T.C.

MLL ETM BAKANLII

ELEKTRK ELEKTRONK TEKNOLOJS

AKILLI EV SSTEMLERNE GR

Ankara, 2015

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul / kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme
materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 2
1. AKILLI EV SSTEMLERNE GENEL BAKI .................................................................. 2
1.1. Akll Ev Sistemleri....................................................................................................... 2
1.2. Uygulama Alanlar ........................................................................................................ 4
1.2.1. klimlendirme Kontrol ......................................................................................... 4
1.2.2. Elence Sistemleri ................................................................................................. 4
1.2.3. Aydnlatma ............................................................................................................ 5
1.2.4. Aksesuarlar ............................................................................................................ 6
1.2.5. Pencere, Jaluzi ve Perdeler .................................................................................... 7
1.2.6. Gvenlik ................................................................................................................ 7
1.3. Akll Ev le Yaplabilecekler ....................................................................................... 8
1.3.1. Senaryolar .............................................................................................................. 8
1.3.2. Sesli Grntl letiim ......................................................................................... 8
1.3.3. Site Ynetimi ......................................................................................................... 9
1.3.4. Cihaz Kontrol ...................................................................................................... 9
1.3.5. Gvenlik ................................................................................................................ 9
1.4. Teknolojiler ................................................................................................................... 9
1.4.1. PLC ........................................................................................................................ 9
1.4.2. Avantajlar ........................................................................................................... 11
1.4.3. Dezavantajlar ...................................................................................................... 11
1.4.4. Sistem Gereksinimleri ......................................................................................... 11
1.4.5. Faz Birletiriciler ................................................................................................. 14
1.4.6. Filtreler ................................................................................................................ 15
1.4.7. Elektriksel Balant Mant ................................................................................ 15
1.4.8. IR ......................................................................................................................... 19
1.4.9. RF ........................................................................................................................ 22
1.4.10. Karma Teknolojiler ............................................................................................ 27
1.4.11. Bus ..................................................................................................................... 28
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 32
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 33
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 34
2. TEMEL TERMLER.......................................................................................................... 34
2.1. Senaryo ....................................................................................................................... 34
2.2. Lider (MASTER) ........................................................................................................ 35
2.3. Aktr (SLAVE) ........................................................................................................... 35
2.4. renme ...................................................................................................................... 36
2.5. Kimlik (ID) ................................................................................................................. 36
2.6. Senaryo oluturma uygulamalar ................................................................................ 36
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 62
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 63
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 64
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 66
KAYNAKA ......................................................................................................................... 67
i

ii

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN

Elektrik Elektronik Teknolojisi

DAL/MESLEK

Gvenlik Sistemleri

MODLN ADI

Akll Ev Sistemlerine Giri

MODLN TANIMI

Bu derste renciye, akll ev sistemlerinin yaps, temel

kavramlar, aydnlatma, stma, panjur kumanda ve ses
yaynna ait akll ev uygulamalar, akll ev gvenlik,
medya, uzaktan eriim ve senaryo uygulamalarna ait
yeterlikleri kazandrmak amalanmaktadr.

SRE

40/32

N KOUL

Bu dersin n koulu yoktur.

Akll ev sistem tasarmn ve senaryo oluturma ilemini
yapmak
Genel Ama
renci, bu modl ile gerekli ortam salandnda,
akll ev sistemlerini, kullanlan teknolojileri kavrayarak
kullanc isteklerine uygun senaryolar oluturabilecektir.

YETERLK

MODLN AMACI
Amalar
1. Akll ev sistemleri tasarm yapabilir.
2. Akll ev sisteminde kullanlacak senaryoyu oluturur.

ETM-RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Ortam: Snf, atlye ortam

Donanm: Anlatm (sunu), soru-cevap, tartma, problem
zme, gezi-gzlem, laboratuvar (deney), rnek olay
incelemesi metotlar ile beyin frtnas, gsteri, ikili ve grup
almalar, mikro renim, bilgisayar destekli retim
tekniklerinin biri veya birka kullanlacaktr. Ders kitaplar,
tketiciyle ilgili yasalar, etiket, barkod vb. grsel
malzemeler
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda lme arac (oktan
semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme
vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.
iii

GR
GR
Sevgili renci,
Gnmz teknolojisi insanlarn refah ve gvenliini salamak amacyla kullanlmaya
byk bir hzla devam etmektedir.
Akll ev teknolojileri de kendi alannda eitli teknolojiler etrafnda hzla gelimektedir.
Gnmz teknolojilerinin bu alandaki kullanm ve geliimini takip edebilmek iin ise bu
teknolojileri tanmak ve bu teknolojilerin nasl kullanldn bilmek gerekir.
Sizler bu modl sayesinde akll ev teknolojilerini tanyp kullanabileceksiniz.
Bu amala modldeki bilgilere paralel olarak internet zerinden ve basl yaynlar
izleyerek kendinizi srekli gelitiriniz.
Unutmaynz ki gelecein mesleklerinden birisi de bu alan olacaktr.
Hepinize imdiden iyi almalar dileriz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Akll ev sistemleri tanyacaksnz.
Kullanlan sistemleri bileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde akll ev sistemine sahip yaplar olup olmadn aratrnz.

Akll ev sistemlerinin verimlilik bakmndan normal evlere gre avantaj ve
dezavantajn aratrnz.
Bulabilirseniz akll ev uygulamas olan bir binann teknik olarak resimlerini ekerek
arkadalarnzla paylanz.

1. AKILLI EV SSTEMLERNE GENEL BAKI

1.1. Akll Ev Sistemleri
nsanolu yllar boyunca barnma ve korunma ihtiyac iinde olmutur; ister tek bana
(mstakil) isterse toplu yaamak iin konut yapmak zorunda kalmtr.
Bu konutlarn birinci grevi barnma, ikinci grevi ise korunma olmutur. Zamanla gelien
teknolojiler sayesinde barnma biimleri de deiiklik gstermitir. Bu deiiklik yreye ve
corafi duruma gre deimektedir.
Ky yaamnda mstakil konutlar tercih edilirken kent yaamnda toplu konutlar tercih
edilir olmutur.
Her iki konutunda ortak ynleri barnma ve korunmann salamasdr. Gnmzde ise
ihtiyalar biraz daha farkllk gstermektedir. Birincil derecede grlen ihtiyalar, alt ihtiyalarn
olumasn salamtr. Bunlardan bazlar konfor ve tasarruf olurken bazlar gvenlik ve sala
nem vermitir.
Akll ev sistemlerinde ise yukardaki zelliklerin hepsi sunulmaktadr.
Akll ev sistemleri, ev hayatn kolaylatran, gvenlii salayan, nano teknoloji ev
otomasyonu kontrol sistemleridir.
Yaanlan meknlar, gelien teknolojiler ile btnletirerek daha konforlu, daha gvenli ve
daha keyifli bir yaam ekline dntrmek ksaca akll ev olarak tanmlanyor. Ev iinde
kullanlan birok kumandann karmaas yerine grsel ekranl bir kumanda ile tm cihazlar
kontrol etme rahatl akll ev teknolojileri iin artk bir standart haline gelmitir.
2

Bylece evin herhangi bir noktasndan istenilen blgenin aydnlatma kontrol, perde-panjur
kontrol, ok blgeli mzik ya da baka bir cihazn kullanmn ayn kumanda zerinde kontrol
etme zgrl sunmaktadr.

Resim 1.1: rnek bir akll ev sistemi projesi

Bina otomasyon sistemleri; sistemde kullanlan sensrler yardm ile nceden ayarlanan
eitli senaryolara gre tepki vererek daha modern, konforlu ve enerji tasarrufu salayan
ortamlar yaratlmasn salayan sitemlerdir.
Bina otomasyon sistemleri ile aydnlatma kontrol, iklimlendirme kontrol, uzaktan
kontrol, uzaktan izleme, gvenlik, enerji tasarrufu ve her tr cihazn eitli senaryolara gre
kontrol salanabilmektedir.

1.2. Uygulama Alanlar

1.2.1. klimlendirme Kontrol
Tatil ya da i dn, arabadayken, eve ulaldnda i mekann istenilen scakla
nceden ulamas salanabilir. Bu ekilde yalnzca evin ss deil havalandrmas da kontrol
edilebilir.
ou insan, snn ka derece olmas gerektiiyle ilgili bilinli hareket etmez. Yalnzca
ortamn scak olmas, yaz aylarnda ise serin olmas yeterli olur. Akll sistemler sayesinde
optimum scaklk dzeylerinin batan ayarlanmas salanr.
klimlendirme sistemleri bir dizi ileve sahiptir: Evin gnn belirli saatlerinde, belirli
slarda olmasn salar. Mesela geceleri daha serin, gndzleri ise daha scak bir iklimlendirme
ayarlanabilir.
Tatildeyken, sadece borularn donmasn nleyecek kadar s ayarlanabilir. Bylece, enerji
tasarrufu yaplabilirken, eve dn vaktinde s kendiliinden artarak kullancsn karlar.
Gerekli grldnde, odalarn ss birbirlerinden farkl olarak ayarlanabilir.
aylarnda salkl doal havalandrma, herhangi bir s ve enerji kayb olmadan salanabilir.

Yaz

Akll ev sistemleri sayesinde, her odadan ya da internet zerinden stma ve iklimlendirme

sistemleri kontrol edilebiliyor.
Bununla birlikte, yeni gelitirilen sistemlerden bir tanesi de zemin stma sistemlerinin
yazn da soutma iin kullanlabilmesidir. Borular, gne enerjisi ile soutulmu suyla
dolduruluyor ve geleneksel soutma sistemlerine gre ok daha fazla enerji tasarrufu salyor.
Istma iin ise yine geni gne enerjisi depolar kullanlyor. Gerektii durumlarda buhar kazan
eklenebiliyor.

Resim 1.2: rnek bir split klima

1.2.2. Elence Sistemleri

Evde yer alan mzik sistemleri iin farkl kullanm kolaylklar sunan akll ev sistemleri
sayesinde, mziin sesine her odadan mdahale edilebildii gibi her odada farkl bir mzik farkl
ses dzeyleriyle dinlenilebilir. nceden yaplan programlamalar sayesinde, sabah istenilen ark
ya da radyo kanal ile uyanmak mmkn. Ayn ekilde, dutayken mziin sesi kendiliinden
kullancnn duyabilecei bir seviyeye gelebiliyor.
4

Akll ev sistemleri, ev sinema sistemlerini de ieriyor ve gelien teknolojilerle

gncellenebiliyor. Duvarlarda bulunan paneller, sistemin tmne mdahale edilebilmesini
salyor. Televizyon; analog ve dijital sistemlerin her ikisini de ieriyor ve salondaki duvarn
stnde konumlandrlarak ev sinemas atmosferi yaratlyor. Elektronik programlama ile indekste
izlenmeye deer bir ey bulunmad takdirde video ya da DVD ile gzel bir sinema filmi olana
her zaman bulunuyor.
Grsel olarak sunulan elence sistemlerinin snr yok. Kullancnn fotoraf ekebilecei
sisteme dahil dijital kameralar ve evdeki dijital misafir defteri ile fotoraf albm
oluturulabiliyor veya slayt gsterisi eklinde sunulabiliyor.
Spor yapanlar iin online balant ile ev eitmenleri tarafndan bir program belirlenip,
kullancya sunuluyor. Bireysel eitim programlar uygulanabiliyor. Tm sistemlerde olduu gibi
elence sistemleri de internet zerinden kontrol edilebiliyor.

