Shankar 2

MejeJelejCeced heg<he-2
efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)
Sm-New
jepee yeeoe ves Gmes Deheveer YegpeeDeeW mes Ketye heere Deewj keneegcnejs heeueve ceW cesje meye keg efve ieee, leye Yeer legce cegPes es[kej pee
jns nes? en megveles ner YeieJeeved meleveejeeCe eke nes iees Deewj emeVe nes yeesues-jepeved! ve lees ceQ legcnW es[ mekelee ntB, ve Oece& Deewj ve ue#ceer
ner legcns es[ mekeleer nw~
Deepe iebiee j#ee kes efuees Yeer cenejepe yeeoe keer YeeBefle meleveejeeCe kees ieues ueieevee nesiee~ DeveLee keefue kes eeC[ eleehe mes
DeefYeYetle mJeie& keer veoer iebiee Fme he=LJeer leue kees es[ves kes efueS yeeOe neWieer Deewj hegjeCeeW kes Fme Jeeve kees meeLe&ke kejWieerkeueew omemeneeefCe nefjmlepeefle cesefoveerced ~
leoOe peeJeerleeseb leoOe eeceosJelee: ~~
(keefue kes ome npeej meeue yeerleves hej YeieJeeved efJe<Ceg he=LJeer hej veneR jnWies, Gmemes DeeOes DeLee&led heeBe npeej meeue yeerleves hej peeJeer
iebiee leLee Gmemes Yeer DeeOes DeLee&led {eF& npeej Je<e& yeerleves hej eece-osJeleeDeeW kee Jeeme he=LJeer hej veneR nesiee~)
ceeB iebiee keer j#ee Deelce j#ee nw~ iebiee j#ee kee mebkeuhe uesves kes henues Deheves Devleueexke keer iebiee kees heefj<ke=le kejvee nesiee, Deheveer
Devleeslevee kees peieevee nesiee~ Devleceg&Keer neskej peevevee nesiee efke nceejer Devleeslevee ceW iebiee kes eefle efkeleveer mebJesovee nw~ ceeB iebiee kes eefle
efpeleveer ienjer mebJesovee peiesieer Gleveer ner leerelee mes Gmekeer eot<eCe-cegefe keer Jeekeguelee ye]{sieer~ Fmekes efuees nesvee he[siee eleske ceeveme kees
iebieecee~ Gmes yevevee he[siee Devleceg&Keer, pees yeveeesiee Gmes elegjeveve-eejeW Deesj keer ef Jeeuee~ en elegefo&ke ef Gmes ues peeesieer meceeyeesOe
keer Deesj! Deewj leye ener meceeyeesOe ess mes efieuenjer eeeme kees Yeer yeoue mekesiee keYeer YeieerjLe eeeme ceW~ ener Deevleefjke mebJesovee mecePe
heeesieer efke ceeB iebiee keesF& meeceeve yenleer ngF& veoer veneR, efoJe Deeheesceeer Meefe nw, pees Fme Yetueeske ceW eeefCecee$e kes keueeCe kes efuees
DeJeleefjle ngF& nw
Meefemleeseceeer efoJeesJeleefjlee mee#eelheje osJelee ~
meeceevee peueJeeefnveer meefjefoeb vewJe ekeuhee keJeefeled,
keueeCeee megkeefuheleeb ef$eYegJeves hetpeeb yegOewJe&efvoleeced
mesJevleeb mJemegKeee keuheueeflekeeb iebieeb peievceelejced ~~ (j0 ieb 11/28) j#ele ieeke
Jewmes lees DeeOegefveke Jew%eeefveke mebev$eeW mes uewme Fme GVeleMeerue egie ceW iebiee keee& eespevee DeLeJee jeêre veoer mebj#eCe pewmeer
mejkeejer eespeveeDeeW kes Devleie&le iebiee efkeb Jee meYeer veefoeeW kees eot<eCe kes een mes g[e uesves keer heee&hle #ecelee Leer, efkevleg Fve eespeveeDeeW ceW
mebueive lev$e kes efuees efvee, mele Deewj F&ceeveoejer pewmes efJeMes<eCeeW kee eeesie keee mecYeJe nw? eefo Ssmee neslee lees Jen efove otj ve neslee peye
ceeB iebiee Deheveer efvece&ue, ebeue, Meerleue uenjeW mes cegmkegje G"leeR~ efkevleg nee! Yeeeej heer Depeiej keer uehes ceW efmemekelee ieCelev$e keee
Fme e#e eMve kee Gej os heeesiee
kees iebieeced GodOeefj<eeefle?
[e@0 keceuee heeC[se
Gheeeee&-mebmke=le efJeYeeieeOe#e
jeveekeej - j#ele ie*dieece
Jemevle kevee ceneefJeeeuee
kecee, JeejeCemeer
jeveekeej - j#ele ie*dieeced cenekeeJe

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele
53
iebiee-ieee$eer peevleer
Sm-New
YetYe&gJe: mJe:
lelmeefJelegJe&jsCeb Yeieex osJeme Oeerceefn
efOeees ees ve: eeesoeeled~
hegCe-leesee, heeflele-heeJeveer, ef$eefJeOe heehe-leehe veeefMeveer, cebieueKeeefve YeieJeleer ceeB iebiee-pese Megkeuee oMeceer, efove yegOeJeej, nefmle ve#e$e
ceW Fme Oeje-Oeece hej heOeejeR, FmeefueS Fme heJe& kees iebiee oMenje kenles nQ~ ueeske ceevelee nw efke Fme efove iebiee mveeve-hetpeve-Dee&ve mes ceveg<e
ome ceneheelekeeW mes cege nes peelee nw~
eeCe lelJe kee DeefJeJeOe&ve kejves Jeeueer, meodyegef oeefeveer ieee$eer kee DeJelejCe Yeer YeieJeleer iebiee keer ner YeeBefle yeeef<e& efJeeeefce$e kes
ceeveme ceW ngDee, Deewj Jen efleefLe Yeer Leer, pese Megkeuee oMeceer~ pees efoJe Meefe kesJeue osJe heefjJeej keer Deveghece efveefOe Leer, Jen yeeef<e& keer
eeC[ lehemeeOevee mes DeeefJe&Yetle neskej Yee Jelmeuee mJehe ceW eie nes ieeeRosJeceelee mes efJeeceelee kes mJehe ceW efJemleerCe& nes ieeeR~
efnceeef-legbie-e=bie mes GodYetle iebiee nj-nj efveveeo kejleer ngF& Deheveer Oeeje kes meeLe Deveghece peerJeve-oeefeveer Meefe ueskej Fme YeejleYetefce hej eJeeefnle nesleer nw~ peue Oeeje kes he ceW Jen Oeje kees Meme-Meeceuee yeveeleer nw, lees Meefe Oeeje kes he ceW DeieefCele Devegoeve
yejmeeleer ngF& peveceeveme kees meceguueefmele kejleer De#egCCee&-Deejesie kee Jejoeve osleer nw~ Yeejleere peveceeveme YeieJeleer iebiee kes Yeewefleke Deewj
DeeOeeeflceke oesveeW ner Deveghece DevegoeveeW mes ke=leeLe& nes kej ner GvnW ceeB ken kej hegkeejlee nw, Gvekeer heeJeve Oeeje Deepe kes eot<eCe-efJeke=le
keeue ceW Dece=le Oeeje ceeveer peeleer nw lees Deheves efvece&ue-heeJeve Deewj peerJeveoeeer lelJeeW kes ner keejCe~
ieee$eer ceb$e keer eeflee Deveeefo ieg ceb$e kes he ceW nw~ Yeejle kes met#ce-lelJe oMeea $e+ef<eeeW ves Fmes pehe-lehe Deewj Oeeve kee meJe&es
ceeOece Ieesef<ele eqkeee Lee~ MeeeeW ceW mLeeve-mLeeve hej ieee$eer ceb$e keer efJeMeo ceefncee kee ieeve efkeee ieee nw~ Deheew<ese evLe Jeso Deewj Gmekes
egefle mJehe Gheefve<eo Deeefo kes Devegmeej ieee$eer ner meeefJe$eer, yeeefJeee, veeo yee, efJeeceelee Deeefo ieewjJecee veeceeW mes peeveer peeleer nw~ eerceod
YeieJeod ieerlee ceWeer ke=<Ce Deheves Devevle mJehe kee JeCe&ve kejles ngS mJeeb kees - ieee$eer vomeecenb keneDeLee&led voeW ceW ceQ ieee$eer
ntB~
ieee$eer ceb$e keer ceefncee kee ieeve kejles ngS cenef<e& ece kenles nQieee$eer mes es keesF& pehe veneR, ieee$eer mes es keesF& lehe veneR, ieee$eer
mes es keesF& Oeeve veneR, ieee$eer mes es keesF& nJeve veneR nw~
efJe<Ceg Oeceexej hegjeCe kes Devegmeej-ieee$eer meeOeke kees Gmekeer keecevee kes Deveghe heue eoeve kejleer nw, pees keecevee keer hetefle& eenles
nQ Gvekeer keecevee-hetefle& nesleer nw; pees meodieeffle eenles nQ Gvekee heLe eMemle neslee nw Deewj pees efve<keece meeOevee kejles nQ Jen hejceyee kees eehle
nesles nQ~
ieee$eer Meefe Deewj meefJelee osJelee kee egice nw~ ieee$eer ceb$e keer OJeefve lejbieeW mes meefJelee keer eeCeeslke<e&oeefeveer MeefeeeW kees Deekeef<e&le
efkeee peelee nw~ ieee$eer ceb$eeseejCe eens meteexoe keeue ceW nes, ceOee DeLeJee mebvOee-jeef$e ceW Fmekes GeejCe kes meeLe ner mete& mes Ske uehe
efvekeueleer nw pees pehekeee& kees met#ce he mes eYeeefJele kejleer nw~ esleJeCe& keer, keg-keg megvenueeheve efueS ekeeMe keer Oeeje mes efvekeueleer
mehleJeCeea-FvOeveg<eer efkejCeeW mes meeOeke kee oe Yej G"lee nw, pees Gmekes JeefelJe kees ieewjJeceeer DeeYee mes heefjhetCe& kej osslee nw~ Fmekee
54
Sm-New
meodeYeeJe Deeme-heeme kes JeeleeJejCe hej Deewj JeefeeeW hej Yeer meMee he mes eie neslee nw~ eefo Ske ye[e pevemecegoee meecetefnke he mes
Ske meeLe ceb$eeseej kejlee nw lees Gmekes eYeeJe mes ekeeMe Gleveer ye[er uehe efvekeueleer nw, pees mecemle meeOekeeW kees Ske he kej osleer nw,
Deewj Gvemes efvekeueleer mehleJeCeea efkejCeW yengle ye[s Yet-Yeeie-pevemecetn kees megmebmkeeefjle kejleer nw~ Fme eeesie kees efJe%eeve keer kemeewer hej
kemee ieee, Deewj oeJeeW kees eLeeLe& heeee ieee nw~ FmeerefueS ieee$eer keer meecetefnke Gheemevee esemkeejer efme nesleer nw~
ieee$eer ceb$e ceW 24 De#ej nesles nQ,nceejs Mejerj ceW 24 Meefe kesv nQ pees mecemle ceveesMeejerefjke efeeeDeeW kee mebeeueve kejles nQ~
ieee$eer ceb$e ceW De#ejeW kee ie"ve Fme ekeej kee nw efke cev$eeseej mes Ske kes yeeo Ske Meefe kesveW hej MeyoeIeele neslee nw Deewj Jen Pebke=le
nes G"lee nw efpememes es kesv peeie=le Deewj peerJevle nes G"les nQ~ Fvekee peeiejCe meeOeke ceW Deveskeeveske iegCeeW Deewj MeefeeeW kes efJekeeme kes
he ceW heefjueef#ele neslee nw leLee $e+ef-efmeefeeW kee oelee yevelee nw~
ieee$eer ceneefJe%eeve kes Devegmeej-ieee$eer ceb$e kes eLece De#ej mes meheuelee, otmejs mes heg<eeLe&, leermejs mes heeueve, eewLes mes keueeCe, heeBeJeW
mes eesie, "W mes esce, meeleJeW mes ue#ceer, Dee"JeW mes lespeefmJelee, veJeW mes megj#ee, omeJeW mes yegef, ieejnJeW mes oceve, yeejnJeW mes efvee, lesjnJeW mes
OeejCee, eewonJesb mes eeCe, hevnJeW mes mebece, meesuenJeW mes lehe, me$enJeW mes otjoefMe&lee, DeejnJeW mes peeiejCe, GVeermeJeW mes me=ef-me=peve, yeermeJeW
mes mejuelee, FkekeermeJeW mes meenme, yeeFmeJeW mes Oewe&, lesFmeJeW mes efJeJeske Deewj eewyeermeJeW De#ej mes mesJee YeeJeer MeefeeeW kee peeiejCe neslee nw~ Fve
iegCeeW kees heekej ceeveJe #eglee mes cenevelee Deewj heMeglee mes osJelJe keer Yetefcekee ceW eefJe nes peelee nw~ efve:mevosn ieee$eer Gheemeke kes efueS
keuhele, heejme Deewj keeceOesveg nw efme nesleer nw~ mecYeJele: FmeerefueS ceeB ieee$eer keer mlegefle ceW DeLeJe&Jeso kenlee nw
mleglee ceee Jejoe Jeso ceelee
eeesoevleeb heeJeceeveer efpeeveeced
Deeeg: eeCeb epeeb heMegb keerefle& befJeCeb yeeJee&meced
ceeb olJee epeleg yee ueeskeced~~DeLeJe& 19.71.1~~
cenlJe keer ef mes iebiee Deewj ieee$eer oesveeW ner Deveghece nQ~ Jemlegle: Ske lelJe kes oes he nQ~ iebiee Me he ceW ele#e eJeenceeve nQ Deewj
ieee$eer DeMe he ceW~ Ske mes yeefnjbie Meerleuelee-heefJe$elee eehle nesleer nw lees otmejer mes e%ee Deewj eKejlee
iebiee ele#e hesCe ieee$eer eeele#ele:~
keueeCeb kegles efveleb n"euueeskeme efveefeleced~~
ieee$eer cev$e: e%eeveb efJeJeskeb e eeefle~
GYeeJeefhe mJeYeesYe: emeeolJesve eefle~~
Yeejleere mebmke=efle kees Oeve yeveeves Jeeueer ieee$eer Deewj iebiee oesveeW ceneMeefeeeB ceeveJe cee$e kes keueeCe kes efueS Fme OejeOeece hej
DeJeleefjle ngF& nQ; Fvekeer mecegefele DeejeOevee Deewj DeJeieenve mes nce meYeer Deheves peerJeve ceW ke=leke=le nes mekeles nQ DeeJeMekelee nw lees efmehe&
mebkeuhe keer
[e@0 hetvece efmebn
efnvoer eJeee
er. [er. keeuespe, peewvehegj, G0e0
55
Sm-New
Deeepeieodieg Mejeeee& hej veJeerve ekeeMe

heefjeepeke mJeeceer %eeveevevo mejmJeleer ves Mebkejeeee& cenemeneeefyo efoefiJepee meceejesn JewMeeKe Megkeue hebeceer, mebJeled 2059
efJeeceer, efoveebke 17 ceF& meved 2002 F&0 Deee Mebkejeeee& kes eekee keer eeefuele ceeve efleefLe F&meJeer meved 788 kees hetCe&le: YeeefvlehetCe&
Ieesef<ele kej Gvekeer JeemleefJeke pevce-efleefLe JewMeeKe Megkeue hebeceer, egefOeefj mebJeled 2631 (509 F&0 het0) nesves kes eceeCe meefnle
JeejeCemeer ceW Mebkej MJesle-he$e ekeeefMele efkeee, efpemekee efJeceeseve meceejesn kes meYeecebe hej eer DeMeeske efmebnue, keee&keejer DeOe#e efJee
efnvot heefj<eod, ves efkeee~
en MJesle-he$e eerceod Deee peieodieg Mebkejeeee& Jewefoke MeesOe mebmLeeve, JeejeCemeer eje ekeeefMele efkeee ieee, efpemekes DeOe#e
heefjeepeke mJeeceer %eeveevevopeer mejmJeleer nQ~
%eeleJe nw efke efJeMJe ceW F&meJeer meved Deewj Yeejle ceW efJeeceer mebJeled keer ceeve keeue ieCevee kes hetJe& egefOeefj mebJeled eeefuele Lee~ en mebJeled
cenejepe egefOeefj kes jepeejesnCe kes efove mes eejcYe neslee nw~ egefOeefj kes 36 Je<e& jepe kejves kes 2 Je<e& yeeo keefue mebJeled kee DeejcYe
ngDee-DeLee&led egefOeefj mebJeled kes 38 Je<e& heMeeled keefue mebJeled eejcYe ngDee~
FeflenemekeejeW kees lees Deee Mebkejeeee& kes JeemleefJeke pevce-mLeeve leke kee helee veneR eue heeee~ Jen lees e=biesjer ce" kes Mebkejeeee&
mJeeceer ve=efmebn leerLe& ves Mebkej kee pevce-mLeeve kesjue ceW DeuegJeeeer kes efveke hetCee& veoer kes le hej efmLele keeue[er veece kes eece ceW Deeee&cyee
keer keesKe mes GlheVe nesvee megefveefMele efkeee~
heeeele efJeeveeW kee Mebkej kee pevce keeue egefOeefj mebJeled 2631, DeLee&led F&0 het0 509, kes yeere Jemlegle: 1297 Je<e& kee oerIe&
Devlej nw~ Fmekes eceeCe mJehe mJeeceer peer ves MeesOe hej DeeOeeefjle veF& leLe ekeeefMele efkeS nw~ hetJe& ceerceebmee kes eefme Deeeee& kegceeefjue
Ye mes Deeeee& Mebkej keer YeW Ske Ssefleneefmeke Ievee nw~ kegceeefjue Ye Deeeee& Mebkej mes Deeeg ceW 48 Je<e& ye[s Les~ Fvekee pevce-keeue
egefOeefj mebJeled 2077 (F&0 hetJe& 557) ceeve nw~
Fmekes Deefleefje heejefmeeeW kes eefme Oece&evLe mebmke=le eefvkee jepee megOevJee kes leece he$e, keebeer kes 54JeW Deeeee& meJe&%eeve
meoeefMeJe yeesOe ke=le hegCe Mueeske cebpejer, Deeeee& Mebkej kes efMe<e SJeced eLece peerJeveerkeej efelmegKeeeee& eje efueefKele Je=nlMebkej efJepeeevLe mJeeceer oeevevo mejmJeleer kes meleeLe& ekeeMe, hebef[le GoeJeerj Meeeer ke=le Jesoevle oMe&ve kee Fefleneme SJeced eefme heeeele uesKeke
[ekej efJevmesv kes eceeCe mJeeceer %eeveevevopeer ves MJesle-he$e ceW G=le efkees nQ~
mJeeceer peer ves Deheves MJesle-he$e ceW Fme Yece leLee Fme megoerIe& Devlej kee keejCe Yeer yeleeee nw efke-F&meJeer meved 788 kes efJevecetOe&ve
SJeced ce"eW kes eew{ eeejke DeefYeJeve Mebkej ngS~ heefjCeecemJehe Mebkejeeee& kes he ceW Fvekeer eeflee mLeeefhele nes ieF&~ ueieYeie Ske Meleer
kes Devoj ner Yee uesKekeeW ves Fvekes DeefYe<eske keeue kees ner DeeefJeYee&Je keeue kes he ceW GuuesKe efkeee pees hejJeleea keeue ceW Deee Mebkejeeee&
kes eeogYee&Je efJe<eeke mecePe efueee ieee~
ekeeefMele MJesle-he$e kes Devegmeej efJemle=le efJeefYeVe efleefLeeeW kes ece efvecveebefkele nQ :pevce efleefLe-JewMeeKe Megkeue hebeceer, egefOeefj mebJeled 2631-F&0het0 509
Gheveeve mebmkeej-ew$e Megkeue veJeceer, eg0 meb0 2636 (5 Je<e& Deeeg ceW)
mebveeme enCe-keeefle&ke Megkeue SkeeoMeer, eg0 meb0 2639 (8 Je<e& Deeeg ceW)
efMe#ee-Heeuiegve Megkeue efleeree, eg0 meb02640 (9 Je<e&, 9 ceen, 27 efove) Deeeee& ieesefJevo heeo mes-vece&oe le hej GvneR mes
meveeme enCe leLee Mebkejeeee& keer GheeefOe eehle ngF&~
keeMeer eLece Deeieceve-ieg ieesefJevo heeo kes ner DeeosMe mes ew$e Mekeue $eeesoMeer, eg0 meb0 2643-F&0het0 497 kees 12 Je<e& keer
Deeeg ceW1. YeieJeeve efJeMJeveeLe kee oMe&ve-ceefCekeefCe&kee Iee hej efMeJepeer mes YeW (eeC[eue he ceW) leLee Jeelee&~ Yee<e jevee kes efueS
yeoefjkeeece Oeece peeves keer esjCee eehle ngF&~ YeieJeeve efJeeveeLe kee DeeMeerJee&o legceves nceejer heoJeer eehle kej ueer nw~
2. cenef<e& Jeeme peer kes oMe&ve-ceefCekeefCe&kee Iee hej ner Jeeme peer kes oMe&ve eehle ngS-Gvemes 8 efove leke MeeeeLe& neslee jne~ 16
Je<e& keer Deeeg ceW ner GvneWves Jeemepeer mes eeCe leeieves keer Fe Jee keer-Jeeme peer GvnW Deieues 16 Je<e& leke ceneYee<eeW kee Jeeheke eeej56
Sm-New
emeej kej peiele kee keueeCe kejves leLee meveeleve mebmke=efle kee meeceepe mLeeefhele kejves kee efveoxMe oskej DevleOee&ve nes ieS~
3. efoefiJepee keer Iees<eCee-oef#eCe efoMee ceW efmLele oMeeecesOe Iee hej efJepee MegYe cegntle& hej Deeefeve Megkeue oMeceer, eg0meb0
2648 (Deheves 16JeW Je<e& Deeeg ceW) efoefiJepee keer Iees<eCee keer~
4. osJeer DeVehetCee& mes %eeve heer {eue Deewj Jewjeie heer keJee keer efYe#ee ceeBieer leLee YetleYeeJeve YeieJeeve efJeeveeLe mes emLeeve $eeer
yeemet$e, Gheefve<eod leLee eerceieJeerlee-kes eeesie keer Devegceefle ueskej JeneR mes efoefiJepee ee$ee eejcYe keer~
%eeleJe nw efke Fmeer MegYe cegntle& hej YeieJeeve jece ves Deiemle $e+ef<e kes efveoxMe mes oef#eCe efoMee keer Deesj efoefiJepee nsleg emLeeve efkeee
Lee~
Yee<eeefo jevee-YeieJeeve Mebkej kes DeeosMe mes Mebkej ves yeoefjkeeece ceW efveJeeme kej pes ke=<Ce DeceeJemee, eg0 meb0 2646 leke
3 Je<eeX ceW emLeeve$eeer-yeemet$e, Gheefve<eod leLee eerceieJeerlee Yee<eeW keer jevee keer~ Fme mecee Fvekeer Deeeg cee$e 16 Je<e& keer Leer~ Fmeer
DeJeefOe ceW FvneWves peeseflece&" keer mLeehevee keer~
ceC[ve efcee mes MeeeeLe&-ceeefn<celeer ceW ceeie& Meer<e& ke=<Ce le=leeree, eg0 meb0 2647 (F&0 het0 493)
ceC[ve efcee kee mebveeme enCe-ew$e Megkeue veJeceer, eg0 meb0 2649 (veece megjsejeeee&)
megOevJee jepee mes mecheke&-ceeie&Meer<e& Megkeue oMeceer, eg0 meb0 2649 (F&0 het0 491)
hegve: efoefiJepeeejcYe-3 Je<e& yeeo-JewMeeKe Megkeue le=leeree, eg0 meb0 2650 (490 F&0 het0)
efoefiJepee keee& mechetCe&-(oesveeW yeej ceW efceueekej efoefiJepee keee& kegue 8 Je<e& ceW mechetCe& ngDee) Yee hetCe&ceemeer, eg0 meb0 2655F&0 het0 485~
4 heer"eW keer mLeehevee-17 Je<e& Deeeg mes 27 Je<e& Deeeg, kegue 10 Je<e& ceW 4 efoMeeDeeW ceW 4 heer"eW keer mLeehevee keer~ Gej ceW (1)
peesefle<heer"-yeefkeeece, heefece ceW (1) Meejoeheer"-keeefle&ke ke=<Ce $eeesoMeer, eg0meb 2648 (eefjkeehegjer) oef#eCe ceW (2) e=biesjerheer"Heeuiegve Megkeue veJeceer, eg0meb0 2648, hetJe& ceW (3) ieesJeOe&veheer"-JewMeeKe Megkeue oMeceer, eg0meb0 2655 (peieVeeLehegjer) oef#eCe-keebeer
keecekeesef heer"-eg0 meb0 2658 (Gheemeveeheer")
Meejoeheer" Jeeme-eg0 meb0 2662, 1 Je<e& leke
ceneeeeCe-keeefle&ke hetefCe&cee, eg0 meb0 2633-F&0het0 477 Deeeg 32 Je<e& 6 ceen 10 efove
Ghejese efleefLe eceeW mes Ske efJeefMelee eke nesleer nw efke Deeeee& Mebkej kes pevce mes ueskej ce=leg leke, kesJeue Ske DeheJeeo-ceC[ve
efcee mes MeeeeLe& kees es[kej, meYeer efleefLeeeB Megkeue he#e ceW ner he[eR~
mJeeceer %eeveevevo mejmJeleer kes Deeeee& Mebkej kes keee&keeue kes Ghejese efveOee&jCe kes heMeeled mJeeYeeefJeke ner Fefleneme keer Deveske
efleefLeeeW kee mebMeesOeve Deheves Deehe nes peelee nw~
Deebiue efMeef#ele FeflenemekeejeW eje ieewlece yeg kee DeJelejCe F&0 het0 6JeeR Meleeyoer ceeve nw-efkevleg mJeeceer %eeveevevopeer kes Devegmeej
Fmekeer mebieefle efyeukegue veneR yew"leer keeeWefke MeleeefyoeeW leke yeew Oece& kes eeej-emeej kes yeeo meceepe ceW Deveeeej, heeheeeej, JesoeW keer
Deeeflee Je meveeleve Oece& kes Deenle nesves kes yeeo Deeeee& Mebkej ves meejs osMe mes yeew Oece& kee Geeve kej Jewefoke meveeleve Oece& keer
hegve:eeflee keer Leer~
Fme MJesle-he$e kes Devegmeej ieewlece yeg kee DeJelejCe F&mee hetJe& 18JeeR Meleeyoer "njlee nw~ eerve F&mee hetJe& 11JeeR, efleyyele 9JeeR,
LeeF&uewC[ 6JeeR, uebkee yeeosMe 5JeeR Deewj 4JeeR Meleeyoer F&mee hetJe& yeg efveJee&Ce keeue kenlee nw pees Delevle $egefhetCe&-Yeeceke SJeb hejmhej
efJejesOeer nw~
en MJesle he$e Debespeer oemelee kees meg{ kejves keer ef mes Yeejle ceW efMeef#ele Jeie& leLee $egefhetCe& uesKeve kes efueS leweej efkees iees
FeflenemekeejeW eje GlheVe meeJe&peveerve Yece kes efveJeejCe nsleg Yeejleere Fefleneme kes hegveuexKeve keer DeeJeMekelee eke kejlee nw~ Fmekes
Devegmeej ceewe& keeue, yeew keeue, ieghle keeue mJeCe&egie pewmes emebieeW hej ceewefueke efevleve keer DeeJeMekelee nw~ FeflenemekeejeW kees Je Jewefoke
efJeeveeW kees Fme hej iecYeerj eee& Je ieesefeeB Deeeesefpele kejveer eeefnes~
Jele&ceeve ceW Yeer Deveske efJeeve, ceveer<eer SJeced efevleke Fme cele kes hetCe&le: meceLe&ke nQ~
-ef$eueeskeer veeLe efmevne
#es$eere ee peeiejCe ecegKe, Gej eosMe SJeb Gejebeue
57
Sm-New
DeeeMebkej Deewj vesheeue

