Ab Isg

T.C.
ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII

Yayn No: 12
AVRUPA BRLNDE
SALII
VE
GVENL
Editr
Dr. Fazl AYDIN
Yayna Hazrlayanlar
Sakine OVACILLI SG Uzman
Tolga PEKNER
SG Uzman
Ankara, 2014
T.C.
ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII
Yayn No: 11
Bu kitap, bilgilendirme amacyla hazrlanm olup, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn resmi grlerini
yanstmamaktadr. Kitabn basma hazrland tarihteki eriilebilir en gncel bilgi ve veriler dikkate alnarak
hazrlanmtr.
www.csgb.gov.tr
isg@csgb.gov.tr
Her trl hakk alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna aittir.
Kaynak gsterilerek alnt yaplabilir.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn ilgili
Birimince hazrlanan bu kitap
ASGEM tarafndan bastrlmtr.
Katk Verenler: Nasip Gl EROBAN SG Uzman

Nihan Merve AKGL SG Uzman Yrd.
Mesut AKANER SG Uzman Yrd.
Aykut KARAKAVAK SG Uzman Yrd.
Enver DEMRKUL SG Uzman Yrd.
D. Eyll GNDODU SG Uzman Yrd.
Tolga ZBLGE SG Uzman Yrd.
aatay KUYUCU SG Uzman Yrd.
Gkhan TUNCAY SG Uzman Yrd.
Ahmet Bura DALI SG Uzman Yrd.
Mustafa PELT SG Uzman Yrd.
Serhan SONCU SG Uzman Yrd.
Mustafa TRKMEN Uzman Yrd.
Kitab Hazrlayan Birim
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl
Sal ve Gvenlii Genel Mdrl
ISBN: 978-605-4971-00-8
Tasarm-Bask
Kayhan Ajans
Tue Gr
Hodere Cad. 201/9 ankaya-Ankara
Tel: 0312 442 72 72
www.kayihanajans.com
ii
Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii
SUNU
Deien dnyaya ayak uydurmak, an gereklerini yerine getirmek, hatta deiime

nclk etmek, insann en temel hakk olan insanca yaam iin gerekli bir unsurdur.
Bu unsurun bir gerei olarak alma hayatnn zorluklar ile mcadele etmek ve
onlar ynetmek zorundayz. yerlerimizi, alma koullarmz amzn gerektirdii
gibi deitirmek gayretindeyiz.
Bu idrake uygun anlaml bir hamle yaparak, 6331 sayl Sal ve Gvenlii
Kanununu milletimize kazandrmann mutluluunu yayoruz. Bu kanun, yeni kavraylar
getirdi, eski kelimelere yeni anlamlar kazandrd. Yeni grevler, yeni sorumluluklar ile i
sal ve gvenliine ilikin alg, anlay ve dzenlemeler yenilendi.
Bu kapsamda, 6331 sayl Kanunun yaygnlamas ve zmsenmesi adna
gerekletirilmi faaliyetlerden biri de elinizdeki bu kitaptr. Benzer bir deiim srecini
yaayan Avrupa Birlii lkelerinin tutumlarn ve kavraylarn gz nne sermek ve bu
tecrbelerden ziyadesiyle faydalanmak amacyla hazrlanan bu kitapta emei geen tm
alma arkadalarma teekkr eder, akademisyenlerimiz, i sal ve gvenlii alannda
alan profesyonellerimiz ve alma hayatnn tm taraflar iin yaral olmasn temenni
ederim.
Faruk ELK
alma ve Sosyal Gvenlik Bakan
iii
Sosyal devlet anlay ierisinde, vatandalarmzn en iyi koullarda almasn salamak Bakanlmzn balca grevidir. Bu kapsamda 2012 ylnda hazrlanan Sal ve Gvenlii Kanunu,
alanlarn gerek fiziki gerek zihinsel salnn korunmas adna atlan nemli bir admdr.
Kanunun yrrle giriiyle birlikte Bakanlmzda i sal ve gvenlii ile ilgili almalar
daha da hz kazanmtr. Bu noktada Avrupa Birlii ye lkelerinin konuyla ilgili yaplanmalar ve
almalar incelenmi dier lkelerin karlatklar sorunlara nasl zmler getirdikleri aratrlmtr.
Hazrlanan kitap, bu yndeki aratrmalarn bir rndr. Kitap, lkemizde i sal ve gvenliinin iyiletirilmesi adna emek sarf eden kamu grevlilerinin, zel sektr alanlarnn, sosyal taraflarn, aratrmaclarn ve tm ilgililerin bu yndeki almalarna kaynak salamak amacyla derlenmitir.
Kaynak kullanlarak Avrupa Birlii ye lkelerinde yaplan farkl uygulamalarn tamam bir arada bulunabilir. Bylece konuyla ilgili sorunlara getirilen farkl zmler incelenebilir ve lkemizde
karlatmz sorunlara en uygun zmler gelitirilebilir.
Avrupa Birlii ye lkeleri i sal ve gvenlii sistemlerinin birok ynden ele alnd bu eseri hazrlayan alma arkadalarma teekkr eder, okuyuculara bu alanda yol gsterici bir alma olmasn dilerim.
Halil ETYEMEZ
Bakan Yardmcs
7
iv
NSZ
sal ve gvenlii; devletin sadece mevzuatn gelitirdii, iverenlerin iyerlerinde sadece

mevzuat uygulad ve alanlarn da bu mevzuatla ilgili uygulamalara sadece uyduu bir kavram deildir. Tm bu sre her bir tarafa ayr ayr yerine getirildiinde ve tamam bir arada uygulandnda
toplumsal olarak sahiplenilmesi gereken bir gvenlik kltr kavram olarak ortaya kmaktadr.
Mevzuatn gelitirilmesi ve uygulanmas sreci gvenlik kltrnn stne ina edilmelidir ki
salam temellere sahip olabilsin. 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanunu uygulamaya geirilerek,
alma hayatnda nemli bir adm atlmtr. yelik srecimiz devam eden Avrupa Birliinin uygulamalar ile uyumlu olan 6331 sayl Kanunun daha anlalabilir olmasna katk verecek olan bu kitap, AB
yesi lkelerdeki i sal ve gvenlii uygulamalarnn incelemesini temel konu olarak ele almtr.
Bu almada; AB yesi lkelerdeki i sal ve gvenlii ile ilgili kurumsal yap, mevzuat, strateji, uygulamalar, denetim vb. bilgiler ile toplumda oluturulmaya allan i sal ve gvenlii bilinci
hakknda bilgiler yer almaktadr. Bakanlmzn yapt alma ve uygulamalar ile lkemizde ykselen
bir deer olan i sal ve gvenliine bu kitabn farkl bir bak as getireceine inanyorum. Emei
geen, katk veren tm alma arkadalarma teekkr ediyor, okuyuculara faydal olmasn diliyorum.
Fatih ACAR
Mstear
9
v
NDEKLER
SUNU......................................................................................................................................................... 5
NSZ......................................................................................................................................................... 9
BLM 1: AVRUPA BRLNDE SALII VE GVENLNE GENEL BAKI............ 19
1. AVRUPA BRLNDE SALII VE GVENLNN GELM.......................................... 20
2. AVRUPA BRL SALII VE GVENL POLTKALARI................................................. 20
2.1 Avrupa SG Politika Aralar........................................................................................................ 21
2.2 lerleme Destek Program (PROGRESS Programme)................................................................. 22
2.3 Avrupa Birlii SG Stratejileri...................................................................................................... 22
2.3.1 AB SG Stratejisi 2002-2006 Dnemi............................................................................... 23
2.3.2 AB SG 2002-2006 Stratejisi Deerlendirmesi.................................................................. 23
2.3.3 Avrupa Birlii Sal ve Gvenlii 2007-2012 Stratejisi............................................. 23
2.3.4 AB SG 2007-2012 Stratejisi Deerlendirmesi.................................................................. 24
2.3.5 AB SG 2013-2020 Stratejisi............................................................................................. 25
3. AVRUPA KOMSYONU SG YAPILANMASI.................................................................................... 26
3.1 Avrupa Yaam ve alma Koullarnn Gelitirilmesi Fonu....................................................... 26
3.2 Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans (EU-OSHA).................................................................... 26
3.3 Komiteler...................................................................................................................................... 26
3.4 Avrupa statistik Brosu (EUROSTAT)........................................................................................ 26
4. SALII VE GVENL AB MKTESEBATI........................................................................... 27
4.1 ereve Direktif............................................................................................................................ 27
4.2 kincil Dzenlemeler..................................................................................................................... 27
4.2.1 yeri, Ekipmanlar, aretler ve Kiisel Koruyucu Donanm............................................. 27
4.2.2 Fiziksel Maddelere Maruziyet............................................................................................ 27
4.2.3 Kimyasal Maddeler ve Kimyasallarla Gvenli alma.................................................... 28
4.2.4 Biyolojik Ajanlar................................................................................................................ 28
4.2.5 yk, Ergonomi ve Psikososyal Riskler......................................................................... 28
4.2.6 Belirli Sektr ve Riskler..................................................................................................... 28
4. AVRUPA BRL SG STATSTK VE ARATIRMALARI........................................................... 29
5.1 Avrupa statistik Kaynaklar......................................................................................................... 29
5.2 ABde SG statistiklerine likin Yasal Dzenlemeler................................................................ 29
5.3 Kayt, Bildirim ve Raporlama....................................................................................................... 29
5.4 Avrupa SG statistiklerinden Sonular........................................................................................ 29
5.5 Avrupa Birliinde SG Alannda Gncel Konular....................................................................... 34
BLM 2: AVRUPA BRLNDE SALII VE GVENL UYGULAMALARI........... 37
1. ALMANYADA SALII VE GVENL SSTEM.................................................................. 38
1.1 SG Tekilat Yaps (Kurumlar ve Temel Grevleri).................................................................... 38
1.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 41
1.3 SG statistikleri............................................................................................................................ 42
1.4 SG Hizmetlerinin Organizasyonu................................................................................................ 42
1.4.1 Organizasyon ve Yap......................................................................................................... 42
1.4.2 ok- Disiplinlilik................................................................................................................ 42
1.4.3 Dahili Hizmetlerle liki..................................................................................................... 42
1.4.4 Grev ve Ykmllkler.................................................................................................... 43
1.5 Ulusal SG Stratejileri................................................................................................................... 43
1.6 Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi............................................................................... 43
11

1.7 Meslek Hastalklar ve Salk Gzetimi....................................................................................... 43
1.8 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 44
1.9 SG Uygulamalar......................................................................................................................... 44
2. AVUSTURYADA SALII VE GVENL SSTEM.............................................................. 45
2.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 45
2.2 SG Mevzuat................................................................................................................................. 46
2.2.1 alanlarn Korunmas Kanunu (ArbeitnehmerInnenschutzgesetz)................................. 46
2.2.2 zel Gruplarn Korunmas ile lgili Dier Mevzuat.......................................................... 47
2.8 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 50
3. BELKADA SALII VE GVENL SSTEM.................................................................... 53
3.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 53
3.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 53
3.4.1 Salk ve Gvenlik Komitesinin Yaps............................................................................. 56
3.4.2 Grevler ve Haklar............................................................................................................. 56
3.6 Kazas ve Meslek Hastal Bildirim Sistemi........................................................................... 58
3.8 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 59
3.9 SG Uygulamalar......................................................................................................................... 60
4. BRLEK KRALLIKDA SALII VE GVENL SSTEM................................................ 63
4.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 63
4.1.1 Salk ve Gvenlik Komisyonu (HSC).............................................................................. 63
4.1.2 Salk ve Gvenlik Kurumu (HSE)................................................................................... 64
4.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 66
4.4.1.Organizasyon ve Yap......................................................................................................... 67
4.4.2 ok- Disiplinlilik................................................................................................................ 67
4.4.3 Grev ve Ykmllkler.................................................................................................... 67
4.8 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 69
4.9 SG Uygulamalar......................................................................................................................... 69
5. BULGARSTANDA SALII VE GVENL SSTEM......................................................... 72
5.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 72
5.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 73
5.2.1 Kanunu (26/1986)........................................................................................................... 73
5.2.2 Sal ve Gvenlii Kanunu......................................................................................... 73
5.2.3 Sosyal Gvenlik Kanunu (110/1999)................................................................................. 74
12

5.2.4 rnlerin Teknik Gerekliliklerine likin Kanun (86/1999).............................................. 74
5.7 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 78
6. EK CUMHURYETNDE SALII VE GVENL SSTEM............................................. 80
6.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 80
6.2 SG Mevzuat................................................................................................................................. 80
6.6 Kazas Meslek Hastal Bildirim Sistemi............................................................................. 83
6.7 Meslek Hastalklar Tespit Tan Tedavi Sistemi........................................................................... 83
6.8 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 84
6.9 SG Uygulamalar......................................................................................................................... 84
7. DANMARKADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................. 85
7.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 85
7.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 85
8. ESTONYADA SALII VE GVENL SSTEM................................................................... 89
8.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 89
8.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 89
8.2.1 Estonya SG Mevzuat....................................................................................................... 89
8.7 SG Tefti Yaps........................................................................................................................... 93
9. FNLANDYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................. 95
9.1 SG Tekilat Yaps........................................................................................................................ 95
9.2 SG Mevzuat................................................................................................................................ 98
9.6 Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi............................................................................. 100
9.7 Meslek Hastalklar ve Salk Gzetimi..................................................................................... 100
9.8 SG Tefti Yaps......................................................................................................................... 101
9.9 SG Uygulamalar....................................................................................................................... 101
10. FRANSADA SALII VE GVENL SSTEM.................................................................. 104
10.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 104
10.1.1 Mesleki Tehlikeleri nlenmesi st Konseyi (CSPRP)................................................. 105
10.1.2 alma artlarnn yiletirilmesi Ulusal Ajans (ANACT)......................................... 105
10.1.3 Tefti Kuruluu........................................................................................................... 105
13

10.1.4 Ulusal Salk Sigorta Fonu (CNAM)............................................................................. 105
10.1.5 Blgesel Salk Sigorta Fonu (CRAM)......................................................................... 105
10.1.6 naat ve Bayndrlk SG htisas Kuruluu (OPPBTP)................................................. 106
10.1.7 Ulusal Aratrma ve Gvenlik Enstits (INRS)........................................................... 106
10.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 106
10.3 SG statistikleri........................................................................................................................ 107
10.4 SG Hizmetlerinin Organizasyonu............................................................................................ 107
10.4.1.Organizasyon ve Yap..................................................................................................... 107
10.4.2 ok- Disiplinlilik............................................................................................................ 108
10.4.3 Grev ve Ykmllkler................................................................................................ 108
10.5 Ulusal SG Stratejileri............................................................................................................... 108
10.6 Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi........................................................................... 109
10.7 Meslek Hastalklar ve Salk Gzetimi................................................................................... 109
10.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 110
10.8.1 Tefti Organizasyonu.................................................................................................. 110
10.8.2 Grevleri......................................................................................................................... 110
10.8.3 Farkl Sanayi Sektrlerinin Teftiine Ynelik eitli Hkmler................................... 110
10.8.4 Merkezi Dzeyde Organizasyon.................................................................................... 110
10.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 111
11. HOLLANDADA SALII VE GVENL SSTEM........................................................... 112
11.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 112
11.1.1 evre Gvenlik Blm ile Harici Gvenlik Merkezi.................................................. 112
11.1.2 evre ve Gvenlik Blm (MEV)............................................................................... 113
11.1.3 Harici Gvenlik Merkezi................................................................................................ 113
11.1.4 Gvenlii Alannda Harici Gvenlik Merkezinin Aktiviteleri................................... 113
11.1.5 Hollanda Sal Birlii (NVAB)............................................................................... 114
11.1.6 BOABOREA (Hollanda , stihdam ve Yaam Birlii)................................................ 114
11.1.7 Tefti Genel Mdrl.............................................................................................. 114
11.1.8 IWI (Sosyal ler ve stihdam Bakanl, Denetim Birimi)........................................... 115
11.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 115
11.4.1 Organizasyon ve Yap..................................................................................................... 117
11.4.2 ok Disiplinlilik............................................................................................................. 118
11.4.5 Ulusal SG Stratejileri.................................................................................................... 118
11.6 Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi............................................................................ 119
11.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 120
11.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 120
12. RLANDADA SALII VE GVENL SSTEM................................................................ 122
12.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 122
12.1.1 Sal ve Gvenlii Kurumu.................................................................................... 122
12.1.2 Kurumun Balca Grevleri........................................................................................... 122
12.1.3 Kurumun Stratejik ncelikleri....................................................................................... 122
12.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 122
12.3.1.Organizasyon ve yap..................................................................................................... 123
14

12.3.3 Dahili Hizmetlerle liki................................................................................................. 123
12.6.1 Kazas Bildirim Sistemi.............................................................................................. 124
12.6.2 Meslek Hastal Bildirim Sistemi................................................................................ 124
12.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 125
12.8.1 Teftiten Sorumlu Departmanlar........................................................................................ 125
12.8.2 Teftiin Faaliyet Alan........................................................................................................ 125
12.8.3 Yerel Birimler......................................................................................................................... 125
12.8.4 Programlama ve Haberleme................................................................................................. 125
12.8.5 Sosyal Diyalog ve Tefti.................................................................................................... 125
13. SPANYADA SALII VE GVENL SSTEM................................................................. 127
13.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 127
13.1.1 Ulusal yerinde Salk ve Gvenlik Komisyonu.......................................................... 127
13.1.2 Ulusal yerinde Hijyen ve Gvenlik Enstits (INSHT)............................................. 127
13.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 127
13.4.4 Misyon ve Grevler........................................................................................................ 129
13.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 131
13.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 132
14. SVEDE SALII VE GVENL SSTEM...................................................................... 134
14.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 134
14.1.1 sve alma evresi Kurumu (SWEA)...................................................................... 134
14.1.2 Ulusal alma Hayat Enstits (NIWL)..................................................................... 134
14.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 135
14.4.2 ok-Disiplinlilik............................................................................................................. 139
14.4.4 Grev ve Ykmllkler................................................................................................ 139
14.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 141
14.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 142
15. TALYADA SALII VE GVENL SSTEM.................................................................... 147
15.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 147
15

15.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 147
15.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 151
15.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 151
16. LETONYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................... 153
16.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 153
16.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 154
16.6 Meslek Hastalklar Tespit Tan Tedavi Sistemi....................................................................... 157
16.7 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 157
17. LTVANYADA SALII VE GVENL SSTEM.............................................................. 159
17.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 159
17.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 159
17.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 162
17.8.1 Teftiin Kapsam......................................................................................................... 162
17.8.2 Yerel Birimler................................................................................................................. 163
17.8.3 Programlama ve letiim................................................................................................ 163
17.8.4 nsan Kaynaklar ve kariyer Gelitirme......................................................................... 163
17.8.5 Ziyaretler ve levleri..................................................................................................... 163
18. LKSEMBURGDA SALII VE GVENL SSTEM..................................................... 164
18.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 164
18.1.1 Mfettilii................................................................................................................. 164
18.1.2 Sal Blm........................................................................................................... 165
18.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 165
18.4.2 ok Disiplinlilik............................................................................................................. 166
18.4.3 Misyon ve Grevler........................................................................................................ 167
18.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 169
18.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 169
18.9.1 alanlarn Sal ve Gvenliine Katlm............................................................ 170
19. MACARSTANDA SALII VE GVENL SSTEM....................................................... 174
16

19.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 174
19.1.1 Ulusal Gvenlii ve alan daresi (NOSLA).......................................................... 174
19.1.2 Ulusal Halk Sal ve Salk Memurlar Servisi (NTSZ)........................................ 174
19.1.3 Jzsef Fodor Halk Sal Ulusal Merkezi.................................................................... 174
19.1.4 Macar Maden Kurumu (MBH)...................................................................................... 175
19.1.5 Gvenlii Aratrmalar Vakf (PFROS).................................................................. 175
19.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 175
19.3.1 kazas istatistikleri...................................................................................................... 176
19.3.2 Meslek Hastal istatistikleri......................................................................................... 176
19.6 Kazas Bildirim Sistemi........................................................................................................ 179
19.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 180
19.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 180
20. MALTADA SALII VE GVENL SSTEM.................................................................... 183
20.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 183
20.1.1 Malta Sal ve Gvenlii Kurumu.......................................................................... 183
20.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 184
20.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 186
20.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 186
21. POLONYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................... 188
21.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 188
21.1.1 alma Koruma Merkezi Enstits.............................................................................. 188
21.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 189
21.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 193
21.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 193
22. PORTEKZDE SALII VE GVENL SSTEM.............................................................. 196
22.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 196
22.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 196
22.4.2 ok-Disiplinlilik............................................................................................................. 197
17

22.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 198
22.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 198
23. ROMANYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................. 200
23.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 200
23.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 200
23.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 204
23.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 204
24. SLOVAKYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................. 206
24.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 206
24.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 206
24.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 209
24.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 210
25. SLOVENYADA SALII VE GVENL SSTEM............................................................ 211
25.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 211
25.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 212
25.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 215
25.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 215
26. YUNANSTANDA SALII VE GVENL SSTEM....................................................... 217
26.1 SG Tekilat Yaps.................................................................................................................... 217
26.2 SG Mevzuat............................................................................................................................ 218
26.8 SG Tefti Yaps....................................................................................................................... 220
26.9 SG Uygulamalar..................................................................................................................... 220
18
BLM 1
AVRUPA BRLNDE
SALII VE GVENLNE
GENEL BAKI

1. AVRUPA BRLNDE SALII VE GVENLNN GELM
Avrupa Birliinde, sanayi devrimi ile iin srdrlebilirlii ve nitelikli igcnn korunmas nemli bir
ihtiya haline gelmi, bu durum i sal ve gvenliine ilikin farkndaln gelimesinde nemli bir rol
oynamtr. alanlarn sal ve iyerlerinin gvenliinin korunmasna ilikin yasal dzenlemeler ve
aralar gelitirilmitir.
yerinin zellikleri, alma koullar, yaplan faaliyetler, kullanlan ara-gere-yntemler, alanlarn
zellikleri gibi her iyerinde farkllk gsterecek etkenlerin i sal ve gvenlii zerindeki etkilerini
dikkate alarak olas her durum iin yaplmas gerekenleri ayrntl bir ekilde tanmlayacak kapsamda bir
dzenleme yaplmas, i sal ve gvenlii mevzuatna ok detayl bir nitelik kazandrmtr.
Detayc mevzuatn, iyeri dzenlemeleri konusunda snrlayc ifadelerinin, her iyerine uygulanabilirliini azaltmas; tm durumlar kapsayacak ve her iyeri iin uygun olacak bir dzenlemenin gerekletirilebilir olmay ve bu nedenle i kazas ve meslek hastaln nlemede yetersiz kalmas; mevzuata uygun
bir iyerinde kaza olmas durumunda iverenin sorumluluunun hkmszl; insan odaa alan
almalar yerine mevzuata uygunluu ne karmas, bu alanda kkl bir deiiklik yaplmasna ilikin
sreci balatmtr.
Her iyerinin kendine zg farkllklarnn kendi ierisinde deerlendirilmesi gerektii gerei temelinde
i kazalar ve meslek hastalklarna yol aabilecek faktrleri yneterek nlemeyi, srekli iyilemeyi ve
insan korumay odana alan nleyici yaklam gelimitir (1). Bu balamda, ekonomik bir faktr
olmasnn yan sra bir insan hakk olarak kabul edilmeye balanan i sal ve gvenlii alannda, ou
AB lkesinde, kural koyan trde SG mevzuat ve ynetmeliklerinden, temel gereklilikler srecine bir
gei gereklemitir.
sal ve gvenliine yaklamda 1980lerde balayan deiim srecinde mevzuatta, uygulanacak
kurallar adm adm tanmlamaktan ziyade kendi kendini ynetme modeline geilmitir. Kendi kendini ynetme hususuna daha fazla vurgu yaplarak iverenlerin SGnin korunmas konusunda sorumluluk
almas zorunlu klnm, ancak bu sorumluluu nasl yklenecekleri konusunda daha az talimat verilmitir (2).
nleyici yaklamn getirdii risk deerlendirmesi, nleme, tehlike, risk gibi kavramlar; alanlarn SG
alannda eitimi, katlmlarnn ve grlerinin alnmas, temsil edilmeleri gibi temel unsurlar i sal
ve gvenlii dzenlemelerinde yerini almtr. Kendi kendini ynetme gerekliliine bir cevap olarak ortak politika aralar, stratejiler, mevzuat, ynetim modelleri, standartlar, rehberler gelitirilmitir. (2).
2. AVRUPA BRL SALII VE GVENL POLTKALARI
Gemi yarm yzyl ierisinde ABnin alma koullar zerinde yapabileceklerine ilikin dnce
yaps nemli deiimler geirmitir. Avrupa Ekonomik Topluluu dnemi olan 1957de igcnn serbest dolam kapsamnda, tm ye devletlerin alanlarna asgari dzeyde koruma salamay hedefleyen alma ve yaam koullarnn iyiletirilmesi ynndeki almalarda ortak Pazar mekanizmalarnn kullanm yaklam hakim iken, bu politika 1972 ylnda Avrupa Komisyonu tarafndan gzden
geirilmi, alma hayat aktrlerinin ve ynetimin katlmn ne karan Sosyal Eylem Plan oluturulmutur. Bu planda, istihdamn iyiletirilmesi, alma ve yaam koullarnn gelitirilmesi ve iyerlerinde alanlar kapsayan ekonomik ve sosyal politikalarn belirlenmesinde ynetimin katlmnn
artrlmas hedeflenmi, bu ynde ilerleme iin yasal dzenleme gelitirme programlar 1970lerde balamtr. (3).
2
20

Gnmzde alma koullarnn iyiletirilmesi, alma yanda 331 milyon kii, istihdamda 215 milyon
kiinin bulunduu Avrupa Birlii (AB)nin temel hedeflerinden biri haline gelmitir (3,4). alma koullar kavram, alma ortam, evresi ve istihdam edilme artlarn ierir. Avrupa Komisyonu
almalarnda, iin ve yaplan almann organizasyonu, mesleki eitim, mesleki beceri, istihdam edilebilirlik, salk, gvenlik ve iyi olma hali, alma saatleri, i-yaam dengesi gibi konular bu kapsamda
deerlendirilmektedir. (3).
2.1 Avrupa SG Politika Aralar
Avrupa Birliinin leyiine likin Anlamann 151 inci maddesine gre Birlik ve ye lkeler, uyumun salanmas iin iyileme devam ederken istihdamn gelitirilmesi, yaam ve alma koullarnn
iyiletirilmesini ama edinirler. ve yine ayn antlamann 153 nc maddesine gre Birlik, ye lkelerin, alma koullar dahil olmak zere sosyal politika alanlarndaki almalarn destekler ve btnler.
(3).
Sal ve Gvenlii ereve Direktifi (1989/391/EEC), Avrupa Birliinin i sal ve gvenliine
ilikin izledii katlmc politikann bir zeti niteliindedir. ereve Direktif, sal ve gvenlii ynetimine ilikin eitli nerilerde bulunmaktadr ve iyerlerinde alanlarn salk ve gvenliinin gelitirilmesini tevik edecek nlemleri ve alanlarn korunmas ve risklerin nlenmesinin temel prensiplerini tanmlamaktadr: SG Ynetimine ilikin bu temel prensipler;
- nleme politikas gelitirilmesi;
- Risklerin deerlendirilmesi ve ortadan kaldrlmas;
- Tm bu srelerin ve periyodik iyerinde bulunan risk deerlendirmelerinin dokmante edilmesi;
- alanlarn ve alan temsilcilerinin eitimi, katlm ve danma ve bilgilendirilmesidir.
Avrupa SG Ajans tarafndan yrtlen bir aratrmada, bu kriterler lkelerin karlatrlmasnda SG
ynetim skor kriterleri olarak kullanlmtr.
ereve Direktifte ve belirli konulara zg karlan ve ereve Direktife atf yapan ikincil mevzuatta,
- alanlarn katlmnn salanmas, grlerinin alnmas
- alanlarn yaptklar iten kaynaklanan riskler hakknda bilgilendirilmesi
- alanlarn kar karya olduklar riskler ve korunma yntemleri hakknda eitim almalarnn salanmas
- alan temsilcilerinin karar alma srelerine katlmn salanmas,
esaslarnn ortak olarak bulunmas katlmn, i sal ve gvenliinin gelitirilmesinde bir ara olarak
sunulduu grlmektedir. ekil 1de ABnin SG alanndaki nleyici politikas ve unsurlar grlmektedir.
21
ekil 1. Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii Politikas ve Unsurlar (4)
AB SG politikalarnn ve ereve Direktifin hayata geirilmesini destekleyen, ulusal stratejilerde ve

uzun vadeli programlarda, SG ile ilgili konularn genel iletme ynetimiyle btnletirilmesi, iletme
dzeyinde uygulanabilecek en nemli nleyici tedbirlerden biri olarak grlr. zellikle KOBlerde risk
deerlendirmesi ve SG ynetimini destekleyecek aralarn gelitirilmesine ve tevik edilmesine ynelik
pek ok program mevcuttur. (2).
2.2. lerleme Destek Program (PROGRESS Programme)
lerleme program, aadaki Avrupa Birlii politikalarnn
koordinasyonu ve gelitirilmesini destekleyen finansal bir
aratr. Desteklenen politika konular,
- stihdam
- Sosyal kapsama ve sosyal koruma
- alma koullar
- Ayrmclk kartl
- Toplumsal cinsiyet eitliidir.
sal ve gvenliinin iyiletirilmesi alma koullar
kapsamnda yer almaktadr. lerleme program destekleri
aadaki lkelerin bavurularna aktr.
- AB lkeleri
- Aday lkeler ve potansiyel aday lkeler
- EFTA/AET lkeleri (Norve, zlanda ve Lihtentayn) (5).
2.3 Avrupa Birlii SG Stratejileri
Avrupa Birliinde i sal ve gvenliine ilikin politikann uygulanmasn salamak, bu konuda

yaplabilecek ulusal almalara yn vermek ve ama ve hedeflerin daha aka ifade edilmesini sala4
22

mak amacyla bir politika arac olarak Avrupa Birlii SG Stratejileri yaymlanmaktadr. Bu stratejiler,
belirli bir dneme ait olarak gelitirilir ve bu dneme ilikin hedefler aka belirtilir.
2.3.1 AB SG Stratejisi- 2002-2006 Dnemi
Bu dneme ilikin stratejinin temel hedefleri;
- yerinde salkl olma
- Risk nleme kltr
- Tm aktrlerin katlmnn salanmasdr. (4).
2.3.2 AB SG 2002-2006 Stratejisi Deerlendirmesi
Stratejik dnemin sonunda kaydedilen nemli gelimelere ramen, alma hayatndaki deiikliklerin
yol at yeni mesleki riskler ve belirli meslek hastalklar ykselie gemitir ve bunlarn yol at yk,
tm aktrler zerinde eit bir dalm gstermemektedir. gnden fazla ign kaybna yol aan i
kazalarnda %20, lml i kazalarnda %17lik d yaanmasna ramen ign kayplarna bal
gelir kayplarnn, alanlar iin maliyetinin ylda 1 milyar Euro civarnda olduu tahmin edilmektedir.
verenler ise hastalk deneklerinin dnda yeni alann yerletirilmesi, retim-verimlilik
kayplarndan kaynaklanan gibi sigorta tarafndan karlanmayan maliyet ile kar karya kalmaktadrlar.
Bu dnemde sonunda yaplan deerlendirmelere gre;
- Tm i kazalarnn %82si, lml i kazalarnn %90 kk ve orta byklkteki iletmelerde meydana gelmitir.
- naat, tarm, tama ve salk sektrlerinde, i kazalar ynnden ortalamann zerinde risk mevcuttur.
- Gen alanlar, gmenler ve yal alanlarn gvensiz alma koullarnda zel olarak korunmas
gerekir.
- Srt ars, eklem yaralanmalar, tekrarlayan hareketten kaynaklanan kazalar gibi kas iskelet sistemi
hastalklar ve psikososyal gerilimden kaynaklanan hastalklar artmaktadr. (6).
2.3.3 Avrupa Birlii Sal ve Gvenlii 2007-2012 Stratejisi
kazalarnn % 25 azaltlmas bu dneme ilikin stratejinin temel amacdr. Bu amaca ulaabilmek
iin strateji, hem Avrupa Birlii hem de mnferit lkeler dzeyinde aadaki temel konularda yrtlmesi gereken bir dizi faaliyet belirlemitir:
- Mevcut mevzuatn iyiletirilmesi ve sadeletirilmesi;
- yi uygulamalarn paylam, farkndalk arttrma kampanyalar ve daha iyi bilgi ve eitim verilmesi
gibi yasal balaycl bulunmayan aralarla AB mevzuatnn daha iyi uygulanmas
- Her bir ye devletin zel durumuna uyarlanm ulusal stratejilerin tevik edilmesi
- Ulusal stratejilerde, en ok etkilenen sektrlerin ve iletmelerin hedeflenmesi ve i kazalaryla meslek
hastalklarnn azaltlmas iin ulusal hedefler ortaya konulmas,
- Davran deiiklii oluturulmas ve nleyici kltrn gelitirilmesi,
- Daha fazla aratrma, bilgi paylam ve uygulama ile yeni ortaya kan ve acil nlem gerektiren risklerin daha iyi tanmlanmas, deerlendirilmesi ve kontrolnn salanmas,
- SGnin, eitim, halk sal, aratrma gibi dier ulusal ve AB politika alanlarna da yaylmas (1, 6).
Stratejiye gre,
- Avrupa Ajans; zellikle KOBleri hedef alan sektr apnda farkndalk arttrma kampanyalar gelitirmek ve belirli sektrlere ynelik deneyim ve iyi uygulamalarn paylam yoluyla iletmelerde i
sal ve gvenlii ynetiminin teviki iin bavurulacak kurumdur.
5
23

- Sosyal paydalar; sektr apnda sosyal diyalog balamnda giriimlerde bulunmalar ve ii temsilcilerine mesleki risklerin sistematik ynetimi konusunda daha nemli koordinatrlk grevleri vermeleri
hususunda tevik edilirler. (1,2,6).
Ayrca Stratejide, SG ynetiminin uygulanmasn destekleyen baka hususlarn yan sra ekonomik tevikler salanmas ihtiyacna dikkat ekilmitir. zellikle KOBlerde, nleyici tedbirlerin alnmas iin
dorudan veya dolayl ekonomik tevikler araclyla farkndaln gelitirilmesi salanabilir. Bu tr
teviklerde, alma ortamnn iyiletirilmesi ve/veya kazalarn azaltlmas iin yaplan yatrma bal
olarak denen sosyal katk paylarnda veya sigorta primlerinde indirim yaplmas; SG ynetim sistemi
programlarnn uygulanmas iin ekonomik yardmlar verilmesi; kamu ihalelerinin kazanlabilmesi iin
prosedrlere SG ile ilgili artlarn getirilmesi sz konusu olabilir. (2).
2.3.4 AB SG 2007-2012 Stratejisi Deerlendirmesi
Stratejik dnemin tamamlanmasnn ardndan, Avrupa Komisyonu, stihdam, Sosyal ler ve Sosyal Kapsama Genel Mdrl, AB SG stratejisinin deerlendirilmesi iin aratrma faaliyetleri yrtm, kamuoyuna danma srecini balatmtr. SG alanndaki mevcut ve ileride karlalabilecek zorluklarn
ve zm nerilerinin tespiti ile yeni AB politika erevesini belirlenmesinin hedeflendii, 31 Mays
2013- 26 Austos 2013 sresince ak olan danma srecinde,
- ye devletlerin kamu kurumlar,
- alan-iveren rgtleri,
- SG alan ile ilgili paydalar ve uzmanlar gr vermilerdir. (7).
Danma srecine temel oluturmas amacyla, 31 Mart 2013 tarihinde Komisyon tarafndan yaymlanan
strateji deerlendirme raporu1 sonularna gre ne kan tespitler unlardr:
- Somut hedef konulmas olumlu karlanmaktadr.
- Ulusal stratejiler oluturulmas ynndeki hedef, lkelerin konuyu sahiplenme dzeylerine ilikin
farkndalk salam, faaliyetler konusunda ortak bir ereve ve koordinasyon kazandrmtr.
- ECWS 20102 ve ScoreBoard 2007-20093 verileri i kazalarna ilikin d eilimi olduunu gstermektedir4.
Sz konusu raporda ve Avrupa Komisyonu tarafndan yaymlanan danma sreci sonularna ilikin
almaya gre SG alannda alma yaplmas gereken alanlar tespit edilmitir:
- kazalarnda nemli bir d elde edilmesine ramen meslek hastalklarnda ayn ilerleme yaanmamtr, fiziksel riskler gibi SG alanndaki ana sorunlar devam etmektedir. Yeni riskler konusunda
yaplan aratrmalar, stres, kas iskelet sistemi hastalklarnn artn; nanomalzemeler, endokrin bozucular ve elektromanyetik alan tehlikeleri konusunda endieleri ortaya koymutur. Yeil ler yeni gelien
bir sektrdr. Yeni ortaya kan riskler ve meslek hastalklar konusuna daha iyi odaklanlmas gerekmektedir.
- Kant toplama, istatistikler ve stratejinin ilerlemesini izlemede daha kesin ve karlatrlabilir bilgi
salayan aralarn gelitirilmesi gerekmektedir.
- Kk iletmelerin kar karya olduu risklerle benzer risklerle byk iletmeler de
karlamaktadr. Ancak SG alannda byk iletmelerin sahip olduu dzey ve derinlikte uzmanlk ve
deneyimleri yoktur. Ynetimin konuyu sahiplenmesi ve alanlarn katlmnn salanmas gerekir. AB
1
Evaluation of the European Strategy on Safety and Health at Work 2007-2012

Survey Mapping Tool, EWCS 2010 Survey Results,
http://www.eurofound.europa.eu/surveys/smt/ewcs/results.htm
3
Scoreboard 2009. Community strategy on health and safety at work, European Commission
4
Raporun yaymland tarihte, 2013 Labour Force Survey sonular henz aklanmadndan, bu ynde deerlendirmenin yaplmas iin sonularn beklenmesi gerektii ancak eilimin d ynnde olduu belirtilmektedir.
2
24

SG yasal erevesinin uygulanmasna ilikin KOB ve zellikle mikro iletmelere ynelik almalar
yaplmas gerekmektedir.
- Yalanma ve Avrupada igcnn azalmas, alanlarn korunmasna duyulan ihtiyac artrmaktadr.
Salkl alanlar, istemeleri durumunda i hayatnda daha uzun sre yer alabilirler ve salkl ve gvenli
iyerleri, alanlarn daha salkl olmalarn salar. Kronik hastalklarn kullanlan maddelerle etkileimi gibi alan nfusun yalanmas ile balantl SG sorunlarnn etkin bir ekilde ele alnmas gerekmektedir. Daha iyi alma koullar olmakszn salkl yalanma stratejileri makul deildir. (7,8,9).
2.3.5 AB SG 2013-2020 Stratejisi
Avrupa Birlii, ekonomi ve istihdam alanndaki genel perspektifini, 23-24 Mart 2000 tarihinde Portekiz'in bakanlnda, Lizbon'da yaplan Avrupa zirvesinde belirlemitir. Ekonominin yeniden
yaplandrlmas ve istihdamn gelitirilmesinin yan sra i sal ve gvenlii konularna da deinen
strateji, Avrupa SG Stratejilerine de temel oluturmutur. Lizbon stratejisinin bir devam olarak kabul
edilebilecek Avrupa 2020 stratejisi, paralel ekilde i sal ve gvenlii ile ilgili stratejiler iin bir
temel oluturmaktadr.
Avrupa Birlii SG 2013-2020 Strateji Konferans, stratejinin planlanmasna ilikin taraflarn bir araya
geldii ve SG alanndaki eilimlerin ortaya konduu bir platform oluturmutur. ETUInin ev sahipliini
yapt konferansta, katlmclar tavsiye edilen nceliklere ilikin neri ve tekliflerini sunmulardr. Konferansta yer verilen sunum, konuma ve altaylarn konular;
- nleyici Hizmetler (Belika)
- Fransada Toplumsal Cinsiyet Eitlii ve SG Koullar (Fransa Ulusal alma Koullarnn yiletirilmesi Ajans)
- Her ya iin i sal ve gvenliinin gelitirilmesi: SG ve Yalanan gc (AB-OSHA)
- AB SG 2013-2020 Stratejisi zaman (Helen SG Enstits)
- Kuafrlerde SGnin korunmasna ilikin Avrupa ereve Anlamas (BAuA- Almanya Federal SG
Enstits)
- ABde alma koullarnn grnm (Eurofound)
- Psikososyal salk riskleri ve SG Politikasna Etkileri (Amsterdam niversitesi)
- alanlarn endokrin bozuculardan korunmas (kimyasal riskler uzman)
- Avrupada SGnin gncel durumu (AB-OSHA)
- alanlarn sal ve gvenlii ve standardizasyon (Cenevre SG nleme Birimi)
- Teftiin nemi (Hollanda i Sendikalar) zerinedir5. (10).
Konferansta ayrca,
- sal ve gvenliinin Avrupa 2020 hedefi olan %75 istihdam ve srdrlebilir i hedeflerinin nkoulu olduu,
- alanlara ynelik koruyucu hizmetlerin ve bu hizmetlerden yararlanma durumlarnda standardizasyonun salanmas gerektii, bunun iin sosyal politikalar, rn gvenlii alanndaki kontrollerden faydalanlarak mevcut kontrol sisteminin glendirilmesi gerektii
- Srdrlebilir i in artt ancak daha az kiinin i yaam dengesini iyi olarak nitelendirdii, yksek
dzeyde strese yol aan i yknn ve alma srelerinin artnn iin srdrlebilirliini olumsuz etkileyecei, psikososyal risklerin ele alnmas gerektii,
- tefti sisteminde 10000 alana 1 mfetti hedefinin mevzuatn etkin uygulanmasna katk salayaca,
5
http://www.etui.org/Events/Conference-on-the-European-Health-and-Safety-Strategy-2013-2020 adresinden tm sunumlara ve toplant raporuna ulalabilmektedir.
25

- Yaplan ilerin %20sinin o ii yapanlar iin risk oluturduu, SG eylemlerinin kapsamnn daraltlmas deil geniletilmesi gerektii,
- SG alannda harekete geirici en etkili aralarn yasal zorunluluklar ve alan temsilcilerinin talebi
olduu, nleyici hizmetleri tevik eden sistemlerin kurulmas ancak bunlarn mevzuatn alternatifi olarak
dnlmemesi gerektii vurgulanmtr. (10).
3. AVRUPA KOMSYONU SG YAPILANMASI
Komisyon 1960da Halk Sal ve Gvenlii Genel Mdrl kurulmu, 1998 ylnda bu birim Tketiciler ve Salk Genel Mdrl (DG Health and Consumers-DG SANCO) ve stihdam, Sosyal ler
ve erme Genel Mdrl (DG Health & Consumers - DG EMPL) olarak ikiye ayrlmtr. DGEMPL,
sosyal kapsama alannn genilemesi, istihdamn gelitirilmesi, sosyal diyalog, alma hukuku ve
yaplan almalarn deerlendirilmesi ile ilgili almaktadr (4). Mmkn olduunca az sayda dzenleme ile mmkn olduunca ok riski kapsanmas iin eitli kurulularla ibirlii ierisinde
almaktadr (11).
3.1 Avrupa Yaam ve alma Koullarnn Gelitirilmesi Fonu
Avrupa Konseyi tarafndan Sosyal Eylem Plan paralelinde, 1975 ylnda Avrupa Yaam ve alma Koullarnn Gelitirilmesi Fonu (EUFOUND6) kurulmutur. l yapda bir Avrupa Birlii Ajans olan
Fonun amac, Topluluun sosyal politikas alanndaki yenilik ve gelimeleri aratrmas, Topluluun
mevzuatla ilgili giriimleri iin bilimsel bir temel salamas ve kolaylatrmasdr (11). sal ve gvenlii ile ilgili Avrupa Birliinde durumu yanstan nemli aratrmalardan biri olan Avrupa alma
Koullar Aratrmas, (EWCS) Eurofound tarafndan gerekletirilmektedir. Ajansn merkezi Dublindedir.
3.2 Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans (EU-OSHA)
Komisyon, bilgi datm, rehberlik nerileri ve salkl-gvenli alma evresinin zellikle kk
iletmelerde- gelitirilmesi noktasnda Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans7 ile alr (11). Ajansn
merkezi spanya, Bilbaodadr.
3.3 Komiteler
Ulusal uzmanlarn yer ald komiteler, SG alanndaki AB mevzuatnn gelitirilmesi, uygulanmas ve
izlenmesine katk salamaktadr. (11).
- Sal ve Gvenlii Danma Komitesi (ACSH)8
- Mesleki Maruziyet Snr Deerleri Bilimsel Komitesi (SCOEL)9
- Kdemli Mfettileri Komitesi (SLIC)10
3.4 Avrupa statistik Brosu (EUROSTAT)
Avrupaya ilikin yksek kalitede istatistik salamada lider olmay hedefleyen Avrupa statistik Brosu,
Avrupa dzeyinde lkeler ve blgeler arasnda karlatrlabilir istatistik salamak amacyla Lksem6
European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, http://www.eurofound.europa.eu
European Agency for Health and Safety at Work , http://osha.europa.eu
Advisory Committee on Safety and Health at Work (ACSH)
9
Scientific Committee on Occupational Exposure Limits (SCOEL)
10
Senior Labour Inspectors Committee (SLIC)
7
8
26

burgda kurulmutur. kazas, meslek hastalklar istatistiklerini ieren, Avrupa gc Aratrmas (European Labour Force Survey), bu kurulu tarafndan gerekletirilmektedir. Yaymlad istatistikler,
politikalarn ve stratejilerin izlenmesinde kullanlan nemli bir bavuru kaynadr.
4. SALII VE GVENL AB MKTESEBATI
4.1 ereve Direktif
yerlerinde Salk ve Gvenliin Gelitirilmesine likin nlemler Hakknda 89/391/EEC sayl Direktif, SG alanndaki ereve direktiftir. Direktifte,
- sal ve gvenliinin gelitirilmesinin, zel ve kamu, tm sektrleri kapsamas tevik edilmektedir.
- alanlara, SG ile ilgili neri sunma, yetkili kuruma bavurma ve ciddi tehlike durumunda ii durdurmasna ilikin hak tanmaktadr.
- alanlarn yeterli dzeyde korunmasn ve i gnnn sonunda salkl bir ekilde evlerine dnmelerinin salanmasn hedeflemektedir. (11, 12).
4.2 kincil Dzenlemeler
ereve Direktifin altnda yer alan ve belirli riskler ve konulara zg karlan direktiflerdir. Avrupa
Birlii lkeleri iin ereve Direktif ve ikincil dzenlemeler balaycdr ve ulusal mevzuata aktarlmas
gerekir: Konularna gre ikincil dzenlemeler aada listelenmitir.
4.2.1 yeri, Ekipmanlar, aretler ve Kiisel Koruyucu Donanm
- 2009/104/EC sayl Direktif: yerlerinde Ekipmanlarnn Kullanmna likin Asgari Salk ve Gvenlik Gerekleri
- 99/92/EC sayl Direktif: Patlayc Ortamlardan Kaynaklanan Risklere kar alanlarn Salk ve
Gvenliinin Salanmas
- 92/58/EEC sayl Direktif: yeri Salk ve Gvenlik aretleri
- 89/656/EEC sayl Direktif: Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanm Hakknda Ynetmelik
- 89/654/EEC sayl Direktif: yerlerinde alnacak asgari salk ve gvenlik gereklilikleri
4.2.2 Fiziksel Maddelere Maruziyet
- 2013/35/EU sayl Direktif: Elektromanyetik alanlara maruziyetten kaynaklanan risklere kar
alanlarn korunmasna ilikin asgari salk ve gvenlik gerekleri
- 2006/25/EC sayl Direktif: Yapay optik radyasyona maruziyetten kaynaklanan risklere kar
alanlarn korunmasna ilikin asgari salk ve gvenlik gerekleri
- 2003/10/EC sayl Direktif: Grltye maruziyetten kaynaklanan risklere kar alanlarn korunmasna ilikin asgari salk ve gvenlik gerekleri
- 2002/44/EC sayl Direktif: Titreime maruziyetten kaynaklanan risklere kar alanlarn korunmasna ilikin asgari salk ve gvenlik gerekleri
- 96/29/Euratom yonize radyasyondan kaynaklanan risklere kar alanlarn ve halkn korunmasna
dair temel gvenlik standartlar
27

4.2.3 Kimyasal Maddeler ve Kimyasallarla Gvenli alma
- 2009/161/EU sayl Direktif: 98/24/EC Sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda kullanlacak mesleki maruziyet snr deerlerine ilikin nc liste
- 2009/148/EC sayl Direktif: yerinde alanlarn asbest maruziyetinden kaynaklanan risklere kar
korunmas (83/477/EEC ile ilikilidir.)
- 2006/15/EC sayl Direktif: 98/24/EC Sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda kullanlacak mesleki maruziyet snr deerlerine ilikin ikinci liste
- 2004/37/EC sayl Direktif: alanlarn iyerlerinde mutajen ve kanserojen madde maruziyetinden
kaynaklanan risklere kar korunmas
- 2000/39/EC sayl Direktif: 98/24/EC Sayl Konsey Direktifinin uygulanmasnda kullanlacak mesleki maruziyet snr deerleri listesi
- 98/24/EC sayl Direktif: yerlerinde alanlarn salk ve gvenliinin kimyasal maddelerden kaynaklanan risklerden korunmas
- 91/322/EEC sayl Direktif: 80/1107/EEC sayl kimyasal, fiziksel ve biyolojik ajanlara maruziyetten
kaynaklanan risklere kar alanlarn korunmasna ilikin Konsey Direktifinin uygulanmasnda kullanlacak limit deerler
4.2.4 Biyolojik Ajanlar
- 2000/54/EC sayl Direktif: Biyolojik ajanlara maruziyetten kaynaklanan risklere kar alanlarn
korunmas
4.2.5 yk, Ergonomi ve Psikososyal Riskler
- 90/270/EEC sayl Direktif: Ekranl aralarla almalarda salk ve gvenlik gerekleri
- 90/269/EEC sayl Direktif: alanlarn zellikle srt incinmelerine neden olabilecek yklerin el ile
tanmasnda asgari salk ve gvenlik gerekleri
4.2.6 Belirli Sektr ve Riskler
- 2010/32/EU sayl ereve Szleme: Hastanelerde ve salk sektrnde kesilme yaralanmalarnn
nlenmesi
- 94/33/EC sayl Direktif: yerlerinde gen alanlarn korunmas
- 93/103/EC sayl Direktif: Balk gemilerinde almaya ilikin asgari salk ve gvenlik gerekleri
- 92/104/EEC sayl Direktif: Yer st ve yer alt madenciliinde alanlarn salk ve gvenlik ynnden korunmalarnn iyiletirilmesine dair asgari gerekler
- 92/91/EEC sayl Direktif: Kylarda ve ak denizlerde sondaj yoluyla maden karan endstrilerde
alanlarn salk ve gvenlik ynnden korunmalarnn iyiletirilmesine dair asgari gerekler
- 92/85/EEC sayl Direktif: Hamile, emziren veya yeni doum yapm alanlarn iyerinde salk ve
gvenliklerinin iyiletirilmesine dair asgari gerekler
- 92/57/EEC sayl Direktif: Geici veya hareketli inaat sahalarnsa asgari salk ve gvenlik gereklerinin uygulanmas
- 92/29/EEC sayl Direktif: Balk gemilerinde tbbi uygulama gelitirilmesine dair asgari salk ve
gvenlik gerekleri
- 91/383/EEC belirli ya da geici sreli istihdam edilen alanlarn iyerlerinde salk ve gvenliklerinin gelitirilmesine dair nlemler.
10
28

Avrupa Birlii, i sal ve gvenlii alannda yaymlad Direktiflerin yan sra, dier alanlardaki direktiflerde SG konularna yer vermekte, mevzuatn uygulanmasn kolaylatrmak amacyla balayc
olmayan rehberler ve standartlar yaymlamaktadr11. (13,14).
5. AVRUPA BRL SG STATSTK VE ARATIRMALARI
5.1 Avrupa statistik Kaynaklar
Avrupada i sal ve gvenliine ilikin veri toplayan baz kaynaklar:
- Avrupa Kazalar statistikleri (European Statistics on Accidents at Work - ESAW ): gnden
fazla ign kaybna yol aan i kazalar ve lml i kazalar verilerine ilikin kaynaktr
- Avrupa Meslek Hastalklar statistikleri (European Occupational Diseases Statistics -EODS) : 2001
ylndan bu tarafa uyumlatrlm meslek hastalklar verilerine ilikin kaynaktr.
- Avrupa gc Aratrmas ve Anlk Modlleri (Labour Force Survey ad hoc modules LFS): kazalar ve ile ilgili salk sorunlarna ilikin kaynaktr. (11).
- Avrupa alma Koullar Aratrmas, (EWCS): EUROFOUND tarafndan ilki 1990 ylnda yaplan
ve her 5 ylda bir tekrarlanan aratrma alma koullarnn durumuna ilikin bilgi sunana temel bir kaynaktr.
- Avrupada Saylarla SG Raporlar (OSH in figures reports): Avrupa SG Ajans tarafndan, bilgi
analiz edilir, i kazalar, meslek hastalklar, demografik deiimler, risk ynetimi ve SG algsna ilikin
AB ve ulusal dzeyde verilerin topland, analiz edildii ve sonularn deerlendirilerek uluslararas
politika alannda kullanlabilir halde sunulduu bir kaynaktr.
5.2 ABde SG statistiklerine likin Yasal Dzenlemeler
- Avrupa Parlamentosu ve Konseyinin 1338/2008 sayl Dzenlemesi: Topluluun i sal ve gvenlii ve halk salna ilikin istatistiklerine ynelik almalar, i kazas ve meslek hastal tanmlarn
ve ye lkelerin komisyona bildirimini dzenlenmektedir (15).
- 2003/670/EC sayl tavsiyesi (Recommendation 2003/670/EC): Meslek hastal olarak kabul edilen
hastalklar listelenmektedir.
5.3 Kayt, Bildirim ve Raporlama
AB lkelerinde gnden fazla ie devamszla yol aan ve lmle sonulanan i kazalar ile tm meslek hastalklar, ulusal dzeyde kayt altna alnr. Bu raporlama yaplrken, nedensel faktrler, tbbi tan
ve cinsiyet bilgilerine de yer verilir. (16). Bu verilere ilikin kayt sistemi devlet eli ile yrtlrken, strateji ve programlarn uygulanma ve hedeflerine ulama durumlarnn tespiti amacyla kullanlan veriler,
zel sektr aracl ile de aratrlmaktadr.
5.4 Avrupa SG statistiklerinden Sonular
En son 2010 ylnda yaplan Avrupa alma Koullar Aratrmasnda, Trkiyenin de aralarnda olduu 34 lkede alma koullar ve yeni ortaya kan riskler ele alnmtr12. rnein psikososyal riskler,
mesleklere ve cinsiyetlere gre incelenmitir (17). Bu alma, i sal ve gvenliinin gelitirilmesinde, alma koullarnda bulunan salk ve gvenlii olumsuz etkileyebilecek riskleri tanmlamay ve
nlemeyi hedefleyen risk odakl yaklama hizmet eder.
11
https://osha.europa.eu/en/legislation
12
http://www.eurofound.europa.eu/surveys/ewcs/2010/index.htm adresinde, aratrmann verilerine, uygulanan ankete
ve sonu raporuna eriim bulunmaktadr.
11
29

