Bab 2 : Kekayaan Hasil Bumi Mendorong Campur Tangan British

Dasar campur tangan British ~ British melibatkan diri secara langsung dlm pentadbiran di negerinegeri Melayu selepas tahun 1874 .
Faktor-faktor Dasar Campur Tangan British Di Negeri-negeri Melayu

Kekayaan hasil bumi

Negeri
Perak
Selangor

Perlombongan Bijih Timah

Daerah Larut , Daerah Kinta
Lukut , Kuala Lumpur , Ampang ,

Perlombongan Emas
-

Pahang
Negeri Sembilan

Petaling
Sungai Pahang , Sungai Lembing
Daerah Sungai Ujong

Ulu Tembeling
-

Revolusi Perindustrian
- Memerlukan bijih timah utk perusahaan mengetin makanan
- Mendapat bekalan bijih timah yg berterusan
- Menjadi tempat memasarkan hasil keluaran kilang
- Kilang-kilang perusahaan di Leeds , Englang ( 1885 ) .

Revolusi Perindustrian ~ perubahan drp kegiatan pertanian kpd kegiatan

perusahaan dan drp pengeluaran yg dihasilkan di
rumah kpd pengeluaran kilang .

Terusan Suez dan Kapal Wap ( 1869 )

- Kapal wap : mempercepat perjalanan dan membawa muatan yg lebih banyak
- Terusan Suez : memendekkan jarak perjalanan dari England ke Tanah Melayu .
- Terusan Suez menghubungkan Laut Merah
Laut Mediterranean
Kebimbingan campur tangan kuasa Eropah lain
Negara
Belanda
Perancis
Sepanyol

Kawasan naungan
Hindia Timur ( Indonesia )
IndoChina
Filipina

Pertukaran kerajaan mengubah dasar British

- Parti Konservatif mengambil alih pucuk pimpinan kerajaan Britain drp Parti Liberal
- Menukar dasar tidak campur tangan kpd dasar campur tangan British di negeri-negeri
Melayu .
Desakan pedagang mempercepat campur tangan
- Pertelingkahan di kalangan pembesar & pergaduhan kongsi gelap Cina di negeri-negeri
-

Melayu .
( 1873 ) pedagang NNS menulis surat kpd Setiausaha Tanah Jajahan British , Lord
Kimberley bagi mendesak British campur tangan .

Perak

Kelian

Daerah Larut

Kelian
1848 ~ Long Jaafar membawa masuk orang Cina utk memajukan perlombongan bijih timah
~ kemasukan buruh Cina yg terlalu banyak mencetuskan pergaduhan kerana
kebanyakan mereka ialah kumpulan kongsi gelap .
Ghee Hin

Hai San

~ pergaduhan ini meletusnya Perang Larut

Ngah Ibrahim , Menteri Larut melantik Kapten Speedy , Timbalan Pesuruhjaya Polis NNS
utk membantu menamatkan kekacauan di Larut .
Perebutan takhta di kalangan kerabat diraja setelah sistem pewarisan takhta tidak
dipatuhi .

Raja Di Hilir

Raja Bendahara

Sultan

Raja Muda

Raja Bendahara

Raja Di Hilir

1871

Sultan Ismail

Raja Abdullah

1865

Sultan Ali

Raja Abdullah

Raja Ismail

1857

Sultan Jaafar

Raja Ali

Raja Ismail

Raja Abdullah

1851

Sultan Muhammad

Raja Jaafar

Raja Ali

Raja Yusuf

T
e
n
t

Syah

a
n
g
a

n kuat datang drp Raja Abdullah yg disokong oleh pembesar di hilir Perak ( Dato Maharajalela ,
Dato Sagor )
Perjanjian Pangkor 1874
Raja Ismail : Hulu Perak Raja Abdullah : Hilir Perak

Antara syarat perjanjian ialah :