DeeeMej ves ielekeefue mebJeled 2613 ceW 2491 Je<e& hetJe& vesheeue keer ee$ee keer Jes ueieYeie 1 Je<e& leke vesheeue ceW efveJeeme kej ielekeefue
mebJeled 2614 ceW Yeejle ueews~ Deeeee&eer kes vesheeue Deeieceve mes hetJe& vesheeue kes jepee ye=<eYeosJe veJe eeefuele yeew Deewj pewve Oece& mes DeleefOeke
eYeeefJele nes iees Les~ HeuemJehe vesheeue ceW Jewefoke Oece& kee eme-efevleveere efmLeefle ceW hengBe egkee Lee~ Deeeee&eer kes vesheeue Deeieceve kes heeeled
ner jepee Je=<eYeosJe hegve: MewJe Oece& ceW eefleefle ngS~ YeieJeeve heMegheefleveeLe cebefoj SJeb Deve keF& efoJe #es$eeW kee hegveej ngDee~ MeeeeLeeX ceW
Deveske yeew SJeb pewveOece& kes DeeeeeeX kee hejeYeJe ngDee~ Fme DeeJeemekeeue ceW Deeeee&eer eje Deveske cenJehetCe& ebLeeW kee eCeeve Yeer ngDee
efpeveceW mes Deepe DeefOekeebMe keeue keJeefuele nes egkes nQ~ YeieJeeved heMegheefleveeLe kee hetpee efJeOeeve Deepe Yeer Deeeee& eer eje efveOee&efjle jerefle mes
mecheVe nes jne nw~
en Yeer GuuesKe efceuelee nw efke jepee Je=<eYeosJe kes keesF& mevleeve veneR Leer~ Deeeee&eer kes DeeMeerJee&o kes HeuemJehe egefOeefj mebJeled
2614 ceW GvnW heg$ejlve keer GheueefyOe ngF&~ jepee ves Deheves Fme heg$e kee veece Deheves ieg kes DeeMeerJee&o mes eehle emeeo kes keejCe MejosJe
jKee~
vesheeue efmLele mJeebYet efue ner ewle nw~ meleegie ceW osJelee ueesie Fmekee hetpeve kejles Les~ JeeCeemegj kes heg$e censv eje keheemegj
kes JeOe kes Ghejevle Gmekeer ieesheg mes hetpee nesves ueieer~ mete&JebMeer jepee Je=<eYeosJe ves peye MewJeOece& kee heefjleeie kej yeewOece& Dehevee efueee
lees GvneWves MeeefvleMeerue efYe#eg kes efveoxMeevegmeej Fme mJeebYet efuebie kees ielekeefue mebJeled 2600 ceW ewle kes he ceW heefjJeefle&le kej efoee~ Fmekes
Ghejevle jepee kes hejeceMe& mes Meeefvlekej epeeeee& ves Ghejese heJe&leere #es$e kees meceleue kejekej DeeJeemeere Yetefce kee he efoee~ peneB Deepe
Yeer yeew ueesieeW kee ecegKe DeeJeeme nw~ mete&JebMeer jepee eleeheceue kes mecee ceW Fme #es$e ceW JeMeghegj, JeCehegj, Deefie>hegj, Jeeeghegj Deewj mecejhegj
veeceke hebehegjer mLeeefhele keer ieF&~
YeieJeeved DeeeMej kes vesheeue Deeieceve hej Gvekes eYeeJe mes jepee Je=<eYeosJe peye hegve: MewJeOece& ceW oeref#ele ngS leye DeeeMej keer
esjCee mes jepee Je=<eYeosJe kes eje Gheeg&e ewle ceW ner mJeebYet efuebie keer hegvee&eflee keer ieF& pees Deye leke efJeeceeve nw~
eehle JebMeeJeueer kes Devegmeej ieesheeueJebMeer jepee 8 hegmle 675 Je<e& jepe kejles jns~ ceefn<eheeueJebMeer jepee 3 hegmle 195 Je<e& jepe
kejles jns~ efkejeleJebMeer jepeeDeeW ves 3 hegmle 121 Je<e& jepe efkeee~ es meYeer jepee Mes<e ehej kes nQ~ JeueYe veeceke jepee kes 13 Je<e& ehej
kes nQ, heeeled keueegie ves eJesMe efkeee~ keueegie ceW Fvekee jepekeeue 18 Je<e& jne~ efkejeleJebMeer jepeeDeeW keer eewLeer hegmle nw~ Mes<e ehej kee
keeue 1004 Je<e& ngDee~ keueegie ceW efkejeleJebMeer jepee kee jepekeeue 1096 Je<e& jne~ Fme ekeej kegue 29 jepeeDeeW ves jepe efkeee~
meesceJebMeer jepeeDeeW kee 5 hegmle 351 Je<e& jne~ efueefJe JebMeer jepee 17 hegmle 1131 Je<e& leke jepe kejles jns~ ielekeefue 2578 ceW
jepee Je=<eYeosJe kes jepeeefYe<eske kes 15 Je<e& heeeled DeeeMejeeee& peer kee pevce ngDee~ ielekeefue 2593 Je<e& ceW keefue eejcYe kes 38
Je<e& henues egefOeefj mebJeled eejbYe nes egkee Lee~ egefOeefj mebJeled 38+2593 = 2631 mebJeled ceW Mejeeee& peer kee pevce kee GuuesKe ce"eW
ceW efceuelee nw~ Gme mecee ceW vevo mebJeled eue jne Lee~ megceefle leb$e kes Devegmeej 2000 egefOeefj mebJeled 800 vevo mebJeled 132 ieghle mebJeled
135+112=247 Megke mebJeled efceuekej Meke mebJeled ngDee-kegue 3044 Je<e& ceW efJeece mebJeled eejbYe ngDee~ eefleoC[wee& efJeOeeve
heefle: YeieJeeved eerceod DeeeMejeeee& peer keer DehetJe& ke=efleeeW ceW mes nw~ Fme ke=efle kee eer ieCesMe 2612 ielekeefue leovegmeej efJeece hetJe&
431 ceW peeseflece&" ceW ngDee efkevleg meceeheve 2613 ielekeefue ceW iee{sMJej (vesheeue) ceW mecheVe ngDee~ en Jen mecee Lee peye vesheeue ceW
jepee Je=<eYeosJe kes Meemeve ceW pewve SJeb yeew Oece& kee eYeeJe Deheves DeYegoe kes meJeexe efMeKej hej Lee~ Fmeer keeue ceW vesheeue kes efMe ceb[ue
58
eje Oece& keer eYeglee Je j#ee kes efveefcee Deeeee& eer ves vesheeue ee$ee (2613 ielekeefue) keer Deewj 2614 ielekeefue ceW ew$e Megkeue ceW JeneB
mes Yeejle ueews~
Yeejleere hegjeleve Jee*dcee ceW eesie Deewj lev$e kee Delevle cenJehetCe& mLeeve nw~ eeefhe ue#e Deewj GheueefyOe keer ef mes oesveeW meceeve
nQ, leLeeefhe eesie keer Dehes#ee lev$e kee ueeskehejke he#e Gmekeer Deheveer efJeMes<elee nw~ nceeje leeefv$eke Jee*dcee Deepe KeefC[le Deewj efJee=bKeue he
mes ner GheueyOe nw~ Deveske meeOeke Deewj ceveer<eer Deepe Yeer Fve ueghle keef[eeW kes DevJes<eCe ceW melele ueies ngS nQ~
YeieJeeved DeeeMej kes DeeefJeYee&Je ves Yeejle osMe kees DeeOeeeflceke DeKeC[lee eoeve keer~ Gvekee Deuhekeeefueke peerJeve ceeveJe peerJeve
keer yengcegKeer efoMeeDeeW kes ej Keesue ieee~ eesie Deewj lev$e keer efoMee ceW DeeeMej ves pees GheueefyOeeeB ceeveJe peeefle kees eoeve keer nQ Jes
Delevle efoJe Deewj heeJeve nQ~
eefleoC[wee&efJeOeeve heefle: ebLe keer GheueefyOe vesheeue osMe ceW ngF&~ YeieJeeved DeeeMebkej ves Fme ebLe keer jevee Yeejle ceW DeejcYe
keer Leer~ GvneR efoveeW vesheeue ee$ee kee emebie GheefmLele nesves hej Jes vesheeue emLeeve kej iees~ Fme ebLe keer mechetefle& vesheeue efveJeeme keeue ceW ner
ngF&~ keeueeblej ceW jepemeee keer DeefmLejlee Deewj osMe keer hejeOeervelee Deeefo Deveske Ssmes keejCeeWJeMe leLee DevJes<eCe kes DeYeeJe ceW en evLe
Deye leke Deeke SJeb De%eele ner jne~
Deheves cetue he ceW en evLe yeeeer efueefhe ceW Lee~ keeueevlej ceW en efJeefJeOe efueefheeeW ceW heevleefjle neslee jne~ yeeeer efueefhe mes en
efueefJe efueefhe ceW Deeee~ lelheMeeled vesJeejer efueefhe ceW heevleefjle ngDee~ vesJeejer efueefhe mes Jele&ceeve he ceW en ebLe eLece yeej osJeveeiejer efueefhe
ceW efueefheye ngDee~ Fmekes DevJes<eCe SJeb osJeveeiejer efueefhe ceW heevleefjle nesves keer Yeer Ske $eemeoeeke keneveer nw, pees Fmekeer GheueefyOe kes
meewYeeie keer leguevee ceW keesF& cenlJe veneR jKeleer~ en Ske hejce meewYeeie keer Ie[er Leer peye Yeejleere Jee*dcee kes efveiece Deewj Deeiece keer
efJeueghle keef[eeW kes DevJes<eCe mebueie> vesheeue ceW iees ngS Ske Yeejleere heefjeepeke eer mJeeceer efJeeejCe Deeece keer ef Fme osJe ogue&Ye ebLe
hej he[er~ Deveske keeW Deewj DeeheoeDeeW kees Pesuekej Yeer GvneWves Fme efoJe evLe keer eefleefueefhe vesJeejer mes osJeveeiejer efueefhe ceW efueefheye keer~
Fmekes efueS GvnW vesJeejer efueefhe kee %eeve Yeer eehle kejvee he[e~
heb0 veejeeCe hemeeo Mecee&
eOeeve leerLe& hegjesefnle
leerLe&jepe eeeie
Sm-New
IeeJeYeeme kees oerhees Ieeovees eLes<eles~

osneJeYeemekees osner leLeenb yeesOe efJeien:~~
59
Deeefo Mebkejeeee& SJeb yeg JeemleefJeke-keeue ece

efJeMues<eCeelceke eJeeve-heefjeepeke mevle mJeeceer %eeveevevo peer mejmJeleer
Sm-New
(DeefKeue Yeejleere efJele heefj<eo me$e, eeeie ceeIe Megkeue 3/24-1-04)

jeêre Skelee SJeb DeKeC[lee kes eefleelee, efJeMJe kes megeefme oeMe&efveke leLee emLeeve $eeer kes Yee<ekeej YeieJeeve eer DeeefoMebkejeeee& nQ~ efpevekees ieueleer mes DeeOegefveke FeflenemeeW ceW F&mee keer 8JeeR Meleeyoer ceW efveOee&efjle efkeee peelee nw, peye jefJeJeej kees yewMeeKe ceeme
kes Megkeue he#e ceW hebeceer efleefLe kees keefueegie kes 2593 Je<e& ceW vevove veece mes hegkeejs peeves Jeeues eeere Je<e& ceW keke& jeefMe Deefle es Leer, leye
pevces Les~ en 509 F&0 het0 (3102 - 2593 = 509) yew"lee nw~
yeemet$e keer Deheveer erkeeDeeW ceW Mebkejeeee& peer ves yeg peerJeve ceerceebmee kee Keb[ve efkeee nw~ en ceevevee DeefOeke egefeege Deewj eee
eleerle neslee nw efke Mebkejeeee& peer kee pevce YeieJeeve yeg mes 1300 Je<e& heeeled ner ngDee Lee keeesbefke YeieJeeve yeg kes heeeled ner Gvekeer
peerJeve ceerceebmee Yeejle ceW Ketye Heueer Hetueer~ efHej peeW peeW egie yeerlelee ieee, peveceeveme hej yeg keer oeMe&efvekelee kee eYeeJe #eerCe he[lee ieee
Deewj Gmeer #eerCeesvcegKe DeJemLee ceW Mebkejeeee& eje mebJesie eeeefjle meMee Jewefoke oeMe&efvekelee ves yeew peerJeve ceerceebmee kees meowJe kes efueS
GKee[ HeWkee~
Fme ekeej Mebkejeeee& peer keer efveOee&efjle efleefLe egefOeefj mecJelmej 2631, keefue mecJeled 2593 F&0 het0 509 ner eceeefCele nw~
efve:mebosn YeieJeeve yeg 19JeeR Meleeyoer F&0 het0 ceW efJeeceeve Les~ yeew evLeeW kee kenvee nw efke YeieJeeve yeg 72 Je<eeae Les, peye Depeele
Me$eg kees jepee yeveeee ieee Lee (kesVeLe meewv[me& efJejefele, efo nwefjspe Dee@He FefC[ee meerjerpe ceW efueKeer hegmleke ieewlece efo yeg kee he= 70
meved 1922 kee mebmkejCe)~ YeieJeeve yeg kee mJeie&Jeeme 80 Je<e& keer Deeeg ceW 1807 F&0 het0 kegMeerveiej ceW Ske Yee eje efoes iees
Keee kees Kee uesves kes keejCe hesefeMe jesie kes keejCe ngDee Lee~
ceneYeejle eg (3108 F&0 het0) kes heeeled F#Jeekeg JebMe kee 22JeeB JebMepe Meekee vesheeue kes meeefvveOe ceW, efnceeuee keer lejeF& ceW
efmLele keesMeue JebMe kes Gej 7 heefeceer Yeeie kee jepee yevee~ keefheueJemleg Fmekeer jepeOeeveer Leer~ Meekee Deewj efueefJeer GvneR JeefeeeW
DeLee&led F#Jeekeg JebMe keer MeeKeeSB nQ~ Ssmee Deheveer hegmleke #eef$ee keueevme Fve yegefm FefC[ee ceW eer efJeceueeejCe uee@ ves kene nw~
Decej keesMe hej Yejle keer erkee kee kenvee nw efke Meekee veece kes Je=#e mes he[e nw efpemekes efveke F#Jeekeg JebMe kee Ske jepee efveJeeme
kejlee Lee~ yeg cenejeveer ceeee Deewj cenejepe Megesove kes heg$e Les~ efmeeLe& ves 29 Je<e& keer Deeeg ceW jepeesefele peerJeve kee leeie kej efoee
Deewj ieee veiej kes efveke Ske heerheue Je=#e kes veeres 6 Je<e& leke Ieesj lehe efkeee~ eneR Gvekees %eeve eehle ngDee, Gvekee heg$e jengue efmebnemeve
hej yew"e~
yeew evLeeW ceW DepeeleMe$eg kees cenejeveer ceneosJeer Deewj cenejepee efyecyemeej kee heg$e ceevee peelee nw, Gvekeer jepeOeeveer jepeie=n Leer~ yeg
kes mecekeeueerve ueesieeW kes mecyevOe ceW yeew meeefnle Deewj DeeOegefveke FeflenemeeW ceW Ske cele nw~ hegjeCeeW ceW eehle ceieOe MeemekeeW keer JebMeeJeueer
kes Devegmeej meesceeefOe Gheveece ceepe&efj ceneYeejle eg kes mecee Meemeke Lee, Gmekes JebMe ceW 22 jepee ngS~ GvneWves 1006 Je<eeX leke jepe
efkeee Gvekes heeele eeesle JebMe kes MeemekeeW ves 138 Je<e& jepe efkeee efhej efMeMegveeie JebMe kes 10 jepeeDeeW ves 360 Je<e& leke jepe efkeee~
Fve 37 MeemekeeW ceW mes 31 JeeB (DeLee&led efMeMegveeie JebMe kee eewLee) #escepeerle YeieJeeve yeg kes efhelee MegesOeve kee mecekeeueerve Lee~ #escepeerle
ves 1852 mes 1892 leke jepe efkeee~ Gmeer keeueeJeefOe ceW (1887 F&0 het0) ceW YeieJeeve yeg kee pevce ngDee Lee~ 32JeW jepee
60
efyecyemeej kes Meemeve keeue (1852 mes 1814 F&0 het0) ceW egJejepe efmeeLe& 1858 mes 1852 F&. het. leke 6 Je<e& leke lehe kejves kes
heMeeled %eeve eehle DeLee&led yeg yeve iees~ 33JeW jepee DepeeleMe$eg kes Meemevekeeue (1814 mes 1787 F&. het.) ceW YeieJeeve yeg efveJee&Ce kees
eehle ngS~ FmeceW nceW yeg kes peerJeve keeue kee Delevle keeueece DeeefueefKele GheueyOe neslee nwpevce
: 1887 F&0 het0
ie=nleeie : 1858 F&0 het0
leheMeee& : 1858 F&0 het0-1852 F&0 het0
efveJee&Ce : 1807 F&0 het0
pewmee efke Deepekeue ceevee peelee nw eefo yeg F&0 het0 6"eR Meleeyoer ceW peerefJele Les lees Fmekee DeLe& en nesiee efke Gvekes mecekeeueerve
#escepeerle, efyecyemeej Deewj DepeeleMe$eg Yeer Gmeer DeJeefOe ceW Les~ etBefke efyecyemeej ceneYeejle eg kes mecee mes 12JeeB Meemeke Lee, Dele: kegue
2638 Je<e& (3138- 500 2638) kee DeLe& en nesiee efke Deewmeleve eleske jepee kee Meemeve keeue 82 Je<e& 6 ceen jne~ otmejer
Deesj eefo nceejer ieCevee kes Devegmeej efyecyemeej ceneYeejle eg mes F&0 het0 1807 leke 32JeeB Meemeke Lee, lees eleske jepee ves Deewmeleve
41 Je<e& leke jepe efkeee pees DeefOekeeefOeke egefe mebiele SJeb eee eleerle neslee nw~
F&mee heeeled 5JeeR Meleeyoer kes Devle ceW Yeejle keer ee$ee kejves Deees eerve osMeere yeew ee$eer Heeeeve ves efueKee nw efke eeT 7 JebMe kes
jepee hes FbMe kes Meemevekeeue ceW cew$ese yeesefOemelJe keer eeflecee eefleefle keer ieF& Leer~ en Ievee YeieJeeve yeg kes Mejerj leeie kes heeeled ueieYeie
300 Je<eeX yeeo ng F & ~ en lees %eele nw ef k e jepee hes Fb i e ves 750 mes 719 F& 0 het 0 leke jepe ef k eee Lee~
(S efjkee[& Dee@He yegefefmke efkebie[cme yeeF Heeeeve, êvmeuess[ yeeF& pescmeuesje Hegveesdme 3,4,5, 1886 kee mebmkejCe)~ Gvekee
DeLe& en ngDee efke Heeeeve keer peevekeejer kes Devegmeej yeg kee pevce 11JeeR Meleeyoer F&0 het0 kes heeeled veneR ngDee Lee~ Fme ekeej Gmekeer
mee#eer Yeer Fme eeefuele cele kees Deceeve kejleer nw efke yeg "er Meleeyoer F&0 het0 ceW ngS Les~
pees ueesie meeseles neW efke eer DeeefoMebkejeeee& peer kees F&0 het0 "er Meleeyoer ceW jKekej Gvekees YeieJeeve yeg kes mecekeeueerve yevee osvee
nw, Gvekees nce yelee osvee eenles nQ efke YeieJeeve yeg F&0 het0 1884 mes 1807 F&0 het0 leke peerefJele jns~
YeieJeeve yeg keer efleefLe kee meeb#esefheke efJeJejCe-GheueyOe ceeveleeeW keg Fme ekeej nQ1. eerveer, efleyyeleer JeCe&veeW, Deyegue He]peue keer jeveeDeeW leLee oefyemleeve 7 omleeJespe kes DeeOeej hej mej efJeefueecme peesvme Fme efleefLe
kees 1027 Je<e& F&0 het0 ceeveles nQ~ (peesvme evLeeJeueer, Yeeie 4, he= 17 Je 42 mes 46)~
2. cewkemecetuej kes Devegmeej eerveer JeCe&veeW ceW DeMeeske kes efueS 850 F&0 het0 efleefLe oer nw~ yeg efveJee&Ce Deewj DeMeeske keer ce=leg kes
ceOe 371 Je<e& kee mecee nw~ Fme ekeej yeg DeJeMe ner (850+371) 1221 F&0 het0 ceW efveJee&Ce kees eehle ngS neWies~ osefKeS,
Gvekeer hegmleke efnmêr Dee@He SsvMesv mebmke=le efuejsej-Fueeneyeeo, mebmkejCe he= 141 mes 143 Je Gmeer hegmleke kes 1859 kes
mebmkejCe kes he= 3 mes 8 leke~ cewkemecetuej kes Devegmeej eer uebkee kes JeCe&veeW ceW DeMeeske kee keeue 315 F&0 het0 nw~ FmeefueS yeg efveJee&Ce
kee mecee 315 371 686 F&0 het0 (DeLee&led F&0 het0 7JeeR Meleeyoer) nesiee~
3. (jepelejbefieCeer kes DeeOeej hej) [e@kej Heueer kee cele nw efke yeg 1631 F&0 het0 ngS Les keeeWefke DeMeeske 160
F&0 het0 ueieYeie Lee~ Heueer kenles nQ nceW %eele nesvee eeefnS efke jepelejbefieCeer DeMeeske kee mecee 1260 F&0 het0 kes Deemeheeme efveOee&efjle
kejsieer, nceW 1260 F&0 het0 keer efleefLe kee eeve esemkej nesiee Deewj efHej nceW mJeeb Yeejle kes jepeeDeeW kes jepeejesnCe kees JeJeefmLele he
osvee eeefnS~ DeMeeske kes efmebnemevee{ nesves keer ueieYeie efleefLe kee efveee kejves kes efueS hegjeCeeW mes eceeefCele kej 1260 F&0 het0 leke kee
mecee ner nceejs efueS eejcYe kejves kee met$e nesvee eeefnS~ (eer Sce0 ke=<Ceeceeeee& ves Deheveer hegmleke efnmêr Dee@He keueeefmekeue mebmke=le
efuejsej kes heefjee kejves kee met$e nesvee eeefnS~ (eer Sce0 ke=<Ceeceeeee& ves Deheveer hegmleke efnmêr Dee@He keueeefmekeue mebmke=le efuejsej
kes heefjee ceW GjCe efoee nw)~
4. yeg kes mJeie&Jeeme kes efueS eer F&0 pes0 jwhemeve eje oer ieeer 483 F&0 het0 keer efleefLe mJeeb Gvekes Deheves efJeeej ceW DeefmLej nQ~
(kewefcyepe efnmêr Dee@He FefC[ee, Yeeie 1, he= 171)~
61
Sm-New
Sm-New
5. efJevmesv efmceLe ves Fme efJe<ee ceW keesF& ceewefueke Keespe kee elve veneR efkeee, efkevleg Fmeer efleefLe ceW efJeeeme efkeee~ (DeekemeHees[&
mt[svdme efnmêr Dee@He Fbef[ee)~
6. jepelejbefieCeer ves yeg0 keer ce=leg keer efleefLe keefve<ke mes 150 Je<e& hetJe& yeleeeer nw~ Fmemes nce 12941501444 F&0 het0
leke hengBeles nQ~
7. S0 Jeer0 leeiejepe Deej eje emlegle GlkeerCeeMe (efMeueeuesKeve) kee mee#e Fme Ievee kees 17JeeR Meleeyoer F&0 het0 yeleelee
nw~
8. FefC[eve Deeefke&skeej veeceke Deheveer hegmleke ceW eer S0 Jeer0 Deej ves efueKee nw efke SLesvme ceW DeYeer neue ner ceW efceueer Ske
meceeefOe ceW Ske GlkeerCeeMe nw efpemeceW Kegoe nw efke eneB yeesOe ieee mes Deees Ske Yeejleere eceCeeeee& efej efvee ceW uess he[s nQ~ Fme Meekee
cegefve kees etveeveer efMe<eeW kes eje eerme ueeee ieee Lee~ en meceeefOe Gvekeer ce=leg ueieYeie 1000 F&0 het0 ceW nesves keer mce=efle ceW yeveeeer ieeer
Leer~ eefo yeew mebveemeer 1000 F&0 het0 ceW eerme iees Les lees keefve<ke keer efleefLe kece mes kece 1100 F&0 het0 nesveer eeefnes~ DeMeeske keer
efleefLe 1250 F&0 het0 nesvee eeefnS Deewj evieghle ceewe& keer efleefLe 1300 Je<e& F&0 het0 (osefKeS S0 meesceeeepegueg keer [sme Fve SsvMewv
efnmêr Dee@He FefC[ee kes he= 112-112) yeg evieghle ceewe& mes kece mes kece 6 Meleeyoer hetJe& ngS neWies~
9. Heeeeve kes Devegmeej en Ievee 1050 F&0 het0 kes Deeme-heeme ngF& Leer~
10. S0 heer0 efmeVes ves Deheveer hegmleke SsmeeswefjHe yegefpce (8JeeB mebmkejCe 1903, he= 175) ceW yeg kee pevce 643 F&0
het0 yeleeee~
Gheeg&e ceeveleeSB meYeer hejmhej efJejesOeer nw Deewj eefo GveceW mes Ske pees "er Meleeyoer F&0 het0 keer efleefLe Ieesef<ele kejleer nw, Mes<e meYeer
kes Thej eYeeJeer nQ~ Fve #eg ceeveleeDeeW ceW Yeer "er Meleeyoer Jeeueer ceevelee lees meyemes efMeefLeue nw~
Dele: efveefele nw efke yeg "er Meleeyoer hetJe& kes Jeefe veneR Les eer uebkee efveJeeefmeeeW kes heeme GheueyOe LeesLes JeCe&ve yeg kee keeue efveOee&jCe
kejves kes efueS SJeb Gmeer kes DeeOeej hej Yeejleere Fefleneme keer meYeer efleefLeeeW kees efveefele kejves kes efueS efkemeer Yeer ekeej DeefOekeeefjke veneR
nw Deewj eceeefCeke Yeer veneR~ peeheeefveeeW ves yeew cele kees 6JeeR Debieerke=le efkeee nw, pees DeeceeefCele nw~ heefeceer efJeeveeW ves Deheveer mebkeerCe& yegef
Deewj Oegve kes Devegmeej DekeueW ueieeeer nQ, ogYee&iehetCe& nw efke mJelev$e Yeejle kes Mew#eefCeke mebmLeeveeW ceW he{eee pee jne Fefleneme Ssmeer ner $egef
hetCe& SJeb Yeeceke, mele mes hejs DevOe leeefcee OeejCeeDeeW Deewj jeêre Deefmcelee mes jefnle DeeOeejnerve TneheesneW kee yeesPee cee$e nQ~ ([sdme Fve
SvMesv efnmêr Dee@He FefC[ee~ he= 112 mes 114)
jerme [sefJedme Deheveer hegmleke yegefm FefC[ee ceW etveeveer FeflenemeeW Deewj yeew efleefLe Je=eeW keer efJeemeveerelee keer efJeJesevee kejves kes
heeeled Fme efveCe&e hej hengBes nQ efke Ssefleneefmeke keeueece kee efveee kejves keer ef mes Jes DeeOeej efvejLe&ke nQ~
efkevleg heewjeefCeke JeCe&ve kees keYeer Deefme veneR efkeee pee mekelee~ hegjeCeeW kes Devegmeej 1804 F&0 het0 yeg keer DemebefoiOe ce=leg
efleefLe nw~
Yeejleere hegjeCeeW kees {eWie keer meb%ee osvee ee Ssmee mecePeles ngS SLesvme, kewC[er, uevove ee eskeees mes eeeerve Yeejleere Sself eneefmeke keeueece
kees efveefele kejves kee elve kejvee, DeefOeke mes DeefOeke Yeejleere Fefleneme kes eefle YeQieeheve ner kene pee mekelee nw~
ieJeve&ceW Dee&med keeuespe jepecegefv kes ieefCele efJeYeeieeOe#e hetJe& eer Jener0 efleJeWkeeeeee& Yeer yeg kes peerJeve ceW GheueyOe
peesefle<eere DevegmevOeeve kes ece ceW yeg keer ce=leg 1804 F&0 het0 ceevee nw~ (yeg kes peerJeve ceW ev keer efJeefYeVe efmLeefleeeW leLee Deve eneW
kee DeOeeve kejves kes Ghejevle en efve<ke<e& efueee~) ieCevee kes efueS ueeF&He Dee@He ieewlece kee Gheeesie efkeee~
jsJejW[ heer0 efJeieC[s kenles nQ efke ieewlece yeg kee egieejcYe Ske Ssmeer yeele nw efpeme hej yeew celeevegeeeer je^ Yeer Skecele veneR nQ~
efmebnueer, yeceea Deewj Fvekes hebeebie F&meJeer meved mes hetJe& 6"eR Meleeyoer kes ceOe ueieYeie ceeveles nQ peyeefke efleyyeleer, cebieesefueeve, eerve Jeemeer Fmemes
keF& mewke[eW Je<e& hetJe& Fme Ievee kees ngDee ceeveles nQ~
eFcme Dee@He FefC[ee leLee Yeejle kes Deve owefveke meceeeej-he$eeW mes efoveebke 6 Deketyej meved 1966 kees Denceoeyeeo mes
efoveebke 6 Deketyej 66 kees esme ^m Dee@He FefC[ee eje Yespee ieee meceeeej hee Lee efpemeceW F&mee mes ueieYeie 2000 Je<e& hetJe& keeue
62
keer meele yeg iegHeeDeeW keer GheueefyOe keer metevee oer ieeer Leer~ en GheueefyOe Fme hejchejeiele ceevelee kees PekePeesj osleer nw efke yeg F&0 het0
"er Meleeyoer ceW Les~ en Keespe Fme OeejCee kees heg kejleer nw efke yeg F&mee mes ueieYeie 2000 Je<e& hetJe& peerefJele Les, eefo eLeeLe& JeCe&ve efkeee
peeesiee lees kene peeesiee efke Jes F&0 het0 1887 mes 1807 leke efJeeceeve Les~
Fme GheueefyOe keer cenee kee JeCe&ve kejles ngS ecegKe efnvoer owefveke he$e veJeYeejle eFcme ves MeefveJeej efoveebke 8 Deketyej 1966
kees Deheves Debke kes leermejs he= hej efJeeej eJeen mlecYe kes Devleie&le efueKee Leeiegpejele kes efMe#ee Gheceb$eer [e@0 Yeevegemeeo heeC[se ves Denceoeyeeo ceW he$e eefleefveefOeeeW kees yeleeee efke Ye[ese efpeues kes Yeieef[ee
leeuegkee ceW Peepeerhegj ieeBJe kes heeme keef[ee heneef[eeW ceW Ske iegHee keer Keespe keer nw, pees F&mee mes oes npeej meeue henues keer nw, efpemeceW Ske
efmebn mlethe efceuee Deewj Ssmes yejeceos ke#e efceues Deewj Deve eehle JemlegDeeW kes DevJes<eCeeWhejevle helee euee nw efke Fmes yeew efYe#egDeeW ves Dehevee
mLeue yeveeee Lee..............~
Fme hene[er iegHee kes mee#eeW mes Yeer yeue efceuelee nw efke mej efJeefueece peesvme, cewkemecetuej, [e@0 Heueer, eerveer, efleyyeleer Deewj leeef]peke
uesKeeW leLee jepelejbefieCeer mes ieewlece yeg kee mecee F&mee 850 meeue mes ueskej kejerye 1700 meeue F&mee hetJe& leke hengBelee nw~ Yeejleere
hegjeleeeflJeke efJeeved eer leeiejepe kes Devegmeej yeg kee mecee 1700 Je<e& ner nw~ etveeveer efJepeslee efmekeboj, ceewe& JebMe, evieghle Deewj Deve
Yeejleere Fefleneme kes uesKeve ceW heefeceer efJeeveeW ves pees keeue efveOee&efjle efkeee nw GmeceW ueieYeie 1300 Je<eeX kee ceneve Devlej nw~ keef[ee
heneef[eeW ceW efceueer iegHeeSB FeflenemekeejeW Deewj hegjelelJeJeseeDeeW kees Yeejleere Fefleneme kes efJeefYeVe egieeW kes hegve: efveOee&jCe keer veeer esjCee osleer
nQ.................~
YeieJeeve yeg kes keeue efveOee&jCe ceW Yeer Jemlegle: ener JeemleefJeke Yetue ngF& nw pees JeemleefJeke keeue mes 1300 Je<eeX mes Yeer DeefOeke vetve
nw~ ogYee&ie nw efke F&meJeer meved 1956 ceW Yeejle ves Yeer Meekee cegefve ieewlece yeg keer leLeekeefLele 2500 JeeR pevce Meleeyoer OetceOeece mes ceveeeer
Leer~ efve:mebosn Fme ke=le mes Meeele-efJeeefveeblee SJeb mecemle mebmeej kee eyeg peve og:Keer ngDee efke Fve De%eeefveeeW ves yeg kes keeue efveOee&jCe
ceW 1300 Je<eeX mes DeefOeke mecee kee kece Devegceeve ueieeee nw~
DeeOegefveke Yeejleere leLee efJee kes Fefleneme-evLeeW ves hee"keeW kees en efJeeeme efoueeves kee elve efkeee efke YeieJeeve yeg kee pevce F&mee
hetJe& 544,563 DeLeJee 567 Je<e& kes ueieYeie ngDee Lee Deewj ce=leg Gvekeer 80 Je<e& kes heeeled ngF& Leer~
Fmeer ekeej Yeejleere Fefleneme kes efleefLe keeue-ece keer Deveske mecemeeDeeW ceW Ske Delevle cenlJehetCe& keeue-ece kee mecyevOe ceneve
oeMe&efveke Deeefo eer Mebkejeeee& peer mes nw efpevekes JeemleefJeke keeue egefOeefj meb0 2631, keefue meb0 2593, JewMeeKe Megkeue hebeceer mes
egefOeefj meb0 2663, keefue meb0 2625 keeefle&ke hetefCe&cee (F&0 het0 509 mes 477 F&0 het0) Je<e& kees efceLeeefYeceeveer heefeceer efJeeveeW
SJeb %eeveMetve ueesYeer DeeOegefveke Yeejleere FeflenemekeejeW ves 788 F&0 mes 820 F&0 Je<e& kee keeue KeC[ ken [euee efpemeceW kegue 1294
Je<e& vetve Je<e& kee Devlej nw~ Delevle $egefhetCe& Deewj Yeeceke uesKeve kejves Jeeues DeeOegefveke FeflenemekeejeW keer yee{ meer Dee ieeer nw, Fmekes efueS
efJeosMeer <e[dev$e Deewj Gvekes kegeeeW ves keg Yeejleere FeflenemekeejeW kees peke[ jKee nw~ keg Ssmes efJeefMe JeefelJeeW kes efleefLe ece efpevekees
Jes mecePeles nQ efke es Dekeee he ceW Deleepe nQ~ ogYee&ie nw efke es meleevJes<eerJe=efeOece& mes hejs Yeer nQ Deewj eyeue mee#eeW mes heg Gve Meeeere
efleefLeeeW kees mJeerkeej kejves mes Ieyejeles Yeer nQ, Gve leLeeW kees Fvekeej kejles nQ pees Gvekeer OeejCee keer pe[sb efnuee osleer nQ~ efkevleg en lees
eeefvlekeejer heefjJele&veeW kee egie nw, en yenevee yeveevee JeLe& nw efke 17JeeR-18JeeR Meleeyoer keer Ssefleneefmeke ceeveleeSB Deue Deewj DeeefleJeeefoveer
nQ~
Deeefo Mebkejeeee& peer keer pevceefleefLe F&0 het0 509 Ieesef<ele kejves Jeeuee efleefLe he$e pewve-DeefYeuesKe efpeveefJepee mecyeue eehle kejlee
nw~ en evLe nceW egefOeefj egie keer Deesj mebkesle kejlee nw pees egefOeefj kes jepeejesnCe keer efleefLe mes cesue Keelee nw, en Je<e& keefueegie eejcYe
nesves mes 36 Je<e& henues kee DeLee&led 3139-36 3103 F&0 het0, pewefveeeW kee egefOeefj egie 468 keefue DeLee&led 2634 F&0 het0 mes
cesue Keelee nw~
en efleefLe he$e JeemleJe ceW kegceeefjue Ye keer efleefLe kee GuuesKe kejlee nw, etBefke kegceeefjue Ye Deewj Deeefo Mebkejeeee& mecekeeueerve Les~
Dele: es efleefLeeeB nceW DeeefoMebkejeeee& peer kes JeemleefJeke keeue efveOee&jCe yeesOe ceW ekeeMe kejleer nQ, meneeke nQ~
63
Sm-New
Ssefleneefmeke Keespe :
$e+ef<eJee&jmleLee
hetCe&
ceee&#eew
Jeececesueveeled~
Skeerke=le
ueYeslee:
eesOeer
mee$eJelmej:~~
Yeeeee&
kegceejme
kece&keeC[wkeJeeefove:~
%ese: eeogYe&Jemleefmceved Je<ex eewefOejs Mekes~~
Gheeg&e Mueeske ceW $e+ef<e 7 nQ, Jeej 7 nQ, hetCe& 0 nw Deewj celeeeb#eer 2 nQ~ Fmemes nceW 7702 keer mebKee GheueyOe nesleer nw (Debkeeveeb
Jeeceleesieefle:) peye Fmes GueWies, lees en pewefveeeW keer egefOeefj 178 (egie mebKee 2077) yeve peeleer nw~ Deye en 2634 F&0 het0 mes
207 pew0 egefOeefj meb0 Iee osves hej 557 F&0 het0 nceW kegceeefjue Yeheeo keer pevceefleefLe %eele nw, pees Meeeere mele nw~ Je=ne Mebkej
efJepee evLe jeefelee DeeefoMebkejeeee& peer kes menhee"er SJeb efMe<e eer efelmegKeeeee& peer kee kenvee nw efke eer kegceeefjue Ye peer eer
Mebkejeeee& peer mes 48 Je<e& ye[s Les~ Fmemes nceW 557 mes 48 Je<e& Iee osves hej 509 F&0 het0 eer Deeefo Mebkejeeee& peer kee pevce Je<e& %eele
nes peelee nw~
Deeefo Mebkejeeee& peer Deheveer 16 Je<e& keer Deeeg ceW DeLee&led 493 F&0 het0 ceW kegceeefjue Ye mes eeeie ceW efceues Les, ueeske eefme nw~
Fme efpeve efJepee kes Devegmeej Deeefo Mebkejeeee& peer kes osn leeie kee Je<e& pewefveeeW kes egefOeefj egie kee 2157 Je<e& DeLee&led 26342157 477 F&0 het0 jee#eereeere Je<e& ceW nw~ (efo Spe Dee@He Mebkej he= 141 hej meboefYe&le nw~
Deeefo Mebkejeeee& jepee Je=<eosJe Jecee& kes Meemeve keeue ceW vesheeue Yeer iees Les~ vesheeueer JebMeevegece kes Devegmeej Je=<eosJe Jecee& ves 2615
keefue mes 2654 keefue leke jepe efkeee Lee pees 487 F&0 het0 kee keeue nw (eesveesueespeer Dee@He vesheeue efnmêr , he= mebKee 55/keese
JeWkeeeueced)~
eefme Feflenemekeej heefeceer efJeeve [e@0 efJebmesv kes cele mes Deeeee& Mebkej kee keeue ece efJeece meb0 mes 420 Je<e& hetJe& eeveer
477 F&0 het0 ner nw..........~
meesceeeepegueg efueKeles nQ efke meYeer pewve Deewj efnvot Skecele nQ efke 528 F&0 het0 ceW JeOe&ceeve ceneJeerj keer ce=leg ngF&, kegceeefjue Ye
(557 mes 493 F&0 het0) mechetCe& Yeejle ceW pewefveeeW hej eyeue MeeeeLe& enej kej jns Les Deewj Fvekee DevegmejCe efkeee eer Mebkejeeee& ves
(509-477 F&0 het0)~ Deeefo Mebkejeeee& Deewj YeieJeeve yeg kes ceOe kee mecee Devlej ueieYeie 1400 Je<e& kee Lee.........~
Deeefo Mebkejeeee& kes eefme peerJeveerkeej eer efelmegKeeeee& Je=nleMebkej efJepee ceW efueKeles nQ, osKeW 32 JeeB DeOeee meYeer MegYe ue#eCeeW mes
ege ieYee&JemLee kes oMece ceeme ceW, egeOf eefj egie kes 2631 JeW Je<e& ceW, cebieuekeejer vevove Je<e& kes Deevevooeeke JewMeeKe ceeme kes Megkeue he#e keer
hebeceer efleefLe kees peye mete& ces<e jeefMe ceW Lee, ev hegveJe&meg ueie> ceW eefJe nes egkee Lee, peye keke& eejcYe nes jner Leer, ceOeevn kes mecee, DeefYeefpele
Ie[er ceW peye ieg, Mege, Meefve, mete& Deewj cebieue meYeer GemLe Les, peye mete& kes meeLe yeg Ske ner ie=n ceW Lee Gme mecee (Mebkej keer ceelee) Deeee&cyee
ves eMemJeer heg$e kees pevce efoee~ pewmes ceelee heeJe&leer ves <eCcegKe kees pevcee Lee~
egefOeefj mebKee 2631, 2593 keefue Je<e& nw, pees F&mee hetJe& 509 ner neslee nw~ Gheeg&e ue#eCeeW mes ege peeleke yeeueke Mebkejeeee&
keer pevce-kegb[ueer keg Fme ekeej yeveleer nw :3
5
4
ieg
1
mete&, yegOe
7
Meefve
10
cebieue
8
Sm-New
12
Mege
11
Deeefo Mebkejeeee& keer pevcekegb[ueer

