner an zin chhuak:
Srchhp Kwnpuiah - Rev. B.
Sngthanga, Exe. Secretary,
Upa Lalremt hanga, Upa
Laldinpuia, Mamitah - Rev. PC
Pachhnga, Exe. Secretary,
Upa C. Lalmuankima, Srchhp

Vngchungah - Rev. H.
Remthanga, Finance Officer,
Upa PC Vnlalrova leh Upa C.
Lalpra.
10. Bookroom
Synod Bookroom
Khawhai Distribution Centre
chu September 1, 2016 khn
Khawhai Bialtu Pastor T.
|huamlianan a hawng a,
Khawhai Distribution Centre hi
Synod Bookroom Distribution
Centre 29-na a ni.
Synod Bookroom
Chanmari Branch hmun thar tr
chu hun rei tak buatsaih a nih
hnuah Sept. 16, 2016 khn Rev.
PC Pachhunga, Exe. Secretary,
i/c PRESCOM chuan Pathian
hnnah hlnin luah fel a ni.
Bookroom awmna thar hi
Chanmari Biak In hnuaiah tho,
Hrngbna College hnaih lamah
sawn a ni a, a hmunhma vl hi
uluk taka cheibwl a ni a, Synod
Bookroom Showroom znga
mawi leh fel fai ber tra buatsaih
a ni. Chanmari Branch hi Synod
Bookroom Branch znga
\hangduang ber pwl a ni a. Tn
hnaiah Synod Bookroom
Branch \ha ber dinhmun \um
thum ngawt a hauh tawh a ni.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

10

avnga awm tluan thei lo mi


pahnih an awm. Camp-ah hian
kohhran pwl dang a\angin mi
eng emaw zt an lt a, vng
hrang hrang 36 a\angin an lt a
ni. Ei rawngbwl leh Security hi
Tuikual Kohhran Pavalai Pwlin
an buaipui bawk.
Synod Revival Speaker
znga mi Pu C. Lalsngliana
(Atea), Vnghlui, Herald of
Truth Team Speaker chuan hun
rei tak chuap lam \hat lohna a
neih hnuin Sept. 19, 2016 khn
Chatuan ram min pansan a,
Sept. 20, 2016 khn ama
chnna inah Rev. K.
12. SL&PB
Rolungmuana, Director, Revival
Sept. 30 - Oct. 2, 2016 Dept-in vuiin, Vnghlui
khn Rengdl Bialah Literature thlnmualah thlahliam a ni.
Seminar buatsaih a ni a, hemi
Pu C. Lalsngliana hi kum
hunah hian Rev. Dr. C.
Chawnghmingliana, Editor, Upa 2000 a\angin Revival Team zuiin
H. Ronghka, Jt. Editor leh Pu rawng a bwl \an a, kum 2014
a\ang khn Revival Speaker atn
Lalfakzuala, O/A te an kal.
lk a ni a, tnah hian a term
13. Revival
hnihna a hmang mk a ni.
September 6 - 11, 2016
14. MSSU
khn Synod Revival Camping
Sept. 30 - Oct. 2, 2016
Centre, Neihbwihah camping
buatsaih a ni a, Speaker C. khn Champhai Zote Bialah
Lalnunsnga (Joshua Operation) Sunday School Zirtrtu Training
a ni. Camp-a lt zawng zawng neihpuiin Upa Lal\hahluna Rlte,
hi mipa 174 leh hmeichhia 25, MSSU Asst. Coordinator leh
an vaiin 199 an ni a, damlohna Rev. Zoramsnga te an kal.
11. Education
September 5-8, 2016
khn PES Programme-in Upa
DP Biakkhma, Supervisor of
Schools chu School hawn dl en
fiah leh School t lawhin
Zokhawthar, Champhai Zotlng,
Ngr, Champhai Zot e,
Chawngtlai, Tualte, Khawhai leh
Lungtanah te a kal.
September 20-24, 2016
khn Drlung, West Lungdr,
Knghmun leh Seling-ah te PES
hawn dl en fiah leh School
tlawhin Upa DP Biakkhma,
Supervisor of Schools a kal.

www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

September 11, 2016


khn Presbyterian Kohhran
Naupang Sunday School
(Beginner - Sacrament Dept)
ten kohhran hrang hrangah
Inkhwmpui an nei a,
September 18, 2016 khn Bial
tinah Senior Department ten
Inkhwmpui an nei thung.
Kumin 2016 hian MSSU
hnuaiah Naupang Sunday
School Zirtrtu 46541 an awm
a, Zirlai 384493 an awm.
15. FG&CC
September 24-25, 2016
khn Khawzwl Vngtharah
FG&CC Councelling Centre
thar chu Rev. PC Pachhnga,
Exe. Secretary-in a hawng.
Mizoram Synod, Family
Guidance & Counselling
Centre-in Chanmari-a Counselling Centre a neih chu remchn
zwkna avngin Bwngkwnah
sawn a ni a. Bwngkwna mi hi
September 27, 2016 khn Rev.
PC Pachhnga, Exe. Secretary
i/c FG&CC-in Pathian hnnah a
hln. Kum 2009 May thla khn
Chanmari-ah hian Counselling
Centre hi hawn a ni a, a hawn
tirh a\anga pantu hi mi 3205 an
tling tawh a ni.

11

16. Chhim Bial Committee


September 28, 2016 khn
Conference Hall, Synod Office,
Lungleiah Presbyterian Kohhran
Chhim Biala Committee sng
ber, Chhim Committee neih a ni.
Thurl tam tak zngah Chhim
Bial enkawlna dn en \hat te,
SMB hma lkna hnuaia Music
& Literature chak zwka kalpui
rawtna te, Home Mission SS
Zirlai bu, Nilai Thupui leh Holy
Bible te Chakma \awnga neih
dn kawng zawn thu te chu
SEC-a thlen tra rawt a ni.
Aizwla Chakma Fellowship din rawtna te, SHMS
Bungtlng South zir chian rawtna
leh SHMS Tlabunga hostel dah
chungchngte leh zir chian
rawtna te, SHMS Khawmawi
English Medium-a leh rawtna te,
SHMS Kawrthindng Middle
School Upgrade rawtna te chu
Synod Mission Board-a thlen
tum a ni bawk. Chhim Bial pum
puia pawisa hman tr Additional
leh Home Mission South leh
Pastoral-a pawisa hman tr chi
hrang hrangte chu Synod
Finance Committee-ah leh
Synod Mission Board-a thlen
trin pawm a ni bawk.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

17. MPFAnnual Gen. Meeting


September 29, 2016 khn
Mizoram People Forum chuan
Synod Conference Centre-ah
Annual General Meeting vawi
10-na an hmang a, Mizoram
hmun hrang hrang a\angin palai
an kal \hahnem hle.
Meeting hi hun hnihah \hen
a ni a, chawhma hun hi
President Rev. H. Lalrinmawian
kaihruaiin inlawmna thu a sawi
a, Vice President Rev. Lwmthangan hunserh a hmang.
Pu Vnlalruata, Secretary-in
inhmlhriattrna hun a hmang a,
Rev. Dr. R. Lalbiakmawia, Gen.
Secretary-in Annual Report a pe
a, Pu PC Lalmawia, Finance
Secretary hnn a\angin pawisa
dinhmun ngaihthlk a ni bawk. Pi
Lalngkimi, Treasurer-in kum
2017-2018 budget a pharh a,
District Forum hruaitute a\angin
thusawi tawi ngaihthlk a ni.
Chawhnu lamah Upa R.K.
Thanga, Vice President-in a
kaihruai a, Rev. G.B. Niropuia,
Joint Secretary-in hunserh a
hmang. Pu Lalthlamuana Rlte,
Tuikual buatsaih Sawrkr
Inrlbwlna \ha tih thupui zir
ho a ni a, sawi hona hun hman
a ni bawk.

12

18. Synod Office Hours


Synod Office kai hun Oct.
2016 - Feb. 2017 thleng zng
dr 9:304:00pm a ni ang.
19. Moderator Programme
Synod Moderator Rev. H.
Lalrinmawia chuan hetiang hian
hun a hmang:
Sept 3, 2016 (Inrinni)
Ratu Kohhran Centenary
hmanpui leh kohhran tlawh
Sept. 4, 2016 (Pathianni)
Chawhnu : Damdiai Kohhran
September 8 - 16, 2016
Partnership Committee &
Barak Area Committee, Diphu
September 23, 2016
(Zirtwpni): Phuldungsei (Biak
In hawn)
September 24, 2016
(Inrinni)
Chhn: Phuldungsei (Kohhran
Centenary lawm)
Zn: Saithah Kohhran
September 25, 2016
(Pathianni)
Chawhma: Chhppui Kohhran
Chawhnu: Kwnmawi Kohhran
Zn: Lallen Kohhran
Sept. 26-27, 2016
Chhim bial Committee
Sept. 29, 2016 (Ningani)
MPF Annual General Body
Meeting
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

13

bkah in vauna pawh a hluar hle


bawk.
EFIRLC-in a tr lan dnin
Kristiante harsatna thlentu leh
buaina siamtu langsr ber berte
chu Bajrang Dal, Vishwa Hindu
Parishad, Akhil Bharatiya
2016-ah Kristiante
Vanvasi Kalyan Ashram leh
tihduhdahna a hluar
Hindu firfiak pwl \henkhat
The Evangelical Fellowship Rashtriya Swayamsevak Sangh
of Indias Religious Liberty te nna inzawm te hi an ni.
Commission (EFIRLC)-in a tr
- CHRISTIANHEADLINES
lan dnin kum 2016 January ni
Isua Krista rin avngin
1 a\anga June ni 30 chhng
ringawt hian Kristiante Iran ramah Kristian 25
man an ni
tihduhdahna leh nghaisakna an
National Council of
tawrh chhinchhiah zt chu 134
a ni a, hei hi kum 2014-a Resistance-in a tr lan dnin Iran
tihduhdahna thleng zt vawi 147 chhim lam khaw pakhat
leh 2015-a thleng zt 177 a\anga Kerman-ah t nhnai khn
chhtin a tam hle a ni. Hei pawh thuneituten Kristian in leh lo an
hi hriat theih chin leh chhinchhiah beih thutnaah mi 25 vl an man
theih chin chauh a ni a, hriat loh an ni. Security hotute chuan,
tam tak a awm rin a ni bawk. Chnna in leh lo te, an bungrua
Utt ar Pradesh-ah hian leh thil neihte chu tihluihnain an
tihduhdahna a hluar ber a, chhuhsak a, hng an mi mante
chhinchhiah theih chinah vawi 25 hi an man chhan pawh tr lan a
vl a thleng a, Madhya Pradesh- nih loh bkah an awmna chin
ah vawi 17 leh Chhattisgarh-ah pawh hriat a ni lo bawk a ni,
an ti.
vawi 15 a thleng a ni.
Open Doors USA chuan
Mihring sawisak te, dwta
puha tntr te, inkhwm lai Iran ram hi Kristiante tihduhdah
tihtwp te hi a langsr zual a ni nasatna ram pakuanaah an dah
a, Biak in suasam leh tihchhiat a, Shia ram rorlnaah hian
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Kristiante hmlmakna a nasat


m avngin Kristiante hi a rka
inkhwm a ngaih phah hial a ni.
Police-ten rinhlelh an neih chuan
a rka an inkhwmna te an luh
chhuah thut \hn a, kohhran
hruaitu man te, sakhaw bungrua
leh Bible tihchhiat te an uar m
m bawk a ni.
August thla khn Isfahan
khawpuia a rka an inkhwmna
in an luhchhuah thut a, mi 11 an
man bkah, thuziak pawimawh
tak takte an chhuhsak bawk a
ni. Hemi thla vk hian Kristiante
intihhlimna Firouz-Kouh County
huan, Tehran khaw chhim lama
neih pawh an bei thut a, mi
panga lai man an ni bawk.
Mohabat News-in a tr lan
dnin Iran police-te hian Kristian
inneihna leh inhmuh khwmna
hmunte chu kal chilhin Islam
sakhuana nn a inmil lo, tiin an
tihtwpsak \hn bawk a ni.
Iran ramah hian Krismas
pawh hlim takin an hmang thei
ngai lo va, 2014 Krismas pawh
khn Roodehen House Churcha an inkhwm lai chu tibuaiin mi
pakua lai an man a, NCRI-in a
tr lan dnin Iran sawrkrin
Krismas niah hian Kristian mi
pasarih lai an tihlum bawk.

