Akor Bilgisi

Akor nedir? hangi akor nerede kullanllr ?almlar nasldr?bunlar renebilmek iin DZ
ve ARALIK bilgisi gereklidir.Dizi(gam) Temel Armoni Dersinde anlatmtm.Burada aralk
kavramndan sz edeceim.Aralk : iki sesin birbirine uzakldr.
1.MELODK ARALIK : birbiri ardnca tnlayan sesler arasndaki aralktr.
2.ARMONK ARALIK : Ayn anda tnlayan sesler arasndaki aralktr.(uyumsal aralk da
denir)
ARALIKLARIN ADLANDIRILMASI :lk ses ile ikinci ses arasndaki basamak says ile
adlandrma.r. mi-sol bu l aralktr.ama burada saym yalnzca diyatonik dizi zerinden
yani diyez ve bemoller dikkate alnmadan yaplr.Ancak bu baz noktalarda yetersiz
kaldndan aralk bildiren saysal terimlerin bana
BYK(majr),KK(minr),ARTIK(Augmented),EKSK(d iminished) ve TAM(perfect)
gibi adlar eklenir.Ak konuaym defalarca almama ramen hala bu aralklar
kartrrm.ok tekrar gerekiyor.BURAYA DKKAT : BUNLARI EZBERLEYN.
1.BRL ARALIK : Adlar ve ykseklikleri ayn olan iki sesin birbiri ardnca ya da ayn anda
duyulmasyla oluan aralktr.(SESDA)r : fa - fa gibi..NEML :bu aralk iitsel adan
fark saylmaz ,ayn sesin yinelenmesidir ancak: ada iki sesten biri yarm ses ince ya da
kaln olursa (fa - fa# gibi)iitsel adan birli aral oluturur.Bu gibi birlilere ARTIK
BRL(+1)denir.(KROMATK ARALIK )
2.KL ARALIK :birbiri ardnca gelen adlar farkl iki sesin oluturduu aralktr.Drde
ayrlr.
a.KK KL : birbirinden yarm ton uzakta bulunan (la -sib gibi .dikkat edilirse birli
aralkla duyulu olarak ayndr.Ancak birli aralkta iki sesin ad ayndr ykseklikleri
farkldr.burada hem ykseklii hem de adlar farkldr.)aralktrDiyatonik aralk da denir.
b. BYK KL : artk birli ile,kk ikilinin toplamdr.Tam tondur.B2 ile gsterilir.r: C-C#(Kk ikili)+C#--D(byk ikili) yani C--D aras.
c.ARTIK KL :Bir byk ikili ile bir artk birlinin toplamdr.Birbuuk tondur.r: C-D(byk
ikili)+D#(artk ikili) yni C--D# aras
d. EKSK KL :Adlar farkl ama ykseklikleri ayn olan aralktr.C-Db gibi.Ancak bunu
artk birli ile kartrmayn.Her ikiside ayn ykseklikteki seslerden olumasna
ramen,eksik ikili araln oluturan seslerin adlar farkl ykseklikleri ayndr..Ama artk
birlide ses de ykseklik de ayndr(G-G# gibi)
Bundan sonra l ve drtl aral frsat bulduka yazarm.Ancak gerek yok diyen varsa
da sylesin.
not :nceki mesajmda nihavent makamnn yeden sesini G diye yazdm.G# olacakt.
-------------------------------Artk birli : adlar ayn ykseklikleri farkl G - G#
Eksik kili : adlar farkl ykseklikleri ayn : G# - Ab
L ARALIK :Aralarnda basamak uzaklk bulunan iki ses arasndaki aralktr.
a.KK L : Bir byk ikili ile bir kk ikilinin toplamdr.1,5 tondur.k3 ile gsterilir.
r. C - D(byk ikili)+D - Eb(kk ikili)