64
Fme ekeej efyeukegue mhe nw efke Deeefo Mebkejeeee& peer Fme Yetleue hej F&0 het0 509 ceW DeJeleefjle ngS Les Deewj F&0 het0 477 Je<e&
ceW Fn ueeske leeie efoee~ YeieJeeve yeg F&0 het0 1887 mes 1807 F&0 het0 leke Fme Oeje-Oeece hej Les~
MeesOe-eesle-mevoYe& meteer
efo vesMeveue Spe Dee@He efo Mebkejeeee& SC[ efo ce"dme :-eje-S0 vejepe Deej SC[ Sme0 ue#ceer vejefmebn Meeeer
meewvoe& :-eje- uenjer
met$eYee<e-Deeefo Mebkej
meg<eYee :-eje-DeelceyeesOe
hegCe Mueeske cebpejer :-eje-meJe&%e meoeefMeJe yeesOe
ceeOeJeere Mebkej efJepee
jepelejbefieCeer :-eje-keunCe
kecesCêr Dee@ve F&MJej ke=<Cee]pe meebKekeeefjkee :-eje-ieew[heeo
ieg jlve ceeefuekee :-eje-DeelceyeesOe
mekejbo :-eje-DeOeelce ekeeMesv mejmJeleer
ye=nod Mebkej efJepee :-eje-efelmegKeeeee&
keesveesueespeer Dee@He vesheeue efnmêr :-eje-keese JeWkeeeuece
efo kewefcyepe efnmêr Dee@He FefC[ee :-eje-F&0 pes0 jwhmeve
efo Dee@kemeHees[& mt[svdme efnmêr Dee@He FefC[ee :-eje-efJevmeW S0 efmceLe
efo Spe Dee@He yeg efceefueo SC[ Deeefmleeeske SC[ egie hegjeCe :-eje-keese JeWkeeeuece
FefC[eve SefvkeJesjer, Jeeuetce-6
ieewlece efo yeg :-eje-kesVeLe meewv[me&
#eef$ee keueevme Fve FefC[ee :-eje- efJeceueeejCe uee@
kecesvêr Dee@ve efo Decejkees<e :-eje-Yeejle
jepelejbefieCeer :-eje-keunCe
S efjkee[& Dee@He yegefefmke efkebie[cme :-eje-Heeeeve, êvmeuess[ :-eje-pescmeuesie
yegefm FefC[ee :-eje-jerme [sefJe[dme
ueeFHe Dee@He ieewlece :-eje-efyeMehe efyeieC[s
Ssmeessefjke yegefpce :-eje-S0 heer0 efmeVes 1903 kee mebmkejCe
efnmêr Dee@He mebmke=le efuejsej :-eje-cewkemecetuej
efnmêr Dee@He keueeefmekeue mebmke=le efuejsej :-eje-ke=<Ceceeeee&
[sdme Fve SsvMesC[ efnmêr Dee@He FefC[ee:efnm^ Dee@He mebmke=le efuejsej :-eje-Jeer0meesceeeepegueg
FefC[eve Deeefke&skeej :-eje-S0 Jner0 leeiejepe Deej
Yeejleere Fefleneme keer Yeebkej YetueW :-eje-heer0 Sve0 Deeske
Sm-New
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
65
cenejepe megOevJee keer leecehe$e-efJe%eefhle

eercenekeeueveeLeee vece:~
eer cenekeeuew vece:~~
eercelmeoeefMeJeehejeJeleej cetefle& eleg<<eefkeuee efJeueeme efJenej cetefle& yeeweefo meJe&JeeefooeveJe ve=efmebncetefle& JeCee&ece Jewefoke efmeevleesodejkecetefle& ceecekeerve meeceepe JeJemLeeheveecetefle& efJeesej efJee iegheo peieppesieereceevecetefle& efveefKeueeesefieeeJeefle& eercej YeieJelheeo
heeees: YecejeeceeCe megOevJees cece meesceJebMeet[eceefCe egefOej heejchee&heefjeehle YeejleJe<e&mee_peeefueyevOehetefJe&keseb jepeveme efJe%eefhle:~
YeieJeefefo&efiJepeeeskeeefj~ meJex Jeeefove: hejeke=lee:~ meJex JeCee& Deeeceee ke=leegieJelhetCex JewefokeeOJeefve efveeesefpelee: mevlees eLee
Meeeceeejefvle efn Oece&ced~ yee efJe<Cegcensej censejer mLeeveeve Mes<e osMeJeeeavegodOe==leeefve~ meJe& yeekegueceg eefjleced~ efJeefMe<eemceepekegueceevJeer
ef#ekeeeeMes<ejepe lev$e heefjMeeruevesveesVeerleb YeJeefle~ yee#e$eeemcelecegKe efveefKeueefJeveeueeske meceeLe&veee eleees Oece&jepeOeevees peieVeeLeyeojer-ejkee-Me=ef<e&#es$es<eg YeesieJeOe&vepeesefle MMeejoe=sjer ce" hejmeb%ekee: mebmLeeefhelee:~ le$eesejefoMees eesieer peveeeOeevesve Oece&ceee&oej#eCeb
megkegjcesJesefle peeseflece&"s eerleeskeehejveecve: eleo&veeeeee&veLe Me=see&eces Me=eq<e&mece mJeYeeJeevhe=LJeerOeeje efYeOese nmleeceuekeeeee&ved YeesieJeOe&ves
mJele: SJeeefYeceleJesveelevleesemJeYeeJeeveefhe meJe&%e keuhe heeheeoehejveece mevevoveeeeee&veLe yeewkeeheeefuekeeefo mekeueJeeefoYetefe heefecemeeb
efoefMe Jeeefoowlee*kegj: hegvecee& YeJeeflJeefle Meejoe heer"s efkeue ejkeeeeb pewvewlmeeefole JeeveeYeefveefce&le YeieJeoeueeeefo ogo&Meeb otjerke=le
YeieJeefefeueeske megvojveecvee hegvemme efVeyeYeieJeoeuee-eerke=<Ceeefomekeue ceee&oe megmebmke=leeeeceefOeieleeMes<eueewefkeke-Jewefoke lev$eefJeeefJeKeelekeerefle& meJe&%eeveceeeefvJeeheehejveece megjsejeeeeeeemcelmeJe&ueeskeeefYeceeflehetJe&keceefYeef<eewJeb elegYe& DeeeeexYeeleees efoMe
Deeefoe YeejleJe<e&me~ le Ssles leelheer"eCeeuee efvepeefvepecesJe ceC[ueb ieesheeevlees Jewefoke ceeie&cegemeevleg~ meJexJeeb leevceC[uemLee
yee#e$eeoemleevceC[uemewJeeeee&meeefOekeejeefOeke=lee Jeefle&<eecens e~ cenefefveCe&eemeeew leg megjsejeeeee& SJeeseue#eCele:meJe&$ewJe JeJemLeehekee
YeJevleg YeieJeleeceveg-Meemeveee~ DemceepemeesJe efvejbkegMeieg mee hegeceee&oee peieleefJeeueb efJeeueleg~ heefjeepekees efn cenekegueervelJeJew o g < eeef o ef J eef M eeeee& u e#eCew j ef v Jele SJe eer Y eieJeled h eeo heer " eveeceef O ekeejcen& e f l e ve leg ef J eef v ecees v es l es J eceeef o ef v eece yevOes
YeieJeoe%eemeceJeyegmecemlewjLeemceoeefo yee #e$eeefo JebMeesJew: hejceescCeeseceesveeefele Flesleeb efJe%eefhleceer kegJe&vleg YeieJevle~ Fefle
mJemlemleg ueeskesYe:~ egefOej Mekes 2663 Deeefeve Megkeue 15~~
Sm-New
efnvoer Yee<eevlej
eercenekeeueveeLe kees vecemkeej~ eercenekeeueer kees vecemkeej~ eerceled meoeefMeJe keer DehejeJeleej cetefle&, eewme" keueeDeeW kes efJeueeme keer
efJenejcetefle&, yeew Deeefo mecemle Jeeefo he oeveJeeW kes efueS ve=efmebn cetefle&, JeCee&ece ege Jewefoke efmeevle keer Gejke cetefle&, cesjs meeceepe keer
JeJemLeeheke cetefle&, efJeesej Deewj peieodieg kes heo mes mebmeej eje iese cetefle&, mechetCe& eesefieeeW kes eeJeleea eerceled Mebkej YeieJelheeo kes
heeoheodceeW kes Yecej cegPe jepee megOevJee keer, efpemes meesceJebMe et[eceefCe egefOeefj keer hejcheje mes Yeejle Je<e& keer jepemeee eehle nw, kejye
efJe%eefhle~
YeieJeled ves efoefiJepee kej efueee nw~ meYeer JeeefoeeW kees hejeefpele kej efoee nw~ mecemle JeCe& Deewj Deeece, Fme mecee, meleegie kes meceeve
Jewefoke ceeie& ceW efveege neskej Meeeevegmeej Oecee&ejCe kej jns nQ~ (YeieJelheeo) mechetCe& osMe ceW DeJeefmLele yeee, efJe<Ceg, censej leLee censejer
kes osJemLeeveeW kee Gej kej egkes nQ~ mecemle yeeeCe kegueeW kee Gej kej egkes nQ~ efJeMes<ekej DeevJeer#ekeer Deeefo Deve jepeleb$e kes
66
heefjMeerueve mes nce jepe kegueeW keer GVeefle ngF& nw~ nce ueesieeW pewmes ecegKe yeeeCe, #eef$ee Deeefo leLee mechetCe& ueeske keer eeLe&vee hej (YeieJelheeo
ves) eej Oece& jepeOeeefveeeW kees ieesJe&ve, peesefle, Meejoe leLee e=sjer ce" kes veece mes peieVeeLe, yeojer, ejkee leLee e=bie $e+ef<e kes #es$e ceW
mebmLeeefhele efkeee~ JeneB Gej efoMee ceW eesieerpeveeW keer eOeevelee mes Oece& ceee&oe keer j#ee mejuelee mes kejves nsleg peeseflece&" ceW eer leeske
Dehejveece eleo&veeeee& kees, e=bie $e+ef<e kes Deeece ceW GvneR kes meceeve mJeYeeJe Jeeues he=LJeerOej Dehejveece nmleeceuekeeeee& kees, YeesieJe&ve ceW
Deheves mes ner efJeeejCeere efJe<eeeW ceW DeefYecele jKeves Jeeues, Delevle Ge mJeYeeJe kes nesves hej Yeer meye keg peeveves ceW meceLe& heeheeo Dehejveece
mevevoveeeee& kees leLee yeew keeheeefueke Deeefo mecemle JeeefoeeW mes Yejhetj heefece efoMee ceW Jeeoer owleebkegj hegve: Debkegefjle ve nes peees Fme
eeespeve mes Meejoeheer" ejkee ceW JeeveeYe (ke=<Ce kes eheew$e) eje efveefce&le leLee pewefveeeW kes eje OJemle YeieJeoeuee ceW eerke=<Ce kees mechetCe&
ceee&oe mes megmebmke=le kej eefleefle kej mecemle ueewefkeke leLee Jewefoke leb$e ceW efJeeefJeKeele keerefle& eehle meJe&%eevecee efJeehe Dehejveece
megjsejeeee& kees nce meye ueesieeW keer ueeske mecceefle mes DeefYeef<ee kej YeejleJe<e& keer eejeW efoMeeDeeW ceW eej DeeeeeeX kees DeefOeefle kej DeeosMe
efoee efke Jes Deheves heer" keer ceee&oevegmeej Deheves-Deheves ceC[ue keer j#ee kejles ngS Jewefoke ceeie& kees Geef<ele kejW~ nce meYeer Gme ceC[uemLe
yeeeCe, #eef$ee Deeefo Gve ceC[ueeW kes DeefOekeejer DeeeeeeX keer Dee%ee kee heeueve kejles ngS JeJenej kejW~ cenlJehetCe& efveCe&e keer efmLeefle ceW
Gheeg&e ue#eCeeW mes ege megjsMeeeee& meJe&$e JeJemLeeheke neW, en YeieJelheeo kee DevegMeemeve nw~ nceejer jepemeee kes meceeve efvejbkegMe iegmeee
ceee&oevegmeej mebmeej ceW DeefJeeue he mes Deer lejn eues~ cenekegueerve, Jewog<eeefo efJeefMe Deeeee& iegCeeW mes ege heefjeepeke ner eerYeieJelheeo
keer heer"eW ceW DeefOekeej jKelee nw, efkemeer ekeej kes efJeefveece mes veneR~ YeieJelheeo keer Dee%eevegmeej efveeceeW ceW yeBOes ngS nce meYeer yeeeCe, #eef$ee
Deeefo JebMeeW ceW GlheVe ngS ueesie hejce esce mes Fme Dee%ee kees mJeerkeej kejles nQ~ Fme efJe%eefhle kees YeieJevle mJeerkeej kejW~ efJee keueeCe nes~
egefOeefj Meke 2663, Deeefeve Megkeue 15 mecee megOevJee~~Fefle~~
vees : efnvoer DevegJeeo [e@. jecepeer efcee keer hegmleke Mebkejeeee& Deewj Gvekeer hejcheje mes efueee ieee nw~
Sm-New
DeeeMej ves keeMeer-efJeeveeLe mes keerefle& Deewj eeeie ceW osJe mesveeveer keeefle&kese
mJehe-kegceeefjue mes Jewefoke efJepee heleekee oC[ ceW ueskej Yeejle kes eejeW keesves ceW
elegOe&ce& ogie& yeer peieVeeLe ejkee-jecesejced ceW eefleefle efkeee~ pees Deepe Yeer efnvot
mebmke=efle keer efJepee Jewpeevleer henje jne nw~
-mJeeceer %eeveevevo mejmJeleer
67
eer keecekeesef heer", keebeer kes heer"eefOeheefle peieodieg MebkejeeeeeX kee efJeJejCe
e0 meb0 mJeeceer ejCeeW kee veece
eer Deee Mebkej YeieJeodheeo
Sm-New
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
68
pevce mLeueer
keuee[er
eer megjsejeeee& peer

keeMceerj
eer meJe&%eelcesv mejmJeleer peer
leeceJeCeea
eer meleyeesOesv mejmJeleer peer
DecejeJeleer
eer %eeveevosv mejmJeleer peer
cebieuece
eer megOeevevos mejmJeleer peer
JesoejCe
eer Devevleevevos mejmJeleer peer
esjvee[
eer kewJeueevevo mejmJeleer peer
eflejheefle
eer ke=heeMebkejsv mejmJeleer peer
DeevOe
eer megjsejsv mejmJeleer peer
ceneyeuesej
eer efMeJeevevo efeodIevesv mejmJeleer peer
kevee&ke
eer evMesKejsv mejmJeleer peer
heuee (#eerj veoer)
eer meledefelIevesv mejmJeleer peer
Kesef[uece (ie[ veoer)
eer efJeeeOevesv mejmJeleer peer
DeevOe
eer iebieeOejsv mejmJeleer peer
keebeer
eer GppJeuesv mejmJeleer peer
lehleer veoer leerj
eer yeeueieg meoeefMeJesv mejmJeleer peer
keeMceerj
eer eesieer efleueke megjsv mejmJeleer peer
ceneje^
eer ceele&C[ efJeeeIevesv mejmJeleer peer
ceneje^
eer cetkeMebkejsv mejmJeleer peer
ceneje^
eer meeJe&Yeewce evMesKejsv mejmJeleer peer keeWkeCe
eer heefjhetCe& yeesOesv mejmJeleer peer
jlveefieefj
eer meledefelemegKesv mejmJeleer peer
mJeerkeeieguece
eer efeledmegKesv mejmJeleer peer
keeWkeCe
eer meefleleevevo Oevesv mejmJeleer peer
eer Yet<eCece
efmeef eeefhle
mLeue
keebeer
mecee Meemevee{
keye leke keeue
1.
477 yeer. meer.
2 Je<e&
keebeer
keebeer
keebeer
keebeer
keebeer
eer Mewuece
keebeer
efJevOeeeue
keebeer
Je=eeue
Mes<eeeuece
keebeer
Deiemle heJe&le
keebeer
keeMceerj
ecyekeced
Gppewveer
ieesoeJejer leerj
ieesoeJejer leerj
keeMeer
peieVeeLehegjer
peieVeeLehegjer
jlveefieefj
ieeskeCe&
406 yeer. meer. 60 Je<e&