Menyebabkan perpecahan dan menggugat keamanan di Perak

1. Raja Abdullah diiktiraf sebagai sultan Perak .

2.Raja
Abdullah
utk mengiktiraf
beliau sbg sultan .
Raja
Ismailmeminta
diakui bantuan
sebagaiBritish
Raja Muda
.
2
3.Andrew
Clarke
, Gabenor
NNS memanggil
pemimpin-2 kongsi
gelap Cina
Sultan
menerima
seorang
ResidenpembesarBritish ygMelayu
akan &
menasihati
baginda

dalam semua
perkarautk
kecuali
yang kekacauan
berkaitandidengan
berunding
di Pulau Pangkor
menamatkan
Perak . agama Islam dan
Sultan
adatIsmail
istiadat
tidak
Melayu
hadir kerana
.
lewat menerima surat jemputan .
Residen
berkuasa
ke atas
pungutan
cukai( di
4.Hasil
rundingan
tersebutpenuh
membawa
kpd Perjanjian
Pangkor
20Perak
Januari. 1874 )
5.
Residen
,
Penolong
Residen
,
sultan
dan
pembesar
dibayar
daripada
Kapal British , H. M. S. Pluto ~ tempat Perjanjian Pangkor ditandatanganigaji
.
pungutan hasil mahsul Perak .
6. Ngah Ibrahim kekal sebagai Menteri Larut dan menerima seorang
Penolong Residen .
7. Menteri Larut bertanggungjawab membiayai segala usaha
mengembalikan keamanan di Perak
2.

Hubungan NNS dengan negeri-negeri Melayu

NNS memainkan peranan sbg pelabuhan entrepot yg mengendalikan perdagangan negeri-negeri
Melayu . Pedagang NNS melabur modal dlm perlombongan bijih timah di Larut , Sungai Ujong ,
Lukut dan Klang .

Raja Abdullah tidak dilantik sbg sultan kerana tidak hadir pada upacara pemakaman
Sultan Ali di Sayong walaupun dijemput .
Raja Yusuf diketepikan drp sistem pewarisan takhta Perak kerana tidak mendapat
sokongan pembesar .
Andrew Clarke , Gabenor NNS yg bertanggungjawab meletakkan negeri-negeri
Melayu di bawah pengaruh British .

Kapitan Chung Ah Kwee

-

Ketua Kumpulan Hai San .

Dalam rundingan , masyarakat Cina bersetuju menghentikan pergaduhan dan
menerima pihak British menjadi orang tengah dlm urusan perlombongan bijih

Perang Klang, Selangor

1857 Sultan Abdul Samad berkuasa di Langat sbg Sultan Selangor .
3

 Daerah Klang di bawah kekuasaan Raja Sulaiman . Selepas baginda mangkat , serah kpd Raja
Abdullah . Penyerahan menimbulkan rasa tidak puas hati Raja Mahadi , putera Raja
Sulaiman .
Raja Abdullah memajukan perlombongan bijih timah di daerah Klang dgn membawa masuk
buruh-buruh Cina .
Lombong bijih timah

KL

Ampang
1860 ~ Klang sbg pusat pengeluaran bijih timah .
Raja Mahadi ingin memiliki daerah Klang yg pernah diletakkan di bawah kekuasaan
ayahandanya mencetuskan perang saudara , Perang Klang .
Perang saudara bertambah buruk apabila pelombong Cina pun turut .
Sultan Abdul Samad melantik Tengku Kudin menantu baginda utk menamatkan Perang
Klang . Baginda tidak terima oleh pembesar kerana bukan anak negeri Selangor .
British mengambil kesempatan melalui penglibatan dlm Perang Klang utk mendesak Sultan
Abdul Samad agar menerima Residen British tetapi gagal .

Tahun

Peristiwa yg Berlaku

1873

Sebuah kapal dagang British dlm perjalanan dari P. Pinang ke Melaka

1874

telah dirompak berdekatan dgn Langat .

Rumah api yg dibina oleh British di Tanjung Rachado telah diserang .

( 1874 ) J. G. Davidson ~ Residen pertama

Frank Swettenham ~ Penolong Residen
Klang ( 1870-an ) ialah ibu negeri Selangor sebelum dipindah ke KL ( 1880 ) .
Kota Raja Mahadi di Klang , sbg benteng pertahanan semasa Perang Klang berlaku .
Kubu pertahana Raja Mahadi , berseida menyerang Raja Abdullah dan gedungnya di Klang
( 1866 ) .
Kapal perang British H. M. S. Rinaldo membedil Kuala Selangor . Bantuan drp British telah
membantu Tengku Kudin menewakkan Raja Mahadi dan menamatkan Perang Klang .
Tanjung Rachado dahulunya merupakan wilayah pentadbiran kerajaan Selangor , kini
dikenali sbg Tanjung Tuan dlm pentadbiran Negeri Sembilan .