Avrupa alma Koullar Aratrmas 2010 sonularna gre, alma koullarnda fiziksel risklerle ilgili
olumsuz koullar yksek olmaya devam etmektedir. Esnek alma modelleri gibi deien i yaplar ve
artan i younluuna bal olarak psikososyal riskler art gsterme eilimindedir. kazas-meslek hastal verileri bulunmayan bu almada, salk kavram zihinsel ve sosyal sal ierecek ekilde ele
alnmaktadr. (17,18,19).
Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, Saylarla SG Raporuna gre, Avrupa Birliinde bir ylda meslek
hastalna bal 159,000 lm vakas meydana gelmekte, bunlardan 74,000i asbest dahil iyerindeki
tehlikeli maddelerden kaynaklanmaktadr. Kanser vakalarnn %9,6snn ie bal olarak ortaya kt
tahmin edilmektedir. (4,7).
Avrupa gc Aratrmas 2007 yl sonularna gre son 12 ay ierisinde, AB lkelerinde 15-64 ya
aralnda, 7 milyon alan i kazas geirmi, 20 milyon alan yani alanlarn %8,6s ise ile ilgili
bir salk problemi yaamtr (20). Bu alma, alma koullarnn gelitirilmesinde, kaza-hastalk ve
nedenlerine odaklanarak bunlar nlemeyi amalayan sonu odakl yaklama hizmet eder.
Eurostat tarafndan paylalan rakamlara gre, ABde bir ylda 5500den fazla lml i kazas yaanmakta, 6,9 milyon alan i kazas bildirmekte, 23 milyon alan ile ilgili salk sorunu bildirmektedir
(20).
Avrupa i kazas ve meslek hastalklarna ilikin ye devletlerce bildirilen veriler, Eurostat tarafndan
yaymlanmaktadr. En son 2007 ylnda toplu halde yaymlayan Eurostata gre i kazas ve meslek hastalklar istatistikleri Tablo 1,2,3 ve 4te verilmektedir. (21).
Tablo 1. le lgili Son 12 Ay erisinde Yaanan Salk Sorunlarnn alanlar Arasnda %
Dalm, Eurostat, 2007 (20, 21)
12
30

Tablo 2. Kazalar ve gn Kaybna Neden Olan Kazalarnn lkelere Gre Dalm,
Eurostat, 2007 (20, 21)
*: IE dahil deildir.
(): kk rneklem nedeniyle snrl gvenilirlik
u: rneklem bykl, yaynn belirledii snrn altnda ya da ulalabilir deil.
14
31

Tablo 3. le lgili Salk Sorunlarnn lkelere Gre Dalm, Eurostat, 2007 (20, 21).
*: FR dahil deildir.
(): kk rneklem nedeniyle snrl gvenilirlik
15
32

Tablo 4. Fiziksel ve Zihinsel Sal Olumsuz Etkileyebilecek Tehlikeli Maddelere Maruziyetin
lkelere Gre Dalm, Eurostat, 2007 (20, 21)

Avrupada i sal ve gvenliine ilikin istatistiki almalarda, i kazas-meslek hastalklar gibi geleneksel olarak kabul edilen gstergelerin yan sra, yaplan almalara odaklanan ve gelimeyi gsteren
16
33

pozitif gstergeler de aratrlmaktadr. alanlarn SG eitimi alma dzeyi, iletmelerde SG
yaplanmas, SG politikas gelitiren iletme says, yaplan risk deerlendirmesi saylar bu gstergelere
rnek olarak verilebilir (22).
Yeniliki olarak kabul edilebilecek bu gstergeler ile i sal ve gvenlii ile ilgili sadece kaza ya da
hastala yol aabilecek etkenler deil sorun oluturma ihtimali olan konular tespit edilebilmekte, ncelikli politika ve acil eylem gerektiren alanlar belirlenmekte ve yine aratrmalarla yaplan almalarn
etkinlii izlenmektedir. zleme almalar sonucunda elde edilen bilgiler, yeni alma alanlarnn ortaya
kmasn salamakta, bylece srekli iyileme dngs politikadan iyeri uygulamalar dzeyine kadar
her dzeyde almaktadr (22).
5.5 Avrupa Birliinde SG Alannda Gncel Konular
sal ve gvenlii alannda yaplan istatistiki almalar ve bilimsel aratrmalar, politika oluturma
ve izlemede etkin bir ara olmann yan sra gncel konular ve gelimeleri ortaya karmaya da odaklanmaktadr.
Yaplan almalarn zellikle odakland gncel konular arasnda psikososyal riskler zellikle dikkat
ekmektedir. Saln fiziksel salk yannda zihinsel iyilik halini de kapsamas ve i sal ve gvenliinde iverenin alann salk ve gvenliini korumakla ykml olmas bu sonu dourmaktadr. Psikososyal risklerle ilgili ne kan konular
- Stres, stres kaynaklar ve stres ynetimi
- -Yaam dengesinin korunmas
- Yldrma(mobbing), taciz ve iddet
- Deien alma modelleri ve artan i yknn etkileridir.
Bilimsel faaliyetlerin gnlk hayata yansmas olan yeni teknolojik gelimelerde gncel almalar
arasnda yerini almaktadr. Bu kapsamda zellikle nanoteknoloji alannda yaplan almalar dikkat ekicidir. Nanoteknoloji ile ilgili yrtlen teorik ve deneysel almalarn fizik laboratuvarlarndan karak
endstriyel uygulamalara geii ve ok hzl bir ekilde tketiciyle buluan rnlere dnmesiyle birlikte nanoparacklarla ilgili aratrmalar,
- Nanopartikllerin salk zerindeki etkileri, nano boyutta maddenin bilinen fiziksel zelliklerinin
deimesi, DNA ile etkileime girebilecek boyutta olmas nedeniyle zararsz olarak bilinen maddelerin
de nano boyuttaki etkileri
- ok kk boyutta olmas, akcier alveollerinden rahata geebilmesi nedeniyle toz olarak deerlendirilemeyen bu maddenin biyolojik etkileri
- Nanoparacklarla yaplan iler iin kullanlabilecek risk deerlendirmesi ve maruziyet lm metotlarnn gelitirilmesi
konular zerine odaklanmaktadr. Nanoparacklarn yan sra dier maddelerde de biyolojik izleme
metotlarnn gelitirilmesi zerinde allan gncel konulardandr.
Benzer ekilde etkileri zerinde henz almalarn tamamlanmad ancak gnlk yaamda ve endstride hzl bir ekilde kullanlmayan balayan elektromanyetik alan ya da optik radyasyon kaynaklar ile
ilgili almalarda artmaktadr.
sal ve gvenlii alanndaki gncel alma alanlarndan bir dieri de, geleneksel ve gzle grlebilen risklerden kaynaklanan ve belirli bir dzeyde farkndaln olutuu hastalklarn dnda tutulan kas
iskelet sistemi hastalklardr. Bu hastalklar yaam kalitesini nemli lde etkileyen ve i gn
kayplarnda nemli bir pay olan rahatszlklardr. Kas iskelet sistemi hastalklarnn nlenmesi kapsamnda ergonomi, nemli ve gelien bir aratrma alandr.
17
34

Avrupa Birliinin demografik yapsndaki deiimle yalanan igc eilimi i sal ve gvenlii
almalarnn bu yne yneltilmesine neden olmutur ve son birka yldr yrtlen almalarda salkl
yalanan igc, kronik hastalklarn iyerlerinde kontrol konularnn aratrld, bu konunun ulusal
stratejiler de yer ald grlmektedir.
Tm bu yeni risklerle birlikte, kiiler ve ekonomi zerinde etkili olmaya devam eden eski sorunlarn
devam etmesi nedeniyle, ortaya kan zarar ve nedensel faktrler konusunda yaplan almalarda, iyeri
ortamnda tm bu faktrlerin bir arada bulunduu gz nne alnarak faktrler aras etkileim ve birleik etki deerlendirilmektedir (23).
alma hayatna iliin aratrmalar incelendiinde, kadn alanlarn ve maruz kaldklar risklerin dikkat
ekmesi nedeniyle toplumsal cinsiyet
- Psikososyal riskler
- nleyici metotlar
- Salk risklerini nleme stratejileri
- Yallar
- Zaman ynetimi
- nsana yarar iler
erevesinde incelenmektedir. (24).
18
35

Blm Kaynaklar
1. Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM), Sal ve Gvenlii Raporu, Ankara, 2010.
2. Avrupa Birliinin Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri yi Uygulamalar, Trkiyede yerlerinde Sal ve
Gvenliinin Gelitirilmesi Projesi (SGP) Raporlar, Ankara, 2011.
3. Working Conditions, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound),
(Eriim:19.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/areas/industrialrelations/dictionary/definitions /workingconditions.htm
4. Demir, M. C., Avrupa Birliinde yeri Sal ve Gvenlii, MESS, Ankara, Eriim:19/11/2013,
http://www.mess.org.tr/content/mehmet%20caner%20demir%20[ Uyumluluk%20Modu].pdf
5. Progress Programme (2007-2013), European Commission, DG Employment, Social Affairs & Inclusion, (Eriim:
20.11.2013), http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=327 &langId=en
6. EU Strategy 2007-2012, European Commission, DG Employment, Social Affairs & Inclusion, (Eriim:20.11.2013),
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=151&langId=en
7. Evaluation of the European Strategy 2007-2012 on Health and Safety at Work, Commission Staff Working Document, SWD, 202 final, Brussels, 2013,
8. Evaluation of the European Strategy on Safety and Health at Work 2007-2012 Final Report, DG Employment, Social
Affairs and Inclusion, Brussels, 2013.
9. Consultation Document, Public Consultations, European Commission, DG Employment, Social Affairs and Inclusion,
2013, (Eriim: 20.11.2013)http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=699&consultId=13&furtherConsult=yes
10. Conference on the European Health and Safety Strategy 2013-2020, The European Trade Union Institute (ETUC),
Brussels, Eriim: (20.11.2013), http://www.etui.org/Events/ Conference-on-the-European-Health-and-Safety-Strategy2013-2020
11. Health and Safety at Work, European Commission, DG Employment, Social Affairs and Inclusion, Brussels, 2013,
Eriim: (20.11.2013) http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=148
12. Council Directive 89/391/EEC of 12 June 1989 on the introduction of measures to encourage improvements in the
safety and health of workers at work.
13. Health, hygiene and safety at work, Europa, Summaries of EU legislation, (Eriim: 20.11.2013),
http://europa.eu/legislation_summaries/employment_and_ social_policy/health_hygiene_safety_at_work/index_en.htm
14. Areas of Activity on H&S at Work, European Commission, DG Employment, Social Affairs and Inclusion, (Eriim:
20.11.2013), http://ec.europa.eu/social/main.jsp? catId= 716&langId=en
15. Regulation (EC) No 1338/2008 of the European Parliament and of the Council of 16 December 2008 on Community
statistics on public health and health and safety at work (http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=
OJ:L:2008 :354:0070:0081:EN:PDF)
16. Report on the Current Situation in Relation to Occupational Diseases' Systems in EU Member States and EFTA/EEA
Countries, in Particular Relative to Commission Recommendation 2003/670/EC Concerning the European Schedule of
Occupational Diseases and Gathering of Data on Relevant Related Aspects, European Commision, Mart, 2013
17. Eurofound (2012), Fifth European Working Conditions Survey, Publications Office of the European Union, Overview Report
18. Thirion, A.P., State of the art on the working conditions in the EU, Eurofound, 2013, (Eriim: 20.11.2013),
http://www.etui.org/content/download/ 8720/81756/file/ Parent+Thirion.pdf
19. Conference on the European Health and Safety Strategy 2013-2020, European Economic and Social Committee
(EESC) on 27th March 2013, (Eriim: 20.11.2013), http://www.etui.org/Events/Conference-on-the-European-Healthand-Safety-Strategy-2013-2020.
20. LFS and Eurostat Statistics in focus, Population and Social Conditions, European Union Statistics Office, 2009, (Eriim: 20.11.2013) http://epp.eurostat.ec.europa.eu /cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-09-063/EN/KS-SF-09-063-EN.PDF
21. Health and safety at work database and main tables, European Union Statistics Office, (Eriim: 21.11.2013),
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/ page/portal/health/accidents_work_work_related_health_problems/data/database,;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/health/health_safety_work/data/main_tables
22. L. Liner, A. Reihlen, H. Hcker, J. Elo-Schfer, A. Stautz, Comparative Analysis of National Strategies for Safety
and Health at Work, Baua, Dortmund/Berlin/Dresden, 2010.
23. Trade unions and civil society for a strong and ambitious EU strategy for health and safety at work 2013-2020 Conference, Full report Health and Safety Conference, European Trade Union Institute, Brussels, 2013
http://www.etui.org/content/download/9340/85587/file/13+TU+and+social+Society+conference+report+Web+version.pdf
24. CHAPPERT, F., Gender Equality, Occupational Health and Working Conditions In France, ANACT, the French
National Agency for the Improvement of Working Conditions, Brussels, 2013
19
36
BLM 21
BLM
AVRUPABRLNDE
BRLNDE
AVRUPA
SALII
SALIIVE
VEGVENLNE
GVENL
GENEL BAKI
UYGULAMALARI

1. ALMANYADA SALII VE GVENL SSTEM
1.1 SG Tekilat Yaps (Kurumlar ve Temel Grevleri)
Almanyada, i sal ve gvenliindeki aktrler; Devlet, Kanuni Kaza Sigortas Meslek Sandklar,
letmeler ve ilerdir. Meslek sandklar, nleyici faaliyetler, rehabilitasyon ve tazminat gibi hususlarla
ilgilenir. Alman SG sisteminde hukuki yaptrmlar devlet eliyle ve meslek sandklar tarafndan yaplr.
Gerek devlet, gerekse meslek sandklar ibirlii iinde alrlar ve duruma gre teftiler yaparlar. Bu
teftiler;
1. Devlet tarafndan yaplan, devletin koyduu yasalara uyulmasnn denetimi,
2. Meslek sandklar tarafndan yaplan, kazalar nleme mevzuatlarna ve devletin kurallarna
uyulmasnn meslek sandklarnn teknik mfettileri tarafndan denetlenmesi eklindedir.
ekil 1.1 Almanya Sal ve Gvenlii Sistemi
Sal ve Gvenlii
Sistemi
Devlet Hukuku
Meslek Sandklar
Otonom Hukuku
Kanun Hkm
Federal Devlet ve
Eyaletler
Kanun Hkm Kazalarn

nlenmesine likin
Mevzuatlarn Karar
Devlet Tarafndan
Denetim
Meslek Sandklar
Teknisyen Mfetti
tarafndan denetim
Birlii
Deneyim Alverii
Almanya SG sistemi 2008 Kasmda, Alman Sosyal sigortalar Kanununda yaplan deiikliklerle Alman
Birleik SG Stratejisi (GDA) haline getirilmitir. Yeni oluturtulan bu sisteme gre SG yaplanmas u
ekilde oluturulmutur:
1.
2.
3.
Almanya Federal alma ve Sosyal likiler Bakanl (Hkmet)

Eyalet Temsilcileri
Kamu ve zel Yasal Kaza sigortalar Enstitleri
Yeni oluturulan sistem, bu ayak zerine konumlandrlmtr. Hkmet, Bakanla bal Federal
Sal ve Gvenlii Enstits (BAUA) ile SG hizmetlerini takip eder. Bu enstit Federal Hkmetin
21
38

oluturduu yapyla, dorudan bakanla bal olarak alr. SG konularnda aratrma gelitirme faaliyetleri srdrr. Kanun yapma yetkisi yoktur. Bir de btn SG politikalarnn oluturulduu bir kurul
vardr. Bu kurul Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi (NAK) dir. Birleik SG (GDA) politikalar bu
kurulda belirlenir. Merkezi kontrol birimidir. Ortak taraflarn her birinden (hkmet, iverenler,
alanlar) 3er ye ile kurulur. Bakan, taraflar arasnda senelik rotasyonla belirlenir. Bu kurul Federal
Sal ve Gvenlii Enstits iinde yer alr. Sistemin finansman tm paydalar tarafndan birlikte
yaplr.
Yine bu sistemin bir aya olan Yasal Kaza Sigortalar Enstitleri (BG) Alman Sosyal Kaza Sigortas
Kurumu (DGUV) altnda yaplanrlar. Almanya da SGM benzeri yaplanm enstitler DGUV altnda
yer alr. Bu enstitlerden yapt iler bakmndan SGM e en yakn olan FA ( sal ve Gvenlii
Enstits) dr.
FAnn misyonu: Alman Sosyal kaza sigortas enstitlerini ve bunlarn partnerlerini, i sal ve gvenlii alanndaki teknik ve bilimsel sorunlarda desteklemektir. Bu amala FA;
AR-GE almalar
rnlerin ve malzemelerin test edilmesi (KKD testleri, kalibrasyonlar, makine testleri)
yeri lmleri ve tavsiye verme
Standart ve kanun yapm almalarna katlm
Teknik bilgi retme ve uzmanlk
faaliyetlerini yrtr. Bunun yan sra reticiler ve irketler adna;
rn test etme ve sertifikasyon
Kalite Ynetim Sistemlerinin sertifikasyonu
almalarna da katk da bulunur.
2011 verilerine gre yaplan ilerin;
%28i Danmanlk
%27si AR-GE almalar
%24 Analiz
%14 rn testleri ve sertifikasyon
%7si Teknik ve teknik olmayan altyap almalarndan olumaktadr.
Enstitnn finansman, iverenlerden yllk harcamalara ve tehlike snflarna gre belirlenerek alnan
kaza sigortas primlerinden karlanmaktadr. (1)
22
39

ekil 1.2 FA Organizasyon emas
YATAY GREVLER
DREKTR
DREKTR YARDIMCISI
sal almalar
ALIAN
FONKSYONLARI
Personel ileri-Maliyetler
Disiplinler Aras
Servisler
Bilgi TeknolojileriRisk Deerlendirme
Kimyasal
Biyolojik
Tehlikeler
Teknik
Altyap
Bilgi
Teknolojileri
Kimyasal
Ajanlar 1
Bilgi
Ynetimi
Epidemiyoloji
Kimyasal
Ajanlar 2
Bilimsel
birlii
Koullar
Gzetimi
Tehlikeli
Maddeler stne
Bilgiler
Endstriyel
Kimyasallarn
Toksikolojisi
Tehlikeli
Maddelerin
Kullanmnlemler
Ergonomi
Fiziksel
Faktrler
Kaza nlemern Gvenlii
Grlt
Yeni
Teknolojiler
Koruyucu
nlemler
Titreim
Makinalar ve
Kurulumlar
Toz- Lifler
KKD
Ergonomi
Makine
Koruyucular
ve Kontrol
Sistemleri
Biyolojik
Ajanlar
Tehlikeli Madde
Emisyonu
Radyasyon
Ekipmanlar
Maruziyet
Deerlendirmesi
Patlama
nlemeKorunma
FA Blmleri ve Birimleri
- Disiplinler Aras Servisler
o Teknik Altyap: Yeni cihaz-ekipmanlarn yaplmas, mevcut ekipmanlarn yeni durumlara
gre adapte edilmesi.
o Bilgi Ynetimi: Proje ktlarndan bilgi elde edilmesi ve bilginin datmnn yaplmas.
o Bilimsel birlii: Dier paydalarla eitim-proje gibi faaliyetlerin koordine edilmesi.
- Bilgi Teknolojileri-Risk Deerlendirme
o Bilgi Teknolojileri: Yazlm gelitirme, Verilerin ilenmesinin koordine edilmesi.
o Epidemiyoloji: kazalar ve meslek hastalklarnn sebeplerinin ve sklklarnn
aratrlmas ve bunlara uygun zmler retilmesi.
o yeri Ortamnn zlenmesi: yerlerindeki alma artlarnn izlenmesi ve sorunlara uygun zmler retilmesi.
o Tehlikeli Maddeler stne Bilgiler: Ulusal Kimyasal maddeler veri tabanna uygun kimyasal madde kartlar hazrlama
o Endstriyel Kimyasallarn Toksilojisi: Bu konuda danmanlk hizmetleri vermek ve kanun almalar yapmak.
23
40

- Kimyasal-Biyolojik Tehlikeler
o Kimyasal Ajanlar 1: eitli prosesler kullanarak metal ieren toz numunelerini analiz etmek.
o Kimyasal Ajanlar 2: Tehlikeli organik ve inorganik maddelerin analizini yapmak.
o Toz-Lifler: Solunabilir, alveollere ulaan, odun tozlarnn ve liflerinin konsantrasyonlarn
belirlemek.
o Biyolojik Ajanlar: Tehlikeli biyolojik ajanlara ilikin lm, nleme, deerlendirme
almalar yapmak.
- Tehlikeli Maddelerim Kullanm-nlemler
o Maruziyet deerlendirmesi: Tehlikeli maddelerin lmlerini yapmak ve tavsiyelerde bulunmak.
o Koruyucu nlemler: Maruziyet oranlarn belirleyip bunlara kar nlem almak.
o KKD: Kimyasal tehlikelere kar KKD seimi ve uygulamalar gelitirme almalar
yapmak.
o Tehlikeli Madde Emisyonu: Makine ve ekipmanlarn emisyonlarn belirlemek iin testler
yapmak.
o Patlama nleme ve Korunma: yerlerinde oluabilecek patlamalar, zellikle toz patlamalar zerine almalar yapmak.
- Fiziksel Faktrler-Ergonomi
o Grlt, titreim, radyasyon, ergonomi zerine lmler yapmak ve koruyucu nlemler
iin almalar yapmak.(yaplan almalar SGM ile paralel)
- Kaza nlemern Gvenlii
o Yeni teknolojiler: Kaza nleme ve rnler zerine yeni teknolojiler gelitirme almalar
yapmak ve bu teknolojilerin alanlara adaptasyonunu salayc ilemler yapmak.
o Makineler ve Kurulumlar: Makine ve ekipmanlarn alan salna zarar vermesi iin
almalar yapmak (Kurulumlar-pozisyonlar ve koruyucular stne almalar).
o Makine Koruyucular ve Kontrol Sistemleri: Makinelerin koruyucular, elektronik aksamlar, kontrol sistemleri zerine almalar yapmak.
o Ekipmanlar: Fiziksel tehlikelere kar kullanlan KKD lerin testlerini, iyeri tama sistemleri ile ilgili almalar, yap malzemeleri ile ilgili almalar yapmak
1.2 SG Mevzuat
Almanyada i sal ve gvenlii mevzuatnda ikili bir yap mevcuttur. Tm lke iin geerli olan ve
merkezi ynetim tarafndan yaplan dzenlemelerin yan sra zerk blgeler tarafndan yaplan blgesel
dzeyde geerli olan salk ve gvenlik hkmleri bulunmaktadr. Merkezi ynetim, i sal ve gvenlii ile ilgili kanunlar ynetmelikleri yaymlar. Sigorta kurumlar, belirlenen yasal erevede kendi ihtiyalarn belirleyerek Federal ve Blgesel Hkmetlerin onay ile kendi dzenlemelerini yaparlar. Blgesel denetim birimleri ve kaza sigortalar kurumlar, mevzuata uygun ekilde kendi blgelerinde faaliyet
gsterirler. (2)
Almanyada i sal ve gvenlii ile ilgili lke apnda geerli olan balca kanunlar:
- Sal ve Gvenlii Kanunu (ArbSchG)
- Gvenlii profesyonelleri, gvenlik mhendisleri ve iyeri hekimleri Kanunu
- Kimyasallar Kanunu
- rn Gvenlii Kanunudur.
24
41

sal ve gvenlii kanunu, tam adyla iyerinde alanlarn sal ve gvenliinin gelitirilmesini
tevik etmek amacyla i sal ve gvenlii tedbirlerinin uygulanmasna dair kanun, 7 Austos 1996
ylnda yaymlanmtr. Kanun, 89/391/EEC sayl ereve Direktif ile ve 91/383/EEC sayl Direktif ile
uyumludur. (2)
sal ve gvenlii ile ilgili blgesel dzeyde sigorta kurumlar tarafndan yaplan dzenlemelere rnek olarak Alman sosyal gvenlik sisteminde bulunan sigorta kollar ve yaplar u ekildedir:
sizlik Sigortas: Primleri alan ve iveren tarafndan denir.
Emeklilik Sigortas: Primleri alan ve iveren tarafndan denir.
Salk ve Bakm Sigortas: Primleri alan ve iveren tarafndan denir.
Kaza Sigortas: Primleri sadece iveren tarafndan denir. alanlardan herhangi bir kesinti
yaplmaz.
1.3 SG statistikleri
Almanya da SG istatistikleri Destatis kurumu tarafndan tutulmaktadr. Destatis verilerine gre lml
i kazalar 1994 ylnda yz binde 3.6dan 2010 ylnda yz binde 1.2ye gerilemitir. Yllar iinde lml i kazalar saysnda dalgalanmalar olsa da genel eilim dme ynndedir. (3)
1.4 SG Hizmetlerinin Organizasyonu
1.4.1 Organizasyon ve Yap
Almanya da, i gvenlii hususunda, i sal hizmetleri ve danmanlk hizmetleri nleyici bir ama
tar. Btn iverenler yasal olarak i gvenlii ile ilgili bir uzman ve bir iyeri hekiminden hizmet almak
zorundadr. Onlarn uzmanlklarnn kapsam iletmenin tipine ve riskine gre deiir.
yeri hekimi; mesleki kaza ve hastalklardan saknmak iin iyerinde alnacak nlemlere katlmak, iilerin tbbi gzetimini yapmak, mesleki hekimlikle ilgili olarak iverene tavsiyede bulunmaktan sorumludur. Gvenlik uzman; nleyici tedbirlerin yasalara uygun olup olmadn dorular, i ekipmanlarn
kontrol eder ve gvenlikle ilgili iverene tavsiyede bulunur. Her ikisi de, belirli veya belirsiz srelerde
istihdam edilebilir; iyerinin alan, kendi adna alan veya harici hizmet veren bir kuruluun personeli olabilirler. Harici hizmetler zel bir kurulu, kamu kuruluu, iveren kuruluu olabilir, bazlar sadece
bir corafik blgeye veya sektre odaklanabilir.
1.4.2 ok- Disiplinlilik
Bir harici servis tarafndan sunulan uzmanlk, yasalara gre birlikte almak zorunda olduu iyeri hekimi ve i gvenlii uzman istisna olmak zere deiebilir. Bu iki uzmann eitimleri mevzuatta yer
alrken, uzmanln elde edilmesi yntemi ile ilgili hibir tanmlama yoktur. Onlar niversiteler, enstitler, birlikler v.s tarafndan eitilebilirler.
1.4.3 Dahili Hizmetlerle liki
verenler, dahili servisleri kurmak zorunda deildir. Onlar sadece i gvenlii uzman ve iyeri hekiminden hizmet almak zorundadr. Bununla birlikte iverenler, bu iki uzman kendi iletmesinde istihdam
edilenlerden, kendi adna alanlardan veya harici hizmet veren kurulu elemanlarndan v.s. semekte
serbesttirler.
25
42

1.4.4 Grev ve Ykmllkler
Almanyada Federal Kanunlar genel ereveyi salar ve bu kanunlar ynetmelik, tavsiye ve standartlar
v.s. ile desteklenirler. Bu yzden devlet, idari bamszl olan BG ler ve birlikte ynetme hakk olan
iletmelerin her biri kendi sektrleri (i kollar) iin daha uygun dzenlemelerin (misyon, grev, kontroller v.s.) hazrlanmasnda rol alrlar. (1)
1.5 Ulusal SG Stratejileri
Almanya, i sal ve gvenliinin ulusal dzeyde ynetiminde strtatejik bir yaklam benimsemitir.
Almanya, 2008-2012 SG stratejisinin hedefleri,
- kazalarnn skln ve kaza sonularnn ciddiyetini azaltmak,
- Kas iskelet sistemi hastalklarnn skln ve sonularnn ciddiyetini azaltmak
- Cilt hastalklarnn skln ve sonularnn ciddiyetini azaltmaktr.
Bu hedefler paralelinde, iyerlerinde i sal ve gvenliinin sistematik bir ekilde uygulanmasna hizmet edecek programlar gelitirilmitir.
Tm ilgili taraflarn katlm ile belirlenen stratejinin temel hedefi, iyerlerinde salk ve ekonomik baar iin nlemedir. Bu temel hedef, saln gelitirilmesi almalaryla birlikte nleyici ve sistematik
olarak uygulanan isg tedbirleri ile alanlarn salk ve gvenliinin gelitirilmesini kapsar. 2013-2018
i sal ve gvenlii stratejisi hedefleri unlardr:
- irketlerde i sal ve gvenlii organizasyonunun gelitirilmesi (ORGA)
- le ilgili hastalklarn ve kas-iskelet sistemi hastalklarnn azaltlmas (MSD)
- le ilgili zihinsel yk durumunda saln korunmas ve glendirilmesi (PSYCH)
ORGA, i sal ve gvenliinin varolan ileyie ve karar alma srelerine dahil edilmesinin salanmas
ve risk ynetimi uygulanmasnn gelitirilmesine odaklanr. PSYCH, salk zorunlarna ilikin deerlendirme ve erken tansna imkan tanyan aralar ve etkinlikleri; ayrca ile ilgili zihinsel yk azaltmak
iin saln ve yeteneklerin gelitirilmesi ve i organizasyonu ile ilgili nleyici tedbirlerin uygulanmasn kapsamaktadr. (4)
1.6 Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi
Almanyada kendi adna alanlarn sigorta kapsamnda olmas baz zel faaliyetler iin (balca tarm,
balklk) zorunludur. Almanya da 3 gnden fazla ign ile sonulanan i kazalarnn bildirilmesini
zorunlu tutmutur.
Avrupa Birlii yesi lkelerin genelinde olduu gibi Almanyada da bir kazann i kazas olarak
saylabilmesi iin kabul ile ilgili usuller bulunmaktadr. Bu usuller genellikle sigorta kurulular tarafndan hayata geirilmektedir. Bildirilen kazalarn, i kazas olarak kabul edilme dzeyi Almanyada
olduka yksektir (% 90n zerinde). Danimarkada % 70 olarak grlmektedir. Almanya da i kazas
daha ziyade ie-gidi geli srasnda meydana gelen kazalar
commuting accident olarak
snflandrmaktadr.
1.7 Meslek Hastalklar ve Salk Gzetimi
Bir hastaln meslek hastal olarak nitelendirilebilmesi iin Reich Sigorta Kolu (Reichsversicherungsordnung) ierisinde bulunan bir aktiviteden kaynakl kaza meydana gelmeli ya da 8 Aralk 1976 da
yrrle giren Meslek Hastalklar Kararnn (Berufskrankheitenverordnung) iindeki bir hastalk olmaldr. Kaza sigortalar amacna gre meslek hastal i yerindeki bir kaza gibi deerlendirilmektedir.
statistiklere gre 1986 ylnda 39,706 hastalktan sadece 3,317si meslek hastal olarak saptanmtr.
26
43

1.8 SG Tefti Yaps
Almanya da i tefti yaps SG konusunda en nemli yaplanmaya sahiptir. Lander yetkilileri tarafndan
alma bakanl bnyesinde yrtlmektedir. mfettileri i yerinde kazalarn nlemesinin salanmasndan, i kanunlarnn i yerinde uygulanmasndan, alma saatlerinin kstlanmasnda ve gen
alanlarn korunmasndan sorumludur. mfettileri i yerlerine girmeye, gerekli grd testleri
yapmaya ve alanlara soru sorma gcne sahiptirler. (5)
1.9 SG Uygulamalar
yerlerinde SG ynetim sistemlerini tevik edici uygulamalar gerekletirilmektedir. Almanyada zellikle bakm sektrnde i kazas ve meslek hastal hzlarnn yan sra ie devamszlk dzeyleri de geleneksel olarak yksek olmutur. Almanyann bu sektre ynelik yasal kaza ve hastalk sigortas fonu,
BGW (Berufsgenossenschaft fr Gesundheitsdienst und Wohlfahrtspflege) 2000 ylnda, ISO 9001 kalite
ynetimi ile balantl olarak daha iyi bir SG ynetimi yerletirmek amacyla bir giriim balatmtr.
Bu giriime Qu.int.as. ad verilmitir. Ksaltmann alm, SG ile (as.) btnlemi (int.) kalite ynetimi (qu.)dir. 500.000 iletmede yaklak 5 milyon alann sigortas BGW tarafndan yaplmaktadr. Bu
iletmelerin ou bakm sektrnde faaliyet gstermekte; geri kalan ise kuafrlk veya yaam/salk
merkezi benzeri faaliyetleri yrtmektedir. Qu.int.as SG ve kalite ynetiminin iletmelerde tevikler
yoluyla stratejik olarak yerletirilmesinin olduka nemli bir rneidir. Qu.int.as, sigortal iletmelerin
BGW yesi iletmeler SG ynetim sistemi ile beraber kalite ynetim sistemi kurmalarna yardmc
olmaktadr.
Qu.int.as uygulamas aada aklanan yedi aamann uygulanmasn gerektirir:
- Aama I: letmenin Qu.int.as srecini balatma konusundaki taahhd. Bu konudaki motivasyonun
kayna maliyetlerin azalmas ve ie gelmeme oranlarnda azalma potansiyelidir,
- Aama II: Durum analizi,
- Aama III: yileme Hedeflerinin ve Proje Planlamann gelitirilmesi,
- Aama IV: Proje ekibinin vasflandrlmas ve eitimi,
- Aama VI: Srekli iyiletirme sreci,
- Aama VII: Sertifikasyon.
letmeler, Qu.int.as sertifikasyonuna ilikin maliyetler iin mali destek almtr; baz alanlar bu
sre iinde kalite gvence yneticisi vasf kazanmlardr. Sertifikal danmanlar admlar uygulanrken
rehberlik etmilerdir. Projenin baaryla tamamlanmasnn ardndan iletmenin, sertifikasyon maliyetlerinin %50sini geri almasna imkan sunulmutur.
Blm Kaynaklar
1. Sal ve Gvenlii Raporu, SGB, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, 2010

2. State Law of Germany, Germany European Agency for Safety and Health at Work in Germany, ((Eriim:
27.12.2013))https://osha.europa.eu/fop/germany/de/legislation/staatliches _recht
3. Sal ve Gvenlii statistikleri, Federal Statistical Office in Germany, ((Eriim: 27.12.2013)),
https://www.destatis.de
4. Joint German Occupational Safety and Health Strategy (GDA), Occupational safety and health objectives 2013
2018, ((Eriim: 27.12.2013))http://www.gda-portal.de/en/Objectives/Objectives2013-2018.html
5. Labour Inspectorate in Germany, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound),
((Eriim: 27.12.2013))http://www.eurofound.europa.eu/emire/GERMANY/LABOURINSPECTORATE-DE.htm
27
44

2. AVUSTURYADA SALII VE GVENL SSTEM
2.1 SG Tekilat Yaps
Avusturya'da i sal ve gvenlii sorumluluu eitli organlar arasnda paylalmaktadr. Konuyla
ilgili yasalar alanlarn Korunmas Kanunu (ArbeitnehmerInnenschutzgesetz) ve ilgili mevzuat ile dzenlenmektedir. Mevzuatn hazrlaycs ve uygulaycs alma, Sosyal ler ve Tketiciyi Koruma
Bakanlna bal Tefti Birimidir.
ekil 2.1. alma, Sosyal ler ve Tketiciyi Koruma Bakanl Yaps
Tefti Birimi Merkezi Ynetim ve Tara Birimleri olarak iki ana birimde hizmet vermektedir. Mevzuatn hazrlanmas ve ulusal dzeyde tefti ile ilgili stratejiler gelitirir. Ayn zamanda kurumun halkla
ilikilerini merkezi ynetim dzenler.
Tara Birimleri 19 ayr merkezde faaliyet gstermektedir. Bu birimler kendilerine bal blgelerdeki
teftileri gerekletirir. Ayn zamanda baz blgelerde inaat birimleri olarak adlandrlan ve grevleri
inaatlar denetlemek olan ayr bir oluum faaliyet gstermektedir.
Bunlarn yan sra mevzuat dnda kalan alanlar altklar ilere gre Ulatrma alma Mfettilii (VAI), Tarm ve Orman Mfettilikleri ve kamu sektr alanlar denetler.
Avusturyada yrtme birimleri dnda i sal ve gvenlii ile ilgili dier kimseleri aadaki gibi
belirtilebilir:
- Avusturya Ekonomi Odas (Wirtschaftskammer sterreich, WK)
- Avusturya Endstri Federasyonu (Industriellenvereinigung, IV)
- Avusturya i Odas (Arbeiterkammer, AK)
- Avusturya Ticaret Birlii Odas (sterreichischer Gewerkschaftsbund, GB)
- Avusturya i Tazminatlar Birimi (Allgemeine Unfallversicherungsanstalt, AUVA)
- ifti Sosyal Sigortalar Birimi (Sozialversicherungsanstalt der Bauern, SVB)
- Avusturya Demir Yollar ve Madencilik Sigortalar (Versicherungsanstalt fr Eisenbahnen und
Bergbau, VAEB)
- Avusturya Gvenlik Uzmanlar Odas (Verein sterreichischer Sicherheitstechniker, VSI)
- Avusturya Meslek Hastalklar lalar Odas (sterreichische Gesellschaft fr Arbeitsmedizin,
GA) (1) (2) (3)
28
45

2.2 SG Mevzuat
Avusturya Cumhuriyeti i sal ve gvenlii konusunu iki temel paraya blmek suretiyle mevzuatlatrmtr. Bunlar; alanlar iin i sal ve gvenlii ve kanun kapsam dnda olanlar iin i sal
ve gvenliidir. Kapsam d olan snflarn her biri iin ayr ayr mevzuatlar hazrlanmtr. Temel mevzuat ve kapsam d kalan snflarla ilgili mevzuatlarn temel balklar aadaki gibidir.
2.2.1 alanlarn Korunmas Kanunu (ArbeitnehmerInnenschutzgesetz)
Bu alan btn teknik i sal ve gvenlii mevzuatn kapsamaktadr. Mevzuat alanlarn Korunmas
Kanuna ve buna bal ynetmeliklerden olumaktadr.
Endstriyel kazalar sadece kendilerinden birinci derecede etkilenenlere zarar vermekle kalmayp ciddi
ekonomik sonularda dourmaktadr. Bu ekonomik sonular rneklendirmek gerekirse, alan maliyetleri, malzeme maliyetleri, i hacmi ve verim kayb, mahkeme masraflar ve irketin imajna vermi olduu zarar saylabilir.
Kanunda yer alan salk ve gvenlik nlemleri kaza riskini, mesleki hastalklar ve kalc hasarlar en aza
indirmeyi, hedeflemektedir. Bu amaca ynelik olarak kanun sadece iverene deil iiye de eitli sorumluluklar yklemektedir. Ancak iveren her zaman alanlarnn mevzuata uymasyla ilgili nihai sorumludur.
alanlarn Korunmas Kanunu bir iyerinde eitim veya ii iveren ilikisi ierisinde alan her kesimi kapsar. Bunlara geici alanlar da dhildir. Devlet memurlar, yerel ynetim alanlar, tarm veya
ormanclk ilerinde alanlar, ev hizmetleri alanlar ve uzaktan alanlar kanun kapsam dndadr
ve bu snflar iin o ilgili ilerin zellikleri erevesinde farkl mevzuatlar uygulanmaktadr.
Kanun kapsamna giren iyerlerinde iverenler dzenli olarak 10dan fazla alan istihdam etmekte ise
iyerinde bir gvenlik temsilcisi belirlemekle ykmldr. Gvenlik temsilcisi says 50den fazla
alana sahip iyerleri iin iki, 100den fazla alana sahip iyerleri iin kiidir. Seilen gvenlik
temsilcileri belirlenen kurumlarda 24 saatlik bir eitime tabi tutulur ve Tefti Biriminin veri tabanna
kayd yaplr. Gvenlik temsilcilerinin grevleri iyerinde i sal ve gvenlii ile ilgili alnan kararlarda fikir bildirmektir. Ayn zamanda iyerinde alnan dier kararlara da eriim hakk vardr.
Gvenlik temsilcisinin yan sra iverenler nleyici uzman olarak tabir edilen bir kimseden de i gvenlii ile ilgili danmanlk hizmeti almakla ykmldrler. verenin danmanlk hizmeti alaca bu kimse
i gvenlii hekimi veya i gvenlii mhendisi olabilir. Danmann alma saatleri iyerinde alan
kii saysna gre belirlenir.
Kanun kapsamnda iverenler iyerlerini olutururken, alan istihdam ederken, almalarda kullanlacak ara gereci seerken ve iyerinde yaplan ilerle ilgili olarak ve dier btn konularla ilgili
aada saylan nlemleri uygulamak zorundadr.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Risklerden kanma
Kanlmas mmkn olmayan risklerden korunma
Tehlike ile kaynanda mcadele etme
lerde insan faktrn hesaplama
lerde deien teknoloji faktrn hesaplama
Potansiyel tehlikeleri yok etme veya en aza indirme
Risklerin engellenmesi ile ilgili plan yapma
Toplu korunma ilkelerine her zaman ncelik verme
alanlara gerekli eitimleri verme
29
46

Kanunun genel balklar aadaki gibi sralanabilir:
- Tanmlar (kanunun geerli olduu iler, risk nleme ilkesi)
- verenin Genel Sorumluluklar (risk deerlendirmesi ykmll, alanlarn grevlendirilmesi,
birimler aras koordinasyon, gvenlik temsilcileri, alanlarn eitimi, bakm ve temizlik, inaatlar
blm)
- yerleri ve antiyelerin tasarlanmas (binada kullanlan ara ve gereler, kullanlan yollar ve acil durum k yollar, alma yerleri, yangn ve patlamadan korunma, temizlik, ilk yardm, sigara imeyenlerin korunmas)
- Ara Gereler (Ara gerelerin kurulumu, test edilmesi ve kullanm)
- Tehlikeli maddeler (Listeler, tehlikeli maddelerin kullanm ve deiimi, tehlikeli maddelerin depolanmas, eitli snr deerler)
- Salk Gzetimi (alanlarn muayeneleri, grlt maruziyet lmleri, yetkilendirilmi hekimler,
muayenelerin cretlendirilmesi)
- Sreleri ve iyerleri (i sreleri, iyerleri, uzmanlarn seimi, stres etkenleri, elle tama)
- Sal ve Gvenlii ile ilgili alnacak destekler (Gvenlik mhendisleri ve iyeri hekimleri, 50 ve
altnda alan olan iletmeler, i sal ve gvenlii komitesi)
- Bildirim ve kayt ykmllkleri (bildirim ve kayt ykmllkleri)
2.2.2 zel Gruplarn Korunmas ile lgili Dier Mevzuat
alanlarn Korunmas Kanunu kapsamna girmeyen dier alanlar kapsayan dier mevzuat
almalardr. rnek olarak, ocuklarn genlerin ve kadnlarn iyerinde korunmas, emziren ve hamile
kadnlarn korunmas, ofrler gibi zel gruplar iin alma saatleri ve tatil gnleri gibi konular
saylabilir. (4) (5) (6)
AUVA (Allgemeine Unfallversicherungsanstalt - the Austrian Workers' Compensation Board) Avusturyada iyerinde oluabilecek risklere kar 3.3 milyon alan, bunlara baml 1,4 milyon kiiyi ve rencileri sigortalamaktadr. Sigortal saylarnn tam dalm aadaki gibidir.
1,30 milyon renci
0,42 milyon iveren
1,57 beyaz yakal alan
1,21 mavi yakal alan
kazas istatistiklerine gre senede 350000 kii kazalara karmakta, 170000 kii kazalardan etkilenmekte ve travma ve rehabilitasyon merkezlerimizde tedavi grmektedir. 73000 kiiye kazalara ilgili olarak mali yardm yaplmaktadr. (7)
30
47

ekil 2.2. SG Hizmetleri Organizasyon emas
veren
alan
grevlendirme
seim
Gvenlik
Tem-
silcisi
anlaalma Konseyi
ma
Kararlar
Dier yetki-
Gvenlik
yeri
liler
Mhendisi
kimi
He-
Gvenlik Komitesi
Avusturya Cumhuriyeti yasalar gerei iyerinde salk ve gvenlik nlemlerinden iveren sorumludur.
Ancak konuyla ilgili kararlar alnrken alma konseyi ve gvenlik temsilcileri bilgilendirilmeli gvenlik
temsilcileri konuyla ilgili grevlendirilmelidir. Grevlendirilecek gvenlik temsilcilerinin says iyerinin
byklne gre artmaktadr.
Kanuna gre 5 alan aan her irket bir alma konseyi kurmal, alma konseyi ve iverenin ortak
karar ile 10 alan aan iletmelerde bir gvenlik temsilcisi belirlenmelidir. Bu birimlerin kurulmu
olmas iverenin i sal ve gvenlii konusunda sorumluluunu etkilemez. Daha byk iletmelerde
iveren alma konseyi yerine salk ve gvenlik konseyi oluturmal alan, iveren, gvenlik temsilcisi ve gvenlik uzmanlarn konseye dhil etmelidir.
Bu yapnn yan sra iveren bir gvenlik mhendisi veya iyeri hekiminden danmanlk hizmeti almak
durumundadr. Alnacak hizmet sreleri iyerinde alanlarn saysna ve iyerinde yaplan iin ieriine
gre (hizmet sektr veya retim sektr olmak zere) deiir. Gvenlik mhendislii ve iyeri hekimi
unvanlar kiilere belirlenen kurumlarn eitimine katlmalar ve baar ile tamamlamalar sonucu verilir.
Bir gvenlik mhendisinin eitim sresi 288 saattir ve eitim, Sigorta Kurumu (AUVA), Mali Kalknma
Enstits (WIFI), yetikin eitim merkezi veya Teknik Gvenlik Enstits (TV) tarafndan verilebilir.
veren danmanlk hizmetini dardan almay seebilecei gibi ayn zamanda hizmetlere eriimi nleme Merkezleri aracl ile de yapabilir. nleme Merkezlerinin iletmesi Sigorta Kurumu (AUVA) tarafndan yaplmaktadr ve verdikleri hizmetler cretlendirilmemektedir.
31
48

veren ayn zamanda iin ieriine gre iletmesinde yangn nleme ve ilk yardm birimleri kurmak
durumundadr. Ayrca inaat ileri ile ilgili olarak antiye efi belirlenmeli ve kii antiyede i sal ve
gvenlii konularnda grevlendirilmelidir. Grevlendirilecek kii says yine iyerinde yaplan iin ierii ve iyerinde alan kii saysna gre deiir. (8) (9) (10) (11)
Ulusal i sal ve gvenlii stratejisi i sal ve gvenlii alannda hizmet vermekte olan birimlerin
iletiimini glendirmek ve buna bal olarak alanlarn alma koullarn gelitirmek iin balatlmtr.
Sal ve Gvenlii Stratejisi farkl alan gruplar ile almalarda bulunmaktadr. Bunlar, Tefti
Birimleri, Sosyal Taraflar, Hedef Gruplar, niversiteler ve Aratrma Enstitleri, sosyal gvenlik kurumlar, nleyici servis hizmeti veren gruplar, zel irketler ve gruplardr.
2007 ve 2012 seneleri arasnda bu gruplar aadaki konular zerine projeler gelitirmilerdir.
-
Risk deerlendirmesi ve tehlike konularnda farkndalk.

Kazalarn nlenmesi.
yeri ve meslek hastalklarnn nlenmesi.
gvenlii uzmanlarna verilecek ileri dzey i sal ve gvenlii eitimleri.
sal ve gvenlii kltrnn glendirilmesi.
Stratejinin ana unsurlar aadaki gibidir;

- sal ve gvenlii konusunda mevzuatn gelitirilmesi ve uygulanabilirliinin arttrlmas.
- sal ve gvenlii konusunda mevzuatn uygulanmasnn arttrlmas.
- sal ve gvenlii konusunun eitim sistemimize yerletirilmesi. (okullar, niversiteler, meslek
liseleri)
- nleyici servislere eriilebilirliin kolaylatrlmas.
- Kk iletmelere destein aydnlatc rehberler ve bilgilendirme ile desteklenmesi.
Stratejinin hedefleri aadaki gibidir;
- Avrupa birlii iinde kazalarn 25% orannda drlmesi.
- Meslek hastalklarnn drlmesi.
- Tefti kurumunun donanmnn gncellenmesi.
- Genel politikalarla gvenlik kltrnn desteklenmesi.
- sal ve gvenlii alannda yeni ulusal stratejilerinin gelitirilmesi.
Stratejinin uygulanmas aadaki gibi yaplacaktr;
- Nfus dalm ve yeni istihdam eilimleri zerine odaklanlacak.
- Salk gzetimi ve hastalarn rehabilitasyonu gelitirilecek.
- Genel salk politikalar ile i sal ve gvenlii politikalar paralel hale getirilecek.
- sal ve gvenlii alannda eitimler yaplacak.
- yi uygulamalar yaygnlatrlacak.
- Konuyla ilgili rehberler ve basit donanmlar datlacak.
- Kaliteli gvenlik uzmanlarna eriim kolaylatrlacak.
- sal ve gvenlii alannda ekonomik tevikler arttrlacak.
- Yksek risk tayan sektrlerde salk ve gvenlik konularnda hedefler belirlenecek. (12) (13)
32
49

Avusturya Cumhuriyeti yasalarna gre iyerinde gerekleen btn kazalar, kazaya yol am olabilecek
olaylar veya iinin 3 ign iten uzak kalmasna sebep olan hastalklar iveren tarafndan kayt altnda
tutulmaldr. Btn kazalar Tefti Birimine bildirilmelidir. Bununla beraber ilgili sigorta birimi de
kazayla ilgili bilgilendirilmelidir. Btn bilgiler kazann veya olayn gereklemesinden sonra 5 i gn
ierisinde yaplmaldr.
Herhangi bir yaralanmaya sebebiyet vermemi maddi ierikli kazalar ve ramak kala olaylar yetkililere
bildirilmese dahi iyerinde ilgili kimseler konuyla ilgili haberdar edilmeli ve konu raporlanmaldr. Gerektiinde risk deerlendirmesi almas tekrar yaplmal, alnm tedbirler gzden geirilmeli ve
alanlara konuyla ilgili eitim verilmeli yeterli deilse konuyla ilgili alanlar grevlendirilmelidir.
Yaralanma veya lml kazalara yol am btn olaylar ile ciddi kazalarla sonulanabilecek ramak kala
olaylar iverence kayt altnda tutulmal Tefti Biriminin talebi halinde kendilerine sunulmaldr. Raporlarn kayt altnda tutulma sresi 5 senedir.
Bunlarla beraber tehlikeli maddeler (patlayc, kanserojen, mutajenik ve toksik), 2,3 ve 4. Grup biyolojik
etken maddelerler vb. kullanm, 5 gnden uzun sren inaat ileri i tefti birimine bildirilmelidir.
Kaydedilen bilgiler hem elektronik ortamda hem de dosya olarak Tefti Biriminde tutulmaktadr. Kaza
ve meslek hastalklar gibi alan saylar, retim sreleri, kullanlan zel ara ve gereler, kullanlan
zel maddeler, gvenlik mhendisleri ve iyeri hekimlerine ynelik kaytlar ayn veri tabannda tutulmaktadr ve i tefti alanlar bu kaytlara istediklerinde ulaabilmektedir. (14) (15)
Avusturya cumhuriyeti meslek hastalklarnn tansnda iyeri hekimlerini grevlendirmitir. verenler
alanlarn dzenli olarak salk gzetiminden geirmekle ykmldr.
in yapsna gre yaplacak olan muayenelerin skl ve ierii deimektedir. Konuyla ilgili yetkilendirilmi doktorlarn listesi her sene bakanln internet sitesinde yaynlanr.
Muayene ile ilgili btn cretleri iveren karlamakla ykmldr. (16)
2.8 SG Tefti Yaps
Tefti (Arbeitsinspektion) Avusturyada alma koullarn denetleyen ve gzetleyen en byk kurumdur. lkede alan iilerin byk bir ksm bu kurumun yetki alan kapsamndadr.
- Aadaki gruplar kurumun kapsam dndadr,
- Devlet memurlar ve yerel ynetim alanlar,
- Tarm veya ormanclk ilerinde alanlar,
- Ev hizmetleri alanlar,
- Kanunen tannan dini komitelere ait enstitler.
Tefti, alanlarn yaamlarn ve salklarn gzetleyip koruduu gibi, alma saatleri ve dinlenme
sreleri, ocuk ve genlerin almas, hamile ve emziren kadnlarn almas gibi konularda da kanun
hkmlerine uyumluluu gzetler ve denetler.
33
50

alan szlemeleri, toplu szlemeler, yasad alma ve yasad cretlendirme gibi konularda denetim yapmaz. Tefti 19 blge ofisinden hizmet vermekte olup bunun yan sra inaat ileri ile ilgili ayr
bir ofis vardr.
alma Hayat ile lgili Dier Denetim Birimleri
Tefti Kurumunun yetki alan dnda kalan dier alanlarn i sal ve gvenlii mevzuatna uygunluunu denetlemek iin kurulan dier resmi kurumlar vardr. Bunlar, Tarm ve Ormanclk Tefti birimleri, Kimya Endstrisi Tefti Birimleri, Finansal Polistir.
Tarm ve Ormanclk Tefti Birimi
Tarm ve ormanclk alannda denetim yapmak zere yerel ynetimlerin bnyesinde 9 Tarm ve Ormanclk Tefti Birimi kurulmutur. Bunlar sz konusu alanda denetim otoritesidir ve kendi mevzuatlarna gre denetim yapmaktadrlar. Tarm ve ormanclk sektr, alanlar olduu srece bahe ileri,
seraclk ve fidanclk alanlarn da kapsamaktadr.
Kimya Endstrisi Tefti Birimleri
Tarm ve ormanclk Tefti Birimleri gibi Kimya Endstri Tefti Birimleri de 9 blgede hizmet vermektedir ve blgesel ynetimlere baldr. Kimyasal endstri tefti birimleri i sal ve gvenlii ile ilgili
gzetim yapmasa da konuyla ilgili i tefti biriminin mfettilerine yardmc olur.
Finansal Polis
Finansal polis maliye bakanlna bal zel bir birim olarak hizmet verir. Birimler vergi dairelerinde
hizmet ederler. Grevleri, vergi denetmenlii, sosyal sigorta yolsuzluklarn engelleme, yasad yabanc
alanlarn tespiti, yasad cretlendirme ve alanlarn yalan veya hatal kaytlarnn aratrlmasdr.
(17)
34
51

Blm Kaynaklar
1. Avusturyada Sal ve Gvenlii, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))

http://www.arbeitsinspektion.gv.at/AI/default.htm
2. Sal ve Gvenliinde Kiilerin Grevleri, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/82B9FE12-5ED6-42A1-8C1DE9265B694400/0/who_is_who_ANSchutz_Folder_2013.pdf
3. Tefti Yaps ve Organizasyonu, ILO, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.ilo.org/labadmin/info/WCMS_122449/lang--en/index.htm
4. yerinde Salk ve Gvenlik, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/E14F4E0D-7EA3-44D5-AC1BA07AA375A2DC/0/aschg_engl_2013_Broschuere.pdf
5. sal ve Gvenlii, Federal Ministry of Labor and Social Affairs,
((Eriim: 27.12.2013))http://www.bmask.gv.at/siteEN/_Labour/Occupational_Safety_and_Health/
6. alanlarn Korunmas, Eurofound, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.eurofound.europa.eu/emire/AUSTRIA/ANCHOR-ARBEITNEHMERSCHUTZ-AT.htm
7. i Tazminat Kurulu, AUVA, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.auva.at/portal27/portal/auvaportal/channel_content/cmsWindow?action=2&p_menuid=3410&p_tabid=6
8. Sal ve Gvenliinde Grevler, sterrechsche Arbetsschutzstratege, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/82B9FE12-5ED6-42A1-8C1DE9265B694400/0/who_is_who_ANSchutz_Folder_2013.pdf
9. Gvenliinde Yeniliklere likin Nitelikler Projesi Raporu EUSAFE Raporu, EUSAFE, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.eusafe.org/attachments/article/123/WP3%20FINAL_Appendix_1_of_05_06_2012.pdf
10. yerinde Sal, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/DA66493A-D345-416D-B11C42EA29B37792/0/gesundheitsueberwachung_2010_Folder_gb.pdf
11. sal ve gvenliinde Temsil, ETUI, ((Eriim: 27.12.2013)) http://www.worker-participation.eu/NationalIndustrial-Relations/Countries/Austria/Health-and-Safety edforsa.vubp.cz/files/vysledky/rakousko.doc
12. Avusturya Sal ve Gvenlii Stratejisi, sterrechsche Arbetsschutzstratege, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/BF871241-DED3-49B4-89F43E036D8A2478/0/Brochure_Austrian_OSH_Strategy.pdf
13. Sal ve Gvenlii Stratejisi, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/AI/Information+in+English/National+occupational+safety+and+health+strategy/default.htm
14. Kazalar, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/AI/Information+in+English/Occupational+accidents/default.htm
15. Tefti Yap ve Organizasyonu, ILO, ((Eriim: 27.12.2013))
16. yerinde Gvenlik ve Salk, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/NR/rdonlyres/E14F4E0D-7EA3-44D5-AC1BA07AA375A2DC/0/aschg_engl_2013_Broschuere.pdf
17. Teftii, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))
http://www.arbeitsinspektion.gv.at/AI/Information+in+English/The+Labour+Inspectorate/default.htm?pv=1&PV=1
35
52