28 S. [er.
83 Je<e&
68 S. [er.
41 Je<e&
127 S. [er.
38 Je<e&
172 S. [er.
45 Je<e&
235 S. [er.
63 Je<e&
273 S. [er.
37 Je<e&
316 S. [er.
45 Je<e&
329 S. [er.
12 Je<e&
367 S. [er.
38 Je<e&
375 S. [er.
8 Je<e&
385 S. [er.
10 Je<e&
398 S. [er.
13 Je<e&
436 S. [er.
35 Je<e&
447 S. [er.
10 Je<e&
481 S. [er.
34 Je<e&
512 S. [er.
31 Je<e&
527 S. [er.
15 Je<e&
548 S. [er.
21 Je<e&
pevce mLeueer
efmeef eeefhle
mLeue
mecee
Meemevee{
keye leke keeue
eer e%eeve Ievesv mejmJeleer peer

heerveekeer veoer leerj
keebeer
564 S. [er.
16 Je<e&
eer efeo efJeueemesv mejmJeleer peer nmleerefieefj (efJe<Ceg keebeer)
keebeer
566 S. [er.
13 Je<e&
eer ceneosJesv mejmJeleer 1
efceefLeuee
keebeer
601 S. [er.
24 Je<e&
eer hetCe&yeesOesv mejmJeleer 1
DeevOe
keebeer
618 S. [er.
16 Je<e&
eer yeesOesv mejmJeleer 1
DeevOe
keebeer
655 S. [er.
36 Je<e&
eer yeeevevo Ievesv mejmJeleer peer
ie[ veoer
keebeer
668 S. [er.
13 Je<e&
efeleevevo Ievesv mejmJeleer peer
DeebOe
keebeer
672 S. [er.
4 Je<e&
eer meefeoevevo Ievesv mejmJeleer peer
DeebOe
keebeer
692 S. [er.
20 Je<e&
eer ev MesKejsv mejmJeleer 3
JesieJeveer veoer le
keebeer
710 S. [er. 18 Je<e&
eer efele megKesv mejmJeleer 2
Jesoeeuece meee
keebeer
737 S. [er. 26 Je<e&
eer efele megKeevevosv mejmJeleer peer heeueej (#eerj veoer le)
keebeer
758 S. [er. 21 Je<e&
eer efJeeeIevesv mejmJeleer peer
De%eele
keebeer
788 S. [er. 21 Je<e&
eer DeefYeveJe Mebkejsv mejmJeleer peer
efevocyejced
efnceeuee oee$ee ebLe 840 S. [er. 52 Je<e&
eer meeflJeeflJeueemesv mejmJeleer peer
ceneje^
keebeer
873 S. [er. 33 Je<e&
eer MeesYeve ceneosJesv mejmJeleer peer
kevee&ke
keebeer
915 S. [er. 42 Je<e&
eer iebieeOejsv mejmJeleer peer
Yeerceeveoer leerj
keebeer
950 S. [er. 35 Je<e&
eer yeeevevo Ievesv mejmJeleer peer
kevee&ke
keebeer
978 S. [er. 28 Je<e&
eer Deevevo Ievesv mejmJeleer peer
legbieYee
keebeer
1014 S. [er. 36 Je<e&
eer hetCe& yeesOesv mejmJeleer peer
kevee&ke
keebeer
1040 S. [er. 26 Je<e&
eer hejceefMeJesv mejmJeleer peer
kevee&ke
keebeer
1061 S. [er. 21 Je<e&
eer Meevevevo yeesOesv mejmJeleer peer
kevee&ke DeCeeeuece efleCeeuece 1098 S. [er. 37 Je<e&
eer evMesKejsv mejmJeleer peer
kegvleer veoer
efleCeeuece
1166 S. [er. 68 Je<e&
eer Dewoevevo yeesOesv mejmJeleer peer
heerveekeer veoer
efeocyejce
1200 S. [er. 34 Je<e&
eer ceneosJesv mejmJeleer peer
eeeJeveced
ie[ veoer
1247 S. [er. 47 Je<e&
eer evet[sv mejmJeleer peer
eeeJeveced
ie[ veoer
1297 S. [er. 50 Je<e&
eer efJeeeleerLexv mejmJeleer peer
efJeuJeejCeced
efnceeeueced
1385 S. [er. 88 Je<e&
eer Mebkejevevosv mejmJeleer peer
ceOeepeg&veced
keebeer
1416 S. [er. 32 Je<e&
eer hetCee&vevo meoeefMeJesv mejmJeleer peer veeieejCeced
keebeer
1498 S. [er. 81 Je<e&
eer JeemeeeueceneosJesv mejmJeleer peer
keebeer
Jeemeeeuece
1506 S. [er.
9 Je<e&
eer evet[sv mejmJeleer peer
DemceMeeuee
keebeer
1524 S. [er. 16 Je<e&
eer meJe&%emeoe MesJeyeesOesv mejmJeleer peer
hewVew veoer
jecesejce
1539 S. [er. 15 Je<e&
eer hejceefMeJesv mejmJeleer peer
hechee leerj
mJesoejCe
1586 S. [er. 47 Je<e&
Sm-New
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
69

58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
eer DeelceyeesOesv mejmJeleer peer

eer YeieveVeece yeesOesv mejmJeleer peer
eer Dewleevce ekeeMesv mejmJeleer peer
eer ceneosJesv mejmJeleer peer 3
eer evMesKejsv mejmJeleer peer 4
eer megoMe&ve ceneosJesv mejmJeleer peer
eerceod hejcenbme heefjeepeke Deeeee&.
peieod. evMesKejsv mejmJeleer peer
pevce mLeueer
efmeef eeefhle
mLeue
Je=eeue
keebeer
JeefMee veoer
JeefMee veoer
JeefMee veoer
kegcYe keesCeced
kegcYe keesCeced
ceOeepeg&veced
Geece heekece
efleefjefJemeuetj
efJeuuethegjce
ie[ leerj
ieesefJevo hegjce
ieesefJevo hegjce
efleJesetj (ceeme)
kegcYe keesCece
kegcYe keesCece
kegcYe keesCece
F[weeleeve ieg[er
keueJew
keueJew
keebeer
mecee
Meemevee{
keye leke keeue
1638 S. [er. 52 Je<e&
1692 S. [er. 54 Je<e&
1704 S. [er. 12 Je<e&
1746 S. [er. 42 Je<e&
1743 S. [er. 36 Je<e&
1814 S. [er. 31 Je<e&
1851 S. [er. 36 Je<e&
1890 S. [er. 40 Je<e&
1906 S. [er. 16 Je<e&
1906 S. [er.
7 efoJeme
1994 S. [er. 88 Je<e&
Sm-New
keeMceerj ceW meJe&%e heer"eefOejesnCe Deewj kee_eer ceW keecee#eer ceW jeêre
mece=lee nsleg eerev$e mLeehevee-DeejeOevee, kee_eer keecekeesef Gheemevee
heer" keer mLeehevee ueeske eefme nw~
-mJeeceer %eeveevo mejmJeleer
70
DeeefoMejeeee& ke=le GheueyOe ievLe

DeeefoMebkejeeee& eje efueefKele evLeeW kees leerve efJeYeeieeW ceW efJeYee kej mekeles nQ~
(1) Yee<e evLe
(2) ekejCe evLe
(3) mlees$eevLe
keemLeeve$eeer Yee<e
(1) yeemet$e Yee<e
(2) ieerleeYee<e
(3) Gheefve<eod Yee<e(1) F&Me (2) kesve-heoYee<e leLee Jeekee Yee<e (3) ke" (4) eMve (5) cegC[ke (6) ceeC[gkee (7)
lewefejere (8) Sslejse (9) evoesie (10) Je=noejCeke (11) esleeelej (12) $e+ef<eleeefheveer~
Deve Yee<e evLe
ceeC[gkee keeefjkee
mevelmegpeeleere
ueefuelee ef$eMeleer
efJe<Ceg meneveece
DeehemlebYe
mlees$e evLe
(1) ieCesMe mleesle: ieCesMe hebejlve, ieCesMe Yegpebie eeele, ieCesMeeke, Jejo ieCesMe mlees$e
(2) efMeJemlees$e: efMeJe Yegpebie, efMeJeevevo uenjer, efMeJe heoeefokesMeevle mlees$e efMeJekesMeeefo: heeoevle mlees$e, Jeso meej efMeJe mlees$e, efMeJeehejeOe
#eceeheve mlees$e, megJeCe&ceeuee mlegefle, oef#eCeecetefle& JeCe&ceeuee, oef#eCeecetefle& Deke, ce=leg_pee ceeveefmeke hetpee, heeC[gjbieeke, Deegleeke,
ke=<Ceeke, nefjceer[s mlees$e, ieesefJevoeke, YeieJevceemehetpee~
efMeJe veeceeJeueke, Gceecensej, oef#eCeecetefle& mlees$e, keeueYewjJeeke, efMeJehebee#ej, ve#e$eceeuee, eoMe efuebie mlees$e, oMeMueeskeer mlegefle~
(3) osJeer mlees$emeewvoe& uenjer, osJeer Yegpebie mlees$e, Deevevo uenjer, ef$ehegj megvoj Jesoheeo, ef$ehegj megvojer ceeveme hetpee, osJeer eleg:<eegheeej
hetpee, ef$ehegjmegvoe&ke, ueefuele hebejlve, keueeCe Je=efmleJe, veJejlveceeefuekee, ceb$eceeefuekee heg<heceeuee, ieewjeroMeke, YeJeeveer Yegpebie,
kevekeOeeje, DeVehetCee& Deke, ceervee#eer hebejlve, ceervee#eer mlees$e, YeJeeveke, ieesefJevoeke, YeieJeeve ceeveme hetpee, peievveeLeeke~
Yecejecyeeke, Meejoe Yegpebie eeele~
(4) egieue osJelee mlees$eDe& veejerej mlees$e, Gceecensej mlees$e, ue#ceerve=efmebn hebejlve, ue#ceerve=efmebn keCeejlve mlees$e~
keeceYegpebie eeele, efJe<Ceg Yegpebie eeele,
71
Sm-New
efMeJehe_ee#ej mlees$e
(5) veoer-leerLe& mecyevOeer mlees$evece&oeke, iebieeke,ecegveeke, ceefCekee|Cekeeke, keeMeer hebeke~

(6) meeOeejCe mlees$envegceled hebejlve, megyenCe Yegpebie, eele: mcejCe mlees$e, iegJe&ke~
ehe& hebpeefjkee, eoMe hebpeefjkee, <edheoer (efJe<Ceg <edheoer), ceveer<ee hebeke, meesheeve hebbeke oMeMueeskeer, nefjceer[s mlees$e~
ekejCe evLe
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
(11)
(12)
(13)
Dewle hebejlve
Deveelce eer efJeien&Ce ekejCe
Dehejes#eevegYetefle
DeelceyeesOe
GheosMe hebeke
GheosMe meeneer
Ske Mueeskeer
keewheerve hebeke
peerJeve cegeevevo uenjer
leJeyeesOe
leJeesheosMe
Oeveeke
efveieg&Ce ceeveme hetpee
efveJee&Ce cebpejer
efveJee&Ce <edke
(14)
(15)
(16)
(17)
(18)
(19)
(20)
(21)
(22)
(23)
(24)
(25)
(26)
(27)
(28)
hebeerkejCe ekejCe
heje hetpee
eyeesOe megOeekej
eMveesej jlveceeefuekee
eew{evegYetefle
yee%eeveeJeueer ceeuee
yeeevegefevleve
ceefCejlveceeuee
ceeeehebeke
cegceg#eghebeke
eesieleejeJeueer
ueIegJeekee Je=efe
JeekeeJe=efe
Jeekee megOee
eqJe%eeve veewkee
(29)
(30)
(31)
efJeJeske et[eceefCe
Jewjeie hebeke
Mele Mueeskeer
meoeeejevegmevOeeve
(32) meJe&Jesoevle efmeevlemeej meben
(33) meJe&efmeevle meej meben
(34) mJeelce efveheCe
(35) mJeelceekeeefMekee
(36) Deelceeveelce efJeJeske
(Yee<ee erkee-meekesle efJe0efJe0
DeeesOee)
lev$e evLe
meewvoe& uenjer
ehebe meej (Mebkejeeee& jefele)
Sm-New
heb0 DeeMeglees<eOej otyes

DeOe#e - DeefKeue Yeejleere mJeeefYeceeveer
yeeeCe cenemeYee
S - 40, JeeoMeen Jeeie
JeejeCemeer
72
eerceodYeieJelheeo peieodieg Deee Mebkejeeee& kees 2484

peevleer kees Gheue#ecee ekeeefMele Jenebkees peerJeveeefj$e
Nepal is also the follower of 509 B.C., Birth time of Adi Shankara. The
following documents are available in Nepali language, which were presented
at the time of 2484 Birth anniversary of Adi Shankara in Nepal.
pevce : ceelee meleerosJeer j efhelee efMeJe, heg$eeLeea obheefleyee YeieJeeved Mebkejkees DeejeOevee SJeb mevlegeflee eYegyee heg$e YeSj pevceves
Jejoeve eehle Yeees~
eer egefOeefj mebJeled 2631, iele:keefue 2593, efJeecehetJe& 451 ceeefhelee kees efveJeememLeeve keeu[ercee JewMeeKeMegkeue hebeceerkees efove
pevce Yeees, ieYe&cee Boe osJelee SJeb cenef<e&n<kees Deeieceve j mlegefle, pevceveemeeLe osJelee SJeb cenef<e&nkees Deeieceve j mlegefle, SJeb 8 Je<e& kees
Deeegcee Deuheeegeesie yeleeGveg~
1 Je<e& osKeer 4 Je<e& mecce Iejwcee DeOeeve Yeees~

5 Je<e& kes DeJemLee cee ew$eMegkeuee veJeceercee e%eesheJeerle mebmkeej, eg0 meb0 2636, Jener Je<e& efheleekees mJeie&Jeeme, SJeb iegmeerle
mecemle Jesoeefo %eeve kee DeOeeve~
6 Je<e& kees DeJemLee cee efYe#ee ceebive Ske yeeeCeerkeneb peeveg, yeeeCeerues De kesner Iej cee ve Yee kees ngveeues Ske Deceuee kees
Heue efYe#ee cee efoveg, Gvekees iejeryeerJee oe efJele YeSj kevekeOeeje mlees$e JeveeGveg, efvepekee Iejcee metvekees Deceueekees Je<ee&
Yeees~ Deepe heefve keeu[erosefKe 5 ceerue hej megJeCe&ie=n oQ~ iegie=nJee Heefke&veg~
7 Je<e& Deuhe mecce kees meevees Gces lceevew meveeme efuevekees ueeieer ceelee meerle Dee%ee ceeiVeg j ceeleeyeej Dee%ee efleve kees ueeieer ke
cee Dee%ee ve oervet~ iebefmele eeLe&vee ieesj ieeueeF& Iejkew s[cee ueeGveg ieesnerueeF& KeeSj Deewcee meBie yenevee heeveg& efke meveeme
ele kee efleve Dee%ee ve efoekees ieesefnues Keeveer s[ves efoecee ve leheeFkees Devlesefkece& ievex eefle%ee ieesheef Deeceeues meveemeer
Jevekees ueeieer Dee%ee efovegYeees~
8 Je<e& eg. meb. 2639 keeefle&ke Megkeue 11 cee mevevemeenCe j iegkees Keespeercee emLeeve, ieg ieesefJevo heeoeeee&ueeF& ieg
ceeVeg j iegJee ceekeke Megkeue hebeceerkee efove efJeefOeJeled meveeme enCe eeheLe eceoer#ee eehle iejsj meeOevee ieveg&, leejehebPeefkee
mlees$ekees jevee, vece&oekees Jee{erkees peue keceC[uegcee Leehesj meceeefOemLe iegueeF& JeiveJee JeeeGveg, ieesefJevo ce"kees mLeehevee,
meveemeheefkeke 8 Je<e& LeJee~
veew Je<e& osefKe 9-11 SIeej Je<e& leerve Je<e& mecce Gheemevee j Deveske ekeej kee ecelkeej osKeeGveg, YegJevesMJejer, oef#eCeekeefuue
SJeb kegef_pekee mlees$e j iegekeeueer mlees$ekees eLeemecYeJe jevee, iegpeeryeej mechetCe& %eeve-efJe%eeve eehle ieveg&, keeMeercee ieSj,
yeemet$e ieerlee, Gheefve<eod (emLeeve$eeer) cee Yee<e uesKveg Dee%eeheeGveg j keeMeeryee Heerlee& emLeeve ngveg~
12-yeejn Je<e& osefKe 15 hevn Je<e& eg0 meb0 2643 Heeuiegve Megkeue efleereekees efove Hesjer keeMeerhegiveg-keeMeer egieskees kesner
efove heef mevevove efmele Yes j me vevove yeeje efMe<elJe enCe ieveg& (Ske efove eerMejeeee&peer ieemveeve iejsj ieeheejer
73
Sm-New
peevegYeees lej egneB kees kehe[e heeveercee vew tsj mevevoveues lees kehe[e efueSj ieepeer kees heeveer cee kege heeveercee Dekemceele
Ske keceue efvemkeees j leesme keceuecee yemesj lees Jee[er efJeMeeue Yesue YeSkees iee veoer heejer ieveg&Yeees~ emeheef efvepekees ve
Leen) heBGoe heeeeee& jnve ieSkees nes~ keeMeercee js leerve Je<e& jnsj emLeeve $eeercee Yee<e uesKesj iegpeer kees Dee%ee hetjeieveg& Yeees~
eg0 meb0 2646 cee pes ke=<Ce elego&Meercee YeieJeeve Mejpeerkees oMe&ve eehle Yeees, ceefve<eer heekeesMe mlees$ekees jeveieveg&
Yeesefueheu peske=<Ce DeceeJemee (DeeQmeerkees) efove eeryeso JeemeosJe peer kees oMe&ve, eer Jeeme meBie MeeeeLe& SJeb Jeeme Yee<e
emLeeve$eeer kees Yee<ecee hegef, Jeemeues efJeeeyeej cegiOe YeSj 16 Je<e& kees De Deeeg Lehesj keeMeer ce"kees mLeehevee Yeees~
emeueeF& metces ce" heefve Yeefvev~
meesjn Je<e& 16 eg0 meb0 2647 ceeie&ke=<Ce efleereekees efove efceefLeueekee eer ceC[ve ceereemebie MeeeeLe& j efvepekees nej ngveg~
me$en Je<e& osefKe 17-18 Je<e& mecce eg. meb. 2648 ew$e Megkeue elegLeea efove eer ceC[ve ceere peer keer eerceefle mejmJeleer meBie
ie=nmLe MeeeeLe&~ eg0 meb0 2648 ewe Megkeue <eercee hejkeeee eJesMe~ eg0 meb0 2648 keeefe&ke Megkeue $eeesoMeercee
mJeosneleeJele&ve j mejmJeleerefmele MeeeeLe& SJeb mejmJeleer kees nej ceC[ve ceere kees Deeececee j ceC[ve ce" kees mLeehevee ieveg&
eerceC[ve peer kee ieg eerkegceeefjue Yeefmele Yesdve eeeie peeveg j efvepe kees leg<eejeefie>yee yeeeGves yeeve efoF& MeeeeLe& ieve&
Deeenieveg& eer Ye Jeeje eerceC[ve ceere nejsheef Deehekees nejer mJeerkeej ieveg& Hesjer kegceeefjue Jeeje DeeMeer<e heeGveg~ (kemewkee
cee ees heefve efJe eerMejeeee& peer MeeeeLe& ieve& heefnues eerkegceeefjue Ye efmele ieS kee efLeS~ eer Ye peer ues ceC[ve efceeeefmele
MeeeeLe& ievex Dee%ee efoekeesues eer Mejeeee& ceC[ve efcee kenB peeveg Yeees YeVes heefve YeveeF& ~
eer kegceeefjue Ye kee Deeececee eeeie ce" kees mLeehevee Yeees~ YeJe Hesefj yeerveeLe peer ee$ee kees ueeefie emLeeve ngveg~
ieg SJeb oeoe ieg eer ieew[
heeoeeee&yee mehlekeeser cev$e kees oer#ee enCe j ieesejere hegjejCe, Deye ieesejer ce" kees heefve mLeehevee ieveg~&
eg0 meb0 2649 Dee<ee{ Megkeue SkeeoMeer (nefjMeeveer SkeeoMeer) iegkecyeecee nmleceueke efmele Yes ieveg& j efvepe yeeje efMe<eleenCe
eg0 meb0 emewcee 2649 DeeefMJeve Megkeue heeceercee $eeercevegkeeeee& Jeeje efMe<elJe enCe~ SW ceeie& (Meefeheele) Megkeue $eeesoMeercee eer
megjsMeevevo (ceC[ve efcee) eje efMe<elJe enCe ieveg&~ Deye peeseflece&"kees mLeehevee eerhejMegjece peer kee oMe&ve ngveg SJeb eerhejMegjece Jee
oC[cee~ hejMeg cege yeeIves j DeeKes (DeeKesje) oC[enCe mebmkeej heefle uesKveskees DeeosMe Dee%ee heeGveg j eejcYe ieveg&~
kewueeMe ee$ee- hegve: Hesefj yeerveeLe ee$ee ieveg&-yegOe yee Hesefj jecesejce ee$ee kees leweejer-emewyeerecee vesheeueceeieej Oece& j yeeeCekees
j#eeiecex mJehe>cee Dee%ee heeGveg vesheeueyee Deeekee $emle yeeeCenueeF& DeeMJeemeve meevlJevee j vesheeue emLeeve~
9-20 Je<e& cee vesheeue hegie>g egefOeefj mebJeled 2651 Heeuiegve ke=<Ce veJeceercee vesheeue hegie>g,
vesheeue peeboe IeesmeeaceeefLe heJe&lecee Dekemceeled DeebKee Jevo ngveg, kegheen veeceke mLeeve kee efme Gheeeeje hegve: DeebKee kees peesefle
heeGveg, efmesMJej ceneosJe j eer ieghlekeeueerkees oMe&ve, eer Mebkejceeeee&ceeefLe helLejkees Je=ef j mees Leeefceveg,
ceesefueheu oMeceerkee efove eer heMegheefle Deeveg, eYegkees peeefleefueieceeefLe HedegefkeSkee peg"e hejer neGveg, peeeflece&e eYegkees oMe&ve,
ves$epeues e<egcee DeefYe<eske, efJejesLeernefKele ces j Yeesefueheu 11 kee efove eer peeJeeieejercee MeeeeLe& ievex efveCe&e, lesee efove MeeeeLe& eejcYe,
7 efovemebce MeeeeLe& eer Mebkejeeee&kees JeeCeer yevo ngveg, eer mejmJeleerue DeeHetueeueePeb IeefYe$e Jevo jnve hejskees JeleeGveg, IejmejmJeleerkees
DeejeOevee, Ie leesngveg j eer Mebkejeeee& kees Jeekee Keguveg SJeb MeeeeLe&cee eer Mebkejeeee& kees efJejesOeernkees nej,
Sm-New
eer YetJevesejer osJeerkees GheJe j Meeefvle SJeb Devlecee eer YetJevesejerkees cetefle&ueee& Gue heejsj ieeGveg,
oMeeW efove, eer jepe ye=<eYeosJeyee efMe<elJeenCe,
SIeejeW efove, eer Je=<eYeosJeueeF& heg$eJejeeefhle,
74
12 osefKe 14 efove mebce vesheeuecee Yeer<eCe GheJe, eej{gbies keeC[ eer Decejefmebnkees meoe meceeefOe,
vekemeeue YeieJeleer, oef#eCekeeueer, MeesYee YeieJeleer, heJeueer YewjJe Dee GeleeMeceve, hevOeeW efove cee Yeehegj emLeeve, eer YeieJeeved
ovee$ewekees Jejoeve oeeewekees Dee%ee heej efmeefMeueecee Jemesj meeOeevee, meeeveeOeefn Degle efoJe %eevekees eeefhle, eer oee$eweeje evLejevee
iejves DeeosMe,
eer e[bejcee Jemesj oC[enCemebmkeej heefle hetje ieveg&, De<egCCe jepehejbheje, De#egCCe Jevemebj#eCe hejbheje, nlewYeerefleMeeefvle
Deeefo evLekees jevee heMegheefle hetpee heeflekees mebheeove, vesheeue ce"kees mLeehevee, Oeeveeke<e&Ce eb$ekees mLeehevee, eer kewueeMeJee ueeSkees eer
efMeJe Jejefuebiekees mLeehevee,
eer Jeeeesefieveerkees oMe&ve j eer YeieJeleereje leeheeve,
eer Je=<eYeosJeueeF& heg$eeeefhle,
12 Je<e& eer egefOeefj mebJeled 2652cee vesheeueJee emLeeve,

22 Je<e& eg0 meb0 2653 cee keeefle&ke Megkeue hebeceercee hegjercee ieesJeOe&ve ce"kees mLeehevee, hegjer ce" mLeehevee kes heMeeled eer
Mewue iees~
23 Je<e& ceW 2654 Heeuiegve Megkeue veJeceercee cewmegjcee eer efmebiejerce"kees mLeehevee,
24 Je<e& eg0 meb0 2655 cee Heeuiegve Megkeue $eeesoMeercee ceneefMeJeje$eerkee efove ejkeecee eer Meejoe ce"kees mLeehevee,
25 Je<e& eg0 meb0 2656 cee ceeleekees osnevle, meveemeer YeSkee ngveeues ceueeveer veheeGveg j Deebievecee vew MeJeoen, Deebievecee
ves ceeleekees MeJeoen ievex j meveemeerues efYe#ee enCe veievex vebJegojerheeo heefjJeej ueen eehe (Deepe heefve vebJegojerheeo heefjJeejcee
ceelee kees MeJe Deebievecee ves peueeGves eueve keke j Gveernkee Iejcee kemewues heefve efYe#ee efuebosve)
ce"nkees mLeehevee
veceer leerjcee ieesefJevo ce",
...
keleercee megcew<ce"
hee[ve ce"
...
eeiecee leerLe&jepece"
peeefle&ce"
...
iebieesejerce"
vewheeuece"
...
hejceelceece"
kegC[ueerce"
...
mebkewMJejce"
oesees megcesce"
...
hetCee&efieefjce"
efJehee#ece"
...
nmleceuekece"
efMeJeiebieece"
...
keheeuece"
eerMewuece"
...
jecesejce"
Oeveefieefjce"
...
nleuueece"
Sm-New
ce"nkees veeceeJeueer eme ekeej
75
ceC[ueekesjece"
...
keJewuehegjce"
cetueecetueJeeieuece"
...
efMeJejelemeerce"
efyeehegjce"
...
mebkesejce"
ve=efmebnJee[erce"
...
hew"uece"
ceefCeefieefjce"
...
GejkeeMeerce"
nefjnjhegjce"
...
leerLe&nuueerce"
keebeerce"
...
kegBkeesjCece"
vesheeue kees<e
Sm-New
Deeb ieefueleb heefueleb cegC[b oMeveefJenerveb peeleb legC[ced~

Je=es eeefle ie=nerlJee oC[b leoefhe ve Ye_eefle DeeMeefheC[ced~~
76
Deee Mebkej-Jewefoke cebLeve kes ceuee kesleg