Resim 1.3: rnek bir multimedia sistemi

1.2.3. Aydnlatma
Kullancnn ruhsal durumuna gre farkl kombinasyonlarda ve seviyelerde i ve d mekan
aydnlatmas salanabiliyor. Akll ev sistemlerinin kontrol edebilmesinin eitli yollar
vardr:
Aydnlatma durumlar nceden programlanabiliyor. Kitap okurken, televizyon izlerken ya
da alrken gerekli olan k dzeyleri nceden programlanp duvar panellerinden kolayca
deitirilebiliyor. Evin i ve d mekanlarnda yer alan tm klar, her odadan kontrol
edilebiliyor.

Resim 1.4: rnek bir k kontrol sistemi

1.2.4. Aksesuarlar
Mutfaklarda bulunan elektrikli aletlerin verimli kullanlabilmesi, kk ev aletlerini
uzaktan kontrol etmek istememiz iin pek ok sebep var.
ten eve dnldnde, hi beklemeden nceden snm frnda yemek yapabilmek
kullancsna vakit kazandrabiliyor. Tatile gidildiinde buzdolabnn ssn uzaktan kumanda
edebilmek enerji tasarrufu salyor. Akll ev teknolojisi ile programlanan kk ev aletleri,
kullancs uyanmadan ya da iten dnmeden kahve ya da ay bile hazrlyor.
Akll ev sistemleri, elektriin yklenmesi ve sigortalarn atmasnn nlenmesi iin
elektrikli aletlerin alma programlarn da kontrol edebiliyor. Yaplacak ileri nceliklerine gre
dzenleyip g gereksinimlerine gre kontrol ediyor. rnein; a ar yklenmeden, amar
makinesini geici bir sre iin kilitleyip sonrasnda yeniden balatabiliyor.

Resim 1.5: rnek bir kontrol sistemi

1.2.5. Pencere, Jaluzi ve Perdeler

Pencere, jaluzi ya da perdeler duvar panellerinden dier sistemler gibi ynetilebiliyor.
Pencerelerin ev sahibi evde yokken belirli bir sre ak kalp istenilen zamanda kapatlabilmesi
mmkn. Ulalmas zor ykseklikteki pencereler, kontrol panelleri ile alp kapatlabiliyor.
Perdeler, nceden ayarlanan vakitlerde kendiliinden alp kapatlyor.
Ev sahibi evde yokken alp kapanan perdeler, dardan evde birileri varm izlenimi
veriyor.
Ev sahibinin evde olmad durumlarda, herhangi bir tedirginlik yaanmadan evin
havalandrlmas mmkn oluyor. Yamur balamas durumunda, pencereler otomatik olarak
kapanabiliyor.

Resim 1.6: rnek bir perde kontrol sistemi

1.2.6. Gvenlik
Sisteminizle entegre alabilen gvenlik modllerine hareket, duman, gaz v.b. sensrleri
entegre edilebilir; bu vasta ile ev, ofis ve bina gvenliini salayabilirsiniz. rnein; gaz
kaanda gazn kesilmesi, yangnda sndrme sisteminin devreye girmesi gibi. Ayrca;
yazdnz bir senaryo yardm ile sisteminize eitli ilemleri art arda yaptrabilirsiniz. rnein;
acil bir durum karsnda sisteme entegre dedektrler altnda, sistemin fotoraf ekmesini ve
size gndermesini, gerekirse ilgili yerleri aramasn salayabilirsiniz.
Mesafe snr olmakszn bir a yardm ile bilgisayar veya her trl tanabilir cihaz
zerinden sisteminize mdahale edebilirsiniz. rnein; baka ehirdesiniz ve evinizin
havalandrmasnn salanmas, ieklerin sulanmas vb.
Ev veya ofisinize giren her canly mesafe snr olmakszn izleyebilirsiniz.
Evinizden ok uzakta dahi olsanz, sisteminizi uzaktan ap/kapatabilirsiniz.

Bir senaryo yardm ile zamanlama fonksiyonlarn aktif yaparak bir dizi ilem
yaptrabilirsiniz. rnein; her sabah perdelerin almas akam kapatlmas, klarn belli bir
saatte alp kapatlmas gibi.
Sisteme entegre edilen kameralar kolayca internetten izler; hatta i yerinizdeki bilgisayara
kayt yapabilirsiniz.
Evinizdeki her trl cihaz tek bir butonla veya senaryonuza bal olarak farkl ekillerde
kumanda edebilirsiniz. Deiiklik yapmak istediinizde, tesisata dokunmadan, sadece program
deitirmek sureti ile bu deiiklii gerekletirebilirsiniz. Ayn kumanda ilemlerini uzaktan
kumandanzdaki bir tua dokunarak da gerekletirebilirsiniz.

Resim 1.7: Komple ev gvenlik sistemi

1.3. Akll Ev le Yaplabilecekler

1.3.1. Senaryolar
Sisteminizle hayal gcnze bal olarak snrsz senaryo retebilirsiniz. rnein; film
senaryosu hazrladnzda, tek bir tua basarak ses sisteminin devreye girmesini, perdelerin
kapanmasn, k parlaklnn azalmasn, TV, DVD Player ve ses sisteminin devreye
girmesini salayabilirsiniz.
Evden karken, tek bir tu ile tm klarn kapatlmasn ve
devreye girmesini salayabilirsiniz.

gvenlik sisteminin

1.3.2. Sesli Grntl letiim

Sisteme entegre tm daireler ile sesli-grntl konuabilir; ziyaretilerinize mesaj
brakabilirsiniz.
stediiniz yerle sesli-grntl konuma yapabilirsiniz.

1.3.3. Site Ynetimi

Ynetici,tm dairelere duyuru, ilan ve anket gnderebilir; anket sonularn, kimlerin cevap
yazdn grebilir.

1.3.4. Cihaz Kontrol

Tm elektrikli cihazlar kontrol edebilir, bu cihazlar senaryolara dhil edebilirsiniz.
TV, DVD, klima, ses sistemi, jakuzi, buzdolab, amar makinesi, bulak makinesi vb.
tm elektrikli cihazlarnz internetten zerinden kontrol edebilirsiniz.
Bina otomasyon sistemlerinde, sisteme bal sensr ve detektrlerden alnan bilgilerin bir
ekilde sistem ana nitesine gnderilmesi gerekir. Bu bilgi gnderme ilemi kablolu ve kablosuz
olarak iki ekilde gerekletirilebilir.

Kablolu sistemlerde kullanlan haberleme protokol Rs485dir.

Kablosuz haberleme de ise en sk kullanlan teknik RFdir.

1.3.5. Gvenlik
Herkes evinde gvenli olmak ister. Pek ok insann i yerinde ve evinde bulunan alarmlar,
tehlike annda yalnzca grlt ile uyar grevi grr.
Akll ev sistemlerinde, gvenlii salamann pek ok farkl yolu vardr.
Tm kontrol sistemleri ayarlanarak sanki evde birileri varm izlenimi yaratlabilir.
Evin her blmnde bulunan duvar sensrleri kullancnn hareketlerini, kullanc da
kamera sistemleri ile bunu takip edebilir.
Panik dmeleri sayesinde, tehlike annda polis ile irtibata geilebilir. inde bulunulan
oda ,polisin geliini beklemek iin bir anda kilitli bir moda geer ve buradan baka odadaki
kiilerin gvenlii salanabilir, durumlar izlenebilir.

1.4. Teknolojiler
1.4.1. PLC
Programlanabilir mantksal denetleyici (Programmable logic controller PLC) analogdijital giri/k balantlar araclyla birok makine ve sistemi kontrol eden ve bu amala
saysal ilemleri, zamanlama, sayc, veri ileme, karlatrma, sralama, kendi bnyesinde 8-16
bit veri transferi ile programlama destei salanm giri bilgilerini kullanarak, k nitelerine
atayan giri/k, bellek, CPU ve programlayc blmlerinden oluan entegre sistemidir.
Dier bir tanmla; endstriyel uygulamalarn her dalnda yaplan genel amal kumanda ve
otomasyon almalarnn bir sonucu olan PLC teknii, kullanclara Adan Zye her trl zm
getiren komple bir teknoloji alt gurubudur.
9

ekil 1.1: PLC blok yaps

ekildeki blok diyagramda da gsterildii gibi PLC; sensrlerden ald bilgiyi kendine
verilen programa gre ileyen ve i elemanlarna aktaran bir mikroilemci sistemdir. Sensrlere
rnek olarak; herhangi bir metali alglayan ekdktif sensr, statik elektrik bir cismi hisseden
kapasitif sensr, alglayan optik sensr, PLC giriine uygun gerilim vermede uygulanan
buton ve anahtarlar verilebilir. elemanlar iin ise PLC kndan alnan gerilimi kullanarak
hareket enerjisi uygulanan motorlar, bir cismi itme ve ekmede kullanlan silindirler, k yayan
lambalar uygun rneklerdir.
Programlanabilir lojik kontrolr (Programmable Logic Controller) olarak bilinen PLCler,
makine kontrolnde kullanlan sral rle devrelerinin yerini almas amacyla gelitirilen
cihazlardr. Giri nitelerinden ald bilgi ile k nitelerini kumanda eder. Kullanc uygun bir
yazlm aracl ile program yazar ve bunu PLC ye ykler. PLC bu programa bal olarak giri
nitelerinden ald bilgi ile k nitelerini kumanda eder.

ekil 1.2: PLC Fiziksel yaps ve balantlar

Bu hali ile bakldnda PLC bina otomasyon sistemleri ile ayn ii yapyor gibi
alglanabilir. Aslnda, PLC bina otomasyon sistemleri ile gerekletirilen hemen hemen her ii
gerekletirebilir.
NOT : PLC alma mantnda, giri eleman bir deiimi alglayarak ilem merkezine
gnderir ve bu bilgi ilenerek uygun k elemannn almas salanr. te, PLC giri
elemannn bir deiimi alglayarak bu alg iin gerekli k elemann altrmas iin geen
sre CEVAP SRES olarak ifade edilir.

10

1.4.2. Avantajlar
Kabul etmek gerekir ki, PLCler birok endstriyel uygulamada kullanlmaktadr.
PLClerin ortaya kmasndan nce kullanlan sral rle sistemlerine gre de ok byk
avantajlar salamaktadr. Bunlar;

PLC ile daha st seviyede otomasyon salanr.

PLCli sistem ok uzun sre bakm gerektirmeden alr ve ortalama bakm onarm
sresi daha azdr. (Arzalar aras ortalama sre 10000 saattir.)
Teknik gereksinimler deiip arttka PLCli sistem bir program deiiklii ile
yenilie adapte edilebilirken, rleli sistemde bu neredeyse imkanszdr.
PLCler daha az yer kaplar ve daha az enerji harcarlar.

1.4.3. Dezavantajlar

Ev ve bina otomasyonlar iin dier sistemlere gre maliyetlerinin yksek olmas.

Endstriyel uygulamalar iin gelitirilmi olduundan cevap srelerinin az olmas.
Programlamasnn mhendislik bilgisi gerektirmesi
nternet ve mobil kontroln zor salanmas PLClerin en nemli dezavantajlardr.

1.4.4. Sistem Gereksinimleri

Resim 1.8: Ev otomasyon sistemi emas

11

G kayna:

BUS zerindeki tm modllere enerji salar. 230V AC ile alr. Tm modllerin enerji
beslemesini salar. ift sigortas ile giri ve klarn kontroln salar.

Teknik zellikleri:

G kayna: 230 V AC k Gc
alma aral : -10 C ile +50 C

: 12V DC/2.5A Boyutlar

Resim 1.9: G kayna

klimlendirme kontrol modl:

Ev ierisindeki iklim koullarn ayarlamaya yarar.

Resim 1.10: klimlendirme kontrol modl

Lamba kontrol modl:

Iklar Kontrol etmemizi salar.