b.BYK L : iki byk ikilinin toplamdr.2 tondur.B3 ile gsterilir.r : G - A(byk

ikili)+A - B(byk ikili)
c.ARTIK L : Bir byk l bir artk birlinin toplamdr.2,5 tondur.+3 ile gsterilir.r :
G -B(Byk l)+B#(artk birli)
d.EKSK L : ki kk ikilinin toplamdr.1 tondur.r: G - Ab(kk ikili)+Ab - A(kk
ikili)
DRTL ARALIK : Aralarnda drt ses bulunan iki sesin arasndaki aralktr.
a:TAM DRTL : ki byk ikili ile bir kk ikilinin toplamdr. 2.5 tondur. 4 ile gsterilir.
(drtl de denir)r:C - D(B2)+D - E(B2)+E - F(k2)
b. ARTIK DRTL (Tritron):Tam drtl ile artk birlinin toplamdr.r:Bir tam drtl ile bir
artk birlinin toplamdr.3 tondur.+4 ile gsterilir.r : D-G(4)+G#
c. EKSK DRTL : Tam drtlden kromatik yarm ton daha daha dardr.2 tondur.-4 ile
gsterilir.r: C-F(4)Bundan kromatik yarm ton karrsak C-Fb
BEL ARALIK: Aralarnda 5 asamak uzaklk bulunan iki sesin araldr.
a.TAM BEL : byk ikili ile bir kk ikilinin toplamdr. byk ikili ile bir kk
ikilinin toplamdr.3.5 tondur.5 ile gsterilir.r: C-D(B2)+D-E(B2)+E-F(k2)+F-G(B2)
b.ARTIK BEL:Tam beli ile artk birlininin toplamdr.4 tondur.+5 ile gsterilir.CG(5)+G#(artk birli)
c.EKSK BEL : Tam beliden kromatik yarm ton daha dar olan aralktr.3,5 tondur.-5 ile
gsterilir. C-G(5)bundan kromatik yarm ton alrsak C-Gb
NEML : BTN BU ARALIKLARI ENSTRUMANINIZLA ALIIN VE BUNLARI EZBERLEYN.
.Aralklarda kclk ve inicilik
2.Aralklarn evrimi
3.Aralklar uyumsal zellikleri(uyumlu-Uyumsuz aralklar)
4.Akor bilgisi
----------------------------ALTILI ARALIK : Aralarnda alt basamak bulunan iki ses arasndaki mesafedir.
1.KK ALTILI : byk ikili ile iki kk ikilinin toplamdr.4 tondur.k6 ile
gsterilir.r : D-E(B2)+E-F(k2)+F-G(B2)+G-A(B2)+A-Bb(k2)
2.BYK ALTILI rt byk ikli ile bir kk ikilinin toplamdr.4,5 tondur.B6 ile
gsterilir.r:E-F(k2)+F-G(B2)+G-A(B2)+A-B(B2)+B-C#(B2)
3.ARTIK ALTILI: Bir byk altl ile bir artk birlinin toplamdr.+6 ile gsterilir.5
tondur.rnein: C-A(B6)+A#(+1)
4.EKSK ALTILI: Kk altldan kromatik yarm ton daha dar olan altldr.-6 ile
gsterilir.r: D-Bb(k6)bundan kromatik yarm ton alrsak: D-Bbb(-6)olur.Duyum olarak

Bbb la sesine denk olduu iin D-A olarak duyulur.