YeieJelheeo Deeefo Mebkejeeee& - meejs oeMe&efveke efJeJeeoeW, DeheJeeoeW kes yeeJepeto leLele: Yeejleere ceveer<ee Jesoevle Deewj leeeflJeke Deefmcelee
kes Gelej mebMues<eCe nQ~ Deeeee& hejcheje kes eslece veeeke nQ~ DeKeC[ Yeejle keer YeemJejlee kes Decej ieeeke nw~ Yeejle Goe kes
ceewefueke mJehve e nQ Mebkej~ meeceeefpeke-meebmke=efleke eeefvle kes hee_epeve kes GodIees<eke nQ Mebkej~
efhej Yeer Fme je^ ves GvnW efJemce=le kej efoee~
Deeeee& 272 Dee<e& evLeeW kes jeveekeej ner veneR Les, yeefuke yeew efJeke=efleeeW leLee heefjefmLeeflekeere kece&keeC[ere kejlee SJeb efJeke=efleeeW
mes $eeCeoelee Yeer Les~ en keueeefohetle meesuen Je<e& keer Jee heej kejles-kejles ieerlee, yeemet$e Deewj Gheefve<eoeW kes Yee<e kejves kes heeeled 240
mlees$eevLe leLee 80 ekejCe evLeeW keer jevee kej egkee Lee~ efJee ceW ceeveJe Fefleneme kee en Deefleere keerelf e&ceeve nw~
peye Yeejle kej kece&keeC[ere JeJemLee kee efMekeej Lee, egefleeeW keer efJeke=le JeeKeeDeeW kee obMe Pesue jne Lee, peye osMe yeewefke
efJekeueebielee kes keejCe t jne Lee, celeceleevlej DeOetjs Deewj leeceefmeke nes egkes Les, Jewefoke mebmke=efle efleefcejeeefole nes egkeer Leer- leye ieg
ieesefJevoheeo kes DeeosMe mes eoMe Je<eeae Mebkej ves Jesoevle ekeeMeeLe& keeMeer mes efoefiJepee eejbYe kejves nsleg mecee Yeejle keer eoef#eCee keer~
leceme= mes yeenj efvekeeues Fme egJee mebveemeer ves Yeejle kees Gyeeje~
efhej Yeer Yeejle Yetue ieee Deeeee& kees, Deheves Gejke kees~ peye Yeejle keer eejeW efoMeeeW mebJeeonervelee keer efMekeej LeeR, peye #es$eere SJeb
Yeewieeseuf eke DeKeC[lee ej-ej nes egkeer Leer~ Jesoevle iege kegnjeW ceW yebo nes egkee Lee~ Oece& hebLe-efJeJeeo kes efJe<e mes meb%eeMetve nes egkee Lee~ ce"
Yeeeej kes kesv nes egkes Les~ peye Yeejle keer ceneefJehegue yeewe
f kelee, DeeOeeeflcekelee Deewj eefleceeveJeere vewelf eke Meefe kee meJe&$e eflejesOeeve nes jne
Lee~ leye Fme egJee lehemJeer ves eej-heer"eW kee me=peve eej-JesoeW keer lejn efkeee efpememes Yeejle keer eejeW meerceeDeeW eLee efnceeuee (peeself e), G[ermee
(ieesJeOe&ve), kevee&ke (e=ib eefieefj), iegpejele (eefjkee) kees Ske DeeOeeeflceke Yeewieeseuf eke met$e ceW yeeBOeves kee eLece eeeme efkeee~
efhej Yeer Fme ke=leIve je^ ves keefueegie kes Fme eekee kees efJemce=le kej efoee~
eefo Fme osMe ves Mebkej kees eeo Yeer efkeee lees efJeJeeoeW SJeb JeeoeW kes meboYe& ceW~
eLecele: egleOej Mebkej kee cetue ceb$e yee meleb peieefvceLee peerJees yeewJe veehej: ner keeueevlej ceW Jeweeefjke, yeewefke SJeb
kece&keeC[ere JeeefOeeeW kee efMekeej nes ieee~ Mebkej kes veece hej Fme mebmeej kees, kece&eesie kees, peerJeve kees JeLe&, leepe, #eCeYebiegj, Fme
keejCe Yeesie-efJeueeme kes eeJee&ke efevleve kee eejeieen ceeve efueee~ heueeeveJeeo Deewj mebveeme heee&eJeeeer nes iees~
DeeOegefveke egie kes cenevelece ceveer<eer eesieer eer DejefJevo eeefhe keF& mLeeveeW hej Deeeee& mes efYeVe nQ hejvleg Gvekes lespemJeer JeefelJe kes
meboYe& ceW efueKeles nQ (F&MeeJeemeesheefve<eo Yee<e he= 10,11, 14, 15 Deeefo) Mebkej egefle kes mesJeke ve neskej mJeeceer keer lejn JeJenej
kejles nQ SJeb ienjeF&, met#celee Deewj TBeeF& ceW Mebkej keer keesF& yejeyejer veneR kej mekelee~ eer DejefJevo ves hegve: Deeeee& keer je^mesJee keer eee&
77
Sm-New
Mebkej kee yeemele keee Flevee Deleeefke&ke Deewj DeefYeJeefe Metve nes mekelee nw efke eke=efle kes, Mejerj kes, Yeeweflekelee kes DeefmlelJe
kees ner vekeej os~ Mebkej ves keneR Yeer ogye&ue Deewj Yeer kees yeeejesnCe keer Devegceefle venerb oer~ ener keejCe nw efke yeeee& keer DeJeOeejCee
Meebkej Jesoevle ceW meeceeve DeLeeX mes yengle Thej yee%eeve Deewj yeemele ceW eefleefle nesvee nw~ Mebkej ceW #ee$eOecee&ejCe Yeer nw~ #eef$ee nesvee
yeeeCe nesves kes henues kee ejCe nw~
kejles ngS efueKee nw efke Fme ceneve efJe[ ves mechetCe& Deee& peiele kees leelkeeefueke heefjefmLeefleeeW ceW efJeefpele ner veneR efkeee, Jewefoke peerJeveoMe&ve ceW Deeeer Jeeeevleefjke kejlee, Yece SJeb efJeke=efleeeW mes cegefe Yeer efoueeeer (Yetefcekee F&Me Ghe0 4-10-11 eer DejefJevo ves Fmeer
meboYe& ceW efueKee nw efke Mebkej Yee<e kes meboYe& ceW ceeOeJeeeee& mes keneR peeoe veceveere nw~ Yee<ekeej ceeOeJe pewmeer n"Oeefce&lee (pees leled
lJeceefme eslekeslees kees Deleled lJeceefme ceW yeoue oslee nw) Yee<ekeej Mebkej ceW veneR nw~ eLee yee met$e SJeb Jesoevle met$e kes Yee<ekeej Mebkej
Gheefve<eoeW kes Yee<ekeej Mebkej mes keneR DeefOeke ceneve nw~
eee: DeeeeeeX kee en ceevevee nw efke Deee Mebkej Meg<ke Jesoevleer nQ, efvegj yee kes eefleheeoke nQ, efpeveceW ve jme nw, ve peerJeve, ve
yeesOe~ en Deejeshe Yeer cegPes efvegj ueielee nw~ Jeso kee efJe<ee Deelce SJeb Meg %eeve mes ner DevegYetle neslee nw~ Fmekes efuees efvemhe=n, efJejeieer SJeb %eeveer
nesvee efvegjlee vener nQ yeefuke Megef nw, heje-efmLeefle nw~ hekeeW kes ceeOece mes (Gheefve<eoeW kes Yeer Deveske hekeeW kes ceeOece mes yee eee& nw)
yee mele Deewj peieledefceLee he ceW JeeKeeefele nw~ %eeve heebef[le, leeeflJeke leke& ee yeewefke efJeJeske veneR nw~ Mebkej Deheveer Deelcee kes mecheke&
mes peefvele cesOee mes YeeJe kejles nQ-Fmeerefuees GvnW efJeeejke veneR, oeMe&efveke ceevee ieee nw~
Mebkej Jew<CeJe hejcheje kes efJejesOeer nw-Jew<CeJe hebLe keer cetefle&hetpee, kece&keeC[, hetpee-heefle kees vekeejles nQ,Ssmes efJeJeeo ceW Deeeee& kees
eee: KeeRee ieee nw~ en Mebkej kes efJejed JeefelJe kees vekeejves kee <e[deb$e mee nw~ Deiej Deeeee&, YeieJeeve Mebkej kes DeJeleej nQ lees Jen efJe<Ceg
esner kewmes nes mekeles nQ~ Jesoevle Deewj Yeefe oesveeW hetjke lelJe nQ~ Mebkej kee ke=<Ceesce osefKeesYeieJeefle leJe leerjs veerjcee$eeMeveesnb
efJeiele efJe<ee le=<Ce: ke=<CeceejeOeeeefce~ (iebieeke 6)
Mebkej lees meiegCe Gheemevee kes eyeue meceLe&ke nQ~ Deveske Yee<eeW eLee efJe<Ceg meneveece Yee<e, veejo hegjeCe, eyeesOe megOeekej ceW
Mebkej ves veece-pehe, keerle&ve, Yeefe kees Skecee$e YeieJeled eeefhle kee Gheee yeleeee nw~ veece-pehe ceefncee Deeeee& ves ueieYeie Dee" jeveeDeeW ceW
eefleheeefole efkeee nw-eLee eMveesejer, <eheoder, Jesoheeo mlees$e, ke=<Ceeke, meJe&Jesoevle efmeevlemeej, ieCesMe Yegpeeeelemlees$e
Oeveeke Deeefo~
eLee-
njsvee&cewJe
veecewJe, veecewJe
cece
peerJevece
keueew veemlesJe, veemlesJe, veemlesJe ieeflejveLee ~

(veejo-hegjeCe)
e$ewJe e$ewJe cevees ceoereb
le$ewJe le$ewJe leJemJeheced ~
e$ewJe
e$ewJe efMejes ceoereb
le$ewJe
le$ewJe heoeb les ~~ (Jesoheeo mlees$e)
YeieJeleer ceeB kes YeeJegke heg$e kee mJehe nQ Deeeee&! Gvekeer efJeJeue eeLe&vee mlegle nww,
Mejerjs IevesheleJeiex keue$es, efJejeme mesefMekeeefoyegs:~~
Sm-New
eoekeefmcekeb peeseflejevevoheb, meceeOeew YeJeselJecemegemeleced~~

ceeB! legce Jener mele nes, efpemekee %eeve SJeb Deevebo kes he ceW meodieg kes GheosMe mes efvece&ue ngeer yegefJeeuee keesF& YeeieJeeve heg<e
Mejerj, Oeve, heg$e SJeb keue$e mes efJeje neskej meceeefOe ceW oMe&ve kejlee nw~
78
keg heeeele efJeeejkeeW ves Deeeee& Mebkej kees ceeeeJeeoer efJeeejke kes he ceW emlegle efkeee nw~ efpemeceW kece&Jeeo DeLee&led Mejerj Oece&
kees ieewCe ceevee nw~ Gvekee efJeJeeo nw efke ener keejCe nw efke Mebkej ves yeeheve ceW mebveeme efueee~ FveceW peesvme, hejiegmeve, Jeke&ues, cewkemecetuej
Deeefo ves Mebkej kes Dewle oMe&ve kees JeeJeneefjke SJeb peiele efnleee veneR ceevee~ Gvekee ceevevee nw efke efJekeemeJeeo kes Jew%eeefveke efmeevle
kee Meebkej oMe&ve efJejesOeer nw~
efJekeemeJeeefoeeW kee ceevevee nw efke eefo yee mele nw lees Gmekeer jevee Demele kewmes nes mekeleer nw~ DeJeleejJeeefoeeW (eer DejefJevo,
ieesheerveeLe keefJejepe, (jceve cenef<e&, kegceej mJeeceer) pees Yeejle kes DeOegvee efJekeemeJeeoer oeMe&efveke nQ-Fvekee ceevevee nw efke ceeveJe ceW F&ej nesves
kes meYeer ue#eCe nQ Deewj efJekeemeece (Jevemheefle-peerJe-ceve-DeefOeceve-Deefleceve) ceW Deye meMejerj Dece=lelJe keer DeYeerhmee eefjleeLe& nesveer nw~
etBefke efJekeemeece kelee veneR~ Dele: Jeefe meMejerj (kees<eeCegDeeW leke ceW) osJelJe, yeelJe eehle kejsiee~ en efJeeej Meebkej oMe&ve kes
efvejekeej hejyee mes efYeVe nQ~
hejvleg eneB Yeer oeMe&efveke efJeJeseve Meebkej-oMe&ve kes meecevJee kees mhe kejlee nw :
Mebkej ves %eeve-Yeefe-kece& leerveeW keer cenee mJeerkeejer nw~ uesefkeve cetue he ceW Jes Dewleer ner nQ~ Meebkej Jesoevle ceW yee keer ef$eefJeOe meee
keer efmLeefle kee eefleheeove nw(1) eefleYeeefmeke, (2) JeeJeneefjke, (3) heejceeefLe&ke
DeLee&led eceMe: #eefCeke eleerefle, JeeJeneefjke oerIe& keeefueke eleerefle Deewj Deble ceW DeyeeefOele MeemJele meee efpemes efheueer oesveeW meeeeW
eYeeefJele veneR kejleer Deewj pees Mebkej kes MeyoeW ceW SkehesCe eJeefmLeleesLe&: hejceeLe&: (yeemet$e Meebkej Yee<e 2/1/11) DeLee&led pees
lelJe Ske he mes efveefele nes Deewj DeJeefmLele jns Jen hejceeLe& nw~
eneB Meebkej-Jesoevle kee eefe&le leLe nw efke ef$eefJeOe meee ceW peerJe-F&ej-yee ceW, peerJeve Deewj F&ej keer hekeeW SJeb iegCe-ue#eCeeW kes
ceeOece mes DeefYeJeefe nesleer nw, pevce, hegvepe&vce, DeJeleej neslee nw~ Mejerj Oece&, kece&Jeeo, DeJeleejeW leke kee iegCe ue#eCe nw~ Fmeer mes jece,
ke=<Ce kees yeej-yeej Deevee he[lee-en Gvekee mebkeuhe Yeer nw~ efveieg&Ce-meiegCe neslee nw (peerJees yeewJe veehej:)~
Deeeee& eje eefleheeefole DewleJeeo ceeeeJee mes emle veneR nw~ en lees heeeele kes Ss<eCeeemle efJeeejkeeW kee efceLeejeshe nw~ Mebkej lees
Dewefoleer nesles nges Yeer JeJenej, veeveelJe, peiele, ceeee, Dehejyee meYeer kes DeefmlelJe kees mJeerkeejles nQ Deewj Dewle hejyee kees De#egCCe Deewj
megjef#ele Yeer jKeles nQ~
Mebkej ves peiele kees keee& (DeefYeJeefe) ceevee nw-Gmekeer Glheefe ceevee nw efpemekee keejCe-keee& yee nw-eLeekeee&ceekeeMeeefokeb yengehe_eb peieled, keejCeb hejyee~
(Meebkej Yee<e yeemet$e 2/1/12)
uesefkeve eMve nw mJeeYeeefJeke efke efveieg&Ce, efvejekeej, meiegCe-meekeej peiele kee keejCe kewmes? Mebkej ves eYeeJeer Gej efoee nw Ske SJe
hejcesej: ketmLees efvelees efJe%eeve OeelegjefJeeeLee ceeeee ceeeeefJeJeoeveskeOee, efJeYee<eles~ (Mee.Yee. 1/3/19)
Dewle kee ienve efevleve ner Mebkej kees meJee&eee& heo hej mLeeefhele kejlee nw~ MewJeewle, Meeeewle, efJe%eeveewle, Meyoewle, wleewle,
efJeefMeewle kes efJeeej kes cetue kes Mebkej kee yeeewle ner nw~ Fmeer DeeOeej hej Deeeee& kees Jewefoke efelebve SJeb oMe&ve kes ceueekesleg kes he ceW
osKee peelee nw~
79
Sm-New
Fmeer heefjes#e ceW Mebkej peiele kees efceLee ee Demele ceeveles nQ hejvleg DeYeeJe ege veneR~ Fmekee YeeJe nw, DevegYeJe nw~ Jen peiele kes
JeJenej Meefe kees #eCe-#eCe mJeerkeejles nQ~ neB peiele ef$ekeeueeyeeefOele mele veneR nw~
Mebkej Jewefeke nQ Deewj DeeOegefveke Yeer~ leJe e $e+ef<eeeW, efJeeejkeeW kes esjCeeeesle Yeer~ DeeOegefveke efJeeejkeeW, metheer hejcheje, eLeejwoeme, keyeerj, veeveke, jceCe, jeceleerLe&, efJeJeskeevevo, eer DejefJevo hej Mebkej kee eYeeJe Je nw~
heeeele efJeeejke efpeveceW, cewkemecetuej Deu[gDeme ncmeues, meesjesefkeve, MeeesveneJej, cewke[evesue, ieesu[mtkej Deeefo eefe&le nQ, Meebkej
Jesoevle mes ienjs ges nQ~
mJeeceer %eeveevebo mejmJeleer kes Fve MeyoeW mes YeieJeohee&o kees Gvekes 25JeW eekee Je<e& ceW mene veceve, Jebove, DeYeLe&ve- Deelcenblee
Yeefcele yeeweW mes peiele kees $eeCe efoueeves nsleg Mebkej ves Jesoheer meceg kees veeeheer cebojeeue eje ceLekej Yee<eheer veJeerve megOee
efvekeeueer[e@0 DeJeOesMe Deefivenes$eer-DeOe#e (meceepeMeee efJe.)
YeJevme cesnlee mveelkeesej ceneefJeeeuee, YejJeejer, Fueeneyeeo
Sm-New
SkecesJeeefleereb e veecehe efJeJeefpe&leced~

SkecesJe meceb leJeb meesnb yee efvejeceeced~~
80
iegkeLeece=le-1
he$eeW mes ceeie&-oMe&ve
(mebleeW kes DeevegYetefleke Godieej efpemekee jmeemJeeove #eCe Yej kes efueS ceeveJe oe kees Deevevo mes Yej oslee nw~ keg Ssmes Godieej
hejcehetpe iegosJe mJeeceer %eeveevebo mejmJeleer peer cenejepe kes efnceeuee, yeerOeece mes keveekegceejer leke heoee$ee (1095 efove) kes #eCe
kes nQ efpemes he$e kes ceeOece mes YeeeW kee ceeie&-oMe&ve, peve-peve kes efueS mebmeeefjke keeW mes cegefe SJeb hejceevebo keer eeefhle kes mebosMe mJehe
efoS ieS nQ~ efoveebke 23-7-96 kees eer Mewueced (DeevOe eosMe, oef#eCe Yeejle) mes Yespee ieee eer mJeeceer peer cenejepe kee en mebosMe Fme
heef$ekee ceW ekeeefMele efkeee pee jne nw~ DeeFS nce meYeer Fvekeer Dece=lecee JeeCeer kees Deelcemeeled kej cenejeme (ieesheer-YeeJe) ceW eJesMe nsleg
eelveMeerue nes peeSB)
ieesheer YeeJe
veejeeCe! heeleg ve: meJe&YeerefleYe: keeleeeveer veceesmlegles~
Dejer meKeer! ceQ lees Deheves heejs keer uee[ueer nes ieeer nt~B Jen peye cegPes osKelee, efJeYeesj nes peelee~ mJeeiele Jees ceneYeeiee: mJeeieleb Jees ceneYeeiee:
kenles-kenles DeeW ceW efej keeue leke mecess jnlee...............jme heeve kej Oeve nes peeleer...............Meece mJehe yemees efne ceW, efHej Deewj veneR
peie YeeJew jer~ ...............meKeer FOej lees cenejeme eue jne nw FmeceW meyekee eJesMe veneR neslee............... mJeerke=efle kee[& meoe mee: veneR
efceuelee...............hej Deiej let eenleer nes lees eJesMe ceeie& yelee jneR nt.B ..............~ osKees : meyemes henues eCeer keeleeeveer osJeer keer Gheemevee kejveer
nesieer~ osJeer ye[er oeeueg nQ............... emeVe Jeovee osJeer heefle efceueve kes megKe-efJeeesie kes ogKe kees YeefueYeeBelf e peeveleer nQ...............MeerIe ner keCee
kejkes...............SkeeoMe mes eeLeea neWieer............... lees efMeJe MeerIe SkeeoMe FefveeW ceW pees efJe<ee kee efJe<e Yeje nw............... emeVe efee
nes heeve kej uesiee............... efJe<e kes heeve kej uesves hej ............... FefveeB...............Gme cenejme heeve kes efueS Yeefe jme, yee jme, Deelce
jme, hejceelcee jme, ke=<Ce..............., heeve kes efueS Jeekegue nes peeeWieer~ Fme Jeekeguelee kees Jen heeje veneR osKe mekesiee............... meoe Jen
(ecegvee efkeveejs Dee peeesiee- ecegvee (efJeOeseelceke ke=le + efve<esOeelceke ke=le-efJeefOe efve<esOecee-keefueceue njveer............... ceeveme) pees Mes<elee nw
DeMes<e kejles ngS eerjnjCe kej uesiee~ efHej lees cenejeme eeefve cenejme ceW eJesMe nes peeesiee~ jmeheeve kej Oeve nes peeDeesieer~ meejer FefveeB
jmeheeve kejves ueieWieer...............pevce-pevce keer meeOevee hetCe& nesieer~ ieeseYf e: efheyeefle Fefle ieesheer~ ieeseYf e: eeefve FefveeW eje efheyeefle-efkeb jme...............Yeefe
jme~ Jen heeje ner Skecee$e jme cee nw jmees Jew me: lees legce FefveeW mes efJe<ee jme efJe<e kees es[
kej Gme cenejme kees heer mekeesieer~ lesje eJesMe
nesiee...............hej peye leke es SkeeoMe FefveeeW efJe<ee jme kee efJe<e heeve kejleer jnWieer leye leke efkemeer neuele ceW yeeeefo kee Yeer eJesMe DemecYeJe
nw...............menpe ceW ner............... ieeseYf e: Fefvew: Yeefe jmeceefheJeefle Fefle ieesheer~ legce Yeer iees FefveeW mes heer heevekej Oeve iees heer nes
peeDeesieer...............meKeer...............DeveLee eneB keesF& otmeje jsueceeie& veneR nw js~ ...............~ ieejn Je<eeae ieesehf ekeeDeeW kee efJeOeseelceke +
efve<esOeelceke mJeefheCeer ecegvee mveeve, keeleeeveer Gheemevee...............eerjnjCe............... iees heer - ieeseYf e: efheJeefle mee ieesheer ............... kee YeeJe,
cenejeme peerJe yee leoelce efceueve kee, megob j YeeJe...............peerJe peiele, nsleg hejce keeefCeke cenef<e& JesoJeeme eje eCeerle evLe jlve kee megvoj
ieeve...............Deveeve evleeW mes...............eer MegkeosJe peer ves ieeve efkeee............... efJemleej Yee mes Flevee ner mebkesle nw...............
hejere#f ele eeefve peerJe le#ekeveeie eeefve keeueheer le#eke meele efove eeefve FvneR meele efoveeW ceW ner...............nj Ske peerJe kees [mesiee,
keJeefuele kejsiee...............~ keesF& ve keesF& efove nceejs efueS Yeer nw ner Dele SJe...............MeerIe ner...............iees heer YeeJe mes cenejeme ceW efve:Meguke
eJesMe kejW...............heejs keer ceeBie nw kesJeue cevceveeYeJe yeme Flevee ner efHej lees keg he[is ee mJeeieleced Jees ceneYeeiee: efpemeves ceve kees
efJe<eeeW mes nekej eerke=<Ceehe&Ce kej efoee nes Jener ceneYeeiee: nw~ Dele: nce meYeer nj efkemeer Jeefe kees Dehevee ceve efeelece eerke=<Ce kees MeerIe ner
81
Sm-New
cenejeme ceW eJesMe
Sm-New
oskej Oeve nes peevee eeefnS~ hejere#f ele heer peerJe kee nesiee eneB cenejeme eJesMe nesiee, peerJe yee efceueve nesiee, lemceled kesveehegheeesve ceve: ke=<Ces
efveJesMeesled~ Deewj ns heejer! Fmekes yeoues ceW ogkeeve oewjer veneR ueieevee nesiee............... yeej-yeej efJe<eheeve veneR kejsiee~ lees keee? yeme~ ns heejs!
ceve mes Gme heejs kees ner ceeBievee nesiee~ Jener ceve ceW yemes...............Deewj keg veneR...............nce ueesieeW ves DeeOeer-DeeOeer jele kees peekej osKe efueee
Jen Mejerj veneR ceeBielee, leve veneR, ceve kenlee...............oseJf eeeW Iej peeDees...............Dee%eeheeueve meJeexece YeeJe nw...............eeLeea nesleer...............keg
eeefnS veneR Ske ner efveJesove nw...............nce meYeer kes ceve ceW mJeeb eYeg yemes jns, Dee%eevegmeej osn-iesn ceW jns hej FefveeW mes meoe
cenejeme...............cenejmeheeve neslee jns~ efJe<eeeW keer efJe<ece pJeeuee mes meblehle nes efkebkee&JeefJecet{ mebmeej ece ceW heeflele ve nesvee he[~s ns heejs! lesjs
ejCe ner Skecee$e DeJeuecye nw...............~ DeJeMe ner osn-iesn ceW jnles YeefJe<e keee mebmeej kethe heefleleesejCeeJeuecye iesn peg<eeceefhe cevem
mcegeof eeled meoe ve:~...............mebmeejheer kegSB ceW efiejs ngS kees, GmeceW mes yeenj efvekeueves kes efueS DeJeuecyevehe Deehekes ejCekeceue Iej ceW
jnles ngS Yeer nceejs ceve ceW meoe yemes jnW~.............efkeceefOekeceefceefle~...............~ Jemlegle: ceeveJe leve kes efueS ener meeOe nw...............~
DeeJeMekelee nw Deelceefvejer#eCe keer...............melele ceve kees osKeves keer~ Fmekeer Devegjefe keneB nQ ? Fmekees mecePee-yegPeekej heejs kes veecemcejCe-JeeCeer-keerle&ve, ueerueemcejCe, mJeheeJeueeskeve PeeBkeer oMe&ve keer~ Mes<e hetCe&lee lees eejyOeevegmeej nesleer jnsieer...............Fme DeJemLee ceW ceve
kees DeJeefmLele kejvee hejce efJeJeske nw~...............en uecyee mecYee<eCe veneR~ mcele&Je jns! efpee&lees ee ve peere&les~ Yeesiee ve Yegee JeecesJe Yegee:~
le=<Cee ve peerCee& JeecesJe peerCee&:~ Dele: Yetueer Yekeer yepeeveeDeeW, ye[,s yet{ -s ieesheeW, ieeshekegceejeW, yepeJeeefmeeeW mes cenejeme eJesMe cenejmeheeve keeefveJesove nw...............Deeeve...............nw...............~ ns, meKeer! Gme Devlej mes kenvee hee jme Fme jmecenejme kees eehle kejW-meoe jme hee
ve kej heejme veece kees Oeve kejs~ keece-jme, eesOe jme kes jnles cenejme esce jme ke=<Ce jme veneR efceuesiee~ cenejeme eJesMe mecYeJe ner
veneR...............Deewj Yeer hegj menseuf eeeW kees iees heer YeeJe Yeeef<ele nes-peneB nQ JeneR mes Oeve nesves nsleg esce-heeleer-men<e& ye{evee, osn kees iesn ceW jnlesie=n keee& kejles heefle-ke=<Ce kees ve YetueW~ heefle-pees heeflele nesves mes yeee ues Jener heefle nw~ heeflele kee DeLe& efiejves mes, egle nesves mes, j#ee mes nw~ Dele:
ceve kees MeerIe ieesheer mebveeefmeved %eeveosJe keer YeeBelf e mecePevee nw...............~
#eCe Yebiegj peerJeve keer keefueeeb, keue eele kees peeves efKeueer ve efKeueer~ ceueeeeue keer Megefe Meerleuecebo, megiebOe meceerj eueer ve eueer~
keefue keeue keg"ej efueS efHejlee, leve vece nw ees efPeueer ve efPeueer~ j ues nefjveece Dejer jmevee efHej Deble mecee ceW efnueer ve efnueer~ yepe
ieesheer pee jeOes Meece! yepe ieesheer pee jeOesMeece! nj Ske ie=nkeee& kejles mecee veecejme kee heeve kejW~ DeveeJeeees-efJecegee~ Deve
eeceerCe eee&DeeW kees es[s-mecee kee meogheeesie kej cenejmeheeve meeoj kejW~ efvele 21,000 mes kece veneR~
njs jece, njs jece, jece jece njs njs~
njs ke=<Ce, njs ke=<Ce, ke=<Ce ke=<Ce njs njs~~
hetJe& keeue ehej ceW Yeer nce meye ieesehf eeeB-osn kees iesn ceW ceW jKe, ie=n keee& kejles...............meoe-JeeCeer-ves$e-ceeie& mes nes ieeseJf evo,
oeceesoj, ceeOeJeself e, ieeve kejleer, meevebo jnleer, efvejKeleer...............Deeee-peeee kejleer...............Mejerj mes keYeer veneR............... eens ceLegje jns
ee eefjkee...............~ Jees lees meoe nce meyekes ceve ceW ner Jeeme kejlee...............peneB-peneB ceve peelee ke=<Ce, ceeOeJe ner ceeOeJe~ meeOees menpe
meceeefOe Yeueerhej leYeer nesiee peye Deehe Deeefele neW~ ke=<Ce leJeeefmce ve eeefmce hejmLe~ ke=<Ce! ceQ kesJeue Deehekee ntB Deewj Deve efkemeer kee veneR
nt~B ...............yeej-yeej efJeeej kejW...............ener cenejeme ceW eJesMe ceeie& nw~ otmejer jsue, pebpeerj keer ueeFve veneR~ jsue ueeFve ceW jmeYebielee
nw...............osn ner iesn nw efpemekee Ssmeer ueseKf ekee peye leke Yetueer-Yekeer Yeejle keer meYeer Deheveer menseuf eeeW mes efceue veneR uesieer...............leye leke
kes efueS Fmekeer Deehe meYeer mes ener DeeJeepe nw-efpeme he, jme, ceeOege&, ueeJeCe ceW Fme osMe keer heMegeesevf e hee efnjefCeeeB ves$ekeceue e{ekej Oeve
nes ieeeR-Gme hejce heefle eerke=<Ce pees jmehe nw-efveleb mebie nes~ nce meYeer Yeer Oevelee mes cenejeme mes Jebef ele ve jn peee~
Oevee: nefjCe: DeekeCe& JesCegjefCeleb menke=<Cemeeje:~
MegYes.........
iees heer (YeeJe)
-eerceleer ceveesjcee efmebn
jepekeere yeeefuekee Fvj keeuespe
ieepeerhegj, Gej eosMe
82
mele ceerceebmee
mele keer heefjYee<ee keeeW?
Demele keer efpe%eemee keeeW?
De&-mele mes nleeMee keeeW?
mele-Demele kes yeere yengle yeejerke KeeF& nw,
Demele lees mele keer ner hejeF& nw~
Deewj mele kes meceeveevlej ner yew"e nw De&-mele,
pees mele kee menesoj-YeeF& nw~
efee Deewj Deefee mele kes oes Yeso nQ,
Deefee mele kees ueskej efkebefele celeYeso nw~
mele mJeerkeej nw,
efee mele meJe&Lee mJeerkeej nw,
efkevleg Deefee mele,
mele kee ceevees eerlkeej nw,
Dele: nceW DemJeerkeej nw~
De&-mele kes leehe-yeesOe mes
eg Yetefce ceW meoe efmLej, egefefj kees Yeer
DeefmLej nesvee he[lee nw,
mele keer ceee&oe kees Keesvee he[lee nw,
DeelLeecee vejes Jee kegbpejes kes Yeso kees,
mJeie& kes ceeie& ceW Yeer {esvee he[lee nw~
eefo keece nes peiele-keueeCe,
efceues mJe-pevees keess og:Ke mes $eeCe,
lees egefefj kee De&-mele Yeer
DevegkejCeere nw,
hetCe& mele ve neskej Yeer JejCeere nw~
hetCe& mele ve neskej Yeer JejCeere nw~~
DeveskeevleJeeo
mebmeej Ske ceeee nw,
meled-lelJe keer eee nw,
mebmeej kee mele,
Ske efJeMeeuekeee neLeer nw,
Deewj nce meYeer DeeBKeeW Jeeues DevOes
Gme mele kes mee#eer nQ~
nce meyekee he=Leke-he=Leke mebmeej nw,
Deewj mebmeej keer Deheveer-Deheveer heefjYee<ee nw,
mebmeej keYeer meej nw, keYeer Demeej,
lees keYeer cee$e efpe%eemee nw~
DeeBKeW neskej Yeer nce DevOes nQ,
nceejs Deheves-Deheves ieesjKeOevOes nQ,
Deheveer Deheveer ceeee nw,
nceeje mebmeej ncemes he=Leke veneR
nceejs ner mele keer eee nw~
DevOeeW keer neLeer kee mele,
Gvekes %eeve kee hejcelelJe nw,
nceeje mele nes ve nes Gvekes efuees mele nw~
Deewj Gvekes efuees Gmeer kee cenlJe nw~~
mele kes %eeve keer, efJe%eeve keer
heefjYee<ee veneR nesleer
keoeefele Fmeerefuees DeeBKe Jeeues DevOeeW kees
hetCe& mele kes efceueves keer
keesF& DeeMee veneR nesleer~~
Deej. efmebn
cenemeefeJe
eerceodDeeepeieodieg Mejeeee&
Jewefoke MeesOe mebmLeeveced
JeejeCemeer
83
Sm-New
Dewle ner Dewle