Tengku Kudin / nama sebenarnya Tengku Dhiauddin , putera diraja Kedah . Beliau
berkahwin dgn puteri Sultan Abdul Samad , Raja Arfah . 1868 , beliau dilanti sbg wakil
sultan utk mentadbir dan memajukan Selangor .

Sungai Ujong , Negeri Sembilan

4

1872 Dato Kelana Syed Abdul Rahman menjadi pemerintahan di daerah Sungai Ujong .
Dato Bandar Kulop Tunggal pembesar yg berpengaruh
Jalan perhubungan utama ke pelabuhan Melaka : Sungai Linggi
Pembesar yg menguasi Sungai Linggi memperoleh pendapatan lumayan kerana dapat

memungut cukai ke atas pedagang yg melalui sungai .

Dato Kelana kedudukannya tidak terjamin kerana Dato Bandar mendapat sokongan drp
sebahagian besar penduduk tempatan dan pelombong- 2 Cina .
1874 Dato Kelana menandatangani perjanjian menerima perlindungan British .

1. Dato Kelana sbg pemerintah di daerah Sungai Ujong

tetapi pihak British berkuasa penuh bagi mengutip cukai
di Sungai Linggi .
2. British menempatkan P. J. Murray sbg Residen British
pertama .

Dato Bandar tidak mengiktiraf perjanjian & menentang tindakan British mengutip cukai di
Sungai Linggi .
British memberi bantuan kpd Dato Kelana utk menewaskan Dato Bandar . Kemudian , beliau
dibuang ke Singapura .
British menguasai dgn cara menempatkan pengawai Majistret dan Pemungut Hasil .

Pengawai British yg dilantik utk memungut cukai

dan menguatkuasakan undang-2 British .
Jawatan ini ditukar kpd Pengawai Daerah pada
1895 daerah disatukan dan dinamakan Negeri Sembilan .
Tunku Muhammad ibni Yamtuan Antah , Yamtuan Seri Menanti ditabalkan sbg Yang
Dipertuan Besar Negeri Sembilan yg pertama .
Martin Lister sbg Residen British

1874
1883
1886

Sungai Ujong

Rembau

Jelebu

Pahang

1889

Seri Menanti

1895

Negeri Sembilan

 British menguasai Pahang bagi menghalang kuasa Eropah lain bertapak di negeri-negeri Melayu
. ( kurun ke-19 ) Perancis , Rusia & Jerman mencari tanah jajahan di Asia Tenggara .
Sultan Ahmad mencontohi tindakan Sultan Abu Bakar dari Johor dlm membangunkan Pahang
bagi menyekat perluasan pengaruh British . Pelabur-pelabur Eropah dibawa masuk utk
memajukan Pahang .
Tindakan Sultan Ahmad utk memajukan Pahang tidak disenangi oleh British kerana tindakan
akan menjejaskan kepentingan mereka di negeri-negeri Melayu .

1886

Frank Swettenham & Frederick Weld , Gabenor NNS memujuk Sultan Ahmad
tetapi gagal .

1887

1888

British mendapatkan bantuan Sultan Abu Bakar dari Johor utk memujuk

Sultan Ahmad menerima pengaruh British .

Hugh Clifford ~ wakil British
British tidak puas hati kerana berkuasa yg terhad .

Seorang warganegara British berbangsa Cina yg bernama Go Hui ditemui

mati berhampiran dgn istana Sultan Ahmad .

British mendesak sultan tidak mampu mewujudkan ketenteraman di Pahang

.
J. P. Rodger ~ Residen British .

Wakil British mempunyai kuasa spt seorang pengawai Konsul

iaitu mengurus dan melindungi rakyat British di negeri lain .
Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar
Negeri

Residen

Perak

J. W.W Birch

Selangor

J. G. Davidson

Negeri Sembilan

Martin Lister

Pahang

J. P. Rodger

British melantik seorang Residen bagi setiap negeri .