14

Amaherawhchu, Iran ramah


hian tihduhdahna hi hluar hle mah
se, Kristiante hi an pung chak
m m a. Tunah hian Iran-ah
Kristian 450,000 a\anga
maktaduai khat lai awma rin an
ni. Iranian House Church znga
miin The Christian Post a hrilh
dnin, Muslim tam takte hian
Krista lam an hawi mk zl a ni,
a ti bawk.
- CHRISTIANPOST

Chinese Kristianin
Nova lawng ang siam
tum
China mi sumdwng hausa
kum kal ta lama Buddhist a\anga
Kristiana inlet chuan Nova
lawng ang chiah chiah chu
Moose Jaw, Saskatchewan,
Canada-ah siam tumin a
inbuatsaih a, a snso tr pawh
hi dollar maktaduai 1.2 ni tra
chht a ni.
Wenqing Sun hian China
hmr lam khawpui pakhat
Shenyang-ah Bible-a park lem
ang chu a lo siam tawh a,
Chanchin |ha hrilh darh nn
hetiang Bible-a thil langte a lem
siam lama hma lk zl a tum.
Moose Jaw khuaa Sunset
Cemetery enkawltu Marc
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

15

LHoir-in CBC News a hrilh


dnin Buddhist a\anga Kristiana
a inlehna a la rei lo va, khawvlah
Chanchin |ha hetiang hian a
puang chhuak ve a ni, tiin a sawi.
He khua Cemetery chhim lam hi
Nova lawng siamna hmun atna
ruahman a ni a, khawvl hmun
hrang hranga khualzinten an
tlawh nasat an rin thu a tr lang
bawk. National Post-in a tr lan
dnin Nova lawng lem siam hna
hian kum li chhng a awh tr thu
leh pawisa pawh dollar
maktaduai 1.2 a ngaih tr thu a
tr lang a; a siam hna thawk tr
hian China rama mi hetiang lam
siam thiam an beisei bawk a ni.

Central African
Republic (CAR)-ah
Muslim hel pwlten
Kristian paruk an that

tel bawk a. United Nations-in

Morning Star News-in a tr


lan dnin Seleka Alliance hel
pwl pakhat chuan Kristian
khua pakhat Ndomete, CAR
khawpui Bangui a\anga ml
220-a hlaa awm chu znah bei
thutin mi paruk an that a ni.
Report-a a lan dnin hng hel
pwl sipaite hian in tinah lt
chhuakin Kristiante hi an that a,
he thil thlen chhan hi kum kal ta
lama Seleka leh Kristian
tualchhng sipai intihbuaina kal
zl niin tr lan a ni bawk.
Amaherawhchu, hel pwlten an
Nova lawng lem siam hi thahte hi sipai ni lovin civil mi vek
tnhma lam leh tnhnai maiah an ni.
pawh an awm nual a; Dutch
Hetih lai hian Reuters leh
Carpenter Johan Huibers-a siam
News
puangt u dang The
chu feet 410-a sei, feet 95-a hlai
Christian Post te pawhin he
leh feet 75-a sng a ni, mi 5000
inthahnaah hian mi 26 lai an thih
vl phur thei tra rin a ni bawk.
thu leh he lai hmuna inthahna
Creation Museum, Kentucky,
rpthlk ber pakhat a nih thu an
USA-a mite chuan an project
tr lang thung a ni. Muslim
pakhatah The Ark Encounter
Seleka leh anti-Balaka Kristian
tih hmangin Nova lawng lem an sipaite intihbuaina hi Ndomete
siam hi mipui hmuh theih trin an mai bkah an \henawm khua
lo tlngzarh tawh bawk a ni.
Kaga-Bandoro pawh a kngkai
CHRISTIANPOST

www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

16

remna awm theihna tr leh civil


mite himna buaipui tra pwl a
siam MINUSCA-te chuan hng
lai bialah hian sipai trin intibuaite
hi \helh an ni.

South Korea-a innghat


Database Center for North
Korea Human Rights te chuan
North Korea-ah hian sakhaw
hmun 123 lai awm mah se, a tam
Open Doors USA-in World zwk hi Buddhist emaw,
Watch List a tihchhuaha a lan Cheondoist Temple emaw a ni
dn chuan CAR hi khawvla a. Protestant Biak In pathum,
Kristiante tawrh nasatna ber ram Catholic Cathedral pakhat leh
26-naah dah a ni a, Kristiante hi Russian Orthodox Biak in te hi
a ram mipui maktaduai 4.92-ah an ram khawpui Pyongyang-ah
maktaduai 3.1 awmin, Kristian chuan awm ve mah se, a hming
tamna ram a ni a; amaherawh- maia awm ve an ni. CSW-in a
chu, buaina leh inthahna an tr lan dnin Lord David Alton
leh Baroness Caroline Cox-ten
pumpelh bk chuang lo a ni.
- CHRISTIANPOST Cat holic Kohhrante an
tlawhnaah chuan Puithiam pawh
North Korea ramah
an nei lo niin an sawi.

Kristianten tuar nasa

Christian
Solit ary
Worldwide (CSW)-in North
Korea rama Kristiante sawisak
an nih dn te leh thah an nih dn
tharlm tak tak a tr lang a. Kim
Jong-un-a rorlna hnuaiah hian
Kristian sng tam takte chu tn
inah khungin hna hahthlk tak
thawhtr an nih bkah, sawisak
leh tihhlum te an twk bawk a
ni. Report-a a lan dnin North
Korea hi International Covenant
on Civil and Political Rights-ah
member an ni naa sakhaw
zalnna hi an ramah hian hmuh
tr a awm chuang lo a ni.

North Korea-ah hian


Chanchin |ha hril khap a ni na
a, mi tam takte chuan an
chhngte a\ang te, a rka
missionary awmte leh ram pwn
Kristian pwl hrang hrangte
a\angin a rkin an dawng reng
tho a ni.
Open Doors USA-in a tr
lan dnin North Korea hi tnhnai
kum 14 chhnga Kristiante
tihduhdahna leh tawrh nasatna
ber ram a ni a, Kristiante
sawisak leh tihhlum an nih dn
hi rpthlk tak tak a ni bawk.
- CHRISTIANPOST
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

17

1. Kan kohhran member


pngngai an nih chuan, an
chungah kut thlk kher lovin
zilhhau tr a ni.
2. Kohhran rawngbwltu an nih
F. Chhannwla, Lawngtlai chuan, an rawngbwlna chu thla
thum tal chawlhtr tr a ni.
Bazr zawhna
Z. Kan kohhranin sakramen 3. Kohhran Committee member
pawimawh tak pahnih kan (Tual Upa) chu Committee
neihte hi ngai pawimawh member an nih hun chhng
lovin, kan kohhran chhuansan (term) hman lai zawng chu
chawlhtr tr a ni. Hei hian term
chuang si lova kohhran danga
danga thlan leh theih an nihna
baptisma changte hi lo awm
erawh chu a dl lo vang.
sela, engtianga pawm tr nge
4. Kohhran Upa (Presbytery
ni ang? Synod hian hetiangah
Member)-te
chu,
an
hian hma lkna emaw, lo kal rawngbwlna leh Upa nihna
tawh dn te a nei em?
chawlhtr (suspend) nghlin, an
Ch. Hetiang chungchngah hian awmna Presbytery-in an
kan Synod hian kal dn mumal chungchng thu a lo ngaihtuah
tak a nei. Chu chu Nupa trin thlen nghl tr a ni.
Chungchng Dn 2012, \hen
Upa H. Lalchungnunga,
hnihna F-ah khn i hmu thei ang
Bwngkwn Salem Vng
hetiang hian a inziak - Kan
zawhnate
kohhran mi, kohhran dang dna Z.1. India ram hmr lama
baptisma changte chungchng: Ref ormed Presbyterian
Kan kohhran mi, kan baptisma Church awm mk leh
chang t awhin pwl dang rawngbwltute khu Calvinism
baptisma a chan chuan kan an ni a. Keini Presbyterian
kohhrana awm reng pawh duh Church of India pawh hi Calmah sela, kan sakramen vinism kan ni ve tho ni khn
pawimawh ngainp an nih ka hria a. Anniho nn khuan
avngin, hetiang hian an rawngbwlnaah ke kan pn
chungchng thu rl tr a ni:
ho thei em?
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Ch. India Hmr Kohhran


(Church of North India)-ah
khuan kohhran pwl hrang
hrang an awm a. Keini Synod
zuk cht vena hi chu kohhran
huang chhngah ni lovin
kohhran la din ngai lohna
lamah, ramthar rawngbwl hna
kan zuk thawk a ni a. Kohhran
ding tawh sate nna zuk thawk
ho tr chuan thu inrwn ngawt
chi chu a ni lo vang. Fmkhur
taka kal chi a ni ang. Thawh ho
kan duh a nih chuan Synod
Mission Board hotute lam
sihhmuh mai chi a ni ang a.

18

Upa F. Vnlalbla,
Chalrng zawhnate
Z.1. Exodus bung 14 chhnga
Tuipuisen kn thuah hian
Pharaoa leh a hote thih dn
hi tuipuiah Pathianin a
paihthlk vnga thi nge, tui
chhngah Pathianin Mosia
kut a hman vnga tuiin a chm
hlum zwk?

Ch. Exodus bung 14-ah hi


chuan, Tin, tuite chu a luang leh
ta a; tichuan, tawlailrte leh
sakawr chungchuang mite,
tuipuia m lttu, Pharaoa
sipaiho zawng zawngte lam
Z.2. Dehradun a\anga km 30 chuan tuiin a chm pil ta vek a;
vla hla Chakrata khuaa pakhat mah chhuak rng rng
ringtute, member za aia tam an awm hauh lo mai a, (Ex
mah, Bawar Jaunsar Samiti 14:28) tih mai a ni a, chutiang
tih hming pua Fellowship ang tak chuan an thi ta a tih a awm
deuha kal, Pastor pawh nei lm lo. Mahse, bung 15:4-ah
ve, Biak In \ha tak nei sate khu chuan, Pharaoa tawlailrte leh
keini Presbyterian Church of a sipaihote chu tuipuiah a paih
India hian kan chtpui thei thla ta a: Tin, a sipai hotu thlante
mai lwm ni? An hnaivaia kan pawh Tuifinriat Senah an tla hlum
rawngbwltute hian tlawh zo ta, tih kan hmu a. Tuipui
chhuak ta se, dltu eng nge senah khn an tla hlum zo a nih
awm ang?
dwn hi.
Ch. Tlawh chhuah hrim hrim chu Z.2. Leviticus 16:8-10 Tin,
a sualna awm pawhin a lang lm Arona chuan kl pahnih
lo. Tlawh chhuah aia thk deuh chungchngah chuan \hum a
kan duh chuan i zawhna hmasa vwr ang a. Pakhat chu Lalpa
ang thova kal tr a nih hml e. pual a ni ang a, pakhat chu
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

19

Azazela pual a ni ang a... tih


a ni a. Azazela chanchin hi fiah
deuhin min han hrilh ta che.

si a. Engtianga pawm tr nge


ni ang?
Ch. Chhiarkawpah hian belh
Ch. Azazela tih hi Bible-ah hian hi a har ber an tia lwm! I belh
Leviticus bung 16-ah hian vawi sual a ni ang. Han belh \ha leh
li sawi lan a ni a, Bible hmun teh, kan Bible-a mi kha a dik e.
dangah kan hmu hauh lo, chu Z.4. Deuteronomy 27:11-13
vng chuan han sawi fiah viau tr thuah hian malswm atn
pawh a awm tehchiam lo. Azazel Gerizim tlnga ding tr
tih hi Hebrai \awng a ni a, la bo Simeona hnam te, Levi hnam
vek tihna a ni. Juda-ho kut te, Juda hnam te, Isakar hnam
pakhat Tlanna Ni an tihah sual te, Joseph hnam te, Benjamin
thawi nn berm pahnih hnamte an ni a. nchhia atn
puithiam hnnah an rawn hruai Ebal tlnga ding tr Reuben
a, kl pahnih chungchngah hnam te, Gad hnam te, Aser
chuan puithiam chuan \hum a hnam te, Jebulun hnam te,
vwr ang a, pakhat chu Lalpa Dan hnam te, Napthali hnam
pual a ni ang a, hl ral thil hlanah te an ni bawk a. Israela
a hln ang. Kl pakhat zwk thlahte \heuh an ni si a,
erawh chu Azazela pual a ni ang malswm tr leh nchhia tr
a, Azazela tn thlalrah a chhuah hnam atna an in\hen tawp
ang. Chu kl chuan thil tisualtu mai hi engtia pawm tr nge?
sualna chu Azazela hnnah a kal Ch. He lai thu hi ngun takin lo
bopui trah an ngai. Azazela hi chhiar leh la man fuh thiam a awl
deuh ang. Gerigim tlnga awmte
thlalr huai nia rin a ni.
duhsak bk leh Ebal tlnga
Z.3. Number bung khat thua awmte duhsak loh bk anga
Israela thlahte an chhiarnaah ngaih tr a ni lo vang. Ebal tlnga
kum 20 chin chung lam rl kai hnam ruk awmte zngah khn
chin
zawng
zawng Israel mi zawng zawng hriat trin
belhkhwm hi Bible-a a inziah Pathian vaukhnna thu Levidn chuan 6,03,550 an ni a. hoten an puang a, mipuiten
Amaherawhchu, han belh- Amen an lo ti zl dwn a ni.
khwmin 6,03,650 niin a lang Levi-hote hian Ebal tlnga Israel
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