3. BELKADA SALII VE GVENL SSTEM
3.1 SG Tekilat Yaps
ekil 3.1. Belika Federal Kamu stihdam Hizmetleri emas
YRTME KOMTES
PERSONEL VE
ORGANZASYON SERVS
DAR VE LOJSTK HZMETLER BLM
BLG TEKNOLOJLER
VE LETM SERVS
YNETM KONTROL
HZMETLER VE BTE
SERVS
Toplu
likileri
ubesi
Bireysel
likileri
ubesi
Kanunu
Mdrl
ULUSLARARASI LKLER BLM

HUKUK ARATIRMALAR,
DOKMANTASYON VE
DAVA BLM
EVR VE LETM BLM
i nsaniletirme
Refah in
stihdam
Mfettilik
ve gc
ubesi
Piyasas
Genel
Mdrfarkl kolu aracl ile yrtlmektel
Belikada i sal ve gvenlii ile ilgili ilemler idarenin birka

dir. Federal Kamu stihdam Hizmetine bal alma ve Sosyal Gvenlik Diyalou(bakanl)na bal
sal ve Gvenlii Mdrl alma hayatndaki iyiletirmeleri gerekletirebilmek iin grev yapmaktadr. alma hayatnda i sal ve gvenlii konularndaki denetimleri ise i mfettileri gerekletirmektedir.
alma ve Sosyal Danma Genel Mdrlkleri sosyal mevzuat, emek, cret ve dier istihdam koullar
organizasyonu, yani ek-denetim ile i refah, i salk, ergonomi, i yerinde hijyen ve alma psikososyal ynleri gvenlii mevzuat ile uyum, yani dorulama denetimlerinden sorumludurlar.
Refah Denetim Mdrl de iyerinde alma refahn denetler. Buna ilaveten Sosyal Gvenlik Federal
Bakanl, Ulusal Sosyal Gvenlik Ofisi ve Ulusal stihdam Ofisi olarak denetim birimi daha vardr.
Bunlardan ilk ikisi sosyal gvenlii, ncs ise isizlik ile ilgili hususlar denetler. Bunlarn yan sra
Bakanla bal kurulular da bakanlkla ibirlii ierisinde i sal ve gvenlii konusunda almalar
yapmaktadr. (1) (2)
3.2 SG Mevzuat
Belika'da Yaymlanan i ve Sosyal Dokmantasyon Yasas ii ve iverenler iin geerlidir ancak ak
denizde faaliyet gsteren donanma ve ticari gemilerdeki iileri kapsamamaktadr.
36
53

alma Sreleri ve Dinlenme Sreleri
Bireysel alma saatleri gnde en fazla sekiz saat ve haftada 38 saat olarak belirtilmektedir. Fazla
alma sreleri ise telafi edici dinlenme gnleri veya ekstra deme yaplmas ile dengelenmektedir. Kanun Pazar gnleri ve genel tatil gnlerinde alma yasaklar ve gece almalar hususlarn da ayrca
belirtmitir.
Yllk cretli zinler
Bu hkmlere gre, tatil takvim yl ierisindeki alma sresine baldr. Tatil hakk, 12 aylk i iin en
az 24 gn olmaldr. Normal alma edeer olduu Kraliyet Kararnamesi ilan olmayan alma gnleri
dhil gn. Buna ek olarak, toplu i szlemeleri ortak bir organ iinde sonulandrlr ve verilen Kraliyet
Kararnamesi ile balayc gc ekstra tatil iin salayabilir.
cret
Asgari deme oranlar genellikle komiteler tarafndan kabul edilen endstri apnda anlamalarla belirlenir. Bu gibi oranlarn belirlenmedii durumlarda iveren apraz sanayi szlemesinde belirtilen minimum
aylk deme tutarn demek mecburiyetindedir.
yerinde Salk, Gvenlik ve Hijyen
Belika mevzuat, i sal, i gvenlii ve i hijyenini i refah geni bal altnda toplanmaktadr.
Mevzuat yalnzca i sal ve gvenliine deil, alma koullarnn kalitesine de deinmektedir. 4
Austos 1996 tarihinde karlan yasa iveren ve iilerin genel ykmllklerini listeler. verenler
alanlarn i refahn salamak iin gerekli tedbirleri almakla ykmldrler. Bu amala, iveren kendisine yardmc olacak bir nleme ve koruma kurulu oluturmaldr.
Yasa gerei 50 ve daha fazla alan olan iverenler yine ayn kurulu oluturmaldr. Bu kurulun temel
grevi alanlarn i refahn etkileyecek hususlarda gr bildirmektir. Buna ek olarak kimyasal, kanserojen, mutajenik ve biyolojik ajanlar ile ilgili kararnameler ve alanlarn kiisel ekipmanlar ve gen
alan, stajyer, geici sreli alanlar gibi zel durumlar ile ilgili kararnameler de mevcuttur.
Hamileler ve Yeni Doum Yapm Kadn alanlarn stihdam artlarna ve
Koullarna likin Kurallar
Hamile alanlarn 15 haftalk doum izni vardr. verene bildirildii andan itibaren gebe alan ie
devam edememe, muayene sreleri vb. durumlardan tr iten karlma, fazla mesai ve gece
almalarna kar korumaya alnr.
veren gebe alanlar ile ilgili olarak mesleki hekim ile ibirlii ierisinde almal ve gebe alanlar
iin muhtemel riskleri deerlendirmelidir. Deerlendirme neticesinde alann sal iin bir risk sz
konusuysa ya da alan gece almas yapyorsa iveren alann alma saatlerini deitirmek, i deiiklii yapmak ya da alann szlemesini askya almak gibi icraatlar ile bu risklere kar tedbir almak
zorundadr.
ocuklarn ve Genlerin stihdam artlar ve Koullar ile lgili Kurallar
Belikada 15 ya altnda olan ocuklar ie almak ya da almalarna izin vermek yasaktr. nk bu
ya grubu iin tam zamanl eitim zorunluluu bulunmaktadr.
37
54

Ancak, eitim ya da sosyal faaliyetlerin bir parasn oluturan zel alma durumlarna izin verilmitir.
Bu gibi zel almalarn koullar, sresi, skl ve bu faaliyetlerin arasndaki dinlenme dnemleri belirtilmitir.
Mevzuatta gen alanlar 15 yandakileri veya zorunlu eitim sresi bitmi olanlar kapsar. Genler iin
alma koullar kesin bir ekilde dzenlenmitir. (3)
ekil 3.2. 1985-2012 Arasnda yerlerinde Meydana Gelen Kazalar
ekil 3.3 1985-2012 Arasnda e Giderken Yolda Meydana Gelen Kazalar
2012 ylnda zel sektrde 157.131 i kazas meydana gelmitir. Bu i kazalar iyerinde meydana gelmi
ya da ie giderken meydana gelmi kazalarn btndr. Bir nceki ylla kyaslandnda meydana gelen
i kazalar %7.7 azalmtr.
kazalarndaki bu azalmann ncelikli nedeni iyerinde meydana gelen 135.118 kazann geen yla gre
%8.6 azalm olmasdr. Dier yandan bir nceki yl ie giderken meydana gelen 22.349 i kazas 2012
ylnda 22.013 e dmtr.
1985-2012 yllar arasn gsteren istatistikler iyerinde meydana gelen i kazalarnn %44.6 dtn
gstermekte, ancak ayn periyotta ie giderken meydana gelen kazalarda da %9.2 art olduunu gstertmektedir.
38
55

yerlerinde meydana gelen kazalarn azalmasnda gelien sanayi ile birlikte salk sektrnde ve sosyal
gvenlikte yaanan gelimelerin katks olduu fark edilmitir. (4)
Belikada iveren, alanlarn i sal ve gvenliinden sorumludur ve tm iverenlerin bir veya daha
fazla i sal ve gvenlii uzmann barndran bir i sal servisini kurmakla ykmldr. Orta ve
byk lekli irketler ise i sal servisinin yan sra alma refahndan sorumlu olacak iveren ve
alan ortaklnda bir salk ve gvenlik komitesi oluturmakla ykmldr. Bu komite iyeri tarafndan salanan i sal servisi ile balantl olarak almaldr.
Salk ve gvenlik komitesinin iyerlerinde geni ekonomik ve sosyal sorumluluklar vardr. Salk ve
gvenlik konularnda alanlar temsil edecek kiiler salk ve gvenlik komitesi yeleri arasndan seilir. Sadece sendikalar aday gsterebilse de, bu kiiler tm igc tarafndan seilir.
Hibir salk ve gvenlik komitesinin olmad yerlerde, btn hak ve sorumluluklar yetkisi ve yaps
yasal olarak toplu szlemelerde belirtilmi olan sendika heyetine aktarlr. Hibir salk ve gvenlik
komitesi ve hibir sendika heyetinin olmad durumlarda, iveren salk ve gvenlik konularnda dorudan alanlarna danmak zorundadr.
3.4.1.Salk ve Gvenlik Komitesinin Yaps
En az 50 alan olan her iyeri salk ve gvenlik komitesi kurmak zorundadr. Tek bir irket ierisinde
birden ok iyeri varsa bu iyerlerinden en az 50 alan istihdam edenlerin her biri ayr ayr salk ve
gvenlik komiteleri kurmak zorundadr. Bununla birlikte 50den daha az alan olan kk iyerlerinin
salk ve gvenlik komitesi kurma ykmll olmamakla beraber bu iyerlerinin alanlarnn baka
salk ve gvenlik komitelerine dhil olmalar gerekmektedir.
3.4.2.Grevler ve Haklar
verenin salk ve gvenlik ile ilgili olarak hazrlamas gereken unsurlar:
- yerinde alma refah ile ilgili kanun ve ynetmelikler;
- Devlet tarafndan iverene getirilen ykmllklerin ayrntlar;
- Dier tm belgeler ve alanlarn gvenlii ve refah ile ilgili raporlar;
- irket tarafndan kullanlan makine ve ekipmanlarn envanteri;
- irket tarafndan kullanlan tehlikeli maddelerin ve rnlerin konumu ve ayrntlar;
- Hava ve su kirlilii ile ilgili lmlerin ayrntlar.
Ayrca iverenin komiteye bildirmesi gerekenler:
- retim sreleri veya salk ve gvenlik zerinde etkisi olabilecek alma yntemlerindeki deiiklikler;
- Yeni rnlerin tantm;
- Salk ve gvenlik tehlikeleri;
- lk yardm nlemleri, yangn nleme ve tahliye dzenlemeleri, risk deerlendirmeleri;
- irketin evre politikas - irketin bu konuda yllk rapor retmesi gerekmektedir
- iddet ve taciz ile ilgili alanlar tarafndan gndeme ikyetler zerine dzenli raporlar. (5)
2008-2012 Ulusal Stratejisi alma refahn artrmak iin yaplacak faaliyetlerin temel unsurlarn salamaktadr. Strateji nleme ve Koruma Yksek Konseyi(CSSPT), alma Ynetimi Komiteleri Kaza
39
56

Fonu (FAT), Meslek Hastalklar Fonu (FMP) ve Ulusal alma Konseyi (CNT) gibi sosyal taraflarn
ortak ve zenli almalar ile oluturulmutur.
Strateji AB stratejilerini ve nceliklerini dikkate almakla beraber gemi yllara ait ulusal istatistikleri de
dikkate alr. Strateji plannda, i destek hizmetleri, inaat ve salk ve sosyal hizmetler olmak zere
sektrde artan kaza saylarna ynelik alnmas gereken nlemler yer almaktadr. AB ncelikleri, kampanyalar ve dier faaliyetleri (rnein Avrupa Sosyal Fonu kapsamnda projeler) de Belika stratejisinde
dikkate alnmaktadr.
Strateji temel yol gsterici rehber olsa bile, giriimlerin tek kayna deildir. rnein ekonomik krize
kar bir reaksiyon da olabilmektedir. Bu durum iin Belikal yetkililer, krizden en ok etkilenen giriimciler iin eitli destek formlar organize etmitir. Bylece alanlar krizden daha az etkilenmi olacaktr.
- Proje Bazl Ynetim
Strateji, eylemler iin politika raporlar ve planlamalarnn bir kombinasyonudur. Planlama aamas zel
hedefleri, faaliyetleri ve vade bitimi ile, 5 program ve 12 proje olarak yaplandrlmtr. Yeni ve gelimekte olan riskler (NER) olan 5 numaral proje zel olarak adlandrlmtr ve bu riskler nanoteknolojiler, kas-iskelet sistemi hastalklar, ile ilgili stres, ve ayrca organizasyon, alt ykleniciler, gen / yal
iiler, KOB'ler olarak belirtilmitir.
NER ilgili zel eylemler:
5 numaral NER projesi iki tane eylem nermektedir.
1. Yeni ve gelimekte olan risklerin tanmlanmas ve yeniliki, nleyici tedbirlerin nerilmesi 2009-2010
operasyonel planlamasnda yaplmtr.
2. Nanopartikl imalat yapan firmalarn maruziyet lmleri de 2011 faaliyet plannda gerekletirilmitir.
Nanopartikller ve ilgili riskler imdiye kadar sadece yeni ve gelimekte olan riskler bal altnda ele
alnm ve ad geen faaliyetler bu konudaki bilgilerin tamamlanmasna katk salamtr.
3 numaral proje: Stres ve kas-iskelet sistemi hastalklar gibi meslek hastalklarn nlenmesi birok gelimekte olan riski ifade eder. Dier Avrupa lkeleriyle karlatrldnda, Belikann tehis edilmi
kas-iskelet sistemi hastalklarnn nemli lde gz ard edildii tahmin edilmektedir. Konuyla ilgili
yetersiz veya etkisiz dzenlemeler ve bilinli ve iyi uygulamalarn eksiklii bu durumun nedeni olabilir.
Koruma nlemlerini gelitirmek iin nerilen faaliyetler, mevzuat revizyonlar ve iyi ynl uygulamalar
iverenler ve mesleki hekimler iin rehber olabilirler. Kas-iskelet sistemi hastalklarnn ynetimini desteklemek iin ok sayda uygulama yaplmtr. 2009 ylnda Federal Kamu Hizmetleri stihdam Dairesi
spor retmenleri, salk sektr alanlar, temizlikiler ve evde alanlar iin bu konuda eitimler
dzenlemitir.
Stresli alma ile ilgili olarak istatistikler Belikann Avrupa ortalamasnn stnde olduunu gstermektedir. Proje psiko-sosyal yklerin nlenmesi hususunda 2007 ylnda karlan mevzuatn etkinliini
deerlendirecek aktiviteler nermektedir. AB faaliyetlerine katlmn planlanmasnn yan sra psikososyal rahatszlklar ve kas-iskelet sistemi hastalklar konusunda 2007-2013 Avrupa Sosyal Fonu kurulmas planlanmtr. Psiko-sosyal risklerle ilgili faaliyetler dzenlenmi, acil birim personeli i yerinde
iddete dnk zel eitim de dhil olmak zere bu konudaki faaliyetlere katlmtr. 3 numaral projede
biyolojik riskler de ele alnmtr ve Kraliyet Kararnamesinde biyolojik ajanlarla ilgili hkmler yer
almtr.
40
57

- Sabit ve Srekli Deerlendirme
Tm sektrlerden toplamda en az 4000 kiilik alanlarn temsilcilerinin katld ve iki veya yllk
periyotlarla tekrarlanan anketler yaplmtr.
- Mevzuat ve Dzenlemelerin Modernizasyonu ve Basitletirilmesi
ncelikli olarak idari ve kurumsal yasal erevelerin iyiletirilmesi ve bata KOBler olmak zere irketlerin idari yklerinin azaltlmasna ynelik almalar yaplmtr.
Dnya apnda ykselen alan standartlarna ulamak ve salk ve gvenlik risklerini nlemek iin
tevik ilkeleri oluturulmutur.
- Sosyal Risk Raporlama Sistemlerinin Deerlendirilmesi
Meslek hastalklar ve i kazalar raporlama sistemleri gelitirilmitir.
kazalar ve meslek hastalklar istatistiklerini analiz yntemleri gelitirilmitir.
- Denetim ve Gzetim Program
Belirli sektrlerde hedeflenen sayda denetimler gerekletirilmitir.
Avrupadaki dzenlemeler izlenmi ve bu dzenlemeler nda ihlallere kar uygun cezalar belirlenmitir.
- nleme Politikalarn Glendirme
Salk ve gvenlikle ilgili politikalar ve istihdam ve topluluklar aras politikalar glendirmek iin
almalar yaplmtr. (6) (7)
3.6 Kazas ve Meslek Hastal Bildirim Sistemi
kazalar iveren tarafndan almadan sorumlu Bakanla ve ayn zamanda sigorta kuruluuna 8 gn
ierisinde bildirilmelidir. Resmi bir kaza raporlama-bildirim ekli mevcuttur. Bu raporda len ya da yaralananlarn kimlik bilgileri, kazann meydana geldii yer ve koullar, ve ayn kazann tekrar yaanmasn
nlemek iin alnacak tm nlemler bulunmaldr. Buna ilaveten en az 4 gn geici i gremezlikle neticelenen i kazalarnda bir kaza raporu hazrlanmas gerekmektedir. kazalar neticesinde raporlama
yaplmamas durumunda cezai ilem uygulanmaktadr.
alann i esnasnda geirdii kazalar haricinde i seyahati esnasnda bana gelen kazalar da i kazas
olarak kabul edilmektedir. Ancak ie gidi ve geli esnasnda yaanan kazalarn i kazas olup olmadna
sigorta karar vermektedir.
kazalar Endstriyel Kazalar Yasas kapsamnda bulunmaktadr. Belikal iveren dernekleri ve sendikalarn temsilcileri tarafndan ortaklaa ynetilen bir kamu kurumu olan Endstriyel Kazalar Fonu i
kazalar sigortas bulunmayan iverenlerle iliki kurar, ve bu gibi iyerlerinde meydana gelecek i kazalarnda Endstriyel Kazalar Yasas uyarnca denecek tazminatlar Fon tarafndan denir, ancak yaplan
harcamalar sonradan iverenlerden alnr. (8) (9)
41
58

Belikada, istihdam ilikisi kapsamnda alan tarafndan yaplmas gereken faaliyetlerin ifasndan kaynaklanan hastalklar meslek hastal olarak kabul edilmektedir. Tazminat asndan, hukuk nnde meslek hastal bir i kazasna benzer ekilde davranlr. Hamilelik ve st izni sresince, kadn alanlar
zel olarak korunur ve alma koullar dikkate alnarak daha sk salk gzetimi uygulanr.
Belikada salk gzetimi kapsamnda, iyerlerinde alanlarn salk durumlarnn bir doktorun muayenesinden gemesi zorunludur. yeri hekiminin, bir alan ie alndnda, salk sorunlar nedeni ile
iini yapamaz duruma geldiinde ve belirli periyotlarda bu incelemeyi yapmas zorunludur.
lm ya da srekli i gremezlikle sonulanan bir meslek hastal, ya da tbbi bakm gerektiren meslek
hastalklarndan dolay alanlara tazminat denir. Bu tazminat alann temel cretine gre hesaplanr.
Belikada iverenler iyerlerinde zorunlu salk gzetimine tabi olan alanlarn listelerini, zorunlu a
ya da tberklin testine tabi olanlarn listelerini tutmak ve bu listeleri yllk eylem planlarna koymakla
ykmldr. alanlar bu listelerde yazan tarihlerde salk gzetimi, a ya da tberklin testlerine tabi
tutulur. Bunun yan sra iveren iyeri hekiminin salk gzetimi yapmak iin ihtiya duyduu ekipmanlar tesis etmekle ykmldr. (10)
3.8 SG Tefti Yaps
Belika'da i mfettilii Federal Kamu Hizmeti stihdam, alma ve Sosyal Diyalog (FPS) Blmne baldr ve birok federal blmden olumaktadr.
- Tefti Mdrlkleri ve Kapsam
Federal stihdam Dairesi, alma ve Sosyal Danma olmak zere iki genel mdrlkten olumaktadr.
Bu genel mdrlkler sosyal mevzuat, emek, cret ve dier istihdam koullar organizasyonu, yani ekdenetim ile i refah, i salk, ergonomi, i yerinde hijyen ve alma psiko-sosyal ynleri gvenlii mevzuat ile uyum, yani dorulama denetimlerinden sorumludurlar.
Buna ilaveten Sosyal Gvenlik Federal Bakanl, Ulusal Sosyal Gvenlik Ofisi ve Ulusal stihdam Ofisi
olarak denetim birimi daha vardr. Bunlardan ilk ikisi sosyal gvenlii, ncs ise isizlik ile ilgili
hususlar denetler.
Ayrca blgesel dzeyde ve toplumsal dzeyde esasen alma izni, geici i salayan ajanslar ve zel
istihdam brolarn kontrol eden tefti hizmetleri de bulunmaktadr.
- Tefti Kapsam
Federal istihdam dairesinin alma Genel Mdrl ii kanunlar ve sosyal gvenlik mevzuat, istihdam ile ilgili sorunlar, toplu szlemelerin uygulanmas, endstriyel ilikiler ve bireysel i ilikileri hususlarnda sorumluluk sahibidir. Sosyal Mevzuat Mfettiliinin balca grevleri, iveren ve iilere
bilgi vermek, tavsiyede bulunmak, onlar uzlatrmak ve i hukuku ve eitli toplu szlemelere uyulup
uyulmadn kontrol etmektir.
Refah Denetim Mdrl (CBE) iyerinde alma refahn denetler. Bu denetim i gvenlii, i sal,
psiko-sosyal faktrler, ergonomi, i hijyeni, iyeri ortam ve iletme tarafndan risklere kar alnan nlemleri kapsar.
42
59

- Yerel Blmler
Sosyal Mevzuat Mfettiliinin bir ynetim kurulu ve Flaman Blgesi, Valon Blgesi, Alman Toplumu
ve Brksel Bakent Blgelerinde harici ofisleri bulunmaktadr. 22 blgesel i birimine datlm 36 i
blm vardr. Her blgenin kendi sosyal hukuk yetkinlikleri ile kendi i denetim hizmetleri vardr.
blgesel yeterlilik unlardr: gmen iiler, istihdam yardm ve yar zamanl istihdam kurumlarn tevik. Bu d birimler aka ifade edilmi bir blgede yarg yetkisine sahiptir.
- Programlama ve letiim
2004 ylndan bu yana, her blgenin blgesel bir eylem plan hazrlamas gerekmektedir (PAR). PAR
dier i mfettileri ile ibirlii iinde her bir blgesel i biriminin genel mdr tarafndan yllk olarak
hazrlanr. Bu plan ncelikleri, hedefleri tanmlar, kurallar, politikalar salar ve denetimler iin operasyonel kriterleri belirler.
Mfettiler kullandklar OASIS sistemi ile ksa bir sre ierisinde hayati istatistiklere, sosyal gvenlik
bilgilerine ve sicil bilgilerine eriim salarlar. Bu sistem i mfettilerinin, sosyal gvenlik dolandrclna kar hareket edebilmelerinde nemli bir yer tekil eder.
- Denetim Trleri
Denetimler eitli ekillerde gerekletirilir. Bir ii ya da ii rgtnn ikyet giriimiyle veya nceden herhangi bir bildirim olmakszn gn, gece veya hafta sonlarnda plansz denetimler gerekletirebilir. mfettileri polisten yardm isteyebilir. Byk antiyelerde denetimler sklkla dier denetim hizmetleri ile ibirlii iinde yrtlmektedir.
Tm i mfettileri soruturma verilerini birbirleriyle paylaabilir ve i hukukunun uygulanmas, sosyal
gvenlik hukuku, vergi hukuku vb. konularda sorumlu dier kamu departmanlar ile iletiim kurabilir.
mfettilerinin nemli bir grevi de sivil ve alma mevzuat konusunda iveren ve iilere bilgi ve
tavsiyelerde bulunmaktr. Bu bilgilendirmeyi sadece Belikal iilere deil, ayn zamanda Belika'da
grev yapan yabanc iilere de yapmaktadrlar.
nleme ve koruma faaliyetleri neticesinde aylk ve yllk dnemlerde kaza raporlar hazrlanr. Kazalarn
istatistiki bilgileri Fundun yllk raporlarnda yer almaktadr.
kazas olduunda i yerinde kaza nleme ve korunmasndan sorumlu kiinin en az drt gn i gremezlikle neticelenen herhangi bir kaza iin rapor yazma grevi vardr. Bu kaytlar, daha sonra yerinde
nleme ve Koruma Blmne iletilir.
lm ya da kalc yaralanma ile neticelenen i kazalarn iverenin derhal yetkili blgesel makamlara
rapor etmesi gerekmektedir. Bu rapor len ya da yaralananlarn kimlik bilgilerini, kazann meydana geldii yeri ve koullarn, ayn kazann tekrar yaanmasn nlemek iin alnacak tm nlemleri iermelidir.
(11)
3.9 SG Uygulamalar
Belikada 2000li yllarn balarndan itibaren i sal ve gvenlii desteklemek ve iyiletirip gelitirmek iin eitli faaliyet ve projeler yrtlmektedir. Bu faaliyetler ynetimin farkl kollar araclyla
kamu ve zel sektrde uygulanmaktadr. 2000 ylndan bu yana gerekletirilmi olan faaliyet ve projeler
yledir:
43
60

- Gvenlii ve Sal Ajans - Avrupa Kampanyalar
2012-2013: Risk nleme iin almalar
- 2010-2011: Bakm
- 2008-2009: Risk Deerlendirmesi
- 2007: Kas-iskelet sistemi bozukluklar
- 2006 Gen alanlar
- 2005 Grlt
- 2004: naat Sektr
- 2003 Tehlikeli Maddeler
- 2002 Stres
- 2001 Kaza nleme
- 2000 Kas-iskelet sistemi bozukluklar
Kdemli Mfettileri Komitesi
- 2012: yerinde psikososyal riskler
- 2010 - Mart 2011: kimyasal risklerin deerlendirilmesi
- Eyll-Kasm 2007: Yklerin elle tanmas
- Belikadaki Projeler - Muayene (EPC) Refah ube Mfettilii Kampanyalar
Temmuz-Ekim 2013: sat alanlarnda yanc maddelerin depolanmas
Aralk 2012-Haziran ve Eyll-Nisan: Ortaretimde Mesleki ve Teknik Eitim
15 Aralk 2011 Eyll 15: Kaynak Duman
Haziran-Eyll 2011: Gvenli ve salkl Bakm
Eyll 2010 - Haziran 2011: kimyasal maddelerin kullanm,
15 Kasm 2010 ile 15 Eyll: Vcut Maazalar
Nisan-Austos 2010: Kamu hizmetlerinde inaat projesi
ubat-Mart 2010: ahap ileme Sektr
Kasm 2009-Ocak 2010: Garajlar
Eyll-Kasm 2009: naat Projeleri
Mays-Haziran 2009: Oyunculuk Sektr
ubat-Mart 2009: yerinde titreime bal Srt ars (12)
44
61

Blm Kaynaklar
1. Belika Tefti lke Profili, ILO, ((Eriim: 27.12.2013))

2. Kurumsal Yap, Federal stihdam, alma ve Sosyal Diyalog Kurumu, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.emploi.belgique.be/defaultTab.aspx?id=323
3. Belikada Sal, Avrupa Birlii Komisyonu, (Eriim: 27.12.2013)
http://ec.europa.eu/social/ajax/BlobServlet?docId=2328&langId=en
4. Sal ve Gvenlii statistikleri, Fonds des Accidents du Travail (FAT), (Eriim: 27.12.2013)
http://www.faofat.fgov.be/site_fr/stats_etudes/rapport_stat/documents/rapportannuelstatistique2012secteurprive.pdf
5. Sal ve Gvenlii Temsili, ETUI, (Eriim: 27.12.2013), http://www.worker-participation.eu/National-IndustrialRelations/Countries/Belgium/Health-and-Safety
6. Sal ve Gvenliine likin Teftilerde Yeni Trendler ve Riskler, Cardiff niversitesi, (Eriim:
27.12.2013)http://www.cf.ac.uk/cwerc/reports/NERCLIS%20Vol%202%20FINAL.pdf
7. Belika Sal ve Gvenlii Stratejisi 2008-2012, Belika stihdam Bakanl, (Eriim: 27.12.2013)
https://osha.europa.eu/en/organisations/EN%20Strategie%20nationale%20DEF%2024-11-08%20Belgium.pdf
8. Kazalar, Fonds des Accidents du Travail (FAT), (Eriim: 27.12.2013),
http://fat.fgov.be/site_fr/employeur/prive/declaration/quandledeclarer/quandledeclarer.html
9. Belika Endstriyel likiler, Eurofound, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.eurofound.europa.eu/emire/BELGIUM/Index-N-EN-BE.htm
10. Endstriyel Kaza Fonu, Eurofound, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.eurofound.europa.eu/emire/BELGIUM/INDUSTRIALACCIDENTSFUND-BE.htm
11. Belika Tefti lke Profili, ILO, (Eriim: 27.12.2013)
12. Gvenlii ve Sal Ajans - Avrupa Kampanyalar, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.beswic.be/fr/campaigns
45
62

4. BRLEK KRALLIKDA SALII VE GVENL SSTEM
4.1 SG Tekilat Yaps
Byk Britanyada Sal ve Gvenlii alannda faaliyet gsteren iki temel kurum Salk ve Gvenlik
Komisyonu (HSC) ile Salk ve Gvenlik Kurumudur (HSE). Her iki kurum da zel yasal fonksiyonlara
sahiptir. (1)
Yetkili Kurum ve Kurulular
- Salk ve Gvenlik Ynetimi (HSE)
- Yerel dareler
- Nkleer Dzenlemeler Brosu (ONR)
- Demir Yollar Brosu (ORR)
- Deniz Kazalar Aratrma Kurulu (MAIB)
- Sivil Havaclk daresi (CAA)
Bilgilendirme ve Danma Hizmetleri
- ILO-CIS Merkezi
- Sal ve Gvenlii Enstits (IOSH)
- Salk ve Gvenlik Profesyonelleri Meslek Kuruluu (2)
4.1.1 Salk ve Gvenlik Komisyonu (HSC)
Bakan dahil en fazla on yeli bir kurulutur ve yelerinin atamas Devlet Bakan tarafndan Atamalar
ii-iveren temsilcileri, yerel otoriteler ve dier ilgili kurulular ile uzlaarak yaplr. organlar ile uzlama salanmaldr. (1)
Komisyonun birincil grevi olan, alanlarn iyerinde, halkn da iyerleri arasndaki ulamlar srasnda
saln, gvenliini ve refahn gvence altna alnmas iin yrtt temel grevleri;
Politika gelitirilmesi ve hkmet ve Avrupa Politikalarna yn verecek geribildirimlerde bulunulmas,
Yeni kanunlar ve standartlar teklif edilmesi,
Aratrma, yayn, eitim ve bilgilendirme faaliyetlerinin desteklenmesi,
Bilgilendirme ve tavsiyeler salanmas,
alanlarn ve alan temsilcilerinin eitimi, bilgilendirilmesi, danma hizmetlerinden yaralanmas, salk ve gvenlik konularna katlmlarnn salanmas,
alanlara ve temsilcilerine danlmasnn salanmasdr. (1)
Komisyonun temel grevlerine ilikin politika almalar Komisyon tarafndan gerekletirilirken, Komisyonun fonksiyonlarnn yrtm ve uygulanmas HSEnin grevidir. HSE ve yerel otoriteler,
yaptklar teftiler ve almalar sonucunda elde ettikleri bulgulara dayanarak HSCye yaplmas gerekenler hakknda tavsiyelerde bulunurlar. HSC bu tavsiyeler dorultusunda asli grevi olan yeni dzenlemeler
hazrlama iini icra eder. (1)
Komite, dzenlemelerini yalnzca HSEden ald politik, teknolojik ve profesyonel tavsiyelere gre
yapmaz. Tavsiye Komiteleri ad verilen ve baz zel tehlikelerle ve sanayi kollaryla ilgili almalar
yapan komitelerden gelen tavsiye kararlar da dzenlemelerde dikkate alnr. Bu alt komitelerin her birinde ii ve iveren temsilcisi dengesi kurulmutur ve uygun olduu durumlarda teknolojik ve profesyonel uzman destei de dardan salanr. Alt Komiteler HSE tarafndan desteklenir. (1)
46
63

Byk Britanyann tamamnda salk ve gvenlik ayn ekilde dzenlenir ve birok Bakanlk hem
HSCnin hem de HSE nin aktivitelerinden sorumludur. Burada farkl olan durum, her Bakanln Parlamentoya kar SHE/HSCnin faaliyetlerinden kendisiyle ilgili olan konularda sorumlu olmasdr. rnein Bakanlklar ve zel idareler HSE ve HSC alanlar, kaynaklar ve bunlar etkileyen koullardan
sorumludur, ancak konu biraz zelletiinde, rnein bcek ilalarnn salk ve gvenlik ynyle incelenmesi konusunda Parlamento ya kar sorumluluk Tarm Bakanlna geer. (1)
Bakanlklar zel bir salk ve gvenlik konusuyla alakal almalar iin Komisyona direkt olarak yn
verme yaptrmna sahiptirler ve bylece Salk ve Gvenlik Yasasna mdahil olabilirler. Ancak, pratikte Bakanlklar her zaman Komisyon almalarn dikkate alrlar. Bu dorultuda, Avrupa Salk ve Gvenlik Mevzuatna uyum sresince Bakanlklar Komisyon nun yardm ve tavsiyelerini beklemektedir. (1)
4.1.2 Salk ve Gvenlik Kurumu (HSE)
Kurumun organizasyonel yaps farkl disiplinlerden birok alan bir araya getirmektedir. Organizasyon yaps ierisinde; siyasi sreler hakknda bilgi sahibi olan avukatlar ve yneticiler, mfettiler, bilim
adamlar, teknoloji alanlar, tp profesyonelleri bulunmaktadr. Bu birikimlere sahip olan tekilat yeleri, HSEde strateji, politika ve destek blmlerinde HSCye tavsiye sunmak amacyla beraber alrlar.
Bu almalar sayesinde, AB gereksinimlerinin ve dier uluslararas gereksinimlerin karlandnn tespitinde kullanlan yksek teknik ve bilimsel standartlar oluturulur.
HSE, aratrma faaliyetlerini, d desteklerle ve bnyesinde bulunan Salk ve Gvenlik Laboratuvar
aracl ile gerekletirmektedir (1).
HSE, 1974te km olan ngiltere Salk ve Gvenlik Yasasnn iyerlerinde bu yasann ve ilgili ynetmeliklerin uygulanmasndan sorumludur. Yerel ynetimler de belirli alanlarda salk ve gvenlik uygulama konularnda baz sorumluluklara sahiptir. Bu durumda, HSE, uygulama konularnda Salk ve
Gvenlik/ Yerel Ynetimler, Birlii Komitesi (HELA) kanalyla birlikte hareket ederler. HSE ve yerel
ynetimler, HSCye destek olarak alan yetkili makamlardr. (3)
- HSEnin Misyonu
yerlerinde, alanlarn, salk ve gvenliini salamak ve iyerlerinde meydana gelebilecek lm, yaralanma ve hastalklar nlemektir. (3)
- HSEnin Vizyonu
yerlerinde salk ve gvenlik salanmasyla ilgili dnya apnda iyi bir yerde olmak ve toplumun sosyal ve ekonomik refahn salamak ve gelitirmektir.(3)
HSEnin finansal kaynaklar, HSE genel btesi, HSL genel btesi, danmanlk hizmetleri gelirleri ve
devlet desteidir. HSE, faaliyet gsterdii sektrlerden bazlar;
naat
Nkleer
Tarm
Medikal
Salk ve Gvenlik Bakm Hizmetleri
Petrol
Denizcilik
Eitim
Tamaclk
Tekstildir. (3)
47
64

- HSEnin Blmleri ve Grevleri
- Sal ve Gvenlii Laboratuvar (HSL)
HSEye destek olan dier kamu ve zel kurulular ile birlikte alan aratrma ve gelitirme
almalarn yrten kurulutur. Salk ve Gvenlik Laboratuvarnda, bilim adamlar, mhendisler, psikologlar, sosyal bilimciler, salk uzmanlar ve teknik uzmanlar dhil olmak zere 350 kii almaktadr.
HSLnin grevleri;
- Aratrma-gelitirme,
- Uzman tavsiyesi, eitim, danmanlk, belgelendirme,
- Mevzuatn ngrd temel gereklilikleri karlayan standartlarn oluturulmas,
- Tehlikelerin kontrol,
- Riskleri belirleme ve deerlendirme,
- sal ve gvenlii ynetimi ve gelitirilmesi,
- nsan faktrleri ve kaza aratrmasdr.
HSLnin alma alanlar;
Havaclk ve Uzay
naat
Savunma & Gvenlik
Salk Hizmetleri
malat
Petrol, Gaz & Kimyasallar
G Santralleri & Nkleer Santraller
Tamaclk & Ulam vb. sektrler. (3)
- FOD (Field Operations Directorate- Saha almalar Mdrl)
FOD, inaat, tarm, genel retim, mhendislik, gda, evre, eitim, salk hizmetleri, yurt-ii gaz gvenlii gibi birok i sektrn kapsar. Grevi, olay/kaza/ikayet aratrmalar, uygulama, iletiim ve iyeri
muayeneleri, tavsiye verme ve klavuz olmaktr. (3)
- HID (Hazardous Installations Directorate- Tehlike Tesisleri Mdrl)
HID, byk tehlike ieren endstrileri kapsar ve bu endstrilerde salk ve gvenliin uygulanmasndan
sorumludur. HID alma alanlar,
Kimyasallarn retildii ve depoland tesisleri,
Petrol endstrilerini,
Patlayclarn retildii, depoland ve ilendii tesisler,
Tehlikeli maddeleri tayan boru hatlar,
Gazlarn depolanmas,
Doal gazn tanmas ve datlmas,
Maden tesisleri vb. ierir.
HIDin rol, stlendikleri faaliyet iin bir iletmenin gvenlik ynetim dzenlemelerinin yeterli olup
olmadn deerlendirmektir. Bu da tasarlama, grevlendirme, operasyon, test ve bakm prosedurleri
zerine yrtlen tehlike ve risk deerlendirmelerini iermektedir. (3)
48
65

HID, tesisin nasl altrldn ve byk bir kazaya dnen ekipman arzas ve insan hatas gibi durumlarda veya bir kaza meydana geldiinde alanlar ve halk korumak iin alnm nlemlerin etkinliini deerlendirir. HID, ayrca yerel ynetimlere planlama konularnda potansiyel tehlikeleri barndran
tesisler iin danmanlk yapar. (3)
- NSD (Nuclear Safety Directorate-Nkleer Gvenlik Mdrl)
NSD, nkleer gvenlii salar. NSD, nkleer endstri tehlikelerinden insanlar ve toplumu korumann
yollarn arar.
1965 Nkleer Tesisleri Yasas kapsamnda, hibir alan, HSE tarafndan geerli bir lisans verilmedike,
nkleer tesis kurmak ve iletmek amacyla kullanlamaz. Bu nedenle NSD, HSE adna lisanslar ynetir,
Nkleer Tesislerdeki riskler ile ilgili genel gvenlik gereklilikleri kurallarn koyar. (3)
- Tefti
HSEnin tefti blm, HSE Mfettileri ve HSE gzetiminde yerel ynetim mfettilerinden oluur.
HSE mfettilerinin ou, Saha Operasyon Mdrlnde grev alr. Denetim ve mevzuata uygunluun
deerlendirilmesi ana grevleridir. (3)
4.2 SG Mevzuat
Byk Britanyada SG konusundaki tm dzenlemeler tek bir ereve altnda toplanmtr. Bu ereve
Kanun 1974 ylnda dier btn dzenlemeler kaldrlarak kabul edilmesi ile uygulanmaya balanan yerinde Salk ve Gvenlik (HSW) Kanunudur. Bu sistemin temel bir zellii salk ve gvenlik konularnn hem ivereni, hem yneticileri hem de alanlarn tmn ilgilendirmesi zerine kurulmu olmasdr. Bu kapsama serbest meslek sahipleri de dhildir. (1)
sal ve gvenlii ile ilgili hkmler, yerinde Salk ve Gvenlik Kanunu ve bna bal olarak
karlan yerinde Salk ve Gvenliin Ynetimi ile lgili Ynetmeliklerdir (4). Sz konusu Kanunda,
- verenlerin ve alanlarn genel ykmllkleri,
- HSC ve HSEnin yaps, sorumluluklar ve yetkileri
- Yaptrmlar ve itirazlar,
- stihdam Medikal Tavsiyeler Hizmetleri
dzenlenen konulardandr. (5)
sal ve gvenlii ile ilgili istatistikler, HSE tarafndan derlenmekte ve yllk olarak
yaymlanmaktadr (6).
HSEnin 2012/2013 istatistikleri raporuna gre, Byk Britanyada,
- 148 alan i kazas sonucu hayatn kaybetmitir. 100.000 iide 0.5 lm hz anlamna gelmektedir.
- 175000 ciddi i kazas (7 gnden fazla devamszla yol aan i kazas) yaanmtr. gc
Aratrmasna gre belirlenen bu rakam, 100.000 iide 610 kaza hzn ifade etmektedir.
- Bunlarn dnda 78222 yaralanma RIDDORa bildirilmitir. 100.000 alanda 311,6 kaza hzna
karlk gelmektedir.
49
66

Salkla ilgili istatistiklere bakldnda
1.8 milyon alan, ile ilgili bir hastalk yaamtr. Bunlarn 1.1 milyonu son bir yl ierisinde
balayan hastalklar olan yeni vakalar iermektedir.
Her yl ile ilgili hastalklardan kaynaklanan ortalama 13.000 lm vakas gereklemektedir.
Rapora gre, ten kaynakland ya da mevcut ya da gemite yaplan iler nedeniyle ktletii kabul
edilen hastalklar, ile ilgili kabul edilmektedir ve meslek hastalklar gstergeleri, iyeri ortamnn gemiteki halinin yansmas olarak deerlendirilmektedir. Meslek hastalklarnda yeni vakalarda, kas iskelet
sistemi hastalklar ve stres, depresyon, anksiyete nemli bir yer tutmaktadr. lmle sonulanan meslek
hastalklarnda, mezotolyama en nemli nedendir. (7)
4.4.1.Organizasyon ve Yap
Birleik Krallkta nleme servislerinin organizasyonu iverenlerin gnll katlm yaklam zerine
kurulmutur. Hkmet; dzenleyici, tavsiye ve klavuz salayc gvenlik ve salk denetimini salamak
hususunda greve sahiptir.
Dzenleyici esas yap, hedef belirleyen, riske dayanan yapsyla ve iverenin yrtmekle sorumlu olduu
grevlerin makul olmasyla (rn. tm zorunluluklarn risk seviyesine gre orantlandrlm olmas)
alanlarn ve evrede etkilenebilecek dier kiilerin salk ve gvenliini salamaktadr.
sal servislerinin bu nedenle zorunluluu yoktur ve bu hizmette kulland personelin niteliklerini
deerlendirmede serbest olan iveren tarafndan bamszca organize edilebilir. yeri hekimlii iyeri
hekimi tarafndan yaplr, ancak dier i sal hizmetleri ilgili yeterlilie sahip olmalar kaydyla iyeri
hemiresi, ergonomist ve hijyenist ya da pratisyenler tarafndan gerekletirebilir. Servis hizmetleri eitli tiplerdedir; iletmeler-aras servisler, i sal servisleri (kar amal zel kurumlar), byk iletmelerde bulunan bamsz salk hizmetleri ya da iveren tarafndan harici servislerle yaplan dier hizmetlere ilikin hizmet kontratlar.
Birleik Krallk mevzuat nleme servisinde bulunmas gereken personelin uzmanln kesin olarak belirlemez, bir kiinin iverenin ihtiyalarna bal olarak yetkin olup olmadn deerlendirmek iverene
baldr. Bu nedenle ok disiplinlilik Birleik Krallk mevzuatnda zel bir ykmllk olarak yer almaz,
ancak pratikte ou byk iletmeler ok disiplinlilik yaklamn ele almaktadr.
veren nleme hizmetlerine verilen misyon ve grevler hakknda takdir yetkisine sahiptir baz yasal
ykmllklerce, rnein salk gzetimi, bu dorultuda ynlendirilir. (1)
ngilterede ulusal dzeyde bir SG stratejisi belirlenmitir. HSC tarafndan Strategy for Workplace
Health and Safety in Great Britain to 2010 and Beyond olarak adlandrlan bu stratejinin uygulayclar
da HSC, HSE, yerel otoriteler ve salk ve gvenlik alanndaki dier paydalar olarak belirlenmitir.
50
67

Byk Britanyann i sal ve gvenlii stratejisine ilikin yaymlanan temel belgeler unlardr:
Danma Belgesi: Byk Britanyann Salk ve Gvenlii \\ zmn bir paras olun
Salk ve Gvenliin Canlandrlmas Stratejisi
HSEnin Birleik Salk ve Gvenlik Plan
Planlar
Saln ve in Gelitirilmesi: Daha salkl bir yarn iin Hkmetin yant yaam deitirmek:
Britanyann alma ya nfusunun salnn gzden geirilmesi113
Stratejiye ilikin bu belgeler HSEnin internet sitesinde kamuya ak olarak yaymlanmaktadr (8, 9).
Strateji belgesinde ne kan noktalar unlardr:
Yaplan iin etkilerinden kaynaklanan i kazas, meslek hastalklar ve lmlerin nlenmesi hedeflenmektedir.
Herkesin bir sorumluluu olduu vurgulanmaktadr.
SG ile ilgili uygulamalarn baarsnda gl bir liderlik nemli bir ihtiyatr.
Uzmanlk kazandrlmal ve gelitirilmelidir.
gcnn isg ile ilgili almalara dhil edilmesi arttr.
KOBlere verilecek destek onlara zg hale getirilmelidir.
yerlerinin daha salkl ve gvenli olmas salanmaldr.
Daha geni bir perspektif ile daha iyiye ulaabilmek iin deiim gereklidir. (10)
4.6
Kazas-Meslek Hastal Bildirim Sistemi
kazalar, meslek hastalklar ve tehlikeli olaylarn bildirimine ilikin 2013 ylnda yaymlanan dzenleme, ksaca RIDDOR olarak bilinmektedir. Bu kapsamda,
- kazalar sonucu meydana gelen lm ve yaralanmalar
- Meslek hastalklar
- Kanserojen, mutajen ve biyolojik ajanlar
- Belirli yaralanmalar
- Tehlikeli oluumlar
- Gazlara bal olaylar
Bildirime konu olan, kayt altna alnmas gereken vakalardr. Bu vakalarn, meydana geldikleri gnden
itibaren 10 gn ierisinde raporu iletilir. verenler, kendi adna alanlar, olay geiren kii ya da alan
temsilcileri Kaza letiim Merkezine bildirimde bulunur. Bildirim internet zerinden iletilebilecei gibi
dorudan bavuru yoluyla da iletilebilir. lml ya da yaralanmal kazalar ve belirli kazalar telefon ile
de bildirilebilmektedir. Sz konusu bildirimler HSEye yaplr. Yedi gnden uzun ign kaybna yol
aan i kazalar ayrca, sosyal gvenlik kapsamnda yer alan uygulayc kamu kurumlarna da bildirilir.
Olayn Kuzey rlandada olmas durumunda HSE-Kuzey rlanda (HSE-NI) Kurumuna iletilir. (11)
Meslek hastal olarak kabul edilen hastalklar tanmlayc bir liste bulunmaktadr. Belirli risklere maruz kalnmas ile ilikili olan hastalklarn kesin tan almasnn ardndan bildirilmesi gerekir.
- Karpal Tnel Sendromu
- El ve kolda uzun sreli tekrarlayan harekete bal kramp
1
Strateji ile ilgili belgelerin srasyla eriim adresleri
http://www.hse.gov.uk/strategy/index.htm;
http://www.hse.gov.uk/revitalising/index.htm; http://www.hse.gov.uk/aboutus/strategiesandplans/corporateplan.htm
http://www.hse.gov.uk/strategy/index.htm
http://www.workingforhealth.gov.uk/Government-response/
51
68

- Mesleki dermatitler
- El-kol titreimlerine bal sendromlar
- Mesleki astm
- Tendonitler ve tenosinovitiler
- Bildirimi gereken meslek hastalklar kapsamnda yer almaktadr. (11)
Meslek hastalklar ya da sendromlar ortaya kmadan nce izlenmesi olarak tanmlanabilecek salk
gzetimi, semptomlarn ktlemesini ya da meydana gelmesini nlemeyi amalar. (11)
4.8 SG Tefti Yaps
sal ve gvenlii alanndaki tefti, HSE ve yerel otoriteler tarafndan mfettiler marifetiyle gerekletirilir. Birincil grevleri, alma evresinin gelitirilmesi ve Kanun ile uygunluun iyerlerinde salanmasdr. Bu kapsamdaki grevini,
- Yaptrmlar
- Gelitirici etkinlikler
ile gerekletirirler. Yaptrmlar, ulusal dzeyde nemli iletmelere habersiz gerekletirilen proaktif
denetimler ve i kazas-meslek hastal gibi ile ilgili bir olay yaandnda aratrma amal gerekletirilen reaktif denetimlerde elde edile bulgulara gre uygulanmaktadr. verenlere, alanlara ve kamuya
ynelik danma hizmeti sunulmasn ieren gelitirici faaliyetler, mfettilerin alma srelerinin nemli bir ksmn almaktadr. (12). HSEnin l yapda olmasnn da etkisi ile mfettiler, iyerlerinde
alan temsilcilii mekanizmasnn doru kurulup kurulmadn da denetlerler (4).
Tefti yllk alma planlar, ilgili mdrlklere danlarak ve HSEnin SG Stratejisini dikkate alarak
belirlenir. Yerel otoriteler faaliyetleri hakknda HSEye ve koordinasyonu salayan bir komiteye (The
Health and Safety Executive/Local Authority Enforcement Liaison Committee (HELA)) bilgi verir. (12).
alan mfettilerin
- Yasal dzenlemeler ve Aratrma/soruturma
- Gvenlik ve Risk Deerlendirmesi
- sal ve hijyeni
- le ilgili bilinlendirme, kiilerle alma ve etkileme
alanlarndan birinde uzmanlamas beklenmekte, niversitelerle ibirlii yaplarak eitim imkan salanmaktadr. (4).
4.9 SG Uygulamalar
yerlerinde SG Ynetim Sistemlerinin Tevik Edilmesi
SG konusunda Birleik Krallk (UK) yaklam, her zaman temelde iverenlerin grevleri ve esasnda
iletmelerin yaratt risklerin ynetimi zerine dayanmtr. Bu odak noktas, 1974 ylnda yerlerinde
Salk ve Gvenlik Kanununun yrrle girmesi ile daha da netlemitir. Bu kanun, Avrupadaki benzer yasal deiikliklerin de ncs olmutur. Bu kanunda risk deerlendirmesi bu terimlerle gemiyor da
olsa, salk ve gvenlik kanununu yorumlayan balayc yasal hkmler olan salk ve gvenlik itihat sayesinde gelien UK yaklamnda bu kavram, uzun sredir zmni olarak var olmutur. Risk deerlendirmesi UKde, oradaki AB ereve Direktifi uygulayan yerinde Salk ve Gvenliin Ynetimi
Ynetmeliklerinin 1992de hayata geirilmesiyle UK mevzuatnn aka bir paras haline gelmitir.
yerlerinde Salk ve Gvenlik Kanununun kabul edildii yl, tesadfen UK, Flixboroug patlamasnda
tarihinin en kt endstriyel felaketlerinden birini yaamtr ve bu da zihinleri, yksek riskli petrokimya
tesislerinin ynetimi konusuna yneltmitir ve 70lerde ve 80lerde meydana gelen vahim uluslararas
felaketlerde, bu konuya olan ilginin srmesini salamtr.
52
69

Salk ve Gvenlik daresinin (HSE) 1970lerde, yapt birtakm aratrma almalar, ynetimin roln incelemitir ve bu almalardan bir tanesi, kazalarn en az %70inin, etkili ynetim faaliyetleri ile
nlenebileceini ortaya koymutur.
HSE, grevi irketlerde ve salk ve gvenlik ynetimleri konusunda derinlemesine denetimler yapmak
olan bir Kaza nleme Danma Birimi oluturdu ve zamanla, salk ve gvenliin iyi ynetiminin, iyi
i ynetiminin bir paras olduu anlay geliti. Bu dnce, HSEnin en ok satan yaynlarndan biri
olan ve OHSAS 18001i de ieren dier pek ok SG ynetim giriiminin geliimini de ekillendiren
Baarl Salk ve Gvenlik Ynetiminin 1992deki ilk basksna eklenmitir.
UKde SG hakknda her zaman gl bir sektrel ilgili mevcut olmutur; yerlerinde Salk ve Gvenlik Kanunu uygulamaya konduktan sonra, HSE tarafndan sektrdeki sosyal paydalardan da yelik
alnarak birtakm sektrel danma gruplarnn oluturulmasyla birlikte, bu ilgi daha da glenmitir. Bu
gruplar kendi sektrlerindeki SG sorunlar ile ilgili analizler yaptlar ve SG ynetiminin nemini vurgulayarak ve eylemleri nceliklendirip sektr hedeflerini gelitirerek nemli iyiletirmeler saladlar. KOBlere odaklanma-nn nemi, yllar ierisinde artt ve u anda pek ok faaliyet genel anlamda ve sektrler arasnda KOBleri hedef almaktadr. HSE Kuruluna KOBlerde SG ile ilgili zel grevleri olan ve
KOBlerde rehberlik ve kampanyalar yaplmasn hedefleyen yelerin atanmas, KOBlere verilen
nemi yanstmaktadr. (1)
HSE, gvenlik ynetim sistemlerinin gelitirilmesini tevik edip pek ok adan buna nclk etmi olsa
da, UKde bu sistemlerin kullanlmas, her zaman gnlllk esasna dayal olmutur. Bu yaklamn bir
dier nemli zellii de, UKdeki iki byk salk ve gvenlik yardm kuruluu olan Kraliyet Kazalarn
nlenmesi Topluluu (Royal Society for the Prevention of Accidents) ve Britanya Gvenlik Konseyinin
(British Safety Council) (u anda Uluslararas Risk ve Gvenlik Ynetimi Enstitsne ballardr) yllar
boyu bu alandaki almalara katlm olmutur. Bu her iki organ da, yeleri arasnda daha iyi salk ve
gvenlik ynetimini tevik eden deerlendirme programlar yrtmekte ve performans izleme dzenlemeleri ile iletmelere farkl seviyelerde dller vermektedir. Salk ve gvenlik ve yerel medyada bu
dllerin genellikle iyi reklam yaplr ve daha iyi SG ynetiminin tevikine katkda bulunulur. Daha
ticari olan baka baz kurulular da, mterileri/yeleri iin benzer programlar yrtmektedir. Etkili SG
ynetimi, kaza ve hastalk oranlarn srekli olarak Avrupann en iyi seviyelerinde tutabilen UK yaklamnn merkezinde yer almaktadr. (1)
53
70