Residen Menggugat Kuasa Sultan dan Pembesar

Memaksa menerima

Mencampuri adat
6

nasihat

Mengambil alih pungutan

Menguasai pentadbiran

cukai

Sistem Residen ~ pemerintahan British

Pelaksanaannya tidak teratur dan mempunyai kelemahan :
i.
Setiap Residen tidak diberikan panduan yg jelas utk menjalankan tugas .
ii.
Gabenor NNS gagal mengawal kuasa Residen .
iii.
Mempunyai undang-undang tersendiri

Faktor Lain bagi Penubuhan Negeri-negeri Melayu Bersekutu

Krisis kewangan

Faktor keselamatan

Pahang

Sistem perhubungan

Perkongsian
perkhidmatan pakar

Persekutuan gabungan beberapa negeri di bawah satu

unit pentadbiran . Pentadbiran kerajaan dibahagikan kpd 2

iaitu kerajaan pusat & kerajaan negeri .

1895 ~ Perjanjian Persekutuan ditandatangani dan dikuatkuasakan pada 1 Julai 1896 .
Perak , Selangor , Pahang , Negeri Sembilan disatukan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu

( NNMB ) / Persekutuan 1896 .

Pusat pentadbiran : KL
;

Residen Jeneral yg pertama : Frank Swettenham

Perjanjian Persekutuan 12 Jun 1895

Frank Swettenham ~ Residen Jeneral pertama

Antara syarat perjanjian ialah :

~ Pesuruhjaya Tinggi

1. Raja-raja bersetuju menggabungkan negeri mereka menjadi sebuah

persekutuan yg akan dikenali sbg Negeri-negeri Melayu Bersekutu .
2. Raja-raja bersetuju menerima seorang pengawai British sbg Residen Jeneral .
3. Raja-raja bersetuju mengikut nasihat Residen Jenaral dlm semua perkara
kecuali yg berkaitan dgn agama Islam dan adat istiadat Melayu .
4. Raja-raja bersetuju membantu negeri-negeri yg memerlukan bantuan
mengikut nasihat kerajaan British .
5. Residen Jeneral bertanggungjawab kpd Gabenor NNS yg juga menjadi
Pesuruhjaya Tinggi NNMB .
7

Pesuruhjaya Tinggi British

(Gabenor NNS di Singapura )

Residen Jeneral
( berpusat di Kuala Lumpur )

Residen Perak , Residen Selangor , Residen Pahang ,

Residen Negeri Sembilan
Residen Jeneral

urusan kewangan

cukai eksport
Kerajaan pusat menubuhkan jabatan-jabatan yg diketuai oleh pengawai British .
Jabatan Kehakiman , Jabatan Kewangan ,
Jabatan Perhubungan dan Perkhidmatan Awam
Sultan tidak puas hati kerana kuasa mereka telah diambil alih oleh Residen Jeneral .
British menubuhkan Durbar / Persidangan Raja-raja Melayu ( 1897 ) .

Merujuk kpd perjumpaan / persidangan umum yg diadakan

oleh raja negeri berkenaan . Perbincangan tertumpu kpd
hal ehwal , adat ,agama Islam dan kebajikan orang Melayu
. Durbar menjadi asas kpd kewujudan

Ahli-ahli : Pesuruhjaya Tinggi , Raja-raja Melayu , Residen Jeneral , 4 Residen

Durbar pertama : Kuala Kangsar , Perak 1897
Durbar kedua : Kuala Lumpur 1903
Sultan Perak , Sultan Idris mendesak agar bilangan pengawai Melayu dlm perkhidmatan
kerajaan ditambah dan dilantik ke jawatan yg tinggi serta mengiktiraf bahasa Melayu

menjadi bahasa rasmi .

Kesannya , : British menggantikan Durbar dgn Majlis Mesyuarat Persekutuan ( 1909 ) .
Jawatan Residen digantikan dgn Ketua Setiausaha .
British menyerahkan semula kuasa mentadbir kepada Majlis Mesyuarat Negeri .

8
Carcosa dibina ( 1898 ) sbg kediaman Residen Jeneral NNMB . Selepas
negara mencapai kemerdekaan , Carcosa dijadikan Pesuruhjaya Tinggi
British .