Resim 1.11: Lamba kontrol modl

12

: 105 mm

IR alc modl:

Uzaktan kontrol alcsdr.

Resim 1.12: IR alc modl

Perde, jaluzi kontrol modl:

Perde ve Jaluzileri kontrol etmeye yarar.

Resim 1.13: Perde, Jaluzi kontrol modl

8 Kanala kadar kontrol edilebilen k gurubu:

Role kontrol gurubudur. Balanan cihazlarn kontroln salar.

Resim 1.14: 8 kanal k gurubu

4 Telli kontrol sistemi:

Uyumlu cihazlara taklarak onlar kontrol etmeye yarar.

13

Resim 1.15: Telli kontrol sistemi

Genel amal kumanda sistemi:

Sistemi uzaktan kontrol etmeye yarar.

Resim 1.16: Genel amal kumanda sistemi

Genel amal PC ve tablet sistemi:

Sistem yazlmnn yklendii yerdir. Sistem istenirse PC ye istenirse tablet ya da cep

telefonuna yklenir.

Resim 1.17: Genel amal PC ve tablet sistemi

1.4.5. Faz Birletiriciler

Faz birletirici nedir: BPL sinyalini (Broadband over-power, line-elektrik hatlar
zerinden internet) alak gerilim ve orta gerilim g kablolarna aktarmak ve btn fazlarda BPL
sinyalini
yaymak iin BPL ethernet adaptrleri
kullanlr. Bu sinyal 2MHz-34MHz
frekansndadr ve elektrik kablolarna BPL ethernet adaptrler yardmyla verilir. Ev ve i
yerlerine gelen ehir ebekesi genellikle 3 fazldr. Adaptrn baland faz zerinden sinyal
iletilir, eer dier odalarda baka bir faz kullanlyorsa sinyali almak iin faz birletiriciler
kullanlr.

14

Faz birletiriciler pasif elemanlarla gerekletirilir. Bu elemanlar kondansatrler ve ferrit

nveli bobinlerdir. Bu nedenle oluturulan birletirme (buna Coupling de denir) iki eittir:

Kapasitif birletirme: Coupler olarak adlandrlr. Birletirme metodu olarak

kondansatr bazldr. Elektrik kablolarna fiziksel balant gerektirir. Sinyal kayb
direkt balant olduu iin ok azdr.

Endktif birletirme: Ferrit nveli bobinler yardmyla manyetik kublaj yaplarak

birletirme yaplr. Fiziksel balant iermez ama sinyal kayb kapasitife gre
fazladr. Endktif birletiriciler ferrite olarakta adlandrlr.

1.4.6. Filtreler
Elektriksel filtre, elektrik sinyalindeki istenmeyen frekanslar geirmeyen, istenenleri ise
bozmadan geirebilen bir aygttr. Bu filtreler, frekansa bal zellikleri olan indktr ve
kondansatr gibi devre eleri kullanlarak yaplr. Uygulama alanlar ok genitir: Radyo ve
televizyon alc-vericileri, radar, analog ve saysal bilgisayarlar, telefonlar vb.
Filtrelerdeki kondansatrler ve indktrler, bir doru akm karsnda ok yksek bir
direnmi gibi davranr; ama alternatif akm uygulandnda bu diren, frekansn artmasna bal
olarak azalr. Bu nedenle kondansatrler, filtre devreleri iin ok yararl elerdir. Bir diren ile
seri balandklar zaman oluan filtre sistemine, RC (diren-kondansatr) devresi denir.
ndktrlerin alma biimi kondansatrlerin tersidir. ndktr, stnden doru akmn
gemesine izin verip alternatif geiini durdurur. ndktr ve kondansatr seri balandklarnda
oluan filtre sistemine RL (diren-indktr) devresi denir.

1.4.7. Elektriksel Balant Mant

Akll ev sistemlerinde genel olarak 3 eit elektriksel balant mant vardr:

KNX Standard

KONNEX (KNX) sistemi, iki telli bir BUS hatt ve bu hatta balanan sensr ve src
elemanlarndan olumaktadr.
Sisteme adapte edilen elemanlar, ilevlerine
parametreler dorultusunda grev yapmaktadrlar.

gre programlanabilmekte

ve

bu

KNX elemanlar, bal olduklar KNX hatt zerinden birbirleri ile merkezi bir
kontrol nitesi olmakszn iletiim kurabilmekte ve bamsz olarak ilevlerini yerine
getirebilmektedir.
KNX sisteminde alglayclar durumu lp tespit ederken, srcler ise programlar
dahilinde aldklar komutlar yerine getirirler.
Sistem ilk olarak, European Installation Bus EIB ad ile, 1990 ylnda 15 farkl
reticinin bir araya gelerek birlikte oluturduu, birok farkl rnn ayn dili konuabildii
akll bina ynetim sistemi protokoldr.
15

Bu ifade, farkl reticilere ait rnlerin, sz konusu Bus sistemine balandklar

takdirde birbirleri arasnda iletiler alp gnderebilmesini salayan Avrupada geerli bir
standart olarak tanmlamaktadr. Bu nedenle EIB sistemine dahil eitli cihazlar birbirleriyle
sorunsuz bir ekilde anlaabilmektedir. EIB protokol, 2006 ylnda KONNEX (KNX)
Ortakl adn almtr. Bylelikle EIB ksaltmas bir anlamda ierisinde bulunan
Avrupaya zel kullanm eklini, dnya apnda uluslararas bir standart haline tamtr.
KNX eitli iletiim protokollerini desteklemektedir.
Her bir iletiim protokol, bir veya daha fazla konfigrasyon modlar ile kombinasyon
halinde de kullanlabilmektedir.

Twisted pair (KNX TP)

Enerji hatlar ve data bilgilerini ayr bir kablo zerinden aktaran KNX standard
Power Line (KNX PL)
Enerji hatlar ve data hatlarn ayn bir kablo zerinden aktaran KNX standard
Radyo frekans (KNX RF)
Datalar radyo sinyalleri ile tek ya da ift ynl olarak ileten KNX standard
IP / Ethernet (KNX IP)
Datalar ethernet hatt zerinden ileten KNX standard

Zigbee Standard

IEEEnin 802.15.4 koduyla standartlatrd bir kablosuz iletiim protokoldr. Wireless

Sensr Network (Kablosuz alglayc alar, WSN) teknolojisi olan zigbee, bu standartn
belirledii fiziksel radyo frekanslarnn tm avantajlarn kullanmaktadr.
Zigbee teknolojisi; uzaktan izleme, kontrol alar uygulamalarnda ve geni apl kablosuz
alarn daha dk maliyet ve g tketimi ile oluturulmasnda kullanlabilmektedir. Uzun yllar
boyunca zigbee temelli cihazlar zerlerindeki pilleri ile alarak verilen izleme grevini yerine
getirebilmektedirler.
Wi-Fi ve bluetooth gibi kablosuz haberleme teknolojilerinin kimi uygulamalarda elverisiz
olmalar nedeniyle 1998 ylndan itibaren Zigbee stili alar zerinde allmaya balanmtr.
Ama ; gvenirlilii yksek, dk maliyetli, enerji tasarruflu, grntleme ve ynetme
amal alar kurmaya elverili rnler ortaya karmakt. Zigbee teknolojisinin ihtiyac olan
standart IEEE tarafndan 802.15.4 standard Mays 2003te tamamlanmtr. 14 Aralk 2004
tarihinde zigbee zellikleri tasdik edilmitir. ilk zigbee uygulama profili olan ev otomasyonu da 2
Kasm 2007de kullanma sunulmutur.
Zigbee teknolojisi rnleri, dnya apnda kullanma ak olan 2,4 GHz frekans bandn
kullanmaktadr. Buna ek olarak Amerika ktasnda 915 MHz ve Avrupa'da 868 MHz de
kullanlabilmektedir. 2,4 GHz frekansnda 10 kanal ile 250 kbps, 915 MHz frekansnda 6 kanal ile
40 kbps ve 868 MHz frekansnda 1 kanal ile 20 kbps hzlarna eriilebilmektedir. rnlerin eriim
mesafesi iletim gc ve evre etkilerine bal olarak 10 ile 75 metre arasnda deimektedir.

16

Bluetooth sistemi zigbeeye gre daha sk batarya deiikliine gerek duymaktadr. Bu

yzden IEEE 802.15.4 (ETSInin adlandrmasyla zigbee) standard dk g ve dk maliyet
ilkesi zerine tasarlanmtr.

Zigbeenin Destekledii A Topolojileri

Zigbee; noktadan noktaya, yldz, bir noktadan birden ok noktaya veya ok noktadan tek
noktaya, aa ve rg topolojileri olmak zere birok topolojiyi destekler.
o

Yldz Topoloji

Bu topolojilerde merkezde koordinatr bulunur. Dier btn cihazlar noktadan noktaya

olacak ekilde koordinatrle iletiim kurarlar. Mesajlama koordinatr zerinden yaplr.
ekilde merkezdeki cihaz koordinatr , dier cihazlar son aygttr.

Resim 1.18: Yldz topolojisi

Aa Topolojisi

Hiyerarik bir dzende cihazlarn birbirleriyle haberleme biimidir. Aa yapsnn en st

noktasnda koordinatr bulunur. Bir dk seviyede ynlendiriciler ve en alt seviyede ise son
veya ynlendirici aygtlar bulunur. Aadaki ekilde A aygtnn B ile haberlemesi 1 nolu aygt
zerinden salanrken, C aygtyla haberlemesi koordinatr tarafndan salanr.

Resim 1.19: Aa topolojisi

17

rg Topolojisi

rg topolojisi, en ok kullanlan topolojidir. Bu tarz topolojilerde btn cihazlar,

birbirleriyle AODV (Ad-hoc ondemand distance vector routing) algoritmas yardmyla
haberlemektedir. Eer gidilecek yn bilinmiyorsa, AODV algoritmasyla hedef aygtn nerede ve
hangi ynde bulunduunu bulabilmek iin ilk olarak kaynak aygt yn istek (route request)
paketini tm aa yaynlar. Bu istek yaynn alan dier cihazlar, yalnzca istek paketini gnderen
kaynaa gitmek istedii cihaza gidebilecei yn metrik bilgisiyle iletir. Birden fazla cihazdan
yn istek paketine cevap alndnda, metrik maliyeti en dk olan yoldan veri paketi yollanr.

Resim 1.20: rg topolojisi

SmartBus-RS485 Sistemler

Akll ev ve bina sistemlerinde yaygn kullanlan haberleme protokol Rs485dir. Burada

veri iletimi iin ise Bus kablosu kullanlmaktadr.
RS232 maksimum 20 kbps veri iletim hznda sadece 2 cihaz arasnda haberlemeyi
salayan seri haberleme standarddr.
Bu iki cihaz arasndaki maksimum kablo uzunluu 15 20 metre olabilir. Son yllarda
haberlemesi gereken dm says ve kablo mesafelerinin daha uzun olmas gereklilii
ortaya kmtr.
Bundan dolay;

Daha uzun mesafede haberleme,

Birden fazla DTE balama,

Daha hzl haberleme salanr.