Blm Kaynaklar
1. Sal ve Gvenlii Raporu, SGGM

2. SG Tekilat Yaps, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013)
https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/united-kingdom
3. SGM lke Raporlar
4. ILO UK Profile, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.ilo.org/safework/countries/europe/united-kingdom/lang--en/index.htm
5. UK Health and Safety At Work Act, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1974/37/contents
6. SG statistikleri, HSE, (Eriim: 27.12.2013), http://www.hse.gov.uk/statistics/
7. Annual Statistics Report for Great Britain, 2013, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.hse.gov.uk/statistics/overall/hssh1213.pdf
8. AB-OSHA, EU Member State strategies and programmes, (Eriim: 27.12.2013)
https://osha.europa.eu/en/organisations/osh_strategies/list_eu_strategies#EU Member State strategies and programmes
9. The Health and Safety of Great Britain, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.hse.gov.uk/strategy/index.htm
10. The Strategy of Health and Safety of Great Britain, Be part of the solution, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.hse.gov.uk/strategy/strategy09.pdf
11. RIDDOR - Reporting of Injuries, Diseases and Dangerous Occurrences Regulations 2013, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.hse.gov.uk/riddor/
12. A comparative overview of Labour Inspectorates, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.fp.cisl.it/attachments/article/3167/Report_Ispettori.pdf
54
71

5. BULGARSTANDA SALII VE GVENL SSTEM
5.1 SG Tekilat Yaps
sal ve gvenlii alannda devlet politikas Bakanlar Kurulu tarafndan belirlenir.
alma ve Sosyal Politikalar Bakanl, i sal ve gvenlii alanndaki devlet politikasnn gelitirilmesi, koordine edilmesi ve uygulanmasndan sorumludur.
Tefti Ajans, alma hayatnda i sal ve gvenlii koullarnn salanmasnn kontroln gerekletiren devlet organdr.
Salk Bakanl, iyerinde saln korunmas ve iyiletirilmesi faaliyetlerini dzenler ve koordine eder.
Salk Bakanl bnyesinde yer alan kurumlar Halk Salnn Korunmas ve Kontrol Blgesel
Tefti Birimleri, Halk Salnn Korunmas Ulusal Merkezi, Radyobiyoloji ve Radyasyondan Korunma
Ulusal Merkezi
sal ve gvenlii alanndaki dier bakanlklar, Blgesel Kalknma ve Bayndrlk Bakanl,
Ekonomi ve Enerji Bakanl, Ulatrma Bakanl, ileri Bakanldr.
Kontrol ve denetim gerekletiren dier kurumlar, Metroloji ve Teknik Gzetim Kurumu, Ulusal
Yap leri Denetim Mdrl, Ulusal Yangn Gvenlii ve Korunma Birimi
Ulusal Sosyal Gvenlik Kurumu, blge mdrlkleri araclyla kazalarn aratrlmasn ve i kazalarna ilikin bir iletiim sisteminin oluturulmasn gerekletirmektedir.
alma Koullar Fonu araclyla alma ve Sosyal Politika Bakanl, i sal ve gvenliinin
salanmasna ilikin almalar desteklemektedir. Bu fon vastasyla alanlarn, sendika yelerinin,
alma koullarna ilikin komite ve gruplarn yelerinin ve i sal ve gvenlii profesyonellerinin
eitimi gerekletirilmektedir. Ayrca yine bu fon ile meslek hastalklarnn tan ve tehisine ilikin projeler, iyeri koullarnn iyiletirilmesi projeleri, eitim ve bilgilendirme amal basl materyallerin
hazrlanmas gibi konularda mali destek sunulmaktadr.
sal ve gvenliinin salanmas amacyla ykmllklerin yerine getirilmesi iin iverene hizmet
salayan birimler bulunmaktadr. Bu birimlerden oluan altyap ierisinde; i sal servisleri, i sal
ve gvenlii eitim ve danmanlk merkezleri yer almaktadr.
Ulusal alma Koullar Konseyi, i sal ve gvenlii politikasnn dzenlenmesi ve uygulanmasnda koordinasyon, danma ve ibirliini salayan ulusal dzeyde bir konseydir. Tm kararlar, grler ve neriler konsey yelerinin oybirlii ile alnr. Btn idari blgelerde i sal ve gvenlii
alannda l ibirliini salamak amacyla blgesel konseyler kurulmutur. veren ve alanlar
arasndaki diyalou gelitirmek iin iyerlerinde alma koullarna ilikin komiteler kurulmutur.
alma Koullarna likin Sektrel Konseyler, ulusal dzeyde sektrleri temsil eden federasyon,
dernek, ii ve iveren sendikalarndan gelen temsilcilerden oluur.
alma Koullarn likin Blgesel Konseyler, blgede bulunan ii ve iveren sendika ve rgtlerinden gelen temsilcilerden oluur.
55
72

Gnmze kadar, enerji, yap ileri, ulam, dericilik ve demiryolu ulam sektrlerinde 25 sektrel konsey ve 37 blgesel konsey kurulmutur ve alma koullar zerinde almalarn srdrmektedir. (1)
5.2 SG Mevzuat
5.2.1 Kanunu (26/1986)
1986 tarihli Kanunu alan ve iveren arasndaki ilikileri dzenlerken (igc ihtiyacnn
karlanmas, alma saatleri, cretler, tazminatlar, gen ve kadn alanlarn korunmas vb.) ayn zamanda alma hayatna ilikin dier hususlar da dzenler (toplu szleme, alma uyumazlklar, i
sal ve gvenlii vb.). Kanunun sekizinci blmnde i sal ve gvenlii asndan alma hayat
dzenlenmektedir. verenin i sal ve gvenlii koullarn salamaya ilikin grev ve sorumluluklar
ile alma ve Sosyal Politika Bakanlnn yalnz ve dier Bakanlklarla beraber i sal ve gvenlii
alanna ilikin konular dzenleme hususunda yetkileri hkm altna alnmaktadr. alma ve Sosyal
Politika Bakanl ve Salk Bakanl i sal ve gvenliini salamak iin ayr ayr veya birlikte her
sektr ve aktiviteye uygun dzenlemeleri yapar. Kanun, Tefti Ajansna tm sektrler ve aktiviteler
iin alma mevzuatna uygunluu denetleme yetkisini verir. Zorunlu idari tedbirler ve alma mevzuatna ilikin ihlallere karlk gelen cezai meyyidelerle ilgili hkm ve koullar belirleme yetkisi Kanun tarafndan Tefti Ajansna verilmitir.
5.2.2 Sal ve Gvenlii Kanunu
Bulgaristan Sal ve Gvenlii Ajans, Avrupa Birlii Sal ve Gvenlii ereve Direktifi
(89/391/EEC) ile tamamen uyumlu hale getirilmitir. Kanun, i sal ve gvenliini salamak amacyla
devletin, alanlarn ve iverenlerin hak ve sorumluluklarn belirler. Kanun, organizasyonun yaps ve
tipinden bamsz olarak tm iyerlerini kapsam altna alr. Bu kapsama Savunma Bakanl, ileri Bakanl ve Sivil Savunma Ajans alanlar da dhildir (zel bir kanun kapsamnda olanlar dnda).
Bulgaristan Sal ve Gvenlii Ajans aada yer alan tedbirlerin alnmasn salamak amacyla
dzenlemeleri hazrlar:
- risklerin nlenmesi
- kanlmas mmkn olmayan risklerin deerlendirmesi
- risklerle kaynanda mcadele
- alanlarn sal zerinde olumsuz etkileri olan alma koullarnn, bu etkiyi yok edecek veya azaltacak ekilde kiiye uygun dzenlenmesi
- teknolojik ilem, makine ve ekipmanla ilgili gelimelerin takip edilmesi
- tehlikeli ekipman, ara, malzeme ve materyallerin tehlikesiz veya az tehlikeli olanlarla deitirilmesi
- teknoloji, alma ortam, i organizasyonu, alma koullar ve sosyal ilikileri kapsayan birleik bir nleme politikasnn uygulanmas
- toplu koruma nlemlerinin, kiisel koruma nlemlerine gre ncelikli olarak kullanlmas
- i sal ve gvenlii alannda alan kiilerin ihtiya duyduu gerekli bilgi donanmnn salanmas
Riskler ve bu risklerin nlenmesine ilikin faaliyetlerin gerekletirilmesi iin iveren, iin kapsam, doas ve riskin yapsna gre uygun eitim ve donanma sahip yeterli sayda kii grevlendirir veya bunun
iin zel bir servis kurar.
verenler i sal ve gvenliini salamak iin i sal servislerinden hizmet alabilir. Bu servisler
arlkl olarak nleyici hizmetler vermektedir. Servisler, iverene planlama, organizasyon ve i sal
56
73

ve gvenlii koullarnn salanmasnda danmanlk hizmeti sunarlar. Bu servislerin verdii hizmetin
denetimi Salk Bakanl tarafndan gerekletirilir.
sal ve gvenlii alannda alanlar ilgilendiren tm hususlarda iveren, alanlarn ve temsilcilerinin grlerini almak zorundadr. alan says ellinin zerinde olan iyerlerinde alma koullar
komiteleri kurulur. alan says be ile elli arasnda olan iyerlerinde ise alma koullarna ilikin
daha kk bir alma grubu oluturulur. alma koullar komitesinin bakan iveren veya temsilcisi,
bakan yardmcs ise alan temsilcisidir.
sal ve gvenlii politikasn Bakanlar Kurulu oluturur ve yrtr. alma ve Sosyal Politika Bakanl bu politikay gelitirir, koordine eder ve bu alandaki blgesel politikalar yrtr. sal ve
gvenlii politikas l ibirlii erevesinde ulusal, sektrel ve blgesel dzeyde belirlenir ve yrtlr. Ulusal Konsey, i sal ve gvenlii politikasnn ulusal dzeyde gelitirilirken koordinasyonu,
danmay ve ibirliini salayan organdr. Ulusal Konseyin bakan alma ve Sosyal Politika Bakandr.
5.2.3 Sosyal Gvenlik Kanunu (110/1999)
Bulgaristan ulusal mevzuatnda zorunlu i kazas sigortas ilk kez Hijyen ve Gvenlii Kanununda yer
almtr. Sosyal Gvenlik Kanunu tm ynleriyle genel hastalk, i kazas, meslek hastal, analk sigortas, isizlik, yallk ve lm sigortasna ilikin sosyal gvenlik konularn dzenler. Sosyal Gvenlik
Bte Kanununda yllk olarak temel ekonomik faaliyet gruplar iin i kazas ve meslek hastal
asndan sosyal gvenlik katk miktar belirlenir.
kazalarnn tanmlanmas, incelenmesi, kayt altna alnmas ve bildirilmesi prosedrleri ve meslek
hastalklarnn, bildirilmesi, kayt altna alnmas, onaylanmas prosedrleri Bakanlar Kurulu kararyla
belirlenmitir.
5.2.4 rnlerin Teknik Gerekliliklerine likin Kanun (86/1999)
Kanunun temel amalarndan biri rnler hakkndaki temel artlarla, Avrupa Birlii Yeni Yaklam Direktiflerinde yer alan temel artlar uyumlu hale getirmektir. Kanunun amalad bir baka husus ise
Avrupa Birlii ortak pazarna katlma ilikin hususlar dzenlemektedir. (2) (3)
Sal ve Gvenlii Kanunu iverenlerin i sal servislerinden hizmet almasn zorunlu tutar.
sal servislerinin verdii hizmet arlkl olarak nleyici hizmetlerden oluur. Bu servisler iverene ve
iyerlerinde kurulu alma komitelerine i sal ve gvenliini salama ve srdrmelerine ilikin ykmllklerinin planlanmas, organizasyonu ve uygulanmas hususunda hizmet salarlar.
verenler kendi balarna veya dier iverenlerle ortaklaa i sal servisi kurabilirler. Bu servisi kuramadklar durumda bu hizmeti dardan alrlar. Genellikle byk iletmeler kendi i sal servislerini
kurmay tercih ederken, kk ve orta lekteki iletmeler bu hizmeti dardan almay tercih etmektedirler.
sal servislerinin ilev ve grevleri, servislerde alan profesyoneller ve nitelikleri gibi hususlar
Salk Bakanl tarafndan yaymlanan 14 sayl ve 1998 tarihli Sal Servisleri Genelgesi ile belirlenmitir. Bu servislerin temel ilevleri aada sralanmaktadr:
- i sal ve gvenlii risk deerlendirmesini yapmak,
- risklerin yok edilmesi veya azaltlmas iin tedbirleri belirlemek,
57
74

-
alanlarn salk gzetimini gerekletirmek ve sonularn yaplan ie gre analiz etmek,

alanlarn i sal ve gvenlii eitimlerini vermektir.
sal servislerinin yetkilendirilmesi Salk Bakanl tarafndan yaplmaktadr. Yetki alabilmesi iin
bir i sal servisinin gerekli niteliklere sahip personele sahip olmas ve mevzuatta belirtilen tm faaliyetleri gerekletirebilecek nitelikte olmas gerekmektedir. Bu servisler be yl sreyle yetkilendirilirler.
sal servislerinin mdr bir hekim olmaldr. Yaymlanan genelgede farkl sektrler iin i sal
ve gvenlii profesyonellerinin (iyeri hekimi, i gvenlii uzman, tp veya dier i sal ve gvenlii
yksekokullarndan mezun uzman ve risklere zel grev yapan dier uzmanlar) alan bana ka saat
hizmet vermeleri gerektii hkm altna alnmaktadr.
yerlerinde, profesyonellerin alan bana hizmet vermek zorunda olduklar saatler aadaki ekildedir:
1. Hekimler:
- ok tehlikeli snftaki her alan bana 2 saat
- Tehlikeli snftaki her alan bana 1.5 saat
- Az tehlikeli snftaki her alan bana 1 saat
2. gvenlii uzman
3. Tp veya dier i sal ve gvenlii yksekokullarndan mezun uzman
sal servislerinin sunduu hizmetin creti iin herhangi bir alt limit belirlenmemi, tamamen serbest
piyasa koullarna braklmtr. Bu servislerin faaliyetlerinin denetimi salk Bakanlnn Halk Sal
Denetim Birimleri tarafndan gerekletirilmektedir.
Bulgaristan Cumhuriyetinde i sal alannda yksek lisans renimi grmek isteyen kiiler, lisans
renimlerini Salk Bakanl tarafndan akredite edilen tm akademik veya medikal enstitlerde gerekletirebilirler. (2)
Ulusal SG Stratejisinde vizyon, hedefler ve ncelikler aada yer almaktadr:
2008-2012 Sal ve Gvenlii Stratejisinin vizyonu, Bulgaristann yksek kalite ve retkenlikte ve
i sal ve gvenliini temel alan bir alma hayatna sahip olmasdr.
Hedefler ve ncelikler
2007-2012 Avrupa Birlii Sal ve Gvenlii Stratejisi ye lkelerin, i kazas ve meslek hastalklarnda srekli, srdrlebilir ve dzenli bir azalmay amalayan tedbirleri almay taahht etmelerini
tevik etmektedir.
2008-2012 Sal ve Gvenlii Stratejisinin temel hedefi i kazalarnn %25 orannda azalmasdr. Bu
iddial hedefe ulamak amacyla aada yer alan ncelikli alanlarda tedbirler alnacaktr:
1. sal ve gvenlii mevzuatnn doru bir ekilde uygulanmas
2. Sektrel stratejilerin gelitirilmesi ve uygulanmasnn tevik edilmesi
58
75

3. Risk Ynetimi
4. nleme kltr ile alan ve iverenlerde saln korunmasn amalayan davran deiikliinin
desteklenmesi
ncelik 1. Sal ve Gvenlii Mevzuatnn Doru Bir ekilde Uygulanmas
Bu nceliin gereklemesi i sal ve gvenlii mevzuatnn sahada etkin uygulanmasn salayacak
tedbirlere ve yntemlere baldr. sal ve gvenlii mevzuatnn doru bir ekilde uygulanmas bir
yandan alanlarn salk ve gvenliklerinin korunmasnda hayati bir nem tarken te yandan iyerlerini eit bir temele oturtmaktadr.
Risklerin yksek olduu sektrler, hassas risk gruplarnn bulunduu alanlarla beraber KOBler ve kamu
sektrnde gsterilecek abalar, i kazas ve meslek hastalklar saysnn azalmasnda nemli rol oynayacaktr. Hem ulusal hem de iyeri seviyesinde taraflarn katlmnn salanmas ok nemlidir.
Mevzuatn erevesinin gelitirilmesi:
- gc piyasasndaki teknik ilerlemelerin ve geliimin kazanmlarn hedeflemeli,
- Kararl, basit ve etkin bir uygulama salamal,
- yerlerine yklenecek idari masraflarn azaltlmasn salamaldr.
yerleri iin en uygun mevzuatn oluturulmas, ulusal mevzuatn sadeletirilerek gelitirilmesi ile gerekleecektir. Fakat bu sadeletirme gerekleirken mevcut koruma seviyesinde azalma meydana gelmemelidir.
ncelik 2. Sektrel Stratejilerin Gelitirilmesi ve Uygulanmasnn Tevik Edilmesi
Stratejinin baars, sektrel stratejilerin ne lde oluturulduuna ve uygulandna dayanmaktadr. Sektrel stratejiler, tm taraflarn aktif katlm ile sektrlerin geliiminin kapsaml analizi ve deerlendirmesi
ile hazrlanacaktr. sal ve gvenlii ynnden sapmalar gsteren iyerleriyle beraber en sk rastlanan
risklere ve en hassas gruplardaki alanlara ynelik tedbirlerin uygulanmasna ncelik verilecektir.
Sektr stratejileri aadaki alanlar iermelidir:
- Salk gzetiminin etkinlii artrlarak risklerin nlenmesi
- alanlarn rehabilitasyonu ve yeniden igc piyasasna kazandrlmas
- Sosyal ve nfusa bal deiikliklerin deerlendirilmesi
ncelik 3. Risk Ynetimi ve Ortaya kan Yeni Riskler
sal ve gvenliine konularna ilikin bilgi birikiminin artmas iin temel bilimsel aratrmann
yannda uygulama zerinde de aratrmalar yrtlmelidir. Bu aratrmalar maruziyetlerin
aklanmasnda, sebep ve sonu ilikilerinin belirlenmesinde ve yeniliki teknolojiler ile nleyici zmlerin tasarmnda nem tamaktadr.
Aratrmalarda ncelikli konular, psikolojik konular, kas-iskelet sistemi rahatszlklar, tehlikeli maddeler, SG ynetim sistemi, etkenlerin birlemesi ile oluan riskler (rnein i organizasyonu ve iyeri tasarm, ergonomi, fiziksel ve kimyasal etkenlere birleik maruziyet) ve nanoteknolojilere ilikin riskler
olmaldr.
Teknolojik yenilikler, organizasyonel ynetim ve retim, teknoloji transferi gibi konularda sosyal ve
ekonomik aratrmalar yrtecek bir i sal ve gvenlii merkezinin kurulmas gerekmektedir. yerinde refah salamak amacyla yaratc ve yeniliki frsatlar harekete geirilerek, SGye ilikin bilgi
birikimi artrlmaldr.
59
76

ncelik 4. nleme Kltr ile alan ve verenlerde Saln Korunmasn Amalayan Davran
Deiikliinin Desteklenmesi
sal ve gvenlii mevzuatnn getirdii yeni ykmllkler ve glklerin stesinden baaryla
gelmenin en etkili yolu bu faaliyetlerin ve nleme kltrnn neminin alglanmasndan gemektedir. Bu
yzden hem alanlar hem de iverenler iyi ileyen bir SG sisteminin ve buna ilikin doal sorumluluklarnn faydalarnn farkna varmaldr. Bu amala genel ynetim sistemine SG ynetim sisteminin entegre edildii iyerlerinin yzdesi artrlmaldr. (1)
kazalarnn bildirilmesi, tanmlanmas, aratrlmas, kayt altna alnmasna ilikin hkm ve koullar
30.12.1999 tarihli 263 sayl Bakanlar Kurulu karar ile belirlenmitir.
Sosyal Sigortalar Kanunu ile genel zorunlu sosyal sigortaya sahip kiiler, i kazas ve meslek hastalklarna kar da sigortalanmtr. kazas ve meslek hastalklarna kar sigortalanmam olan kiiler;
kendi nam ve hesabna alanlar, tarm reticileri ve ttn reticileridir.
kazas meydana gelmesi durumunda iveren derhal kaza koullarnn aratrlmasn salamak zorundadr. Bu aratrmada hazr bulunmalar iin iyerindeki alma koullar komitesinden alan temsilcileri
davet edilmelidir. Meydana gelen kazann koullar, olayn bir i kazas olduuna iaret ediyorsa, iveren
ign ierisinde Ulusal Sosyal Gvenlik Kurumuna bildirimde bulunmaldr. veren ign kaybndan
bamsz olarak, iyerinde meydana gelen tm i kazalarn aratrmak ve bildirmek zorundadr.
Bir i kazas veya daha fazla alann yaralanmasna sebep olmusa veya maluliyete ya da can
kaybna sebep olmusa, iveren Ulusal Sosyal Gvenlik Kurumunun blgedeki birimini, Tefti
Ajansnn Blge daresini derhal bilgilendirmelidir. kazas, maluliyet veya can kaybna sebep olmusa savcla bildirilmesi zorunludur.
Bildirimdeki verilere dayanarak Sosyal Gvenlik Kurumu yetkilisi kazann aratrlmas iin yasal prosedrn uygulanp uygulanmayacana karar verir. Bu veriler eer kazann veya daha fazla alann
yaralanmasna sebep olduunu veya maluliyete veya can kaybna sebep olduuna iaret ediyorsa kazann
aratrlmas zorunludur.
Yaplan aratrmann sonularna dayanarak bir Sosyal Gvenlik Kurumu yetkilisi kazann bir i kazas
olup olmad kararna varr. Sosyal Gvenlik Kurumunun kurmu olduu i kazalarnn bildiriminin de
yaplabildii bir enformasyon sistemi bulunmaktadr. Sosyal Gvenlik Kurumu belli aralklarla alma
ve Sosyal Politika Bakanl ve Ulusal statistik Enstitsne i kazalarna ilikin bilgi aktarmaktadr.
kazalarna bal yaralanmalara ilikin veriler blgesel SG politikasnn ve tefti faaliyetlerinin nceliklerinin belirlenmesi amacyla analiz edilir. Bu veriler halka aktr ve verilere internet yoluyla
ulalabilmektedir. (2) (4)
Meslek hastalklarnn, bildirilmesi, kayt altna alnmas, onaylanmas, raporlanmas ilemleri, Bakanlar
Kurulunun 79/2001 sayl karar ile kabul edilen kararname ile belirlenen esaslara gre gerekletirilir.
Sosyal Gvenlik Kanununun 51. Maddesine gre meslek hastal, arlkl olarak alma ortam veya
yaplan iin yrtmnden kaynaklanan etkenler sebebiyle ortaya kan hastalklardr. Salk Bakanlnn nermi olduu meslek hastalklar listesi Bakanlar Kurulu tarafndan kabul edilmitir. Bu
listede yer alamayan bir hastalk da eer sigortalnn dorudan alt iten kaynaklanm ve alann
60
77

maluliyeti veya lmne sebep olmu ise meslek hastal olarak snflandrlabilir. Komplikasyonlar ve
ge ortaya kan sonular da meslek hastal olarak snflandrlr.
Meslek hastalklarnn onaylanmas veya kabul edilmemesi, Salk Bakanl ve Ulusal Uzman Salk
Komisyonu karar ile kurulan ve bir meslek hastalklar uzman ve bir i sal uzman ieren Blge
Uzman Salk Komisyonu tarafndan kararlatrlr. Ulusal ve Blgesel Uzman Salk Komisyonlar igc kaybnn boyutlarna Bakanlar Kurulunun 47/2005 sayl karar ile kabul edilen gc Kaybna
likin Uzman Gr Hakknda Kararname ile dzenlenen esas ve kriterlere gre karar verir. (1) (4)
5.7 SG Tefti Yaps
alma ve Sosyal Politika Bakanlna bal Tefti Ajans tm sektr ve aktivitelerde alma mevzuatna uyulmasnn kontroln gerekletirmektedir. ( Kanununun 399. Maddesine gre) Bununla
beraber gcnn Desteklenmesi Kanununa uyumun denetlenmesi de Tefti Ajans tarafndan gerekletirilmektedir.
Tefti Ajans faaliyetlerini, Bakanlar Kurulunun 92 sayl 2000 tarihli kararyla kabul edilen yapsal
dzenlemelere uygun olarak gerekletirmektedir. Bu dzenlemeler Ajansn yelerini, yapsn, grevlerini ve alma usullerini belirler. Ajansn btesi, devlet btesinden ayrlan payla beraber kendi gelirlerinin toplamndan olumaktadr.
Tefti Ajans, Blge Tefti Mdrlkleri (28 zel idari birim) araclyla aada yer alan grevleri
yrtmektedir:
1. SG koullar ve alma hayatna ilikin mevzuata uyulmasnn denetlenmesi
2. gcnn Desteklenmesi Kanununa uyumun denetlenmesi
3. alma mevzuatnn denetlenmesinin en etkili ekilde gerekletirilebilmesi iin alanlara ve iverene bilgi vermek ve teknik tavsiyelerde bulunulmas
4. Etkin bir alma mevzuatnn oluturulabilmesi amacyla yetkili birimlerin sorunlar ve eksikliklere
dair uyarlmas
Tefti Ajansnn Genel Mdr alma ve Sosyal Politika Bakanl tarafndan atanr ve grevden
alnr. Yllk denetim plan ve i tefti blge mdrlklerinin onay, Tefti Genel Mdr ile alma
ve Sosyal Politika Bakan koordinasyonu ile yaplr. Tefti Ajansnn Yaps Tablo 1de verilmektedir.
ekil 5.1. Tefti Ajans Yaps
61
78

Tefti Ajans bnyesinde grev yapan mfettilerin grevleri aada yer almaktadr:
1. Bakanlklar, dier idari birimleri, iyeri bina ve eklentilerini ile dier alma alanlarn ziyaret etmek
2. Denetimin gerektirdii tm dokman, veri ve bilgiye ulamak
3. Denetime ilikin konularda alanlarla dorudan grmek
4. Laboratuvar testleri iin gerekli olan rnekleri almak
5. kazalarnn sebep ve sonularn aratrmak (2) (5)
Blm Kaynaklar
1. Bulgaristan alma ve Sosyal Politika Bakanl, Republic of Bulgaria Ministry of Labour and Social Policy,
Sal ve Gvenlii Strateji Belgesi, Strategy on Safety and Health at Work (SHW), 2008 2012
2. ILO, WHO, IOE, ETUC, Bulgaristan Ulusal Sal ve Gvenlii Profili, National Profile on Occupational Safety
and Health of the Republic of Bulgaria, 2012
3. Sal ve Gvenlii Mevzuat, ILO, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.ilo.org/safework/countries/europe/bulgaria/lang--en/index.htm
4. Kazalar ve Meslek Hastalklar, Avrupa Birlii Komisyonu, (Eriim: 27.12.2013),
http://ec.europa.eu/employment_social/missceec/table8_en.pdf
5. Tefti Yaps, Bulgaristan alma ve Sosyal Politika Bakanl, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.gli.government.bg/en/
62
79

6. EK CUMHURYETNDE SALII VE GVENL SSTEM
6.1 SG Tekilat Yaps
alma ve Sosyal ler Bakanl (MPSV)
alma hayatn dzenleyerek, sosyal hizmetler, aile politikas, sosyal gvenlik, emeklilik, hastalk sigortas konularnda almalar yapmak, istihdam artrm, igc piyasas oluturulmas, yabanclarn
istihdam konularnda artlar iyiletirmek, i mevzuat, i sal ve gvenlii alanlarnda dzenleyici
tedbirler almak, Avrupa Sosyal Fonu ve dier uluslararas kurulular araclyla almalar yrtmektir.
stihdam Brolar, Sosyal Gvenlik Kurumu, Devlet Tefti Dairesi, Blge alma Mfettileri ve
Ulusal ocuk Koruma Dairesi iin metodolojik rehberlik yapar. Fiziksel ve zihinsel engelli ocuk ve
yetikinler iin Sosyal Bakm Evleri altrr. alma ve Sosyal ler Aratrma Enstits, Gvenlii
Eitim ve Aratrma Enstitsnn almalarn koordine eder. alma ve Sosyal ler Bakanl bal
kurulular ile birlikte 18000 alan ile hizmet vermektedir.
Sosyal Gvenlik daresi (CSSZ)
ek Sosyal Gvenlik Kurumu yaklak 750 milyar avro yllk geliri ile ek kamu idaresinin nemli finansal organizasyonudur. Kamu ynetiminin bir paras olarak, CSSZ sosyal gvenlik primleri ve devlet
istihdam politikasna katk olarak toplad harlarla ulusal bteye te bir orannda katkda bulunmaktadr. Sosyal Gvenlik daresinin ana grevlerinden biri emeklilik sigortas, hastalk sigortas ile birlikte
i sal ve gvenlii ve devlet istihdam politikasna katk balklarn ierir.
Sal ve Gvenlii Aratrma Enstits (VUBP v.v.i.)
alma ve Sosyal ler Bakanlna (MPSV) bal olarak 50 yl akn bir zamandr i sal ve gvenlii alannda almalar yapmaktadr. faaliyetlerinden kaynaklanan, insan saln ve evreyi tehdit
eden risklerin nlenmesini ve bu risklere ynelik koruma politikalar gelitirilmesini amalamaktadr. (1)
6.2 SG Mevzuat
ek Cumhuriyetinde i sal ve gvenlii alanndaki hukuki dzenlemeler 262/2006 sayl Kanunu
kapsamnda Sal ve Gvenlii ana balyla dzenlenmitir. Bu ana balk altnda Risk nleme,
verenin Ykmllkleri ve alanlarn Hak ve Sorumluluklar eklinde alt balklara yer verilmitir.
Bu maddelerden bazlar u ekilde yer almtr.
- veren alanlarnn mesai ierisinde i gvenlii ve i sal konularnda gvenliini ve
saln tehlikeye sokabilecek riskler konusunda gerekli nlemleri alr.
- ki ya da daha fazla iverenin olduu iyerlerinde iverenler i sal ve gvenlii konularnda
koordineli olarak alr.
- veren alannn maruz kald riskler dorultusunda yakalanlan meslek hastal ve geirilen
i kazalar ile ilgili idari kuruma ve ilgili alan rgtne bildirimde bulunmakta zorunludur. veren i sal ve gvenlii konularnda oluacak maliyetlerden sorumludur, alanlarna ek
maliyet karamaz.
- veren, alanlarn saln tehlikeye atmayacak alma ortam yaratmakla ve gvenli
alma koullar hazrlamakla ve ayrca risklerin nlenmesine ynelik tedbirleri almakla ykmldr. (2)
63
80

ek Cumhuriyeti statistik Ofisinin SG Aratrma Enstits (VBP) iin hazrlad raporda ek Cumhuriyeti'nde 2004-2011 yllar arasnda kadn ve erkek iilerin i kazalar ve meslek hastalklar istatistikleri ile meydana gelen lmcl kazalarn analizi ve i gremezlikle sonulanan hastalk ve yaralanma
gstergeleri Tablo1, Tablo2 ve Tablo3te sunulmutur. (3)
Tablo 6.1. Yllara Gre Kadnlar Ve Erkekler Arasndaki Kazalar Oranlar
Yl
kazalar
%
lmcl i kazalar %
2004
Kadn
25.1
Erkek
74.9
Kadn
4.5
Erkek
95.5
2005
25.3
74.7
3.6
96.4
2006
24.6
75.4
3.9
96.1
2007
26.8
73.2
5.9
94.1
2008
26.6
73.4
4.6
95.4
2009
28.3
71.7
7.8
92.2
2010
29.0
71.0
9.1
90.9
2011
28.6
71.4
6.4
93.6
Ortalama hz
26.7
73.3
94.0
Yl
Tablo 6.2. Kazas Ve Meslek Hastalklarnn Yllara Gre Dalm
Sigortal ii
Kadn
lmcl i kazas
geiren ii
Kadn
Erkek
Kadn
Erkek
2004
2059827 2329424
20829
60859
176
2005
2081003 2361700
21173
60869
13
150
2006
2107619 2389414
21306
60990
148
2007
2161912 2435109
19922
57311
11
176
2008
2148642 2423801
18995
52286
166
2009
2019022 2234117
14188
35985
95
2010
2076836 2234124
14977
36701
11
110
2011
2063194 2148355
13492
33619
117
26.7
73.3
6.0
94.0
Ortalama
Oran %
47.4
Erkek
kazas ve meslek hastal geiren ii
52.6
64
81

Tablo 6.3. Sektrlere Gre Kadn ve Erkek alanlarn lmcl Mesleki Yaralanma Rakamlar
Sektr
kodu
Sektrler
A.
Tarm, ormanclk, balklk
lmcl kazalar
Kadn
-
Erkek
35
Toplam
35
B.
Madencilik
15
15
C.
malat
78
82
D.
Elektrik ve enerji
E.
Su temini, atk
16
16
F.
Bina, naat
67
67
G.
16
20
H.
Toptan ve perakende ticaret, motorlu aralarn

onarm
Tama ve depolama
52
59
I.
Konaklama ve yiyecek hizmeti
J.
Bilgi iletiim
K.
Finans ve sigorta faaliyetleri
L.
Gayrimenkul faaliyetleri
M.
Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler
11
N.
dari ve destek hizmet faaliyetleri
12
14
O.
Kamu ynetimi ve savunma
P.
Eitim
S.
Dier sektrler
27
322
349
Toplam CR 2009 - 2011

ek Cumhuriyetinde i sal ve gvenlii konularnda mevzuat hkmlerince sorumluluk iverene

verilmitir. veren bu konuda niversitelerden, zel kurululardan ya da SG Profesyonellerinden hizmet
alabilir.
alanlarn da uymas gereken kurallar belirtilmi olup iveren her konuda idareye kar sorumludur.
alanlar hayati risk grd ilerden kanma hakkna sahiptir. alanlara dzenli aralklarla SG eitimi verilir. veren, kendi alanlar arasnda ehil kimse bulunmuyorsa eitimler iin dardan hizmet
alabilir. sal ve gvenlii almalarna (rnein risk deerlendirmesi gibi) alanlarn katlm
salanr. Eitimlerin hedeflere ulamas adna ve alann SG konusunda ne derece bilgilendiini ve bu
konuda kendini gelitirdiini gzlemek iin ksa testler uygulanabilir.
alanlar ie balarken ve belli aralklarla salk kontrollerinden geirilir. alann yapt ie uygun
kiisel koruyucu donanm iveren temin eder ve kullanmas konusunda onu bilgilendirir. veren verdii
eitimler ve yapt uyarlara ramen alanlarn SG konularnda duyarszl durumunda alana uyar
ve ikazda bulunur devam etmesi halinde maddi yaptrmda bulunabilir. yerinde meydana gelen kazalar
ve meslek hastalklarn iveren Kanunda belirtilen hkmler uyarnca idareye bildirmekle ykmldr.
65
82

ek Cumhuriyetinde SG alannda denetim ve tefti faaliyetleri alma ve Sosyal ler Bakanl
(MPSV)na bal Devlet Tefti Kurumu (SUIP) tarafndan yrtlmektedir. SUIP 8 blgede gurup
bakanlklaryla ek vatandalara hizmet vermektedir. (4)
ek Cumhuriyeti Orta Avrupada SG konusunda nemli lkelerden olma yolunda ciddi emek sarf etmektedir. 2004 ylnda Avrupa Birliine ye olmasyla birlikte bu konudaki tm mevzuatn AB ereve Direktiflerini referans alarak revize etmitir. rnein 2006 ylnda karlan Kanununda 2012
ylna kadar birok kez deiiklikler yaplmtr.
ek Cumhuriyeti Ulusal Politika hedefleri erevesinde i sal ve gvenlii aralarnn gelitirilmesi
adna aadaki hedefler belirlenmi ve bu hedefler adm adm gerekletirilmeye balanmtr;
- kazalarn ve meslek hastalklarn en aza indirmek, sosyal ve ekonomik kayplar nlemek,
- alanlarn i gcnn arttrlmas ve i kayplarnn nlenmesi dolaysyla ekonomik adan
kayplarn en aza indirilmesini salamak,
- alanlarn alma koullarnn iyiletirilmesi adna dzenlemeler yapmak,
- kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesinde en temel ara olan risk deerlendirmesini tm
iyerlerine yaymak,
- Sektrlere zg SG ynetim sistemleri gelitirilmek, bunlarn uygulamasnda kullanlacak risk
deerlendirmesi ve SG performans izleme yntemlerinin gelitirilmesi amacyla saha almalar
yapmak,
- Hedef sektrlere zg SG ynetim sistemlerinin yaygnlatrlmas: Sektrlere zg SG ynetim sistemleri ile bunlarn uygulamasnda kullanlacak risk deerlendirmesi ve SG performans
izleme yntemlerinin yer ald rehber kitapklar hazrlamak,
- SG alannda farkndaln arttrlmas ve proje faaliyetlerinin tantmn gerekletirmek. (4)
6.6 Kazas Meslek Hastal Bildirim Sistemi
kazas ve meslek hastalklarnn Kanunda belirtilen hkmler gereince bildirimi zorunlu olmakla
beraber bu bildirim henz istenen dzeyde deildir. kazalar iveren tarafndan alma ve Sosyal ler
Bakanlna ve ayn zamanda sigorta kuruluuna bildirilir. lml olmayan i kazalar en ge 3 gn
ierisinde idareye bildirilmelidir. lml kazalar ise ayn gn iinde bildirilir.
Her iyerine ait bir iyeri sicil karnesi tutulur ve her i kazasnda bu kazalar sicile yansmaktadr.
alann iine gelmek iin yolda geirdii sre mesai saatinden sayld iin bu esnada bana gelen bir
kaza i kazas olarak saylmaktadr.
kazas veya meslek hastal geiren alan, gerekli tetkik ve aratrmalarn ardndan lehine karar
ktnda geirdii kazann derecesine gre geici i gremezlik ya da srekli i gremezlik denei alr.
alan iverene ayrca bir tazminat davas aabilir. (5)
6.7 Meslek Hastalklar Tespit Tan Tedavi Sistemi
alann iveren tarafndan verilen ii mesai saati iinde yapt esnada maruz kald risklerden dolay
ya da iin doasndan kaynaklanan hastalklar meslek hastal olarak kabul edilmektedir. Hukuksal
adan meslek hastal ve i kazalar benzer ekilde deerlendirilir. AB lkelerinin genelinde olduu gibi
meslek hastalklarnn bildirimi ve tedavisi AB tavsiye kararlarna uygun olarak dzenlenmitir.
alanlarn dzenli aralklarla salk kontrolnn yaplmas mevzuat ile gvence altna alnmtr. zel
politika gerektiren (hamile, gen ya da yal alan vb.) alanlar salk kontrolnde ncelikli tutulur.
66
83

Salk kontrolnde tespit edilen meslek hastal varsa tedaviye bir an nce balanr, iveren idareye bu
konuda bildirimde bulunur. (6)
6.8 SG Tefti Yaps
Tefti Kurumu (SUIP) merkez ve sekiz blgesel i tefti grup bakanlndan olumaktadr. Bunlar:
Prag OIP Capital City, Orta Bohemya OIP , OIP Gney County ve Highlands , OIP Pilsen ve Karlovy
Vary , OIP Ustecky ve Liberec Region , OIP Kralove ve Pardubice , OIP Gney Moravia ve Zln Blgesi , OIP Silesian ve Olomouc Region. Kurumun grevi i sal ve gvenlii ile ilgili dzenlemeler de
dhil olmak zere alma mevzuatndan doan ykmllklere uyumu kontrol etmek ve bu konuda teftiler yapmaktr. Tefti neticesinde mevzuata aykr bir durum olduunda, idari para cezas ile yaptrm
uygulanr. (7)
6.9 SG Uygulamalar
-
ek Cumhuriyetinin ye olduu ve ortak alma yapt uluslararas kurulular:

o WHO,
o OSHA,
o Perosh,
o EUROSHNET,
o ENETOSH
Yrtlen Projeler:
o nsan Kaynaklarnn Gelitirilmesi Asndan Gvenlik Kltr Destek Sistemi
o THESEIS evre ve Sanayi Sektrnde alanlar iin SG Eitimi (Leonardo Da Vinci)
o Byk Kaza Guruplarnn nlenmesi ve Kontrol(evre Bakanl)
o Tehlikeli Kimyasallarn Maruziyetine Karn Acil Eylem Plan
o Endstriyel Kazalara Ynelik Risk Deerlendirmesinde Yeni Yaklamlar. (8)
Blm Kaynaklar
1. ek Cumhuriyeti Sal ve Gvenlii Kurumsal Yaps, alma ve Sosyal ler Bakanl, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.mpsv.cz/en/
2. Labour Code No. 262/2006 Coll., as amended Zkonk prce
3. Sal ve Gvenlii statistikeri, BOZPinfo, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.bozpinfo.cz/knihovna-bozp/citarna/clanky/statistika_pu/pu_zen130416.html
4. National Policy on Occupational Safety and Health in the Czech Republic Press : June 2008, Labour Code No.
262/2006 Coll., as amended Zkonk prce
5. Kazalar, Gvenlii Aratrma Enstits (VUBP), (Eriim: 27.12.2013) http://www.vubp.cz/
6. Meslek Hastalklar, Gvenlii Aratrma Enstits (VUBP), (Eriim: 27.12.2013), http://www.vubp.cz/
7. ek Cumhuriyetinde Tefti Yaps, Statni Urad Inspekce Prace, (Eriim: 27.12.2013), http://www.suip.cz/
8. SG Alannda birlikleri ve Yrtlen Projeler, alma ve Sosyal ler Bakanl, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.mpsv.cz/en/
67
84

7. DANMARKADA SALII VE GVENL SSTEM
7.1 SG Tekilat Yaps
Danimarkada alma ve istihdamdan sorumlu kurulu olan Danimarka alma Bakanldr. Bakanlk
konusuyla ilgili pek ok devlet kuruluuna veklet etmektedir. Bunlardan SG ile ilgili olarak bakanln
Danimarka alma Hayat daresi (DWEA) birimi sorumludur. Kurulu amalar ve faaliyetlerinin kapsamlar devletin hedeflerine gre belirlenir ve faaliyetleri iin genel bteden tahsis edilecek ksmlar
belirlenir. (1)
Danimarka alma Hayat daresi (DWEA) ve Tefti Stratejisi
Ulusal Sal ve Gvenlii Kurumu ve be birimden ve Tefti blgesinin birletirilmesiyle
olumutur.
Kurum, iyerindeki hastalklar ve kazalar azaltmay ve alma evresini btnsel bir adan iyiletirmeyi amalar. stihdam edilen 750 personelinin 160ar tanesi i tefti dou birimi Sealandta, gney
birimi Funen ve gney Jutlandta, kuzey birimi ise kuzey Jutlanddadr. Kopenhag da ise danma birimi, insan kaynaklar birimi ve i tefti dou birimi bulunmaktadr.
Kurumun ynetim kurulu bakan, hkmet tarafndan atanan Genel Mdrdr.
alma Hayat daresi, herkes iin gelimi bir alma ortamna ulama sosyal amac iin kurulmutur.
Tm almalar ara ile yrtlr: denetim, dzenleyici alma ve bilgi. alma Hayat daresi, her
zaman yasalarn altnda i gvenlii uran srdrmektedir.
DWEA, Hkmet tarafndan Danimarka yasasndaki ilgili alann AB dzenlemelerine geiinin
katlmn da salayacak ekilde alma Hayat Kanununun taahhtlerine tamamlayc olmas ve tercme etmesi konusunda grevlendirilmitir. Bu bakmdan DWEA, alma hayat iin dzenleyici deiiklikler ve yeni kurallar yaynlar. (2)
Bugn itibari ile teknik, kimyasal, organizasyona ait ve psikolojik faktrlerle ilgili hkmler vardr. Yeni
Hkmler DWEA tarafndan belirli aralklarla yaynlanr.
2012-2020 stratejisinde iyerindeki kazalar, alma hayatndaki psikososyal riskler ve iskelet-kas sistemi
bozukluklarna odaklanlmtr. (3)
7.2 SG Mevzuat
Danimarka alma Hayat Kanunu 1873 den itibaren bir dzenleme ierir. Bu tarihten beri birok kez
deitirilmitir. En son toplu halde deiiklik 18 Mart 2005te olmutur. alma Hayat Kanunu hkmleri, alma evresine rehberlik edecek art ve ykmllkleri ierir. Bu hkmler alma piyasas taraflaryla ibirlii iinde grlerek hazrlanmtr.
Danimarkada, alma hayatnn i kontrol ile ilgili kanun 18 Mart 2005 tarih ve 268 saysyla yrrle girmitir. Danimarka alma Hayat daresi tarafndan karlmtr ve btn iverenler iin geerlidir. Ancak en son deiiklik 27 Ocak 2011 tarih ve 57 saysyla yaplm olan kanundur.
Danimarka, Finlandiya, zlanda, Norve ile birlikte sve, Kuzey (Nordic) lkeleri olarak gruplandrlmaktadr. Bu lkeler, sosyal ve demokratik ynden benzer gelenekleri olmas, gl refah dzeyi,
nemli lde sendikalama dzeyi ve sendikalarn SG hizmetlerine dahil olmalar, SG ynetim sistemi
68
85

dzenlemelerinde sre bazl tarihsel geliim, katlmc ve hedef belirleyici yaklamlar ile ortak zellikler gstermektedirler. SGnin gelime srecinde ereve Direktifin etkileri grlmektedir. Ancak,
alma Hayat terimi ile snr tanmlayc SG anlay, uzun sre devam etmitir. nleyici hizmetlerin
organizasyonu, ile ilgili sorunlara ilikin tazminat sistemi konularnda dier AB lkeleri ile paralellik
gstermektedir.
alma Hayat Kanunu, alanlarn yan sra, reticiler, ithalatlar ve tasarmclara ynelik hkmler
ieren genel bir dzenlemedir. Kanun, kendi adna alanlar da kapsamaktadr. SG ynetimi zorunludur ve esaslar temel SG Stratejisinde tanmlanmtr. Sosyal diyalog, katlmc yap, alanlara daha
gl bir ekilde katlm hakk verilmesi, geribildirim mekanizmas, i denetim ile ileyen renme dngs ve srekli iyileme bu esaslar arasnda yer almaktadr. Bu hkmler, sistematik alma hayat ynetimi ad altnda yeniden dzenlenmitir. (4) (5)
Organizasyon ve Yap
Danimarkada; btn iletmelerle alakal olan ve ii ve iveren temsilcileri (gvenlik komitesi, gvenlik
memuru ve gvenlik gruplar) ile iletmelere mdahale eden uzmanlardan oluan i sal servisleri
arasnda kurumsal ibirlii tiplerini ieren bir iletmede salk ve gvenlik organizasyonu arasnda bir
fark olmaldr.
sal hizmetleri, koruma ve nleme hizmetlerine karlk gelir ve dahili hizmetler, sektrel hizmetler
ve blgesel hizmetler olmak zere farkl ekilde bulunabilir.
Sadece, mevzuatn art kotuu sektrlere ait iletmeler, bu hizmetleri almak zorundadr (ylda ii
bana 0.6 saat). Ancak denetim hizmetleri, riskli sektr iinde yer almayan dier iletmeleri i sal
hizmetini almaya zorunlu klabilir.
ok- Disiplinlilik
Salk servisleri, ok disiplinlilik ilkesini uygular. Personel asndan aada belirtilen 5 mdahale
alannn her birini temsil eden en az 5 danmanlar olmaldr.
- Fizik
- Kimya
- Biyoloji
- Ergonomi
- Psikoloji
ok-disiplinlilik prensibine uyma, d bir kurulu olan Danimarka Akreditasyon (DANAK) tarafndan
kontrol edilir.
Misyon ve Grevler
Salk servislerinin hedefi; i kazalarn da kapsayarak i evresinin neden olduu kazalar nlemek ve
iilerin fiziksel ve psikolojik iyilik halini korumaktr. Bu grevler nleyici ve mmkn snrlamalar
iyiletiricidir. Ana grevler;
- evresinin tamamn incelemek,
- Uygun nlemleri almak,
- Tavsiyede bulunmak,
- Salk almalarn yrtmek,
- Eitim, bilgilendirme ve ergonomik problemleri zmedir.
69
86

Hizmetler, alma artlarn analiz etmeyi ve iletmede deiiklik ve gelimeler iin neride bulunmay
gerektirir. (6)
Danimarka hkumetinin kararlatrd alma Ortam Stratejisinin ncelikleri ve hedefleri kapsamnda
aada yer alan alma ortam problemlerine odaklanlmas gerektii kararlatrlmtr:
-
kazalar
Psikososyal alma ortam
Kas-iskelet sistemi hastalklar
Strateji kapsamnda aada yer alan 2020 ylna kadar ulalmas planlanan hedefler belirlenmitir:
-
kazalarnn saysnn alan saysna oran %25 azalacak

Psikolojik olarak ar yklenen alan says %20 azalacak
Kas-iskelet sistemi hastalklar yaayan alan says %20 azalacak
alma Ortam Stratejisinin Ortaya Koyduu 19 Yeni Alm

-
ok tehlikeli iyerlerine daha sk tefti uygulamas

SG problemlerinin nem derecesinin belirlenmesi
yeri leine gre yaptrm uygulanmas
yerleriyle daha youn diyalog kurulmas
Psikososyal i ortamna odaklanlmas
Kk lekli iyerlerine daha fazla destek
Yeni iyerleri iin SG balang sistemi
SG danma sisteminin sadeletirilmesi
Teftilerin daha etkin uygulanmas
yeri dzeyindeki SG organizasyonu deneyimlerinin analizi
Saln gelitirilmesine ilikin diyalog
Gen ve yeni alanlara odaklanlmas
Yabanc irketlere odaklanlmas
alma ortamna ilikin gelimi rehberlik ve bilgi
Rehberlik ve tefti birimlerinin koordinasyonu
Danimarka nano-gvenlik merkezi kurulmas
Danimarka alma ortam aratrma fonunun doru ynlendirilmesi
alma ortamndaki iyilemenin llmesi (7)

kazas bir i yerinde meydana gelen bir olay veya bir eye maruz kalma sonucu 5 gnden fazla srmeyen fiziksel veya ruhsal btnl bozan olaylar olarak tanmlanr. kazas ancak yaplan i yznden
veya alma artlar yznden vuku bulduysa i kazas olarak tannr.
kazasn deerlendirmek iin i kazas olduuna dair iverenin imzas, iveren sigorta irketi bilgisi ve
doktor raporu gereklidir. Kiiler bireysel olarak i kazas olduuna dair ikayet formunu doldurarak mracaat edebilirler. veren i kazasn bildirmek zorundadr. Bildirim EASY olarak adlandrlan web tabanl elektronik raporlama sisteminden yaplr. Bu sistemin sadece Danca versiyonu bulunmaktadr.(8)
70
87

Meslek hastal ve salk bozukluu yaplan iten veya alma artlarndan tr ortaya kan rahatszlktr. Bir iyerindeki olumsuz artlara maruz kalma durumu ortaya kan ve tibbi aratrmayla maruziyet ve hastalk arasndaki iliki kesin olarak tespit edilir. Meslek hastal iki farkl ekilde tannr.
Birincisi eer hastalk ve hastala sebep olan maruziyet meslek hastal listesindeyse meslek hastal
olarak tannr. kinci olarak meslek hastalklar komitesi tarafndan beyan edilirse meslek hastal olarak
tannr. Doktorlar ve di hekimleri tarafndan i kazalarnn bildirildii EASY adl sisteme deil de ESS
olarak tanmlanan meslek hastal elektronik bildirim sistemine benzer ekilde kayt yaplr. Bu sistemin
sadece Danca versiyonu bulunmaktadr.(9)
Blm Kaynaklar
1. Kurumsal Yap, stihdam Bakanl, (Eriim: 27.12.2013)

http://uk.bm.dk/en/TheMinistry/Organisation.aspx
2. Danimarkada Tefti Yaps ve Organizasyonu, ILO, (Eriim: 27.12.2013)
3. Sal ve Gvenlii Organizasyonu, Danimarka alma Ortam Kurumu, (Eriim: 27.12.2013),
http://arbejdstilsynet.dk/en/engelsk.aspx
4. Danimarka alma Ortam Kanunun, ILO, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---ed_protect/---protrav/--ilo_aids/documents/legaldocument/wcms_173196.pdf
5. Sal ve Gvenlii Mevzuat, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013)
https://osha.europa.eu/en/campaigns/hw2010/partners/focal-points-folder/detail?id=denmark
6. Sal ve Gvenlii Raporu, SGB-SGGM, 2010
7. Danimarka alma Ortam Stratejisi, Danimarka alma Ortam Kurumu, (Eriim: 27.12.2013),
http://arbejdstilsynet.dk/~/media/at/at/12-engelsk/rapporter/2020%20engelskpdf.ashx
8. Kazalar, Danimarka Ulusal Endstriyel Kazalar Kurulu, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.ask.dk/en/English/Industrial-injuries/What-is-an-industrial-injury.aspx
9. Kazalarnn Bildirimi, Danimarka Ulusal Endstriyel Kazalar Kurulu, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.ask.dk/en/English/Industrial-injuries/How-to-report-an-Industrial-Injury.aspx
71
88