20

mite kha nchhia an lawh a ni lo phuahtute leh letlingtute hian


va, vaukhnna thu an sawi mai nchhe dawng kraws an ti ta
zwk niin a lang e.
mai a ni ang a.
Z.2. Chanchin |ha Johana
Upa R. Lalbuatsaiha,
11:26-ah hian Lal Isuan,
Jubili Kohhran, Mission
Nung apiangin mi ring chu
Vngthlang zawhnate
Z.1. Deuteronomy 21:25-ah kumkhuain a thi lo vang, a
hian thinga khai apiang chu ti a. Lal Isua kha
Pathian nchhe dawng an ni bawhchhiatna hnuaia thi
si a, a ti a. An khaina thing chu tawh, nun nei tawh lo, boralte
nchhe dawng niin a sawi lo zawnga chhandam tra lo kal
va, Lal Isua an khaikn ve a nih thu a insawi chiang a. A
pawh kha nchhe dawng tih a lo kal hun lai khn nunga
ni ve bawk a. Mahse, Kristian amah ring tr kha an awm
Hla buah leh Kristian hla thar thei dwn em ni? Kha mi hun
buahte hian a kraws chu laia nung apiangin a tihate
nchhe dawng kraws tiin a kha tute kha nge ni ang le?
awm thluah mai bawk si a. Hei Ch. He lai thua nung apiangin
hi hla letlingtute leh phuahtute tih hi mi nung la dam sawina
hian an zalnnain nchhe a ni a. Mizo Bible Lehlin Thar
dawng tiin an phuah chawp chuan hetiang hian a dah, Tu
mai em ni le? Bible-ah hian pawh mi nung la dam kei mi
kraws hi nchhe dawng tia ring chu, kumkhuain a thi lo
sawina a awm hauh si lo va, vang... tiin a dah a, a chiang
sawi fiah dn a awm em le?
viau lom ni?
Ch. Ni e, i rawn sawi ang hian Z.3. Kristian Hla Bu No. 189Bible-ah chuan nchhe dawng na chng thumnaah hian
kraws tih thu tak hi chu a awm Thu a tiam nghet lungphun
lo a ni mai thei. Pk zawng angin a ti a. Heta lungphun
zawngah sakeibaknei an awm lo a tih hi eng lungphun ber nge
va, sakeibaknei awmna pk kha ni ang? Lungphunte hi an
sakeibaknei pk an ti ang deuh nghet bawk na a, tlk chhiat
hian mi sual, nchhe dawng te hun hi a awm leh mai bawk si
khaiknna kraws kha hla a. Chuvngin, Thu a tiam
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

nghet lungphm angin tih ni


zwk sela a inhmeh zwk
lawng maw?
Ch. He hla hi Isaac Watts-a
phuah, kan Welsh Missionary
Rev. D.E. Jones-an Mizo
\awnga a lehlin a ni a. I zawhna
lai tak lungphun tih hi
lungphm tih ni ta zwk se tih
khi a sp \awng lamah chuan
lungphun emaw lungphm emaw
tih eng mah a awm lo. Chng
thumnain a sawi tum chu Lalpa
hi a rinawm a, a hnna inkawltr
chu a himin a thlamuanthlk m
m a ni tih lam a ni a. Hla
letlingtu te hian a ngialnganin an
letling ngai lm lo va, a thuin a
tum \helh chuang si lovin hriat
thiam awlsam trin an letling \hn
a. Rev. D.E. Jone-a Mizorama
a rawn awm lai vl kha chuan in
sak dwnin a lungphm an phm
ngai lo va, lei an cho tawrh tawrh
a, ban an phun mai \hn kha a ni
a. Khatih hun lai khn lungphun
erawh chu kan pi leh pute khn
an chng daih tawh a. A hun lai
kha chuan lungphun kha nghet
twk leh tlo twk tra ngaih a ni
a. Chumi chu rilrua hre rengin
Rev. D.E. Jones hian Pathian
thutiam nghehzia leh a hnna

21

awm a himzia sawi nn


lungphun hi tehkhin nn a
hmang mai a ni ang. Lungphm
pawh chhe thei lo a ni bk hlei
nm maw le, kan zosp lehlin hi
a \ha twk viau tho lom ni le?
Z.4. Kristian Hla Bu No. 316na chng thumnaah hian
Khawngaihna kawng hawn
lai a ni, Hmlmate bei hrm
hrm ru a ti a. Heta
hmlmate beih hrm hrm
dn tr hi engtianga beih
hrm hrm tr nge ni ang.
Hmlma hneh tra beih hrm
hrm tr nge, ringtua siam
tra beih hrm hrm tr zwk.
Han ngaih mai chuan hmlma
beiha beih tr ni wm tak a ni
a. Mahse, khawngaihna
kawng hawn lai a nih si avng
hian hmlma pawh ni se,
ringtua siam tra beih hrm
hrm tr ni zwk wm tak a
ni a, engtiang zwka pawm
tr nge ni ang le?
Ch. He hla phuahtu Pi L.
Baxter-i leh a letlingtu Rev.
Liangkhaia te hian an lo sawi
chiang lo na a, a hla thu han
ngaihtuah vang vang hian a dik
thei ve ve ang i ti mai ang
hmiang.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

22

RAM LO THLENG TR
- Rev. M.S. Dawngliana
Biate
Ram lo thleng tr kan pa Davida ram chu
chawimawiin awm rawh se (Mk 11:10).
Hnam tin hian ram \ha lehzual hi kan chk
\heuh a ni wm e. Juda-ten AD 30 vla ram lo thleng tr an beisei
hi an chang tawh em? He ram lo thleng tr hi khawiah nge a
thlen? Tuten nge luah? Nge, kum 2000 dwn a liam hnu pawh hian
a lo la thleng lo cheu zwk? Juda mipuite kha an au thlwn mai mai
em ni?
Juda-ten an beisei dn
(Is 9:7; Eze 34:23-24; 37:24-25;
Lal ropui Davida leh Zak 12:8; Lk 1:32). Davida nna
Solomona rorlna hnuaiah hun inkaihhnawih tr an nihzia hi an
rangkachak an hmang a; mahse, sawi tam hle a ni ang, Lal Isua
Rehoboama a lo lal a\angin an chuan khawvla a ln laiin Davida
lal ram chu a phel ta a, chuta \ang fapa... tia kohna a dawng tam hle
chuan a hmaa an ropuina ang (Mt 9:27; 12:23; 15:22; 20:31;
chu an pha leh ta ngai lo. An 21:9,15; 22:42; etc.).
ropui vnglai ngaiin an kr a, eng
Tichuan, Messia chuan
tikah emaw chuan Pathian hnam Juda-te awp bettu chu rawn
thlan an nih avngin he leiah ngei paih thlain lal ram thar a rawn
hian ram thar ropui tak an luah din ang a, chu ram tharah chuan
leh ngei dwn niin an ngai a, chu remna, muanna, dikna leh
ram thar chu Messia chuan a rorlna fel tak a awm ang. An
rawn thlen dwn niin an ring \hn. tn hun rangkachak a her chhuak
An beisei Messia chu
Davida thlahah a lo piang ang a (2
Sam 7:12; Jn 7:42; Rom 1:3; 2
Tim 2:8), Davida bwkte chim a
rawn tung ding ang a (Amos 9:11),
Davida lal\hutthlngah a \hu ang

ang a, chu ram chu a zau zl ang


a, twpin tai a nei lo vang. Hnam
tinin Pathian hnam thlante
ropuina chu an hmu ang a, thil
chhia zawng zawng siam \hat a
ni ang a, leia thil \ha tinrng an
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

hnianghnr ang. Chu chu Judaten ram lo thleng tr an beisei


dn chu a ni. Tnlai huna mi
\henkhatte Zoramthar beisei dn
nn a inmil hle.
Ram thar chabi a dang
Anmahni awp bettute let
thlaa Juda-te chawi kngtu ni
tra an beisei bera chuan
Kraws-a a tuar leh thih tr thu
a sawi ta tlat mai. An tn hriat
thiam theih a ni ta lo. Petera phei
chuan a hruai hrang a, a zilh hial
a nih kha! Kraws hmangin ram
thar din theih a ni ang tih hi Judate tn wih chi a ni lo; an Dn
bu an han keu ang a, Thinga
khai apiang chu Pathian nchhe
dawng a ni si a (Deut 21:23)
tih a lo chuang kulh mai si! An
beisei anga Davida lal\hutthlng
tung ding tra chu a ni ta lo mai
em ni ang?

23

(Tirh 1:6) te an la ti tak deuh deuh


a. Lal Isua chuan leilunga ram
thar pk aiin thinlung lama ram
thar pk chu a lo tum zwk si!
Ram thar hawnna
Lal Isuan a zirtrna, a tisa
leh thisen, a thihna leh
thawhlehna hmanga ram thar chi
a tuh chu Pentikos ni a lo thlen
chuan ropui takin vn tukverh
hawn rualin hawn a ni ve ta! Ram
thar - inhmangaih tawnna ram,
hmlma Setana hneh tra din,
Chanchin |ha hril darh tra
thuam - kohhran chu a lo ding
ta! Ram thar hawnna function-a
tel ve pawh ni lo, a chhehvla lo
awm, thlarau bo 3000 zet maite
tn a vnram chabi kawl chu a
hmang \angkai nghl bawk a.

Ram lo thleng tr kan pa


Davida ram... tia Juda-te au
rwl chilper chu a thlwn lo ve.
Mahse, khawvl tha Mahse, anni beisei dn chu a
chakna lam ni lovin Lal Isua tisain leilunga thuneihna ram thar
chuan kraws-a thihna leh lam an thlr tlat avngin Isua ram
thawhlehna hmangin thlarau thar din chu an tn chnna tlk a
lamah lal ram thar din chu a tum ni lo va, an ben per zrah keinin
zwk si. Anni Juda-te lahin Vn Lal Rng ro, pialrl lunghlu
leilung ram trah ngaiin Isua vn kan lo chhar ta a ni.
Tisa taka Davida
lwn dwn \pah te chuan
Lalpa, tnah em ni Israel-te lal\hutthlnga thua rorl tra an
hnnah ram i pk leh dwn? ngaih Messia chuan a lal ram thar
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

24

- kohhranhoah chuan thlarauvin


lalna leh rorlna leh thuneihna
zawng zawng a chang ta a ni.
Pentikos nia Thlarau Thianghlim
lo thleng chuan chu ram thar
vulh len hna chu a rawn thawk
nghl ta char char a. A chhandam
mk apiangte chu Lalpan
kohhran ata hruai chhuak lovin,
ni tin kohhranho hnnah a teltr
ta zl \hn a ni (Tirh 2:47).

Hmuh theih kohhran hi Do


nei Kohhran (militant church)
tiin an sawi \hn a, indona hmuna
awm mk tn inthlahdah a rem
lo (cf. 2 Tim 2:4). Chutih laiin
tnlai huna kohhran mi tam tak
hian kan hmlma kan do em?
Nge, kan inrem siampui mai
mai? Davida lal ram chu rl do
hnehna hmanga tihngheh a ni ang
khn kohhranho pawh hian
pwn lam a\anga min beitu
Kan pa Davida ram chu
Ram lo thleng tr chu an pa (thlalr rl) leh chhng lam
Davida ram, Davida thlah a\anga a\anga min beitu (Kanaan rl)
lal lo chhuakin ro a rlna tr nia kan hneh zl chuan kan nghet
Juda mipuite lo aupui hi a dik hle deuh deuh dwn a ni.
mai. He ram thar, kohhranho leh 2. Rorlna dik leh \ha a awm:
Davida ram inlaichn dn hi 2 Samuela 8:15-ah chuan
hetiang hian lo thlr ila:
Davida chuan a mi zawng
1. Rl do hnehna hmanga zawngte chungah chuan fel takin
tihngheh a ni: Davida lal ram ro a rl a tih kan hmu a. 2
nghehna chhan chu hmlmate an Samuela 3:36-ah Lal thiltih
hneh tam m a, rl lk sum tam apiang chuan mipui zawng
tak an lk \hin vng a ni. Davida zawngte chu a tilwm zl a tih
lal ram chuan a hun laia a hmlma kan hmu bawk. Mi \henkhat
hlun deuh deuhho - Philistia, tihlwm leh an chunga rorlna fel
Moab, Amon, Suria, Edom leh neih mai hi chu a har lo ang;
Jebus hote kha a do hneh vek mahse, mi zawng zawng
mai a. Hnehtu lal ram chu a nghet tihlwm leh an chunga rorlna fel
deuh deuh mai a ni. Kan hun lai tak neih erawh chu Pathian nn
\heuha kan hmlma kan hneh zl chauha tih theih a ni ang.
chuan kohhranho pawh hi kan
Hetiang taka rorlna fel a
indin nghet deuh deuh zl ang.
neih theih chhan nia lang chu
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Davida hian Pathian a chhn m


a, hmangaihna leh lainatna a ngah
m atin ni! A hmangaihna ngah
lutuk kha a sipai huaisen Joaba
pawhin a hre thiam thei ngang lo
va, a zilh hial a nih kha! Amah
phiar \hntu Abnera tualthi chu
chaw nghei hialin a sn a; kawng
hrang hranga tihhlum tumtu
Saula leh a fate thi lek phei chu
hla nna awiin a sn nasa m m
a; Saula tupa Mephibosetha,
piangsual (ke khing hnih bai) chu
a zawng chhuak a, a pu Saula
ro thil zawng zawng a pk bkah
a kiangah, lal dawhknah chaw
kil fo tawh trin a lwm lt hial
a ni (2 Sam 9). A dinhmun a
chhiat ber laia nchhia lo lawhtu
Simeia pawh thungrulh a khap
mai ni lovin, Pathian tirhah a
chhuah ta deuh deuh a (2 Sam
16:5-14). A laka hel, a fapa
Absaloma a thih lahin a aia thih
duh zwk hial khawpin \ah hla a
chham a.