18

RS485 EIA tarafndan tanmlanm seri bir haberleme standarddr. Birden fazla
cihazn birbirleriyle haberlemesi gereken veri ileme ve kontrol uygulamalarnda youn bir
ekilde kullanlr.
RS232nin en temel problemi sinyal hatt zerindeki grltden kolay etkilenir
olmasdr.
RS232 protokol alc ve verici arasndaki data ve handshake line voltajlarn ortak bir
toprak hatt kullanarak karlatrr. Toprak hattndaki herhangi bir voltaj artm kt
sonular douracaktr. Bu yzde RS232 tetikleme seviyesi +/- 3volta ayarlanmtr. Bu
nedenle mesafe arttnda grlt hzla artar. RS485 standardnda ise sinyal referans iin
ortak sfr kullanlmaz. Bu sebeple RS485 alc ve verici nite arasndaki voltaj seviye fark bir
problem oluturmaz. RS485 sinyalleri deikendir ve her bir sinyal Sig+ ve Sig- hatlar zerinde
iletilir.
RS485 alcs sinyal hatt zerindeki kesin voltaj seviyesi yerine iki hat arasndaki
voltaj farkn karlatrr. Bu sayede bir ok haberleme sorunun temeli olan toprak
dngs nlenmi olur.
RS485 tekrarlayclar ile balanabilecek cihaz says birka bine, haberleme mesafesi
de birka kilometreye kabilir. RS485 bunun iin ayrca bir donanm istemez, yazlm
ksm da RS232den zor deildir .

ekil 1.3: RS485 network yaps

Yukardaki resim RS485 network yapsn gstermektedir. N kadar dm ok noktal

RS485 networkuna balanmtr. Hattn iki ucundaki R direnleri 100 ohm seilerek
yansma nlenmi olur,bylece daha yksek hz ve daha uzun mesafeye eriilmi olur.

1.4.8. IR
Tanm
Kzltesi (Kzlalt, IR veya Infrared) nm, dalga boyu grnr ktan uzun fakat
terahertz nmndan ve mikrodalgalardan daha ksa olan elektromanyetik nmdr. Teknolojide
kabul edilen ismi olan infrared Latincede aa anlamna gelen infra ve ingilizce krmz anlamna
gelen red kelimelerinden olumaktadr ve krmz alt anlamna gelir. Krmz grnr n en
uzun dalga boyuna sahip rengidir. Kzltesi nmn dalga boyu 750 nanometre ile 1 mikrometre
arasndadr. Normal scaklndaki insan vcudu 10 mikrometre civarnda ma yapar.

19

Resim 1.21: Elektromanyetik Spektrum

Ik yayan diyot (LED), optoelektronik alannda en ok kullanlan devre elemandr.

LEDin yaps P-N jonksiyonlu bir yar iletken malzemedir ve zerinden akm getiinde ortama
k yayar. Ksaca LEDi elektrik enerjisini elektromanyetik enerjiye (a) dntren yar
iletken bir devre eleman olarak dnebiliriz. LEDlerin ortama yayd elektromanyetik
dalgann frekans, spektrumun grnr veya grnr olmayan k blgesine denk der. Krmz,
sar, yeil, mavi renkte k yayan LEDler olduu gibi kzltesi (IR) veya mortesi (UV) k
yayan LEDler de mevcuttur.
Gnmzde kzltesi k yayan LEDlerin ok sayda kullanm alan vardr: rnein, TV
uzaktan kumandas, kablosuz veri iletim sistemleri, tbbi cihazlar, gvenlik sistemleri bunlardan
bazlardr. Elektrikle alan herhangi bir cihaz IR k yardmyla uzaktan kontrol etmek de
nemli bir uygulama alandr.
Avantajlar
IR veri iletiimi bilgisayar cihazlar arasnda ksa mesafe iletiimde kullanlmaktadr. Bu tip
aygtlar genellikle IrDA protokolne uygun retilmektedir. Uzaktan kumandalar ve IrDA cihazlar,
plastik bir mercek tarafndan odaklanp dar bir n haline getirilen kzltesi LED
kullanmaktadr. Bu LEDi kapatp aarak (modle ederek) bilgi kodlanr ve kar tarafa aktarlr.
Alc bir silikon fotodiyot kullanarak kzltesi yeniden elektrik akmna evirir. Fotodiyot
sadece verici tarafndan retilen hzla titreen sinyale tepki gsterir, bu ekilde ortamdaki yava
deien filtrelemi olur. Kzltesi k duvarlar geemediinden baka odalardaki cihazlar
etkilemez, bu yzden youn yerleim alanlarnda kullanlmaya uygundur. Kzltesi iletiim ayn
zamanda uzaktan kumanda aletlerinde en sk tercih edilen iletiim metodudur.
Kzltesi lazer kullanan ak hava optik iletiim cihazlar ehirlerde noktadan noktaya
yksek hzl iletiim salamann, fiber optik kablo ekmenin masrafyla karlatrldnda ucuz
bir yoludur.
Kzltesi lazerler ayn zamanda fiber optik iletiim sistemlerinde de kullanlr. 1.330nm
(en az salm) ve 1.550nm (en iyi iletim) frekanslarndaki k fiber optik iletiimde tercih edilir.

20

Dezavantajlar

En byk dezavantaj iletiim iin alc ve vericinin birbirini grme zorunluluudur.

Ayn zamanda araya bir cismin girmesi de iletiimi engeller.
letiim mesafesi ksadr.

Sistem
IR iletiim iin ncelikle kzltesi k yayan bir verici devresine ve kzltesi
alglayan bir alc devresine ihtiya vardr. Uygun tasarlanm bir verici-alc devresi ile 5-6 metre
uzaktan herhangi bir cihaz ap kapatmak mmkndr. Bu mesafe ev ii uygulamalar iin
yeterlidir. Uzaktan kontrol sisteminin alabilmesi iin alc birimin vericinin gr alan
ierisinde olmas gerekir.
Uzaktan kontrol sisteminin prensip emasndan da grld gibi sistem 2 ayr birimden
olumaktadr.

ekil 1.4: IR verici-alc blok emas (Bilim ve teknik Ekim 2004)

9Vluk bir pil ile alan verici devresindeki butona basldnda IR LEDe 38kHz frekansl
kare dalga sinyal uygulanr. LEDden geen akm darbeleri sayesinde ortama kzltesi n
demeti gnderilmi olur. Sistemin dzgn alabilmesi iin verici devresindeki 1klk
potansiyometre ile osilatr frekansnn 38kHze ayarlanmas gerekir.
IR LEDin ortama yayd kzltesi gereksinimleri nlar alc devresinde bulunan IR alc
modl tarafndan alglanr. 3 ulu bir eleman olan IR alc modl, elektronikilerden TV alc
gz adyla da istenebilir. Bu uygulamada Telefunken firmasnn rettii TK19 adl alc gz
kullanlmtr. Bunun yerine Siemens firmasnn rettii ve TK19 ile ayn bacak balantsna sahip
SFH506 da kullanlabilir. Farkl firmalarn rettii alc gzlerden herhangi biri de bu i iin
uygundur. Alc modl zerine 38kHz frekansl kzltesi sinyal ulatnda, alcnn 3 no'lu
k ucunda lojik-0 seviyesi grlr. Alcya herhangi bir kzltesi sinyal ulamadnda ise k
ucu lojik-1 seviyesindedir. Bylece, alc modln k geriliminin seviyesine baklarak
vericideki butonun basl olup olmad anlalr.

21

Alc devresinde grlen JK tr FF rleye kumanda eder. Vericideki butona ilk basta
rle eker ve normalde ak konumda olan rle konta kapanr. Bu durumda cihaz, 220Vluk
ebekeye balanm olur ve almaya balar. Butona 2. basta ise rle brakr ve cihaz enerjisiz
kalr. Uzaktan kontrol edilen cihaz bir lamba olabilecei gibi elektrikli stc, radyo veya
vantilatr de olabilir. Alc devresinin beslemesi, 12Vluk bir ac/dc adaptr ve 5Vluk bir sabit
gerilim reglatr kullanlarak kolaylkla oluturulabilir.

ekil 1.5: IR verici emas

ekil 1.6: IR alc emas

1.4.9. RF
Tanm
Kablosuz (RF) Teknoloji 3 Hz ile 300 GHz spektrum ierisinde elektromanyetik
dalgalarn iletilmesidir. Elektromanyetik dalgalarn varl ilk olarak 1864 ylnda James
Maxwell tarafndan ne srld. 1887 ylnda Heinrich Hertz tarafndan varl kantland. 1895
ylnda Guglielmo Marconi tarafndan icat edilen radyo ile birlikte iletiim iin
kullanlabilecek bir teknoloji olduu ortaya kt.

22

Ev ve bina otomasyonlarnda kablosuz iletiim teknikleri youn olarak kullanlmaktadr.

Bu uygulamalar yardmyla iki nokta arasnda bilginin kablosuz olarak tanmas salanr.
Bir akll ev otomasyonunda rnein aydnlatma anahtarna yan komutunun gnderilmesi gerekir.
Bunun fiziksel olarak 2 yolu vardr: kablolu ve kablosuz. Kablosuz haberleme de ise en sk
kullanlan teknik RFdir.
Bunun iin de havada ya da bolukta uzun mesafeler boyunca yol alabilecek bir tr
tayc dalga kullanlmas gereklidir. Bu tayc dalga olarak dalga spektrumundaki ok
geni bir bant aral kullanlabilir. Fakat en ok tercih edilenleri kzl tesi (infrared),
lazer ve radyo dalgalardr.
Haberleme uygulamalarnda kullanlan baz yayn bantlar:

Teorisi:

AM yayn band MW (530~1610 kHz)

Ksa dalga band SW (5.9-26.1 MHz)
Televizyon istasyonlar (7-13 MHz)
FM yayn band (88~108 MHz)
Uak trafik kontrol band (108~136 MHz)

Kapal bir sitemin elektrik enerjisiyle yklenmesi sonucu oluan statik bir elektrik alanda,
bir deiim sz konusu olduunda elektromanyetik dalga oluur. Bu dalgann iddeti (E), ana
kaynaktan olan mesafesinin karesi ile ters orantl (E R-2) bir zayflama ile yaylr.
Ykleme sisteminin, oluan alann bilgi tayabilmesi
elektromanyetik dalga oluturabilecek ekilde modle edilmesidir.

iin

dzgn

aralklarla

Bu dalgalarn baka bir kapal sisteme ulatklarnda, o sistem ierisinde oluturduklar

deiimin alglanmasdr.
RF kablosuz ve yksek frekans sinyallerle e anlamldr. RF, 535kHz ile 1605 kHz AM
radyo frekanslarndan 2.4 GHzlik yerel a (LAN) frekanslarna kadar tanmlanr. RF
normalde birka kHzden kabaca 1GHze kadar tanmlanr. Eer mikrodalga frekanslar da
dnlrse bu aralk 300 GHze kadar ular. Aadaki tabloda radyo frekansnn frekans
spektrumu gsterilmektedir.

23

Resim 1.22: Frekans spektrumunda radyo dalgalar

Yukardaki ekilde radyo dalgalarnn elektromanyetik spektrum zerindeki frekans

dalmlar ve isimlendirilmi bant aralklar gsterilmitir. Haberleme uygulamalarnda bu
bantlarn sadece belirli blmleri kullanlmaktadr. Bunlardan ISM (Industrial scientific
medical band) band birok lkede telsiz iletiimi iin sertifika veya lisansa gerek olmadan
belirli bir k gc snrlamasna uyarak, zerinden yayn yaplabilen bir banttr. lkemizde ISM
bandnn yaygn olarak kullanlan frekanslar 315MHz, 418 MHz, 433,93 MHz, 868 MHz, 915
MHz ve 2.5GHz frekanslardr. Bina otomasyonlarnda genellikle 433,93 veya 868 MHz
kullanlr.
Kablosuz letiim Standartlar
802.11 kodu ile anlan standart, IEEE tarafndan kablosuz LAN sistemleri iin gelitirilmi
olan bir dizi zel durumdan oluur.
802.11 bir istemci ile baz istasyon veya iki istemci arasndaki kablosuz arayzn yapsn
belirler. IEEE tarafndan ilk olarak 1997 ylnda kabul edilen ve srekli gelitirilen 802.11 sistemi
farkl alt sistemlerden olumaktadr;
802.11 : 2.4 GHz bandnda frekans atlamal yaygn spektrum (frequency hopping spread
spectrum - FHSS) veya direkt ardk yaygn spektrum (direct sequence spread spectrum - DSSS)
teknolojisini kullanarak 1 veya 2 Mbps hznda kablosuz iletiim salar.
802.11a : 802.11 standardna ek olarak ABD iin gelitirilen bu standart 5 GHz bandnda
ortogonal frekans blnmeli oullama (orthogonal frequency division multiplexing) 54 Mbps
hznda kablosuz iletiim salar.