8. ESTONYADA SALII VE GVENL SSTEM
8.1 SG Tekilat Yaps
Estonyada i sal ve gvenliinden sorumlu kurum Sosyal ler Bakanldr. sal ve gvenliine ilikin politikalar, stratejiler ve geliim programlar alma Ortamna likin Danma Komitesinde
grlmektedir. Bu komitede Bakanlk temsilcilerinin yannda ii ve iveren sendikalarndan temsilciler de bulunmaktadr.
ekil 8.1. Estonya SG Tekilat Yaps (1)
8.2 SG Mevzuat
8.2.1 Estonya SG Mevzuat
sal ve gvenlii alanndaki balca dzenleme 1999 tarihli Sal ve Gvenlii Kanunudur.
Alt blmden olumaktadr ve bu blmlerin yaplandrlmas aada verilmektedir:
Genel Hkmler Bu blmde Kanunun amac ve i sal ve gvenliinin tanmna yer verilmektedir.
73
89

alma Ortam Bu blmde alma ortam ve bileenleri tanmlanmakta, risk etmenleri listelenmekte ve tanmlanmakta, iveren almalarn sala zarar vermeyecek ekilde yrtlmesini salamakla
ykml tutulmakta ve alma ortamna ilikin hazrlanacak daha detayl dzenlemelere ilikin hususlar
belirtilmektedir.
alan ve verenlerin Hak ve Ykmllkleri - Bu blmde alan ve iverenlerin hak ve ykmllkleri listelenmitir. Bununla beraber yine bu blmde iverenin almas gereken nleyici tedbirlere ilikin baz hususlar dzenlenmektedir:
- alma ortamnda risk deerlendirmesi yapmak,
- Risk deerlendirme sonularna uygun bir hareket plan hazrlamak,
- alma ortamnda deiiklikler meydana geldiinde risk deerlendirmesini yenilemek,
- Risk etmenleri, risk deerlendirme sonular ve tedbirlere ilikin alanlar bilgilendirmek.
Sal ve Gvenliinin Organizasyonu Bu blmde alma ortam uzmannn, alan temsilcisinin, alma ortam konseyinin ve i sal servis salayclarnn grevleri tanmlanmakta ve Danma
Komitesine ilikin esaslar belirlenmektedir.
Kazalar ve Meslek Hastalklar Bu blmde i kazas ve meslek hastal tanmlanmakta ve i
kazas sonras ilemlere ilikin esaslar belirtilmektedir.
Devlet Denetimi Bu blmde Tefti Kurulu Bakanl ve i mfettilerinin hak ve ykmllkleri
aklanr.
Uyumazlk zm ve Ykmllkler - Bu blmde uyumazlklarn zm iin ereve
tanmlanmakta ve Kanunu ihlal edenlerin hesap verebilir olmasnn yntemleri belirlenmektedir.
Uygulama Hkmleri
Bu Kanuna ilave olarak, Kanunda yer alan konular daha ayrntl dzenleyen pek ok sayda alt dzenleme bulunmaktadr. (2)
Sal ve Gvenlii Kanunu uyarnca iverenin bir i sal servisinden hizmet almas ve bu hizmetin
maliyetini karlamas zorunludur.
sal ve gvenlii servisinde bir iyeri hekimi, bir i sal hemiresi, bir hijyenist, bir psikolog ya
da ergonomist bulunmas zorunludur. Hizmet salayan bu kiiler i sal uzman olarak adlandrlmaktadr. Servislerin amac, gvenli bir alma ortam oluturmak, meslek hastalklarn nlemek, alanlarn saln ve igcn korumaktr.
sal profesyonellerinin grevleri unlardr:
1. alma ortamna ilikin risk deerlendirmesi, yapmak (lmler de dahil olmak zere),
2. alanlarn salk muayenelerinin ve deerlendirmesini yapmak,
3. alanlar iin rehabilitasyonlar planlamak,
4. in, alann salk ve yeteneklerine uyumlu olmas iin iverene tavsiyelerde bulunmak,
5. verene i ekipman ve kiisel koruyucu donanm seimi ve alma koullarnn iyiletirilmesi konularnda tavsiyelerde bulunmak,
6. veren ve alana psikolojik danmanlk hizmeti vermektir. (3)
74
90

alma ortamna ilikin 2009-2013 Sal ve Gvenlii Stratejisi hazrlanrken ilgili baz dokmanlar da gz nnde bulundurulmutur. Bunlar, i sal ve gvenliine ilikin Avrupa Komisyonu Topluluk Stratejisi 2007-2012, Estonya Ulusal Salnn Gelitirilmesi Hareket Plan 2008-2020 ve Byme
ve almaya likin Hareket Plan 2008-2011dr.
Gelitirilecek Alanlar, Hedefler, Hedefler in Atlacak Admlar:
1. sal ve gvenlii mevzuat
Hedef: sal ve gvenlii mevzuatnn gncellenmesi ve etkinlemesi.
Hedef: verenlerin SG mevzuatnn ykmllklerini yerine getirebilmeleri iin uygun aralarla
donatlmas.
2. Saln-korunduu alma ortamnn ne kadar nemli olduuna ilikin farkndaln oluturulmas
Hedef: lgili hedef gruplarda i sal ve gvenlii farkndalnn artrlmas.
Hedef: SG alannda farkl seviyelerde iletiim alarnn oluturulmas.
Hedef: sal ve gvenliinde nleyici faaliyetleri n plana karacak mekanizmalarn kurulmas.
3. sal ve gvenlii eitimi
Hedef: alma ortam uzmanlarnn eitimleri ve yenileme eitimlerinin etkinliinin artrlmas.
Hedef: alan ve temsilcilerinin eitimleri ve yenileme eitimlerinin etkinliinin artrlmas.
Hedef: nleyici SG hizmeti sunan i sal uzmanlarnn saysnn yeterli seviyeye ulamas ve
uzmanlar iin sistematik yenileme eitimleri salanmas.
4. sal ve gvenlii servisleri genel salk hizmetlerinin bir parasdr
Hedef: Genel salk hizmetleri sisteminde meslek hastalklarnn erken tehisinin kolaylatrlmas,
meslek hastalna yakalanm olanlarn rehabilitasyonunun i sal sisteminin bir paras haline
getirilmesi.
Hedef: sal uzmannn yeterlilik koullarnn tanmlanmas ve servislerin sistematik gzetiminin
yaplmas.
5. alma ortamnda yeni ortaya kan riskler
Hedef: Yeni ortaya kan riskleri tanmlayan ve bunlarn etkilerini azaltan bir sistemin kurulmas.
Hedef: Risk etmenlerinin lm iin iverenlere hizmet sunulmas.
6. Politikann oluturulmasnda ve uygulanmasnda bilgi odakl yaklam ve idari kapasitenin art
Hedef: SG alannda politikann bilgi odakl yaklamla oluturulmas.
Hedef: Gvenilir SG istatistiklerinin oluturulmas.
Hedef: teftiin, alanlar, iverenler ve dier kurumlar asndan iyi bir ortak haline gelebilmesi
iin yeterli idari kapasiteye ulamas.
7. sal ve gvenlii alannda bilimsel bilginin retimi
Hedef: SG alannda hizmet verecek merkezi koordinasyon biriminin kurulmas.
Hedef: Bilimsel aratrmalarn srdrlebilirlik ve finansmannn salanmas.
75
91

8. Ulusal ve uluslararas ibirlii
Hedef: Konseyi kurularak, sosyal taraflarn SG mevzularna katlmnn salanmas.
Hedef: sal ve gvenliinin dier hkumet faaliyet ve politikalarna entegre edilmesi.
Hedef: sal ve gvenliine ilikin uluslararas organizasyonlarda Estonyann temsilinin salanmas. (4)
Kazalarnn Bildirimi
verenin iyerinde meydana gelen kazalara ilikin, bu kazalarn bildirilmesi ve aratrlmas benzeri tm
ilemleri Kazalar ve Meslek Hastalklarnn Kayt Altna Alnmas, Bildirilmesi ve Aratrlmas
lemleri dzenlemesinde akland ekilde gerekletirmesi gerekmektedir.
kazas meydana geldiinde iveren kazann incelenmesini salamal ve on gn ierisinde kazaya ilikin
bir rapor hazrlamal ve hazrlanan bu raporu Tefti Kuruluna iletmelidir. (yazl ya da elektronik imzal olarak)
Kazann aratrlmas sonucunda, olayn bir i kazas olmad sonucuna varlrsa, iveren kazann koullarn ve yrtlen aratrmay aklayan bir beyan hazrlar. Bu beyan alan temsilcisi ve alma ortam
temsilcisi tarafndan imza altna alnr. Beyan nsha olacak ekilde hazrlanr ve nshalardan bir tanesi
iverende kalr. Dier nshalar ise aratrmann tamamlanmasn takip eden gn ierisinde, Tefti
Blge Birimine ve zarar gren alana veya temsilcisine iletilir.
Can kaybyla veya grnr bir yaralanmayla sonulanan bir i kazas meydana geldiinde Tefti Blge
Birimine derhal bildirilmelidir. Can kayb ile sonulanan bir i kazas meydana geldiinde iverenin derhal yerel kollua bildirimde bulunmas gerekmektedir.
yeri hekimi meslek hastalnn tehisini takip eden be gn iinde durumu yazl olarak iverene ve
Tefti Blge Birimine iletmekle ykmldr. Eer iyeri hekimi meslek hastalnn dier alanlar tarafndan da yrtlmekte olan bir almadan kaynaklandn tespit ederse yapt bildirimde bu
alanlarn da kimlik bilgilerini sunmak zorundadr. (5)
Meslek hastalklar listesi Sosyal ler Bakanl tarafndan hazrlanmaktadr. Listede yer almayan fakat
iyerinde bulunan tehlikeler sebebiyle ortaya kan veya yaplan iin etkiledii hastalklarn da bildirilmesi gerekmektedir.
Estonyada istatistikler grece dk sayda meslek hastalna iaret etmektedir (Bu tespite tarm sektrndeki meslek hastalklar da dahildir). Bildirilen meslek hastal vakalarnn saysnn getiimiz yllar
boyunca dt grlmtr fakat bu durumun alma koullarnn iyilemesinden kaynaklandn
ortaya koyan bir gsterge bulunamamtr. Finlandiyada tarm sektrnde meydana gelen i kazalarnn
Estonya ile kyaslandnda on kat daha fazla olduu grlmektedir.
Tarm sektrnde meslek hastal bildirimlerinin tahmin edilen rakamlarn ok altnda olmasnn sebeplerinden bir tanesi, aile hekimlerinin salk ve yaplan iin etkileimi konusunda bilgisiz olmas ve bu
vakalarn iyeri hekimi tarafndan incelenememesidir. Dahas pek ok alan ilerini kaybetme korkusuyla, hekimden meslek hastaln bildirmemelerini istemektedir.
76
92

Bununla beraber igcnn byk blm halen i sal hizmetlerinden faydalanamamaktadr. iftiler, yakalandklar meslek hastalklarndan kaynaklanan giderleri kendileri karlamak zorundadrlar.
Ayrca Estonyada halen tbbi ve/veya profesyonel rehabilitasyon hizmeti alma konusunda ciddi glkler bulunmaktadr. (6)
8.7
SG Tefti Yaps
Tefti Kurulu Bakanlnn organizasyon emas aada yer almaktadr:

ekil 8.2. Tefti Kurulu Bakanl Organizasyon emas
Tefti Kurulu Bakanl, Sosyal ler Bakanlna bal olarak hizmet veren bir kamu kurumudur.
Temel grevleri:
- sal ve gvenlii ve alma ilikilerine dair mevzuatn uygulanmasn denetlemek ve ilgili
yaptrmlar uygulamak,
- alma ortamnda kullanlan kiisel koruyucu donanmn piyasa gzetimini yapmak,
- kazalarnn aratrlmasn gerekletirmek ve i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi
iin alnan tedbirleri denetlemek,
- Can kaybna yol aan veya gerektii durumlarda ciddi yaralanmalar ile sonulanan i kazalarnn incelemek,
- kazalar istatistiklerine dair veriler toplamak ve bunlar analiz etmek,
- lgili mevzuata gre genetii deitirilmi mikroorganizmalarn kullanlmasn denetlemek,
- Vatandalarn alma ortamna ilikin ikayet bavurularn incelemek ve zmlemek,
- lgili mevzuatta belirtilen prosedrlere gre mnferit alma uyumazlklarn zmek (7)
77
93

Blm Kaynaklar
1. Country Reports on Occupational Safety and Health in the Northern Dimension Area, NDPHS Expert Group
on Social Inclusion, Healthy Lifestyles and Work Ability (SIHLWA), 2008
2. Legal analysis for amendment of the Occupational Health and Safety Act in Estonia, 2011, TNO Report
3. Estonian-Finnish Twinning Project on Occupational Health Services 20032004, Estonian Ministry of Social
Affairs
4. Occupational Health & Safety Strategy 2009-2013: towards health-sustaining working environment
5. Kazalar, Estonya Tefti Kurulu, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.ti.ee/index.php?page=1072&
6. Estonian-Finnish Twinning Project on Occupational Health Services 20032004, Estonian Ministry of Social
Affairs
7. Tefti Kurulu Yaps, Estonya Tefti Kurulu, (Eriim: 27.12.2013)
http://www.ti.ee/index.php?page=1056&
78
94

9. FNLANDYADA SALII VE GVENL SSTEM
9.1 SG Tekilat Yaps
- Temel lke Bilgileri
Dnya Salk rgt Avrupa Blge Ofisi'nin 2009 yl salk veri tabanna gre Finlandiya 2.721 milyonu kadn, 2.618 milyonu erkek olmak zere 5.339 milyon nfusa sahip, beklenen yaam sresi 80.19 yl,
bebek lm oran 1000 doumda 2.65 olan bir lkedir. Finlandiya toplumunun karlat en byk zorluklardan biri, gelecek iin ngrlen igc skntsnn temel nedeni olan nfus yalanmasdr. Gen
alanlara ihtiya olduu aktr ve de yal alanlarn alma kabiliyetlerinin korunmas ve ykseltilmesi, toplumun temel ilevlerinin korunmas ve srdrlebilmesi ile dinamik bir sosyoekonomik gelimenin salanmas iin son derece nemlidir.
- Sosyal Gvenlik Sistemi
Finlandiya sosyal gvenlik sistemi gebelikten (anne ve ocuk sal) lme kadar (cenaze denekleri)
tm yaam dngsn kapsar. alann iyerindeki salk ve gvenlii yasalar ile korunmaktadr.
Kazalar Sigortas Kanunu dier sosyal sigorta tazminat sistemleri zerinde ncelie sahiptir. kazas
sigorta sistemi iveren tarafndan denen primler ile finanse edilmektedir. kazas sigorta tazminat kapsam ok genitir ve tazminat dzeyi geici veya kalc i kaybna, kazan kaybna, i kazas veya meslek
hastalna sebep olan durumlarda genellikle % 100 dzeyindedir.
Kaza sigortas kurumlar da kazalarn nlenmesi iin danmanlk hizmeti vermektedir. Sosyal sigorta
sisteminin bir paras olarak, Finlandiya i kazas sigorta sistemini Sosyal likiler ve Salk Bakanl
bnyesindeki zel bir Sigorta Blm kontrol eder. Bakanlk i kazalar ve meslek hastalklaryla ilgili
sigorta kurulularnn faaliyetlerini kontrol eder. Sigorta irketleri devlet tarafndan verilen lisansa sahip
olmaldr. Uygulamada, irketler ok bamsz alr ve bakanln kontrol irketlerin ekonomik istikrar, almalarnn hukuki ynleri, tazminatn yasal ynleri ve tarafszl zerine odaklanr.
- Sal ve Gvenlii (SG) Sistemi
lkenin i sal ve gvenlii (SG) ile ilgili ilk yasas 1889da sunulmutur ve lkenin endstrilemesinin ardndan, i sal hizmet altyapsnn geliimi hemen balamtr. SG ve alanlarn alma yetenei, ksmen demokratik gelime ve sosyal diyalogun kkl geleneklemesi nedeniyle, yksek ncelikli
olmutur. u anda, Finlandiya toplumunun geliimindeki en nemli faktrlerden biri, tm alan insanlar
iin daha uzun bir kariyer salamasdr.
Daha yksek standartl i sal ve gvenlii ve i yerinde refah, alma koullarnn iyiletirilmesinde
ve genel olarak alma hayatnn uzatlmasnda daha fazla nem anlamna gelir.
- SG Kapsam
SGdeki gelimeler, devlet taahhdyle ve ILOnun 161 nolu kural ve 171 nolu tavsiyesine (Finlandiyada 1986da kabul edildi) gre gelien SG sosyal kurulular tarafndan desteklenmitir. SGnin geliimi iin bir ulusal program olan Sal Hizmetleri Geliimi Ulusal Program 1989da Parlamentoda
sunulmutur. 1997de yaplan bir deerlendirme, kabul edilen bu programdaki birok maddenin ve ek
olarak baz yeni gelimelerde baarya ulald gzlenmitir. Yeni SG mevzuatna 2001de geilmitir
ve yeni yasal hkmler kabul edilmitir.
79
95

- Hkmet Yaps ve Sorumlu Grevliler
Sosyal ler ve Salk Bakanl ile Mesleki Gvenlik ve Salk Bakanl nde gelen SG kurumlardr.
Bu kurumlar Sosyal ler ve Salk Bakan gzetiminde politika yapmndan sorumludur. Finlandiyada
birok enstit SG aratrmasn gereklemektedir. Gvenlii Merkezi Finlandiya'da i gvenlii konusunda byk eitimler organize etmektedir.
Bunlarn yan sra Finlandiya alma evresi Fonu tarafndan finanse edilen Gvenlii Merkezi ile
Aratrma & Danma Destek grubu da lm almalar yapmaktadr. Sosyal ler ve Salk Bakanl,
sosyal ve salk servislerinin gelitirilmesinden sorumludur. Bakanlk, i sal ve gvenlii otoritelerinin faaliyetlerini denetler, i sal ve gvenlii mevzuatn hazrlar ve uygulamasn izler, genel olarak
sosyal koruma ve i sal ve gvenlii alanlarnda aratrma ve uluslararas ibirliini koordine eder.
Sosyal ler ve Salk Bakanl bnyesinde bulunan Sal ve Gvenlii blm, ulusal i sal ve
gvenlii politikalarnn gelitirilmesinden, i sal ve gvenlii aratrmalarnn koordine edilmesinden ve aratrma bilgilerinin etkin kullanlmasndan sorumludur. Finlandiya Sal ve Gvenlii Enstits (FIOH), Gvenlii Merkezi ve alma evresi Sermayesi, i sal ve gvenliinin ilerletilmesi kapsamnda yer alan kurululardr.
Sosyal ler ve Salk Bakanl bnyesinde bulunan Sosyal Sigorta blm, i kazalar ve meslek hastalklarnn sigorta kapsam ve ii tazminatlar iin mevzuat hazrlar ve gelitirir. Sosyal ler ve Salk
alt birimden oluur. Birimler, sosyal refah ve salk hizmetleri ve SGnin anahtar fonksiyonlar iin
hazrlayc almalar yapmak, uyum ve yrtmeleri iin rehberlik etmekle sorumludurlar.
Birimlerin faaliyetleri bakanln kalc Sekreterin yapt Bakanln liderlik grubu tarafndan koordine
edilir. Bunlardan SG ile ilgili birim, SG yasasnn ve ulusal SG politikasnn hazrlanmas ve gelitirilmesi ile sorumludur, ayrca uluslararas kurululara katlmak iin gerekli koordinasyonu yapmakla
ykmldr. Birim ayrca yerel SG ynetimlerine ve bakanlk bnyesinde SG alan ile alakal dier
birimlere rehberlik etmekle ykmldr.
Gvenlii Merkezinin ana fonksiyonu, alma artlarnn gelimesine ynelik uzmanlk hizmetlerinin
salanmasdr. Genel ama i hayatndaki baar ve iyi durumun gelitirilmesidir. Merkez SG zerine
alanlarn kaytlarn tutmaktadr. Finlandiya evresi Fonu ise gvenlik, salk ve genel i hayatnn
gelitirilmesi iin aratrma ve bilgi fonu oluturmu paral bir organizasyondur. Ayrca Gvenlii
Merkezinin faaliyetlerini finanse eder.
Gvenlii Merkezi, iveren ve alanlarn ortak almalar iin kurulan bir kurumdur. Bilgi yaylm,
merkezin aktivitelerinin nemli bir blmn oluturmaktadr. En nemli bilgi kanallar; basn duyurular, alma raporlar, katlnan veya dzenlenen toplum kampanyalar, l ya da hkmete ait SG
programlardr. Finlandiyada ayrca tehlike ve risk deerlendirmesi konusunda uzman kurumlar bulunmaktadr. Bunlardan balcalar unlardr:
- Finlandiya Sal Kurumu (FIOH)
Tehlike ve risk deerlendirmesi almalarn yrten bir aratrma ve danmanlk kuruluudur. SG
laboratuvar hizmetini salayan ana kurulu Finlandiya Sal Enstits (FIOH)dur. FIOH tarafndan
verilen uzmanlk hizmetleri ok genitir.
Bunlar, kimyasal, fiziksel, gvenlikle ilikili almalar, kimyasal risk deerlendirmesi, KKDlerin belgelendirilmesi, denizcilik ekipmanlarnn test edilmesi, soua kar koruyucu giysi ve ekipmanlarn test
edilmesi, iyerindeki tm maruziyet trlerinin lm ve metodolojisi, balca tehlike ve risk deerlen80
96

dirmeleri, gvenlii salayan rnlerin deerlendirilmesinden olumaktadr. FIOH, genel risk deerlendirme yntemleri ve uzman kullanm ve iyerlerindeki kullanmlar iin uygulamalar gelitirmektedir
niversitelerden SG aratrmalar yapanlarsa, kendi uzmanlk alanlarnda laboratuvar hizmeti vermektedirler.
Uluslararas kurulularla ibirlii amacyla, enstit (FIOH) 3 adet blgesel gazete karmaktadr. Bir tanesi Afrika, bir tanesi Asya-Pasifik ve dieri Barents blgesi iin. Enstit ayrca SG alannda ulusal,
blgesel ve uluslararas alar koordine etmektedir. FIOH aratrma yapar, bilginin yaylmasn salar,
uzmanlk hizmeti verir ve SG uzmanlarnn eitimini gerekletirir. Enstitnn hedefi salkl alanlar
ve gvenli ve verimli bir alma ortamdr.
- Gvenlik Teknolojisi Merci (TUKES)
Sanayi ve Ticaret Bakanlndan sonra ikinci srada gelmektedir. Teknik, gvenlik ve gvenilirlikte deneti, arttrc ve uzman kurum grevi grmektedir. TUKES in misyonu insanlar, zellikleri ve evreyi
gvenlik risklerine kar korumak ve teknolojide gvenilirlii gelitirmektir. rgt, gruba ayrlmtr:
rn Gvenlii Uygulamas, Fabrika ve Donanm Gzetimi, Aratrma & Gelitirme ve Destek Hizmetleri. TUKES, kimyasal ve proses endstrisi, elektrik gvenlii, basn ekipmanlarnn gvenlii, kurtarma hizmetleri ekipmanlar, deerli metaller, inaat rnleri ve yasal metroloji zerine almaktadr. Tm
bu almalar gereklidir ve uygulama amacyla gelitirilen risk deerlendirme yntemleri kullanlmaktadr. (1)
- Yetkili Kurulular
-
Sosyal ler ve Salk Bakanl (MSAH),

Sal ve Gvenlii Mfettilikleri
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl,
Finlandiya Sal Enstits ( FIOH)
Gvenlii Merkezi,
evre Fonu almas,
Devlet Teknik Aratrma Merkezi(VTT),
Refah ve Salk iin Ulusal rn Kontrol Ajans (SSTV),
Gvenlik Teknolojisi Kurumu (TUKES),
Radyasyon ve Nkleer Gvenlik Kurumu (STUK),
Tketici Ajans,
- Aratrma Kurulular
-
Finlandiya Sal Enstits - Tm SG alanlarn kapsayan kapsaml multidisipliner aratrma

yaps vardr.
VTT, VTT Otomasyon (Finlandiya Teknik Aratrma Merkezi) Gvenlik teknolojisi, risk analizi
ve deerlendirmesi
STUK (Radyasyon ve Nkleer Gvenlik Kurumu) - Radyasyon gvenlii alannda aratrma, dzenleme, uygulama ve hizmet
TUKES (Gvenlik Teknolojisi Kurumu) - Gvenlik-tevik aratrma ve gelitirme faaliyetleri.
Tampere niversitesi Teknoloji ve Mesleki Gvenlik Mhendislii Gvenlik Teknolojisi
Kuopio niversitesi evre Bilimleri Departman Mesleki ve evresel hijyen
Oulu nversitesi alma Bilimi Ergonomi, gvenlik sistemleri
Helsinki Teknoloji niversitesi alma Psikolojisi Laboratuvar alma organizasyonu, liderlii,
alma ve i rgtlerinin psikososyal ynleri
81
97

-
Lappeenranta Teknoloji niversitesi - alma yaam, yapsal deiiklikler ve i sosyal ynleri zerine aratrma.
Tampere niversitesi alma Aratrma Merkezi sal, ergonomi ve kas iskelet bozukluklar
UKK Salk Teviki Aratrma Enstits - Fiziksel i yetenei ve i yerinde genel fonksiyonel kapasitenin arttrlmas.
Koordinasyon ve birlii Mekanizmas

ekil 9.1 Finlandiya Sal ve Gvenlii Koordinasyon ve birlii Mekanizmas
alma Bakanl
szlemeleri,
yllk ve dier izinler, eitlik, isizlik
zerine mevzuat
Sosyal ler ve Salk Bakanl

Sal ve Gvenlii Ynetimi
Dzenlemeler Denetimler
Yaptrmlar zleme
Ynergeler Bilgi
Klavuzlar
8 SG Denetim Blgesi
STUK
TUKES
iftlikler
Tarmsal
reticiler ve
Orman sahipleri
Salk Ynetimi
Dzenlemeler Denetimler
Yaptrmlar zleme
Ynergeler Bilgi
Klavuzlar
6 Tara Salk daresi
veren
iler
Gvenlik Sorumlusu
Gvenlik temsilcisi
YER
SG KOMTES
Sosyal taraflar
verenler, devlet ve
belediye iverenleri vb.
Aratrma ve tavsiye destei

Sendikalar,
SAK STTK,
Akava
Karlkl anlamalar
zel anlamalar
Gvenlii Merkezi
Sal
Servisleri,
OHS
Finlandiya
alma
evresi Fonu
Sal Enstits FIOH

Devlet Teknik Aratrma Merkezi, VTT
Radyasyon ve nkleer gvenlik otoritesi, STURK
Gvenlik teknolojileri otoritesi, TUKES
Kaza sigorta enstitleri federasyonu, FAII
Aratrma Servisler
Eitim Tavsiye
Bilgi zleme
Araclk
9.2 SG Mevzuat
SG ile ilgili nemli yasalar:
- Sal ve Gvenlii Yasas (738/2002)
- Sal ve Gvenlii Yaptrm ve yerlerindeki Sal ve Gvenlii Birliktelii Yasas
(44/2006);
- Sal Hizmetleri Yasas (1383/2001);
82
98

- Kazalar ve Meslek Hastalklar Mevzuat;
- Kazalar Sigortas Yasas (608/1948; 681/2005);
- Meslek Hastalklar Yasas (1343/1988; 1317/2002)
Sal ve Gvenlii Yasas (738/2002) iverenin grev ve sorumluluklarn detaylca belirler. Genel
olarak, iveren alanlarn iyerlerindeki salk ve gvenliklerini, i ve i koullarnn btn detaylaryla
anlatldn ve anlaldn (yetenek, ya, cinsiyet ile ilgili dier maddeler) garanti etmek zorundadr. u
ilkeler mmkn olduunca izlenmelidir; temel nlemler, tehlikelerin nlenmesi, eer mmkn deilse
daha az tehlikeli olanlarla yer deitirilmesi, bireyselden te toplu salk ve gvenlik nlemleri ve en
uygun teknolojilerin uygulanmas. Sal Hizmetleri Yasas (1383/2001) kamu ve zeli kapsayacak
ekilde, iin veya giriimin tr ve byklne baklmakszn tm iverenleri iilere ynelik nleyici
hizmetleri organize etmek ve maliyetini karlamakla ykml tutar.
Finlandiya mevzuat, bir mesleki salk servisinde alabilecek profesyonel ve uzmanlarn yetenek ve
yeterliliklerinin tespitine nem vermitir. Byk lde doktor ve hemireler bu servislerde alrken,
baz servislerde psikologlar, fizyoterapistler ve i sal ve gvenlii ile ilgili dier uzmanlar da bulunmaktadr.
SG geliimi iin iyi eitimli ve iyi yetitirilmi personel rnein i sal fizikileri, i sal hemireleri ve i hijyenistleri anahtar uzman grubu oluturmaktadr. Finlandiyada neredeyse 6900 insan Finlandiya SG Sisteminde almaktadr, bunlarn 2369u fiziki, 2634 hemiredir. 113 i hijyenisti ve 700
gvenlik mhendisi vardr. Profesyonellerin, yeterliliklerini gncel tutmak iin her ylda bir en az bir
kere eitime katlmalar gerekir.
2010da, toplam 5839 mesleki hastalk (phelenen ve tehis edilen), yani her 10.000 ii alandan 24
vaka, Fin Mesleki Salk Aratrma Enstits Mesleki Hastalklar Kaytlarna (FROD) bildirilmitir.
2005 ylnda bu rakam 7038 (her 10.000 ii alandan 29.3 vaka), 2009 ylnda ise 6299 dur (her 10.000
ii alandan 25.6 vaka).
Finlandiya da iyerinde salk ve gvenlik konular birbirinden ayrlr: Gvenlik konular iveren ve ii
temsilcileri tarafndan iletme iinde ele alnrken, salk konular salk servisine aittir. Salk servisleri
1978 Kanunu ile zorunlu klnmtr ve drt farkl ekilde olabilir; irket iindeki servisler, iletme ii
servisler, harici zel servisler ve belediyeye ait kamu servisleri. Belediye hizmetleri, serbest alanlarn
yan sra kk ve orta lekli iletmeleri kapsarken, dahili servisler esas olarak byk iletmelerde mevcuttur. Ayrca 2002den beri mevzuat iverenlerin sadece iletme iinde iilerin saln ve gvenliini
salamak iin gerekli uzmanla sahip deillerse harici hizmet alabileceklerini art koar.
AB yesi lkelerde, SG performans izleme konusunda olumlu yaklam benimsenmesi iin aralar gelitirilmektedir. Uluslararas literatrde ok dikkat eken bir ara (Laitinen H., 1996), (Laitinen H, 2010),
(Laitinen H M. M., 1999) da, Finlandiyann inaat sektrnde gelitirilen TR endeksidir. TR endeksinin
en gl yan, kantlara dayal olmasdr. Her lekten ok sayda deneme yaplmtr. TR endeksi, iletmenin SG konusundaki kazanmlarn vurgulayarak olumlu bir gvenlik kltr oluturulmasna
yardmc olur.
83
99

naat sektr iin gelitirilen TR endeksinin yani sra, Finlandiyada imalat sanayi iin kullanlan bir
baka performans izleme yntemi de mevcuttur. Bu yntem, Elmeri veya Elmeri+ olarak adlandrlr.
Finlandiya Mesleki Hastalklarn ve Kazalarn Kaytlar
Veri Toplanmas:
Kaydedilmi vakalarda mesleki hastalklarn kiinin kimlik verilerini(kimlik numaras, ad, cinsiyeti,
ya, mesleki nvan), iveren bilgilerini (isim, sanayi kolu, konum), hastaln tanmlanmas (tehis,
tehis tarihi), nedenleri (maruziyet ve maruziyet sreleri), ciddiyetini ve tazminat bilgilerini ierir.
Mesleki hastalklar nedenlerine ve tehislerine gre u gruplara snflandrlr: itme kayb, ayn hareketi
tekrar yapmaktan kaynaklanan arlar, alerjik solunum yolu hastalklar, cilt hastalklar, asbest kaynakl
hastalklar ve dierleri.
Hedef grup/Kaynak:
verenin kaza raporu, hekimin tehisi ve hekimin salk raporu kaynaklardr. Meslek hastalnn tehis
durumu aratrmann istatistiksel birimidir. FROD (Fin Mesleki Salk Aratrma Enstits Mesleki Hastalklar Kaytlar) iki kaynaktan da bilgi alr. Bir meslek hastal olarak sigorta irketlerine bildirilen her
yeni durumda, kayt merkezine bildirim yaplr. i Koruma Denetim Kanununa gre, hekimler mesleki
hastalklar ve ile ilgili hastalklar il ii koruma kurumuna bildirmek zorundadr. Daha sonra bu kurumlar tarafndan FIOHa rapor edilir. Bu iki kaynaktan gelen bilgi birletirilir bylece her yeni kalc
mesleki hastalk bir kez kayt edilir. (3)
Finlandiya Mesleki Hastalklarn ve Kazalarn Kaytlarnn amalar, meslek hastalklarn istatistiklerinin
kayna olarak hizmet etmek ve i sal zerindeki aratrmalar tevik etmektir.
Hekimler tehis ettikleri tm mesleki hastalklar i Koruma Blgelerine bildirmekle ykmldr. Bildirimlerin kopyalar FIOHa gnderilir. FIOH bu kopyalar Sosyal ler ve Salk Bakanl adna
kaytlar tutar. Ayrca Kaza Sigortas Kurumlar Federasyonu, bireysel sigorta irketleri araclyla ald
meslek hastalklar bildirimleri hakknda FIOHa bilgi gnderir.
Her yl yaklak 5000 meslek hastalk vakas bildirilmitir. Tm branlar iin, her 10.000 alan bana
ortalama 21 vaka bildirilmitir. Yksek olu skl, 10.000 de 77 vaka olarak gda, iecek ve ttn imalat
alanlarnda grlr. Raporlar yllk olarak FIOH tarafndan yaynlanmaktadr.
Ancak baz hekimler mesleki hastalklar rapor etmeyi ihmal etmektedir. Ayrca, tm hekimlerin mesleki
tp eitimi yoktur ve bu yzden alma koullar ile hastalklar arasnda balant kurmakta baarsz olabilirler.
Sigorta irketlerine bildirilen bilgi eksikliklerinden kaynakl, sonu olarak meslek hastal olarak kabul
edilmeyen vakalar sebebiyle baz meslek hastalklar ne tehis edilir ne de kayt edilir. (3)
84
100

9.8 SG Tefti Yaps
Finlandiyada Salk ve Sosyal ler Bakanl/ Sal ve Gvenlii Departman SG alannda sorumlu
bir kamu kuruluu olarak bulunmaktadr. Sal ve Gvenlii daresi, i gvenlii alannda; Salk
daresi ise i sal alannda teftiler yapmaktadr.
Mfettiler iverenlerin Sal Hizmetleri Yasas ile uyumlu alp almadklarn inceleme gcne
sahiptir. SG tefti alan SG nceliklerine artan bir ekilde odaklanacak ekilde deitirilmitir. SG denetimi iin yaklak 450 SG tefti personeli grevlendirilmitir.
9.9 SG Uygulamalar
TR gvenlii gzlemi ve TR endeksi
TR i gvenlii gzlem yntemi, bir antiyenin i gvenlii seviyesini lmede yararlanlan, kullanm
kolay ve gvenilir bir yntemdir. lm, btn antiyenin gezilmesi suretiyle, tefti sayfas zerinde
etele sistemi kullanlarak doru/yanl gzlemlerin not edilmesiyle yaplr. Kesin ve gvenilir sonulara
ulamak iin ok sayda gzlem yaplr. Tek bir turda 100n zerinde gzlem yaplmas nerilir. gvenlii gzlemi, antiye gvenliini etkileyen btn ana konular izlemek iin kullanlr. Bu konular form
zerinde alt balk altnda toplanmtr:
(1) alma alkanlklar,
(2) iskele ve merdivenler,
(3) makine ve ekipmanlar,
(4) dmeye kar koruma,
(5) elektrik ve aydnlatma ile
(6) temizlik ve dzen (Laitinen, 2002). (2)
Elmeri Gvenlii zleme Yntemi
Elmeri, imalat sanayi iin kullanlan bir yntemdir. ELMER iyerlerinde i gvenlii seviyesinin deerlendirilmesinde kullanm kolay ve gvenilir bir yntemdir. ELMER yntemi fiziksel alma ortamna
ve gvenlik davranlarna dair dikkate deer tm i sal ve gvenlii unsurlarnn gvenilir bir ekilde gzlemlenmesi esasna dayanr. Bu gzlemler aada belirtilen yedi ana konu bal altnda gruplanmtr:
- Gvenlik davranlar
- Dzen ve temizlik
- Makine gvenlii
- Endstriyel hijyen
- Ergonomi
- Zemin ve gei yollar
- lk yardm ve yangn gvenlii
Her bir atlyedeki ya da gzlem iin seilen dier alanlardaki tm unsurlar gzlemlenir. Gzlemlenen
unsurlar ya doru ya da yanl olarak deerlendirilir. Gzlemlenen unsurun yasalarn ve ELMER gzlem kurallarnn iyi iyeri uygulamalar olarak belirledii asgari i gvenlii koullarn karlamas durumunda bu unsur doru olarak deerlendirilir; aksi takdirde yanl olarak deerlendirilir. Eer izleme turu esnasnda puanlanamayan bir unsur varsa ya da gzlemci herhangi bir unsuru nasl puanlayaca konusunda emin olamyorsa, bir gzlem yaplmad diye belirtilir.
Endstriyel hijyen lmleri gibi zel tetkiklere kimi durumlarda deerlendirme yaplmadan nce ihtiya
duyulabilir. ELMERIsan gvenlik endeksi, seilen tm gzlem alanlarnda gzlemlerin tamamlan85
101

masnn ardndan hesaplanabilir. Gvenlik endeksi doru unsurlarn gzlemlenen tm unsurlara yzde
olarak oran eklinde hesaplanr. (4)
doru gzlemler
ELMER endeksi = --------------------------------------------- x 100 (%)
doru + yanl gzlemler
Tablo 9.1 rnek Elmeri Gzlem Formu (4)
86
102

Blm Kaynaklar
2. Avrupa Birliinin Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri yi Uygulamalar, SGB-SGGM,
3. Kazalar ve Meslek Hastalklar, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013),
https://osha.europa.eu/en/topics/osm/reports/finnish_system_009.stm/#top
4. Elmeri malat Sanayisinde Sal ve Gvenlii zleme Rehberi, Mess,
87
103

10.
FRANSADA SALII VE GVENL SSTEM
10.1 SG Tekilat Yaps

ekil 10.1 Fransada Sal ve Gvenlii Yaplanmas (1).
Fransada i sal ve gvenlii ile ilgili ok sayda kurum ve kurulu bulunmaktadr (1):
88
104

10.1.1 Mesleki Tehlikeleri nlenmesi st Konseyi (CSPRP)
Bu konsey devlet, ii ve iveren temsilcilerinden ve uzmanlardan oluan ulusal bir kurulutur. Bu kuruluun almalar alma Bakanl tarafndan ynetilir. Konsey, i sal ve gvenlii ile ilgili taraflarla koordinasyonu salar ve ilgili taraflarn gr alveriinde bulunduu bir platformdur. Konsey daimi
komite ve aada yer alan uzmanlam zel komitelerce desteklenir:
- Ekipman ve iletme
- Tehlikeli maddeler
- Meslek hastalklar
- hekimlii
- Onaylanm kurulular
10.1.2 alma artlarnn yiletirilmesi Ulusal Ajans (ANACT)
alma artlarnn yiletirilmesi Ulusal Ajans, alma Bakanlnca 1973 ylnda kurulmutur ve
Bakanlk tarafndan finanse edilir. l yapya sahip bu ajans devlet, ii, iveren temsilcileri ve
bamsz uzmanlarca yrtlr. Merkezi Paristedir ve 26 blgesel ofisi mevcuttur. Merkezde yaklak
100 alan, toplam 280 alan vardr. vardr. Ana grevleri unlardr:
- alma artlarnn iyiletirilmesini salayacak olan nlemleri toplamak ve yaygnlatrmak
- alma artlar ile ilgili aratrmalar koordine etmek ve sonular yaymlamak
- zellikle endstriyel iletmelere teknik servis salamak
- alma artlarnn iyiletirilmesine ynelik i yeri mali yardmlarnn tahsis edilmesi ile ilgili alma
Bakanlna tavsiyede bulunmak
10.1.3 Tefti Kuruluu
Fransa da i teftii ounlukla alma, Tarm ve Ulatrma Bakanlklarnn ortak himayesi altnda bakanlklar aras yetkililer tarafndan gerekletirilir fakat ana sorumlu alma Bakanldr. Bu Bakanln haricinde dier Bakanlklardan da i mfettileri vardr.
10.1.4 Ulusal Salk Sigorta Fonu (CNAM)
Yasa, i kazas ve meslek hastalklarna kar tm iverenlerin alanlara sigorta yaptrmasn gerektirir.
ou iveren sigorta sistemi olarak bu fonu tercih eder. Fon, ii ve iveren temsilcilerinden oluan bir
ynetim kurulu tarafndan yrtlr. Kurul, srayla farkl endstri kollar ve sosyal taraflardan oluan 15
teknik komite tarafndan ynetilir.
CNAMn grevleri unlardr:
- Hasta sigorta fonunun faaliyetlerini ynetmek ve denetlemek
- kazalar ve meslek hastalklarn nlenmesini salayacak olan nlemleri tantmak ve tevik etmek
- Salk ve gvenlik yasa nerileri ile ilgili gr bildirmek
- Gvenlik standartlarnn hazrlanmas almalarna katlmak
- INRS ve CRAMn btelerini ynetmek
- kazalar ve meslek hastalklar ile ilgili istatistikleri derlemek
10.1.5 Blgesel Salk Sigorta Fonu (CRAM)
Ulusal Salk Sigorta Fonu tarafndan fonlanan ve denetlenen 16 blgeden oluur. i ve iverenlerden
seilmi blgesel bir ynetim kurulu tarafndan ynetilir. Grevi, i kazalarnn ve meslek hastalklarnn
nlenmesi iin blgesel nlemleri koordine etmek, gelitirmek ve ulusal yasalarn uygulanmasn salamaktr. CRAM bnyesinde bulunan 800 mhendis, danman ve mfettilerle iletmelere 16 blgede
89
105

teknik yardm salanmaktadr. Ayrca iyerlerinden rnek almak iin laboratuvar teknisyenleri vardr.
Mhendisler ve mfettiler iyerlerine girme hakkna sahiptir. stedikleri nlemi alabilirler ve gerekli
grdkleri durumlarda iyerlerinden analiz yapmak iin hava rnekleri alabilirler. Blge alma mdrnn onayyla genel hkmler karabilirler ve o hkmlerle ilgili konuda ayn sektrdeki btn iverenlerin koruyucu nlem almasn gerektirebilirler.
10.1.6 naat ve Bayndrlk SG htisas Kuruluu (OPPBTP)
Ulusal komite tarafndan ynetilen kurulu ve ii ve iverenlerin eit temsiliyle ikili bir yapya sahiptir.
Bu kuruluun ana grevi inaat sektrnde riskleri belirlemek, bunlarn giderilmesine ynelik nlemleri
nermek ve eitim vermektir. kili yapda 16 blgesel komitesi vardr. verenlerin zorunlu katklaryla
fonlanrlar. Ulusal komite direktif vererek, koordine ederek ve denetleyerek blgesel komiteleri ynetir.
Blgelerdeki personel inaat ileriyle ilgili iyerlerini ziyaret ederek riskler hakknda alanlarn bilinlerini artrr ve gvenli alma metotlarn onlara anlatrlar. OPPBTPnin ceza verme yetkisi yoktur.
10.1.7 Ulusal Aratrma ve Gvenlik Enstits (INRS)
CNAM ana aratrma merkezi olan Nancy yaknndaki Ulusal Aratrma ve Gvenlik Enstitsn finanse
eder. INRS salk ve gvenlik alannda en nemli bilgi kaynaklarndan biridir ve hizmetleri; i mfettileri, blgesel salk sigorta fonu mhendisleri, iletme ve sendikalarn kullanmna aktr. Fransada SG
sisteminde salk ve iyeri hekimlerinin yerinin derinlemesi konusunda nemli almalar olmutur (2).
10.2 SG Mevzuat
Fransada, ereve direktifi kapsayan Kanun seviyesindeki dzenleme, 17 Ocak 2002de gncellenmitir.
Bu kanun, alanlarn haklarn iyerinde ayrmclk, cinsiyet eitlii, salk, annelik-babalk izni, taciz
gibi konular kapsamnda ele almakta, bu konulardaki ykmllkleri ihlal eden iverenlere uygulanacak
yaptrmlar da dzenlemektedir (3).
Bu Kanun ile SG hizmet sunumunu yeniden organize eden nemli bir deiiklikle mesleki tp servisleri,
i sal servisleri olarak adlandrlm, i sal servisleri iinde okdisiplinlilik zorunluluunun prensipleri dzenlenmitir. letmenin byklne gre bu servisler irket iinde veya bir grup irket iin
ortak olarak kurulabilmektedir. Bu reform, 24 Haziran 2003te tm iletmelere, salk ve gvenliin her
ikisini de kapsayacak daimi nleyici bir yapy kullanma art getiren bir kararname ile tamamlanmtr.
Fransada, mevzuatn uygulanmasnda hukuksal srete itihatlar esas alnmakta ve iverenin SG ile
ilgili her trl sorumlu tutulmas esasna uygun ekilde kararlar alnd grlmektedir (2,3).
Fransada balayc mevzuatn yannda rehber amal birok alma ve aratrma da yrtlmektedir.
Mart 2004te, Fransann alma Bakanl (Ministre de lEmploi, de la Cohsion Sociale et du Logement) ILOnun SG Ynetim Sistemine likin Rehberi olan ILOOSH 2001in tevik edilmesiyle ilgili
bir karar karmtr. Bu karar, CoS SST yeleri (ComitStratgiqueScurit et Sant au Travail1),
alma Bakanl, be byk sendika, iveren rgtleri (FIM ile UIC) ve SG uzmanlar kurulular
(CNAMTS, INRS) temsilcileri tarafndan oy birliiyle kabul edilmitir.
ILOnun SG Ynetim Sistemleri (ILO, 2001) ile ilgili Rehberlerini tevik etmek ve yaygnlatrmak
amacyla bir deerlendirme rehberi oluturulmu ve bir tantm program dzenlenmitir. Konuyla ilgili
rehber ILOOSH 2001 -Guide dvaluation pour les prventeurs et auditeurs de la scurit et de la sant
au travail AFNOR (zel bir Fransz irketi) web sitesinden cretsiz olarak indirilebilmektedir. Rehber,
15 uzmandan oluan bir grup tarafndan hazrlanm; nsz ise ILO tarafndan yazlmtr. Rehber, SG
ynetim sistemlerini ILO-OSH 2001in ilkelerine gre uygulamak ve/veya deerlendirmekle ilgilenen
90
106

tm SG profesyonellerine hitap etmektedir. Rehberin amac ayn zamanda, AFNOR Grubu denetilerinin SG ynetim sistemlerini ILO-OSH 2001 rehberlerine gre bir sertifikasyon sreci ierisinde deerlendirmelerine yardmc olmaktr.
Rehber ksmda yaplandrlmtr:
- Denetim rehberi (yorumlar, tavsiyeler, belgeler, kaytlar, vb.),
- ILO-OSH 2001in uygulanmas (ILO rehberinden alnt, belge ve kayt listesi, vb.),
- Denetimde uygulanacak kurallar (yntem, soru rnekleri, vb.).
letmeleri ILO-OSH 2001 hakknda bilgilendirmek zere hazrlanan tantm program Fransa apnda
dzenlenen bir dizi blge fuarn da iermitir. Bu organizasyonlar birka CRAM (blgesel hastalk sigortas fonu ofisleri) ve dier paydalarn ibirliiyle hazrlanmtr (4).
sal ve gvenlii bilimsel prensipleri asndan evrensel olsa da uygulama srecinde bir kltr olarak deerlendirilmektedir. Fransa'nn yaynlad i sal ve gvenlii istatistiklerine bakldnda baz
konulardaki farkndalklar dikkat ekicidir. Yaynlanan istatistiklerde kadn ve erkek alanlar iin ayr
ayr deerlendirmelerde bulunulmakta, ayrca iyerlerinde uygulanan fiziksel ve psikolojik basklara da
geni yer verilmektedir.
sal ve gvenlii almalarnda n planda tutulan kriterler ayn zamanda lkelerin bu alandaki nceliklerini de ortaya koymaktadr. Hemirelerin haftada en az bir defa hasta ve hasta yaknlar tarafndan
iddete maruz kalmalarna ilikin Fransa verileri %19 gibi yksek bir deerle Avrupa ortalamasn neredeyse iki katdr. Yine hemireler zerinde yaplan bir almada kendi amirleri tarafndan haftada en az
bir defa zorbala maruz kalma dzeyi % 4,4 ile yine Avrupa ortalamasnn stndedir. Bu rnekler
Fransa istatistiklerinde insanlarn psikolojik ve fiziksel olarak maruz kaldklar kt muamelelerin n
planda tutulmasnn sonucu, daha ok veri toplanmasnn bir gstergesi olarak kabul edilebilir (1,5).
Fransa'da bir yl ierisinde Ulusal Salk Sigorta Fonu (CNAMTS) tarafndan ileme alnan 720.000 adet
i kazas kaydedilmitir. Bu rakamlara iyerine gidi esnasnda yaanan kazalar dahil edilmemitir. Kalc
sakatlk ile sonulanan kazalarn en ok yaand sektrler mobilya, kat, ulam, maden ve inaat sektrleridir (1,5).
10.4.1.Organizasyon ve Yap
Fransada balangta ereve Direktifte yer alan nleyici servislerin rol ve fonksiyonlarn mesleki tp
servisleri stlenmitir. Ancak Fransa, Komisyon tarafndan bu servislerin global bir koruyucu ve nleyici
yaklam karlamad ve sadece tbbi konularn nlenmesine odaklandnn bildirilmesinden sonra
sistemini deitirmeye mecbur oldu. 17 Ocak 2002den beri mesleki tp servisleri i sal servisleri
olarak adlandrlmtr. letmenin byklne gre bu servisler irket iinde veya bir grup irket iin
organize edilebilmektedir.
Sz konusu reform, 24 Haziran 2003 de tm iletmelere, salk ve gvenliin her ikisini de kapsayacak
daimi nleyici bir yapy kullanma art getiren bir kararname ile tamamlanmtr. Sz konusu artn yerine getirilmesi konusunda kararname, mesleki salk hizmetleri ve iletmelerin bavuraca kiiler iin
mesleki riskleri nleyici mdahiller (IPRP) tanmn yapmaktadr.
91
107

Geici ilerde, iletme veya hizmet iletmesi, yasada belirtilen kurulu olan OPPBTP, ANACT,
CRAM veya bunlar tarafndan akredite edilmi kii veya kurumlara bavurmak iin bir hedef anlamadan
faydalanabilir. Ancak srekli ilerde, iletme veya hizmet iletmesi akredite olmak kaydyla dardan bir
kiiyi ie alabilir veya tekilatta bulunan akredite olmu bir kiiyi grevlendirebilir. u da unutulmamaldr ki; iletmeler ierden mesleki hizmet salamak ve dardan iletme ii mesleki hizmet almak seimlerini kullanrken d uzmanlk talep edebilir.
Mesleki tbbn kendisi sz konusu olduunda, alma kanunu; tam zamanl tutulmu bir iyeri hekiminin, 450 iletmeden, 3300 cretli iiden veya 3200 tbbi muayeneden fazlasna mdahale etmekten sorumlu olamayacan art komaktadr. (1).
17 Ocak 2002deki Kanun i sal servisleri iinde ok disiplinlilik zorunluluunun prensiplerini
dzenlemitir. Gerekte servislerin irket iinde veya bir grup irket iin organize edilip edilmediine
bakmakszn onlar, mesleki risklerin nlenmesi ve alma artlarnn iyiletirilmesi konularndaki grevlerini yerine getirmek zere eitli uzmanlk tiplerine mracaat etmek zorundadrlar. Bu zorunluluu icra
etmek iin onlar nleme konusunda uzman kurulular olan OPPBTP, ARACT ve CRAM ile veya onlar
tarafndan akredite edilmi uzmanlarla kesin hedefler hakknda anlamalar yapabilirler veya dahili olarak
(ierden) mhendis, teknisyen veya i organizasyonu uzman atayabilirler. (1).
sal servisleri ounlukla nleyici odakldr ve i sal ve gvenlii ile ilgili tbbi, teknik ve organizasyonel konular kapsayan ok disiplinlilik prensibine uymaldrlar.
Bunu yapmak iin iyeri bina ve tesisinde risk deerlendirmesi yapmak, iilerin tbbi gzetimini salamak, ilk yardm temin etmek, iyeri bina ve tesislerini denetlemek zorundadrlar. Onlar ayrca alma
artlarn iyiletirmek iin ii ve iverenleri bilgilendirmek, eitmek ve danmanlk konularnda da katk
vermelidirler. (1).
Fransada SG alannda izlenecek ulusal stratejiler alma Bakanl ve Salk, evre, Ulam ve Tarm
Bakanlklar tarafndan belirlenmektedir. alma, sosyal Gvenlik ve erme Bakanl bu almay
ilgili sosyal taraflar ve kamu kurumlar ile grerek ortaklaa yrtmek ve stratejiyi hazrlamakla sorumludur. Yaplan almalar sonunda SG alannda zg bir ulusal plan, Ulusal yerinde Salk Plan
(Plan Sant au Travail - PST) hazrlanr.
ok sayda aktrn yer ald stratejinin yrtmnde, rutin almalarnn belirlenen hedeflere gre
ynlendirilmesi ve her eylemin sorumlusu olan kurumun mevcut btesi kullanlarak gerekletirilmesi
esastr. Ancak, ek personel ihtiyac, deerlendirme/izleme almalar ya da belirli zel tedbirlerin uygulanmas gibi genel bte dnda kaynak ihtiyac olan eylemler iin zel bir bte kalemi eklenir.
Ulusal Strateji, 5 yllk bir dnem ii hazrlanr. Temel hedefleri tehlikeler/salk ve sisteme ilikin olmak
zere iki grupta snflandrlabilir.
Salkla ilgili olarak;
- Kas iskelet sistemi hastalklar,
- Tehlikeli maddeler,
92
108

- kazalar ve
- le ilgili hastalklar
Sistemle ilgili olarak
- Yasal gerekliliklerin uygulanmasnn gelitirilmesi
- Teknik bilgilendirme
- Aratrmalarn younlatrlmas
konularn ierir ve izler.
Stratejik hedeflerin nceliklendirilmesinde, uygulanmasnda ve seilmesinde ekonomik, etik ve uluslararas etkiler etkilidir. Veri kaynaklar, SG Yetkili kurulularndan alnan verilerdir. Son stratejik dnem
iin ayrlan bte, genel btenin yan sra, ulusal dzeyde yaplacak almalar iin 5, blgesel dzeyde
yaplacak almalar iin 10 milyon Eurodur. Stratejinin uygulanmasnda,
- zelletirilmi programlar ve aktiviteler
- Yasal gerekliliklerin uygulanmas
- Eylemler/Kampanyalar/Projeler
- Yeni aratrma yaplar ve kurumlarnn kurulmas
aralarndan faydalanlr. Stratejik hedeflere ulama ve eylemleri gerekletirme durumu, sorumlu kurulu olan alma Bakanl tarafndan yllk olarak deerlendirilmektedir. Gerekli grlmesi halinde stratejide deiiklikler yaplmaktadr (6).
kazalar iveren tarafndan almadan sorumlu Bakanla ve ayn zamanda sigorta kuruluuna bildirilir. lml olmayan i kazalar 0-3 gn ierisinde bildirilmelidir. lml kazalar iin de bildirim sresi
ayndr. Resmi bir kaza raporlama-bildirim ekli mevcuttur.
Sigorta prim lt olarak faaliyete bal dl-ceza (tevik/yaptrm) sistemi uygulanmaktadr. Ancak burada cezalandrc sistemi aka ne kmaktadr. i ve iveren arasnda bir ihtilaf yoksa mesai sonras
alann ii ile evi arasnda gidip gelmesi esnasna meydana gelen kazay da i kazas olarak kabul etmektedir. Sigorta kurumu kendisine bildirilen kazalar i kazas olarak kabul etmeyebilir, kabul etmesi durumunda kazay incelemektedir. Fransada sigortaya bildirilen kazalarn %10u i kazas olarak kabul edilmeyip ret edilmektedir. Fransada i kazalarnn raporlanma dzeyi %100 olarak kabul edilmektedir. (7).
Fransada, istihdam ilikisi kapsamnda alan tarafndan yaplmas gereken faaliyetlerin ifasndan kaynaklanan hastalklar meslek hastal olarak kabul edilmektedir. Tazminat asndan, hukuk nnde meslek hastal bir i kazasna benzer ekilde davranlr. Dier birok AB yesi lkede olduu gibi meslek
hastalklarna ilikin AB tavsiye karar ile uyumlu bir liste mevcuttur. (8).
Hamilelik ve st izni sresince, kadn alanlar zel olarak korunur, alma koullar dikkate alnarak
daha sk salk gzetimi uygulanr (9).
Fransada salk gzetimi kapsamnda, iyerlerinde alanlarn salk durumlarnn bir doktorun muayenesinden gemesi zorunludur. yeri hekiminin, bir alan
- ie alndnda,
- salk sorunlar nedeni ile iini yapamaz duruma geldiinde
bu incelemeyi yapmas zorunludur. (10).
93
109

ncesinde bir alann hastalk nedeniyle igremez hale gelmesi durumunda aylk deme yaplmasn
gerektiren toplu i szlemelerinin ounda, iveren tarafndan alann evinde gerekletirilecek tbbi
hizmetlerin sunumunu salama hakk getirilmitir. e devamszl azaltmay hedefleyen bu hkm
tartmalara neden olmaktadr. (10).
10.8 SG Tefti Yaps
10.8.1 Tefti Organizasyonu
Fransa da i teftii ounlukla alma, Tarm ve Ulatrma Bakanlklarnn ortak himayesi altnda bakanlklar aras yetkililer tarafndan gerekletirilir fakat ana sorumlu alma Bakanldr. Bu Bakanln haricinde maden mhendisleri gibi dier Bakanlklardan da i mfettileri vardr.
Merkezi olmayan alma, istihdam ve mesleki eitim servisleri (SDTEFP) endstri, ticaret ve hizmet
sektrnn ounun alma artlarn inceler. Tarm sektr biraz daha dank yapdadr. Ulam sektr karayolu, demiryolu ve havayollarn da kapsar. Bu Bakanln mfettileri ayn ekilde ie alnr
ve eitilirler, ayn haklara, alma artlarna ve yetkiye sahiptirler.
alma Bakanl bnyesinde yer alan Mesleki Tehlikelerin nlenmesi ve alma artlar alt mdrl merkezi dzeyde i sal ve gvenliinden sorumludur. (1).
10.8.2 Grevleri
- Yasalar ve dzenleyici ynetmelikleri hazrlamak
- Yasalarn uygulanmasn izlemek
- hekimlii hizmetlerinin operasyonu ve organizasyonu ile ilgili kurallar belirlemek
- Dier bakanlklar ve kurulularla i koullarnn iyiletirilmesi ile ilgili problemlerin zm ve
aratrma faaliyetlerine katlmak iin ilikileri tesis etmek
- Blge i mfettilerinin faaliyetlerini organize etmek ve onlara teknik yardm salamak (1).
10.8.3 Farkl Sanayi Sektrlerinin Teftiine Ynelik eitli Hkmler
Maden mfettileri, maden ve ta ocaklarnda Sanayi Bakanlnn altnda i sal ve gvenliinin denetiminden sorumludur. Maden mhendisi olan mfettiler alma artlarn denetler. Bunlar ayrca
elektrik retimi ile ilgili faaliyetlerden, gaz, elektrik g istasyonlar, denizlerde sondaj ileri ve dier
yksek riskli ilerden de sorumludurlar. Ayrca bunlarn yetkileri btn sanayi sektrnde evresel korumay da kapsar. (1).
10.8.4 Merkezi Dzeyde Organizasyon
tefti politikas alma Bakanl ve daha spesifik olarak Mesleki Tehlikelerin nlenmesi ve alma
artlar alt Mdrlnce merkezde belirlenir. Blge mdrlkleri, yerel hizmetlerle ilgili eitli aktiviteler hakknda Bakanla rapor sunar.
tefti, corafi olarak organize edilmitir. Her bir 95 blmde i istihdam departman ve i kanunun
uygulanmas bakmndan devlet politikasnn uygulanmasndan sorumlu mesleki eitim mdrl
vardr. Her blm mdrlkleri 7 uzmanlk birimden oluur. Bunlardan bazlar i teftiten sorumludur
ve bir veya birden fazla alt mfetti tarafndan desteklenen bir i mfettiinin denetimi altndadr. (1).
94
110