25

Davida lal ram chanchin


tingaihnawmtu chu hmangaihna
a ni ang bawk khn kohhranho
chanchin sawi hi a nawm zl theih
nn he lal ram chhnga mi t leh
mi lian leh min tihchhiat tumtu
hmlma anga langte hial pawh
hmangaihna nn kan dwr tr a
ni ang.
3. Pathian faknain hmun
langsr a chang: Lal Davida
kha rimawi ngaina tih takah a lal
ram chu fakna hla (Sam)-in a
tuam khat chk a ni ber e. Sam
chi hrang hrang - mi mal leh
vntlng lwm thu sawina hla te,
\ah hla te, snna hla te, sual puan
leh ngaihdam dlna hla te, zng,
chhn, tlaia \anpuina leh vn
himna dlna te, kan sawi vek
sng lo vang; khngte khn
hmun langsr tak an chang a ni.

Chutiang chiah chuan


kohhranhoah pawh hian Pathian
fakna hian hmun lailum a chang
reng a, hun bi hrang hranga sak
Le, kohhranhoah pawh chi hlain kan thal bwm a khat
hian rorlna dik leh fel a awm mup mai a ni ber e. Tin, Davida
zl theih nn leh a chhnga lal ramah chuan a mi lian ber mipuite an lwm zl theih nn Davida ngei pawh Pathian fak
kan Pathian zia chawiin trin a inui lo va, a nupuiin a sit
HMANGAIHNA hi hmathehah hial khawpin Pathian fakin a lm
kan neih a pawimawh hle mai. nasa a ni (2 Sam 6:14,20-23).
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

26

Kohhranhoah pawh hian a mi


lian (nia lang) te Pathian fak tra
an tlwm theih zlna hian
kohhran hi ram lo thleng tr kan
pa Davida ram a nihzia a tr lang
nawn leh \hn.

Haleluia, Lalpa kan


Pathian Engkimtitheia chuan ro
a rl tk hi. Hlim takin lwm ila,
amah i chawimawi ang u,
Bermno nupui neih chu a hun
ta si a... (Thup 19:6-7) tiin
hnehna leh fakna nn, vn
4. Hmlmain a kiansan bk kohhran famkimah chuan kan la
lo: Davida lal ram chu a famkim lt dwn si a.
bk lohzia a lan chianna chu a
Tnlai hian kohhran
hotupa ber a uire dur mai. A
chhuahsan
chng mi \henkhat an
chng leh chapo takin chhiarpui
te a huaihawt a. A chhngkuaah lo awm leh ta. Ruthi lehkhabuah
ngei tualchhng buaina leh helna hian zir tr \ha tak a awmin ka hria:
Judai ram Bethlehemah \m a tla
a chhuak ve tho mai. A lal zwk
a, Bethlehem awmzia chu chhang
rl tln a \l tlat hun te a lo thleng
in tihna a ni. Ei tra khat tlat hmun
a. Chutiang khawp chuan sualin
ni wm takah \m a tla tlat mai.
a bawh buai ve a ni. Mahse, a Chu vng chuan Naomi chu a
lal ram chanchina a twp khrna pasal Elimeleka leh a fapate pahnih
chu hnehna leh fakna a ni zl \hn nn Moab ramah an pm ta.
(2 Sam 22,23; 1 Chr 29:11-19).
Chutah chuan Naomi
Pathianin Ka thinlung ang chuan a pasal leh a fapate
pu mi... a tih ngeia pawh a cht pahnih a va chn a, a mote
sual \hinna khawvlah pahnihah pakhatin a zui duh ta
kohhranho pawh hi kan la chn lo bawk a. Bethlehem lamah
avngin cht sual chng nei thei, Lalpan a mite kanin ei tr a pe
buaina, harsatna, unau kra tih an hriatin an pm lt leh ta
inbeihna, helna hial pawh twk a (Ruth 1:6). Mahse, Naomi
thei kan ni. Pwn lam leh chhng (Hlimi/Lwmi) tia an lo koh
lam a\anga hmlmain min kher pawh a duh ngam ta lo, Maraii
chng pawh a awm ang. Mahse, (Kh-i) tih tlk lek a nihzia a
Davida lal ram ang bawkin kan inhmu chiang hle. Bethlehem
thawnthu chu hnehna leh faknain pmsan ve lo Boazan a lo
khawngaih ta hlauh a.
a tlng kan zial dwn a ni.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Kohhranho pawh hi ei tr
tam tak awmna hmun tr, thlarau
lamah chhang in hming koh
ngam a ni a. Mahse, a chhnga
rawngbwltute tlin twk loh
avngin Ka tn ei tr a va vng
m! kan tih hun a thleng a ni
mai thei. Chuti a nih avng chuan
Lalpan a kalsan ta tihna erawh
chu a ni lo. Kan Lalpa hi puar
leh ril\m chunga zui a \l chng
a awm fo. Chhang in
(Bethlehem)-ah \m a tlk laia
pmsantu Naomi khn a va tifuh
lo hle a nih kha. Ruthi 1:21 thu
phei hi chu tnlai milin dah dwn
ila chuan, Rau takin ka chhuak
a, ro takin ka lo kr leh a ni e
tia dah mai a chkawm khawp.
Pmsan ve lotu (Boaza) te
hnnah pr an chwk hun a lo
la thleng ve ngei ang.

27

Le, Juda-ten ram lo thleng


tr kan pa Davida ram tia
nghkhlel taka an lo aupui chu
nang leh kei, thisena a leite, Ka
man thisen a ni, Vn Lal ta ka lo
ni ti theitute chn nn Pathianin
a lo buatsaih daih mai si! Tisa
taka lal ram thar thlentr tumtute
khuan an va nghk rei tawh m!
Ram thar thlensaktu tra an
nghah bera chuan Davida
bwkte chim a tun dinna hmun
chu Kraws-a thihna leh
thawhlehna hmanga a lal ram din
thar - kohhranhoah a ni si!
Chutah chuan lal\hutthlnga
\huin thlarauvin Lal Isuan ro a rl
a; a ke bulah mi sual, Bermno
thisena tihthianghlimte kan
inkhwm ta zl \hn a nih hi.
Lalpan a thu malswm
rawh se. Amen.

Thuhriltu tlai pakhat aiah hian Setana hi a lo \hu vng mai

a. Thuhriltu chuan Setana hnnah, I lal ram tichhe tr Pathian


thu i sawi ve vak vak mai a, i tn a pawi lo em ni? tiin a zwt
a. Setana chuan, Ka thusawiin tu mah a tidanglam lo vang.
Thinlung chhngril takin ka sawi lo va, awmzia a nei lo rng
rng ang, a ti a.
- Warren W. Wiersbe
Pulpit hi thuhriltu lal\hutthlng a ni a. Krista aiawhin a ding

a, Pathian thu a sawi a. Thlarau Thianghlimin a uap reng \hn.


- Matthew Simpson
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

28

LWMMAN TR LALLUKHUM
Biakhmingthanga Chhangte
Kolasib Vngthar
Tin, intihsiaknaahte chuan a bei \lh tlh apiang chu
engkimah an insm \hn a ni. Anni zawngin lallukhum chhe
thei hmu trin an bei a, keini erawh chuan lallukhum chhe
thei lo hmu trin (1 Kor 9:25).
Khawvl thila intihsiakna chi hrang hrangah te hian lwmman
lallukhum \ha leh duhawm tak tak a tam hle a, hmnlai BC 150 AD 100 inkr vla an infiamnaah erawh chuan lwmman pakhat
chauh a awm a, chu chu a chak berin a chang \hn a. Chu an
lwmman chu Tumkau Hnah a ni. Tnlaiah erawh chuan lwmman
pathumna thleng an siam tawh a, pakhatnain lawmman Rangkachak
Tangkapui (Gold Medal) an dawng a, infiamna \henkhatah chuan
Rangkachak leh lunghlua siam Nopui (Cup) mawi tak an dawn
bkah pawisa fai a sng tl emaw, a nuai tel emaw, a aia tam emaw
an dawng tel bawk. Hmnlai infiam mite ai chuan tnlai infiam mite
chuan lwmman lallukhum an dawng \ha daih tawh zwk a ni.
Khawvl
lwmman 1. Felna Lallukhum: Tirhkoh
lallukhum te hi chhe thei, vuai thei Paula chuan, Tnah chuan felna
leh boral thei a ni a. Ringtute lallukhum chu ka tn dahin a
lwmman lallukhum dawn tr awm tawh a, chu chu Lalpa
erawh chu chhe thei lo, vuai thei lo
ngaihtuahtu fel tak chuan chumi
leh boral thei lo a ni (1 Kor 9:25).
niah chuan mi pe ang; ka hnnah
Lalpa chuan ringtute chu an chauh ni lovin, a inlrna ngai
rawngbwlna kawng hrang
apiangte hnnah pawh, tiin a
hranga pk tr lwmman chi
sawi a (2 Tim 4:8).
hrang hrang a nei \euh a, chng
He lwmman, Felna
lwmmam lallukhumte chu chi li
lai a ni a. Tute chan tr nge tih a Lallukhum hi Lalpa inlrna (1
mal t tin i han sawi thuak thuak Thes 4:13-18 en la, lei rap lova
a lo kal lehna) ngai apiangte
teh ang.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

hnna pk tr lwmman a ni.


Sp \awng Bible-ah chuan,
Krista lo kal lehna ngainatu
apiangtetia ziak a ni (2 Tim 4:8).

29

(1 Thes 2:19-20) a tih angin he


lwmman lallukhum hi thlarau bo
hruaitute tn bka ruat a ni.
Keiniho pawh hian Engtin
nge thlarau bote Krista hnna
kan hruai luh ve theih ang? kan
tih chuan, Pathian thu te an
\awngin kan sawi thiam ve lo a
ni thei, Chanchin |ha hrilin
ramthimah te kan kal thei kher
lo pawh a ni ang. Mahse, kan
awmhmunah \an lo lk ve dn a
awm. Missionary-te leh an
thawhna ram mite tn \hahnem
ngai takin kan \awng\aisak thei
a, thawhlwm (sum) te pawh
kan aiawha trin \hahnemngai
takin kan thawh ve thei a ni. He
Lwmna Lallukhum hi kan chang
ve duh a nih chuan \awng\ai leh
thawhlwm thawh te ngaihthah
lovin i uar sauh sauh ang u.

Lalpa chu lo kal thuai thuai


se ka ti tawh mang e, tia lo
nghahhlelhna thu mai a ni lo va ,
Tirhkoh Johanan, Amah a lo
inlr hunah chuan amah angin
kan awm dwn tih zawng kan
hria Tu pawh ama chunga
chumi (lei rap lova a lo kala,
inlrna) beiseina chu nei
apiangin, amah a intithianghlim
angin a intithianghlim \hn, a tih
ang kha a ni (1 Jn 3:2-3).
Nakina Lalpa rawn inlr huna
zak lova a hmaa an din theihna
tra \hahnemngai taka Pathian
thu hrila sawitu leh an ni tin nun
te tithianghlim reng chunga
Lalpa nghktute chu lwmman
ropui tak Felna Lallukhum pk 3. Nunna Lallukhum:
an ni ang.
Thupuan 2:10-ah chuan Lal
2. Lwmna Lallukhum: Isuan Smurna khuaa kohhrante
Tirhkoh Paulan Thessalonika hnnah, Thih thlengin rinawmin
khuaa mite hnnah, Kan lo awm rawh; tichuan, nunna
beiseina emaw, kan hlimna lallukhum ka pe ang che, tiin a
emaw eng nge ni le? A lo kal sawi a. Tin, Jakoban, Thlmna
hunah kan Lalpa Isua hmaah tuar hrm hrmtu chu a eng a
chuan nangni ngei in ni dwn thwl e, fiaha a awm hnuin nunna
lwm ni? Nangmahniho hi kan lallukhum, Lalpan amah
chhuan leh kan hlimna in ni asin, hmangaihtute hnna a tiam chu

www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

a hmu dwn si a, a ti bawk a


(Jak 1:12).
Bible chng hmun hniha
kan t r lan t k ang hian
thlmna tinrng tuar hrm
hrmte leh thih thlenga rinawm
taka tuar peihte tn Nunna
Lallukhum hi pk an ni ang.
He lwmman hi t hih
thlenga rinawm taka Lalpa
avnga martarte leh thlmna
t inrng tuar hrm hrma
hnehtute chan tr a nihzia
entrna i han tr lang teh ang.
Kum zabi 4-na (AD 310) vl
khn Armenia rama Sebaste
khuaah Rom sipai rual zngah
Kristian oficer 40-te chu Rom
Lalpa, Pathian anga an biak
duh loh avngin Kisil-Irmak lui
vrin a khuh khang uaih maiah
chuan saruakin an dintr \hap
a, vaukamah chuan meipui an
chhm alh hluah hluah a, inbual
theih maina tr tuilum an dah
diam bawk a. Chng Kristian
officer 40-te chuan Isua an
rinna an phatsan phawt chuan
meilum chu an rawn ai theiin
tuilumah chuan an rawn inbual
thei dwn a ni.
Drkr tin mai chuan an
rinna phatsan trin an thlm hauh