24

802.11b : Yaygn olarak Wi-Fi (Wireless Fidelity) olarak da anlan bu spesifikasyon 2.4
GHz bandnda 11 Mbps hznda kablosuz iletiim salar. 1999 ylnda Ethernet standardna
alternatif olarak gelitirilen 802.11b standard yalnzca DSSS teknolojisini kullanr.
802.11g : 2.4 GHz bandnda 54 Mbps ve zerinde kablosuz iletiim hz salayan dnya
apnda geerlilie sahip standarttr.
Avantajlar

Kablo ekmenin mmkn olmad yerlerde byk kolaylk salar.

Kurulum maliyeti dktr.
letme maliyeti dktr.
Gvenilirdir.
D mdahalelere kar dayankldr.
Derin kuyular gibi sv alglamak iin kullanlan sistemler arasnda en tehlikesiz
sistemdir.

Dezavantajlar

Kablosuz alan otomasyon sistemlerinin geneli ~433 veya ~866MHz gibi

frekanslar kullanrlar. Enterferans (Frekans karmas) konusunda sorunlar
kabilmektedir.
Mesafe ksa olabilir, aradaki nesneler ve engeller mesafeyi ksaltabilir.
Hava durumuna gre iletiimde sorunlar yaanabilir.

Sistem gereksinimleri
RF sisteminde bir alc ve bir vericiye ihtiya vardr.
Radyo frekans ile kablosuz olarak almann temel yaps aadaki blok
diyagramda zetlenmitir. Bilgi kaynaktan kar RF vericiden anten yardmyla gnderilir.
Bilgi havada ilerledikten sonra alc ksmdaki anten yardmyla alnr ve istenen hedefe bilgi
ulatrlr.

ekil 1.7: Rf haberleme genel yaps ve bileenleri.

25

RF verici, giriine verilen dijital bilgiyi transfer edebilmek iin iareti elektromanyetik
dalgaya dntrr. Buradaki RF verici ksm u ekildedir.

ekil 1.8: RF verici

Yukardaki ekilde gsterilen LO ile ifade edilen osilatrdr, frekans retir. MIX
modlatrdr. Kullanlan RF modle gre bu projede frekans kaymal anahtarlama
yapmaktadr. PA ise kuvvetlendiricidir. RF alc ise modle edilerek gnderilen
elektromanyetik dalgay alr ve demodle ederek verici giriine verilen orijinal forma
dntrr.

ekil 1.9: RF alc

Yukardaki ekilde gsterilen LNA dk grltl kuvvetlendiricidir. Gelen sinyal

demodle edildikten sonra integral alc devreye gnderilir ve iaret ilk formatna evrilerek
hedefe iletilir.

26

1.4.10. Karma Teknolojiler

PLC-RF, RF-PLC geie gerek grlen yerler

K PLCyi Kablosuz Haberletirmek

ekil 1.10 ki PLCnin RF olarak balants

PLCler eer aradaki mesafe uzaksa kablosuz olarak haberletirilir. Uzak mesafelerde yer
alan ve kablo ekmenin mmkn olmad yada eitli nedenlerden dolay tercih edilmedii
otomasyon projelerinde Programlanabilir Lojic Control nitelerini (PLC) Telsiz Data Modemler
ile Wireless (Kablosuz) haberletirmek mmkn ve gvenli bir kablosuz haberleme eklidir.
Telsiz Data Modem olarak, radyo modemler ya da GSM-GPRS modemler kullanlabilir.
Radyo Modemler kablosuz kablo gibi alrlar. Yani sanki 2 PLC arasnda fiziksel bir
kablo varmasna veri iletimini telsiz olarak salamaktadrlar. Buna TRANSPARENT veri
iletimi denilmektedir, ayn kablolarn yapt gibi. Bir kablonun bir ucundan herhangi bir elektrik
sinyalini gnderirseniz dier ucundan da ayns alrsnz, telsiz modemlerle kablosuz
haberletirilen 2 PLC arasnda da ayn kablodaki gibi TRANSPARENT olarak sinyaller
deimeden tanrlar.
Radyo Modemlerin TRANSPARENT data aktarm yapabilmesi sayesinde birbirinden ok
farkl haberleme protokolleri zerinden haberleme kuran PLCleri yine de RF modemler ile
haberletirmek mmkn olabilmektedir. rnein; ModBus
veya Profibus olarak kablo
zerinden haberleen 2 PLC RF modemler ile de yine tercih edilen herhangi bir protokol
zerinden bu kez Wireless olarak haberlemekte ve datalar bozulmadan kar tarafn anlayaca
ekilde iletmekte ve almaktadrlar.
PLClerin kablolu haberleme iin kullanlan haberleme portlarndan birine mesela RS
232 seri portuna kablo yerine dz balant ile RF Data Modem balanr. Dier taraftaki telsiz
modemde ayn ekilde dier PLCye balanr. PLC Radyo Modem arasndaki RS 232 kablosu
dz olmaldr. RX-RX, TX-TX, GND-GN eklinde. aprazlama havada yaplmaktadr.
Radyo Modemlere 2 PLC arasndaki mesafeye bal olarak uygun tip ve kazanta anten
balanmal ve gerekli olduu durumlarda antenler uygun yksekliklerdeki direklere doru ynlere
bakacak ekilde monte edilmelidir. Burada una dikkat etmek gerekir. Antenler olabildiince
kar istasyonu grecek ,arada bir engel kalmayacak ekilde yksee monte edilmelidir.

27

Ancak bununla beraber antenden modeme gidecek anten kablosunda kayplar olaca gz
nnde bulundurularak hem gereksiz ar yksek montajlardan hem de direin konulaca
noktann modeme gidecek kablo yolunu en ksa hale getirecek ekilde planlanmas gereklidir.
2 modemin de parametrelerinin ayn ve PLC seri port ayarlar ile telsiz modemlerin seri port
ayarlarnn ayn olmasna dikkat etmelisiniz.
Radyo Modemler PLClere bu ekilde balandktan sonra, uygun g kaynaklar ile besleme
gerilimlerini vermeniz yeterlidir.
PLCleriniz sanki arada kablo varm gibi ama kablosuz olarak veri iletimi yapacaklardr.
RF Data Modem tercih ederken uygulamann yapld yere ve dier artlara gre lisansl
frekansta alan ya da serbest frekansta (868Mhz 500mW)alan radyo modemler kullanlabilir.

1.4.11. Bus
Tanm
Endstriyel Alar
Bilindii gibi alar, temel olarak kaynaklarn ortak kullanm fikrinden domutur.
Endstriyel alarda da ayn ekilde kaynaklar ortak kullanabilir ve eitli niteler arasnda
gerekli haberlemeyi salayabiliriz. Gnmzde endstriyel alar zerinde kullanlmak zere
birok protokoller gelitirilmitir. Bunlardan en popler olarak kullanlanlarndan bazlar,
Modbus, Profibus, DeviceNettir.
Genellikle endstriyel alarn kurulumunda seri haberleme standartlar kullanlmaktadr.
Bu standartlardan en yaygn olarak kullanlanlar RS232 standard ve RS485 standarddr. Bu
standartlar ile ilgili aada ksa aklamalar yaplacaktr:

RS-232

Seri iletiim gerekletiren cihazlar arasnda, bu tr asenkron iletiimi salamak amacyla

gelitirilen bir haberleme standarddr. lk olarak 1962 ylnda RS-232 standard, daha sonra 1969
ylnda RS-232C standard ortaya kmtr. RS-232D standard ise 1987 ylnda RS-232C
standardnn gelitirilmesiyle ortaya kmtr. Ayn zamanda bu standart EIA-232D olarak da
adlandrlmaktadr.

Resim 1.23: DB25 Konnektr

28

RS-232C standardnda en ok kullanlan konnektr DB25 ve 25 pinli konnektr idi; ancak

gnmzde 9 pinli DB 9 yaygn olarak kullanlmaktadr.

Resim 1.24: DB9 Konnektr

RS232 seri iletiim standard ile ilgili daha ayrntl bilgi Bilgisayar Kontrol modllerinde
bulabilirsiniz.

RS-485

RS-485, yine bir seri haberleme standarddr. Sadece iki kablo ile haberleme imkn salar.
Bu kablolardan biri Tx ucuna dieri de Rx ucuna balanmaldr. RS485 arayz zerinden eitli
protokoller (rnein Modbus profibus gibi) ile haberletirme yapabiliriz. Rx ve Tx zerindeki
gerilimler arasndaki farka baklarak sinyal durumlar hesaplandndan ve grltnn bu iki adet
kabloya ayn miktarda bineceinden dolay grltl sinyal ile normal sinyal arasnda, tad bilgi
asndan bir fark olmamaktadr. Ancak RS-232'de referans gnd (Ground yani bildiimiz sfr voltaj
temel referans) olduundan grlt kabloya bindiinde, sinyalin deerini artrp azalttnda, sinyalin
tad bilgi, deiim gsterebilmektedir.
Bu sayede, RS-485 ile daha uzun mesafelerde gvenli haberleme imkn salanmtr. Yine
RS-485 ile ilgili ayrntl bilgi Bilgisayar Kontrol modllerinde verilmitir.
Endstride yaygn olarak kullanlan Bus protokollerinden bazlarn Modbus, Profibus,
DeviceNet, Canbus olarak sayabiliriz.

Modbus

Modbus, PLC ile kullanlmak zere tasarlanm bir seri haberleme protokoldr. Bir ana
(master) aygt ve buna baml (slave) bir ok aygt arasndaki veri haberlemesini salar. Modbus
protokol kullanlarak, RS485, RS232 ve RS422 standartlar ile seri veri iletiimi yaplabilir. Kolay ve
hzl oluu nedeniyle endstriyel sistemlerde oka tercih edilir.
Seri port, Ethernet ve TCP/IP alarn kullanan Modbus protokol eitleri mevcuttur. En ok
kullanlan eitleri; Modbus RTU, Modbus ASCII ve Modbus TCPdir.
Modbus, 1979 ylnda Modicon firmas tarafndan gelitirilmi, sunucu istemci tabanl olarak
endstride kullanlan, akll cihaz olarak tabir edilen, aygtlarn haberlemesi iin gelitirilmi bir
protokoldr. Modbus protokol, tamamen aktr ve gnmzde birok endstri kuruluundaki
yapda kullanlan bir protokoldr. Farkl yaplardaki cihazlar, Modbus ile haberleebilmektedir.