10.9 SG Uygulamalar
Fransada SGnin uygulanmasna ilikin birok ykmllk bulunmaktadr. Bunlarn temelinde nleme
politikas yatmaktadr. Bu ykmllkler, esas olarak iverenin salk zerinde zararl etkileri olan riskleri azaltmasn salamay amalayan kurallar ve bunu salamasnda yardmc olacak eitli
yaplanmalar iermektedir. veren ykmllklerini yerine getirirken, ksmen dardan hizmet alabilmektedir. alanlar iin salk riskleri kavram, iyerinde temizlik ve salkl koullar anlayndan,
alma evresi, i yk gibi faktrlerini ieren daha geni bir kapsamda dnlmeye balandndan,
Fransada hijyen teriminin yerini salk terimi almaktadr. (11,12).
- Fransada tm iverenler, iyerlerinde sigara iilmemesini salamal, tbbi birimler bulundurmaldr.
- 50nin zerinde alan olan iyerlerinde gvenlik, hijyen ve alma koullarna ilikin bir komite
kurulmaldr.
- veren, alan iin ciddi bir tehlike olmas durumunda alann iten kanma talebini kabul etmek
zorundadr. (9,11).
Blm Kaynaklar
2. Walters, D.,Wadsworth, E. and Quinlan, M., Analysis of the Determinants of Workplace Occupational Safety and
Health Practice in a Selection of EU Member States, European Risk Observatory, European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA), Belgium, 2013.
3. France Labour Law, France Staff Welfare, Official Website of European Union,
(Eriim: 22.11.2013)http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment /index_en.htm#france_en_staff-welfare
5. LFS and Eurostat Statistics in focus, Population and Social Conditions, European Union Statistics Office, 2009,
(Eriim: 20.11.2013) http://epp.eurostat.ec.europa.eu /cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-09-063/EN/KS-SF-09-063-EN.PDF
7. ANDA, M., ZEN, .., Kazalar, lke Uygulamalar, Ankara, 2010
8. Fransada Meslek Hastalklar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 22.11.2013) http://www.eurofound.europa.eu/emire/FRANCE/OCCUPATIONALILLNESSFR.htm
9. France Staff Welfare, Official Website of European Union, (Eriim: 22.11.2013)
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/index_en.htm#france_en_staff-welfare
10. Fransada Salk Gzetimi, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 22.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/FRANCE/MEDICALEXAMINATION-FR.htm
11. Fransada i sal, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound),
(Eriim: 22.11.2013), http://www.eurofound.europa. eu/emire/FRANCE/OCCUPATIONALHEALTH-FR.htm
12. Fransz alma Bakanl internet sitesi, (Eriim: 22.11.2013) http://www.travail-solidarite.gouv.fr
95
111

11.
HOLLANDADA SALII VE GVENL SSTEM

Hollanda Sosyal ler ve stihdam Bakanlnda i tefti ve i sal gvenlii hizmetleri ayr ayr
yaplanmtr. teftiin faaliyetleri 6 corafi blgede 250 i mfettii tarafndan yrtlmektedir.
Sal ve Gvenlii Mdrl ile Tefti Genel Mdrl bilgi al veriinde bulunmak zere her ay
toplant yapmaktadrlar. Mdrlk olarak politika ve yasal almalarda Teftiten destek
alnabilmektedir.
Harici i sal ve gvenlii servislerinin denetimi, sertifikasyon kurulular ve alma Geliri ve Sigortas (IWI) Kurumu tarafndan yaplmaktadr ( Tefti bu denetimlerde grev almamaktadr).
Hollandada yaklak 8 milyon alann 1 milyonu salk sorunlarndan dolay alamamakta ve sistemden destek almaktadr. Bu nedenle 2007 ylnda salk ve gvenlik mevzuatnn yenilenmektedir. (1).
ekil 11.1 Sosyal ler ve stihdam Bakanl (SZW) Organizasyon emas (1).
BAKAN
Genel Sekreter
Sosyal Gvenlik
Gen. Md.
Ekonomik ve
Sosyal ler
Mdrl
likileri
Mdrl
alma ve Politikalar
Gen. Md.
Sal ve
Gvenlii
Mdrl
Uluslararas
likiler
Mdrl
Tefti
Gen. Md.
ba
Eitimi
Mdrl
11.1.1 evre Gvenlik Blm ile Harici Gvenlik Merkezi

evre Gvenlik Blm (RIVM); halk saln ve salkl ve gvenli yaam evresini daha iyiye gtrmeyi amalayan bir aratrma ve bilgi merkezi olup temel grevi, ulusal ve uluslararas balamda yrtlen devlet politikalarn desteklemektir. Ayrca, halk sal, tbbi tedavi, evre, beslenme ve gvenlik alannda alan yelerine tarafsz ve gvenilir bilgi salamaktan sorumludur. Hedefi, bilimsel bilgi
ve uzmanl en uygun hale getirmek ve eriilebilir yapmaktr.
100 yllk gemii olan Enstitde 1500 kii almaktadr. Enstit, niversiteler ve dier aratrma kurulular ile ibirlii iinde; bulac hastalklarn erken tespiti, alama programlar, doum ncesi rahatszlklar, yeni ilalarn aratrlmas, enfeksiyonlarn nlenmesi, inaat, tarm ve sanayide kullanlan
kimyasal maddeler, gda ve ime suyu konusunda danmanlk, hava kirlilii kontrolleri gibi olduka
97
112

geni bir yelpazede almalarn yrtmektedir. Ayrca, her hafta deiik bir aratrmann sonucu basna
ilan edilmektedir.
RIVMin; harici gvenlik, evre kazalar, tehlikeli ve zararl maddeler, evreyle ilgili riskler, radyasyon,
izleme (ortam ve evre lmleri ile), evre ve salk, zehirlenmeler olmak zere sekiz uzmanlk alan
bulunmaktadr. leri uzmanlk gerektiren testler bu Kurum tarafndan yaplrken rutin testler, zel veya
uzman laboratuvarlar tarafndan yaplmaktadr.
RIVM, almalarnda proaktif yaklam esas almaktadr. Temel risk politikas, Fransa ve ngiltere gibi
lkelerle ibirlii iinde ok iyi belirlemi olup internet sayfasndan da ulalabilen risk deerlendirmesi
tantm el kitab oluturulmutur. (1).
11.1.2 evre ve Gvenlik Blm (MEV)
Bu blm; kaynaktan etkilenmeye kadar evresel faktrlerle ilgili olarak tm kamu kurumlarna yksek
seviyede uzmanlk, aratrma ve evre kalitesi (r: su, hava, grlt, toprak, doann kalitesi, biyolojik
eitlilik vs.), salk (evre kalitesi ile ilgili), gvenlik (endstri, tamaclk vs.) konularnda resmi tavsiyelerde bulunmaktadr.
evre ve Gvenlik Blmnn gvenlik halkasndaki yeri:
n alma; evreyle ilgili zel planlama politikas iin aratrma ve danmanlk,
nleme; Gvenlik kontrol kapsamnda denetimler, salkla ilgili gvenlik seviyeleri (snr deerler),
bilgi ve iletiim,
Hazrlk; Erken uyar sistemleri, eitim, acil durumdan sorumlu kurulularn desteklenmesi,
Sorumluluk; Kontrol nlemleri kapsamnda maruziyetin ve risklerin izlenmesi, acil kontrol eylemlerinin
(itfaiye, salk gzetimi vs.) desteklenmesi,
Gzetim; Etkilerin kontrol kapsamnda, salk etkilerinin deerlendirilmesi ve tavsiyelerde bulunmaktr. (1).
11.1.3 Harici Gvenlik Merkezi
Grevleri;
- Politika hazrlama, emisyon lisanslar ve denetimlerle ilgili teknik gvenlik konularnda ulusal, blgesel ve yerel otoritelere danmanlk (gvenlik raporlarnn deerlendirilmesi, ulusal gvenlik dzenlemelerinde gvenlik mesafeleri, soutulmu amonyak tanklar ile ilgili gvenlik vs.),
- Mesleki riskler ile endstriyel, tamaclk, havaclk gibi alanlardaki risklerin hesaplanmas iin risk
modelleri gelitirme (r: risk deerlendirmesi rehberi, SAFETI-NL web sayfas),
- Hollandadaki tehlikeli maddelerin gvenlik risklerinin karlmas (r: tehlikeli maddelerin borularla,
alt yapda veya kara yollarnda tanmas ile ilgili risk haritasnn karlmas, tehlikeli maddelerin risk
durumlarnn kayd ve bu konuda bir rehber),
- evre kazalarna ulusal danma ekibinin katlmdr (toksik bulutlarn dalmnn, yangnda s transferinin ve patlamalarda ar basncn hesaplanmas gibi). (1).
11.1.4 Gvenlii Alannda Harici Gvenlik Merkezinin Aktiviteleri
Sevesso II denetimlerinin desteklenmesi: Sevesso II etkinlikleri karmak yapdadr ve denetimler evresel tefti, i tefti, itfaiye gibi kurumlarla ortak yaplmaktadr. RIVMnin uzmanl risk deerlendirmesi,
kaza senaryolar ve gvenlik nlemleri konusunda en uygun teknikler (BAT) konusundadr.
98
113

Tehlikeli maddelerin gvenli tanmas konusunda Hollanda rehberlerinin hazrlanmas: rnein parlayc svlar, nitratl gbreler, organik peroksitler, svlatrlm oksijen, amonyak, sktrlm doal
gazn depolanmas ve tanmas gvenlik nlemleri konusunda en uygun tekniklerle ilgili rehberler
hazrlanmtr.
Dahili gvenlik uygulamalarnda yeni yaklam: gvenlii risklerini lmek, risk senaryolarn analiz
etmek, risk faktrlerini hesaplamak, mesleki risk standartlarn formlize etmektir. Bu kapsamda Sosyal
ler ve stihdam Bakanl ile Mesleki Risklerin Belirlenmesi projesi yrtlmekte olup akut ve kronik mesleki salk etkileri konusunda mesleki risk modeli gelitirilecektir. (1).
11.1.5 Hollanda Sal Birlii (NVAB)
NVAB; Hollanda Tabipler Birlii ats altnda 1946da kurulmu olup, 2100 yesi vardr.
Grevleri;
- Meslek hastalklarnn nlenmesi ve iyerinde saln gelitirilmesi kapsamnda, risk deerlendirmesi, alanlarn salk gzetimi ve meslek hastalklarnn raporlanmas almalar ile
- Rehabilitasyon srecinin desteklenmesi kapsamnda, ie devamsz iilerle ilgili hastalk devamszl
rehberi ve irketlerin rehabilitasyon politikalarnn desteklenmesi almalarn
yrtmektedirler.
Aktiviteleri; yaplan i ile hastalklarn ilikisini aratrmak, her be ylda bir yenileme eitimler vermek,
rehber el kitapklar hazrlamak, ile ilgili hastalklarn kaydn tutmak eklinde saylabilir. (1).
11.1.6 BOABOREA (Hollanda , stihdam ve Yaam Birlii)
BOABOREA; i sal ve gvenlii servislerini temsil eden bu Kurumun 165 yesi bulunmaktadr. Aktiviteleri; i sal, iten ayrlanlarn yeniden ie yerletirilmesi ve uyumu, i koluu olarak
sralanabilir. Yllk cirosu; yelerden 900.000.000 Avro, i salndan 750.000.000 Avrodur.
2006da Gelir ve Maluliyet (gremezlik) Kanunu (WIA) yaymlanmtr. Bu Kanuna gre maluliyetin
nedeni nemli deildir. Hastalk srasnda ilk iki yl iveren iinin maan demek zorundadr. 2 yllk
hastalk plannda; engellilik srekli veya %80den fazla ise kamu sigortas, engellilik %80-%35 arasnda
ise devlet sigortas, zel sigorta veya iveren tarafndan denmektedir. %35den az ise ii ve iveren
birlikte zm bulmaktadr.
gremezlik sresinin uzamas zellikle az alan olan iverene mali adan olduka fazla yk getirmektedir. Bu nedenle iverenler nceleri ok dikkate almadklar i sal ve gvenlii sorunlarn daha
yakndan takip etmeye ve iyiletirme iin neler yaplabilir deerlendirmeye balamlardr. 2005 ylnda
deien sosyal gvenlik yasas ile %80 i gremezlii olan alanlara 2. yldan sonra devlet destei devam etmektedir. %35-%80 arasnda i gremezlii olan alanlarn biran nce ie dnebilmeleri iin
iveren, sigorta ve devlet ibirlii sk ekilde srdrlmekte ve ii, i deiiklii ile alma hayatna
kazandrlmaya allmaktadr.
Hollandada koruyucu hizmetlere ayrlan bte kriz nedeniyle %20 azalmtr. Sendikalama oran ise
%1520 arasndadr. (1).
11.1.7 Tefti Genel Mdrl
Tefti Genel Mdrl, alma yaam ve i sal ve gvenlii alanna ilikin nleyici denetimler
(risk analizi modeli ve projeler) gerekletirmekte,, ikayetleri incelemekte ve kazalar sonucunda dene99
114

timler gerekletirmektedir. 250 mfetti, 6 corafik blgede hizmet vermektedir. Tefti bnyesinde
endstri, inaat ve hizmet sektr olmak zere blm bulunmaktadr. (1).
11.1.8 IWI (Sosyal ler ve stihdam Bakanl, Denetim Birimi)
Temsilci, Bakanln Genel Tefti Birimi altnda yaplanm olan IWInn pozisyonu ve ulusal sertifikasyon sistemi iindeki roln aklamtr:
- IWI; Bakanln zel sertifikasyon kurulularnn denetimini yapan denetim birimidir.
- AI (iyeri teftii); endstriyel tesisleri mevzuata gre denetleyen birimdir.
- RvA (Ulusal Akreditasyon Konseyi); sertifikasyon kurulularnn i ileyilerinin ilgili AB standartlarna ve dzenlemelerine uygun olup olmadn kontrol eden kurulutur.
Hollandada sertifika yasal olarak zorunludur ve LLoyds, Veritas gibi sertifikasyon kurulular, rn (r:
asansr), kii (r: dalg) ve hizmetlere (r: SG servisleri) ynelik sertifikasyon yapmaktadrlar. Toplamda 26 sertifikasyon alan vardr. (1).
11.2 SG Mevzuat
alanlarn yaptklar ilerden kaynaklanan ve salk, gvenlik ve iyilik halleri asndan tehlike arz
eden etkilerine kar korunmasna ilikin, i sal ve gvenlii alanndaki almalarn iki yasal zemini
bulunmaktadr. 1919 tarihli Kanunu ve 1980 tarihli alma Koullar Kanunudur. Bu iki kanun tm
faaliyet kollarna uygulanmaktadr. Belirli faaliyetlere zel olarak uygulanan 1936 tarihli srclerin
alma saatleri, 1963 tarihli Nkleer G Kanunu gibi farkl dzenlemeler de mevcuttur. sal ve
gvenlii ile ilgili hem genel ve hem de zel mevzuat hkmleri, bu hkmlerin ihlali durumunda cezai
yaptrm uygulanmasn gerektirmektedir.
Hollanda Kanununda, gnlk ve haftalk izin verilen toplam alma ve dinlenme sreleri; kadn
alanlarn ve gen alanlarn korunmasna ilikin hkmler iermektedir. 1996 ylndan sonra alma
srelerine ilikin alma Sreleri Kanunu kapsamnda dzenlenmektedir.
Gvenlik Kanunu 1934 ylnda yrrle girmi, alma Koullar Kanunu olarak 1980 ylnda deitirilmitir.
Gvenlik Kanunu, alanlarn salk ve gvenlik risklerine kar korunmasn dzenlemekte iken
alma Koullar Kanunu, konuyu daha kapsaml ekilde ele alm, iin kalitesine ve insani alma
ortamlarnn salanmasna ilikin hkmler iermektedir.
Bu balamda, Gvenlik Kanunu, bir ereve Kanun olarak kabul edilmektedir. Kanuna bal daha detayl uygulamaya dnk ynetmelikler bulunmaktadr. Gvenlik Kanununun yaymland dnemlerde,
alann gvenlik ve korunma ile ilgili rol daha pasifti. alma Koullar Kanununa gre iverenlerin
alanlar salk ve gvenlikle ilgili politika oluturma almalarna dahil etmesi zorunludur. Ayrca,
iverenin izlenecek politika hakknda alma konseyine danmas da ykmllkleri arasndadr. Uygulamada, bu danma sreci ounlukla alma meclisinin i sal ve gvenlii komitesi aracl ile
olmaktadr.
sal ve gvenlii alannda yaanan dier bir deiiklik ise, hastalk nedenli ie devamszlklarla
ilgilidir. 1980 Tarihli Kanuna gre, iverenler ign kayplarn azaltmak ya da nlemek iin gerekli
tedbirleri almaldrlar. 1996da bu tarafa, hastalk dnemi demeleri hkmlerini uygulamalarn salamak iin kamudan zele tm iyerlerinde kendilerine tevik verilmektedir. Kanunda ngrlen politika
aka bunu belirtmese de, bu sistem ile ie geri dn sreleri ksalm, raporlama ve bildirim konusun100
115

da ilerleme salanmtr. Yakn dnemde iverenler bu konuda alnacak tedbirlerle ilgili Salk ve Gvenlik Hizmetlerine danmak durumundadr. (2).
Hollandada; 2005 ylnda 2044, 2006 ylnda 2151, 2007 ylnda ise 2296 i kazas olmutur. 16,5 milyon olan Hollanda nfusunun, 7,5 milyonunu alanlar oluturmaktadr. Toplam iyeri says 800.000
olan Hollandada kk ve orta byklkteki iletmelerin (alan says 25ten az) says 786.000dir ve
bu iletmelerin %76snda alan says 2 ile 10 arasnda deimektedir. Hollanda i kazalar istatistiklerine bakldnda, ylda 220.000 civarnda i kazas meydana gelmektedir ve bu kazalarn sonunda yaklak 80 kii hayatn kaybetmektedir (3).
Hollanda alma artlar Kanununa gre iverenler, hastalklar azaltan ve alma artlarnn (gvenlik,
salk ve refah) gelitirilmesini salama konusunda bilgi ve destek veren sertifikal bir Sal Gvenlii Servisinin yardmndan faydalanmak zorundadr." Bu zorunluluk kk - orta - byk ayrm
yaplmakszn btn iyerlerini ve iverenleri kapsamaktadr.
Bu art salamak zere iveren, iyeri iinde ihtiyacna uygun bir MSGH Birimi kurulabilecei gibi,
darda kurulan ayn ilevi gren bir kurulutan hizmet alma yoluna da gidebilecektir.
Hollanda dilinde "Mesleki Salk Gvenlik Hizmet Birimleri" ne ksaca "Arbodienst" denilmektedir.
Mesleki Salk Gvenlik Hizmet Birimlerinin grev alanlar in gvenlik, salk ve refah iinde srdrlebilmesi iin gerekli bilgilerin aktarlmas, alma artlarnn iyiletirilmesi konusunda yaplmas
gerekenleri belirleyerek teklifler sunulmas konularnda destek salamakla ykmldrler.
MSGH Birimlerinin Temel alma Konular Hollanda alma artlar Kanunu iverenlerin "Temel
Paket" olarak adlandrlan bir hizmet iin MSGH Biriminden uzman destei alma zorunluluu olduunu
ifade etmektedir. Bu Temel Paket iinde;
- alanlarn gvenliini, saln ve refahn olumsuz etkileyen btn riskleri belirlemek, deerlendirmek ve bu risklerden korunmak iin alnmas gerekli koruyucu nleyici tedbirleri tavsiye etmek,
- Hasta olan iiler iin gerekli yardmlar salamak,
- iilerin periyodik salk muayenelerini yapmak, (imkanlar iinde)
- iverenin talep etmesi halinde iyeri hekimi hizmetini salamak, konular yer almaktadr.
Saylan bu hizmetlere ilave olarak iveren pakette yer alan,
- Tavsiye edilen koruyucu nleyici tedbirlerin uygulanmasnda ii iveren ibirlii, koordinasyon ve
organizasyonunun salanmas,
- Bu tedbirlerin uygulanmas,
konularnda birebir sorumlu olup bu konularla ilgili seim gereken durumlarda karar verme yetkisi tamamen iverene aittir.
veren dilerse bu ibirlii ve koordinasyonu iyeri kapsamnda zebilecei gibi dardan yetkili kii ya
da kurululardan hizmet alabilir. Tavsiye edilen ve kararlatrlan tedbirlerin uygulanmas hususunda da
iveren serbest braklmtr. yerinde kurulan bir i MSGH Birimi sadece kendi iyerine destek hizmeti
verebilir. Darda kurulan MSGH Birimleri dier hususlar salamak art ile bir veya birden fazla iyerine destek hizmeti verebilir.
101
116

veren tarafndan talep edilen uzman desteinin kapsam, nitelik ve nicelikleri iyerinin bykl,
alan says, kullanlan maddeler, i ekipmanlar ve risklerin yaps ile uyumlu olmaldr.
MSGH Birimleri temel hizmet paketine ilave olarak, iyerinde bulunan risklere uygun olan dier destek
paketlerini ve hizmet alanlarn tespit etmek ve gerekli uzmanlk seviyelerini ve zelliklerini de belirleyerek iverene nermek zorundadr. MSGH Birimi elemanlar her iverenin doru bir uzman ya da uzmanlara sahip olmalarn salayacak ekilde oluturulmaldr. Buda iverene doru uzman desteinin nasl
salanaca hususunu net olarak ortaya koymaktadr.
Esasen alma artlarnn iyiletirilmesi faaliyetleri ilgilileri tarafndan ok iyi bilinen bir dngnn uygulanmasndan ibarettir. Bu dngnn admlarn;
- alma ortam ve alma evresi tehlikelerinin belirlenmesi,
- Mesleki gvenlik ve salk risklerinin deerlendirilmesi,
- Risk kontrol tedbirlerinin belirlenmesi,
- Risk kontrol tedbirlerinin uygulanmas,
- Sonularn izlenmesi
- Dzeltici ve nleyici faaliyetlerin uygulanmas
oluturur.
MSGH Birimlerinde aranan artlara bakldnda, yeterliliinin garantilenmesi iin altrlacak uzmanlarn says ve nitelikleri, sahip olacaklar ekipmanlar, organizasyon artlar gibi hususlar,
- Hollanda alma artlar Yasas,
- Gvenlik Salk ve Refah Hizmetleri Kararnamesi ve
- MSGH Birimlerinin Sertifikalandrlmas hkmlerinin yer ald Hollanda Sosyal iler ve istihdam
Bakanl dzenlemeleri
iinde yer almaktadr. (4).
Hollandadaki durum 1 Temmuz 2005 tarihinde yeniden gzden geirilerek baz deiikliklere uramtr. Bu zamana kadar, iletmeler sertifikal dahili veya harici nleme servisine bavurmak zorundayd. Her nleme servisi bnyesinde iyeri hekimlii, i hijyeni, i gvenlii ve i organizasyonu alanlarndan en az bir tane uzman bulundurmak zorundayd. verenler bir dahili veya harici nleme servisine
bavurmak konusunda serbest olmasna ramen, nleme servisi ile ibirlii aada belirtilen be grevi
kapsamak zorundayd:
- Risk analizini yrtmek,
- Hasta iilere destek salamak,
- Periyodik salk kontrollerini yapmak,
- alma koullar ile ilgili tbb tavsiyelerde bulunmak,
- lave tbbi muayeneler yapmak
Hollandann ereve Direktifin 7. maddesinde belirtilen aamal sistemin ieriine uyum salayamad
gz nnde bulundurularak, iverenlere 1 Temmuz 2005 itibariyle yeni olanaklar sunuldu. O gnden
bugne, her iletme etkin olarak nleme ile dahili olarak ilgilenen bir ii bulundurmak zorunda
kalmtr. Bununla birlikte yeni mevzuat ayrca ibirlii olana da sunmaktadr. Bylece iveren harici
uzmanlara, dahili uzmanlara veya her ikisinin kombinasyonuna, birine veya dierine zel bir konuda
grev vermek zorunda kalmadan bavurabilir. verenler bir nleme servisi kullanmak zorunda deildir
(organizasyon), bununla birlikte uzmanlara (bamsz kiiler) bavurabilirler.
102
117

Bununla birlikte, smarlama dzenleme almalar, ynetim kurulu veya ii temsilcileri ile sadece arkadan gelen bir anlama veya bir ilgili sektr anlamas var ise uygulanabilir. Bu sisteme karar veren iletmeler bnyelerinde mutlaka bir iyeri hekimi bulunduracak ve risk deerlendirmesi sonularn mutlaka
nleme servislerini kapsayan drt uzmanlk alanndan bir uzmana gndereceklerdir.
Her eye ramen, yeni mevzuat 1 Temmuz 2005 ncesi yrrlkte olan sisteme bal bir eit gvenlik
an devam ettirmektedir. Eer iveren smarlama ibirlii yapmamaya karar verirse, eski dzenlemelere yani sertifikal bir nleme birimine gre alabilirler. Bugn iin tek fark, iverenin dahili olarak nlemeden sorumlu bir iiyi istihdam etme zorunluluudur. (1).
11.4.2 ok Disiplinlilik
alan says 15 ve zeri olan btn iletmeler dahili olarak bir nleme uzman grevlendirmek zorundadr. Daha nce nleme birimlerinde olmas gereken drt uzman, imdi iletmede veya herhangi bir
nleme biriminin yesi olmadan harici olarak iletmelerde bulunabilir. Zorunlu olarak bulunmas gereken bu drt uzmanlk alan aadaki gibidir:
Bir MSGH Biriminde aadaki uzmanlk alanlarndan her biri iin en az bir sertifikal uzman eleman
bulundurulmaldr.
- Endstriyel ve mesleki hekimlik,
- hijyeni,
- gvenlii,
- ve organizasyonu
Genellikle bu drt sertifikal uzman eitim ve tecrbelerine gre iyerleri iin yeterli olmaktadr. Ancak
bu drt uzmann yeterli olmamas halinde MSGH Birimleri aadaki elemanlar da altrmaldr.
- Ergonomi uzman,
- Laboratuvar teknisyeni,
- Mesleki hemire,
- Hekim (1,4).
11.4.5 Ulusal SG Stratejileri
Hollandada, kapsayc ulusal tek bir i sal ve gvenlii strateji belgesi bulunmamaktadr. Bunun
yerine belirli konulara odaklanan iyi planlanm ok sayda zel program ve ara bulunmaktadr. Risk
deerlendirmesi arac iin ulusal bir portal, alma koullarnn srekli gzetimi, i sal ve gvenlii
l-yapda meslek szlemeleri (Arbocovenanten) bu programlara rnek olarak verilebilir.
Hollandada zel programlar alma ve Sosyal ler Bakanl tarafndan gelitirilmektedir. ounlukla
sosyal partnerler ile ibirlii yaplarak hazrlanr.
Hollandada bir stratejinin uygulamaya girmesinin eitli yollar bulunmaktadr. Normalde,
- Meslek rgtleri dzenli aralklarla bilgilendirilir
- Sergiler, fuarlar, teknik konferanslar gibi etkinliklerde kitle iletiim aralar kullanlarak duyurusu
yaplr.
- Brorler gibi bilgilendirici yaymlarn basm, datm, zellikle iverenler ve alanlar hedef alan
internet portallar, kamuoyunun ulaabilecei geni apl internet siteleri strateji hakknda bilgilendirme
amacyla kullanlr.
103
118

Hollandann i sal ve gvenlii alanndaki programlarna ilikin gelitirdii iletiim stratejisi dier
Avrupa Birlii lkelere rnek tekil edecek dzeydedir.
Hollandada programlarn deerlendirilmesi, genel bir deerlendirme yerine, program bazl olarak gerekletirilmektedir. Hollanda, dier Avrupa Birlii lkeleri arasnda byk i sal ve gvenlii projelerinin kapsaml bir ekilde deerlendirilmesi ile ne kmaktadr. rnein, otel, restoran ve yemek salama firmalarndan oluan hizmet sektrne ynelik meslek programlar buna bir rnektir. Bu alanda,
bilimsel bir enstit ve zel bir aratrma kuruluu tarafndan yaplan niteliksel ve niceliksel olmak zere
iki deerlendirme raporu hazrlanmtr.
Hazrlanan programlarn periyodlarnda belirli bir standart yoktur ve allacak konuya gre her programn sresi kendi ierisinde belirlenmekte ve birbirlerine gre farkllk gstermektedir.
zel programlarn uygulama, deerlendirme gibi tm srelerinde izlenen gstergeler, istatistik zerine
alan kamu kurumlar ile zel sektr aratrma ve anketlerinden elde edilmektedir. Her programn kendi
zel btesi vardr.
Hazrlanan programlarda
salk ve gvenlik risklerine ynelik
- iin yeterlilik,
- gvenlii ve
- Tehlikeli maddeler konularna
sistem ve yaplanmaya ynelik
- Risk deerlendirmesi
- Teknik bilgilendirme
- Finansal Tevikler
- Faaliyet kollarna zg dzenlemelere
ilikin hedefler belirlenmekte ve bu alanlarda almalar planlanmaktadr.
Stratejinin uygulanmasnda,
kullanlan aralardr. (5).
Hollandada i kazalar kavram iin endstriyel kazalar anlamna gelen bedrijfsongeval ifadesi kullanlmaktadr. kazalar, lml i kazalarnn kayt ve bildirimi alma Koullar Kanunu gereince
zorunlu olmasna ramen bildirimler istenen dzeyde deildir.
kazas ya da meslek hastal sonucu iini yapamaz hale gelen bir alan iin ilk yl iveren tarafndan
hastalk demesi yaplr. Kalc igremezliin olmas durumunda nakit olarak deme yaplr. kazas
ya da meslek hastal yaayan bir alan ivereni sorumlu tutabilir. verenin bu sorumluluu, sadece
alann kast ya da ihmali olduunu ispatlanmas durumunda ortadan kalkar. (6).
Szleme sresince belirlenen ilerin ifasnn bir sonucu olarak ortaya kan hastalklar meslek hastalklar olarak kabul edilmektedir. Meslek hastalklarnn yetkili kamu kurumlarna bildirimine ilikin
104
119

sistem i kazalarnda olduu gibidir. Meslek hastala bal ign kayplar ve kalc igremezlik durumunda yaplacak demeler Hastalk ve gremezlik deneklerine ilikin Kanunlarda dzenlenmektedir. Hollanda Kanunlar sosyal korumay hedef edinmitir ve kapsam ynnden, bir hastalk ya da igremezliin mesleki koullar ya da i dndaki koullar nedeniyle ortaya kmas arasnda bir fark bulunmamaktadr. (7) .
11.8 SG Tefti Yaps
Hollandada yaklak 600.000 firma ve 7 milyon ii bulunmaktadr. 250 mfetti, 6 corafik blgede
hizmet veren Tefti bnyesinde endstri, inaat ve hizmet sektr olmak zere blm bulunmaktadr.
nleyici denetimlerde; risk deerlendirmesi sonularna gre ncelik listesi oluturulmakta ve ie devamszlk oranlar, kaza sklklar, salk ve gvenlik izlemleri gibi istatistiklere bakarak uzun vadeli ve
yllk denetim plan hazrlanmaktadr. ikayetler dnda, problem olan alanlara odaklanlmaktadr. Mevcut durumda tehlikeli maddeler, fiziksel ve psikolojik gerginlik, tehlikeli makinalar-tayc ekipmanlar,
den nesneler olmak zere 5 risk alan zerinde allmaktadr.
nleyici denetim projeleri aada belirtilmitir;
- Her endstri iin uzun vadeli planlama,
- Her sektr iin (kaynak, matbaaclk vs.) denetim projeleri (Yllk plan)
- Her sektr ve endstri iin yukarda tanmlanan riskler, bu risklere ynelik i tefti yaklam ve brorler,
- Her bir projenin ortalama 3 konuda denetimi kapsamas,
- Politik ncelikler, iddetli kazalar gibi durumlardan ortaya kan geici projeler.
tefti; dorudan kiilerle veya nc taraflarla ilgili olmak zere iki tip ikayeti denetlemektedir. ikayetler isim belirtmeksizin yaymlanabilmektedir. Ayrca otomasyon sistemine kaydedilmekte ve
yaplacak eylemle ilgili deerlendirilmektedir.
tefti, bildirilen i kazalar ile pheli srekli yaralanmalar veya hastanede en az bir gece kalmaya
neden olan i kazalarn incelemektedir. (1).
11.9 SG Uygulamalar
sal ve gvenlii ile ilgili Hollanda mevzuatna gre, alan says 35 ve daha az olan kk iletmelerde, alma konseyi kurulmas zorunlu deildir ancak bunun yerine gvenlik komitesi kurulmas
gerekmektedir. Gvenlik komitesi, iverenin fiziksel alma koullarna ilikin danmas amacyla kurulur. Bu komite, alma koullar asndan alma konseyi ile ayn g ve sorumluluklar haizdir. yeri ile balantl uzmanlar (irket hekimi, gvenlik uzman vb.) ile alan temsilcilerinden oluur.
Karlkl anlama olmas ya da altklar blmn ya da iyerinin kapatlmas gibi belirli koullar haricinde, komite yeleri iten karlamaz. (8).
105
120

Blm Kaynaklar
2. Hollandada Sal ve Gvenlii, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound), (Eriim: 24.11.2013)
http://www.eurofound.europa.eu/emire/NETHERLANDS/HEALTHANDSAFETYLAW-NL.htm
3. Prof. Akkurt, H., . ve ark., Hollandada Sal ve Gvenlii, SG Dergisi, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl (SGGM) Say 50, Sf:20, Nisan-Mays-Haziran 2011
4. Sal ve Gvenliinde Hollanda da Durum ve Yaplanma, te Salk Dergisi, Say:3, Ankara, Austos 2013.
6. Hollandada i kazalar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 24.11.2013)
http://www.eurofound.europa.eu/emire/NETHERLANDS/ACCIDENTATWORK-NL.htm
7. Hollandada meslek hastalklar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
http://www.eurofound.europa.eu/emire/NETHERLANDS/OCCUPATIONALILLNESSESS-NL.htm
8. Hollanda Gvenlik Komitesi, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
http://www.eurofound.europa.eu/emire/NETHERLANDS/SAFETYCOMMITTEE-NL.htm
106
121

12.
RLANDADA SALII VE GVENL SSTEM

12.1.1 Sal ve Gvenlii Kurumu
Sal ve Gvenlii Kurumu, 1989 tarihinde Sal, Gvenlii ve Refah Kanunu ile kurulmutur.
Sal ve Gvenlii Kurumu, Meslekler, Giriim ve Inovasyon Bakanlna bal olarak hizmet vermektedir.
12.1.2 Kurumun Balca Grevleri
- Yaklak 1.8 milyon alann (alan ve kendi nam ve hesabna alan) i kazas ve meslek hastalklarndan korunmasn salayan bir kamu kurumudur. Bunun baarlabilmesi iin Kurumun yrtt faaliyetler arasnda, Sal ve Gvenlii Kanununun uygulanmasnn salanmas, i kazalarnn nlenmesinin tevik edilmesi, tm sektrlere bilgi ve danmanlk desteinin salanmas gelmektedir.
- REACH (Kimyasallarn kayt altna alnmas, deerlendirilmesi, izin verilmesi, yasaklanmas) ve Seveso II direktifi dhil olmak zere kimyasal maddelere ilikin dzenlemeler asndan yol gsterici
yetkili kurumdur.
- Piyasa gzetimini ve iyerlerinde kullanlan i sal ve gvenlii rnlerinin gvenilirliini salayan
kilit bir kurumdur.
Kurumun hedefi, kiileri alma hayatna ilikin tm faaliyetlerden doan can kayb, yaralanma ve hastalklardan korumaktr.
12.1.3 Kurumun Stratejik ncelikleri
1. verenlerin yasal ykmllklerini pratik ve makul bir ekilde karlamalarn salamak,
2. Gvenlik, salk, refah ve kimyasallara ilikin mevzuatta yksek bir standarda ulamak,
3. yi ileyen, gl ve orantl bir mevzuat altyaps iin Bakanl desteklemek,
4. Ulusal ve uluslararas kurum ve kiilerle ibirlii yapmak. (1)
12.2 SG Mevzuat
sal ve gvenliine ilikin en nemli dzenleme 2005 tarihli Sal ve Gvenlii Kanunudur.
Bu Kanun 1989 tarihli Sal, Gvenlii ve Refah Kanununu yenileyen ve glendiren niteliktedir.
Tm alanlar, iverenler ile kendi nam ve hesabna alanlar kapsam altna alr. Kanun, i sal ve
gvenlii mevzuatnn ihlaline ilikin yaptrmlarn dzenlenmesinde, alan ve iverenin hak ve sorumluluklarn belirler.
- verenin Ykmllkleri
Kanunun sekizinci blmnde alanlarn salk ve gvenliklerinin salanmasnn iverenin ykmll olduu hkm altna alnmtr. Meslek hastalklarnn ve iyerinde meydana gelebilecek yaralanmalarn nlenebilmesi iin iverenin ykmllkleri aada verilmektedir:
Gvenli bir alma ortamnn oluturulmas amacyla gvenli ara gere ve ekipman salamak,
Fiziksel etkenler, grlt, titreim ve her trl materyalin kullanlmasndan doan riskleri nlemek,
alanlarn salk, gvenlik ve refahn risk altna sokacak davranlar nlemek,
alanlara bilgilendirme ve eitim salamak,
107
122

Koruyucu donanm ve ekipman salamak,
yerinin gvenlik sorumlusunu grevlendirmek.
- alanlarn Ykmllkleri
Kanunun on nc blmnde alanlarn ykmllkleri yer almaktadr. Bu ykmllkler aada
verilmektedir:
Kendilerinin ve dier alanlarn salk ve gvenliklerinin korunmas iin zen gstermek,
Kendisini ve dier alanlar tehlikeye drecek davranlarda bulunmamak,
yerinde alkol ve uyuturucunun etkisinde olmamak,
verenin planlad salk gzetimi benzeri deerlendirmelerden gemek,
Salk ve gvenlii tehlikeye sokacak durumlar bildirmek.
- Risk Deerlendirmesi ve Gvenlik Beyan
Sal ve Gvenlii Kanunu uyarnca her iveren iyerinde mevcut tehlikelerin belirlenmesi, risklerin
deerlendirilmesi ve gerekli admlarn atlmas amacyla risk deerlendirmesi yapmakla ykmldr. (2)
12.3.1.Organizasyon ve yap
rlandada iletmelerin nleme servisleri kurmalar iin hibir zorunluluk yoktur. Ancak, btn iletmeler
alanlarnn salk ve gvenliini korumak ve eksiksiz bir gvenlik raporu oluturmak zorundadr.
Gvenlik raporunda; salk ve gvenlik ilerinin yaplmasndan sorumlu kiilerin ad ve pozisyonunu ieren dahili
eylerin yan sra, risk faktrlerinin tanmlanmas ve deerlendirilmesi esas alnr. verenlerin, nleme iini stlenecek bir veya daha fazla kiiyi atamas gerekmektedir. Bunu yerine getirmek iin iletme dndan kiilere mracaat edebilir veya dahili ve harici personelin iini kombine edebilir.
rlanda mevzuat, basit ekilde nleme grevlerini yrtmekten sorumlu kiilerin uzman kii olmalar gerektiini
ifade eder. Yeterlilik asndan gerekli aralkta kii veya servislerin temini iverenin sorumluluundadr.
Misyon ve grevlerin, gvenlik raporunda snrlar belirlenmitir. Ayrca Kanunda art koulduu gibi risklerle
kar karya olan baz iletmelerin iilerin tbbi muayenelerini yapma sorumluluu vardr. (3)
Vizyon
m alanlar, iverenler ve kurulularn i kazalar ve meslek hastalklarnn kalc ve srdrlebilir bir
ekilde nlenmesi iin katkda bulunduu bir i sal ve gvenliinde kusursuzluk kltrnn oluturulmasdr.
Sal ve Gvenlii Kurumunun nmzdeki yl iin hedefi i sal ve gvenliinin herhangi bir
giriimin doal bir paras haline gelmesidir. Bunun salanabilmesi iin yurt apnda i sal ve gvenlii kltrnn yaygnlatrlmas, gelecekteki yksek riskli alanlarn belirlenmesi, alanlarn eitimi ve
bilgilendirilmesi faaliyetleri gerekletirilmelidir.
108
123

nleme ve nlemeye dair ilkeler stratejinin mihenk talardr ve teftiler, politikann oluturulmas, bilgi
ve danmanlk benzeri tm faaliyetlerde nleme n planda olmaldr.
Bahsedilen ilkelere riayet eden iyerlerine tevikler uygulanacaktr. sal ve gvenlii gereklerini
yerine getirmek iin ciddi bir aba gsteren fakat iin doas ya da benzeri sebeplerden bunu tam olarak
baaramayan iyerleri iin destek salanacaktr.
Hedef 1: alanlarda, iverenlerde ve toplumun tamamnda i sal ve gvenlii farkndalnn
artrlmas
Hedef 2: Gelecein alanlar ve idarecileri hedeflenerek, eitim sisteminin ilk aamalarndan itibaren,
eitim programlarnda SG konularna yer verilmesi
Hedef 3: lgililere ihtiya duyduklar tm bilgilendirme ve danmanlk hizmetinin verilmesi
Hedef 4: Gerektii yerlerde yaptrmlar uygulanarak mevzuatn uygulanmasnn salanmas
Hedef 5: sal ve gvenliinde yeni ortaya kan risk alanlar zerinde aratrma faaliyetlerinin yrtlmesi
Hedef 6: Sal ve Gvenlii Kurumunun personeli, kaynaklar ve imkanlar bakmndan tm bu
hedeflere uygun nitelikte olmasnn salanmas (4)
12.6.1 Kazas Bildirim Sistemi
Avrupa Birlii ye lkelerinde iki tip i kazas bildirim sistemi kullanlmaktadr. Bunlar, sigorta tabanl
olan sistem ve iverenin resmi makamlara bildirimde bulunmasn gerektiren sistemdir. rlandada ikinci
sistem uygulanmaktadr. Sigorta tabanl olan sistemi uygulayan lkelerde veriler ulusal anlamalara bal
olarak kamu veya zel sigorta yetkilileri tarafndan toplanmaktadr. Ekonomik tevik nedeniyle bildirim
dzeyi neredeyse %100e ular. Buna karn iverenin yetkili makamlara bildirimde bulunduu sistemde
bu oran olduka dmektedir. Bu orann %30 ila %50 arasnda deitii dnlmektedir. Eurostat verilerine gre rlanda iin bu oran % 38dir. Avrupa Birlii dzeyinde i kazalar verilerinin toplanmas iin
tek bir sistem gelitirilmesini amalayan Avrupa Kazalar statistikleri (ESAW) projesi yrtlmektedir.
12.6.2 Meslek Hastal Bildirim Sistemi
Avrupa Birlii ye lkelerinde meslek hastalklarnn bildiriminde hangi sistemin kullanlaca, i kazalarnda olduu gibi o lkede sigorta tabanl bir sistemin kullanlp kullanlmadna bal olmaktadr.
Uygulanan ekonomik tevik, verinin toplanmasndaki baary etkilemektedir. Baz bildirim sistemleri
nlemeye dayaldr (Hollanda) ve sosyal gvenlik sistemi kapsamnda deildir. ou lke ulusal ihtiyalarn karlanmas asndan oklu kaynaklar kullanrken, uluslararas kurumlara veri toplanrken yalnzca
sosyal sigorta sistemine dayanmaktadr.
Avrupa Kazalar Sigortalar Forumu meslek hastal ve i kazas sigortasndan sorumlu ulusal kurumlara aralarnda bilgi alverii gerekletirebilecekleri bir platform sunar. Forum Avrupa apnda
karlatrlabilir meslek hastalklar verilerinin derlenebilmesini salamtr (Eurogip, 2000, 2002a,
2002b, 2204, 2005).
Avrupa Birlii 15 ye lkesinde meslek hastalklarnn bildirimine ilikin gerekletirilen ankete gre
pek ok lkede meslek hastalklarnn bildiriminin ok dk sayda olduu ve bunun yeni bir olgu olmad ortaya konmutur. Pek ok lke tarafndan bu duruma ilikin gsterilen gerekeler: iverenlerin
konuya ilikin farkndalnn olmamas, meslek hastalklar eitimlerinin yetersiz olmas, alann iini
kaybetme korkusudur. (Eurogip, 2002a). (5)
109
124

Salk gzetimi sadece meslek hastalklarnn tespit edilmesi ve bildirilmesi olarak alglanmamaldr.
Salk gzetimi ayn zamanda nleme amal verilerin toplanmas, analizi ve yorumlanmasdr. Bununla
beraber epidemiyolojik gzetim, alan sal gzetimi ve alma ortam maruziyet gzetimi de salk
gzetimi kapsamndadr. Meslek hastalklarnn bildirilmesini etkileyen pek ok faktr bulunmaktadr.
Bunlar mevzuat, mevzuattaki deiiklikler, tazminat sistemi, isizlik oranlar, tehis ve bildirimdir. Meslek hastal verilerinin toplanmas reaktif bir tedbirdir nk meslek hastal gelitiinde maruziyet
zaten gereklemi durumdadr. (5)
12.8 SG Tefti Yaps
12.8.1 Teftiten Sorumlu Departmanlar:
Ulusal stihdam Haklar Kurumu (NERA), Meslekler, Giriim ve Inovasyon Bakanlna (DETI) bal
bir birimdir. Bu Kurumun amac bilgi ve yaptrmlar vastasyla alma hayatna ilikin haklara riayeti
ve bu alanda bir ulusal kltrn olumasn salamaktr. NERA balca alanda faaliyetler yrtr: (i)
stihdam Haklar Bilgi Servisi, (ii)Tefti (iii) Yaptrm
Sal ve Gvenlii Kurumu (HSA), Meslekler, Giriim ve Inovasyon Bakanlna (DETI) bal bir
baka birimdir. sal ve gvenlii alannda yaplan tm teftileri HSA yrtr.
12.8.2 Teftiin Faaliyet Alan
NERA mfettileri tm alanlar iin belirli alardan alma hayatn denetler. Sorumlu olduklar bu
alanlar, Endstriyel likiler Kanunu, Gen alanlarn Korunmas Kanunu, alma Saatlerinin Organizasyonu Kanunu, Doum zni Kanunu ve alan Kanunudur.
12.8.3 Yerel Birimler
NERA tefti yaps blgelere ayrlmtr. Merkez ofisleri Carlowdadr ve drt ofisle blgelere
dalmtr. HSAnn merkez ofisi ise Dublindedir ve 7 blge ofisi ile hizmet vermektedir.
12.8.4 Programlama ve Haberleme
NERA Blge Bakanlarnn kendi sorumlu olduklar blge dhilinde strateji oluturma ve planlama grevleri bulunmaktadr. Ulusal Sosyal Ortaklk Anlamas, alma haklar konusunda tm taraflarn daha
iyi koordinasyonunu hedeflemektedir. zellikle bu anlama NERA mfettilerinin, sosyal hizmetler departman ve maliye uzmanlar ile Ortak Tahkikat Birimlerinde (JIUs) almalarna imkn tanmaktadr.
Teftite ncelikli alanlarn belirlenmesi ve i kazalarn nleme programlarnn hazrlanmas amacyla
HSA drt yllk alma plan hazrlar. Bu planlar sahadaki mfettileri de kapsayan bir dizi gr
alverii ile ekillenir. Hazrlanan plan HSA Kurulunun onayna sunulur.
12.8.5 Sosyal Diyalog ve Tefti
HSA, Sal ve Gvenlii Ulusal Politikas belirlenirken sosyal taraflarla dzenli toplantlar dzenleyen, tarafn da katlmn nemseyen bir kurumdur. Farkl faaliyetler gsteren her bir sektr iin Ortak
Danma Komitesi kurulur. (6)
110
125

Blm Kaynaklar
1. Sal ve Gvenlii Kurumu Organizasyonu, rlanda Sal ve Gvenlii Kurumu,

(Eriim:27.12.2013), http://www.hsa.ie/eng/About_Us/
2. Sal ve Gvenlii Mevzuat, Citizens Information Board, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.citizensinformation.ie/en/employment/employment_rights_and_conditions/health_and_safety/health_safety_
work.html
4. Strategy Statement 2007 2009, Health and Safety Authority
5. A Review of the Occupational Diseases Reporting System in the Republic of Ireland, 2007, Health and Safety
Authority
6. rlandada Tefti Yaps ve Organizasyonu, ILO, (Eriim: 27.12.2013),
111
126