30

hauh reng a, an vai chuan nghet


takin an rinna chu an vuan tlat a.
A twpah chuan an znga pakhat
chuan a vawt ti chu tuar zo lovin
Lal Isua a rinna a phatsan ta a,
vaukam mei lum chu a rawn pan
ta a ni. Chu veleh Rom Sipai,
anmahni nghaisatu pakhat chu a
rawn tln a, a kawr hk lai
phelhin tuiah chuan a zuang lt
a, mi dang 39-te nn an martar
ho ta a ni.
Chu Rom Sipai hotu chuan
vn a\ang chuan vntirhkoh 40
lallukhum nna lo chhuk chu an
awmna chung boruakah chuan
a hmu hi a lo ni a. Chng
lallukhumte chu mrtar tna
lallukhum a ni. Vntirhkoh
pakhat chuan a lallukhum rawn
ken chu khumtr tr a nei ve ta
lo a ni tih a han hmuh chuan a
ngaingam ta lo va, a kawr hk
lai chu phelhin Vntirhkoh,
lallukhum chang trin ka lo kal
e, tia au pah chuan tuiah a zuang
lt ve nghl a lo ni. Mrtara kan
thi a nih loh pawhin thlmna te
kan hneh chuan he lwmman
Nunna Lallukhum hi kan chang
ve thei a ni.
4. Ropuina Lallukhum: Tin,
Berm vngtu lalber chu a lo kal
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

31

hunin Ropuina Lallukhum vuai


thei lo chu in hmu ang, tiin
Tirhloh Peteran a sawi (1 Pet
5:4). He lwmman Ropuina
Lallukhum hi tute chan tr nge
ni ang le? He lwmman ropui
tak Ropuina Lallukhum hi Lalpa
berm enkawltu rinawm
berampute tn bka siam a ni.

thiltih ang zla lwmman pk


tra tiam a ni. He laiah hian
lwmman leh chhandamna
chungchng thu hi thliar hran
thiam
a
pawimawh.
Chhandamna chu Pathian
khawngaihna avnga Krista
ringtu apiangte hnnah a thlwna
pk an ni a, thiltih avnga pk
an ni lo va, rinna avnga
Pastor te, Upa te, Tirhkoh
khawngaihnaa chhandam an ni,
(Evangelist) te, Kohhran hotu te,
(Rom 4:5-6; Eph 2:8).
Kohhran hruaitute chuan Petera
Lwmman hmuhna erawh
min zirtrna anga rinawm taka
chu
chhandam
fate Lalpa tna
kohhran member-te (bermte)
Pathian thua chwma, \hahnem an rawngbwlna kawnga an
ngai taka zirtr leh Pathian thua rinawmna a\anga an thiltih ang
an rinna kawnga enkawl \ha te zla pk, an thawh chhuah a ni
chuan Ropuina Lallukhum an la a, ringtu rinawmnaa innghat a ni.
chang ang. Bermpu an nihna Tin, ringtu lwmman ni lovin
kawnga hrehawm tinrng tuar Lalpa lwmna a\anga pk tr a
peiha, slsutua \ang fan fana, ni . Lal Isuan, Ka lwmman ka
rinawm taka bermte hnnah a awm, a ti a, chu chu
(kohhrante) enkawl \hntu Mi tin an thiltih ang zla pk
hnnah Ropuina Lallukhum, vuai tr a ni, a ti (Thup 22:12).
thei lo lwmman chu khumtr an
Hng lwmman lallukhum
la ni ang.
te hi chang ve trin, kan thlen
Hng Lallukhum chi lite hi chin a\anga hmaswn zlin, ni tin
ringtute rinawmna a\anga an rawng i bwl ang u.
Kan thiltih avng chauh ni lovin, phurrit kan phurh leh kan
tuarnate avngin Lalpan lwmman min lo pe dwn a ni. Phunnawi
hauh lova an phurrit phur ngat ngattute hian lwmman mawi leh
hlu ber an dawng dwn a ni.
Andrew Boner
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

32

KOHHRAN LEH POLITICS


- Upa Dr. H. Lallenmawia
Luangmual
Mizoram dinhmun hi a tlngpuiin hetiang hian a chht theih
wm e. Mihring 2% hi hausa tawntaw, neih ei sng loho an ni. An
chhngte nn mi 14,000 zet an ni ang. A dang 15% te chu hausa
teh chiam lo; mahse, eng mah lungkham leh lungngai tehchiam lo
nuam sa ru tak an ni. An chhngkhat hote nn mi 1,05,000 wm
vl an ni ang. A bk 83% hi chu rethei bak berh leh rilru haha
awmte an ni ang. Hetiang khawpa kan inthlauhna chhan nia lang
chu Zoram hmaswnna atn leh rorlna atna sawrkr pawisa hman
dnah hian thil dik lo nasa tak, hlemhltna a awm vng liau liau niin
a lang. Hetianga hausa tawntaw mi tlm t leh mi rethei tam tak kan
lo awm hi kan kum khat budget ngaihtuah chuan a lungchhiatthlk
hle a ni.
Politics theory ngaih dn
chi hrang hrangah hian Devine
Origin Theory hi keini ringtute
tn chuan kan pawm dn tr a
nih hml hle a, he theory-ah hian
engkim Pathian leh Pathian
vng leh Pathian tna din a ni
tih hi a ni. Tichuan, politics \obul
chu Pathian rorlna hi a ni tih lo
pawm ta ila, a bk ngaihtuah tr
lo awm chu Politics
chungchngah Pathian rorlna a
inrawlh em? tih hi a ni. Deism
an ti a. Pathian chu a awm ngei
a, leilung pawh a ruahman angin
a kal a; mahse, Pathianin a
ngaihsak zui lo, mihringin kan

duh angin kan ngaihtuah trin a


hnutchhiah a ni a ti. Sana siamtu
chuan a siam zo vek a, sana nun
zlna chu a siamtu kutah awm
lovin, a neitu kutah a awm ta ang
hi a ni, an ti. He ngaih dn hi mi
tam takin tnah pawh hian hriain
emaw, hre lovin emaw an pawm
tlat a ni. Hemi thuah hian politics
khawvl thlr dn Bible-ah hian
a lang a, chngte chu:
(1) Nebukadnezzara thlr dn:
Daniela bua kan hmuh angin
Nebukadnezzara chu Babulon
ropui vnglai taka lal a ni a,
khawvl ropuina chu a pum
hmawm a ni ringawt mai. Chutia
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

ropui taka a awm chu a lo chapo


ta a ni ang, a lal in ropui
chhngah vei veiin a thlr kual a
He Babulon ropui hi keima
chakna ngeia lal chnna tr leh
ka ropui mawina tra ka siam
chu a ni lo em ni? a ti a (Dan
4:30). Hei chiah hi Pathian tel lo
politics thlr dn chu a ni.
Nebukadnezzara thlr dn dik
lohzia chu a lang nghl mai a, a
ram leh a lalna a chhiat phah vek
tih kan hmu thei ang. Chutia
chapo taka a sawi lai chuan vn
a\angin awin Aw, Lal
Nebukadnezzar, i hnnah thu a
lo thleng e, lalna ram chuan a
hransan ta che a ni.
Chungnungbera chuan mihringte
lalna ram chungah thu a nei a, a
duhsak apiangte hnnah a pe
\hn a ni tih i hriat hma loh chuan
a rawn ti ta a. Hei hi Pathian
chhn ltna chu a ni. Pathian
thlrna a\ang chuan Babulon
lalna leh ropuina chu
Nebukadnezzara kutah a awm
awzwng lo va, Pathian kutah a
awm a ni tih a chiang.
(2) Lal Davida thlr dn:
Davida chuan Nebukadnezzara
ang bawkin, a lalna leh ropuina
chu a mitin a hmu a, ti hian a

33

\awng chhuak ta thung a, Aw


Lalpa, ropuina te, thiltihtheihna
te, chawimawina te, hnehna te,
lalna te hi i ta a ni a, mi zawng
zawnga chungnungber i ni.
Hausakna leh chawimawina te i
hnna mi a ni a, engkim chungah
thu i nei a; tin, thiltihtheihna i
kutah a awm a, i kutah hian mi
zawng zawng tihropuina leh
chakna pk theihna a awm tiin
(2 Chr 29:11-12).
Hng thuahte hian mihring
fate lalna ram hi tu thuin nge a
kal? Pathian a inrawlh em?
Mihringin ama thu thuin a ti tluan
chhuak thei em tih te chu min
chhnsak nghl a ni. Pathianin
lalna chungah thu a neihna chu
Israel leh hnam dang lakah te,
ringtu leh ringlote laka a inrawlh
dnah te inang rengin thu a
neihzia a tilang chiang hle. Mosia
leh Pharaoa chungchngah te,
Babel in sng sak thuah te,
Sodom thuah te, Kanan rama
hnam hrang hrang thuah te,
Bible-a Lalte buah hian Pathianin
lalna chungchnga thu twp a
neihzia kan hre chiang hle wm
e. Rorlna hmang dik lo te,
Pathian hriat lohna leh ringlo mite
nna inchiahpiahte a hrem dn
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

leh pawizia kan hmu chiang hle.


Thuthlung Thara Lal Isua mizia
kan hmuh tam ber chu Thupuan
buah hian a ni tlat mai. He
lehkhabuah hian Isua lalzia leh
thuneihzia tr lan a ni a, Isua chu
lei leh vna thuneihna zawng
zawng neitu a nihzia sakawlh
chungah te, Diabola chungah te,
leh thil thleng tinrng chungah te
a lang a ni. Khawvl ram zawng
zawng hi Lalpa ram a nih hma
chuan tia puang chhuak tr rng
kan ni.
Kristiante chuan mihring
fate lalna ram chunga Pathian
thuneihna leh lalna hi kan hmu
chiang hle tr a ni. Politics hi
amahin a ding lo va, mihringin a
tung ding bawk lo va, Pathian
rorlna nghah chhanin a ding a
ni. Pathian chu rlkhat a\angin a
inrawlh lo va, a hmunah, ram
tinah, lal tin chungah, a hnam
pum leh mi mal chungah pawh a
inrawlh a, ro a rl \hn a ni. Miin
politics a khelhin Pathian rorlna
hnuaia khl a ni tih a inhre tr a
ni. Politics hi mihring dn siam
hnuaia khelh tr a nih rualin
Pathian dn siam hnuaiah
mihringin politics khelh dn tr
a duang tr a ni ang. Chuti a nih

34

loh chuan mumal a awm lo ang.


Politics khelh kan tih pawh hi a
\obul Pathian a nih angin a khelh
dn tr ruahmantu, Pathian rorlna
hnuaiah kan khl tr a ni zwk.
Mihring hi politics mi
Political being kan ni ang
bawkin sakhaw mi Religious
being kan ni. Marxist-ho ngei
pawhin
inthlauhthlkna
alienation an dona lamah
inthlauhthlkna dang an siam leh
tho \hn. Chuvngin, mihringte hi
keimahni aia thiltithei zwk
Super natural power hnuaiah
kan awm a nih tih hi an phat tak
tak thei lo a ni. Darwin-a Theory
of Evolution te, Einstein-a
Theory of Relativity leh
Theory of organic interrelation
te hian khawvlah Pathian
chauh loh chu mahnia awm hrang
hlauh thei eng mah a awm lo tih
a rawn tichiang deuh deuh zl a
ni. Chuvngin sakhua leh politics
hi tihhran tum mah ila kan thliar
hrang tak tak thei chuang lo vang.
Chu ai chuan an inlaichn dn
zawn chhuah thiam a \l zwk a
ni. Kaisara thilte chu Kaisara
pe ula, Pathian thil chu Pathian
hnnah pe rawh u, tih hian
Pathian thil leh khawvl thil kaih
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

pawlh loh tr a tihna nia ngai kan


tam hle. Mahse, hei hi hrilhfiahtu
tam tak ngaih dn a ni chuang
lo, khawvl Chanchin |ha hriltu
hmingthang Krista avnga tuar
nasa ber ni hiala an hriat Rev.
Richard Wurmbrand-a khn ti
hian a hrilhfiah thung, Juda mite
tn chuan he ram hi Pathian ram
a ni a, Pathian ta a ni. Kaisara
hian he ramah hian chan pakhat
mah a nei ve lo. Chuvngin,
Kaisara hi chhuih chhuak ta che
u, a tihna a ni e, a ti a ni.
Tu mn ngaih loh lama kan
ngaih ka ring lo va; tin, Pathian
thu tihdalna angah ngaih ka duh
bawk lo va, a lehlamah politics
mita kan thlr duh chiah chuan
Mosia te khn Sinai tlngah a
hote nn Political Ideology thar
an rawn paw chhuak kan ti thei
tho wm e. Tin, kan Lal Isua
Krista meuh pawh hi politics
avnga hk leh man a ni, kan ti
thei bawk ang. Pilata khn ziak
duh ngat se, a jugdgement
order-ah chuan ti hian a ziah duh
hml hle, He Isua hi Rom
sawrkr tihchhiat tum tiin an
rawn hk a, thuhretu hngte hi
an ni, Kaipha...etc. a han ti thliah
thliah ang a, hng an rawn hkna