YEDL ARALIK: Aralarnda yedi basamak uzaklk olan iki sesin araldr.
1.KK YEDL : Drt byk ikili ile iki kk ikilinin toplamdr.+7 ile gsterilir.5
tondur.r:C-D(B2)+D-E(B2)+E-F(k2)+F-G(B2)+G-A(B2)+A-Bb(k2)
2.BYK YEDL:Be byk ikili ile bir kk ikilinin toplamdr.5,5 tondur.B7 ile
gsterilir.r:A-B(B2)+B-C(k2)+C-D(B2)+D-E(B2)+E-F#(B2)+F#-G# (B2)
3.EKSK YEDL:Kk yediliden kromatik yarm ton daha dar olan aralktr.-7 ile
gsterilir.4,5 tondur.r:B-A(k7)bunu kromatik yarm ton daraltrsak B-Ab(-7) olur.
SEKZL ARALIK(oktav):Aralarnda 8 basamak fark bulunan 2 ses arasndaki mesafedir.
Genelde oktav olarak bilinir.8 ile gsterilir.Bu aralk nicelik bakmndan tam aralktr.6
tondur.r: F-F(8)
1.ARTIK SEKZL:8'li aralga kromatik yarm ton eklenmesi le oluturulur.+8 ile gsterilir .
6,5 tondur.r: G-G(8)+G-G#(+1)
2.EKSK SEKZL:Tam sekizlinin kromatik yarm ton daraltlmdr.-8 ile gsterilir.5.5
tondur.r: C-C(8) bunu kromatik yarm ton daraltrsak C-Cb(yani duyum olarak B)olur.
BU ARALIKLARI DEK SESLER ZERNDEN DE KURUN.OK ALIIN.ARMON OK
GZEMLDR.ALIMAYANA SIRRINI VERMEZ..

SEKZLDEN BYK(katl) ARALIKLAR: Birliden sekizliye kadar olan aralklar basit

sekizliden btk olan aralklar katl aralklardr.Her ne kadar 9'lu,10'lu,11'li,12'li,13'l
olarak adlandrlsa da ayn oktaviinde dnlerek adlandrlmas daha rahat bir kullanm
salamaktadr.Genelde tercih edilen bu yntemidir.(r: Re sesinin 9lusu olan mi ayn
zamanda re'nin ikilisidir.10'lusu olan fa ayn zamanda lsdr gibi)
OK EKSK VE OK ARTIK ARALIKLAR:Aralklarn kk,byk ve tam olarak e
ayrldn yazmtm.(Eksik aralk kk ve tam aralklarn kromatik yarm ton
daraltlmas ile edilir.Artk aralk ise byk ve tam aralklarn kromatik yarm ton
geniletilmesi ile elde edilir.)
Aksik aralklarn kromatik yarm ton daha daraltlmas (yani ift bemol bu da bir sese
denktir)ile ok eksik(ift eksik) aralk ;
Artk aralklarn kromatik yarm ton daha genietilmesi(yani ift diyez bu da bir sese
denktir)ile ok artk(ift artk) aralk elde edilir.
ok eksik ve ok artk aralklar pek kullanlmaz.Bilgi iin yazdm.
ARALIKLARDA NCLK VE IKICILIK:Melodik aralklarn, bir sesin dier sese gre incelii
veya kalnldr.Eer ikinci ses birinci sesten ince ise aralk kcdr,ikinci ses birinci sesten
kaln ise aralk inicidir.r: F-G(kc),C#-C(inici)Yn belirtilmeyen aralklar kc olarak
kabul edilir.r -C aral.bunu inici ya da kc olarak dnmek mmkndr.Elbette her
iki durumda aralk farkl olacaktr(F-C kc olursa tam beli aralk,inici olursa tam drtl
olur)
ARALIKLARIN UYUMSAL ZELLKLER : Akadalar konular ilerledike biraz
arlayor.Gerekli tekrarlar mutlaka yapnz.Aralklarn uyumsal zelliklerinden sonra