29

Baz verilere gre gnmzde dnya apnda 7 milyon endstri kuruluu, sistemleri
ierisinde Modbus kullanmaktadr.
Modbus, oklu sahip/kle (master/slave) sistemlerini izlemek ve aygtlar programlamak
iin akll cihazlar (PLC, inverter vb.), alglayclar ve dier aygtlar birbirleri ile haberletirmek
iin kullanlr.
Modbus, cihazlardan verilerin alnd ve bu verilerin bir merkezde toplanabildii bir
endstriyel a sistemidir.
Standart bir Modbus anda, bir adet sahip (Master) ile birlikte 247 adet kle (Slave) cihaz
bulunabilir. Bir nceki cmleden de anlalabilecei zere kle cihazlar 247 adet olabilir,
adresleri de 1 ile 247 arasnda verilebilir. Modbus anda sahip cihaz, dier kle cihazdan ald
verilere gre yine kle cihazlar kontrol ettirebilir. Dier bir deyile kle cihazlar, ierisinden veri
almay ve bunlara veri yazmay salayabilir.
Modbus, ak bir protokoldr. Bunun anlam, farkl reticiler bu protokole uygun cihazlar
herhangi bir cret demeksizin retebilir ve bu protokol kullanabilir. Bu nedenle, gnmzde
endstride yaygn olarak kullanlmaktadr.
Modbusn esneklii yksektir. Bu ynyle sadece akll cihazlara (PLC, mikrobilgisayar)
deil de glimi sensrlere de direkt olarak uygulanabilmektedir.
Modbusn almas:
Modbus, seri haberleme standardn kullanr. Orijinal olarak Modbus, RS232 seri
haberleme standardn kullanmaktadr. Ancak bu, sadece ksa mesafeler iin geerlidir. Uzun
mesafeler iin de RS485 seri haberleme standardn da kullanabilmektedir.
Modbusta veriler, birler ve sfrlardan oluan seriler hlinde tanmaktadr. Her bir bit, bir
voltaj seviyesi olarak aktarlr. Bu voltaj seviyeleri yani bitler, ok hzl bir ekilde cihazlar
arasnda iletilir. Bu hz, baud olarak adlandrlr (rnein, 9600 baud bit/saniye).

Profibus

Profibus haberleme sistemi Siemensinde iinde bulunduu bir ok PLC retici firma
tarafndan gelitirilen ve standart olarak kabul edilen bir a sistemidir. Farkl amalar iin
gelitirilen PROFIBUS sistemleri olmasna ramen biz sadece PROFIBUS DP (merkezi olmayan
evresel birimlerin) zerinde duracaz.
PROFIBUS DP (dezentrale peripherie) otomasyon cihaz ile merkezi olmayan cihazlar
arasnda hzl bir ekilde ver al veriimi salayan bir haberleme sistemidir. zellikle PLCnin
merkezde, evre birimlerinin (Slave) alma sahasnda (iin yapld yerde) olduu durumlarda
iletim
hatlarnn
oluturulmas
ok
kolay
bir
ekilde
gerekletirilmektedir.
Merkezdeki CPU (master) giri bilgilerini Slavelerden okur, bunlar iler ve k bilgilerini
Slavelerin klarna yazar.
30

Profibus teknik zellikleri:

Her bir bus blmne 32, toplam 126 katlmc balanabilir.

evre birimleri (Slaveler ve saha elemanlar (sensr, motor) alma esnasnda

taklp karlabilir.

Bu dalm token-passing sisteminin master-slave sisteminin ynetimine gre

yaplr.

Veri transferi iki damarl blendajl kablo veya optik iletkenler ile yaplr.

Veri iletim mesafesi elektrik kablolar ile 12 km , optik kablolar ile 23.8 km kadar
olabilir.

Modler deitirme ve cihazlarn deitirilebilmesi mmkndr.

PROFIBUS DP iki ekilde oluturulabilir:

Mono master
Multi master

Mono Master (DPM 1: DP- Master 1. Snf) Sistemi

Tek merkezli kumanda eklidir. Merkezi kumanda birimi olarak PLC kullanlr ve evresel
birimler Slaveler PLCe balanrlar. Program belirlenen evrim dahilinde Slavelerden bilgileri alr ve
onlar deerlendirir.

Multi Master (DPM : DP Master 2. Snf) Sistemi

Bu sistemde birden fazla master bulunur. Bu masterlar birbirinden bamsz olarak, her biri
bir master ve ona ait Slavelerden meydana gelen alt sistemleri olutururlar. Ana sisteme ait farkl
grevleri yerine getiriler. lave grselletirme, arza takip dzenei gibi.
Slavelere ait giri k grntleri btn masterlerden okunabilir. klara bir ey
yazlmas ise sadece ilikilendirilmi master tarafndan gerekletirilebilir. Masterler birbirileri ile
veri alverii yapabilirler. Multi master sisteminde evrim sresi olduka uzundur. Bu sistemler
Token Passing (bayrak yar) sistemine gre alrlar, yani bayraa sahip olan gnderme
hakkna sahip olur. Bu hak master den mastere belli zaman aralklarnda devredilir.
Avantajlar

Daha dk bakm maliyetleri

Aktif a sonlandrma
Sistem devrede iken cihazlar yada segment zerinde deiiklik yapabilme
Ayrntl diyagnositk zellikleri

Dezavantajlar

Sistem omurgasnn hzl ve verimli olabilmesi iin Fiber optik olmas

zorunluluudur.
Maliyet olarak pahaldr.
31

UYGULAMA FAALYET
Sistem gereksinimleri
Sistem PC PLC tabanl yazlm ve donanm istemektedir.

UYGULAMA FAALYET
artnameye uygun olarak akll ev sistemi tasarm yapmak

lem Basamaklar

neriler

Akll ev sistemlerinde kullanlan

kataloglar inceleyiniz.

nternetten ve retici firma

kataloglarndan bulabilirsiniz.

Akll ev olarak ina edilecek bir binann

artnamesini inceleyiniz.

evrenizde akll ev sistemleri

konusunda deneyimli firmalardan
yardm alnz.

artnameye baklarak ihtiyalar tespit

ediniz
htiyalar karlayacak akll ev sistemi
teknolojisini aratrnz.
Kullanlacak elamanlar tespit ediniz.
Akll ev olarak ina edilmi bir binann
projesini inceleyiniz.

32

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Aadakilerden hangisi yaanlan mekanlar, gelien teknolojiler ile btnletirerek daha

konforlu, daha gvenli ve daha keyifli bir yaam ekline dntrmek olarak tanmlanr?
A) PLC hizmetleri.
B) Infrared (IR) iletiim
C) Radyo Frekans (RF) iletiim
D) Akll ev
E) Sensor

2.

Aadakilerden hangi sisteme kamera ilave edilebilir?

A) klimlendirme
B) Perde kontrol
C) Gvenlik sistemleri
D) Elence
E) Aydnlatma

3.

Aadakilerden hangisi tehlike annda polisle direkt olarak temasa gemeyi salar?
A) Multimedya kontrol
B) klimlendirme kontrol
C) Ik kontrol
D) Kap ifresi
E) Panik dmeleri

4.

Aadakilerden hangisi PLCnin avantajlarndan deildir?

A) st seviyede otomasyon salanr.
B) Uzun sre bakm gerektirmeden alr.
C) Programlanmas ok kolaydr.
D) Teknolojiye uygun olarak gelitirilebilir.
E) Az yer kaplar.

5.

Aadakilerden hangisi IEEEnin 802.15.4 koduyla standartlatrd bir kablosuz iletiim

protokoldr?
A) KNX
B) ZigBee
C) PLC
D) Smart Bus
E) RS-485

33

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2

AMA

Akll ev sistemi tasarm yapabileceksiniz

Akll ev sistemlerinde kullanlabilecek senaryolar oluturabileceksiniz.

ARATIRMA
Senaryo oluturma programlarn , kullanlan standartlar, sistemleri ve cihazlar
inceleyerek bir senaryonun nasl oluturulduunu arkadalarnzla paylanz.

2. TEMEL TERMLER
2.1. Senaryo
Akll ev sistemlerinde ama istenen ilemin istenen zamanda ve durumda olumasdr.
Bunun iin senaryolar oluturulur. Senaryolar her durum iin olabilir ve birden fazla senaryo
duruma gre altrlabilir.

Aydnlatma sistemleri otomasyonu:

Evin tm aydnlatmas akll telefon, internet veya otomasyon panelleri ile oturduunuz
yerden kontrol edilebilir. Programlanan senaryoya gre istenen saatte klar yaklp
sndrlebilir.

Motorlu perde/panjur otomasyonu:

Evin motorlu perde/panjur sistemi oturduunuz yerden kontrol edilebilir. Hava durumuna
gre veya daha nceden belirlenen saatlerde otomatik olarak alp kapanmas salanabilir.

Merkezi grnt datm otomasyonu:

Bu otomasyon sistemi ile her televizyonun altndaki digiturk, d-smart, uydu receiver,
bluray player gibi rnlerin oluturduu uzaktan kumanda, kablo ve cihaz karmaasna zm
sunulmaktadr. Tm grnt kaynaklar tek merkezde bulunacak ve grnt, tek CAT6 kablo ile
yksek znrlkl olarak televizyonlara datlmaktadr. Bu sistem sayesinde merkezdeki bir
kaynan grnts, tm televizyonlarda ayn anda izlenebilmektedir.

34

Merkezi mzik datm otomasyonu:

Bu sistem sayesinde evin istenen odasnda istenen mzik dinlenilebilecek ve televizyonda

izlenen filmlerin sesleri evin her yerindeki hoparlrlerden alnacaktr.

klimlendirme kontrol otomasyonu:

klimlendirme sistemi kontrol, kullancn isteine gre ev iinden veya ev dndan akll
telefon/tablet
veya
pc ile yaplabilmektedir. Zamana
gre
istenen
senaryo
gerekletirilebildiinden yakt tketiminin minimuma indirilmesinde nemli rol oynar.

Bahe sulama otomasyonu:

Hava durumuna ve zamana gre bahe sulama sistemi otomatik olarak almaktadr.

nterkom sistemi otomasyonu:

Kapya gelen misafirin grnts kablosuz panelde ve televizyonlarda izlenir ve kap

otomasyon zerinden alr. Sistem, zile basan kiilerin grntsn kaydederek daha sonra ev
sahibinin izlemesi iin saklamaktadr.

Alarm ve gvenlik sistemi otomasyonu:

Otomasyon paneli zerinden gvenlik kameralarnn grnts izlenmektedir. Eer alarm

alnrsa, alarmn hangi odadan alnd ve detay bilgileri otomasyon panelinden veya telefon
zerinden annda alnmaktadr.

2.2. Lider (MASTER)

Master cihaz : Haberleme hattnda tm okuma ve yazma ilemlerini gerekletiren, slave
cihazlara veri yazan ve veri okuyan kontrol gerekletiren cihazdr. rnein HMI, Scada, PLC
vb. Bir sistemde Lider (Master) cihaz kendisine bal dier cihazlar kontrol edebilen demektir.

2.3. Aktr (SLAVE)

Slave cihaz : Haberleme hattnda kontrol edilen her cihazdan biridir. Slave cihazlar
istasyon numaras ile isimlendirilir ve master cihaz istasyon numaras ile isimlendirilen
cihazlardan veri okur ve veri yazar. Slave cihaz ierisinde hibir ekilde haberleme ile ilgili
komutlar olmaz. Sadece gelen sorgulara cevap verir.rnein PLC, nverter, servo, scaklk
kontrol cihaz vb.

35

2.4. renme
Modbus, oklu sahip/kle (master/slave) sistemlerini izlemek ve aygtlar programlamak iin
akll cihazlar (PLC, inverter vb.), alglayclar ve dier aygtlar birbirleri ile haberletirmek iin veya
alan ierisindeki cihazlar uzaktan bilgisayar ya da insan makine ara yzleri ile kontrol edebilmek iin
kullanlabilir. Modbus, cihazlardan verilerin alnd ve bu verilerin bir merkezde toplanabildii bir
endstriyel a sistemidir.
Standart bir Modbus anda, bir adet sahip (Master) ile birlikte 247 adet kle (Slave) cihaz
bulunabilir. Bir nceki cmleden de anlalabilecei zere kle cihazlar, 247 adet olabilir, adresleri de
1 ile 247 arasnda verilebilir. Modbus anda sahip cihaz, dier kle cihazdan ald verilere gre yine
kle cihazlar kontrol ettirebilir. Dier bir deyile kle cihazlar, ierisinden veri almay ve bunlara veri
yazmay salayabilir.