35

te hi a dik niin hriat a ni a;


chuvngin, he mi hi sawrkr
tibuaitu tr nia a lan avngin
khenbeh tr a ni, tiin thu a rem
duh hml hle a ni. Hei hi a dik
tihna phei chu ni chiah lo mah
se, Thuthlung Hlui leh Tharah
hian Pathianin a mite a kaihhruai
dn leh mihringte lalna chunga
thu a neih dn te, an dik loh
chuan chawp leh chilh pawha a
paihthlk dn te kan hmu chiang
hle a ni. Thuthlung Thara Paula
lehkhathawn Rom mite hnna a
thawnah hian rorltute chu
Pathian ruat an ni a, an thu thua
awm tr ti lamin a sawi a, hei
hian rorltute thu hi a chhia a \ha,
a kawi a nglin in wih vek ang
a, thil dik lo an tih pawhin in
zwm tho tr a ni, a tihna niin a
lang lo. Rorltuten lal\hutthlng an
chan chu Pathian hriatpuina leh
thuneihna a ni ngei a; mahse,
chng mite chuan Pathian duh
dnin ro an rl vek lo tih chu Lalte
buah te, Chronicle-ah te sawi sn
lohin kan hmu a ni. Rorltu dik
lote laka tlwm hauh lo tr leh
thutak din chhuahpui chu ringtute
tih tr a nihzia Daniela, Juda
saltng tlangvl a\ang pawhin zir
tr kan ngah hle ang.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Kan ram politics-ah hian


kum 1966 a\ang tawh khn
kohhranin \l a tih dn ang zlin
vawi 30 chuang dwn lai
kohhran hmingin thu chhuah a
siam \hn a, a \l chuan a la siam
zl dwn ni pawhin a lang. Kan
politics tihthianghlima tihthlarau
hi ringtuten kan mawhphurhna
lian tak a ni. Mite ei rk ruala ei
ru ve mai lo tr te, mite dwt
ruala daw ve mai lo tr tein kan
ng hi pulpit tlng sngah chauh
ni lovin, politics hmun thim ber
te pawh n thei tr khawpin
Krista chaknain a ng chhuak
tr a ni. Kan hriat \heuh angin
kan Kohhrana Upa \henkhatte
politics-a an zuan luh pheuh
pheuh hian party leh a sawrkrin
a \hatpui chuang lo ni te pawhin
a hriat theih rum rum. Hei pawh
hi kan \anrual twk loh vng leh
mipuiten Political Education kan
tlkchham vng chauh niin a
lang. Mi \ha sa kan tichhia a, mi
chhe sa kan tichhe lehzual sauh
a tih theih. Hetih rual hian vawk
chu intifai eng ang mah sela
berm a ni thei mai lo ang hian
politician tam takten sakhuana

36

kwra an sin \hin chu chawp leh


chilhin berm dikah an chang
mai dwn lo tih erawh chu kan
hriat chian hle a ngai ang.
Clement of Alexandria
chuan Pathian thuneihna a sawi
uar hle a, a sawi dn chuan
Pathian chauhvin rorl theihna
leh dikna a nei a; chuvngin,
mihring chuan ama duh dn leh
thuin ro a rl tr a ni lo a ti thlwt
mai a ni. Eusebius-a chuan
Constantine-a lo lal hma a\ang
khn Pathian thu LOGOS
pakhat, hming pakhat, kohhran
pakhat, ram pakhat, rorltu
pakhat ngaih dn a lo zir chu
Pathian aiawha rorl tra ruatte
an nihzia a tinghet a ni. Thomas
Aquinas-a (12251274) chuan
Aristotle-a ang bawkin mihring
zawn ber chu hlimna emaw
hlim tlnna emaw a ni, chu chu
Pathianah chauh hmuh famkim
theih a ni, a ti.
A ram leh a felna chu
zawng hmasa zwk rawh u;
tichuan, chng zawng zawng
chu a pk belhchhah dwn che
u nia.

Pathian tel lo chuan khawvl ro a rl dik theih loh.


- George Washington
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

37

HIV/AIDS
- Dr. Lalchhanhima Rlte
MPH (final year, Trivandrum)
Synod Hospital, Durtlng
Mizoram hi India ramah HIV prevalence rate (mihring awm
zt ang zl a\anga chhtin) a sng ber pahnihna kan hauh mk a.
Kan ramah tnah hian a in-test chinah mi singkhat aia tam HIV
positive kan lo awm ve ta reng a, khawi lai vng mah hi kan fihlm
ta lo ti ila kan sawi sual wm lo ve. Kan vng pawh kan bng
chuang lo a ni thei a, zahthlk lama ngaih chi pawh a ni lo va.
Hetiang a lo nih tkah chuan, uluk taka kan ngaihtuah ho a
pawimawh ta a. Engti zwngin nge a darh zl tr hi kan vn ang tih
hi zawhna pawimawh tak leh sawi tln ngai tak a ni wm e.
Mizorama HIV kan hml
hriat tirh bawr 1990 tr lam kha
chuan KS leh drug addict te
natna vei trah kan dah hmiah
mai a, a dikna chen pawh a awm.
Mahse, 2016 a han nih meuh
chuan, anniho hi chuan an kai ta
mang lo va, mipui nwlpui lamah
a darh nasa ta tlat. HIV hrik kai
tam takte hi general population
kan tih, nang leh kei angah te a
rkin a darh nasa ta mai a,
nutling patling, raipuar, naupang
te pawhin an kai ta nawlh nawlh
mai. A chhan tam tak a awm thei
ang a, chng znga \henkhat han
sawi ila.

kum 25-35 an ni tlat. Nula,


tlangvl, pavalai, nuvalai ti te
pawhin dah ila, a dik wm e. HIV
inkai dn chu kan hriat angin mipat/
hmeichhiatna, hriau thianghlim lo
inhman \wm te a a ni tlngpui a.
|halai tam zwkte hian nupui
pasal neih hmaa sex hman hi
pawi tih lohna a nasa ta em ni?

2. Rinawmna: Kum 35-50


inkr hi HIV positive tam ber
dawttu an ni leh a. Mak deuh
mai a ni, hemi awmzia chu nupui
pasalte laka rinawm lo an pung
zl em ni ang aw tih ngaihtuahna
a siam thei ta a ni. Nu ber
rinawm taka awmin, pasal te
1. Thalaite kan pawimawh: rinawm loh zeuh vnga kai ta te,
Mizo znga HIV kai tam berte hi nula virgin niin vnduaithlk takin
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

naupai thisen chi hrang hrang test


huna HIV positive tih hriat
chhuah ang chi te hmuh tr an
tam ta hle.
3. Naupangte: Nu positive-in
nau an pai a\anga kai chhwng
a ni tlngpui a. Naupai laia thisen
test nachng hriat loh avnga kai
ta naute an awm leh zeuh zeuh
\hn. Chuvngin, awmna hmunin
zir lo mah se, tnlaiah chuan
naupai rng rng chuan HIV test
ngei se duhthusm a ni.
Kan sawi tk point pathum
a\angte hian engtia invn nge \ha
ber ang tih chu a lo lang nghl
thei wm e. |halai leh tleirwl
zngah nupui pasal neih hmaa
thianghlimna vawn him \lzia hi
kan sawi uar thar leh a ngai a.
Bible nn pawha thil inrem lo tak
a nihzia te leh vnduai chuan
natna hrang hrang HIV mai
bkah Hepatitis B/C leh STD
chi hrang hrang kai theihna
kawng a nih dn te hi chiang
zawka inhrilh hriat a pawimawh
hle. Chutiang bawkin nupui pasal
inkra rinawmna thu hi, tnlai
HIV khawvlah chuan kan sawi
tam leh \an a ngai khawpin a lang.

38

leh thil dang te pawh hi kan sawi


a hun tawh em tih te
ngaihtuahnaah chuan a awm a.
Synod Social Front-in kum
2010 bwra Mizo \halaite znga
survey a neihah khn 100 zla
43-te chuan nupui pasal neih
hmain sex an hman thu an zir
chhuak a. Hei hian thil tam tak a
sawi wm e. Thianghlim leh
rinawm tra kan inzirtr bkah
hian a thei ngang lote tn
condom hman pawimawhzia te
pawh hi inhrilh tel a hun tawh mai
thei. Kan fate leh kan \halaite hi
fel fai taka awm tra kan duh lai
hian, an duh loh dna lo awm
palh te a awm nasat avngin,
inzirtrna dik, anmahni zawn
chawp ni lo, \hiante a\anga an
hriat chawp ni lo, nu le pate
ngeiina kan hrilha kan zirtr hi a
pawimawh hle wm e.

HIV hrik hi kan taksaah a


lo luh tawh chuan, a chhuak leh
ngai dwn tawh lo va. Tn
thlengin a hrik that thei damdawi
emaw, vaccine emaw pawh hmuh
chhuah a la ni lo va.
Amaherawhchu, damdawi \ha
tak tak a awm tk avngin, a hrik
Hng bakah hian a invnna hi la thah theih chiah loh mah se,
kawng chi hrang hrang condom nasa taka a inthlah pung tr a
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

39

vng thei tawh a ni. Chu chuan a


hrikin kan taksa a tichhe tr lakah
a vng a, ei \hata inenkawl \hat
chuan ram changkng zwkah
phei chuan BP sng leh zunthlum
te ang bawkin a sng lutuk
control theih natna chi khat ve mai
anga pawm a ni tawh a ni.

zir chhuak tawh a. Kan hml


hriat tirh lai kha chuan a natna
chungchng hriat chian twk loh
avng te leh inzirtrna \ha tak a
la awm loh avng khn mitthi
ruang pack a ni \hn a. CDC
(Centre for disease control,
USA) chuan HIV hrik hi mihring
an thih hian second rei lo teah a
HIV positive ni tawh si a, thi ve nghl mai a ni tih an hmuh
enkawlna pan lo emaw, mahni chhuah bkah taksa pwn
ngaih dn mawlmang taka kan boruakah rei a dam thei lo a ni
awm luih tlata, damdawi te kan an ti bawk. Chuvngin, HIV
ei loh chuan vawilehkhatah hrik pai kan hriat boral tate pawh
natna lian tham tak tak, entr nn kan sawngbwl dn kawngah
pneumonia, TB, thluaka mitthi dang ang bawka buaipui
khawsikpui lt etc. ang chiten mai tr a ni, a hranga sarnga
min rawn tlk buak thut thei a tuam emaw, khawih hlauh emaw
ni. Kan tihsual \hin fo chu tn kha a \lna a awm ta lm lo
maiah taksaah harsatna a awm
HIV hrik hi kan lo kai ta a
loh leh a lan chhuah loh avng
hian enkawlna pan loh kha pawi nih pawhin, ART Centre pana,
CD4 test te leh heti lama mi thiam
tih lohna a awm \hn; mahse, a
bk doctor-te pan mai kha thil
hrikho kha taksaah nasa takin
\ha ber a ni a. Heti chunga hng
zawi muangin a inthlah pung
ang hmun kal duh ngang lo kan
char char dwn tihna a ni a, a
lo awm a nih chuan, a rkin mi
nasat lutuk hunah a rawn lang
thiamte rwn ta hrm ila. Mahni
chhuak dwn tho tho va, inthup
ngaih dn leh rin dna lo awm
tak tak theih a ni dwn chuang ve tawp kha ti lo hrm trin i
lo a ni.
fmkhur ang u. Hng bkah hian
Hriat tel atna pawimawh
deuh erawh chu, HIV positive
te an thih hian, a hrik hi a thi ve
nghl mai a ni tih mi thiamten an

kan inringhlel a nih chuan thisen


test-tr vata, mahni dinhmun hriat
chian vat mai kha thil pawimawh
tak a ni wm e.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

40

PASTOR REFRESHERS REPORT


Rev P.B. Mankima
Vnghnuai
Synod-in kum eng emaw zt Pastor hna lo thawk tawhte
intuaitharna programme a ruahman Pastors Refreshers Course chu
kum tin la kalpui zl a ni a. July 8-18, 2016 chhung khan Pastor
10-te chu Church of South India (India Chhim Kohhran)-ah kan
zuk kal a. Synod level-ah mumal taka indwr tawna ruahman a nih
avngin kum dang aiin kan hun hman dn te, khu lama min lo
dawnsawn dnte pawh a mumal zwk a nih hml a. Tin, kan chm
chhnga kan thlen chin apiangah khual \ha dawnsawnin min lo
dawngsawng hlawm a, a tihzia hle a ni. Kan Synod leh CSI Synod
thawh dun zlna atn pawh rahbi pawimawh tak a nih a beiseiawm.
Church of South India hi
India chhim lama kohhran hrang
hrangte kum 1947-a kohhran
pakhata inchhng khwm an ni
a. An kohhran inawpna inkhaidiat
dn chu: (i) Tualchhng, (ii)
Pastor Bial, (iii) Diocese leh (iv)
Synod a ni a. Pastor pakhatin
kohhran 3/4 te a enkawl a, hnam
leh \awng hman azir te, a ram
thlng azir tein Diocese hrang
hrangah an in\hen leh a, chu chu
Bishop-in a awp a. Chng
Diocese hrang hrangte chu
Synod-ah an inthlung khwm leh
a ni. An Synod hi keini General
Assembly ang deuh a ni a;
mahse, General Assembly ai
chuan thu a neih zwk deuh hml.