akorlara geeceiz.Aralklar,o aral oluturan seslerden dolay uyumlu ya da uyumsuz

olabilir.
BURAYI OK DKKATL OKUYUN!!!!
1.UYUMLU ARALIKLAR: Tnlaylar birbirleriyle kaynaan bir zellik gsteren,baka bir
arala gitme(zlme)eilimi gstermeyen ve bundan dolay durucu-duraan zellik
tayan(Karar etkisi veren)aralklardr.kiye ayrlr.
a)TAM UYUMLU ARALIKLAR: TAM BRL,TAM DRTL,TAM BEL,TAM SEKZL
b)YARI UYUMLU ARALIKLAR: BYK L,KK L,BYK ALTILI,KK ALTILI.
2.UYUMSUZ ARALIKLAR: Tnlaylar birbirleriyle kaynaan bir zellik gstermeyen,baka
arala gitme zellii(zlme)eilimi gsterenve bundan dolay yryc-devam etkisi
veren aralklardr.kiye ayrlr.
a)KL VE YEDL ARALIKLAR :uyumsuz olduklar iin kararlarn uyumlulara giderek
vermek zorundadrlar.Byk ikili : kk veya byk lye;kk yedili byk veya
kk yediliye zlr.ikililerde ince yani st ses,yedililerde kaln yani alt ses genelde ayn
yerde kalr dier ses yarm ya da tam ses inici hareket yaparak zlr.r : D-E byk
ikilisi C-E kk lsne ya da B-E byk lsne zlr.D-C kk yedilisi D-B byk
altlsna ya da D-Bb kk altsna zlr.
Kk ikililer sadece kk lye,byk yedili byk altlya veya 8 liye zlr.
b)ARTIK VE EKSK ARALIKLAR: Tam uyumlu aralklarn yarm ses inceltilmesi(artk) v ya
yarm ses daraltlmas(eksik)ile edilen artk ve eksik arlklar uyumsal zelliini yitirir.Artk
ve eksik aralklarn en ok kullanlan artk drtl(triton yani ton) ve eksik beli
aralklardr.
Artk drtl yle zlr:r: F-B artk drtl aralnda st-ince ses(B) 7. ses kabul edilir
ve kk ikili klr.(C'ye gelirve temel sese kara verir)Dier ses(F) ters yne YARIM ses
iner(E)yani F-B artk drtls E-C kk altlsya ya da ince ses(B) iin ayn ilemi
yaptktan sonra dier ses(F) ters yne TAM ses aa iner(Eb)yani F-B artk drtls
byk altlya zlm olur.(artk drtl aral kk veya byk altlya zlr)
Eksik beli yle zlr.r : B-F eksik belisinin kaln sesi(B) tonalitenin 7. sesi kabul
edilir ve kk ikili klr(C'ye gelir ve temel sese kara verir)dier ses ters ynde YARIM
ses iner(E) yani B-F eksik belisi C-E byk lsne ya da kaln sese(B)ayn ilemi
yaptktan sonra dier ses ters ynde TAM ses aa iner(Eb) yani B-F eksik belisi C-Eb
kk lsne zlm olur.(Eksik beli aral kk veya byk lde zlr)
AKOR BLGS :En az sesten oluan ses kmelerine akor(uygu) denir.Daha nce de
belirttiim gibi bu tanmdan,akorun dizi ve arlkla i ie olduu anlalmaktadr.Akorlar
ezberlemenin yan sra ve bundan nce oluum mantn kavramak ok nemlidir.Sz
konusu tanma uygun akor oluturabilmek iin dizi seslerini birer ses atlayarak(l
aralk) kullanmak gerekir.r : re dizisi stnde bir akor oluturalm : Re(mi atlanr)-Fa(sol
atlanr)-la blylece bir akor (Re minr) elde etmi oluruz.Bunu dizinin btn sesleri
zerinde(dizinin aralk zellii dikkate alnarak)uygulamak mmkndr.Akor sesleri ayn
anda tnlayaca gibi birbiri ardnca da tnlayabilir.Buna arpej denir.Akor sesleri genelde
st ste yazlr.Herhangi bir ses zerinden ller klarak elde edilen sesli sesli
akorlara L akorlar denir.(r: mi - sol - si yani mi minr)Bir ses zerine klarak
ifadesinden anlald gibi akor bir ses zerinde oluturulur.mi minr rneinde akor mi
sesi stne kurulmutur.Bu akorda mi sesi kk ses ya da kktr.sol sesi akorun ls, si
sesi akorun belisidir.