13.
SPANYADA SALII VE GVENL SSTEM

spanya hkmeti, alma yaam mevzuatn dzenleme konusunda tm yetkiye sahiptir. sal ve
gvenlii alanndaki dzenlemeler, ve G Bakanl tarafndan yaplmaktadr. zerk blgeler bu dzenlemelere uymakla ykmldrler.
sal ve gvenliine ynelik yetkili kurulular teki Risklerin nlenmesi Kanunu ile
tanmlanmtr. Bu kamu idareleri, Devlet Genel daresi kapsamnda ibirlii iinde almaldr. (1).
13.1.1 Ulusal yerinde Salk ve Gvenlik Komisyonu
Ulusal yerinde Salk ve Gvenlik Komisyonu, nleme politikalarnn yerletirilmesinde kamu kurulularna danmanlk yapan tzel bir kurulutur. Komisyon, Devlet Genel daresi ve zerk kurulularn her
birinden bir temsilci, en ok temsilcisi olan ii ve iveren sendikalarnn eit sayda temsilcisinden oluur. Komisyonun Bakan, stihdam ve Endstriyel likiler Mstear, yardmc bakanlar Devlet Genel
daresi, Salk-Tketici leri Msteardr. (1).
13.1.2 Ulusal yerinde Hijyen ve Gvenlik Enstits (INSHT)
Ulusal yerinde Hijyen ve Gvenlik Enstits, ite salk ve gvenlik artlarnn salanmas, bu konudaki analizlerin gerekletirilmesi, ayn zamanda bu konudaki iyiletirmelerin desteklenmesi ile tevikini
ama edinen bir bilimsel ve mesleki zelletirilmi Devlet Genel daresi kurumudur. Bu konuda zerk
Kurum ve Kurulularla ibirlii kurma yetkisi vardr.
Mevzuat ve mevzuatn gelitirilmesi konusunda teknik ve hukuki danmanlk yapmak, zerk idarelerle
ibirlii iinde i sal ve gvenlii risklerini nlemeye ynelik faaliyetleri gerekletirmek, bilgilendirme almalar yrtmekle grevlidir. Ayrca zerk blgeler dzeyinde SG faaliyetlerinin yrtlmesini salamak, kamu kurumlar arasnda bilgi ve deneyimlerin deiimi salamak, SG alannda koordinasyonu salamak temel grevlerindendir. zerk blgelerle ibirlii kapsamnda, zerk blgelerde enstitye bal merkezler bulunmaktadr. Blgeler, Ulusal Sal ve Gvenlii Komisyonunda grev
alan yeleri ile temsil edilmektedir.
Enstit, Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyinin sekretaryasn yrtmektedir. Ayn zamanda, OSHAnn spanya Odak Noktasdr. Komisyonda grev alan temsilciler, ayn zamanda ulusal i sal ve
gvenlii anda da aktif olarak yer almaktadrlar. (1).
13.2 SG Mevzuat
spanya SG Kanunu 10 Kasm 1995'te Resmi Gazetede yaymlanm, ubat 1996'da yrrle girmitir.
sal ve gvenliine ynelik dzenlemeler, teki Risklerin nlenmesi Kanunu ile yaplmtr.
Sal ve Gvenlii alannda grev alan kamu idareleri ve nasl alacaklarn dzenlemektedir.
spanya i sal ve gvenlii mevzuat, teki Risklerin nlenmesi Kanununun yan sra, alanlar
Tz, Genel Sosyal Gvenlik Kanunu, Genel Salk Kanunu gibi genel amal kanunlarda, zerk topluluklarn blgesel ynetimleri tarafndan yaplan dzenlemelerde, toplu szlemelerde nleyici ve riskleri ortadan kaldrmay hedefleyen SG sistemini destekleyici hkmler bulunmaktadr. Sektrel ve mes-
112
127

lek kollarna zg olarak da benzer dorultuda dzenlemeler vardr. ABne yeliin ardndan Avrupa
Birlii Direktiflerinin tamam uyumlatrlmtr.
sal ve gvenliine ilikin mevzuatta, iverenin, yneticilerin ve alanlarn eitli ykmllkleri
bulunmaktadr. yeri binasnn tasarm ve bakm, makine ve i aletlerinin kullanm, yeni teknoloji ve
alma yntemlerinin eitimi, salk gzetimi-tbbi muayeneler, alanlarn katlmlarn garanti altna
alan yaplanmalar (salk ve gvenlik komitesi, gvenlik temsilcileri) bunlara rnektir. Mevzuatta ilgili
kurumlara gzetim, denetim grevleri verilmektedir. Hkmlerin uygulanmas ile ilgili yaptrm aralar
da dzenlenmektedir. (2).
spanyada 1985-1994 yllar dneminde, kayt altna alnan toplam endstriyel kaza says ylda 1 milyon civarndayd ve ciddi i kazalarnn says ise ylda 10.000dir. Geen sre boyunca, i kazalar zellikle sanayi, inaat ve hizmet sektrnde ykselmi ve tarm sektrnde azalmtr. (3).
spanyada 1995den beri (mesleki risk nleme kanunu ve Royal Decree 39/1997) spanyada koruma ve
nleme hizmetleri; dahili hizmetler, harici hizmetler ve ortak hizmetler olmak zere farkl ekilde
yaplabilmektedir.
Sadece 500den fazla iisi olan iletmeler veya 250den fazla iisi olan ve riskli sektrde yer alan iletmeler iyeri hekimlii, i gvenlii, i hijyeni ve ergonomiden oluan drt disiplinden en az ikisini
kapsayacak ekilde bir dahili servis bulundurmak zorundadr.
yeri hekimlii iinde yer almayan nleyici aktivitelerden sorumlu bir kiinin grevlendirildii, 6dan az
iisi olan iletmeler dnda btn iletmeler eer nleyici misyon ve grevleri yapmak zere dahili olarak gerekli uzmanla sahip alanlar yoksa bir veya daha fazla harici servise mracaat edebilirler. Bu
servislerin alabilmesi iin salkla ilgili konularda Salk Bakanl tarafndan tannmalar ve alma
ve Sosyal likiler Bakanl tarafndan sertifikalandrlmalar zorunludur.
1995ten beri mesleki risk tazmininden sorumlu sigorta irketleri Mutaslar, ye iletmeleri ile birlikte
harici hizmetler konusunda rol stlenebilmektedir. (1).
Harici servisler; iyeri hekimlii, i gvenlii, i hijyeni, ergonomi ve sosyal psikoloji uzmanlk alanlarnn her birinden bir uzman bulundurmak zorundadr.
Harici hizmete ait uzmanlarn her birinin, Royal Kanunu 39/97ye gre icra edecekleri grevleri iin
uygun seviyede eitimi olmaldr. Bu Kanun, sorumluluk seviyesine uygun olarak alma seviyesi ve
her bir seviye iin gerekli olan eitimleri dzenler. (1).
Bir iletme dahili servis kurmak zorunda olduunda veya dahili servis kurmaya karar verdiinde eer
gerekli btn uzmanlklara sahip deilse, iveren, nleyici misyon ve grevlerin hepsini kapsamas iin
113
128

bir veya daha fazla harici servisten hizmet almaldr. Bu durumda, farkl nleyici aktrler en iyi sonucu
elde etmek iin ibirlii yapmaldr. (1).
13.4.4 Misyon ve Grevler
spanya harici hizmetleri, sadece nleyici aktivitelerden sorumludurlar. Onlarn Mesleki Risklerin nlenmesi hakkndaki Kanunun 31.maddesinde art koulan misyon ve grevleri aada belirtilmitir:
- nlemeyle ilgili eylem planlar ve programlarn tasarm, uygulanmas ve koordinasyonu,
- nleyici tedbirler iin nceliklerin belirlenmesi ve bu nlemlerin izlenmesi,
- ilerin eitimi ve bilgilendirme,
- Acil durum planlar ve ilk yardmn uygulanmas,
- alanlarn salnn izlenmesi ve gzetimi.
spanya harici hizmetleri, sadece nleyici aktivitelerden sorumlu olsalar da, aratrmalar, i sal ve
gvenlii ile ilgili ilerin esas olarak harici servisler tarafndan yapldn gstermektedir. (1).
spanya, Gney/Latin Avrupa lkeleri arasnda i sal ve gvenlii alannda nemli lkelerden biridir.
ereve direktife uygun bir ekilde tm mevzuatn bilinli bir ekilde deitirerek SG alannda bir reform gerekletirmitir. Akdeniz lkeleri arasnda byk ekonomilerden birine sahip olan spanya, blgesel zerkliklerden oluan yaps ile i sal ve gvenlii alannda da merkez ve blgeler arasnda
dinamik bir yapya sahiptir. 2011 ylnda yaanan ekonomik krizin sonucunda isizlik %22lere km,
gen alanlarda %40lara ykselmitir. Ekonomik kriz dneminde, zellikle 16-29 ya aras alanlar,
yabanc alanlar, geici ilerde alanlar ve gmenler etkilenmitir. Bu dnem, sosyal koruma ile
ilgili alan kurumlar iin zorlu bir dnem olmutur. Bu kurumlar, 19. yyin sonlar, 20. yyin balarnda, konsolide i sal ve gvenlii alanndaki giriimlerinde bulunmaya balamlardr. kazalar
Kanunu, Sal ve Gvenlii Ynetmelii ve i teftiin kuruluu bunlardan bazlardr. Mesleki tp,
dzenlenmi bir alan haline getirilmitir. (4).
savan yaand 1936-1937 yllar sonras diktatr ynetim yapsnn kurulduu yllarda, SG sisteminde deiimler yaanmtr. Modern SG sisteminin, SG ynetimlerinde alanlarn temsil edilmesi
gibi zellikleri mevzuatta bulunmasna karn uygulamada karln bulamamtr. Mesleki tp uygulamalarna kstlamalar getirilmitir. sal ve gvenlii alanndaki ikili yaplanma, alma Bakanl
sorumluluundaki mesleki koullar, hijyen ve iyerinde gvenlik konular ile Salk Bakanl sorumluluundaki i sal konularnn ayrm bu dneme dayanmaktadr.
sal alannda mesleki tbbn zellikleri 1984 ylna kadar resmi olarak tanmlanm deildir. Bu
dnemi takip eden dzenlemelerde, mesleki tp uzmanlklarn, mesleki tp hekimlerinin eitim programlarn gelitirilmitir. Mesleki tp hemirelerinin zellikleri ve uzmanlklar 2005 ylnda tanmlanmtr
ve gelimesi gereken bir alandr.
Salk ve gvenlik teknisyenleri spanyann SG ile ilgili almalarnda merkezi bir role sahiptir. nleme hizmetleri sunan merkezlerin akredite olmas gerekmektedir ve mesleki tp, mesleki gvenlik, endstriyel hijyen, mesleki ergonomi ve uygulamal psikososyoloji alanlarnda hizmet sunabilir durumda
olmalar gerekmektedir.
2010 ylna kadar gvenlik teknisyenlerinin niversite temelli bir eitimlerinin zorunlu almay, yrttkleri iin kalitesine ilikin tartmalara yol aarken, imdi alnan eitimin kalitesi tartlmaktadr.
114
129

spanya 1986 ylnda Avrupa Birliine katlmas, i sal ve gvenlii alannda birok yeni ve kilit
konumdaki yasal hkmlerin yrrle girmesinin yolunu amtr. Bu dzenlemeler AB direktifleri ile
uyumludur. ereve Direktif 31/1995 sayl Kanun olarak dzenlenmitir ve bunu SG yaplanmas ve
uygulamalarnda deiiklikler izlemitir. alann katlmn gerektiren ve salayan yaplarn oluturulmas gibi SG faaliyetlerinin sistematik bir ekilde planlanmas ve organize edilmesi bu dzenlemeler
kapsamnda ele alnmtr. Gvenlik temsilcileri, yasa ile ilk kez tanmlanmtr. 50 ve daha fazla alan
olan iyerlerinde gvenlik komitesinin kurulmas zorunlu hale getirilmitir. Bu noktada sonra,
alanlarn SG ynnden korunmas faaliyetlerine her adan katlm hakk vurgulanm ve kalc bir
hale getirilmitir. (4).
spanyada, gnmzde SG alannda zg ayr bir Ulusal SG Stratejisi gelitirilmektedir. alma ve
G Bakanl, Ulusal SG Stratejisinin gelitirilmesinde nc bir rol oynamaktadr. SG Sisteminin analizi ve stratejinsin erevesinin ortaya karlmas gibi nemli hazrlk almalar, Bakanlk, ulusal denetleyici kurumlar ve teknik ve idari enstitlerin temsilcilerinden oluan kk bir grup tarafndan
yaplmaktadr. (5).
Ulusal SG Enstits (INSHT), Ulusal SG Komisyonu tarafndan yaplan stratejiyi gelitirme
almalar iin teknik ve idari destek sunar. Bu kapsamda, toplant organizasyonlar, davetleri, grlerin ve nerilerin toplanmas ve hazrln yapar. Bu noktadan sonra, geriye kalan ulusal stratejinin uygulanmas ile ilgili sorumluluk ise hkmete aittir. spanyada yerlerinde Risklerin nlenmesi Fonu 30
milyon Euro bteye sahiptir. Sektrel ve blgesel projeleri finanse etmek iin kullanlabilecek bu kaynak iyerlerinde nleyici yaklam gelitirir.
spanya, baz AB lkelerinde de olduu gibi strateji ve hedeflerine ynelik iletiim almalar ikinci
planda kalmaktadr. Stratejinin ve hedeflerinin dorudan tantm, duyurusu ve bilinirliinin salanmas
yerine, belirli bilgilerin ve rehberlik almalarnn iyerlerine ulatrlmasnn stratejinin ieriini uygulamaya koyma yolu olarak kabul edilmesi daha nemli kabul edilmektedir.
spanyada, ulusal SG stratejisi, 5 yllk olarak hazrlanr. Strateji kapsamnda,
- kazalar
- le ilgili hastalklar
- Sektrel dzenlemeler
- Kas iskelet sistemi hastalklar
- Yasal gerekliliklerin uygulanmasnn gelitirilmesi
Konularna ilikin hedefler ve almalar bulunmaktadr. Ayrca stratejide,
- Aratrmalarn derinletirilmesi
- SG ile ilgili abalarn motive edilmesi
gibi sistemsel hedefler ve almalar da yer almaktadr. (5).
Strateji oluturulurken kullanlan istatistikler, istatistik ajanslarndan, istatistikler ilgili kamu kurumlarndan ve aratrma ve anketlerden elde edilmektedir. Stratejinin uygulanmasna kullanlan bte, genel
btenin yan sra zel deneklerden karlanmaktadr. Stratejide hedefler ve eylemler, ulusal dzeyin
yan sra blgesel dzeyde de belirtilmektedir. Stratejinin deerlendirmesi yllk olarak bamsz bir
aratrma kuruluu/irketi tarafndan gerekletirilmekte ve mevcut strateji bu deerlendirmeler nda
gzden geirilmektedir. (5).
kazalar, iin sonucu olarak ortaya kan ya da i srasnda yaanan kazalar olarak tanmlanmaktadr.
Bu terimin tanm, alma hayat ile ilgili ilk dzenlemeler dneminde yaplmtr. Zaman iinde zellikle yargya yansyan vakalar sonucu bu tanmn snrlar giderek genilemitir.
115
130

e geli ve iten dn yolunda olan kazalar da i kazas kapsamnda deerlendirilmektedir. ten kaynaklanan ya da yaplan ile ilikili olan bir kazann sonularna bal olarak ortaya kan bir hastalk,
meslek hastal olarak kabul edilebilmektedir. Tersi ispatlanmadka, iyerinde ve alma saatlerinde
yaanan her trl yaralanma, i kazas kapsamndadr.
spanyada, i kazas, meslek hastal ya da mesleki risklere bal rahatszlklar, sigorta sistemi tarafndan genel salk sorunlarna kyasla daha iyi kapsanmaktadr. (6).
spanyada ign kayb sresine baklmakszn tm i kazalar kayt altna alnr, raporlanr ve bildirilir.
veren tarafndan, resmi bir bildirim formu kullanlarak raporlanr. Bu kapsamda,
- yerinde meydana gelen kazalar,
- srasnda meydana gelen kazalar,
- Ev ile i arasnda seyahat srasnda yaanan kazalar,
- yerinde her trl fenalama, kalp krizi geirme gibi vakalar yer almaktadr. (7).
veren resmi kaza bildirim formunu, Bakanla ve ayn zamanda sigorta kuruluuna gnderir. Bu formun ieriinde yer alacak bilgiler ve kodlama ESAW ile uyumludur. lml olmayan kazalar iin bildirim sresi 4-7 gn arasnda iken lmle sonulanan kazalarn hemen bildirilmesi gerekmektedir. Bildirim
yaplmadnn tespiti durumunda idari para cezas uygulanabilmektedir. veren tarafndan i kazas
olarak bildirilen hemen her vaka i kazas olarak kabul edilmektedir. kazas istatistikleri, ulusal istatistik kurumu tarafndan tutulmaktadr. Sisteme, kamu sektr e kendi adna alanlar da dahildir. Ayrca,
kullanlan makinalardan kaynaklanan kazalarla ilgili ayr bir bildirim sistemi daha bulunmaktadr. (7).
Yaplan iin bir sonucu olarak ya da szlemeli olarak allan i srasnda ortaya kan hastalklar meslek hastal olarak kabul edilir. zellikle maden, elik endstrisi gibi tehlikeli sektrler ve salksz iler
ya da ekonomik faaliyet kollarnda yaygndr. spanya uygulamalarna gre, meslek hastalklar, i kazalar ile birlikte mesleki riskler olarak adlandrlr. Bu kavram, ile ilgili olmayan genel ortak riskleri
darda brakan bir tanmlamadr. Sigorta ve sosyal gvenli sistemi ats altnda yer alan nemli unsurlardan biridir. (8).
spanya mevzuat, iletmelerin salk ynnden nemli bir zararl etkisi olabilecek ilerde alanlar iin
salk gzetimi, tbbi muayeneden geirilmesini salamalarn gerektirir. Bu muayene, bu kiiler sz
konusu ilerle ilgili grevlendirilmeden nce yaplr ve dzenli aralklarla tekrarlanr. 1995 Mesleki Riskleri nleme Yasasna gre, tbbi muayeneler, bir alann, yaknlarnn, birlikte alt kiilerin
salnn olumsuz etkilenmesi ihtimali bulunmas durumda zorunlu klnmtr. Bu zorunlulua,
alann kiisel gizliliini koruma zorunluluu elik etmektedir. (9).
Salk muayenelerinin, sigorta sistemi ierisinde de yeri vardr. Geici igremezlik ya da kalc igremezlik durumuna ilikin deerlendirme iin karar verilmeden nce ilgili alann salk muayenesinden
gemesi gerekmektedir. (9).
13.8 SG Tefti Yaps
Merkezi hkmet ynetimi, risklerin nlenmesi konusunda mevzuatn kontrol ve alanlarn gzetimi
grevlerini yerine getirmektedir. Bu amala ve Sosyal Gvenlik Teftii kurulmutur. Ceza yetkisine
sahiptir. Etkili denetim gerekletirmek iin, iletme ve iilere bilgilendirme ve danmanlk hizmeti
sunmaktadr. kazalar da mfettiler tarafndan incelenmektedir. (1).
116
131

tefti kapsamnda her 10.000 alan bana 1 mfetti dmektedir. Fransada olduu gibi, mfettiler
genel teftile grevli olup dier grevlerinin yannda SG ile ilgili konularda da tefti yapmaktadrlar.
Teftiin, zerk blgelerde SG hkmlerine uygunluk ile ilgili ilevselliini glendirmek iin 2006
ylnda, yaklak 300 teknisyen istihdam edilmitir. SG uzmanlar, strateji almalar kapsamnda i
teftiin sistemine ilikin deerlendirmelerde bulunmakta ve neriler gelitirmektedirler. SG uzmanlar,
tefti iin daha fazla kaynak ayrlmasn ve mfettilerin eitimi ve uzmanlamas alanlarna younlalmasn nermektedir. (4).
1906 ylnda ve Sosyal Gvenlik Teftii kurulmutur. mfettilerinin,
- yerine erime
- letme tarafndan tutulan belirli bilgilere ulama,
- Herhangi bir ihlalin tespiti halinde ilgili mercilere bildirme
- Sosyal alandaki mevzuata aykr durumlar iin yaptrm uygulanmasn teklif etme
haklar vardr. (10).
Mfettiler, grevlerini iyerlerini ve iletmeleri ziyaret ederek gerekletirirler. Kanuni takip balatma;
endstriyel ve hukuki uyumazlklarda arabulucu veya uzlatrc olarak hareket etme konularnda yasal
olarak yetkileri bulunmaktadr. (10).
13.9 SG Uygulamalar
alann katlm i sal ve gvenlii ile ilgili uygulamalarn baarya ulamasnda ve etkili sonular
alnmasnda nemli bir rol oynamaktadr. spanyada iverenin ya da iveren temsilcisinin bakanlnda,
alanlarn katlm ve temsil edilmeleri iin alma Konseyleri kurulmutur. alma konseyleri, i
savalarn sonunda kurulan Franco rejimi dneminde, Resmi Dikey i Sendikasnn iyeri uzantlar
olarak kurulmutur. (11).
Zaman ierisinde bu temsilciler, alanlarn korunmas, savunulmas ve alanlarla ilgili konularda onlarn temsil edilmesinin gerek bir paras haline gelmilerdir. Bamsz ii sendikalar, varlklarn geniletmek iin bu temsilcileri etkin bir ekilde kullanmaya balamlardr. Konseyler, ii sendikalar ve
birliklerinin tmnn tekrar serbest hale gelmesi ile 1977de kaybolmu, konseyin yerini alanlar komitesi ve alanlar delegasyonu almtr. (11).
alanlar komitesinin grevlerinden biri de stratejik planlarda yer alan mesleki eitim konusunda neriler de bulunmaktadr. Mesleki eitimler, genellikle bir meslei ya da ticareti renmeyi hedef alan, iyerlerinde, uzmanlam merkezlerde kamu istihdam servislerinde verilebilir. Genellikle ksa, etkili ve dorudan yaplacak ie odakl eitimlerdir. in gvenli bir ekilde yaplmasna ilikin alma metotlar bu
eitimler kapsamnda yer almaktadr. (5, 12).
117
132

Blm Kaynaklar
2. spanyada Sal ve Gvenlii, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim:26.11.2013) http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/HEALTHANDSAFETY-ES.htm
3. spanyada Kazalar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim:26.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/ACCIDENTATWORKINDUSTRIALACCIDENT-ES.htm
Health Practice in a Selection of EU Member States, European Risk Observatory, European Agency for Safety and
Health at Work (EU-OSHA), Belgium, 2013
6. spanyada Kazalar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/ACCIDENTATWORKINDUSTRIALACCIDENT-ES.htm
8. spanyada Meslek Hastalklar, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/OCCUPATIONALILLNESSINDUSTRIALDISEASE-ES.htm
9. spanyada Salk Gzetimi, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim:26.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/MEDICALEXAMINATION-ES.htm
10. spanyada Tefti, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound),
(Eriim:26.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/LABOURINSPECTORATE-ES.htm
11. spanyada SG alma Konseyleri,The European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions (Eurofound), (Eriim:26.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/ WORKS COUNCILS-ES.htm
12. spanyada Mesleki Eitim, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim:26.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SPAIN/OCCUPATIONALTRAINING -ES.htm
118
133

14.
SVEDE SALII VE GVENL SSTEM

svete alma ve istihdamdan sorumlu kurulu olan sve alma Bakanl, 1974te kurulmutur.
1999da bu Bakanln grevleri Sanayi, stihdam ve Ulatrma Bakanlna devredilmitir. 2007 Ocak
itibari ile hkmet karar ile tekrar kurularak grevlerini devralmtr.
Bakanlk konusuyla ilgili pek ok devlet kuruluuna veklet etmektedir. Bunlardan SG ile ilgili olarak
sve alma evresi Kurumu (SWEA) ve Ulusal alma Hayat Enstits (NIWL) sorumludur. Kurulu amalar ve faaliyetlerinin kapsamlar devletin hedeflerine gre belirlenir ve faaliyetleri iin genel
bteden tahsis edilecek ksmlar belirlenir. (1).
14.1.1 sve alma evresi Kurumu (SWEA)
Ulusal Sal ve Gvenlii Kurumu ve on blgenin Mfettilii Dairesinin birletirilmesiyle
2001de kurulmutur. Sanayi, stihdam ve Ulatrma Bakanlnn sorumlu olduu devlet kurumlarndan
biridir. (1).
Kurum, iyerindeki hastalklar ve kazalar azaltmay ve alma evresini btnsel bir adan iyiletirmeyi amalar. stihdam edilen 800 personelinin 300 Solnadaki ana merkezde, geri kalanlar ise lkede
datlm olan 10 yerel denetim ofisinde bulunmaktadr. sve alma evresi kurumu tarafndan, ylda
yaklak 38.000 denetim yaplmaktadr. (1).
Kurumun ynetim kurulu, hkmet tarafndan atanan Bakan olan Genel Mdr ve alma hayatn genel bilgisini temsil eden tm hkmet tarafndan atanan alt yesini ierir.
alma evresi Kurumu, herkes iin gelimi bir alma ortamna ulama sosyal amac iin kurulmutur. Tm almalar ara ile yrtlr: denetim, dzenleyici alma ve bilgi. alma evresi Kurumu, her zaman yasalarn altnda i gvenlii uran srdrmektedir.
SWEA, Hkmet tarafndan sve yasasndaki ilgili alann AB dzenlemelerine geiinin katlmn da
salayacak ekilde alma evresi Kanununun taahhtlerine tamamlayc olmas ve tercme etmesi
konusunda grevlendirilmitir. Bu bakmdan SWEA, alma evresi iin dzenleyici deiiklikler ve
yeni kurallar yaynlar.
Bugn itibari ile teknik, kimyasal, organizasyona ait ve psikolojik faktrlerle ilgili 130 Hkm vardr.
Yeni Hkmler SWEAnn Kanun Kitabnda yaynlanr. (1).
14.1.2 Ulusal alma Hayat Enstits (NIWL)
alma hayat ile ilgili konular iin 2005 ylnda kurulan ulusal bir bilgi merkezidir. Enstit, u an
alma Bakanlna bal olup alma hayatnn tm alann ieren aratrma ve gelitirme
almalarn srdrr.
Ulusal alma Hayat Enstits nn amalar aadakilere katkda bulunur:
- Uygun durumda alma artlar ile iyi bir alma hayat,
- alma hayatndaki bilgiyi artrmak.
119
134

Ulusal alma Hayat Enstitsnn alma alanlarndan biri de Aratrma ve Gelitirme almalardr.
Ar-ge faaliyetleri,
- piyasas,
- alma organizasyonu ve
- alma evresi
olmak zere, temel alanda younlar. Aratrma ok disiplinlidir ve alma hayatndaki problemler
ve eilimlerden doar. letiim ve bilgi bu alandaki nemli konulardr.
Enstit, sosyal taraflar, endstri, niversiteler ve niversitede alanlar, uluslararas taraflar ve alma
hayat alanndaki dier aktif kiilerle ibirlii yapmaktadr.
Ulusal alma Hayat Enstitsnn Stockholm, Gteborg, Trollhttan, Malm, Ume, Norrkping ve
stersund da ubeleri bulunur.
Ulusal alma Hayat Enstits iin uluslararas perspektif ve uluslararas ibirlii ana konulardr. Bu
nedenle tm dnyadaki dier enstit, niversite, organizasyon ve aratrmaclar ile birlikte alrlar.
AB ile ilikileri geniletilmi ve glendirilmitir. Ulusal alma Hayat Enstitsnn uluslararas sekretaryas, bu uluslararas ibirliini koordine eder ve destekler. (1).
14.2 SG Mevzuat
sve alma evresi Kanunu parlamentodan 1977de gemi ve 1 Haziran 1978de yrrle girmitir.
Bu tarihten beri birok kez deitirilmitir. En son deiiklik 2005 ylnda olmutur. alma evresi
Kanunu hkmleri, alma evresine rehberlik edecek art ve ykmllkleri ierir. Bu hkmler
alma piyasas taraflaryla ibirlii iinde grlerek hazrlanmtr. (1).
svete, alma Ortamnn Kontrol ile ilgili hkmler ise 1 Ocak 1993 tarihinde yrrle girmitir.
sve alma Ortam Kurumu tarafndan karlmtr ve btn iverenler iin geerlidir. (2).
120
135
136
dari likiler ve
Bilgi Blm
Merkezi Denetim Blm
Yasal likiler Blm
alma evresi
Tefti Blm
Operasyonel Gelitirme ve
Koordinasyon Blm
ekil 14.1 Swea Organizasyon emas
statistik ubesi
Finans ubesi
Personel ubesi
rgtsel ve Tbbi
ube
naat ve yeri
Dizayn ubesi
Kimya ve
Mikrobiyoloji
ubesi
Stockholm
alma evresi
Mfettilik Dairesi
Gteborg alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Malm alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Falun alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Genel Mdr
Ynetim Kurulu
IT ubesi
dari Hizmetler
ubesi
Makine ve Kiisel
Koruyucu
Donanm ubesi
Umea alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Harnsand
alma evresi
Mfettilik Dairesi
Bilgi ubesi
Proses Gvenlii
ubesi
Vaxj alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Linkping
alma evresi
Mfettilik Dairesi
Genel Mdr Yardmcs
Gazete ubesi
Hizmetler ve
Kaynaklar ubesi
rebro alma
evresi
Mfettilik Dairesi
Lulea alma
evresi
Mfettilik Dairesi

Danimarka, Finlandiya, zlanda, Norve ile birlikte sve, Kuzey (Nordic) lkeleri olarak gruplandrlmaktadr. Bu lkeler, sosyal ve demokratik ynden benzer gelenekleri olmas, gl refah dzeyi,
nemli lde sendikalama dzeyi ve sendikalarn SG hizmetlerine dahil olmalar, SG ynetim sistemi
dzenlemelerinde sre bazl tarihsel geliim, katlmc ve hedef belirleyici yaklamlar ile ortak zellikler gstermektedirler. SGnin gelime srecinde ereve Direktifin etkileri grlmektedir. Ancak,
alma evresi terimi ile snr tanmlayc SG anlay, uzun sre devam etmitir. nleyici hizmetlerin organizasyonu, ile ilgili sorunlara ilikin tazminat sistemi konularnda dier AB lkeleri ile paralellik
gstermektedir. (3).
alma evresi Kanunu (1978), alanlarn yansra, reticiler, ithalatlar ve tasarmclara ynelik hkmler ieren genel bir dzenlemedir. Kanun, kendi adna alanlar da kapsamaktadr. SG ynetimi
zorunludur ve esaslar temel SG Stratejisinde 1993te tanmlanmtr. Sosyal diyalog, katlmc yap,
alanlara daha gl bir ekilde katlm hakk verilmesi, geribildirim mekanizmas, i denetim ile ileyen renme dngs ve srekli iyileme bu esaslar arasnda yer almaktadr. Bu hkmler, sistematik
alma evresi ynetimi (SWEM), ad altnda 2001 ylnda yeniden dzenlenmitir. SWEM hkmleri,
sre ve malzeme ile ilgili gerekliliklerle i sal ve gvenlii ynnden risk deerlendirmesine ilikin
gereklilikleri birletirmektedir. Bu mevzuatn te bir orannda azalmasn salamtr. (3).
sve alma evresi Kurumu, mesleki yaralanmalara ilikin istatistikleri toplamak ve derlemekle grevli kamu kuruluudur. Bu kuruluun, i kazalar ve meslek hastalklarna dayanan mesleki yaralanma
zerine bir bilgilendirme sistemi bulunmaktadr. Bildirimleri tamamlama amacyla istihdam edilen kiilerin kendi alma ortamn nasl algladklar ve herhangi bir uygunsuzluk olup olmad zerine
almalar yrtlmektedir. Yaplan almalarn sonular her iki ylda bir yaymlanmaktadr. (4).
svete, alma evresi ile ilgili sorunlar tanmlamak iin, idari kaytlardan ve rnekleme yaplarak
gerekletirilen aratrmalardan elde edilen istatistiksel bilgilerden yararlanlmaktadr. Bu istatistiksel
bulgularn kullanmndaki ama, risk gruplarn belirlemek, ihtiyalarn gstermek, nceliklendirmek ve
nleyici tedbirleri tanmlamaktr.
sve Kazalar ve le lgili Hastalklar Bilgilendirme Sistemi Ajans (ISA) ve alma evresi
Aratrmas ve le lgili Salk Sorunlar Aratrmas verileri, bu alandaki ana ve nemli bilgi kaynaklardr. (5).
sve statistik Merkezi1, sve ile ilgili tm istatistiklerin topland bir merkezdir (6).
Mesleki yaralanma istatistikleri, bildirilen i yaralanmalar raporlarna dayanmaktadr. Bu raporlar, ISAnn
mesleki yaralanmalarla ilgili bilgilendirme sisteminin bir parasdr. Bu istatistikler, nleyici alma evresi iin kullanlr ve alma evresi gzetimi-denetimini ynlendirmenin temelini oluturur. (7).
SWEA, istatistiksel verileri raporlamakta ve analiz etmektedir2. Burada zellikle
- lml i kazalar
- kazalar ve meslek hastalklar
- alanlarn sal ve uygunlua ilikin algs
zerinde durulmaktadr.
1
http://www.scb.se/eng/index.asp/
Yaymlanan istatistiklere http://www.av.se/statistik/officiellt/index.aspx adresinden ulalabilir. gremezlik, hastalk
izinleri, cinsiyet, ya, sektr ve lke baznda i kalazr raporlar iin gemi 5 yla ilikin karlatrmalara
http://www.av.se/webbstat/Enkel_Olyckor_Laen.aspx adresinden eriilebilir.
2
122
137

Tablo 14.1 svete, alanlar ve Kendi Adna alanlarda 2010-2013 Yllarnda Yaanan lml Kazalarnn
Aylara Gre Dalm, 2013 (8).
2010
Bir
Ay
ayda
Ocak
2
ubat
5
Mart
5
Nisan
6
Mays
8
Haziran
6
Temmuz
2
Austos
7
Eyll
5
Ekim
4
Kasm
2
Aralk
2
Toplam
54
Dier *
5
Genel Toplam 59
2011
2012
2013
Toplam
Bir ayda Toplam Bir ayda Toplam
Bir ayda Toplam
2
7
12
18
26
32
34
41
46
50
52
54
54
5
59
4
4
1
2
9
5
4
6
2
6
11
3
57
4
61
2
3
3
4
0
3
3
2
3
5
3
2
5
8
12
12
15
18
20
23
28
31
31
7
38
31
7
38
4
8
9
11
20
25
29
35
37
43
54
57
57
4
61
2
5
6
2
3
2
4
6
3
1
4
7
45
9
54
2
7
13
15
18
20
24
30
33
34
38
45
45
9
54
* Yaplan ile ilgili olmakla birlikte, kazan salamak amacyla oluturulmu bir istihdam
ilikisi bulunmayan vakalar (gnll almalar, renciler, yabanc bir lkeye kaytl ve yabanc bir irketin svete grevli alan, rehabilitasyon gren askerler vb.)
svete nleme servisleri zel kurumlarca gerekletirilir. Ana misyonlar alma artlarnn gelitirilmesinin salanmasdr. Her ne kadar ilk bata bu hizmetler kamu otoriteleri tarafndan desteklense de bu
durum 1993 ylndan sonra deimitir.
nleme servisleri hem arz ve talep asndan hem de rekabet ve karllk asndan piyasa kurallarna tabidir. Bunun sonucu olarak, son yllarda bu servislerin saysnda, servislerin misyonu ve grevlerinin ksadnemli kilit servislere odaklanmasna karn, bir azalma olmutur. sve iletmelerinin, 1985 ylnda,
iyeri alma artlar bunu gerektirdiinde nleme servislerinden hizmet almalar zorunlu hale getirilmesine karn, nleme servislerinin kullanmn yaygn hale getiren 1991 ylnda kurulan dahili kontrol sistemidir.
Dahili kontrol sistemi, aslnda iverenlerin nlemeyi gnlk ynetimleriyle birletirmelerini bilhassa
nleyici ilerin planlama, ynetim ve denetiminden sorumlu olmalarn, alma ortamna ilikin devam
eden deerlendirmeleri yrtmelerini, problemlere ve alnan nlemlere ilikin dokmanlar yazmalarn
zorunlu klar.
Byk iletmeler bu nedenle dahili nleme servisleri kurmal, buna karn kk ve orta lekli iletmeler,
iletmeler-aras servisleri ya da bu zorunluluklar iin uygun olan sektr servislerini kullanmaldrlar. (1).
123
138

14.4.2 ok-Disiplinlilik
nleme servisleri bamsz uzmanlardan oluan ok disiplinli bir takm olarak tanmlanmaktadr.
Aslnda, her ne kadar ynetmeliklerde belirtilmemi olsa da, bu servisler genellikle iyeri hekimleri,
hemireler, gvenlik mhendisleri, fizyoterapistler, davransal terapistler ve salk mhendisinin uzmanln i gvenlii mhendisinin uzmanlyla birletiren iyeri mhendislerinden oluur. (1).
Dahili kontrol sisteminin stlerine ykledii ykmllkleri yerine getirmek iin, byk iletmelerdeki
mhendisler dahili nleme servisleri kurarlar. Aksi durumlarda ya da dahili uzmanln yetersiz olduu
durumlarda iletmeler harici servisleri kullanabilir. Bu durumda, gvenlik komitesi harici servislerce
yaplan ileri kontrol etmekle sorumlu olur.
Dahili ve harici servislerin arasndaki grev dalmna ilikin herhangi bir ynetmelik bulunmamaktadr.
Bu nedenle her bir iveren bu ykmll yerine getirmeyi kendi uygun grd ekilde yapmakta
zgrdr. (1).
Kanun belirli bir seviyede riske sahip iletmelerde salk gzetimini zorunlu klar. Ayrca, toplu szlemeler ile de baz sektrlerin iyeri salk servisleri kullanmalar zorunlu hale getirilir. Bu servislerin dier grevleri - risk deerlendirmesi, eitim, bilgilendirme, rehabilitasyon, denetim, danmanlk, ilk
yardm iletmede salk ve nlemeden kendisi sorumlu iverenin istei zerine gerekletirilir. (1).
sve, i sal ve gvenlii alanna zg ayr bir ulusal strateji gelitirmek yerine i sal ve gvenlii
alanndaki stratejik almalar, alma hayatna ilikin kapsayc bir stratejinin bir paras olarak dzenlemitir. Daha Salkl alma Yaam adl bu strateji ile ilgili sorumlu kurulu, Ulusal Halk Sal
Enstitsdr. svete 2003 ylndan bu tarafa yrrlkte olan stratejide stratejik ncelik ve hedeflerin
belirlenmesinde ekonomik ve etik kriterler dikkate alnmaktadr. Stratejinin uygulanmas iin gerekli
bte, genel bte ve zel deneklerden karlanmaktadr. (9).
sve yaklamnn en belirgin zellii olan i sal hizmetlerinin kapsaycl, 1989 ylndaki %80
dzeyinden 2011 ylnda %65lere gerilemitir. Bunun ierisinde zellikle kk firmalar, zel sektr ve
gmenler etkilenmitir. Birok iveren, hizmet kiralamaktadr. Bu hizmetler, nlemeden ziyade salk
kontrolleri, saln gelitirilmesi ve rehabilitasyon konularna odaklanmaktadr. Stratejide alann performansn artrma ve sonu odakl yaklamn sonucu olarak, iveren rgtlerinin salk hizmetlerine
olan eilimine kar, sosyal taraflar, risk deerlendirmesi ve nleyici hizmetler konularnda almalar
glendirmek istemektedirler. Hkmet ise sosyal sigorta giderlerini drmedeki rollerine odaklanmaktadr. (3).
alanlarn tazminatlar, genel sigorta sisteminin bir parasdr. sal ve gvenlii sorunlarna ve
izlenen politikalara bakldnda, 2000 yllarnda yaplan bir aratrma psikososyal riskleri iaret eden
erken emeklilik ve hastalk izinlerinin arttn gstermitir. Bu risklere bal demeler, sosyal sigorta
giderlerinin ana kalemlerinden biridir. Bu durum, daha fazla i mfettii kaynann ayrlmas, bu risklere
odaklanan talimatlar gelitirilmesi gibi politik giriimlere yol amtr. 2006 ylnda hatasz sorumluluk
sigortas kapsamnda, ivereni dava hakknn kaldrlmas ve sigorta kstlamalarnn getirilmesi,
alanlarn haklarn ve menfaatlerini kstlayc dzenlemelerle ie daha abuk dnmelerinin salanmas
ynnde bir politika izlenmitir. (3).
124
139

Btn iverenler iin geerli olan, alma Ortamnn Kontrol ile ilgili 1993 ylnda yrrle giren
hkmler gerei, 10dan fazla ii altran iyerleri, alma ortamnda yrtlen rutin i ve grevlerin
yan sra alma ortam politikalarn belgelendirmek; Sistematik alma Ortam Ynetimini
(SAM) nasl daha fazla gelitirdiklerini belgelerle aklamakla ykmldr. (2).
SAM, iverenin meslek hastalklarn ve i kazalarn nleyecek, tatmin edici bir alma ortamnn oluturulmasn salayacak ekilde soruturma, yrtme ve takip almalar yapmas anlamna gelir.
Bu faaliyetler kapsamnda zellikle aadaki almalar yaplr:
- Gnlk yaplan ilerde hem psikolojik hem de sosyal koullarn, hem de alma ortamndaki fiziksel
etmenlerin gzlemlenmesi ve dikkate alnmas,
- Gnlk yaplan ilerde alanlarn yaralanmasn, hastalanmasn veya baka herhangi bir ekilde
zarar grmesini engelleyecek karar ve nlemlerin alnmas,
- alma ortamnda, alanlarn salk ve gvenliini etkileyebilecek btn koullarn gzlemlenmesi
ve dikkate alnmas.
SAM, alma ortam mfettileri tarafndan 4 puanlk bir lt zerinden deerlendirilmek durumundadr. Ama, mfettilerin ziyaret ettikleri iletmelerde gerekleen gelimeleri takip etmelerine yardmc
olacak dokmantasyon salamaktr. SAM; mfettilerin iveren tarafndan kurulan sistemi ayrntl inceleme frsat bulduklar teftiler srasnda derecelendirilebilir. (2).
SAM leindeki puanlar aadaki gibidir:
1
2
3
4
SAM mevcut deil,

SAM balang aamasnda,
SAM iler durumda,
SAM iler durumda ve etkileri grlmekte
Gemite yaplan aratrmalarda, SAMn kk iletmelerde baarsn belirleyen birka etmen olduu
ortaya konmutur. Baary getiren en nemli etmenlerden biri de, iletmelerin SAM bir ekip projesi
eklinde, alma ortam danmanlarndan destek de alarak kendi alanlaryla uygulamalardr. Bu yntemin motivasyonu ve ball arttrc zellikleri de vardr. (2).
svete, bir gnden fazla ign kaybyla sonulanan i kazalarnn kayt altna alnmas, raporlanmas
ve bildirilmesi gerekmektedir.
Kayt altna alnmas gereken i kazas tanm ierisinde
- yerinde meydana gelen kazalar,
- srasnda meydana gelen trafik kazalar, ev ile i arasnda seyahat srasnda yaanan kazalar ve
- yerinde her trl fenalama, kalp krizi geirme gibi
vakalar yer almaktadr.
Bildirimler, resmi bir form kullanlarak yaplr. Bu form ESAW ile hemen hemen uyumludur. veren bu
formu, Bakanla deil dorudan ve sadece sigorta kuruluuna gnderir. Meslek hastalklarnn bildiriminde de ayn form kullanlr. sve Kazalar Bilgi Sistemine bildirilen bu kazalara ilikin istatistikler
zel bir kurum tarafndan tutulmaktadr. lml olan ya da olmayan tm i kazalar iin en ge 3 gn
ierisinde bildirimi zorunludur. Ancak istatistiksel almalar iin sadece 1 gnden fazla ign kaybna
yol aan kazalar veri tabanna alnmaktadr.
125
140

Bildirimi yaplan her i kazas, sigorta kurumu ve Tefti tarafndan incelendikten sonra, resmi olarak i
kazas olarak kabul edilmekte ya da edilmemektedir. Bildirimi yaplan i kazalarnn resmi olarak i kazas kabul edilme skl (kabul dzeyi) %53tr. Avrupa Kazas statistikleri aratrmas (ESAW) ile
uyumlu bir zel aratrmada elde edilen bulgulara gre, i kazalarnn bildirimlerinin %50-60 dzeyinde
olduu tahmin edilmektedir. (10).
1977 tarihli alma evresi Kanununa gre, iverenler, i kazalar ve meslek hastalklarn nlemek
iin uygun tedbirlerin alnmasn salamakla sorumludurlar. Bu ykmllk, salk deerlendirmeleri ve
tbbi izleme, salk gzetimi iin ayarlamalar yaplmasn gerektirmektedir. Bununla birlikte, Kanun,
salk muayenelerinin yapsn tanmlamamtr.
Salk muayenelerinin bir ynden dnldnde, kiisel gizlilik haklarnn bir nevi ihlali olmasna
ramen, rnein genetik testlerin kullanlmamas gibi yaplacak muayenelere ilikin dorudan istisnalar
bulunmamaktadr.
Salk gzetimine ilikin kurallar, kanuni zorunluluu olmayan bir dizi dzenlemede yer almaktadr. Bu
dzenlemeler, alma evresi Kurumunun bir paras olan Sal ve Gvenlii Kurulu tarafndan
yaymlanmtr. Bu kapsamda yaymlanan dzenlemeler, gece almas, asbest, dal, kimyasallara ve
dumana maruz kalma gibi konularda hazrlanmtr. Bu dzenlemelerin bazlar kadn alanlarla ilgili
zel hkmler ierirler. lerinden biri gen alanlarn salk gzetimi hakkndadr. (11).
1988 ylnda HIV testinin iyerlerinde yaptrlmasna ilikin bir tavsiye bulunmaktadr. Ancak her bir
alann salk gzetimi kapsamnda yer alan tm bu salk muayenelerini, alar yaptrmas zorunlu
deildir. Salk gzetimi, alanlar iin iverenin sunmas gereken bir hak ve uygun ie yerletirmede
kullanlacak bir ara olarak deerlendirilmelidir. Salk muayenesini reddeden bir alan, hibir ekilde
sorumlu tutulamaz. (11).
Bununla birlikte,
- Yaplan iin gerektirmesi
- nceki salk muayenesi sonularnn alann salk durumunun dier alanlar ya da halk iin bir
tehlike oluturabileceini gstermesi,
- alann performansnn bir hastalk nedeniyle azaldnn ak gstergelerinin olmas
durumunda iverenin ayarlayaca bir salk muayenesinin, sz konusu alan tarafndan reddedilmesi
halinde, alan yaplacak grev ve i deiikliklerini ve hatta uygun bir i, grev bulunmamas durumu
son are olarak iten karlmay kabul etmek durumundadr. (11).
14.8 SG Tefti Yaps
Tefti, 1889 tarihli zel Sektrde Mesleki Risklerden Korunma Kanununa dayanarak 1890 tarihinde kurulmu, 2000 ylnda 10 blgesel i teftie blnmtr. 2001 ylnda, merkezi Sal ve Gvenlii Kurulu ile blgesel Teftilerin bir araya getirilmesi sonucu sve Salk ve Gvenlik Ajans ats
altnda birletirilmitir. teftiin, bamsz otorite eklindeki ileyii durdurulmutur. Bu deiiklikten
sonra, blgesel i teftilerin ismi blgesel alma evresi teftii olarak deitirilmitir. (12).
tefti tarafndan, her yl toplam iyerlerinin yaklak %6s denetlenmektedir. SLIC (Senior Labour
Inspectors Committee) 2008 yl raporu deerlendirmeleri sonrasnda, iverenlerin niceliksel kontrol
yntemleri1 ile derecelendirilmesi ve bunun yaynlanmas ynnde hareket edilmitir. (3).
126
141

Psikososyal risklerin denetimi SWEMe dayal olarak yaplmaktadr. Yaplan denetimlerde, geleneksel
risklerde d yaand, buna karn psikososyal risklerde ve kas iskelet sistemi hastalklarnda azalma
grlmedii tespit edilmektedir. (3).
14.9 SG Uygulamalar
SWEM1, sve alma evresi Ynetimi, iyerlerinde i sal ve gvenlii alanndaki almalarn,
mevcut durumun, sorunlarn ve zellikle SG Ynetim sisteminin durumuna ilikin bilgi toplamak, iyerlerinde dzeltilmesi gerekli noktalar tespit etmek ve bu nlemlerin alnmasn salamak amacyla gelitirilmi bir ynetim deerlendirme aracdr. Bir tr, SG ynetiminin ynetimi olan bu ara, iyerlerinin
SG ynnden niceliksel ve karlatrlabilir olarak deerlendirilmesine imkan tanmtr. (13).
SWEM e ilikin yasal dzenlemede ne kan noktalar,
- SWEMin iverenlerin gnlk iinin bir paras haline gelmesi,
- Fiziksel, psikolojik ve sosyal ynden alma evresinin deerlendirilmesi,
- SWEMe alanlarn ve gvenlik temsilcilerinin katlmas
- verenlerin alma evresi politikas oluturmas
- alma evresinin aratrlmas, incelenmesi ve eylem planlarnn hazrlanmas
- alma evresi hakknda alanlarn yeterince bilgilendirilmesi,
- le ilgili hastalklar, kazalar, ramak-kala kazalarnn aratrlmas ve yllk olarak derlenmesi,
- SWEMin yllk olarak gzden geirilmesi ve izlenmesidir. (14).
SWEM, zellikle kk firmalara ynelik izlenen politikann bir sonucudur. 1992 ylnda yaymlanan
sve alma evresi Kanununu takiben 1993 ylnda kontrol dzenlemesi yaymlanm, bunu
1996da kk iletmeler iin daha anlalr hale getirilmesi amacyla yaplan dilde sadeletirme
almalar izlemitir. 2001de ise, kk iletmelere daha iyi adapte edilebilmesi iin tekrar revize edilmi, salk hizmetlerinin gerektiinde alnmas hkm getirilmi ve Sistematik alma evresi Ynetimi modeli gelitirilmitir, ksaca SWEM olarak yeniden organize edilmitir. Bu deiiklikler srecinde,
eer gerekli ise i kontroln bir blm dokmante edilir ifadesinden, 10dan fazla alan olan iletmelerde dokmantasyon almas yaplr ifadesine geilmitir.
SWEM, mevzuata uygunluktan ziyade irket kltr ile ilgilidir. Teknik anlamda bir problem zme
sreci olmakla birlikte
- alma evresine ilikin farkndaln artrlmas
- Davran deiiklii
- Bilgi dzeyinin ykselmesi
- Davran deiikliini
Hedefleyen sosyal ynden bir deiim srecidir. (14).
SWEM, bir ynetim modeli nermesine karn, uygulama admlar olduka basit olarak tanmlanmtr:
- SWEMde nerilen liste (13) ya da bir kontrol listesi aracl ile alma evresinin ylda bir incelenmesi
- SWEMde talep edilenleri yanstan 10 soru hakknda alanlarla ylda bir toplant yaplmas
- Gnlk iin bir paras haline getirilmesi
- le ilgili kazalarn, hastalklarn ve ramak kala kazalarnn kaydedilmesi (14).
SWEM, svete byk firmalarn yan sra kk firmalarda da uygulanmtr. Bu uygulamann sonularna ilikin hazrlanan raporda, kk firmalarn bu sistemi kendileri iin zorlayc bulduklar, ancak
uygulayan firmalarda nemli lde bir iyileme grld, hazrlanan SWEM dokmanlarnn
%68inin iyi dzeyde olduu belirtilmitir. (15).
127
142

sve tarafndan AB-OSHA ibirlii ile i sal ve gvenlii alannda, tm lke durumunu gsteren, SVE Ulusal Raporu hazrlanmtr. kazas ve meslek hastalklar verilerinin lkelerde toplanmasnda
yaanan skntlar ve bu istatistiklerin sonu odakl almalara hizmet etmesi nedeniyle, nleyici politikann gerei olarak ulusal dzeyde de risk faktrlerini ortaya koymada daha etkin yntemler aranmaktadr.
sve tarafndan yaplan bu aratrmada SWEMe uygun olarak,
- Fiziksel maruziyet
o Grlt
o Titreim
o Yksek Scaklk
o Dk Scaklk
- Duru ve hareket ynnden maruziyet
o Ar yklerin tanmas/kaldrlmas
o Tekrarlayan hareketler
o Kaslarda gerilmelere yol ama durularda alma
- Kimyasal Riskler
o Kimyasallarn elle tanmas
o Kanserojen malzemeler
o Nrotoksik malzemeler
o Dourganlk ynnden zararl maddeler
- Biyolojik Riskler
o Enfeksiyona yol aan biyolojik faktrler
o Enfeksiyona yol amayan biyolojik faktrlere srekli maruz kalma
- Psiko-sosyal alma Koullar
o Yksek hzl (tempolu) alma
o Sosyal talepleri olan-dikte eden iyeri
o Makinalarla almay gerektiren iyeri
o yerinde fiziksel iddet
o yerinde kabadaylk (satama, zorbalk) ve madur etme (kurban haline getirme)
o Taciz
o Tekdze (monoton ) i
- Yeni ortaya kan ve acil nlem gerektiren risklerin tespiti
o alma ekillerinin deiimi
o gcnn zelliklerinin deiimi
o zellikle hassas risk gruplar
o Temiz ve gvenli retim ve rnler
o Salk ve Gvenlik Ynetimi
o Psiko-sosyal riskler
o Ergonomi
o Gvenlik riskleri
o Kimyasal risk faktrleri
o Fiziksel risk faktrleri
o Biyolojik risk faktrleri
o Sektrel aratrma konular
o Dier konular
- yerinde kiisel koruyucu donanm kullanm
- veren tarafndan salanan eitim
128
143

Konular, alanlarn cinsiyet, ya gibi zelliklerine, maruz kalma srelerine, iletmenin byklne,
yaplan ie, istihdam trne ve NACE kodlar ile tanmlanan sektrlere gre incelenmi, mevcut riskin
art-azalna ilikin beklentiler alnm, sonular AB ile karlatrlmtr. (13).
sve Ulusal alma evresi aratrmasnda, alma evresinin deerlendirilmesi amacyla incelenen
risk faktrlerinin dzeyini tanmlamada kullanlan formlarn bir rnei aada tabloda verilmektedir.
129
144

Tablo 14.2-Devam sve alma evresi Aratrmasnda Kullanlan Tanmlar ve Avrupa Aratrmas le
Karlatrmas (13)
130
145

Blm Kaynaklar
Health Practice in a Selection of EU Member States, European Risk Observatory, European Agency for Safety and
Health at Work (EU-OSHA), Belgium, 2013
4. sve alma evresi statistikleri, (Eriim: 30.11.2013),
http://www.av.se/statistik/?AspxAutoDetectCookieSupport=1
5. sve AB-OSHA Odak Noktas statistikleri, (Eriim: 30.11.2013), https://osha.europa.eu/fop/sweden/en/statistics
6. sve statistik Merkezi, (Eriim: 30.11.2013), http://www.scb.se/eng/index.asp/
7.sve Mesleki Yaralanma statistikleri, (Eriim: 30.11.2013), http://www.scb.se/sv_/Hitta-statistik/Statistikefteramne/Arbetsmarknad/Arbetsskador/ Arbetsskador/
8. sve 2010-2013 lml Kazas statistikleri, Work Environment statistics, Ddsolyckor i arbetet,
(Eriim: 30.11.2013), http://www.av.se/statistik/faktarapporter/ dodsolyckor.aspx
and Health at Work, Baua, Berlin/Dresden, 2010.
11. sve Salk Gzetimi ve Tbbi Muayeneler, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions (Eurofound), (Eriim: 30.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SWEDEN/ANCHOR-L-AumlKARUNDERS-Ouml-KNING-SE.htm
12. sve Tefti Yaps, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 30.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/SWEDEN/ANCHORRKESINSPEKTIONEN-SE.htm
13. The State of Occupational Safety and Health in the European Union (including the Risk sector project)
Swedish National Report, European Agency for Occupational Health and Safety at Work, (Eriim, 30.11.2013),
https://osha.europa.eu/fop/sweden/en/statistics/osharapp.pdf
14. Antonsson, A. B., Systematic Work Environment Management, SWEM, in Sweden Presentation on Experiences
from the Implementation in Small Companies, Swedish Environmental Research Institute, 2001, (Eriim: 30.11.2013),
http://www.av.se/dokument/inenglish/Luzern.pdf (zet),
15. Antonsson, A. B., Systematic work environment management, SWEM, in Sweden Report on experiences from the
implementation in small companies, Swedish Environmental Research Institute, 2001, (Eriim: 30.11.2013),
https://osha.europa.eu/fop/sweden/en/good_practice/pdfs/swem_small_%20companies.pdf
131
146

15.
TALYADA SALII VE GVENL SSTEM

Her yl talya'da be yz kiinin zerinde insan alma srasnda lmekte ve binlercesi de yaralanmaktadr. talya Sal ve Gvenlii rgt, i kazalar ve meslek hastalklarnn maliyetinin on bir
milyon avronun zerinde olduunu tahmin etmektedir. Sigorta primi, makinelerin hasar, ktdaki kayp
ve denen tazminatlarn toplam bu deeri bulmaktadr.
Ocak 1993'ten beri talyan iverenleri i gvenlii yasalar ile kar karyadr. Bu yasalar onlar salk ve
gvenlik risklerini deerlendirmeye ve bulgular saklamaya zorlamaktadr. Bu raporlar tehlikedeki kimseleri, tehlike ve riski azaltmak iin alnan nlemleri kapsamaktadr.
Tm iyerleri bu yasalarn kapsamna girmektedir. Bunlara makineler, proses tesisleri yasas, makine satn
alma ile ilgili i gvenlii kurallar ya da iyerinde kullanlan makine ekipmanlarnn salanmas ve kullanm gibi konular da dahil edilmektedir.
Gerek risk deerlendirmesi ve gerekse i gvenlii yasalar talya'da ekipman ve prosesler zerinde
etkili olmaya balamtr. Yaplacak en kk bir deiiklik dahi yasalara uygunluu asndan dikkatlice
deerlendirilmektedir.(4)
15.2 SG Mevzuat
talyadaki alma koullarnn erevesi ilk olarak 1950lerde kanunlarla izilmeye balanmtr. 1994de
devreye giren cezai yaptrmlar ile i sal ve gvenlii alannda kiisel ve kurumsal sorumluluk daha da
artm ve alma hayatnda tefti ile standart gelitirmenin n almtr. talyada i sal ve gvenliine dair mevcut sistem ve gelecee dair yap bu mevzuatla ekillenmitir. talyada i kazalar bir irket
suu balamnda ceza hukuku ierisinde deerlendirilmektedir.
talyann Torino kentinde Aralk 2007de ok uluslu bir irketin bir fabrikasnda kazan patlamas sonucu 7
ii lmtr. Sendikann destei ile talyan genel mdr hakknda kasten adam ldrmekten dava almtr.
Dava 4 yl srdkten sonra Nisan 2011de sonulanm ve talyan genel mdr, 16.5 yl hapis cezasna
arptrlmtr. Ceza para cezasna da evrilmemitir ve dava halen temyiz aamasndadr. Yine talyada
Eternit irketinin asbest kullanm sonucu uzun yllar ierisinde meslek hastal nedeniyle 1.700 kii hayatn
kaybetmitir. 1992de balayan dava 2012de sonulanm ve irketin ana hissedar olan sviredeki merkezinin genel mdr 16 yl hapse ve ayrca 80 milyon avro tazminat demeye mahkum olmutur.
Bununla birlikte kuzey ve gney talya arasnda gittike derinleen sistemsel bir ayrlk sz konusudur.
Devlet mdahalesinin azalma yoluna gitmesi ve merkezi ynetimden uzaklalmas i sal ve gvenlii
alanndaki politikalara da darbe vurmaktadr. Ancak, etkili bir i sal ve gvenlii sisteminin gzetime,
bilgi paylamna, kontrole ve srekli iletiime ak olan dinamik bir yapya sahip olmas gerekmektedir.(7)
Tablo 15.1. talyada SG statistikleri, (2000-2008)
EU
TALYA
3 Gnden Fazla Gremezlie Neden olan