Diocese 24 an awm a, an
intiat lo ve hle. Madras Diocese
hi a lian ber a, PCI General
Assembly-ah kan Synod kan
lian fl lurh ang deuh hi a ni wm
e. Diocese-ah chuan Bishop an
lal hle bawk. Synod hi
Moderator-in a kaihruai a, Dy.
Moderator an nei bawk.
An kohhran member
zawng zawng hi vaiblchhe li
chuang teh meuh an ni a. Pastor
3,200 zet an nei a, Missionary
pawh 3,000 chuang lai an tr
chhuak mk bawk.
Kalkawng
July ni riatah Aizwl a\anga
chhuakin Chennai kan ban nghl
a. Airport-ah Rev James Cesil
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Victor, Director, Pastoral


Concern-in min lo hmuak a. Ani
hian kan chm chhnga kan hun
hman dn tr leh ruahman ngai
thil \l zawng zawng chu fel taka
lo ruahmanin, a twp thlengin
hneh takin min kaihruai tluan
chhuak zak a ni. Kan chm
chhng hian damdawi ina dah
ngai khawpin a nu a damlo na a,
chu lam buaipui hman hauh lovin
keini min buaipui zar zar zwk
a, a inpkna a ropui hle mai.
Hun hman dn tlngpui
Dt. 9.7.2016 (Inrinni)
chawhma dar 10:00-ah
orientation chu \awng\aia bul
\anin, kan chm chhnga kan
hun hman dn tr tlngpui te, kan
tih tr leh kalna tr te kan
inkawhhmuh a ni. Tin, Church of
South India (a tawi zwngin CSI
ti zl tawh mai ila) chanchin min
sawi hmwr hawnsak nghl nghe
nghe a ni.
Ni 9-12 chhng hian group
thumah min \hen a. Hyderabad,
Coimbatore leh Kottayam lama
Pathianni hmang trin tlaiah kan
chhuak darh leh nghl a. Ni 1316 chhngin Chennai khaw
chhnga an kohhran hma lkna
hmun hrang hrang min fan

41

kualpui bkah, conference


room-ah department hotuten an
hma lkna hrang hrang min
kawhhmuh a. Chumi zawhah
kan sawi ho leh nghl \hn.
Group hrang hrang hun hman
dn
(i) Kottayam (Madhya Kerala
Diocese): Rev. Hmingdailova,
Presbyterian Bible School, Rev.
J.H. Zaikima, Ramthar Vng leh
Rev. H.Lalawmpuia, Aibwk.
Anni hian Pathianniah St.
Stephens Kohhran inkhwm an
chhim a, zai turin an lo swm
nghe nghe. Alappuzha leh Cochi
te an tlawh a, Vasco-da-Gama
thln leh Juda Synagogue te
pawh an tlawh bawk. Tin, CMS
College te tlawhin \ha tak leh
hlwk takin hun an hmang. Rev.
Rosiamliana Tochhawng-in
zanriah a lo kilpui nghe nghe.
(ii) Hyderabad (Medak
Diocese): Rev. Dr. C.
Lalramliana, |huampui, Rev. K.
Zoramhlua, Kwnpui Chhim
Vng, Rev. Lalchhuanawma,
Kolasib Hmr Vng.
Anni group hi kan
programme min buaipuitu ber
Rev. James Cesil Victor-an a
hruai thung a. Asia chhim lama
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Cathedral lian berte znga mi


Medak Cathedral an tlawh a,
Tar enkawlna in t e, CSI
Institution of Technology te,
Andra Christian Theological
College te leh Wesley Post
Graduation College te an tlawh
a. Tin, Hyderabad-ah hian Rev.
Billy Lalrinchhanan zanriah a lo
buatsaihsak bawk.
(iii) Coimbatore (Coimbatore
Diocese): Rev P.B. Mankima,
Vnghnuai, Rev. T. Lalthantluanga, Sesawng, Rev. Lalchhuanawma, Sihphr Vngthar,
Rev. C. Thang\huama, Tlungvl.
Coimbat ore Diocese
Secret ary Rev. S. Prince
Calvinan kan programme min
lo ruahmansak a. Mr. Paulraj,
Public Relation Officer-in rl
station-ah min lo hmuak a, ani
hian min buaipui tluan chhuak
parh thung. Police Quarters
Church leh Visuvasupuram
kohhranah kan inkhwm a.
Visuvasupuram Kohhrana
inkhwmte hian hriat reng nn
inkhwm bnah an biak in bulah
coconut \iak min phuntr nghe
nghe a ni. Hng inkhwmahte
hian kan Synod hminga chibai
bkna kan sawi bkah kan

42

Synod chanchin tawi kan report


nghl a. CSI Girls Hostel (an
Kohhran Hmeichhe School
Hostel) te, Diocese chhnga
Junior Pastor Conference (kum
10 la service tling lo) hun
hawnnaah kan tel a. CSI Gell
Hmeichhe School te, Ketti
Engineering College te min tlawh
kualpui bawk.
Ni 13.7.2016 zngah
Chennai kan thleng a, chawhma
lam chu kan kalna \heuh
chanchin kan report a, kan thlr
lt nghl a. Chawhnu lamah kan
kalnaa kan thil hmuh leh hriatte
chu Pathian thu a\angin kan thlr
ho leh bawk.
Ni 14.7.2016-ah hian
Madras Bishop Rev. George
Stephen kan hmuh hnuah
Madras Diocese Office min
fanpui a. St. Georges
Cathedral, kum 1815-a hawn,
biak in ropui leh upa tawh tak
mai te, CSI Newbigin College
of Education (B.Ed College,
CSI ta, kum 2009-a hawn) te,
bengngawng leh \awngtheilo
zirna school te, rualbanlo school
St. Ebas Maat Higher
Secondary School te, CSI
Monahan Girls Higher
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Secondary School (thingtlng


lam mi, an kohhran chhngkaw
harsa fa, hmeichhe school) te
kan tlawh bkah CSI Kalyani
Mult i Speciality Hospital
(Madras Diocese Damdawi in)
te min fanpui leh a. Kan kalna
apiangah ei tr min lo hlui a,
thilpk chi hrang hrang min lo
hln deuh zl bawk a. Kan znga
mi pakhat phei chuan fiamthuin,
Vawiin chu ei leh in lam kha a
hahthlk deuh hlek a ni, a ti hial.
Hemi ni hian School
pahnihah chuan school naupang
band party-in khuangpui leh
tawtawrwt nn min lo lwm a,
hetianga dawnsawn kan ni hi thil
chhinchhiah tlk tak a ni hial
wm e. Tin, keini lam pawh
hmun thum laiah chuan zai trin
min swm chawp a, Mizote chu
zai thiam tak tak an ni min ti si
a, kan zai kha thiam ti ve hlawm
tak maw!
Ni 15.7.2016 dr 9:30-ah
CSI Synod Office Chapel
inkhwmah kan tel a, hetah
pawh hian zai trin min swm a;
solfa hla leh lngkhwm hla kan
sa nghe nghe. Tin, \awng\aisak
tr ruahman sa an nei a, Mizo

43

\awnga \awng\ai trin min swm


a, ka \awng\ai zawhah
malswmna ka sawi nghl bawk.
CSI Synod-a department
hrang hrang changtu Director
te nn hemi ni hi chu kan
hmang ho va. An department
chan hma lkna min hrilh a,
zawh duh kan neihte kan zwt
bawk a. A bengvrthlkin
hlwkpui kan inti hle.
Ni 16.7.2016 hian
Chapel inkhwm zawhah CSI
General Secretary Rev. Dr.
Daniel Rat na Sadananda
chuan Luka bung 18 hmangin
thuchah nung leh pawimawh
tak mai min hrilh a, a twpah
kan sawi ho leh a. A thuchah
hian min tinung thar hle mai.
Haw kawng
Dt. 16.7.2016 chawhnu
lamah Kolkatta panin kan rawn
hawsan ta a ni. Tichuan, a tk
Pathianniah
Kolkat ta
Presbyterian
Kohhran
inkhwmah kan tel a, kan znga
mi Rev. Dr. C. Lalramliana,
|huampui Bialtu Pastor-in
thuchah a sawi. Tichuan, ni
18.7.2016-ah dam takin Aizwl
kan rawn thleng leh ta a ni.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

A tlngpui thua thlr ltna


1. Synod leh Synod mumal taka
indwra ruahman a ni a,
programme engkim mai a fel
thlup mai, a hahdamthlkin a
lwmawm m m a ni.
2. Kan Synod Office lama thil
\l buaipuitute leh Kolkatta
Synod Transit Accomodation-a
mawhphurtute inpkna hmuh
hmaih phal chi a ni lo.
3. He lam a\anga indwrna a fel
avng a ni ngei ang a, khu lamah
pawh engkim mumal taka
ruahman a ni a, vnnei kan inti
hle mai.
4. Khu lamah pawh, hetiang
programme-a Mizorama rawn
kal tawhte chuan Mizorama an
rawn kal kha nuam an tih thu min
hlilh nasa hle a. An rawn kal
\uma lo buaipuitute leh an tlawh
kohhrante lo dawnsawn \hat zr
kan zo niin kan hria.
5. Kohhran nung tak, hmaswn
mk an ni. Pathianni chawhma
inkhwmah an biak ina leng lo
an awm nual mai, a bulah an
biak in tiat zet pandal an sa duai
hlawm mai. A hmuhnawm a, a
ngaihnawm bawk.
6. Hnam hrang hrang, kohhran
hrang hranga awm \hn, kum

44

1947-a Church of South Indiaa


inchhng khwm ta an nih
avngin tih dn inang lo tam tak
an nei. Mahse, mi dang tih dn
chu an sawislsak lo va, an tih
anga ti ve tr emaw, mi tih dn
anga tih ve kher emaw an tum
chuang lo. Krista taksa
kohhranah nghet takin an
inthlung khwm mai a ni.
7. Bishop nei kohhran an ni
bawk a, Bishop an ngaisngin an
zah hle mai. Bishop in hmu
tawh em? tih zawhna kan tawng
tam hle. Bishop an hlauh leh zah
ang m m erawh chu kan
kohhran zia nn a inrem teh \euh
lo mai thei. Mahse, hruaitu dang
pawh an inzahin an inngaichng
thiam hle a ni.
8. Kohhran an changtlungin an
phuisui hle. An khawthlr leh kan
khawthlr erawh chu a inang lo
nual. Kan chnna khawvl leh
min nghengtu chhehvl dinhmun
inan loh vng erawh chu a ni thui
hle wm e. Ecology an buaipui
nasa hle a, department hran
tawpin an nei. School, Secular
College leh Engineering College
leh Teachers Training College
(B.Ed. zirna College) thlengin
kohhranin an nei a, rualbanlote
zirna school an nei bawk.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

45

dang znga rawngbwlnaah a


thawh hlwk hle. BSI Aizwl
Auxilliary-ah kum 10 chhng
collector \ang chawimawina a
dawng a; MSSU chawimawina
Diploma a dawng tawh bawk.
Hetianga rawngbwltu
UPA F. LALMMA
\hahnemngai leh \angkai tak hi
CHHNGA VNG
nat lwkna pawh awm lovin
January ni 30, 2015 khn a
zng \awngtai inkhwm bng,
inah ei rawng a bwl lai chu
dik lo deuhvin a inhria a,
damdawi in panpui nghl a ni
Upa F. Lalmma (81), Pu ni a; amaherawhchu, zng dr
Aichhma leh Pi Saizki te 7:50-ah Lalpa hnnah min
fapa hi August ni 17, 1934 kalsan ta mai a ni.
khn |awipui khuaah a piang
In lamah amah thlahna hun
a, January ni 6, 1950-ah Upa R. Lalruata, Bial ChairChhngpuii nn an innei a, fa man-in a hmang a, Biak Inah
panga an nei.
Aizwl Central Presbytery
Kum 1978-ah Tual Upa Moderator, Rev. K. Lalthangatn thlan a ni a; 1989-ah mawian a vui leh a, Kohhran
Kohhran Upa atn thlan a ni Zaipwl, Bial Zaipwl leh
leh a; hemi kum vk hian Masihi Sangati Zaipwlten
Aizwl Presbytery Inkhwm- thlahna hla an sa a,
puiin Chhnga Vng Kohhran Presbytery huam chhnga
Upa atn a nemnghet a. Upate leh Minister-te nn
Tualchhng Kohhran leh kohhranhoten ui takin kan
Bialah mawhphurhna hrang thlah liam ta a ni.
hrang, Chairman thlengin a lo
- Upa Zrzokima
chelh tawh a ni. Bengali \awng
Chhnga Vng Kohhran
thiam a nih avngin hnam
Ziaktu
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