Yukarda krmzyla yazarak dikkati ektiim gibi akor en az sesten oluur.l bir
akorun belisi yani son sesi zerine yeni ller klarak drt,be,alt ya da yedi sesli
akorlar elde edilebilir.r:mi - sol - si l akorunun stne bir l daha klarak mi - sol
- si -re drtl akoru;en son ses olan re sesi stne bir l daha klarak mi - sol -si -re
-fa beli akoru alde edilebilir.
Burada nemli olan nokta udur: mi - sol - si l akorunda si sesi stne bir l daha
klarak elde edilen akora(si sesi stne bir l eklenince gelinen ses re sesidir yani
dizinin yedinci sesidir.Bu yzden bu akora[mi - sol - si - re]) YEDL AKOR denir.Ayn
ekilde en son ses olan si sesi zerine bir l daha kldnda(mi - sol - si - re fa)gelinen fa sesi dizinin dokuzuncu sesi olduu iin bu akora DOKUZLU AKOR denir.Bir
l daha kldnda gelinen la sesi dizinin onbirinci sesi olduu iin bu akora[mi - sol si - re - fa - la]ONBRL AKOR,bir l daha kldnda gelinen do sesi dizini onnc
sesi olduu iin bu akora [mi -sol - si - re - fa- la - do] ONL AKOR denir.
AKORLARIN ADLANDIRILMASI :Akorlar farkl zelliklerine gre adlandrlabilir.En basit
yntem kk sese gre adlandrlmasdr.r: sib - re - fa akorunun kk sesi sib olduu iin
akora sibemol akoru denir.Ancak bu yetersiz bir adlandrmadr.
Akorlar l klarak(byk veya kk l) elde edildikleri iin farkl zellikler
gsterirler.Buna gre majr,minr,eksik ve artk olmak zere 4 ana gruba ayrlrlar.
BUNA GRE :
Majr Akor(M ile gsterilir): B3+k3
Minr Akor(m ile gsterilir):k3+B3
Eksik Akor(- ile gsterilir): k3+k3
Artk Akor(+ ile gsterilir): B3+B3
NEML :Bir byk ve bir kk lden oluan akorlarn(majrve minr)ayn zamanda
TAM BEL aralk ;iki kk lden oluan akorun EKSK BEL aralk ;ki byk lden
oluan artk akorun ARTIK BEL aralk olduunu grmekteyiz.Artk ve eksik akorlarn bu
ekilde adlandrlmasna neden olan bu durumdan dolay;artk akora ARTIK BEL (+5 ile
gsterilir);eksik akora EKSK BEL (-5 ile gsterilir) ifadesi kullanlr.
AKOR ALIMALARINDA KILAVUZUNUZ OLACAK ZELGE :Aadaki izelgede majr ve
minr dizilerde hangi basamak zerinde hangi tr akor kurulduu gsterilmitir.
L AKOR MAJR DZ MNR DZ
Majr Akor_____I,IV,V_________ V,VI
Minr Akor___ II,III,VI__________I,IV
Eksik Akor_____VI, I__________ II,VII
Artk Akor _____---- ___________III
UYUMLU VE UYUMSUZ AKORLAR :
Aralk konusu iinde,aralklar uyumsal zellikleri bakmndan e ayrmtk.Bunlar : TAM
UYUMLU aralklar(birli,drtl,beli ve sekizli aralklar),YARI UYUMLU aralklar(byk ve

kk altl) ve UYUMSUZ aralklar(ikili,yedili,eksik ve artk aralklar.)