2.5. Kimlik (ID)

A ortamnda Kimlik (ID) MAC adresi, "ID", ingilizce "kimlik" anlamna gelen "identity"
kelimesinin ksaltmasdr. Elektronik cihazlarda ID, seri numarasnn karldr, MAC ise (ngilizce
Media Access Control, yani Ortam Eriim Ynetimi)nin ksaltmasdr. nternet ortamnda
bilgisayarnzn ip numaras ayn zamanda bilgisayarnzn idsidir. ye olduunuz bir sitede kullanc
adnz sizin idnizdir. Ayn ekilde kullandnz mail adresinize giri yaparken de mail adresiniz
idniz olur.
Ksaca id, bulunduunuz ortam dijital olsun veya olmasn canl ya da cansz varlklar iin
kimlik bilgisine karlk gelen bilgidir.
MAC adresi(Fiziksel adres, donanm adresi), a donanmnn tanmlanmasn salar. MAC
adresi, bilgisayarn ethernet kartna retici tarafndan kodlanan bir bilgidir. Her donanm iin zel bir
adresi vardr. Ayn MAC adresine sahip birden fazla a cihaz yoktur.
MAC adresi, sadece yerel alarda haberlemeyi salar. An dna tanabilecek bir adres
deildir. Sadece ayn a zerindeki bilgisayarlarn birbirlerini bulmalarn salar. Ayn ada iki a
cihaznn birbiriyle haberlemesi MAC adresiyle mmkndr.

2.6. Senaryo oluturma uygulamalar

Bu blmde dnyada kullanlan en geni kapsaml ev otomasyon sistemi olan KNX sisteminin
kullanm olduu senaryo oluturma programnn adm adm kurulumu ve cihazlar kontrol etme
ilemi incelenecektir.

36

Program kurma

Resim 2.1: Kurulum programnn altrlmas

Senaryo oluturma programn kurmak iin senaryo oluturma programnn ikonuna ift
tklaynz. Aadaki pencere alacaktr.

Resim 2.2: Lisans onay

Krmz ile iaretli olan kutucua tek tklayarak onaylaynz. Bu onaydan sonra pasif olan
Continue tuu aktif olacaktr. Bu tua basarak kurulumu balatnz. Aadaki pencere
alacaktr.

37

Resim 2.3: Kurulumun balatlmas

Install tuuna basnz ve kurulumun bitmesini bekleyiniz.

Resim 2.4: Kurulumun tamamlanmas

38

Kurulum baar ile tamamlandnda yukardaki pencere alacaktr. Close tuuna basarak
pencereyi kapatnz.
Senaryo oluturma program masastnze bir ksayol ikonu atayacaktr. Bu ikonu ift
tklayarak veya Windows balatma mensnden programlar yolunu kullanarak, KNX klasr
altndan senaryo oluturma programnn ikonunu tklayarak program balatnz.

Resim 2.5: Programn balatlmas

Program aldnda senaryo oluturma programnzn srmne bal olarak gncelleme

penceresi alabilir. Gncellemeleri imdi ykle tuuna basarak balatabilirsiniz. Ancak, daha
sonra hatrlat tuuna basarak bu ilemi sonraya brakmanz tavsiye ederiz.

Resim 2.6: Program gncellemelerinin yaplmas

39

Program baladnda gsterge paneli almaktadr. Gsterge paneli programn kalbi veya
kontrol merkezi olarak ifade edilebilir. Gsterge panelinin sa tarafnda 4 ayr pencere
bulunmaktadr. 1 numara ile gsterilen ksm, program veri tabanlarn gsteren penceredir. 2
numaral ksm, program srm bilgisi ile ilgili bilgi vermektedir. 3 ve 4 numaral blmler ise
programlamada nemsiz saylabilecek KNX haberleri ve rnlerle ilgili tantm bilgilerini ieren
blmlerdir.

Resim 2.7: Gsterge paneli

Resim 2.8: Dongle

Programn sa st tarafndaki ksmda (2 numaral blm) lisanslar ksmnda programnzn

Demo olduu belirtilmektedir. Demo lisansla, yazlm sresiz kullanabilirsiniz. Ancak,
maksimum 3 cihaza proram atmanza izin verilmektedir. Dier bir ifade ile, snrl bir kullanm
imkan sunmaktadr. Yazlm snrsz kullanabilmek iin Lisanslar ksmndaki Demo
ifadesinin kaldrlmas gerekir.
Lisans almak ve Demo ifadesini kaldrmak iin, yazlmla birlikte size verilen dongel
(rn anahtar) (aadaki resim) bilgisayarnza taknz. Sa st kedeki kutucuun alt
tarafnda bulunan Lisanslama tuuna basarak, alan pencereden lisans klasrn gsteriniz ve
A tuuna basnz.

40

Resim 2.9: Lisanslamann yaplmas

Program yeniden balatnz. Lisanslamanz baarl ise, sa st kedeki lisanslama

ksmnda ETS4 Lite ifadesini greceksiniz. Bu ifade lisans ileminin tamamlandn ve
programn kullanma hazr olduunu gstermektedir.

Resim 2.10: Lisanslamann tamamlanmas

Dikkat edilmesi gereken nokta programla altnz sre boyunca Dongel rn

anahtarnn 'bilgisayara takl olmas gerektiidir. rn anahtar takl deilse program tekrar
Demo srm olarak alacaktr. Bu nedenle senaryo oluturma programn amadan nce rn
anahtarn mutlaka bilgisayarnza taknz.

41


Programlamaya giri;
Programlamaya balamadan nce Database (Veritaban) dosyalarnn oluturulmas
gerekmektedir.

Veri taban oluturma

Programn sol tarafnda bulunan Hzl Eylemler Mensnden

tklayn. Bir diyalog kutusu alacak ve isim girmeniz istenecektir.

Resim 2.11: Veritaban dosyasnn oluturulmas

Resim 2.12: Veritabanna isim verme

Bir isim girin ve Tamama tklayn.

42

Yeni Veritabann

Resim 2.13: Veritaban oluturmann tamamlanmas

Veri taban oluturulmaya balanacaktr. Bu sre biraz zaman alabilir. lerleme ubuunun
tamamen yeil olmasn bekleyin. Aadaki ifade baarl bir ekilde veri taban oluturduunuzu
gstermektedir. Tamama basnz.

Resim 2.14: Veri taban detaylarnn grntlenmesi

Oluturduunuz veri taban detaylarn veri taban ikonuna basarak grebilirsiniz.

retici kataloglarn dahil etme

Katalog dahil etme ilemi, KNX sistemine dahil eitli reticilere ait olan deiik rnleri
ilave etmek iin kullanlmaktadr. Bu ilem iin Veri taban ikonunun solunda bulunan
Kataloglar ikonuna basnz. Aadaki pencere alacaktr.

43

Resim 2.15: Katalog dahil etme

Krmz ile iaret edilen ksmdaki Dahil et ikonuna tklayn. Bu ilemde size kolaylk
salayacak ynlendirme tablosu alacaktr. Alan tabloda Sonra butonuna tklayn. Katalog
bilgilerinin nerede olduunu soran bir tablo alacaktr. Dahil edilecek dosyalar se satrnn
sandaki noktal butona basarak, katalog dosyalarnn yerini gsteriniz. Bu dosyalar
bilgisayarnzda yoksa; KNX sitesinden veya KNX sistemine dahil reticilerin Web sitelerinden
ilgili dosyalar indirmeniz gerekmektedir.

Resim 2.16: Katalog dosyasn seme

44

Resim 2.17: Katalog dosyasn onaylama

Sonra butonuna basnz.

Resim 2.18: rn seimi

Bu aamada, tm rnleri dahil edebileceiniz gibi, sadece seilen rnleri de dahil

edebilirsiniz. Sonra butonuna basnz. Bu defa seilen rnlerin hangi dilde dahil edilecei
sorulacaktr. Burada da tm dilleri seebileceiniz gibi sadece bir dile ait seimde yapabilirsiniz.
lem sonunda talebinizin bir zeti rapor olarak sunulacaktr. Burada bir eksiklik
gryorsanz Geri butonu ile dnerek gerekli dzeltmeleri yapnz. Raporu onaylyorsanz
Dahil et butonuna basnz.

45

Resim 2.19: Dil seimi

Dahil etme ilemi setiiniz rn saysna bal olarak ksa veya uzun srebilir. lemin
bitmesini bekleyiniz. lem sonunda baarl bir ekilde Dahil edildi uyars alacaksnz.

Resim 2.20: Katolog eleme ilemini tamamlama

Burada iki seenek vardr. Katalog ekleme ileminiz bitti ise sihirbaz kapatabilir veya
farkl bir katalog ekleme ilemlerinden birini gerekletirebilirsiniz.
Sihirbaz kapattktan sonra projenizde kullanacanz ve az nce eklediiniz katalog
ierisindeki cihazlar grebilirsiniz.

46

Resim 2.21: Katalog iindeki cihazlarn listesi

rnler retici firmalar ve rn gruplarna gre gruplandrlmtr. Bu listeden arayarak

istediiniz rn bulabileceiniz gibi, sa st kede bulunan arama kutucuuna rn ismi
yazarak da rn aramas yapabilirsiniz.

Ayarlar

Resim 2.22: Ayarlar mens genel grnm

Ayarlar blm; programla ilgili dil, yazlm gncellemeleri, ksayol oluturma gibi birok
ayar iermektedir. stekleriniz dorultusunda gerekli ayarlamalar buradan yapabilirsiniz.
Yapacanz tm ayarlamalardan sonra sa alt kedeki Deiiklikleri uygula butonuna basnz.

47

Yeni bir proje oluturma

Resim 2.23: Yeni proje oluturma

Projeler ikonuna tklaynz. Senaryo oluturma program ile oluturduunuz tm projeler

burada grlmektedir. Yukardaki pencerede henz bir proje grlmemektedir ve liste botur.
Yeni proje oluturmak iin 2 numara ile gsterilen Yeni ikonuna tklaynz.

Resim 2.24: Projeye isim verme

Bu tabloda ncelikle projenize bir isim vermelisiniz. Ad satrna herhangi bir isim veriniz.
Ortam ksmndan KNX ortamn semeniz gerekmektedir.
Burada;

TP: ki telli
PL:Power line
IP:Ethernet ortam olarak seilebilir.

Gerekli seimler yapldktan sonra Tamama basarak proje oluturma ilemi bitirilmi olur.
48

Resim 2.25: Proje oluturma ileminin tamamlanm hali

Oluturduunuz proje Proje listesinde grlecektir. Listede grlen bu projeye ift

tklayarak aabilirsiniz. Projeyi atnzda aadaki arayz ile karlaacaksnz.

Resim 2.26: Projenin almas

Senaryo oluturma program temel olarak bir projede kullanlacak olan KNX cihazlarn ve
bu cihazlar arasndaki balantlar tanmlamaktadr. Bu nedenle ncelikle bina yaps
oluturulmaldr. rnein bir evin aydnlatma tesisat kontrol tasarlayalm.
ncelikle Topoloji butonuna basarak, alan pencereden Bina y seiniz.
Daha sonra Bina ekle butonuna basnz aadaki pencere alacaktr.