46

thleng thei tawh lo a ni. A


rawngbwlpuiten beisei taka
kan thlr mk laiin July ni 27,
2015 Thawh\anni khn Lalpa
hnnah min kalsan ta a ni. A
tkah amah thlahna hun in
lamah Upa Vnlalsiama, Bial
Chairman-in a hmang a, Biak
Upa R. Lalhuzauva (83), Inah
Aizwl
Central
Pu Drthangvunga leh Pi Presbytery Moderator, Rev.
Ngrtinchhngi te fapa hi May K. Lalthangmawian a vui leh
9, 1932 khn Ailawng khuaah a; Kohhran Zaipwl leh Bial
a piang a, June 6, 1963-ah Zaipwlten thlahna hla an sa a
Lalbiaknii nn an innei a, fa a; Presbytery huam chhnga
pali an nei a ni.
Upate leh Minister-te nn
Kum 1984-ah Tual Upa kohhranhoten ui takin kan
atn thlan a ni a, term li lai a thlah liam ta a ni.
- Upa Zrzokima
thawk nghe nghe. Kum 1995Chhnga Vng Kohhran
ah Kohhran Upa atn thlan a
Ziaktu
ni a; kum 1996-ah Aizwl
Presbytery Inkhwmpuiin UPA K. LALNUNNMA
Chhnga Vng Kohhran Upa
PHAISEN
atn a nemnghet a. Tualchhng
Kohhran leh Bialah mawhphurhna hrang hrang a chelh
\hn.
Thisen sng leh lung
natnain a tlk buak avngin
Upa K. Lalnunnma (55),
kum 2006 a\ang khn
kohhrana a mawhphurhna Pu Ngrdwla leh Pi
hrang hrang a chawlhsan a; Ngrkngi te fapa hi April
kum 2011 kum twp lam 23, 1960 khn Mualphng
a\ang phei chuan Biak In a khuaah a piang a. Kum 1971UPA R. LALHUZAUVA
CHHNGA VNG

www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

ah Phaisenah a pm a, January 13, 1981-ah C. Lalhmanthangi nn an innei a, fa pali


an nei.
Kum 2010-ah Kohhran
Upa atn thlan a ni a. Kum
2011-ah Hmrthlang Presbytery Inkhwmpuiin Phaisen
Kohhran Upa atn a
nemnghet a, kohhranah chanvo
hrang hrang - Chairman,
Building Comt. Chairman,
Bible Society Town President,
BSI Area Vice President leh
SS Superintendent hna te a
thawk a, Bial Standing Commit tee leh sum vawngtu
(Synod sum) a ni tawh bawk.
Kum 2014 August thla
a\ang khn kwng n leh khl
nain a tlk buak a, doctor-te
rwna enkawl a ni a. A \hat
chian theih loh avngin
damdawi in panpui a ni leh a,
a hnung znga tha chawr awm
hmuh chhuaha zai a ni a, \ha
chho viau tra ngaih a nih laiin
a n te a lo chhuak leh a, test
chi hrang hrang tih a nih hnuah
chuap cancer a ni tih hmuh
chhuah a ni a. A lo nasat deuh
tawh avngin in lamah hawpuia
theih ang anga enkawl a ni a,

47

August 22, 2015 a\angin a


chau deuh thut a, oxygen te
pea theihtwp chhuaha enkawl
a ni chungin Lalpa hnnah min
kalsan ta a ni.
A tkah amah thlahna hun
in lamah Bialtu Pastor, Rev.
Lalremlianan a hmang a, Biak
Inah Hmrthlang Presbytery
Moderat or, Upa Vanrammawian a vui leh a, Bial
Zaipwl leh Kohhran
Zaipwlin thlahna hla an sa a,
Presbytery chhng Upa te leh
kohhran mipui \hahnem takin
ui takin kan thlah liam ta a ni.
- T. Upa Lalbiakhlua
Phaisen Kohhran Ziaktu
UPA ZAHRUAIA
DLKHAN

Upa Zahruaia (71), Pu


Thansnga leh Pi Lalchhmi fapa
hi August 14, 1946 khn Saitual
Chhim Vngah a lo piang a.
Kum 1967-ah Biakdwli nn an
innei a. Fa pali an nei.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

Kum 1994 khn Dlkhanah


a pm a. Kum 2001-ah Tuivawl
Presbytery Inkhwmpuiin
Dlkhan Kohhran Upa atn a
nemnghet a. Kohhranah chanvo
hrang hrang Chairman,
Secretary, Treasurer, Fin.
Secretary leh Ramthar Comt.
Chairman te a ni tawh a. Bialah
Nomination leh St anding
Committee member a ni tawh a,
Bial sum vawngtu a ni tawh
bawk. Khawtlng rawngbwlna
lamah pawh a inhmang hle a,
VCP leh MUP President a ni
tawh. A kova chanvo awm rng
rng theihtwpa hlen chhuah tum
tlat mi a ni bawk.
June 2014 a\ang khn
chuap cancer a ni tih hriat
chhuah a ni a. Theihtwp
chhuaha enkawl a ni a, ziaawm
chang nei \hn mah se, \hat
chhuah leh tak tak a nei thei lo
va, inkhwm erawh chu a \hulh
ngai meuh lo. Ni 29.9.2016-ah
Tualchhng rawngbwlna tih
thupui hmangin a sermon a, a
sermon hnuhnng ber a ni ta. Dt.
17.1.2016 khn Lalpa hnnah
min kalsan ta a ni.
- T. Upa Lalbiakhnna
Dlkhan Kohhran Ziaktu

48

UPA R. THUAL|HUAMA
SRCHHP VNGCHUNG

Upa R. Thual\huama (74),


Thantluanga (L) leh Thanchhngi
(L) te fapa hi April 26, 1942
khn Srchhpah a lo piang a.
Ni 16.1.1962-ah Lalnunnmi
nn an innei a, fa pathum an nei.
Kum 1972-ah Tual Upa
atn thlan a ni a, 1981-ah
Chhimchhak Presbytery
Inkhwmpuiin Srchhp
Vngchung Kohhran Upa atn
a nemnghet a. Tualchhngah
chanvo pawimawh hrang hrang
a chelh a, Bial Chairman leh
Secret ary te, Presbytery
Treasurer te a ni tawh a, Synod
Committee-ah a tel tawh bawk.
Inneihna kawltu a ni a, nupa tuak
20 chuang a inneihtr.
Upa R. Thual\huama hi nat
lwkna pawh nei lovin ni 5.2.
2016 znah a wm bwr a
sawisl a, chumi hnu lawkah
chuan Lalpa hnnah min kalsan
ta mai a ni. A tkah amah thlahna
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

hun in lama hman a nih hnuah


Chhimchhak Presbytery Moderator, Rev. Lalthanhwlan Biak
Inah a vui leh a, Bial Zaipwl leh
Kohhran Zaipwlin thlahna hla
an sa a, Presbytery chhng Upa
leh Pastor te, Pro. Pastor leh
kohhran mipui \hahnem takin ui
takin kan thlah liam ta a ni.
- Upa Vnlalchhnga
Srchhp Vngchung
Kohhran Ziaktu
UPA ZOTLNGMAWIA
RAMHLUN VNGCHUNG

Upa Zotlngmawia (74),


Pu Lalthanga (L) leh Pi Remvli
(L) te fapa hi kum 1942 khn
Lakhipur, Assam-ah a lo piang
a. Mi lehkha thiam tak a nih
avngin kum 1967 khn
Phuaibuang khuaa High School
zirtrtu hna thawk trin mi

49

\hahnemngaiten an zu hruai
chhuak a. February 28, 2003-a
a pension thlengin a thawk a ni.
Kum 1974-ah Rosngpuii (L)
nn an innei a, fa pali an nei.
Kum 1987-ah Phuaibuang
Vngthar Kohhran Tual Upa
atn thlan a ni a, kum 1989-ah
Tuivai Presbytery Inkhwmpuiin
Phuaibuang Vngthar Kohhran
Upa atn a nemnghet a.
Kohhranah chanvo hrang hrang
a chelh a, Bial Chairman leh Bial
sum auditor hna te pawh a
thawk tawh.
A fate eizawnna avngin
Aizwl Ramhlunah a pm a,
Ramhlun Vngchung Kohhranah lawiin Pm Upa a ni a.
January 14, 2016 zng chaw ei
kham TV ena a \hu chu
nikhawhre lovin a awm a,
damawi in panpui nghl a ni a,
theihtwp chhuaha enkawl a nih
laiin February 16, 2016 khn
Lalpa hnnah min kalsan ta a ni.
- Upa H. Ngrkhma
Ramhlun Vngchung
Kohhran Ziaktu

NGAIHDAM DLNA
Kristian Tlngau September, 2016 issue Snna huanga Upa
Zachma Hmr, Bnghmun Khawlailung chu a thlalk ni lo
bel palh a ni a, tihsual palhah ngaihdam kan dl e. - Ed.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

UPA P. VNTHWMA
LUNGLEI CHANMARI

Upa R. Vnthwma (80),


Awmthanga Pautu (L) leh
Hrngkli Khiangte (L) te fapa
hi September 1, 1936-ah
Vnchng khuaah a piang a. A
pain a a thihsan hma avngin a
nuin Zotlng lal Thanghuta
hnnah lehkha zir trin a dah a,
pwl swm thleng a zir. Ni
9.6.1960-ah Saikhwmi nn an
innei a, fa pali an nei.
Kum 1982-ah Lunglei
Chanmari Baptist Kohhran Upa
atn thlan a ni a. Kum 1985-a
Presbyterian Kohhran a lo din
khn a hnrkaitute zngah a tel
a. Kohhranah chanvo hrang
hrang - Secret ary, Asst.
Secretary, Treasurer, Fin.
Secretary, SS Suptd., Vice
Chairman, Inneihna kawltu leh
Sub-Committee hrang hrang
Chairman a ni tawh a. Bialah
Chairman, Secretary leh
Treasurer a ni tawh a,
Presbytery-ah Moderator leh
Secretary a ni tawh bawk. Tin,

50

Synod-ah SEC member term


hnih, Pastoral leh Music
Committee-ah term hnih a
awm tawh. Synod aiawhin
hmun hrang hrangah palaiin a
kal tawh bawk.
Amah hi solfa thiam tak, zai
lama t ui mi a ni a. Mizo
Lngkhwm (Hla Thar Bu)
siamnaah leh rem khwmnaah
Mizoram chhim lam aiawh tra
thlan a ni a. A thih ni thlengin
Chhim Area Committ ee
Member leh Bible Society SubCommittee Chairman a ni.
Hernia (tila rl tla) natnain
hun eng emaw chen a\ang khn
a tlk buak a, kum 2015 khn
\ha taka zai a ni a. December
2015 a\angin a bawksawp leh
a, a hnungzng ruh zai a ni a,
hetah hian cancer hmuh chhuah
a ni a. A natna hi a lo nasat tawh
avngin February 19, 2016
khn Lalpa hnnah min kalsan
ta a ni.
A tkah amah thlahna hun
in lamah Upa S. Lalzman a
hmang a, Biak Inah Lunglei East
Presbytery Moderator, Rev. R.
Lalhmuchiangan a vui leh a, ui
takin kan thlah liam ta a ni.
- Upa C. Lalngmawia
Lunglei Chanmari Kohhran
Ziaktu
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

51

SYNOD BOOKROOM LEHKHABU THAR

Muslim znga Pathian hnathawh: Tnlaiin Pathianin


Muslim zngah harhna a thlentr mk a. An lehkhabu Koran ngeiah
hian Isua Krista chu Pathian fapa a nih thu te, Messia a nih thu
leh chhandamtu a nih thu bkah a lo kal leh tr thu te a lo awm
a! Koran bu a\angin Vnram thlenna chu Isua Krista a ni tih hriaa
harh chhuakte hi Kristian inti lovin Pucca Muslim an inti thung.
An chanchin i hriat belh chk chuan North East Harvest Network
lehkhabu buatsaih hi lo chhiar rawh le. A man `50.
Simple English Conversation: Hmaswn tr chuan

English hi kawi hnih/khat tal kan hmlhriat ve a \l ta. A ril


pui pui ni lo, ni tin nuna mamawh zual bk lwr khwm chu
hriat awlsam tr zwngin Melvyn Vnlalhlimpuian a rawn
tichhuak a, sp \awng zirna awlsam kan neih belh leh ta. A
man `120.
Mizoram law times: Dn hriat loh hi chhuanlam a tling

lo tih hi dn lam mite thu rolum a ni. Eng mi pawh ni ila, kan
ram dn hi a pawimawh zual chin tal chu kan hriat ve a \l.
Heti lama min pui thei tr lehkhabu \ha chu Zoram Law
Consultancy chuan an rawn tichhuak a, neih ve ngei chi
lehkhabu a ni e. A man `250.
Romeo & Juliet Parallel Edition: Mizote znga thawnthu

ngaihnawm chuai thei lo Romeo & Juliet chu Nununa Renthlei


chuan Mizo leh English-in bu khatah a rawn tichhuak a. English
zir duhte tn a \angkai a, lehkhabu ngaihnawm nei duhte tn
a remchng bawk. A man `200.
Komiti mite \hian: Kohhran leh khawtlng thil hi mi mal

thuneihnaa kal lova committee-a uluk taka ngaihtuaha chumi


hmanga inkaihruai hnam kan ni. Chutih laiin committee-a awm
dn tr leh \ha kan tih zwngte dinpui dn tr hi hriat a ngai
ve hle. Chumi kaihhruaina chu Upa K.V. Lalhlimpuian a rawn
tichhuak e. A man `60.
www.mizoramsynod.org

Kristian Tlangau

52

www.mizoramsynod.org

Anda mungkin juga menyukai