Aralklarn uyumsal zellikleri,iki ya da daha ok araln birbirine eklenmesiyle oluan
akorlara ayn ekilde yansr.Kendisini oluturan aralklarn tm uyumlu aralk olan
akorlara uyumlu akorlar;en az bir tanesi uyumsuz olan akorlara uyumsuz akorlar
denir.erdii aralklarn tm uyumlu olan akorlar yalnzca majr ve minr
akorlardr.Geriye kalan yedili,dokuzlu,onbirli,nl,eksik ve artk akorlar en az bir tane
uyumsuz aralk ierdii iin uyumsuzdur.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken yle bir nokta vardr.Majr bir akor olan R: mi
majr akoru bir B3'l ile bir k3'lden,minr bir akor olan r:la minr akoru bir k3'l ve bir
B3'lden oluur.Burada k3'l ve B3'ller kk sese gre yer deitirmekte olsa da burada
TAM BEL aral vardr.Dolaysyla yalnzca uyumlu aralklar ierdiinden her iki
akor(majr ve minr) uyumlu tnlar.Ancak uyumlu tnlayan majr ya da minr bir akora
yeni bir l daha eklediimizde(mi iin dnrsek re sesi eklenir) bu akor yedili bir akor
olur.Yedili akorlar ierdii btn aralklarn uyumlu olmasna ramen KK SESLE YEDNC
ses arasnda oluan uyumsuz aralktan dolay uyumsuz tnlar.
DURUCU VE YRYC AKORLAR:
Uyumsuz akorlar(majr ve minr dnda kalan tm akorlar) aynen uyumsuz aralklarda
olduu gibi bir baka yere gitme yani zlme gereksinimi uyandrr.Bu nedenle yryc
zellik gsterirler.
Uyumlu akorlar herhangi bir tonalite dnda kullanldnda durucu zellik gstermelerine
karn tonalite iinde kullanldklarnda yryc zellik gsterebilmektedir ve bir tonalite
iinde durucu olan bir akor baka bir tonalite iinde yryc olabilmektedir.Bundan
dolay uyumlu akorlar iin : tonaliteden bamsz tnladklarnda DURUCU;herhangi bir
tonalite iinde tnladklarnda ise DURUCU veya YRYC olarak adlandrlrlar.
Majr ve minr dizilerin I,III,V ve VIII basamaklar DURUCU; geriye kalan II,IV,VI ve VII
basamaklar ise yrycdr.Tonalite dnda durucu bir zellik gsteren uyumlu bir
akorun tonalite iinde de durucu zellik gsterebilmesi iin o tonalite iindeki durucu
sesleri ieren bir akor olmas gereklidir.Byle bir akor tonalitenin yalnzca BRNC SES
ZERNE KURULAN AKORDUR.(la minr dizisini ele alalm.erdii seslerin tamam
tonalitenin durucu seslerinden oluan tek akor,laminr yani la - do - mi seslerinden
oluan akordur.nk la - do ve mi sesleri bu tonalitenin durucu seslerindendir.)Majr ya
da minr tonalitelerde birinci basamak zerine kurulan l akorlar dndaki tm akorlar
uyumlu yani majr ya da minr akor olsalar bile yryc zellik tar.
NEML :Majr ya da minr tonalitelerin birinci basama zerine kurulan akorlar
dndaki tm akorlarn yryclk derecesi;UYUMSAL ZELLKERNE,ERDKLER
YRYC SES SAYISINA VE O SESLERN YRYCLK DERECESNE GRE DER.
rnek : re majr tonalitesinin VII basama zerine kurulan do# - mi - sol akoru eksik
beli akoru olmas dolaysyla uyumsuz tns,do#,mi ve sol gibi yryc seslerden
olumas ve tonalitenin en yryc sesi olan yedeni yani do#'i iermesi nedeniyle ayn
dizinin VI basama zerine kurulmu olan si - re - fa# akoruna gre daha gl bir
yryc etki tar.
VI basamak zerine kurulan si - re - fa# akorunun yryclk derecesi, gerek uyumlu
bir akor olmas,gerekse re dizisinin dura olan re ve fa# gibi iki nemli durucu sesi
iermesi bakmndan do# - mi - sol akoruna gre daha azdr.
baka bir rnek :do majr dizisinin VII basama zerine kurulan si - re - fa akoru ile VI
derece zerine kurulmu olan la - do - mi akorunu ayn ekilde karlatrarak
yapabiliriz.Siz de bunu deiik tonlarda deneyiniz. Kolay gelsin, mzikle kaln dostlarm.