49

Resim 2.27: Bina oluturma

Binaya bir isim veriniz ve Satrlar ksmndaki + butonuna basnz.

Resim 2.28: Binaya isim verme

Ana bina satr altnda ikinci bir satr alacaktr. Buraya bir isim veriniz ve Tamam
tuuna basnz.

Resim 2.29: kinci bir isim girme

Ayrca, ana bina ierisindeki katlar semeniz gerekmektedir. Bunun iin, Ana binay
seip Bina blm ekle tuuna basnz.

50

Resim 2.30: Binaya blm ekleme

Aadaki pencere alacaktr.

Resim 2.31: Blme isim verme

Alan pencere satrna bir isim giriniz. (rnein 1. Kat) Tamam tuuna basnz. Veya
Satrlar ksmndan + tuuna basarak alan satra 2. Kat, 3. Kat gibi fazladan isimler giriniz.
rneimizde sadece 1. Kat vardr. Bu kat ierisindeki odalarn eklenmesine geelim.

51

Resim 2.32: Blme oda ekleme

Kat ierisine oda eklemek iin sol taraftaki 1. Kat seiniz. Kat ekle butonunun
sonundaki aa ynl ok iaretine basarak, alan menden Odalar mensn seiniz.
Aadaki pencere alacaktr.

Resim 2.33: Odaya isim verme

Oda ad giriniz. lave etmek istediiniz her oda iin + butonuna basarak yeni bir satr
almasn salaynz. Bu ilemi kat ierisindeki her oda veya blm iin tekrarlaynz. Yanl bir
oda veya blm eklemeniz durumunda - butonu ile silme ilemi yapabilirsiniz. Oda ekleme
ileminiz bittiinde Tamam butonuna basnz. Genel bir hata yapmanz durumunda ara
ubuundaki Geri al butonu ile ilemi geriye alabilirsiniz.
Bu aamaya kadar binann tm omurgas oluturuldu. Bu aamadan sonra besleme kayna
eklenmesi gerekmektedir. Bunun iin sol ksmdaki 1. Kat seilmeli ve okla gsterilen menden
Panolar tklanmaldr.

52

Resim 2.34: Odaya pano ekleme

Panoya isim verilmesi istenmektedir. Panoya bir isim veriniz. Tamam butonuna basnz.

Resim 2.35: Panoya isim verme

Bu ilemlerin sonucunda aadaki yapy elde edeceksiniz.

53

Resim 2.36: Bina yapsnn oluturulmu hali

Artk bina yaps oluturulmu ve bu yapya gre KNX cihazlarn ekleme aamasna
gelinmitir.

Resim 2.37: Cihaz ekleme mens

Kataloglar tuuna basnz. Sisteminize eklediiniz reticiler ve bu reticilere ait rnler

listelenecektir. Uygun bir rn seiniz. Bu rn hangi odaya veya blme eklemek istiyorsanz
oraya srkleyiniz. rnein; seilen rn mutfaa eklemek iin fareyle rn Mutfak zerine
srkleyiniz ve braknz.

54

Resim 2.38: Cihaz blme ekleme

Eklenen bu cihaz bir rle modldr. Bu modle kumanda etmek iin bir push-buton
gerekmektedir. Push-buton rn listesinden seilerek srkleme yntemi ile Mutfaa eklenir.

Resim 2.39: G kayna ekleme

Ayrca; sistemin alabilmesi iin bir besleme kaynana ihtiya duyulmaktadr. Yine
listeden uygun besleme kayna seilerek srkleme yntemi ile sisteme ekleme yaplmaldr.
Besleme kayna Mutfaa eklenebilecei gibi, pano ierisine de konulabilir. Bu aamadan sonra
kataloglar paneline ihtiya duymadmzdan bu panel sa st taraftaki X iareti ile kapatlabilir.
Eklediiniz cihazn zelliklerini grmek iin o cihaz seiniz. Cihazla ilgili bilgiler sa st
pencerede grlecektir.
55

Resim 2.40: Cihaz zelliklerini grme

Cihazlar arasndaki ilikinin salanmas

Buraya kadar oluturulan bina yaps ierisinde, bina blmlerine eklenen KNX
cihazlarnn hangilerinin birbirleri ile ilikili olduunu belirtmemiz gerekmektedir. Cihazlarn
birbirleri ile ilikisini salamak iin, bu balantlar sanal bir balant olarak ifade edebileceimiz
Grup adresleri ile yapmamz gerekmektedir. Grup adresi oluturmak iin Senaryo oluturma
grup adres panelini kullanacaz.

Resim 2.41: Grup adres panelini altrmak

Grup adresleri panelini anz.

56

Resim 2.42: Grup adres paneli ekran

lk aldnda Grup adresler sayfas botur. Grup adresi oluturmak iin, Grup adresleri
sekmesine tklayn. Alan satra daha nce yaptnz ekilde bir isim giriniz.

Resim 2.43: Grup adresi oluturma ekran

Eklediiniz isimler sol st kede gzkecektir.

57

Resim 2.44: Orta grup ekleme ekran

Sol st keden 1. Kat seerek Orta grup ekle sekmesine tklayn. Alacak pencereye
yeniden isim verin. rnein Aydnlatma kontrol, Dimmer kontrol gibi. Tamam tuuna
bastnzda eklemeler yaplm olarak aadaki durumla karlaacaksnz.

Resim 2.45: Orta grup liste ekran

Aydnlatma ile devam edelim. Aada grlecei gibi Aydnlatma Kontroln seiniz
ve Grup Adreslerini Ekle sekmesine tklaynz. Alan pencereye bir isim giriniz ve Tamama
tklaynz.

58

Resim 2.46: Grup adresleri ekleme ekran

Resim 2.47: Grup adresi isim girme ekran

Bu ilemden sonra aadaki grnty elde edeceksiniz.

59

Resim 2.48: Grup adresi oluturmay tamamlama

Bu aamadan sonra mutfak aydnlatmas iin cihazlar balamaya hazrz. Bu ilem iin
Mutfak altndaki Push Buttonu seiniz. Sa altta alan grup adresini srkleyerek Sa stteki
Mutfak iine braknz.

Resim 2.49: Push Button ekleme ekran

Ayn ekilde aydnlatma srcsn de eklememiz gerekmektedir. Az nce Push Butonda

yaptnz gibi sol alt panelden Switch Actuator u seiniz ve yine srkleyerek Mutfak iine
braknz.
Sol st keden Mutfak seildiinde bu blge ile ilikilendirilmi olan KNX cihazlar sa
st tarafta grlecektir. leminiz bitmitir.
60

Resim 2.50: Switch actuator ekleme ekran

61

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Bylece program kurup iler hale getirmi olduk. Senaryo dahilinde altrp
ilemlerimizin gereklemesini grebiliriz.
Akll ev sistemlerinde kullanlan program kurmak, altrmak ve uygulamalar yapmak.
lem Basamaklar

neriler

Akll ev sistemlerinde kullanlan

cihazlar aratrnz.

nternetten ve retici firma

kataloglarndan bulabilirsiniz.

Akll ev sistemlerinde kullanlan

sistemleri aratrnz.

Grsel ve yazl basn aygtlar ile retici

kataloglar aratrlarak uygun rnler
bulunabilir.

Akll ev sistemlerinden biri olan KNX

sisteminde kullanlan program kurma ve Unutulmamaldr ki bir lambann yaklp
senaryo oluturma ilemini gerekletirin.
sndrlmesi bile bir senaryodur.

62

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler
doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

( ) Modbus, cihazlardan verilerin alnd ve bu verilerin bir merkezde toplanabildii bir

endstriyel a sistemidir.
( ) Slave cihazlar istasyon numaras ile isimlendirilir ve master cihaz istasyon numaras
ile isimlendirilen cihazlardan veri okur ve veri yazar.
(
) Master cihaz, haberleme hattnda tm okuma ve yazma ilemlerini gerekletiren,
slave cihazlara veri yazan, veri okuyan ve kontrol gerekletiren cihazdr.
( ) Slave cihaz ierisinde haberleme ile ilgili komutlar bulunur.
( ) Senaryolar tek bir durum iin olabilir ve birden fazla senaryo altrlamaz.
( ) MAC adresi(Fiziksel adres, Donanm adresi) a donanmnn tanmlanmasn salar.
( ) Senaryo oluturma programlar Zigbee sistemini kullanr.

63

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.
1.

Aadakilerden hangisi her odadan ya da internet zerinden scaklk kontrolne verilen

isimdir?
A) Multimedya
B) Gvenlik
C) klimlendirme
D) Aydnlatma
E) Perde kontrol

2.

Aadakilerden hangisi yaplmas istenen ilerin belli sralarda ve kendi kendine olmas
iin kullanlr?
A) Cihaz kontrol
B) Senaryo
C) Site ynetimi
D) Multimedya
E) Gvenlik

3.

Aadakilerden hangisi, sensrlerden ald bilgiyi kendine verilen programa gre ileyen
ve i elemanlarna aktaran bir mikroilemci sistemdir?
A) Mikroilemci
B) Bilgisayar
C) Yazc
D) PLC
E) RF

4.

Aadakilerden hangisi faz birletirici elemanlardan deildir.

A) Diren
B) Bobin
C) Kondansatr
D) Ferit nve
E) Transistr

5.

Aadakilerden hangisi iki telli bir BUS hatt ve bu hatta balanan sensr ve src
elemanlarndan olumaktadr?
A) Faz birletirici.
B) Aktif filtre
C) Zigbee
D) RS-485
E) KNX

64

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler

doru ise D, yanl ise Y yaznz.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.

( ) Kzltesi (Kzlalt, IR veya Infrared) nm, dalga boyu grnr ktan uzun fakat
terahertz nmndan ve mikrodalgalardan daha ksa olan elektromanyetik nmdr.
( ) Kzltesi lazerler ayn zamanda fiber optik iletiim sistemlerinde de kullanlr.
(
) 802.11 kodu ile anlan standart, IEEE tarafndan kablosuz IR sistemleri iin
gelitirilmi olan bir dizi zel durumdan oluur.
(
) Telsiz Data Modem olarak, Radyo Modemler ya da GSM-GPRS
modemler kullanlabilir.
( ) RS-485 drt iki kablo ile haberleme imkn salar.
( ) Modbus, paralel haberleme standardn kullanr.
( ) Profibus protokolnde sistem omurgasnn hzl ve verimli olabilmesi iin Fiber optik
olmas zorunludur

65

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARLARI
1
2
3
4
5

D
C
E
C
B

RENME FAALYET-2 NN CEVAP ANAHTARLARI

1
2
3
4
5
6
7

D
D
D
Y
Y
D
Y

MODL DEERLENDRME CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

C
B
D
E
E
Doru
Doru
Yanl
Doru
Yanl
Yanl
Doru

66

KAYNAKA
KAYNAKA

ALTUN Cansen, Bina Otomasyonu, Yldrm Elektronik, Ankara, 2012.

ALTUN Cansen, Bina Aydnlatma, Yldrm Elektronik, Ankara, 2012.

ACER Osman Nuri, Haberleme, Yldrm Elektronik Ankara, 2012.

Bilim ve Teknik Dergisi, Ekim 2004.

www.Alarmshield.com (22.07.2013) (14.00)

www.marketwire.com (22.07.2013) (15.00)

www.setkom.com.tr

www.schneider -electric.com (20-21-22-23-24-27.07.2013) (09.00-16.00)

http://fourusmuhendislik.com (26.07.2013) (10.00)

http://www.evotomasyonu.biz (18.07.2013) (11.00)

http://rfteknoloji.com.tr (18.07.2013) (11.15.00)

http://www.deltaotomasyon.com (15.07.2013) (10.00)

(23.07.2013) (09.00)

67