ns peie efveevlee
eYees
ns peerJeveeee
keee nww kece&
Dekece& keee nw
en veneR peevelee
uesefkeve
pees
letves cegPes meeQhee nw
Deheves mes he=Leked kej
Deheveer eer[e kejves kes efueS-Gmes kejves keer keesefMeMe kejlee ntB
hej
keYeer-keYeer yeBOe peelee ntB
Deheveer ner ceeee mes mJeeb
kejCeere-DekejCeere
Oece&-DeOece& kes keejs ceW
Deheves kees Yetuekej
"erke ceke[er keer lejn
ee pewmes
yeee [jlee nw Deheveer ner eee osKekej
peye efke Jen Yeer Gmekee ner
mJehe nw
Gmeer lejn
let
Yeer
keCe-keCe ceW Jeehle nw
yeefuke let ner keCe-keCe nw
ve he nw ve keeee
ve mebmeej nw ve ceeee
ve efoJee ve je$e
lesje ner mJehe nw cee$e
otmejer ve eee nw
let ner
DeefKeue yeeeC[ ceW meceeee nw
meJe&$e lesjer ner eYee nw
wle nw ner veneR
efkevleg
Yetuekej Deheves kees
Mejerj ceevevee ner
mebmeej nw, ceeee nw, wle nw
veneR lees
yeme
Dewle ner Dewle nw
Sm-New
ceveespe kegceej Megkeue
84
hegjeCe ceW Mej eefj$e

ceeke&C[se hegjeCe, mkevo hegjeCe, ketce& hegjeCe leLee meewj hegjeCe 2 ceW leerLeeX kes JeCe&ve kes DeJemej hej Deeeee& kee eefjle mebkeseflele nw
DeLeJee JeefCe&le nw~ efMeJejnme kes veJece DebMe kes 16JeW DeOeee ceW Mebkej keer DeJeleejkeLee kee efJeefMe JeCe& ve nw eLee
Mejeeeee&Jeleej keLee~
mkevo GJeee
leoe
efieefjpeee he=efekeeue%eefeueeseve: ~
YeefJe<eefJeYeeeveeb Yeefeb mebJeer#e efJemceeved ~~1~~
ceewefueceevoesueeved osJees yeYee<ess Jeeveb
cegves ~
e=CegOJecesefYeieCehewceg&veerMewe
megjwmleLee ~~2~~
F&ej GJeee
Sm-New
eYeeJeb efMeJeYeeeveeb
YeefJe<eeCeeb
keueeJeefhe ~
e=Ceg osJeer YeefJe<eeCeeb Yeeeveeb eefjleb keueew ~~3~~
Jeoeefce
me*densCeenb e=CJeleeb YeefeJeOe&veced ~
ieesheveereb eelvesve veeKeseb eme kemeefeled ~~4~~
heeheIveb
hegCeceeeg<eb eesle=Ceeb
ce}eJenced ~
heehekecew&keefvejleeved
efJejleeved
meJe&kece&meg ~~5~~
JeCee&eceheefjYeeveOece&eJeCeeved
peveeved ~
keueyOeew ceppeceeveebmleeved JeevegeesMeleeseqcyekes ~~6~~
ceobMepeeleb osJesefMe
keueeJeefhe
leheesOeveced ~
kesjues<eg
leoe efJeeb peveeeefce
censeefj ~~7~~
lemewJe eefjleb lese Je#eeefce e=Ceg Mewuepes ~
1.
keueew es ceneosJees ueeskeeveeceerej: hej:, leosJe meeOeesVe=Ceeb osJeleeveeb e owJeleced ~~

keefj<eleJeleejb mJeb Mejes veerueueessefnle:, eewlemceele&eefleeLex Yeeeveeb efnlekeeceee ~~
85
Gheos#eefle lep%eeveb efMe<eeveeb yeemeefcceleced, meJe&Jesoevlemeej befn Oecee&ved JesoevleoMe&veeled ~~

es leb eerlee efvemesJevles esve kesveesheeejle:, efJeefpele keefuepeeved oes<eeved eeefvle les hejceb heoced ~~
ketce& hegjeCe, 30 De0, Mueeske 32-35
2.
elege|Ye: men efMe<ewe MejesJeleefj<eefle ~
JeekegJe&ved Jeememet$eeefCe eglesjLe eLeesefeleced ~
me SJeeLe&: eglesee&e: Mej: meefJeleeveve: ~meewj hegjeCe
keueeefoces ceneosefJe meneefleeeled
hejced ~~8~~
meejmJeleemleLee ieew[e efceee: keCee&efpevee efpee: ~
DeececeerveeMevee
osefJe
eeee&Jele&efveJeeefmeve: ~~9~~
Deeweje efJevOeefveueee YeefJe<eefvle
cenerleues ~
MeyoeLe&%eevekegMeueemleke&keke&Meyege:
~~10~~
pewvee yeewe yegefegee ceerceebmeeefvejlee: keueew ~
JesoyeesOeoJeekeeeveeceveLewJe
ejesekee: ~~11~~
ele#eJeeokegMeuee: MeueYetlee: keueew
efMeJes ~
efceee:
MeeeceneMeewjwleessefoveeseqcyekes ~~12~~
keceZJe hejceb esees vewJesMe: heueoeeke: ~
Fefle
egefehejece=JeekeewodyeesOeeefvle
e ~~13~~
lesve Ieesjkegueeeeje: kece&meeje YeJeefvle e ~
les<eeceglheeveeLee&e
me=peeceerMes
ceobMele:1 ~~14~~
Sm-New
kesjuess MeMeueeeces
efJeehelveeb
ceobMele: ~
YeefJe<eefle ceneosefJe MejeKees efpeesece: ~~15~~
Gheveerleleoe cee$ee Jesoeved meeeved eefn<eefle ~
DeyoeJeefOe lele: Meyos efJele me leg leke&peeced ~~16~~
ceeEle ceerceebmeceeveesmeew ke=lJee Meees<eg efveeeced ~
JeeefoceeefheJejeved
Mejesecekesmejer ~~17~~
efYeveesJe leoe yegeved efmeefJeeeveefhe ogleced ~
pewveeved efJeefpeies lejmee leLeeveeved kegceleevegieeved ~~18~~
leoe ceelejceecev$e heefjyeed me YeefJe<eefle ~
heefjeepekehesCe
efceeeveeeceot<ekeeved ~~19~~
86
1.
keeuedeeKes
eeceJeex
kesjueeueleerke=les ~
efJeeeefOejepelevee:
ee%eefMMeJeiegJe&Yeew ~~
lelemmeoeefMeJeMMecYegueexkeevegenlelhej:
~
leheesceefncvee lelhelveeb eefJeJesMe mJelespemee ~~
mee oOeej
meleer
ieYe&ceeefolemecelespemeced ~
Jepeeele MegYes
keeues
he_eeseenme&egles ~~
Deevevoved
yeevOeJeemmeJex heg<heJe<eze|oJeMeglew: ~
MecYeesJe&jcevegmce=le efhelee efMeJeieg:
efkeue ~~
oC[nmlemleLee kegC[er kee<eeeJemeveesppJeue: ~
YemceefoJeef$ehegC[êes
e#eeYejCeesppJeue: ~~20~~
leejeLe&heejerCe:
efMeJeefueee&veefee: ~
mJeefMe<ewmlee<esIeg&<eved Yee<eJeekeeeefve meessefcyekes ~~21~~
ceeefJeeee
efYe#ege|Jejepeefle
MeMeeJeled ~
meeswleessokeeved heeheevegefeeef#ehe leke&le: ~~22~~
mJeceleevegieleeved osefJe kejeslesJe efvejie&ueced ~
leLeeefhe eleemles<eeb
vewJeemeerled
egefleoMe&ves ~~23~~
efceee:
MeeeeLe&kegMeueemleke&keke&Meyege: ~
les<eecegesOeveeLee&e efle<es Yee<eb
keefj<eefle ~~24~~
Yee<eIeg<eceneJeekeewefmle<epeeleeved
nefve<eefle ~
Jeemeesheefomet$eeCeeb
wleJeekeeelceveeb
efMeJes ~~25~~
DewlecesJe met$eeLe&b eeceeCesve
keefj<eefle ~
DeefJeceges meceemeerveb Jeemeb Jeekeewe|Jeefpele e ~~
Mejb mleewefle elcee MejeKeesLe cemkejer1 ~~26~~
Mebkej GJeee
Sm-New
meleb meleb vesn veeveeefmle efkeef_eoerMeeJeemeb yee meleb peieef ~

yeewJesob yee heeelhegjmleeoskees es ve efleereesJelemLes ~~27~~
Skees osJe: meJe&Yetles<eg iet{es veeveekeejes Yeeefme YeeJewmlJeceelcee ~
hetCee&hetCee&s veecehewe|Jenervees efJeeeleerlees efJeehees censMe: ~~28~~
Yetleb YeJeb Jele&ceeveb lJeeerMes meeceeveb Jew osMe-keeueeefonerve: ~
87
vees les cetefle&JexoJesemlJeme: meerJe lJeb efuemebmLees efJeYeeefme ~~29~~

lJeemee Jew meesce-metee&veuesve Yeer<ewJeesosles<e mete&e osJe: ~
Deeeg<ees mJeleeb peeveVeefhe veesJeee efke_eve ~
meJe&%elJeeefomegiegCeeved MecYeteebmleme mebmcejved ~~
lespemee leme e
efMeMeesmmetefleiesnesojefmLeles: ~~
vewMeb
lecees
efveJeJe=les leogleefceJeeYeJeled ~ Deevevoefiejeres
1
Jeemeoeeeglke=lespe:
hetCe&keuesJej: ~
yeYeew
eerMejeeeeex
yeeJeemeeoemleLee ~~
efJe<CegJee&CeerMemebegees
ceneosJemleoodYegleced ~
me leg olJee cegefveesb yeeeCeb Jejceeefmleke: ~~
lJeb Jesoeoew mJej Skees censMees Jesoevleeveeb meejJeekeeeLe&Jese: ~~30~~
Jesees Jewe: meJe&JesoelceefJeees efYeesod o=ee leJe eceese ~
DeesejeLe&: heg<emlJece=leb e mele%eeveevevoYetceeefme meesce ~~31~~
yees cegees veemeer meer mJeme: eeCeeeCees cevememlJeb ceveMe ~
lJeees Jeeees cevemee meefVeJe=eemleJeevevo%eeefvevees yegYeeJee: ~~32~~
lJeees peeleb Yetlepeeleb censMe lJeee peerJelesJecesJeb efJeefe$eced ~
lJeLesJeevles mebefJeMelesJe efJeeb lJeeb Jew kees Jee mleewefle leb mleJeceerMeced ~
efkeef_ep%eelJee meJe&YeemesJe yegdee lJeeceelceeveb Jesefe osJeb censMeced ~~33~~
F&ej GJeee
Sm-New
Fefle MejJeekeesve
efJeesMeeKeeonbb leoe ~
eeogye&YetJe efueeled mJeeod Deefueeseqhe censeefj ~~34~~
ef$ehegC[êfJeuemelheeueeveOe&ke=leMesKej:
~
veeieeefpeveesejemees
veeruekeC"efeueeseve: ~~35~~
JejkeekeesojevejepeejmlJeeecyeee
~
leceyegJeb ceneosefJe eCeleb eefleveeb
Jejced ~~36~~
efMe<ewelege|Ye:
mebegeb Yemce-e#eYet<eCeced ~
ceobMelemlJeb peeleeseqme YegefJe
eewleefmees ~~37~~
heeheefceeeefelewcee&iezpezveogyeg&efyeesOevew:
~
efYevves Jewefokemebefmes Dewles
wleJeekeele: ~~38~~
leodYesoefieefjJeemlJeb me_peeleeseqme ceobMele: ~
eeE$eMeled hejceeegmles MeerIe kewueemeceeJeme ~~39~~
ke=leeLeexeqmce
YeJelheeooMe&veeefoleYee<ele ~
88
e=CJeeeee& efYeoe efceLeehewleb heejceee|Lekeced ~~

GheosMeb ve=CeecesJeb keg elvesve meJe&le: ~
FlegeJeevleo&Oes yeee Jeemee YeieJeevcegefve: ~~
Fefle DeevevoefiejereefoefiJepees eleg:he_eeMeekejCes
Sleled eefleie=neCe lJeb he_eefuebb meghetpee ~
Yemce-e#emecheVe:
he_ee#ejhejeeCe:1 ~~40~~
MeleeJele&vewe
leejsCe
Yeefmelesve
e ~
efJeuJehe$ewe
kegmegcewvesJesewefJe&efJeOewjefhe ~
ef$eJeejb meeJeOeevesve ie meJe&peeee
e ~
lJeoLeX
kewueemeeeueJejmegheeueerielecenemecegeeveYeb
mheefkeOeJeueb
efuekeguekeced ~
meceeveerleb
meesceeseleefJeceueceewuee&e
hejb
keueew efueeee&eeb
YeJeefle
efn
efJecegefe:
hejleee ~~42~~
me Mejes ceeb eCeveece cemkejer ceemkejb
lemkejJee&ceeex ~
me*die=e efueeefve peieece Jesieeod Yetceew me yegen&le-pewve-efceeeved ~~43~~
leeesie-Yeesie-Jej-cegefe-megcees#e-eesieefueee&veeled eehlepee: mJekeeeces ~
$eeved Jew efJeefpele lejmee#eleMeeeJeeowefceeeved me kee_edeeceLe
efmeefceehe ~~441~~
Fefle eer efMeJejnmes meoeefMeJeeKes veJeceebMes MejeeogYee&Jes <ees[MeesOeee: ~~
~~ lelmeodyeeehe&Cecemleg~~
1. lemceeogo*dceeie&ceJeuecye eesieefJeeeeehle efJeelheLeme_eej: kewueemeceefOeiece heeJe&leermecesleb hejcesejb eeCeceled~

mJeelceeeevegmevOeeveMeerueme e hejceiegjesjele: hejcesej: he_e mheeefkeefueeefve ekeeMeeeceeme~ peieovegeneeeefcyekeemleJemeejsCe men
leeveeoee hegvejJeveerleueceemeee kesoej#es$e Skeb cegefeefueeKeb le$e eefleehe lel#es$ehetpekeeved hetpeeLe efveeespeeeceeme~ lele: keg#es$eceeiee&ot
yeojerveejeeCeMe&veb ke=lJee le$e Meerleesokemveevemeeefleogie&celJeeod efnceJelmeeefVeOee_e YeieJevleefceocegJeeeYees veejeeCe! mJeeefceved! ceeceg<Ceesokeb
mveeveeLe osnerefle~ me leg veejeeCe: mJeheer"eOe:eosMeeog<Cepeuemeefjleceglheeoeeceeme~ meJex mveelJee eerMejeeee&b leggJeg:~ lemceeod
ejkeeefoefoJemLeueefJeueeskeveJeMeeled eeoef#eCesve veeruekeC"sejb ielJee le$e efMe<ew: hetpeceeve: hejceieg: Jejveecekeb efue eefleehe le$emLeeved
hetpeeLe efveegpe lele: eceeoeesOeeceJeeheFefle Deevevoefiejeres he_eeMeekejCes~
89
Sm-New
mJeeceer Deeefoleevevo mejmJeleer
Sm-New
DeLe yeeCees efveefJe&Mes<elJeefmeef:

meleb %eevecevevleb yeesleeefoeglee: mJehesCe yee elees Jee Fceeefve Yetleeveerleeoee lemLeleee peieppevceeefo-nsleglJesve yee yeesOeeefvle~
lee yee efveefJe&Mes<eb efpe%eemeced~ leodyee leod efJeefpe%eememJe Fleeefoegles:~ lemewJe yeeCees %eeveeled mee#eelkeejue#eCeeled cees#e Fefle
egleJeyeesOeveeled yeeefJeoehveesefle hejb, lejefle MeeskeceelceefJeled Fleeefo egles~ yeeYeeJee cees#e Fleeefo egles: leme yeehe efveleehlelJeeled
efvelelJeee mecetueeefJeeeveLe&efveJen&Ce eje hejceheg<eeLe&lJeced~ me eehleeehleesefhe Deeehle eehle FJeeefJeeeefovee mJeheeflejesOeeveeled YeJeefle~
leLeeeeefJeeemlecee SJe cees#e mJeheeJeeefhlee~ ve e meefJeMes<eyee%eeveeled yeeYeeJeceeJesoeefle egefle:~ ve e kemeefeoefhe efJeMes<eme meJes
JeemleJemJeheeJeeefhle: mecYeJeefle~ ve e yeeYeeJeeefleefje keeve cees#e: mecYeJeefle~ ve Jee peerJeyeeCeesYexoes esve leoefleefjees cees#e: mecYeJesled~
e$eefn wleefceJe YeJeefle me Flej Flejb heMeefle vesn veeveeefmle efke_eve e$e lJeme meJe&ceelcewJeeYetled lelkesve keb heMesled Deelcee Jee Focee
Deemeerled veeveled efke_eve efYe<eled Fleeees:eglee: Deelceeefleefjeme kemeefeoefhe efve<esOeceJeieceeeefle~ efke_e yeeefCe veeveelJeb heMelees
YeeceeJesoeefle egefle eoe efn SJew<e Sleefmceved onjcevlejb kegles DeLe leme Yeeb YeJeefle Fleeefo:~
SJe_e yeeCeesefleefjeme pe[me esleveme Jee DeYeeJeeled yeeYeeJees cees#e: Yesoe eleereflemeeef#ekees JeeJeneefjkees Jesefle egefle yeueeled
cevleJeced~ DeLeelees yee efpe%eemesefle met$e ceerceebmeeeeb YeieJelheeow: meeOeveelege-mecheefe mecheVew: heg<eOeewjsew: yee efpe%eemeefceefle eefleheeoeef:
efpe%eemeb yee efveefJe&Mes<ecesJesefle Demeke=ogeced~
leled hegveye&e eefmeb Jee meeled Deeefmeb Jee? eefo eefmeb ve efpe%eeefmeleJeced~ DeLeeeefmeb vewJe Mekeeb efpe%eeefmelegefceefle~ Geles, Deefmle
leeJeled yee efvele... MegyegcegemJeYeeJeb meJe&%eb meJe&MeefemeceefvJeleced~ yeeMeyome efn Jeglheeeceeveme efveleMeglJeeoeesLe&: eleerevles Je=nles
OeeleesjLeervegieceeled~ meJe&meelcelJeee yeeeefmlelJe eefmeef:~ meJeex efn DeelceeefmlelJeb elesefle~ ve veencemceerefle~ eefo efn veelceeefmlelJeeefmeef:
meeled meJeex ueeskees veencemceerefle eleereeled~ Deelcee e yee~ eefo leefn& ueeskes yeeelcelJesve eefmeceefmle lelees %eelecesJesleefpe%eemelJeb hegvejeJeVeced,
veleodefJeMes<eb eefleefJeeeflehees:~
Devessve YeieJeledheeoeresve Yee<esCe Jeglheleeefhe yeeMeyosve efveefJe&Mes<ecesJe leled~ meJe&ueeskeelceeefhe efveefJe&Mes<eb yeewJesefle eefleheeefoleced~
Deebb YeeJe:ye=efn Je=ew Fefle Je=ef kece&Cees ye==ndOeelees: ceve*d elees yeesefle heced~ le$e eke=leLe&me ye=nles: eesieme
efvejefleMeecenJemeevegieceeled YeJeefle yeeefCe eJe=efle: yee Meyome~ ve e Oeeleesce&nJecee$eeleerleeJeeflehe efveefjefleMeecenJeeefleleerueeYees ve
meeefoefle Jeeeced~ Gheheoeefomebkeeseke eceeCeeYeeJes efvejefleMee cenJeueeYeeled~ leLee e efvejefleMee cenlJes yeeMeyo~ Le&me efJeeevles:~ leoLex e
meJes leme yeeCe: efveleeefohelJeb efmeOeefle~ osMekeeueJemlegheefjsoMetvelJes efn efvelelJeb mecYeJeefle JeehekelJe_e~ ve efn lelheefjefVeesefvelees
efvejbkegMe ceneved keefeled heoeLeex YeJeefle~ veeheMegmleeMees ueeskes Meles DeOecee&eMegs: ueeskes cenleeshecenJe JeheosMeeled~ Oecee&eJesoee
heefjefVelJeeled DeefvelelcesJeeheesle~ veeheyeg: efvejefleMee ceneved YeJeefle pe[dlJeeheefjefVelJeeled hejeLe&lJeeled DecenJeefveCe&eeled~ Decegeme e
hejeOeerveleee heefjefVeleee yelJeeled ve lee*dcenlJeced~ veeefhe Deveevevome lemeeheg<eeLe&lJeeledd pe[lJeeeecenJeehees:~ Dele SJe Meges
yeges cegeesb ve efleere: heefjsoehees: YeemecYeJeee efleereew Yeeb YeJeleerefle egles:~ Dele SJe meJe&%e: meJe&Meefee leLeelJejefnleme
efvejefleMeecenJeeveghehees:~ kegC"%eeveseMeefelJeeled~ lemceeled yeeMeyoeosJe MegyegcegemJeYeeJeme efveefJe&Mes<eme yeeCe: eefmeef:~
Dele SJeeseb le$e Yeeceleeb Jeeemheefleefceew:ye=efkecee& efn ye=neflejefleMeeeves Jele&les~ leesoceefleMeeeveceveJeefVeb heoevlejeJeieefceleb
efvele MegyeglJeeemeeYevegpeeveeleerleLe&:~~
heoevlejeJeieefceleced-DeveeefYe: egefleefYe: efve<keueb efveef<keeb Meevleb efvejJeeb efvej_peveb~ me hee&ieeled MegcekeeeefceleeeeefYe: DevegieleefceleLe&:~
90
Dele SJe eesieeodef{ye&ueeremeerefle veeeb yeeefOelJee {deLe& yeeeCelJeeefo peeefleb heefjlepe eesieeeeCeced, eesieee leeMeeLe&ueeYe:~
le$eeefhe ve yee Meyosve DeelceeefYeOeerelesefheleg eleereles~ mee e ue#eCeewJe~ ve e peeleeefo eJe=efe efveefceeb efJevee Meyome cegKeeJe=efe:
eJee&les~ SJe_e Yee<es yeeMeyoefveJe&eveeled ueeskeee yeeeefmeefee~ meJe&ueeskeevegYeJeee eefmeefee~ efmemewJe yeeCees efJeMes<eeefleheesJexoevle
MeeeefJeeejejcYe Fefle~ egeflejefhe eefmeeesjsJe leJecees: heoeLe&eesjYesoceJeieceeefle~ leJeb heoeLe&eefmeefmleg etheenJeveereeefo heoeLe&Jeled MeeesCewJesefle
Geb efmeevleefyevoew~
veveg Megme yeeCees peieled kee&=lJeemJeerkeejeled keLeb elees Jee Fceeveerefle Jeekeesve efveefJe&Mes<eb yeesOeles Fefle Jeeeced, DeewheeefOekesveeefhe
peieppevceeefonsleglJesve leoyeesOeveeled hetJe eled jpeleceYeele mee MegefejsJesefleJeled peieppevceeefonsleglJesve eled efJeYeeefle leodyeewJe~ eLee jpeleefceefle
Megefehe ue#eCeced~ efveefJe&Mes<eyeeCe SJesob ue#eCeced leosJee%eeleb meled efpe%eemeced~ Dele SJe Yee<ekeeje: efveCe&ee_eeg:-efkeb hegvemleo,
JesoevleJeekeeced eled met$esCesn efueue#eefeef<eleced? Ye=iegJez JeeefCe: JeCeb efhelejceghememeej~ DeOeerefn YeieJees yeesefle Flegheeceen elees Jee Fceeefve
Yetleeefve peeevles esve peeleeefve peerJeefvle eled eevleefYemebefJeMeefvle leod efJeefpe%eememJe~~ leodyeesefle~ (lew0 319)~
leme e efveCe&eJeekeeced-DeevevoeodesJe KeefuJeceeefve Yetleeefve peeevles Deevevosve peeleeefve peerJeefvle Deevevob eevleefYemebefJeMeefvle (lew0
36)
Slesve egefleJeeKeeYetleyeemet$eYee<emevoYexCe Deevevo SJe peieledkeejCeb leosJe yeesefle Deeieleced~ Deevevo Fefle heob meleeosjefhe
Gheue#eCeced~ mele%eeveeosjefhe yeemJehelJeeled~ SJe_e eled peieppevceeefokeejCeb leoevevomJeheb yeesefle mJeheue#eCehejleeeefhe
pevceeeme ele Fefle met$eeLeex yeesOe:~
e$e veeveled heMeefle veeveled e=Ceesefle FleejYe ees Jew Yetcee lelmegKeefceleeefovee megKemewJe ye=nJeceen egefle: veeuhes megKecemleerleeefovee e
heefjefVemeemegKelJeb yeesOeeefle~
efJe%eeveceevevoes yeesleeefovee e efJe%eevehelJeceefhe leme yeesefOeleced~ ve e efJe%eeveevevoheme yeeCees efveheeefOekeme iegCee Oecee& Jee
mecYeJeefvle~ mee#eereslee kesJeuees efveieg&Cee, SkeOewJeevegJeb, vesn veeveeefmle efke_evesleeefo efveieg&Ceefve<ekeejke yeeeJeyeesOeke egefleefJejesOeeled~
efveieg&Ce Fleme nseiegCejefnle FleLe&: ve keuheveere:, leeMemebkeesses eceeCeeYeeJeeled~ SkeOewJe vesn veeveemleerleeefoegefleyeueeled- mekeueiegCeOece&jefnlemewJe
yeeCeesJeyeesOeveeled~ leLee efJe%eeveceevevob yeesleeoew ve iegCeiegefCeYeeJeeled veerueeslheueeefoJeled meeceeveeefOekejCeced~ ve e efveieg&Ceb Jeb veemleerefle
Jeeeced~ yeeCees DeJelJeeled~ ve e yeeCees oJelJes eceeCeceefmle~ ve e meceJeeefekeejCeeled Jeefceefle Jeeeced, DeejcYeJeeoemJeerkeejeled~
GheeoevekeejCelJeeled Jeb yeesefle esled ve iegCeeosjefhe enCe Oece&lJeeefo Oeceexheeoeveeled JelJeehees:~ yeeCee efJeJeleexheeoevelJeeled ve JelJeeheefe:~
ve e efveieg&Ceb Jemleg veemleerefle Jeeecedd~
meJe&%elJeeefleerelJeeefo Oeceex yeeefCe keefuhelee Fefle ve lew: yee meiegCeb meefleereb Jesefle Jekelegb Mekeesle~ meosJe meescesocee Deemeerled Fmes egefle:
efveefJe&Mes<eb yee yeesOeeefle~ le$eeefhe SkecesJeeefleereefceefle heow: mepeeleere-efJepeeleere mJeieleYesoefve<esOe eje eleieefYeVe mevcee$eb yeeeJeyeesOeles~
DeLe heje eLee leo#ejceefOeieceles eeoseceeeeYeiees$eceJeie&cee#eg:ees$ebleoheeefCeheeob efveleb efJeYegb megmet#ceb leoJeeb eod Yetleeesefveb
heefjheMeefvle Oeerje: Fleeefo egefleefYe:~
me hee&ieeled MegcekeeeceeCeefceleeefo egefle: Deve$e Oecee&led Deve$eeOecee&led Fefle me SJe vesefle vesleelcee (Je=. 3/9/16) mee#eer eslee
kesJeuees efveieg&Ceesleeefo egefleefYee efmeb yeeCees efveefJe&Mes<elJeced~ ve esMeerveeb efveefJe&Mes<e yeeefCe DeJeOe=leleelheeefCeeb <e[deqJeOeefueeshesleeveecedd
wleJeeefoveerveeb efveefJe&Mes<elJeyeesefOeveerveeb egefleveecegheeefjleeLe&lJeb egeced~ leoLex yeeOekeeYeeJeeled~ ve e meJe&keece meJe&mebkeuhe: meJe&jme:, e megheCee&,
meJe&%emeJe&Meefeefjleeefo eglee: yeeCees efJeMes<eJe yeesefOekee:~ me=ef-eefleheeoke-egleeMe leme meefJeMes<elJeb yeesOeevleerefle keLecegYee egefle
eeceeCeeled efveefJe&Mes<elJeeJeOeejCeb veeeb meceeveyeuelJeeled GYeeekeejke egleerveeefceefle~ leLee e meefJeMes<eb efveefJe&Mes<eb GYeeeMeb Jee yee meeled
Fefle Jeeeced~ SkeefmcevesJe Oeefce&efCe efJejesOeeled meefJeMes<e-efveefJe&Mes<elJeeesjJemLeeveeYeeJeeled~ meefJeMes<eeef leheeokeegleer- vee_e DeejesefheleefJeMes<eceeoeeeefhe
91
Sm-New
DevegJeeokelJeeled eefjleeLe&lJeeled efveefJe&Mes<es SJe leemeeb efveieg&Ce egleerveecehetJee&Le& eefleheeoveeled eeceeCeb egeced~
e megheCee& Fefle egeflemleg JegefpeerJeYesoceeoee mebielee~ me=efegleee peieled kele&=lJesve efJeMegb yeeesheue#eeefle~ efke_e mecemle
ehe_emeeOeejeshesCe vesefle vesefle vesnveeveeefmle efke_eve SkecesJeeefleereefceleeefo egleerveeb efve<esOeeLe&mecehe&CecegKesve lee: eglee: eefjleeLee& Fefle
ve yeemJehe yeesOeves mee#eeeelhee&ced~e$e eglee yeemJeheb yeesOeles le$e meJe&$e Megme efveefJe&Mes<emewJe mJeheb ue#eles~ meleb %eevecevevleced
DesMeceeeeced Megb Meevleb efvejJeeb MegecekeeeceyeCeefceleeefoegles:, ve e efJeMes<e eefleheeoke egefleyeueeled efveefJe&Mes<e eefleheeoke eglee
SJeeeceeCeb meg:~ GheeefjleeLee&e efveieg&Ceeeglee: SJe keLeb vesefle Jeeeced~ efveefJe&Mes<e eefleheeoke egleerveeceveefOeieleeLe&- yeesOekelJeeled leemeeb
eeceeCeceJeenleced~ leeMe efveieg&Ce Jemlegve: ehe_es eefmelJeeled DevegJeeoeYeeJeeled~ nseefJeMes<ejeefnle yeesOevecee$es leelhee&mebkeeses eceeCeeYeeJeeled~
vesefle vesefle Fefle efve<esOemeeYeeJeehees:~ ve e nseiegCeeoe SJe efve<esOee Fefle Jeeece,mebkeeseke eceeCeeYeeJeeled mecemleelceeefleefje efve<esOes SJe
egefle-efJeeeceeled~ emeeb efn eefleefheOeles, emeee meJe&ehe_e: me efve<esOe:~ leovleJe&efe&nseiegCee Deefhe efveef<ee SJe~ Dele SJe YeeieJeles
iepesvmlegleew efve<esOeMes<ees peeleeoMes<e: Flegeced~ ewjefhe nseiegCe SJe efveieg&Ce Jeekeesve efve<esOe Fefle Jeoefefve&ieg&Cemlegefle mebieefle: efeeles lew ve&
leeMemebkeeses {lejb eceeCeb eoefMe&leced~ Dele: melmeg efJeefJeOeemeg meefJeMes<e efveefJe&Mes<e eefleheeefokeemeg egefle<eg me SJe hevLee: JeeKeeveme Gefelees
e$e kemee Deefhe eglesmleelhee yeeefOeleb ve meeled~ mecegefelee hevLee: Meebkej: Meje~
hees0 heejmeveeLe efJesoer

Jesoevle efJeYeeieeOe#e
mechetCee&vevo mebmke=le
efJeMefJeeeuee, JeejeCemeer
Sm-New
JesoevleJeekees<eg meoe jcevlees

efce#eevVcee$esCe e legefcevle:~
ef JeMees keJevle: keCew keJevle:
keewheerveJevle: Keueg YeeieJevle:~~
92
mebmke=leb veece keeefeled Yee<ee~ mee efJees efJeeceeveemeg Yee<eemeg efJeue#eCee Deefmle~ mee efveefKeueeveeb Yee<eeCeeb cetueYetlee, lemee: ve keeefeled Deefhe
Yee<ee cetueYetlee Deefmle~ S<ee Yee<ee mJeeb heefjMege meJee&lcevee mece=e e Deefmle~ mebmke=lecetuee: meJee&: Yeejleeree Yee<ee: JewosefMeke Yee<ee: e
meefvle~ eee: YeejleereYee<eemeg Jeeb Meles heeeMeled-veeesve mebmke=lelelmeceleJeMeyoeved DeJeueeskeeece:~ Yee<ee hesCe Demceekeb je^s eoe
mebmke=leced Deefmle leoe mebmke=leYee<eee meJex mecYee<eCeb kegeg&: mebmke=leme he"veb kegeg&: uesKevebkege&g:, owveefvoveJeJenejb kegeg&:~ Jemlegle: Demceekeb
je^ mebmke=leefveb je^ced Deefmle~ eefmceved keeefeled efJeefMee DeefleefJeue#eCee mebmke=leceeer ieewjJeMeeueerefve mebmke=efle: Deveeefokeeuele: DevegJele&ceevee
Deefmle~ Slemee: mebmke=lee: Deeojb efJees efmLelee: meJexefhe pevee: kegJe&efvle~ peveceevemes<eg eled mebmkeejb peveeefle leled mebmke=leced DeLeJee eled peveeved
peerJevecetueb yeesOeeefle leled mebmke=leced, egeeegeme efJeJeseves eled meneekeb YeJeefle leled mebmke=leced Fefle SJeb Jeegb Mekeeles~
mebmke=leme Deefmle heeced - Skeb JeeJeneefjkece, Dehejb efueefKeleb heced Fefle~ eled mebmke=leb pevee: eele: keeuele: je$eew Meevehee&vleb
owveefvoveb JeJenjefvle leosJe Yee<eeee: JeeJeneefjkeb heced Fefle Jeoece:~ eLee-efMeeeejYee<eCeced - veceesvece:/vecemles, megeYeeleced, OeveJeeo:,
mJeeieleced, hegveefce&ueece: Fleeefo~ otjYee<eeemecYee<eCeced - eLee nefj Deesced, ke: Jeoefle, jece: ie=ns Deefmle Jee ~ lesve men Jeelee& kejCeeree Fleeefo~
efce$ecesueve mecYee<eCeced, veekeeefYeveeeefo<eg Deheegpeceeveb otjoMe&ves DeekeeMeJeeCeeefo<eg mebmke=lekeee&ece mevoYex<eg eegpeceeveb mebmke=leme
JeeJeneefjkeb heced Fefle Jeegb Mekevegce:~ mebmke=leme efueefKeleb heb leg evLes<eg GheueYeceeveb heced Fefle keLeeece:~ leeLee - hegmlekeuesKeves<eg,
hejer#eeuesKeves<eg, JeeoefJeJeeoieesermeg, Meeehee"ves<eg, eee&meg,Gheegpeceeveb mebmke=leced Fefle~
Deeeee&Mej: kesjuejepeme keeueer veece eeces pevceeehleJeeved~ leme cenevegYeJeme efhelee efMeJeieg: Deemeerled~ vecyegeerefjyeeeCeheefjJeejs
GlheVe: Deemeerled~ ceelee Deeee&cyee Deemeerled~ leees: yengkeeuehee&vleb mevleeve: ve Deemeerled~ Dele: GYeeJeefhe YeieJele: DeeMeglees<eme Mejme
mevleeveefveefceeb Gheemeveeb ke=leJevleew~ leees: Gheemeveee heefjleg: DeeMeglees<e: Deeeee&Mejb emeeohesCe oeJeeved Fefle Deeeee&Mejme
peerJeveerle: DeJeieceles~
eoe eoe ner Oece&me iueeefveYe&Jeefle Yeejle~
DeYeglLeeveceOece&me leoelceeveb me=peecenced~~
Fefle YeieJele: ke=<Ceme Jeeveb leoe leoe hegCeelceveeced DeeefJeYee&JeefJe<ees De#ejMe: meleb YeJeefle~ Deeeee&Mejme pevceefJe<eesefhe
Jeeveefceoced DevJeLe YeJeefle~ Demceekeb je^s DeJewefokeeveeb eYeeJesCe JewefokeOece&: veeee: Deemeerled leoe leme cenle: JewefokeOece&me melelej#eCeee
Deeeee&Mejme pevce DeYeJeled~ Deeeee&Mej: yeeueeled SJe DeueewefkekeeefleYeemecheVe: Delevleyegefceeved Deemeerled~ me: efJeeJeemeerveeb ew Ske:
Gece: oeMe&efveke: meJe&iegCemecheVe:, eleglheVe:, DeeoMe&JeefelJemecheVe:, efveefKeuemeeefhe efJeeme %eeveieg:, melemeuhe:, DelevleefveeJeeved
meJex<eeced Devle:esjke: peieodieg: mebmke=leme mebmke=les: e Gejke: Deemeerled~ SJe_e Deeeee&Mej: DeefleefJeue#eCeJeefelJemecheVe: Deemeerled
Fefle Jeeb peeveerce:~
Deeeee&Mejme mebmke=lesve men Deemeerled keeve efJeefMe: mecyevOe:~ Deeeee&Mej: Jewefokeermebmke=les: j#eCeeLe, JemegOewJekeggcyekeced Fefle
YeeJeveeee: mecheeoveeLe mebmke=leYee<eeced DeelceereYee<eelJesve mJeerke=leJeeved~ SJeb e mebmke=lesve men Deeeee&Mejme keeve Deelceere mecyevOe:
Deemeerled Fefle Jeegb Mekevegce:~ mebmke=leced DeelceereYee<eehesCe mJeerke=le Deeeee&Mej: meJex<eeb efo mLeeveceueYeled~ lesvewJe e keejCesve
93
Sm-New
Deeeee&Mej mebmke=leceeOecee
Sm-New
mJeuheemesJe Jeeefme DeKeC[eb keerefle eehleJeeved Fefle Jeegb heejeece:~

ceelee Heg$eees: eeMe: mecyevOe: YeJeefle leeMe SJe mecyevOe: mebmke=lesve men Deeeee&Mejme Fefle~ Deeeee&Mej: kesjues pevce
eehleJeeved~ vece&oeveoerleerjs ieesefJevoYeieJelheeole: DewleJesoevleefmeevleced DeefOeieleJeeved~ meJex<eeb oeb efJeefpeleJeeved~ yeng<eg eevles<eg ieleJeeved~
DeveskeYee<eeYeeef<epeveeved efceefueleJeeved~ mebmke=leYee<eee meJez: pevew: men JeJenejb ke=leJeeved~ meveeleveOece&me {mLeeheveb mechetCexefhe Yeejles
mebmke=leYee<eeeje SJe ke=leJeeved~ le$e le$e heefC[lew: men mebmke=leYee<eee JeeoefJeJeeob e ke=leJeeved~ Deeeee&Mejme meJeexeqhe JeJenej: mebmke=lesve
SJe Deemeerled~ SJe_e Mejeeee&me Yee<eCe-uesKeveeefo JeJenejs mebmke=leb ceeOecehesCe Deemeerled~ DewleJesoevleleJe%eeveb le$e le$e ielJee
mebmke=leceeOecesve DeefOeieleJeeved~ mebmke=leceeOecesve Deeeee&Mej: meveeleve Oece { eefleehe mebmke=lee meceeceefhe Yeejleced Skemet$esCe
yeJeeved~ lesve e me: ueeskeMej DeYeJeled~ Deeeee&Mej eoe efoefiJepeeeLe YeejleYeceCeb ke=leJeeved leoe Deveskeeved heefC[leekeeC[eved
efceefueleJeeved~ meJez: men mebmke=leYee<eee Jeelee ke=leJeeved~ ceerceebmeeMeeeefvehegCeme heefC[lecetOe&veme ceC[veefceeme efJe<ees eoe Deeeee& Mej:
egleJeeved leoeb leb gced Feb ekeefleJeeved~ Deeeee& Mej: ceC[veefceeme ie=nb keg$e Fefle leme eeceme keeeve ceefnuee: he==Jeeved
Deeeee&Mejme eMveb eglJee lee: ceefnuee: mebmke=leYee<eee SJeced Gejb oeJele: mJele: eceeCeb hejle: eceeCeced
keerjevee e$e efiejb efiejefvle~
ejmLe
veer[evlejmeefVe:
peeveerefn
levceC[veefcee
ie=nced~~
Fefle Deeeee& ceC[veefceeme ie=nb ielJee Deeeee&Mej: lesve men mebmke=leYee<eee Jeeob ke=lJee leb hejeefpeleJeeved~ ceC[veefceeme hejepeesve
leme helveer efJeog<eer Meejoe Deeeee&MejsCe men mebmke=leYee<eee Jeeoced DevegJeefle&leJeleer~ lele: mee Deeeee&Mejme meceerhes hejepeeced Deefhe
eehleJeleer~ SJeb Yeejleme Deveskeeefve mLeeveeefve eehe Deeeee&Mej: mebmke=leYee<eee JewefokeeR meveelevemebmke=efleced GodyeesOe JemegOewJekeggcyekeced
Fefle YeeJeveeb meJex<eeb ceveefme Depeveeled~ DewleleJeeefve mebmke=leceeOecesve SJe efMe<eeved yeesefOeleJeeved~ mebmke=leceeOecekeejCeeled Deeeee&Mej:
elegj: efMe<eeved mecheeoves elegme=<eg Deefhe efo#eg Dewlece"eveeb mLeeheves meceLe&: DeYeJeled Fefle Jeegb Mekevegce:~ kesjuejepeeslheVe: Deeeee&Mej, eefo
ceueeeueced Yee<eecesJe ceeOeceleee Gheeesiecekeefj<eled leefn& Dee me: peieodieg: ve DeYeefJe<eled~ ele: me: mebmke=leb ceeOecehesCe mJeerke=leJeeved
Dele: me: ueeskeMej: peieoieg Fefle DeeKeeb eehleJeeved~ Foeveerced Deefhe e keeve Yeejleere: efve:meeseb heeced Foced Gejefle ce$eeLe: eer peieVeeLees ceoieg: eer peieodieg:~
ceceelcee meJe&Yetleelcee lemcew eer iegjJes vece:~~
Fefle~ Deeeee&Mejme megcenledMew#eefCekekeee&ceefhe mebmke=leceeOecesve SJe mebmke=leJee*dcees efJeuemeefle~ DewleJesoevleoMe&veehe_es
eefLeleleceb yeemet$e - Gheefve<eo-YeieJeerlee Fefle hegmlekeeveeb emLeeve$eeYee<eb mebmke=leceeOecesve Deeeee&Mej: efueefKeleJeeved~ Sleoefleefjeleee
vewkeeefve mlees$ehegmlekeeefve mebmke=leYee<eee efueefKeleeefve~ SJe_e Deeeee&Mejme efJeeejekeves mebmke=leced SJe eOeeve: ceeOece: Deemeerled Fefle
efveeesve Jeoece:~
mebmke=leb ceeOece: Deemeerled Deeeee&Mejme Dele: Deeeee&Mej: Deekegceejerefnceeeueb meJee&veefhe Yeejleereeved Skeleemet$esCe eefLeleJeeved~
meJex<eg Yeejleereleeee: heefjeeb keejefelJee JemegOewJekeggcyekeced Fefle DeKeC[eced Deefleereeb YeeJeveeb peefveleJeeved~
mebmke=leceeOecesve SJe megjef#elee Yeejleereemebmke=efle:~ Dele: Geb kesveefeled cenevegYeeJesve mebmke=efle: mebmke=leeefelee: Fefle~ Yeejleeree
mebmke=efle: Jeso-Gheefve<eod oMe&vemce=leeefoevLes<eg Gheefveyee Deefmle~ Sles e JesoeoeevLee: mebmke=leYee<eeeecesJe efueefKelee: meefvle~ Dele: Deveee
ee mebmke=leced Deeefele efmLelee S<ee mebmke=efle: mebmke=leme keejCeeled megjef#elee Deefmle Fefle Jeegb Mekevegce:~
efkeb e Deeeee&Mej: Yeejleme keesCes keesCes ielJee meJe&$e meJee&ved mebmke=leceeOecesve GodyeesOe DeJewefokew: efveefvoleeb, heeKeC[w: veeefMeleeb
94
ieewjJeceeeR Jewefokeermebmke=efleb jef#eleJeeved~ e$e e$e keeheeefuekeeveeb eYeeJe: Deemeerled le$e leeved Ghecee& DeKeC[eb meveelevemebmke=efleb {b mLeeefheleJeeved~
mebmke=efle: mebmke=les: cetueb YeJeefle~ lesve keejCesveeefhe mebmke=leeje mebmke=les j#eCeceYeJeled~ Geceefhe cenef: mebmke=leb mebmke=lescet&ueb %eeveefJe%eeve JeeefjefOe:~
JesoleJeeLe&mebpegb ueeskeeueeskeekejb efMeJeced ~~Fefle~~ mebmke=leceeOecesve Deeeee&Mejme JeefelJeefJekeeme: DeefvelejmleOeejCe:
Deemeerled~ mebmke=leceeOecesve
hejmhejced DeelceereYeeJeme Deeheeoveced~
Deemeslegefnceeeueb efmLeles<eg peves<eg JemegOewJekeggcyekeYeeJeeslheeoveced~
DeKeC[me meveeleveOece&me leled mebmke=les: e j#eCeced~
DewleJeeome megmLeeheveced DeYeJeled~

mebmke=leceeOeceme DeeeeCes Deeeee&Mejme JeefelJeced FlejefJeue#eCeced DeYeJeled~ mebmke=leceeOeceme keejCeeled Deeeee&Mej: eled
eled ke=leJeeved le$e meheueleeb e eehleJeeved Fefle efveeeeced~
Deeeee&Mej: eefo mebmke=leb heefjlepe Deveeb Yee<eeb ceeOecelJesve mJeerke=leJeeved meeled lesve e Deefleereeb - JemegOewJekeggcyekeYeeJeveeb meJex<eg
Yeejleeres<eg Glheeoefelegb, meveelevemebmke=efleb e heefjjef#elegb ve meceLe&: meeled~ Dee Deeeee&Mej: ueeskeMejhesCe, efJee%eeveiehesCe, peieodieg
hesCe meJex<eeb meceerhes megheefjefele: Deefmle~ Sleme meJe&meeefhe keejCeb mebmke=lecesJe~ Sleefmceved mevoYex Jeeb meJex SkekeC"sve Jeegb Mekevegce: efkeb
efkeb ve meeOeeefle mebmke=leced Fefle~ Dele: meJexefceefuelJee mebmke=lesve mecYee<eCeb kegce&: meJe&pevecegKes<eg mebmke=leb Jeeeeece:~ Yeejleme ieewjJeb j#eece:~
mebmke=leceeleg: j#eCeb kegce&:~ meceepes veJeesleveeced Deeveeece:~ Fefle~
~~ peeleg Yeejleced uemeleg mebmke=leced~~
[e@0 megkeevle kegceej mesveeheefle:

mebegkele heefjeespevee mecevJeeke:
jeefêmebmke=leheefjeespevee
SvemeerF&Deejer, veJeosnueer
Sm-New
DeOeemees veece KeuJes<e Jemlegvees eesveLeeen:~~
95
kegceeefjue Ye JeefelJe SJeb ke=eflelJe
Sm-New
ceerceebmee oMe&ve Yeejleere Deeefmleke oMe&ve ceW eeeervelece oMe&ve nw~ Fme oMe&ve kee efJekeeme, JesoeLe& efpe%eemee kes meeLe ngDee nw~ $e+ef<eeeW
kes eje Gheefo Jesoceb$eeW kee $e+ef<emeccele JesoeLe&heefj%eeve keer hejcheje ceW yeeeCe ebLeeW kee Goe ngDee~ $e+ef<eeeW ves meeJe&Yeewce leJeeW kee oMe&ve
Deheveer DeceesIeefeeW mes efkeee~ hegve: Gve Deueewefkeke leJeeW kee %eeve Deheves GheosMeeW kes ceeOece mes De%eele leJe- oefMe&eeW kees efoee~ uesefkeve
$e+ef<e kes GheosMeeW kees Yeer pees enCe veneR kej heees, Ssmes meeceeve peveeW kes efueS Gve GheosMeeW kee meben Fmeefuees efkeee ieee leeefke yeej-yeej
mJeeOeee kes eje, eJeeveeW kes eje Deeiece kes eje leLee JeJenej kes eje $e+ef<e kes DeefYeeee kees enCe kejves ceW meceLe& yeve mekes~ Fmeer
GsMe mes JesoeeW kee Yeer GheosMe efkeee ieee~
keeueevlej ceW JeekejCe (Jewefoke JeekejCe) efvee peesefle<e, vo, efMe#ee Deeefo DebieeW kee keuhe kes meeLe meceenej nes ieee Deewj ener
keuheMeee JesoeLe& efveCee&eke nes ieee~ keuheeefle JesoeLe& efJe<eefekeb Oeccee&efYeefle keuhe: Ssmee efveJe&eve keuhe kee ceevee ieee~1 keuheMeee kee
cegKe DeeOeej yeeeCeevLe ner nw GveceW Yeer efJeefOeYeeie kees ecegKelee oer ieeer~ Dele: ceerceebmee ceW efJeefOeieceeLe& ner JesoeLe& nw, Ssmee ceevee ieee2~
DeLe&Jeeo Yeeie kees ieewCehe mes efJeefOeJeekee ceevee ieee nw~ efve<esOeJeekee Yeer efveef<ekeceeX kee JeCe&ve kej efJeefOeYeeie kee ner meceLe&ve kejlee nw~
Fmeer efJeefOeJeekee ceW ner JesoeW keer Jesolee meefVeefnle nw, Ssmee ceerceebmekeeW kee mhe cele nw~ leYeer efJeefOeJeekeeeW kee ue#eCe-De%eeleme%eehekeb Jeekeeb
efJeefOe: Ssmee ceevee ieee nw~ efpemekeer efmeef ele#e-Devegceeve, Gheceeve Deeefo kes eje mecYeJe veneR nes, Gmekeer efpememes efmeef nes, Jener Jeso nw~
JesoeW kes eefme Yee<ekeej Deeeee& meeeCe ves Deheveer $e+iJesoYee<eYetefcekee ceW mhe MeyoeW ceW Fmekee meceLe&ve kejles ngS kene nwele#esCeevegefcelee Jee emetheeees ve efJeeles~
Sleb
efJeoefvle
Jesosve
lemceesome
Jesolee~~
Fme ekeej Jeso leJeeW kees ekeeefMele kejves kee meeceLe& ceerceebmee ceW ner nw~ Fmeer DeefYeeee mes YeieJeeve kegceeefjue Ye ves Jeeefle&ke efueKee
nw~
eeemees JesoJeekees<eg keee&: met$es<Jevesve efkeced~
HeueJeJeeHeuelJeeYeecesefYe:
keejCemeccelew:~~
(eefle%eemet$eJee-38)
eesoveeLe&GhesleJees
veesYeeb
elveieewjJeeled~
heoeLee&veeb eefmeJeeod JeeKeseb veeJeefMe<eles~~ (leowJe-31)
Demleg! eefme ceerceebmeeMeee kes Deeefo Deeeee& YeieJeeved pewefceefve nQ, Gvekes met$eebs keer JeeKee MeyejmJeeceer ves keer nw~ Gme Yee<e hej
Jeeefle&ke efueKeves Jeeues eefme Deeeee& kegceeefjue Ye nQ~ kegceeefjue Ye ceerceebmee kes cetOe&ve DeeeeeeX ceW mes Ske nw~
DeeefoiegMebkejeeee& Gvekes heeme peerJeve kes Debeflece #eCe ceW iees Les~ peye Deehe leerLe&jepe eeeie ceW eeeefele kece& ceW ueerve Les~ Dele: yee
leLee kece& keer ceerceebmee kes efueS Mebkejeeee& kees ceC[ve efcee kes heeme peeves kee efveJesove efkeee~ ceC[ve efcee mes ceefn<celeer ceW peekej YeieJeeve
Mebkej Gvemes MeeeeLe& kejles nQ~ en keLee efJeMJe eefme nw~ Dele: kegceeefjue Ye kee mecee Yeer Deeefo ieg Mebkejeeee& kes keeue kes meeLe
Deeye nw~ 26-28 veJecyej 2001 ceW hevee veiej ceW mecheVe Deeefoieg Mebkejeeee& heeefJebMe Meleer ceneslmeJe mebveeme $ee efoJemeere
1. mee#eelke=leOeccee&Cee $e+<eees yeYetJeg:~ lesYe DeJejsYe Demee#eelke=lebOeces&Ye GheosMesve ceb$eeved meceeog:~ GheosMeee iueeevleesJejs efYeuJeb enCeeesceb evLeb meceecveeefme<eg:
Jesoe Jesoeeefve e~ efvee-16:20
2. pewefceefveveeeceeuee-yeesOekeme efJeefOecee&lJecevehes#eleee efmLeleced ~ pew. vee. cee. 1-20
DeLe&efveCee&ekeb Meeecele DeejYeleeb efJeOes: leosJe 1-1
96
meccesueve ceW efJeeveeW ceW, keeeerhegjer heer"eOeerej peieodiegMebkejeee& eje emlegle efMeueeuesKe kes DeeOeej hej leLee ieesJeOe&ve heer"eOeerMJej
peieodieg eer efveeueevevo mejmJeleer Mebkejeeee& kes leeefke&ke DeeOeej hej 501 F&0 hetJe& egefOeefj meb0 2639 keefue0 meb0 2601 ceW
meveeme efoJeme ceevee nw~ kegceeefjue Ye Deeefo Mebkej mes 48 Je<e& ye[s Les~ kegceeefjue Ye Deheveer eefleYee-Jewog<e leLee eMeescee peerJeve mes
efJeeceeve Les, FmeceW keesF& mevosn veneR nw~ GvneWves ve kesJeue yeew ce"eW ceW peekej efJeefOeJeled yeew celeeW kee DeOeeve ner efkeee, Deefheleg leovevlej
Jewefoke Oece& kees hegve:mLeeefhele kejves kes efueS efpeme Jewog<e, eefleYee leLee ueeskeesej eefjle kee eeesie efkeee, Jen Delegueveere nw~ Fmeer kee heefjCeece
nw efke yeew Oece& kee Yeejle mes Gso ner nes ieee~ meeLe ner Gvekes efmeevle ceW yeew Oece& kee eYeeJe Yeer mhe efoKeeF& oslee nw~ Flevee ner veneR
Mueeske Jeeefle&ke veeceke evLe mes %eele neslee nw efke keg DeeeeeeX ves Jewefoke ceb$eeW kee DeLe& eeJee&ke celeevegmeej efkeee Lee~ pewmeseeesCee$e efn ceerceebmee ueeskes ueeskeeeleerke=lee~
leeceeefmlekeheLes keleg&ceeb elvees ke=lees ceee~~ (e0met0-31)
kegceeefjue Ye kee meeje eelve, efkemeer lejn ceerceebmee kes ceeOece mes JesoeW kes Deeefmleke heLe kees eMemle kej pevelee kees heLeYe nesves
mes jeskevee Lee~
yeeweW ves meved Ie: Fleeefo mLeueeW ceW Ie keer Je=efe leLee Je=efeOece& mes ege meJe (eceelee) kees Skecee$eJe=efe ceevee nw~ Ssmee ceeveves kes efueS
GvneWves efJeMes<eCeJe (veeruees Ie:) keer Gheheefe Fme ekeej ceevee nw-DemeodJeeJe=efe he Deheesn (meJe) Yeues ner Ske Jeefe cee$e ceW Je=efe yeve
kej jns, efHej Yeer Gme meJe (eceelee) ceW efJeMes<e Deekeeb#eeJeMe Ie Meyo kes eje yeesOe Deve Ieeefohe Je=efe (%eeve), pees efJeMes<eCe Yeer nw,
ceW Yeer eleerefle nesleer nw~ pewmes veeruees Ie ceW veeruelej: veeruelece: Ie: kee eeesie osKee peelee nw~
yeew ves Deheves Fme he#e kees efvecveefueefKele Mueeske mes jKeles ngS kene nwcee
YetoLee&vlejs
Je=efee&eske$eeefmeleeefoJeled~
eke<ee&efo
efJeefMeJeb
vewveb
peelesjpeeeflele:~~
Fme Mueeske ceW henues en kene ieee nw efke ceerceebmeke kes peeefle efJeefMeJeefe ceW Meefe ceeveves hej Gvekes eje efoee ieee meceeOeeve
Gheege veneR nw, keeeWefke veerue kee veeruelej ee veeruelece kes meeLe keesF& eke<e& mecyevOe veneR nw~ Dele: eneB efJeMes<e-efJeMes<eCe YeeJe mecyevOe veneR
nw~ ve neR DemeodJeeJe=efe he peeefle kee ieeslJeeefo peeefleeeW kes meeLe keesF& mecyevOe nw~ Dele: ieeslJeeefo peeefleeeB kes eje meJepeeefle ceW keesF&
efJeMesef<ele mecyevOe veneR nes mekelee, keeeWefke ieesJeeefopeeefle efJeefMemeJe keer meee ieJeeefo JeeW ceW veneR nw~ ieJeeefo Je ceW lees kesJeue meJe peeefle
jnleer nw~
YeieJeeved kegceeefjue Ye yeeweW kes eje G"ees iees eefleeMveeW leLee DeeheefeeeW kee Gej osles ngS kenles nQ-peeefle efJeefMe Jeefe kees
Mekee ceeveves kes he#e ceW pees leke& efoes iees nQ, Jener leke& DeheesnefJeefMe Jeefe ceW Yeer eefjleeLe& nesles nQ~ Fmeer DeeMee mes Jeeefle&ke efueKeles ngS
kenles nQveelceveefJeeceevelJeeod
efJeMes<eesheesnmeteke:~
lemceeVe lewefJe&Mes<eJeb eke=lJesve veerueJeled~~ (YeeesnJeeo-132)
Fme ekeej 26 Ssmes mLeue MueeskeJeeefle&ke ceW efiele nesles nQ, peneB yeeweW kes eje mebenerle Jewefoke efmeevleeW kees Gpeeiej efkeee nw~
yeew Oece& kes cetOe&ve meceeueeseke YeieJeeved kegceeefjue Ye ves meJee&efOeke yeewceleeW keer meceer#ee Deheves eefme evLe MueeskeJeeefle&ke ceW keer
nw~
YeieJeeved kegceeefjue Ye ves Demelee rJeemevee eje peve meeOeejCe kees meebmeeefjke megKeeW ceW efJejeie GlheVe kej heejceeefLe&ke leJe keer eeefhle
nsleg Gele kejvee, keesF& Devegefele veneR nw~ leYeer Gmeves efueKee nwegeeevegesleecemeleercekee
eemeveeceLe&efvejeefeeseced ~
DeemLeeefveJe=leLe&efceJeeefoyeewwj, iee{s ieleemle$e keLee
efeoves ~~ (efvejeueeecyeveJeeo-Muees0201)
97
Sm-New
yeee heoeLeeX keer meee kee KeC[ve kejvee lees Gve yeeweW kes efJe efueKee nw, efpevneWves JeeJeneefjke meee kees eceeCeeW mes KeC[ve kej
DeleLe kee eefleeheve efkeee, efpemekee og<heefjCeece Deepe Yeer Yeejleere peve efveef<ee neskej Yegiele jns nQ~
egeeevegesleeced Fme Mueeske Jeeefle&ke mes hetJe& kegceeefjue ves efueKee nwkegmegces
yeerpehegjeose&uuee#eeegheefmeeles~
lethemewJe
mebeeefvle:
Heues
lemesleJeemevee~~ (efveje0 200)
e%eekejieghle ves Deheves evLe eceeCeJeeefle&keeuebkeej ceW Fve oesveeW MueeskeeW kees keg heefjJele&ve kes meeLe efueKeles nQkegmegces
yeerpehetjeose&uuee#eeegheefmeeefle~
lethemewJe
mebeeefvle:
Heues
lemeb
Jeemevee~~
egeeesheeVeeb efn meleeR ekee eemeveeceLe efvejeefeeseced~
leLeeefhe yeeeeefYeefveJesMe SJeb peieodenemleefceob mecemleced~~
(eceeCe Jee0 Mueeske 381-82/peemeJeeue efjmee& Fbmerett)
Fve oesveeW MueeskeeW kes DeLe& ceW Jeemevee leLee DeJeemevee Meyo kes eje Yeso efkeee ieee nw~
YeieJeeved kegceeefjue Ye keer jeveeSB meceefle ceerceebmee oMe&ve ceW YeieJeeved kegceeefjue Ye keer leerve jeveeSB GheueyOe nQ, pees pewefceveer met$e hej Meyej mJeeceer eje efueefKele Yee<e
hej DeeOeeefjle nQ~
1. MueeskeJeeefle&ke-en evLe MeyejmJeeceer kes Yee<e hej nw, pees pewefceveermet$e kes eLeceeOeee kes eLeceheeo hej efueKee ieee nw~ eLeceeOeee
ceW-eefle%eemet$e, eesoveemet$e, efveefceemet$e, Deewlheefekemet$e, efvejeuecyeveJeeo, MetveJeeo, Devegceeve heefjso, Meyoheefjso, Gheceeveheefjso,
DeLee&heefeheefjso, DeYeeJeheefjso, efe$ee#esheJeeo, mecyevOee#esheJeeo, mHeesJeeo, Deeke=efleJeeo, DeheesnJeeo, JeveJeeo, mecyevOee#eshe heefjnejJeeo,
efe#eshe heefjnej: DeecelceJeeo:~
MeyoefveleJeeefOekejCe, JeekeeeefOekejCe, JesoefveleleeefOe&kejCeced Deeefo efJe<ee ecegKe he mes efJeeej efkees iees nQ~
2. lev$eJeeefle&ke-en evLe MeyejYee<e kes eLeceeOeee kes efleereheeo mes ueskej le=leere DeOeee hee&vle hej Jeeefle&ke efueKee ieee nw~ Fme
evLe ceW Delevle efJemleej kes meeLe efJe<eeeW hej efJeeej efkeee ieee nw~ es efJe<ee Deveske ekeej kes nQ~ ceerceebmeeMeee kes jnmeeW kees ekeeefMele
kejves ceW en evLe ceneved meneeke nw~ Ske Deesj MeyeYee<e kees mejueleehetJe&ke Meeeere mJehe eoeve efkeee ieee nw, lees otmejer Deesj keeflehee
mLeue hej Deheves mJeleb$e cele kees Yeer eefleeefhele efkeee nw~ en evLe iee leLee hee oesveeW ceW nw~
3. gherkee-Fme evLe ceW Meyej Yee<e hej elegLee&Oeee mes ueskej yeejnJeeB DeOeee hee&vle meejieefYe&le JeeKee emlegle keer ieF& nw~
ceerceebmeke cetOe&ve eer heejmeejefLe efcee ves MueeskeJeeefle&ke hej veeejlveekej veeceke leLee gherkee hej lev$emeej veeceke Glke= erkeeeW
efueKeer nQ~ Mueeske Jeeefle&ke hej GyJeskeeeee& keer leelhee&erkee leLee megeefjle efcee keer keeefMekee veeceke JeeKee megeefme nw~
Sm-New
-ees0 ue#ceerMJej Pee

eer ueeue yeneogj Meeeer jeêre mebmke=le efJeeeheer"
veF& efouueer
98
Deeepeieodieg YeieJeledheeo Mebkejeeee& kee

2512JeeB DeeefJeYee&Je ceneslmeJe
efoefiJepee-mce=efle-ee$ee
eeeie mes FvemLe-Je=voeJeve Oeece
(509 F& hetJe& mes 477 F& hetJe&)
ew$e hetefCe&cee (16 Deewwue, 2003)

mes JewMeeKe Megkeue eoMeer mecJeled 2060,
(13 ceF&, 2003) leke
ee$ee leLee Devegeve eefYe<eske keee&eceeW ceW meefcceefuele neskej hegCe kes Yeeieer yeveW~ efJeeece mLeueeW hej DeeefoMebkej jLe hej heg<he
Je<ee& SJeb cenelceeDeeW, YeeeW kee mJeeieled SJeb Gvekes eJeeve, eJeCe keer Ske Peueke~
ee$ee ceeie& ceW efJeeece mLeue : Keeiee, helesnhegj, keevehegj, efJe"tj (yeeJele&), Deewjwee, FeJee, Jensej, Deeieje (24 Deewue), Deueerie{
(25 Deewue), efmebYeeJeueer-eewheuee, kegesmej jes[, yeeyetie{ (26 Deewue), neheg[ (27 Deewue), megeerce meefJe&me msMeve/kesoej heece& SJeb
Sme.Sme.Jeer. efMeMeg meove, jsueJes jes[, neheg[, efheueKegDee (28 Deewue), ie{iebiee, ieeefpeeeyeeo (28 Deewue), meveeleve Oece& ceefvoj meefceefle
meskej 19, veesS[e (29 Deewue), veejeeCe Yeefe mele%eeve ceC[ue, 14/119~
1-5-2003 (Je=nmheefleJeej) (1) cenemebIe FvemLe efJemleej (ceoj [sejer Je hehe[iebpe ef[hees kes ceOe ceW) eleske
meesmeeFer kes ej/ceefvojeW leLee eele: 10 yepes, efMeJe cebefoj mesJee meefceefle, Deeceheeueer~ (2) meeeb 3 yepes, efouueer ewhj, DeeF. meer. S.
Sme. kes peesefle<e efMe#ee kesv JevemLeueer mketue hej Deeepeieodieg YeieJeledheeo Mebkejeeee& kes jpele efJeen kes jLe kee mJeeiele SJeb Deejleer
Je eJeeve ngDee~ (3) meeeb 7 yepes mes 8 yepes, heMegheefleveeLe cebefoj, meer. yeer.[er. eeGC[ (heeme) ke[ke[[tcee kees& ceW eefYe<eske~
2-5-2003 (MegeJeej)(1) eele: 9 mes 11 yepes leke eer ieewjerMebkej cebefoj, eeBoveer eewke, efouueer ceW eefYe<eske SJeb mlees$e
hee", eJeeve~ (2) mJeie& Deeece ceefvoj, yesjer Jeeuee yeeie, nefjveiej, veF& efouueer, (ke) 3 yepes meeeb MeesYee ee$ee kee Deeieceve ngDee~ (Ke)
5 mes 7 yepes leke mlees$e hee", Yepeve, eJeeve, (ie) 7 mes 8 yepes leke Deejleer ceefvojpeer keer, (Ie) 8 yepes mes 9 yepes leke eJeeve SJeb jeef$e
efJeeece~
3-5-2003 (MeefveJeej)(1) mJeie& Deeece ceefvoj ceW (ke) eele: 6.30 yepes mes 7.30 yepes leke eefYe<eske leLee 8 yepes
emLeeve MeesYee ee$ee~
(2) eer iegOeece Deeece yueeke 6, megYee<e veiej, veF& efouueer ; 1 yepes ceeie& ceW mJeeiele MeesYeeee$ee SJeb Deejleer Je emeeo efJelejCe
ngDee~
(3) ceeF& keceueer Jeeueer ceefvoj, yeer yuee@ke, jepeewjer iee[&ve, veF& efouueer~ (ke) 10 yepes eele: mes eefYe<eske, mlees$e hee", Yepeve,
eJeeveeefo~ (Ke) 3 yepes meeeb MeesYee ee$ee kee emLeeve ngDee~ (4) eer meveeleve Oece& ceefvoj, meer yuee@ke, ceevemejesJej iee[&ve, veF& efouueer
110015 (ke) 4 yepes meeeb MeesYee ee$ee kee mJeeiele, (Ke) 5 yepes mes 7 yepes leke mlees$e hee", Yepeve Je eJeeveeefo, (ie) 7 yepes mes 8
99
Sm-New
heesve : 2880225, JemegvOeje, ieeefpeeeyeeo (30 Deewue), veF& efouueer (1 ceF& mes 9 leke)~
Sm-New
yepes leke Deejleer ceefvoj peer keer, (Ie) 8 yepes mes 9 yepes leke cenelceeDeeW kes eJeeve, (5) jeef$e efJeeece ngDee~
4-5-2003 (JewMeeKe Megkeue) (jefJeJeej) : (1) ceevemejesJej iee[&ve ceW (ke) eele: 6.30 yepes eefYe<eske Je mlees$e hee"~
(Ke) 8 yepes eele: MeesYeeee$ee kee emLeeve DeMeeske efJenej kes efueS ngF&~
(M) eer meveeleve Oece& ceefvoj, DeMeeske efJenej, hespe 2 (ke) 9 yepes eele: mJeeiele MeesYee ee$ee~ (Ke) 9.30 yepes mes 1.30 yepes
leke eefYe<eske, mlees$e hee", Yepeve Je eJeeveeefo~ (ie) MeesYee ee$ee kee emLeeve 3 yepes meeeb ngDee~
(3) eer jeceke=<Ce cebefoj, She 3, hespe 1, DeMeeske efJenej meeeb 3.30 yepes MeesYee ee$ee kee mJeeiele ngDee~
(4) DeMeeske efJenej s^[me& SmeesefmeSMeve mesvûe ceeefke& meeeb 4.30 yepes MeesYee ee$ee kee mJeeiele ngDee~
(5) ue#ceer veejeeCe cebefoj, hespe 2, DeMeeske efJenej (ke) meeeb 5.30 yepes mJeeiele MeesYee ee$ee, (Ke) meeeb 6 mes 7 yepes mlees$e
hee" leLee Yepeve, (ie) meeeb 7 yepes mes 8 yepes leke Deejleer ceefvojpeer keer, (Ie) jeef$e 8 yepes mes 9 yepes leke eJeeve, (*) jeef$e efJeeece jne~
5-5-2003 (meesceJeej) (1) ue#ceer veejeeCe ceefvoj ceW (ke) eele: 6.30 yepes mes eefYe<eske~ (Ke) eele: 8.30 yepes
MeesYee ee$ee kee emLeeve Meeeer veiej kes efueS ngF&~
(2) Jew<Cees osJeer ceefvoj, keeefueoeme ceeie&, iegueeyeer yeeie (ke) eele: 9.30 yepes mJeeiele MeesYee ee$ee, (Ke) eele: 10 yepes mes
eefYe<eske, mlees$e hee" Je Yepeveeefo~ (ie) ceOeevn 2 yepes emLeeve nvegceeve ceefvoj Meeeer veiej kes efueS ngF&~
(3) eer nvegceeve ceefvoj, S-829, Meeeer veiej (jspeer[sv Jesuehesej SmeesefmeSMeve) (ke) ceOee 2 yepes mJeeiele MeesYee ee$ee kee
ngDee~
(Ke) ceOeevn 3 yepes mes Yepeve-keerefle&ve, mlees$e hee"~ (ie) meeeb 5 yepes mes 7 yepes leke eJeeve~ (Ie) meeeb 7 yepes Deejleer ceefvojpeer
keer SJeb Yeespeveeshejevle efJeeece jne~
6-5-2003 (JewMeeKe Megkeue hebeceer)(1) eer nvegceeve ceefvoj ceW (ke) eele: 6.30 yepes eefYe<eske, (Ke) eele: 7.30
yepes megvojkeeC[ kee hee", (ie) eele: 10 yepes emeeo, (Ie) eele: 10.30 yepes DeeF&. er. Dees. kes efueS emLeeve ngDee~
ef$ee-efoJemeere Debleje&êre DeefOeJesMeve efpemeceW eejeW heer" kes Mebkejeeee&, osMe kes ceneve meble, JesoeW kes cece&%e Deeefo Deheveer
DeeMeerJeeve SJeb Deee peieodieg Mebkejeeee& kes 2512JeW pevce efoJeme hej Deheveer-Deheveer heg<heebpeueer Je MegYekeecevee efoes Yeejle kes
je^heefle, Ghe-je^heefle, eOeeve ceb$eer, 22 osMeeW kes jepeotle SJeb Deveske veeecete|le, peeefle<eer heOeejs~ Yeejle kes je^heefle, Gheje^heefle,
eOeevecev$eer Je Deve eeueg meebmeo Yeer heOeejW~
6 ceF&, 2003cegKe DeefleefLe eer YewjeW efmebn MesKeeJele, Gheje^heefle, Yeejle~
(1) ceOeekeeueerve me$e (12 yepes mes 3 yepes leke) jepesv YeJeve, oerveoeeue GheeOeee ceeie&, ve. efo.~ efJe<ee ieeser : Mebkej
Jesoevle~
(2) meeeb 5.30 yepes mes meYeeieej DeeF&.DeeF&.heer.S., efjbie jes[ (DeeF&.er.Dees.)~ efJe<ee ieeser : Deeeesefpele jner~ eqJee Meeefvle SJeb
jeêre Skelee kes meboYe& ceW DeeefoMejeeee&~
7 ceF&, 2003cegKe DeefleefLe eerceleer Meeruee oeref#ele, cegKeceb$eer, efouueer jner~
eele: 9 yepes mes meeeb 5.30 yepes leke meYeeieej DeeF&.DeeF&.heer.S., efjbie jes[ (DeeF&.er.Dees.) efJe<ee ieeser : DeeeMebkej
JeeKeeveceeuee~
8 ceF&, 2003eele: 9 yepes mes meeeb 5.30 yepes leke meYeeieej DeeF&.DeeF&.heer.S., efjib e jes[ (DeeF&.er.Dees,) efJe<ee ieeser :
Deeepeieodieg kes peerJeve SJeb ke=efle hej peeself e<eere efkeesCe mes eee&~
peesefle<eere mebieeser kee mebeeueve kee oeefelJe Yeejleere efJe%eeve heefj<eod (hebpeerke=le), esVeF& (ICAS) kes efouueer ewhj I,II kees
efoee nw, efpemeceW osMe kes ecegKe efJeeveeW kes JeeJe ngS~ eer kes. Sve. jeJe, [e@. MegkeosJe elegJexoer, eer Sce. Sve. kesoej, eer oee Mebkej, [e@.
100
ueefuelee ieghlee, eer pes. Sve. Mecee&, eer kes. heer. ceesoefieue, eer DeCe kegceej yebmeue, eer Debpeveseuet eewOejer, eer Deej. Sve. JeefMe, eer Sme. heer.
heenJee, eer peeekeeMe ueeue Oeeies Jeeues, eer kes. jbieeeejer, [e@. Sme. meer kegmeeapee Deeefo cetOe&ve efJeeve Yeeie efuees~ DeeF&. meer. S. Sme. kes
jeêre DeOe#e veeeeOeerMe Sme. Sve. kehetj me$e keer DeOe#elee keer~
9-5-2003 (MegeJeej)(1) eele: 8.30 mes 11.30 ceOee efouueer, efhebpejeheesue ieewMeeuee meesmeeeer ee$ee ngF&~
(2) meeeb 4 yepes meJe& eer hejmejece JeefMe leLee eer peer. Deej. Mecee& peer eje pes-109, meskej 10,hejeroeyeeo (efveJeeme eer hejme
jece JeefMe) hej jLe ee$ee kes mJeeiele ngS~
10-5-2003 (MeefveJeej)MeesYee ee$ee (yewC[ yeepes kes meeLe) peve keueeCe ceefvoj, meskej 7 F, hejeroeyeeo hengBeer~
eefYe<eske, eJeeve, mlees$e, Yepeveeefo ngS SJeb jeef$e efJeeece jne~
11-5-2003 (jefJeJeej)eele: Je=voeJeve Oeece eesieer mecee osJejene yeeyee kes Deeece, efkeejer ceefvoj kes efueS emLeeve ngDee~
yeeeCe meYee, heueJeue eje Deeepeieodieg YeieJeledheeo Mebkejeeee& kes efJeen jLe keer Deejleer Je emeeo efJelejCe ngDee~
12-5-2003 (JewMeeKe Megkeue ceesefnveer SkeeoMeer leLee 13-5-2003)Je=voeJeve Oeece ceW eefYe<eske, mlees$e hee", Yepeve
Je eJeeve gS~ Je=voeJeve, ieesJeOe&ve heefjecee, ceefvojeW kee oMe&ve leLee efJeMeeue Yeb[eje ngDee~
1. efJeMes<e Deeke<e&Ce~
2. 6 ceF& 2003 kees Yeejleere efJeee YeJeve, keuee kesv, veF& efouueer eje MebkejeJelejCeced ve=le veeefkee keer emlegefle jner~
3. 7 leLee 8 ceF& 2003 kees Yepeve mebOee Skeveece osJe cenejepe, keg#es$e, nefjeeCee SJeb eer jece ojyeej, oerhe yevOeg, JeejeCemeer eje
emlegle ngF&~
mJeeiele meefceefle
Sm-New
Jewefoke MeesOe mebmLeevece kes mebmLeeheke/DeOe#e heefjeepeke mJeeceer %eeveevevo mejmJeleer, [eB. [er. Sve. efleJeejer, meome eespevee Deeeesie,
Yeejle mejkeej, efouueer~ DeOe#e, veeecetefle& eer jbieveeLe efcee, efouueer het. ceg. veeeeOeerMe, Gelece veeeeuee, meome jepemeYee
GheeOe#e, veeecetefle& eer MebkejveeLe kehetj, efouueer, jeêre DeOe#e, DeeF&. meer. S. Sme., eer kes. Sve. jeJe DeeF&. S. S. Sme., [e@.
Jeeemheefle GheeOeee kegueheefle uee. ye. Meeeer mebmke=le efJeeeheer", efouueer, [e@. keggcye Meeeer efveosMeke, jeêre mebmke=le mebmLeeve,
efouuee,r eer DeCe kegceej meebmeo, efouueer eer Sce. Sve. kesoej DeeF&. S. S. [er., jeêre GheeOeeve DeeF&.meer.S.Sme. eer jece vejsMe
ef$ehee"er he$ekeej SJeb Dees. Sme. [er. Yee. efJe., YeJeve, Fueeneyeeo, eer Deej. meer. eewneve, She. S. Gej jsueJes, eer pes. Sve. Mecee& DeOe#e,
efouueer ewhj-1, DeeF&. meer. S. Sme., [e@. Sme. meer. kegmeeapee, kewueeMe ef meeJej veF& efouueer~
101
Sm-New
The Ambassadors from Various Countries Who Participated in

Aadi Shankaracharya 2512 Joyanti Mahotsav at IIPA Bhawan,
New Delhi.
Sl. No.
Country
Name & Designation
Address
1.
Australia
H. E. Ms. Penelope
Wensley AO
High Commissioner
1/50-G, Shantipath, Chanakyapuri

New Delhi 110021.
2.
Austria
H. E. Dr. Herbert Traxl

Ambassador
Extraordinary and
Plenipotentiary
EP13-Chandragupta Marg,
Chanakyapuri, New Delhi - 110021.
3.
Belgium
H. E. Mr. Guy
Trouverroy
Ambassador
Extraordinary and
Plenipotcntiary
50-N, Shantipath, Chanakyapuri,

New Delhi-110021.
4.
Bhutan
H.E. Lyonpo Dago

Tshering Ambassador
Extraordinary and
Plenipotentiary
Chandra Gupta Marg, Chanakyapuri,

New Delhi - 110021.
5.
Brazil
Her Excellency Mrs.

Vera Barrouin Machado
Ambassador Extraordinary
and Plenipotentiary
8, Aurangzeb Road, New Delhi110011.
6.
China
H. E. Hua Junduo,
and Plenipotentiary
50-D, Shantipath, Chanakyapuri, New

Delhi-110021.
7.
Croatia
H. E. Dr. Zoran Andric

and Plenipotentiary
A-15, West End, New Delhi-110021.
8.
Cuba
H. E. Mr. Jose Eloy Valdes,
E-1/9, Vasant Vihar, New Delhi-
102

Shankar 2

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Shankar 2

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

MejeJelejCeced heg<he-2

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

jeveekeej - j#ele ie*dieeced cenekeeJe

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& hej veJeerve ekeeMe

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

DeeeMebkej Deewj vesheeue

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

IeeJeYeeme kees oerhees Ieeovees eLes<eles~

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeefo Mebkejeeee& SJeb yeg JeemleefJeke-keeue ece

(DeefKeue Yeejleere efJele heefj<eo me$e, eeeie ceeIe Megkeue 3/24-1-04)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeefo Mebkejeeee& keer pevcekegb[ueer

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

cenejepe megOevJee keer leecehe$e-efJe%eefhle

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

eer megjsejeeee& peer

406 yeer. meer. 60 Je<e&

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

e0 meb0 mJeeceer ejCeeW kee veece

eer e%eeve Ievesv mejmJeleer peer

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

e0 meb0 mJeeceer ejCeeW kee veece

eer DeelceyeesOesv mejmJeleer peer

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

DeeefoMejeeee& ke=le GheueyOe ievLe

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

(5) veoer-leerLe& mecyevOeer mlees$evece&oeke, iebieeke,ecegveeke, ceefCekee|Cekeeke, keeMeer hebeke~

heb0 DeeMeglees<eOej otyes

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

eerceodYeieJelheeo peieodieg Deee Mebkejeeee& kees 2484

1 Je<e& osKeer 4 Je<e& mecce Iejwcee DeOeeve Yeees~

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

efmebnmLe peesefle<e cenekegcYe, Gppewve, 2004 (ce0e0)

12 Je<e& eer egefOeefj mebJeled 2652cee vesheeueJee emLeeve,

veceer leerjcee ieesefJevo ce",

Deeepeieodieg Mejeeee& YeieJelheeo keer 2513JeeR peevleer heJe& hej ekeeefMele

vees les cetefle&JexoJesemlJeme: meerJe lJeb efuemebmLees efJeYeeefme 29