Kaza Says
lmcl Kaza Says
2 800 681
3 806
383 274
633
132
147

2000-2009 yllar arasnda yaplan bir aratrmaya gre rapor edilen meslek hastalklarnn %3 gmen
alanlarda grlmektedir. Gmenlere kyasla talyan alanlarda daha ok neoplazi, asbestozis, silikozis ve cilt hastalklar grlmektedir. Bu ve benzeri meslek hastalklarnn talyan alanlar arasnda
en ok grld sektrler ise lojistik, enerji, salk ve kimya sektrdr.(2)
talyan alma hayatnda iyerinde yaplan almalar ve yaplacak deiikliklerle ilgili olarak tasarm,
makine ve dier tehizatn durumu, bakm, seimi ve kullanlan maddeler de dhil olmak zere iin
planlanmas, organizasyonu ve uygulanmas, kiisel koruyucu donanmlarn seimi, temini, kullanm,
bakm, muhafazas ve test edilmesi konularnn, i sal ve gvenlii mevzuatna ve genel i gvenlii
kurallarna uygun olarak srdrlmesini salamak iin iverene tavsiyelerde bulunulmaktadr.
yerleri periyodik olarak denetlenmekte, grlen eksiklikler ve iyiletirme nerileri kapsaml raporlar
halinde orta ve st kademe yneticilere sunularak mevcut durum ortaya konmaktadr.(8)
Mterilerin ve tketicilerin, rn ve hizmet almakta olduklar kurululardan beklentileri giderek art
gstermektedir. Artk sadece kaliteli rn veya hizmet sunmak yetmemekte, bunun yan sra kurululardan sosyal sorumluluklarn da yerine getirmeleri beklenmektedir.
Bu beklentiler, klasik "kalite" tanmlarnn da geerliliini yitirmesine sebep olmu; tanmlarda, i sal
ve gvenlii ile ilgili ifadeler gemeye balam ve tanm, sosyal sorumluluklarn eklenmesi ile birlikte
geniletilmitir. Artk "kalite" denilince, kurulularn i sal ve gvenlii ile ilgili mevzuata ne derece
uyduu, ilgili taraflar iin gvenli ve salkl alma ortamn oluturup oluturmad ve bu ortam srekli iyiletirip iyiletirmedii de sorgulanmaktadr.
alma ortamlar, yaplan ilemlerden ve kullanlan, retilen maddelerden kaynaklanarak, kiisel salk
ve gvenlik riskleri oluturan eitli ortam faktrleri ile doludur. Gnlk yaantnn ortalama te birinin
getii iyerlerinde daha salkl ve gvenli ekilde yaanmas iin alnmas gereken tedbirlerde her
alann ve yneticinin temel sorumluluu bulunmaktadr. nsana yaraan bu gvenli ortamlar salayabilmek ancak bu husustaki kurallar yaam tarz olarak benimsemekle salanabilir.
alanlar iin tm ynleriyle salkl ve gvenli bir alma ortamnn oluturulamamas, alma hayatnn gnmzdeki en nemli sorunlarndan biri durumundadr. talya dahil birok lkede i sal ve
gvenlii ile ilgili bir takm sorunlar ortaya kmakta, bu sorunlar alanlarn sal yannda i verimini
de etkilemektedir. Hem retim hem de hizmet sektrlerinde, iyerlerini alanlar iin salkl ve gvenli
hale getirmek, talyan kanunlarnca zorunlu klnmtr. te tam bu noktada, Occupational Health and
Safety Assessment Series ifadesinin ba harflerinin bir araya getirilmesi ile ksaltlan ve Britanya Standartlar Enstits (BSI) tarafndan 1999 ylnda yaymlanan OHSAS 18001 Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi Standard, bu zorunluluu yerine getirmede yardmc olabilecek, tetkik edilebilir ve uluslararas platformda kabul gren bir standart olarak karmza kmaktadr.
OHSAS 18001 her trde sektre ve faaliyetleri tm organizasyonlara uygulanabilen, i sal ve gvenlii faaliyetlerinin kurulularn genel stratejileri ile uyumlu olarak sistematik bir ekilde ele alnp srekli
iyiletirme yaklam erevesinde zmlenmesi iin kullanlan etkin bir aratr. Bu standart yardmyla
i sal ve gvenlii risklerinin belirlendii, analiz edildii ve nlemlerle asgari seviyeye indirildii,
yasal mevzuata uyumlu, i sal ve gvenlii ile ilgili hedeflerin bulunduu ve bunlarn gerekletirilmesi iin uygulamalarn hayata geirildii bir ynetim sistemi kurmak mmkndr. Bu sayede alanlar
133
148

acil durumlara hazr, i sal ve gvenlii performansn izleyen, izleme sonularn iyiletirme faaliyetlerini balatmak iin kullanan, faaliyetlerini denetleyen, yaptklarn gzden geiren ve dokmante
eden bir kuruluta i sal ve gvenlii faaliyetlerine gereken nemi veren bir sistemin paras olabilmektedirler.
talyada birok kurulu, deien yasalara uyum salamak ve i glerini korumak amacyla risk ynetimi stratejilerinin bir paras olarak bir Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemi uygulamaktadr. Bu sistem, kurulularn tutarl bir ekilde salk ve gvenlik risklerini tanmlamasna ve denetlemesine, kaza
risklerinin azaltmasna, yasalara uyuma yardmc olmasna ve genel performans artrmasna olanak salayan bir ereve sunarak gvenli ve salkl bir alma ortamn tevik etmektedir.(5)
ESAW (Avrupa Kazas statistikleri) 1990l yllarda AB lkelerinde iyerlerinde gerekleen kazalar
hakknda karlatrlabilir bilgi toplamay ve bir veri taban oluturmay amalamtr. Bu amala bir
anket almas gerekletirmi ve bu almann sonularn bir rapor haline getirerek yaymlamtr.
Burada i kazalarnda ulusal bilgilendirme sistemi zerine (National Declaration Systems of Accidents at
Work) ye lkelere gnderilen ve doldurmalar istenen sorulara verdikleri cevaplar aktarlmaya
allmtr.
Tm Avrupa Birlii lkelerinde ekonomik sektr/bran ayrm yaplmakszn bir iyerinde kaza olduunda bu durum derhal ilgili kuruma bildirilmektedir. Tm ye lkeler Hollanda ve Yunanistan hari i kazalaryla ilgili farkl bir sigorta programna sahiptir. Birok durumda (12 ye lke) sz konusu program
50 yldan daha eski bir gemie sahiptir. Tm lkelerde (Hollanda hari) iiler iin sigorta zorunludur.
ngiltere, sve, Lksemburg, Avusturya ve Portekizde tm kendi adna alanlar (self-employed) iin
sigorta zorunlu hale getirilmitir. Almanya, Fransa, Danimarka, talya, spanya ve Finlandiyada kendi
adna alanlarn sigorta kapsamnda olmas baz zel faaliyetler iin (balca tarm, balklk) zorunludur.
Sigortaclk, kamu sosyal gvenlik sisteminin bir paras olabilmekte (Hollanda, Fransa, Birleik
Krallk), zel sigortaclk faaliyetleriyle yrtlebilmekte (Finlandiya, Belika, Portekiz, Danimarka) ya
da ok veya az devlet kontrol altnda fayda gtmeyen zel organlarca (Almanya, ispanya, talya, Avusturya, Yunanistan, sve, rlanda, Lksemburg, svire) sunulan hizmetlerce gtrlmektedir. Baz lkelerde bu bahsedilen sigortaclk faaliyetleri birlikte de ( rnein, Finlandiya, Portekiz, Belika, spanya,
Danimarka, svire) yrtlebilmektedir. Baz durumlarda Devlet (Belika, Portekiz, Danimarka) kendi
iileri iin sigorta hizmeti sunmaktadr. Serbest piyasa artlarnda zel sigorta irketleri de faaliyet gstermektedir. spanyann sigortaclk sisteminin ynetilmesinde rekabeti destekledii grlmektedir.(6)
talyada meslek hastalklarnn tansnda laboratuvar incelemeleri nemli yer tutmaktadr. Bu kapsamda
yararlanlan balca laboratuvar yntemleri unlardr:
Biyokimyasal incelemeler: Kimyasal madde etkilenimi sonucu meydana gelen pek ok meslek hastalnda kan, idrar, nefes vb. eitli ortamlarda kimyasal maddenin veya maddenin metabolitlerinin ya
da kimyasal maddenin etkisiyle meydana gelen baz kimyasal deiikliklerin saptanmas sz konusudur.
Radyolojik incelemeler: zellikle akcier hastalklarnn tansnda radyolojiden geni lde yararlanlr. Radyolojik incelemelerden hastaln tansnda yararlanld gibi, bu incelemeler yasal bakmdan
da kant oluturur. rnein; pnmokonyoz tans bakmndan akcier radyolojisindeki bulgular Uluslararas alma rgt (ILO) tarafndan belirlenen standartlar kullanlarak deerlendirilir.
134
149

Fizyolojik deerlendirmeler: Bu konuda en sk kullanlan yntemler solunum fonksiyon testleri, iitme
testleri ve elektromiyografidir. Bunlar dnda gerek olduunda baka fizyolojik deerlendirme yntemleri de kullanlabilir.
Patolojik incelemeler: Patolojik incelemeler de hem tansal hem de hukuksal anlamda nemli yntemlerdir. rnein; bir akcier kanseri olgusunda patoloji spesimeni iinde asbest lifinin bulunmas, kanserin
asbest etkilenimi sonucu olduu konusunda nemli bir kanttr.
Meslek hastalklarnn ounluu kronik seyirli tablolardr ve pek ok kronik hastalkta olduu gibi ou
durumda kesin bir tedavi de sz konusu deildir. Bununla birlikte meslek hastalklarnn tedavisi
bakmndan baz olanaklar da vardr. Meslek hastalna yakalanm olan bir kii iin ilk yaplmas gereken kiinin i yeri ortamndan uzaklatrlmas olmaldr. Hastaln nedeni i yerinde olduunda kiinin
daha fazla etkilenmesinin nne geilmesi iin i yerinden uzaklatrmak nemli bir yaklamdr. Baz
meslek hastalklarnda tedavi bakmndan bunun dnda bir ey yapma olana da yoktur.
Bunun dnda baz hastalklarda hastalk etkeninin vcuttan atlmn artran tedavi yntemleri vardr.
rnein; kurun, cva gibi ar metallerle olan zehirlenme durumlarnda elasyon yapan ilalar metalin
idrarla atlmasn hzlandrd iin iyileme hzl olur. Bu tr zehirlenmelerde tedavi yaplmasa da zaman
iinde metalin vcuttan atlmas sonucu klinik tablo dzelir ama elasyon yapc ilalar iyilemeyi
hzlandrr. Baz zehirlenme trlerinde (rn. organik fosforlu bileiklerle olan zehirlenmelerde) tedavi
amacyla kimyasal maddenin antagonistlerinden yararlanlr.
Meslek hastalklarnn bazlarnda iyilemeyi hzlandrma amacyla saylan tedavi yaklamlar kullanlmakla birlikte ou meslek hastalnda tedavi bakmndan etkili bir yntem sz konusu deildir.
rnein; pnmokonyoz olgularnda akcierlerde birikmi olan tozun atlmn salayan veya akcierlerdeki fibrotik reaksiyonu durduran bir tedavi yoktur. Benzeri ekilde grltye bal iitme kayb i kulaktaki hcrelerin harabiyeti sonucu olduundan tedavisi sz konusu deildir.
Hastaln tedavisi bakmndan spesifik bir yntemin olmad durumlarda hastay rahatlatmak ve yaamn kolaylatrmak bakmndan baz uygulamalar yaplabilir. rnein; pnmokonyoz olgularnda zaman iinde kalp yetmezlii tablosu geliirse bu durumun tedavisi veya nefes darl bakmndan destek
salanmas eklinde yaklamlar olabilir. itme kayb sz konusu olduunda iitme ynnden cihazlar
nerilebilir. Sonu olarak meslek hastalklarnda tedavi yaklamlar ilke halinde formle edilebilir:
Hastann i yerinden uzaklatrlmas,
Spesifik tedavi (varsa),
Genel destekleyici tedavi.
Meslek hastalklarndan tam olarak korunma mmkndr. Aslnda her hastalkta bir lde korunma
olana vardr ama meslek hastalklarnda korunma daha net bir kavramdr, bu nedenle meslek hastalklar korunulabilir olmaktan daha te, korunulmas gereken hastalklardr. nk meslek hastalnn nedeni i yerindedir, ak ve net olarak bilinen bir etkendir. Bu etkenin alma ortamndan elimine edilmesi veya i yeri ortamnda kontrol altna alnmas suretiyle alanlarla temasnn kesilmesi,
yani etkilenimin nlenmesiyle meslek hastalklarnda tam olarak korunma mmkndr.
Meslek hastalklarndan korunma bakmndan etkili koruyucu yaklam, i yeri ortamnda hastala yol
aabilecek olan faktrlerin saptanmas ve uygun nlemlerle ortamdan elimine edilmesi veya tam olarak
elimine edilemiyorsa alanlarla temasn keserek onlarn etkilenmesini nleyecek ekilde kontrol altna
alnmasdr. Bunun iin bir dizi teknik ve mhendislik uygulamalar yaplmaldr. Meslek hastalklarnn
nlenmesi bakmndan tbbi baz yaklamlarn da koruyucu etkisi olabilir. Tbbi yaklamlarn banda
135
150

kiilerin uygun ie yerletirilmesi ilkesi gelir. e balamadan nce yaplacak deerlendirme sonucunda
kiilerin, zellikleri bakmndan risk yaratabilecek ilere yerlemesinin nne geilebilir.(3)
15.8 SG Tefti Yaps
talyan tefti sistemi son yllarda byk bir reformdan gemitir. Hkmet ve parlamentonun abalar
sonucu son 20 yl iinde gnmz irketleri ve organizasyon modelleri de dikkate alnarak tefti sistemi
bugnk halini almtr.2004ten beri potansiyel ara gerelerin nemi i tefti mfettileri tarafndan
anlalmaya ve kullanlmaya balansa da bunlarn tmyle uygulamaya konmas iin daha sreye ihtiya
vardr. Yeni uygulamalarn ncelikle lke mevzuatna adapte edilmesi gerekmektedir.
Dier Avrupa lkeleri ile birlikte talyan tefti sistemindeki en byk deiiklik dier kurumlarla olan
ibirlii ve diyaloun arttrlmasdr. Son yllarda elde edilen verilere gre denetlenen iyeri saysnda
azalma yaanmasna ramen hukuka aykrlklarda art gzlemlenmektedir. rnein; kayt d
almada %61, alma saatlerine aykrlkta %154, kadnlara kar ayrmclkta %67, salk ve gvenlik
artlarna aykrlkta %155lik bir art meydana gelmitir.
Yeni reformla birlikte talyan tefti sistemi alma mevzuatyla daha uyumlu hale gelmi ve kaytd ile
mcadelede byk bir aama kaydedilmitir. Btn bu uygulamalar Avrupa Birlii direktifleri ve LO
standartlarna paralel bir ekilde yrtlmektedir.(1)
15.9 SG Uygulamalar
1990larn sonlarnda, talyan yetkililer ve i ortaklklar, KOBlerin birounun, iyerlerinde salk ve
gvenlik koullarn iyiletirmek amacyla i tekilatlarn ve i srelerini deitirmek iin, kapasite ve
mali aralarn harekete geiremedikleri sonucuna varmtr. Bu proje, KOBlerin bunu baarabilmelerini hedefleyen ve ii sendikalar, i federasyonlar, mesleki sigorta kurulular, gvenlik kurulular, talya ulusal standartlar kurumu ve dier kurumlar tarafndan ortaya konan, kooperatif bir yaklamdr. Temel i ortaklklar ve sendikalar ile birlikte sorumlu kurulular, drt temel ara kullanarak SG ynetim
sisteminin balatlmasn tevik etmeye karar vermilerdir:
1) SG ynetim istemlerinin balatlmas iin mali destek,
2) Baarl uygulamalar sonrasnda sigorta tarifelerinde mali indirimler,
3) Ulusal rehberler ve
4) Eitim seminerleri.
Hedef, daha iyi SG ynetimini tevik ederek, mesleki kazalar ve yaralanmalar azaltmaktr. talyada,
sorumlu kurumlar ve ana sosyal paydalar, her kurum iin uygulanabilir olan ve aadaki ilkelere dayanan bir SG ynetim modeli sistemi tevik etmeye karar vermilerdir:
Kalite ynetimi (ISO 9000) ve evre ynetim sistemi (ISO 14000 serisi) ile btnletirilmeye hazr Sistemin irketler tarafndan gnll olarak kabul edildii Kamu kurulular tarafndan gzetim ya da kontroln olmad sertifikalandrmann, yalnzca SG ynetim sistemi salaycs tarafndan kabul edilen
kurumlar ve kiiler tarafndan yapld bir sistemdir.
SG ynetim sistemlerinin nemli ynlerinden biri, KOBlerin yaplar, tekilatlar ve ynetim sistemleri
ile ilgili olmasdr. irketlerin sistemi kullanmalarn tevik etmek iin mali tevikler, 38/2000 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile dzenlenmitir. Ulusal kamu sigortas, talyan i Tazminat Kurumu
(INAIL) SG ynetim sistemini kullanmaya balayan KOBler iin iki tr mali dl vermektedir. SG
ynetim sistemi kullanmaya balamak isteyen irketler, maliyetler iin mali yardm talep edebilmektedir-
136
151

ler. imdiye kadar, 1.140 talep alnmtr ve yaklak 300 KOBde SG ynetim sistemleri finanse edilmitir. Bu irketlerin %80ni talya rehberlerini kullanmlardr.
kinci mali tevik ise, SG ynetim sistemi kullanmaya balayan KOBler iin sigorta primlerinin srekli
olarak drlmesidir. Ortalama indirim oran yaklak olarak %10dur. Toplamda, SG ynetim sistemlerinin getirilmesi iin 230 milyon avro harcanmtr. Katlmclarn bazlar ve temel sosyal paydalar ile
ibirlii yaparak INAIL, denetilerin ve danmanlarn talyan SG ynetim sistemini
yaygnlatrmalarna yardmc olmak iin zel eitim kurslar gelitirmitir. Yaklak olarak 100 i deneti ve 50 SG ynetim sistemi danmanna eitim salanmtr. Bu eitim, 88 saatlik bir kurstan olumutur ve profesyonel personel iin olan bir sertifikalandrma kuruluu (CEPAS) tarafndan sertifikalandrlmtr.
Ulusal rehberler, ILO rehberleri model alnarak gelitirilmitir, ancak daha ksadr. Rehberlerin baarl
olmasnn ardnda yatan temel nedenlerden biri, tm ilgili kamu paydalarnn ve sosyal paydalarn,
rehberlerin hazrlk srecinde katkda bulunmu olmasdr. Tm bu taraflar, temel ilkeler, metodoloji ve
iyerinde salk ve gvenlik ynetiminin ierii hakknda mutabk kalmlardr. Projeyle ilgili olan mali
tevikler, irketlerin ilk aamada srece dhil olmalar iin ilk motivasyonu salamtr ve projeyi yrtebilmek iin nemli olmulardr. Bu giriim sayesinde, dier sertifikalandrma kurulular da benzer
programlar oluturmulardr. Nitelikli sertifikalandrma kurulular tarafndan, deneti ya da danman
olmak isteyen personel iin eitim kurslar hazrlanmtr.(4)
Blm Kaynaklar
1. CAFFIO, S., Labour Inspection in Italy: The sanctioning system, Paper, Geneva, ILO, 2010.
2. ILO, Labour inspection in Europe: undeclared work, migration, trafficking, LAB/ADMIN Working Document No.
7, Geneva, 2010.
3. Pinar T, Cakmak A, Saygun M, Ulu N. Determination of occupation and other factors that may have an impact on
diagnosis and treatment in medical records. Turkiye Klinikleri, J Med Sci 2008; 28:40-7.
4. Guidelines on occupational safety and health management systems. (ILO-OSH 2001), (Eriim: 27.12.2013),
http://www.ilo.org/safework/info/publications/
5. International Labour Standards by subject, Occupational safety and health, ILO Internet site, (Eriim: 27.12.2013),
http://www.ilo.org/ilolex/english/subjectE.htm#s12
6. COX T., GRIFFITHS A., RIAL-GONZALES E. 2000 Research on Work-related Stress, A European Agency for
Safety and Health at Work, Bilbao, (Eriim: 27.12.2013), http://osha.europa.eu/en.
7. EICHENER V. 1997 Effective European problem solving: lessons from the regulation occupational safety and
environmental protection, Journal of European Public Policy, 4, 4: 591 608.
8. KOUKOULAKI T. 2010 New trends in work environment - New effects on safety, Safety Science, 48: 936-942.
137
152

16.
LETONYADA SALII VE GVENL SSTEM

- Sosyal Refah Bakanl
Bakanlk, sosyal gvenlik politikasn belirler ve koordine eder. Bakanln grevi vatandalarn sosyal
ve ekonomik haklarnn korunmasn salayan demokratik, istikrarl ve tutarl bir sosyal gvenlik sisteminin gelitirilmesini salamaktr. Bakanln kontrol ettii alanlar sosyal yardm, sosyal gvenlik,
alma ve cinsiyet eitliidir. Hedeflere ulamak iin Bakanlk politik, ekonomik ve mevzuat ynnden
aada yer alan hususlarda zmler retir:
- Sosyal gvenlik, sosyal hizmet, sosyal yardm konular;
- alma hayat, istihdam ve isizlik konularndaki problemler;
- Cinsiyet eitlii ilkelerinin uygulanmasnn salanmasna ynelik hususlar.
Sosyal Refah Bakanl grevlerini Bakanlklarn Kuruluuna ve Refah Bakanlnn Grevlerine Dair
Kanun hkmlerine uygun olarak yrtr. Bakanln grevlerini yrtrken gzettii politik ncelikler, Bakanlar Kurulunun nerilen Faaliyetler Hakknda Deklarasyonu ve Bakanlka gelitirilen politika planlama belgesi dorultusunda belirlenir.
- Sosyal Gvenlik Ajans
Sosyal Gvenlik Ajansnn temel faaliyetleri arasnda sosyal gvenlik btesinin (i kazalar ve meslek
hastalklar sigortas dahil) ve sosyal hizmetlerin idaresi gelmektedir. Ajans i kazalar ve meslek hastalklar sigortasndan salanan kaynaklarn alma hayatnn korunmasna dair nleyici tedbirlerin
alnmas iin kullanlmasn salar.
Sosyal Gvenlik Ajans nleyici faaliyetleri iin gerekli bilgi akn salayabilmek amacyla mali destek
alan tek kurulutur. Zorunlu Kazalar ve Meslek Hastal Sigortas Kanunu, alma ortamnn iyiletirilmesi, alan ve iverenlerin eitimi ve i kazas ve meslek hastalklarnn nlenmesi amacyla
nleyici tedbirlerin uygulanmas gibi konular dzenlemektedir. Bununla beraber Kanun, Sosyal Gvenlik Ajansnn nleyici tedbirleri planlarken Tefti Kurulunun nerilerini dikkate almas hususunu da
dzenler.
- ve evre Sal Enstits
ve evre Sal Enstits Riga Stradins niversitesinin yapsal bir birimidir. Enstitnn temel
amac ksaca i ve evre ortamnn insan salyla etkileimi ile i ve evre sal eitimi konularnda
bilgini retilmesi ve bilgi aknn salanmasdr. Enstit bu alanlarda retilen bilginin, daha salkl ve
gvenli alma ortamlarnn oluturulabilmesi amacyla iyerlerinde pratik bir ekilde uygulanabilmesini
hedefler. Bu hedef i ve evre sal konusunda ok geni bir alanda faaliyetler yaplmasn gerektirmektedir.
- Halk Sal Ajans
Halk Sal Ajans, Sosyal Refah Bakanlna baldr. Ajansn amalar, hijyenik ve epidemiyolojik
gvenlik alannda ulusal politikann uygulanmasna katkda bulunmak, lke apnda bulac ve bulac
olmayan hastalklara ilikin gzetim yapmak ile toplumu halk salna ilikin hususlarda bilgilendirmek
ve eitmektir.
139
153

- Shhi Tefti Kurumu
Shhi Tefti Enstits, Sosyal Refah Bakanlnn evre Sal Kurumuna baldr. Enstit, epidemiyolojik ve hijyenik gvenlie ilikin ykmllklerin yerine getirilip getirilmediinin gzetimi, salkl
ime suyunun salanmas ile kimyasal maddelerin sat ve kullanmna ilikin esaslarn belirlenmesi
konularnda alma yapar. (1)
16.2 SG Mevzuat
Salnn Korunmas Kanunu yrrle girdii tarihten (1 Ocak 2002) itibaren Avrupa Birlii mevzuatna uyumu salamtr. Kanun, iyerlerinde i sal ve gvenlii sisteminin oluturulmasna ve bu
konuda hizmet veren uzman ve enstitlere ilikin esaslar dzenlemektedir. Avrupada uzman ve enstitlere ilikin model uzun bir sredir yerlemi ve ilemekte olmasna ramen Letonyada bu sistem 1 Ocak
2006 tarihinde tam anlamyla oluturulmutur. Bu gelime bahsedilen tarihte iki ayr dzenlemenin yrrle girmesi ile gereklemitir. Bu dzenlemeler, 8 ubat 2005 tarihli ve 99 sayl verenin Yetkilendirilmi Birimlerden Hizmet Almasnda Ticari Faaliyet Kollarna likin Dzenleme ve 101 sayl
Sal ve Gvenlii Alannda Hizmet Veren Kurulularn ve Uzmanlarn Ykmllklerine likin Dzenlemedir. (2)
sal ve gvenlii servisleri sistemi, SG profesyonelleri ve yetkilendirilmi kurumlara ilikin ykmllkler Avrupa Birlii ye lkeleri arasnda lkeden lkeye deiiklik gstermektedir. Letonyadaki
i sal ve gvenlii servisleri sistemi kurulurken Danimarka, Hollanda, Belika ve spanya gibi pek
ok Avrupa Birlii yesi lkenin sistemleri incelenmitir.
Letonyada oluturulacak olan SG servisleri sisteminin balangta, yllar boyunca bu sistemi oturtmu
olan ye lkelerdeki kadar kat olmamas gerektii aktr. Bahsedilen sistem, iyerleri iin mmkn
olduu lde esnektir, te yandan yetkilendirilmi servisler ve uzmanlar asndan ykmllkler servislerin hizmet kalitesini drmeyecek biimde azaltlmtr.
Gnmzde, Letonyada birok uzman ve SG servisi iyerlerine hizmet vermektedir fakat bu servislerin
iyerlerine sunduu hizmetin kalitesi byk lde farkllklar gstermektedir. Bu yzden iverenler bugne kadar dk kalitede hizmet veren servislerden kanmak amacyla meslektalarnn tavsiyelerine
veya kendi sezgilerine gvenmek zorundaydlar. Halbuki yeni sistem hem servisler hem de uzmanlar iin
belli dzeyde bir yeterlilik getirmektedir. Bylece iyerleri iin belirli seviyede bir hizmetin alnmas
garanti edilmi olacaktr.
yerinde iyi sonularn ortaya kmas ve koullarn iyiletirilmesi amacyla yaplan dzenlemelerle,
servisler tarafndan verilen hizmet iin aadaki asgari gereklilikler belirlenmitir:
yerindeki alma ortamnda bulunan riskleri deerlendirmek,
yerinin SG alanndaki dzenlemelere uyumunu salarken ayn zamanda i sal ve gvenliine ilikin dier alanlarla ilgili (yangndan korunma, kimyasal madde gvenlii, tehlikeli ekipman gvenlii vebenzeri) almalar yrtmek,
Risklere maruziyeti yok etmek veya kabul edilebilir dzeye indirmek amacyla i sal ve gvenlii tedbirlerini planlamaktr.
letmelerin, servislerin salad iletme mekanizmalar ve hizmetleri bir yk olarak deil, kendi alma
ortamlarn iyiletirmeye yarayacak bir frsat olarak grmeleri gerekmektedir. Yakn gelecekte i sal
ve gvenlii servislerine dair yeni sistemin salad sonular deerlendirilebilecektir. Yeni sistemin hem
140
154

i kazas ve meslek hastalklar istatistikleri zerinde hem de iyerlerinin alma ortamlarnda olumlu
etkileri olmas beklenmektedir. (2)
sal ve gvenlii ulusal stratejide yer verilen balca hususlar unlardr:
- Sal ve Gvenlii Politikasnn Gelitirilmesi ve Planlanmas
Strateji belgesinde, i sal ve gvenlii politikasn oluturan Sosyal Refah Bakanlna ve uygulanmasn denetleyen Tefti Kuruluna ilikin yeni yaplanmaya ihtiya duyulduu bilgi ve bilimsel destei
salayacak Ulusal alma Ortam Enstits kurulmasnn gerekli grldne yer verilmektedir.
- Tefti Kurulunun Kapasite ve Etkinliinin Artrlmas
Tefti Kurulunun kapasitesinin ykseltilmesi iin mfetti saysnn artrlmas gerekli grlmektedir.
Tefti Kurulunun daha etkin alabilmesi ve mfettilerin gerekli evraklar daha hzl hazrlayabilmesi
iin Kurulun veritaban, yaplan teftilerin sonularn daha ayrntl yanstacak ekilde gelitirilmelidir.
ok tehlikeli ilerin yapld sektrlerde daha sk tefti gerekletirebilmek amacyla iyerlerinin
snflandrlmas sistemi oluturulmaldr.
Yaplan teftilerin kalitesini artrmak amacyla teftiin yapld blgede arlkla yaplan endstriyel
faaliyetlere zg, blgesel tefti birimlerinin kurulmas nem tamaktadr. Tespit edilen ihlallere ilikin
iyiletirmeler yapabilmek iin zellikle en tehlikeli ihlallere ilikin durumlarda tekrar eden teftiler gerekletirilmelidir.
- nleyici Kltrn Toplumda ve yerlerinde Yaygnlatrlmas
lgilenen herkesin ihtiya duyduu bilgiye ulamasn salamak amacyla SG konularna ilikin bir bilgi
merkezi kurulmaldr. Bu gerekletirilirken farkl yollardan bilgi almak mmkn olmaldr: elektronik
(internet veya e-posta), szl (telefon yoluyla) ve basl materyallerle (ktphane). Finlandiya ve Almanya rneklerine benzer olarak bu bilgi merkezi kapsamnda nlemeye ve risklerin azaltlmasna dair rneklerin bulunduu bir daimi i sal ve gvenlii mzesi kurulmaldr. Bu mze, rencileri SG konularnda bilinlendirmek iin nemli bir imkan olacaktr ve okul gezilerinin oda haline gelecektir.
Kurulacak bu mzenin ve evre Sal Enstitsne bal olmas uygun olacaktr.
verenlerin i sal ve gvenliinin ve iletmeleri zerindeki etkilerinin nemini daha iyi kavrayabilmeleri iin iverenlere zg bir i sal ve gvenlii eitim program oluturulmaldr. verenler, i
sal ve gvenlii mevzuatna dair hafif ihlaller gerekletirdii zaman para cezasnn alternatifi olarak
cretsiz olarak iverenlerin bu eitimlere katlmas istenebilir.
Avrupa Birlii ye lkelerindeki rnekler incelenerek i sal ve gvenlii konular Letonya eitim
sistemine; kreler, ilkretim, meslek okullar ve tm yksekrenim programlar ncelikli olmak zere
entegre edilmelidir.
141
155

- Mevzuat Araclyla ve Dier Yntemlerle alma Koullarnn yiletirmesi
- dari Ykmllklerin Azaltlmas ve Mevzuatn yiletirilmesi
sal ve gvenlii mevzuatnn daha iyi uygulanabilmesi iin iverenlere getirdii idari ykn mmkn olduunca azaltlmas gerekmektedir. Bunun yolu alanlarn korunma seviyesinden dn vermeden, mevzuatn sadeletirilmesinden ve brokrasinin azaltlmasndan gemektedir.
Tefti Kurulunun ilkeleri dokmantasyondan ziyade uygulamaya vurgu yapacak biimde deitirilmelidir.
Mevzuat btnleyici uygulama rehberleri hazrlanarak, daha esnek bir mevzuat oluturulmaldr.
Hazrlanacak bu uygulama rehberleri yasal olarak balayc olmayacak fakat mevzuatn getirdii ykmllklere uyumu salayacak nitelikte olacaklardr. Rehberler her sektr iin o sektrde risk deerlendirmesi ve nleme asndan hangi admlarn atlmas gerektiini aklayacak nitelikte sektre zg olarak
hazrlanacaktr.
- verenlere Mali Tevik ve Destein Sunulmas
Letonyann sosyal sigorta prim demesi sistemi iin kademeli bir sistem oluturulmas deerlendirilmelidir. Sosyal sigorta prim demelerini yapan iveren iin bu sistem mevcut SG servisleri ile ilikilendirilebilir.
ok tehlikeli ilerin yapld sektrlerde iverene risk deerlendirmesinin yaplmasnda ve nleyici tedbirler hakknda bilgi salanmasnda destek olmak amacyla Avrupa Yapsal Fonlarnn kullanlmas
planlanmaktadr.
verenlerin SG hakknda dk bilgi dzeyine sahip olmas ve daha eski kurulularn ykmllkleri
hakknda ok az bilgiye sahip olmas gerekleri gz nnde bulundurularak, SG alannda temel ykmllklere ilikin asgari gereklilikleri vurgulayan bilgilendirmeler yaplmaldr.
- Endstriyel ve yeri Seviyesinde Sosyal Diyaloun Teviki
Avrupa Birlii ye lkelerinin baarl deneyimleri gz nnde bulundurularak toplu szleme sisteminin
gelitirilmesi ve uygulanmas tevik edilmelidir. Tefti Kurulunun alanlarn da katlm ile gerekleecek risk deerlendirmesinin doru bir ekilde uygulanmas konusu zerine eilmesi salanmaldr.
Sal ve Gvenliini Gelitirme Avrupa Birlii Phare eletirme projesi kapsamnda ortaya
kan eitim program kullanlarak, Tefti Kurulu sosyal taraflarla ortaklaa iyerlerinde sosyal diyalog seminerleri dzenleyebilir.
- Yeterli ve Etkin Bir Yaptrm Sisteminin Uygulanmas
nemli SG ihlalleri karsnda yeterli yaptrmn uygulanmasn salayacak ekilde eski yaptrm sistemi
tekrar gzden geirilmelidir. mahkemeleri Almanyada olduu gibi uyumazlklar ok daha hzl zebilecek ekilde yeniden yaplandrlmaldr.
- SG Mevzuatnn yiletirilmesi
SG mevzuatnda alanlarn salk ve gvenlii asndan daha yksek seviyede koruma getirecek deiiklikler yaplmaldr.
142
156

SG mevzuat kapsamnda tam olarak dzenlenmemi olan veya hakknda hi dzenleme olmayan konulara (rnein elektrik gvenlii ve optik radyasyon) ilikin mevzuat almas yaplmaldr.
Farkl alma biimleri asndan mevzuat gzden geirilmelidir. rnein gnmzdeki durumda, kendi
nam ve hesabna alanlar kendi i sal ve gvenliklerini korumakla sorumludurlar ve i kazas ve
meslek hastalna kar sosyal gvenceleri bulunmamaktadr. (3)
Letonyada bildirilmeyen i kazas orannn yksek oluu (Uzmanlara gre %80-90) mevcut durumun
objektif deerlendirilmesini engellemekte ve bunun sonucu olarak ulusal i sal ve gvenlii politikas
salkl bir ekilde oluturulamamaktadr. kazalarnn bildirilmemesi ayn zamanda alanlarn kendilerine tannan tazminat ve rehabilitasyon gibi haklardan faydalanamamas sonucunu dourmaktadr.
ounlukla iverenler alanlara tek seferlik bir tazminat deyerek i kazalarn gizlemektedirler, hatta
en kt senaryoda alan iten karma ile tehdit ederek bu tek seferlik tazminat dahi vermemektedirler. Letonyadaki alma Koullar ve Riskler aratrmasnn sonularna gre iyerinde son yl
iinde kaza meydana gelmi olan iverenlerin sadece %28i mevzuatla zorunlu tutulmalarna ramen
meydana gelen kazaya ilikin aratrma yaptrmtr. Dahas iverenlerin %60 alanlara gayr resmi
tazminat dediklerini kabul etmilerdir. Aratrma kapsamnda alanlara uygulanan bir anket sonucuna
gre alanlarn %60 iyerlerinde meydana gelen kazalarn bildirilmediini ve aratrlmadn ifade
etmilerdir. (4)
16.6 Meslek Hastalklar Tespit Tan Tedavi Sistemi
alanlarn salk gzetiminin hedefi, alma ortamndaki risk faktrlerinden kaynaklanan salk sorunlarnn olabildiince erken tespit edilmesi ve meslek hastalna dnmeden nlemlerin alnabilmesini
salamaktr. Baz meslek hastalklarnn tedavisi mmkn olmayabilir veya bu hastalklar maluliyete
sebep olabilir. Ayrca meslek hastalklar hem tazminatlar asndan hem de igc kayb asndan lke
iin kayp yaratmaktadr.
Letonyadaki alma Koullar ve Riskler aratrmasnn sonularna gre meslek hastalklarna yakalanan alanlarn %70.4 meslek hastalna yakalanmadan nce ylda bir salk gzetiminden gemektedir fakat vakalarn sadece %10.1inde meslek hastal tespit edilebilmitir. Bunun yannda vakalarn %27sinde herhangi bir salk sorunu grlmemitir ve %26.2sinde nemsiz salk sorunlar tespit
edilmitir. (4)
16.7 SG Tefti Yaps
Tefti Kurulunun faaliyetleri Tefti Kanunu ile belirlenmitir. Tefti Kurulunun denetimine
tabi olan kii ve kurulular: giriimciler, devlet ve belediye kurumlar, dini ve sivil toplum kurulular,
iverenler ve temsilcileri, tehlikeli ekipman ve bunlara sahip kiiler, iyerleri ve alma esnasnda kullanlan tm alanlardr. Tefti Kurulunun en nemli grevi alma ilikileri, alma hayatnn korunmas ve tehlikeli ekipmann teknik denetimi alanlarnda devlet politikasnn etkin uygulanmas iin gerekli tedbirleri almaktr. (1)
143
157

Blm Kaynaklar
1. Letonya Sal ve Gvenlii Sistemi, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013)
http://osha.lv/en/systems/osh_system.htm
2. Letonyadaki Sal ve Gvenlii Servisleri, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013)
http://osha.lv/en/systems/pak_backup.stm
3. Occupational Safety and Health (Osh) Strategy of Latvia 2008 2013, Letonya Sosyal Refah Bakanl
4. Strategy for the Development of the Labour Protection Field, Republic of Latvia Cabinet Order No. 213 Adopted
17/04/2008 2008-2013, (Informative Part)
144
158

17.
LTVANYADA SALII VE GVENL SSTEM

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ve Salk Bakanl, Litvanya Cumhuriyeti Anayasas, Kanunu,
dier dzenlemeler ve kararlar uyarnca i sal ve gvenlii alannda devlet politikasn uygulamakla
ykmldr.
alma ve Sosyal Gvenlik Bakan kendisi veya dier bakanlar ile birlikte, yrrle giri ve uygulamalarla ilgili prosedr oluturulmas iin, i sal ve gvenlii ile ilgili dzenlemeleri onaylar. Salk Bakan iilerin salna zararl olmayan alma ortam faktrlerinin seviyelerini dzenleyen salk ynetmeliklerini (hijyen normlar) onaylar.
sal ve gvenlii alannda devlet, ii ve iverenlerin karlarn koordine etmek amacyla, Litvanya
Cumhuriyeti Sal ve Gvenlii Komisyonu sosyal ortaklarn (taraflar) l ibirlii ilkesine gre
kurulmutur. Bu Komisyonun oluumu hakknda prosedr ve Komisyonun ilevi Gvenlii ve Salk
Komisyonu Ynetmelii, tarafndan belirlenmitir.
Tefti Kurulu alma koullar, gvenlik ve salk konularnda ilgili mevzuatlarn uygulanmas ve
ayn zamanda i kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenmesinden sorumludur. (1)
Litvanyada SG sisteminin organizasyonu aada grlmektedir. (2)
ekil 17.1. SG Sistemi Organizasyon emas
17.2 SG Mevzuat
Bir Avrupa Birlii ye lkesi olan Litvanya Avrupa Komisyonunun 89/391 EEC Sal ve Gvenliine Dair ereve Direktifini i hukukuna uyarlamtr.
Litvanyann i gvenlii ve sal alanndaki politikasn dzenleyen temel hukuki fiiller ise Kanunu ve 1 Temmuz 2003 te resmi gazetede yaymlanan ve 5 Haziran 2012 de deiiklie urayan Sal
ve Gvenlii Kanunudur.
145
159

Litvanya da risk deerlendirmesinin bir paras olarak tehlike tanmlama kurumsal i sal ve gvenlii biriminin faaliyetidir. Litvanyada, risk deerlendirmesi Mesleki Risk Deerlendirmesi hakknda Ynetmelik ile dzenlenmitir. Bir iletmede risk deerlendirmesi ve salk risk deerlendirmesi (risk deerlendirmesinin bir paras olarak) iveren (irket mdr) veya i sal ve gvenlii fonksiyonu iin
yetkili bir kii tarafndan iveren adna dzenlenir.
yerindeki kimyasal, biyolojik ve fiziksel risk faktrlerinin deerlendirilmesi alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ya da Salk Bakanl tarafndan dzenlemelere uygun olarak yetkilendirilen laboratuvarlar tarafndan yaplr. yerindeki ergonomik ve psikososyal risk faktrlerinin deerlendirilmesi dahili
(iyerinde) veya harici i sal ve gvenlii birimleri tarafndan yaplr.
Litvanyada, alanlarn istihdam ncesi ve periyodik salk muayeneleri tbbi muayene prosedr tarafndan dzenlenir ve yalnzca aile hekimleri veya iyeri hekimleri tarafndan yaplr.
Sal ve Gvenlii Kanunu, zorunlu salk gzetiminin Kanununda belirtilen alanlara
yaplacan tanmlar. veren, salk gzetiminin hangi alanlara zorunlu olduunu ve salk gzetimi
prosedr / program ve uygulama kontroln ieren listeyi onaylar.
Salk Bakanl Ynetmelii mesleki risk faktrlerine maruz kalan alanlarn salk muayenesi iin
prosedrler belirlemitir. Ynetmelik mesleki risk faktrlerinin ve zorunlu salk kontrollerinin kapsamnn yan sra skl ve denetimlerin kapsamn listeleyen bir tablo salar.
Zorunlu salk kontrolleri ve koruyucu salk hizmetleri, en az 36 saat tbbi eitimini tamamlayan ve program Litvanya Salk Bakanl tarafndan uygun bulunan aile hekimleri, iyeri hekimleri tarafndan ve
gerekli hallerde dier doktorlarna danarak veya gerekli dier tbbi muayeneler kullanlarak salanabilir.
Gerekli mesleki nitelikleri tayan aile hekimi veya iyeri hekimi, tbbi muayene sonularn deerlendirdikten sonra kiinin o alma iin uygun olup olmad kararn verir. (3)
Tablo 17.1. Litvanya SG statistikleri
Litvanya statistiksel Gsterge
Deer
Yaam beklentisi (yl) (Erkek)

Yaam beklentisi (yl) (Kadn)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (Dolam sistemi hastalklar)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (Malign neoplazmlar)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (D nedenlerin Hepsi)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (Tama kazas)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (Zehirlenme)
100.000 kii bana standartlatrlm lm oran (ntihar ve kendini yaralama)
Toplam salk harcamas (Gayri safi yurtii hasla%)
1.000 kii bana Doktor
1.000 kii bana yeri Hekimi
1.000 kii bana Hemire
1.000 nfus bana Halk sal uzmanlar
gc
lkedeki toplam nfus
68,47
79,13
913,7
473,05
186,4
103,9
10,3
16,5*
28,9
7,0**
4,17
0,005
7,45
294***
1 619 700
3 244 601
* 2009 verisi
146
160
**2010 verisi
*** 2010 yl iinde mezun says (mutlaka bu sektrde alan deil)

Litvanya i sal ve gvenlii hizmetlerini 161 Sayl ILO Szlemesi dorultusunda yrtmemektedir.
yerlerinde SG ilevlerinin bir ksmn yerine getirmesi iin i sal ve gvenlii hizmet birimleri
vardr. Bu birimler iyerlerinin bnyesinde yer almamakla birlikte iyerlerinin bu hizmete kolayca ulaabilecei ekilde byk ehirlerde yaplanmtr. 100 veya 200den fazla alan olan iyerlerinin yaplan
faaliyete bal olarak bahsedilen hizmet birimleri bnyesinde bir veya daha fazla uzman bulundurma
zorunluluklar vardr.
Litvanya da SG hizmetleri tamamna yaknn iverenler %5lik ksmn ise devlet btesi (OS & H ve
salk sektrnde Hkmete bal zel ajanslar) ve sosyal sigorta finanse etmektedir. (3)
Stratejik hedef: i kalitesi ve verimlilii salayan yasal ve rgtsel i sal ve gvenlii erevesinin
iyiletirilerek ciddi ve lmcl kaza orannn azaltlmas
ncelikler ve Strateji hedefleri:
ncelik 1: sal ve gvenlii politikasnn glendirilmesi ve gelitirilmesi
Ama:
sal ve gvenlii korumasn salayan yasal nlemlerin artrlmas,
lmcl kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi bak ile i sal ve gvenlii alannda
aratrmalarn gelitirilmesi
ncelik 2: alanlar iin i sal ve gvenlii ile ilgili eitim, retim, bilgi sistemleri ve talimatlarn
gelitirilmesi
Ama:
Her seviye eitim iin ve tm alanlarda alma hayatna hazrlanan genler iin mesleki risk ve nleme
eitimleri dzenlenmesi,
Potansiyel mesleki riskler, potansiyel olumsuz etkiler ve uzun vadeli etkilerinin tantm iin belirli KOB ler kapsamnda iveren ve alanlara sreli eitimler dzenlenmesi
sal ve gvenlii ile ilgili nitelikli eitim salanmas
sal ve gvenlii ile ilgili iverenler ve alanlar zerinde etkili bir bilgi sisteminin kurulmas
ncelik 3: alanlarn salk gzetiminin nleyici etkinliinin artrlmas
Ama :
alanlarn salk korumas ve iyiletirmesi iin salk ve gvenlik organlarna katlmnn artrlmas
alan sal hizmetlerinin kalitesinin artrlmas
alan sal hizmetleri uygulayan profesyonellerin dzenli yetkinlik geliimini salamak
ncelik 4: Tehlikeli ilerde alanlarn gvenliinin artrlmas;
Tehlikeli ilerde alanlar iin eitim projeleri;
verenler iin tehlikeli ilerin organizasyon becerilerinin ve tehlikeli ilerde alanlar iin gvenli
alma becerilerinin gelitirilmesi
Mfettiler tarafndan yaplan potansiyel tehlikeli ekipman bakm ve tehlikeli ilerde performans denetimlerinin glendirilmesi;
Tehlikeli ekipman gzetimi konusunda Tefti ve zorunlu teknik denetime katlan yetkili organlar
arasnda ibirliinin glendirilmesi (4)
147
161

verenlerin ilgili devlet kurumlarna i kazalar ve meslek hastalklar rapor etmeleri gerekmektedir.
yerlerinde ki kazalar i mfettileri tarafndan destekli ikili komisyonlar tarafndan da incelenmektedir.
lml kaza durumunda, iveren derhal uygun ile savcln ve mfettilerini bilgilendirmek zorundadr. Kaza raporlama iin prosedrler Kazalarnn Kayt ve Soruturulmas Ynetmelii ve Meslek
Hastalklarnn Kayt ve Soruturulmas Ynetmeliinde belirtilmitir. (5)
Litvanyada, kayt tutma aktiviteleri belirli yasal dzenlemeler tarafndan dzenlenmi deildir. Kurumsal Sal ve Gvenlii Birimleri Ynetmelii uyarnca i sal uzmanlarnn grevlerinden biri
iyerindeki salk tehlikeleri dikkate alarak, alanlarn salk durumunu izlemektir. alan Sal
zlenmesi Ynetmelii hazrlk aamasndadr. Kaytlar hem iveren hem de hekimler tarafndan tutulur.
Litvanya'da, mesleki rehabilitasyon alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlna bal Maluliyet ve
alma Deerlendirme Ofisi tarafndan Mesleki Rehabilitasyon Hizmetleri Hakknda Ynetmeliin yan
sra, Mesleki Rehabilitasyon Hizmetlerinin Datm ve Finansman Kurallar uyarnca ynetilmektedir.
Bu nedenle, bu uygulamann Litvanya SG hizmetleri tarafndan deil, zel salk kurumlar tarafndan
yaplma olasl daha yksektir sonucuna varlabilir. veren, salk kurulular tarafndan yaplan nerileri yerine getirmekle ykmldr.
Litvanya'da, tedavi edici hizmetler sertifikal salk kurum ve iyeri hekimleri tarafndan salanmaktadr.
Baz byk iyeri bnyesindeki hekim, oftalmolog ve dier uzmanlardan oluan i sal uzmanlar ekibinin creti Devlet Salk Sigorta Fonu tarafndan denir. Tedavi hizmetleri faaliyetleri belirli yasalarla
dzenlenmi deildir.
Bulac hastala yakalanma ile hastalanma riski olan alanlar, iveren tarafndan karlanarak a
yaplacaktr. Bu alanlarn meslekleri ve pozisyonlarnn listesi Salk Bakanl tarafndan onaylanr. (3)
17.8 SG Tefti Yaps
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl bnyesinde alan Tefti Kurulu, i kazalar ve meslek hastalklarnn nlenmesi, iyerlerinde i sal ve gvenlii, alma hayatn dzenleyen hukuki fiil ihlallerinin nlenmesinden sorumludur. Ayrca alan, iveren, kurumlar, kurulular veya dier rgtsel
yaplar arasndaki ilikileri dzenleyen Litvanya Cumhuriyeti Kanunu ve i sal ve gvenliine dair
mevzuata, iyerlerinin uygunluunu kontrolden de sorumludur.
Tefti Kurulunun organizasyonunu ve fonksiyonel bileimini de kapsayan kanunlar aada
sralanmtr:
- Litvanya Cumhuriyeti Tefti Kurulu Kanunu, 14 Ekim 2003 No IX-1768
- Litvanya Cumhuriyeti Tefti Kurulu ile ilgili dzenlemeler,
- Litvanya Cumhuriyeti Tefti Kurulu operasyonel Ynetmelii. (5) (6)
17.8.1 Teftiin Kapsam
tefti kurulu, toplu szlemeler ile uyumu izlemekle olan sorumluluunun yan sra alma koullar,
gvenlik ve salk konularnda ilgili mevzuatlarn uygulanmasndan da sorumludur. Ayn zamanda i
kazalarnn ve meslek hastalklarnn nlenmesi zerinde de sorumluluklar vardr. mfettileri alma
ve SG mevzuat ve toplu i szlemelerinin nasl daha iyi uygulanaca hakknda iiler ve iverenlere
148
162

nerilerde bulunurlar. mfettilerinin i sal ve gvenlii ve alma koullar alanlarnda hazrlk
aamasnda yasa tasarlar ile ilgili gr ve nerilerini sunmalar zorunluluu bulunmaktadr.
mfettileri kayt d almalar denetlemek ve konuyla ilgili alan kurumlarn faaliyetlerini koordine iin yetkili bulunmaktadr. (5)
17.8.2 Yerel Birimler
Kanun blgesel birimler halinde i tefti yapsnn olumasna imkn salar.
17.8.3 Programlama ve letiim
2000 ylndan bu yana, haftalk elektronik bir Tefti Kurulu blteni mfettilere gnderilmektedir. Bu
blten mfettiler arasndaki i bilgilerinin sistematik alverii iin bir ara haline gelmitir. Bu yayn,
blgesel birimleri st ynetimin kararlar, i tefti kurulu tarafndan veya dier kurumlarla birlikte dzenlenen etkinlikler ve olaylar hakknda bilgilendirir. gezileri, alma ziyaretlerinden renilen deneyimler de paylalmaktadr. tefti kurulu, blgesel birimlerin denetim faaliyetlerinin iyiletirilmesi iin
tavsiye ve nerilerini, veri ve gstergeleri de yaymlar.
17.8.4 nsan Kaynaklar ve Kariyer Gelitirme
mfettileri grevden almaya kar korumal kamu grevlilerinden olumaktadr.
Yeni ie alnan i mfettileri Tefti Temel Eitim Program erevesinde 420 saat eitim almaktadrlar. Teorik eitimin kapsad balca konular; i mfettilerinin almalarnn organizasyonu, bir
irkette i sal ve gvenlii organizasyonu, mesleki hijyen esaslar, belli sanayi alanlarnda ki i gvenlii ve teknik, yasal erevesi ve temel bilgisayar becerilerini iermektedir. Ayrca i mfettileri i
hukuku zerine 290 saatlik bir eitim alrlar.
Her yl, tefti kurulu, Kamu Hizmetleri Hakknda Kanun uyarnca, istihdam szlemeleri ile memurlarn ve personelin eitimi iin bir plan hazrlar. (5)
17.8.5
Ziyaretler ve levleri
mfettileri bireylerin talepleri zerine ve planl ziyaretler gerekletirirler. Ziyaretler, ikyetler eklinde veya ayn zamanda belirli konularda tavsiye almak isteyen bir iverenin giriimiyle de olabilir.
Tefti ziyaretleri etik davran salamak ve ayn zamanda yeni i mfettilerinin bilgi ve becerilerini
artrmak iin iftler halinde yrtlmektedir. Bir denetimi yaparken, mfettiler effaflk ve mevzuatn
standart yorumlanmasn salamak iin, genel veya tematik denetim listelerini kullanrlar. (5)
Blm Kaynaklar
1. Litvanya Sal ve Gvenlii Kanunu, SEIMAS of the Republic of Lithuania,

http://www3.lrs.lt/pls/inter3/dokpaieska.showdoc_l?p_id=430777
2. Northern Dimension Partnership in Public Health and Social Well-being (NDPHS) Annual Conference Healthy Life
Healthy Work; Vilnius, 15 Nov 2007
3. Situation analysis of existing occupational health service systems in NDPHS countries: Lithuania, Latvia, Estonia,
Poland, Finland, Norway, Russia and Germany; Institute of Hygiene Lithuania; Helsinki 2012
4. Litvanya Sal ve Gvenlii Ulusal Stratejisi, Litvanya Cumhuriyeti Hkmeti, (Eriim: 27.12.2013),
https://osha.europa.eu/en/organisations/republic-of-lithuania-national-strategy-for-health-and-safety-at-work-2009-2012english-version
5. Litvanya Tefti Yaps ve Organizasyonu, ILO, (Eriim: 27.12.2013),
6. Sal ve Gvenlii Tefti Yaps, Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans, (Eriim: 27.12.2013),
https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/lithuania
149
163

18.
3
LKSEMBURGDA SALII VE GVENL SSTEM *

Lksemburgda i sal ve gvenlii ile ilgili konularda sorumlu kurulu alma ve stihdam Bakanldr. Bu Bakanla bal alma ve Maden Mfettilii, Avrupa Sal ve Gvenlii Danma
Kurulunun da yesidir1.4Lksemburgda i sal ve gvenlii ile ilgili kurumlar unlardr:
o
o
o
o
o
o
o
o
Yetkili Kamu Kurumlar

Tefti
Sal Blm
Kamu Sektrnde Ulusal Gvenlik Hizmetleri Merkezi
Sosyal Partnerler
Lksemburg naat ve Yap veren Sendikalar
Lksemburg Bamsz i Sendikalar
Dier Kurumlar
Kaza Sigortalar Birlii
Sanayi Sal Blm
Lksemburg Adamlar Federasyonu (1).
18.1.1 Mfettilii
alma ve Maden Mfettilii i Partisi otoritesi altnda almaktadr. alma ve Maden Mfettiliinin rol dare yetkilileri hari i szlemesi olan alanlarn tm yasal haklarnn korunmas ve yasalarn uygulanmasn salamaktr.
alma ve Maden Mfettilii i sal ve gvenlii ile ilgili Avrupadaki muadilleri gibi i ilikileri ve
anlamalar konusunda alr. Ayrca asansrler, petrol, gaz veya tehlikeli maddelerin depolanmalaryla
ilgili almaktadr. Lksemburg kk bir lke olmasna ramen dier tm ye devletlerle ayn ykmllkleri tamaktadr.
alma ve Maden Mfettiliinin grevleri unlardr;
- alma koullar ve alanlarn korunmas ile ilgili mevzuatn uygulanmasn salamak;
- veren ve alanlara i sal ve gvenlii ile ilgili yasal, dzenleyici szleme hkmlerinin uygulanmas iin teknik bilgiler salamak
- Kiisel uyumazlklarn zm iin ortak bir platform salamak ve mevzuata uygunluunu kontrol
etmek.
- Mevcut mevzuat asndan eksik olan konularda yeni yollar aramak
- alma ve Maden konularnda mevzuata uygunsuzluu denetlemek adna devletin yetkili birimlerini
bildirmek
- alma ve Maden Mfettilii i yerinde alma koullar ile ilgili herhangi bir teknik veya hukuki
destekten cret alabilir. (2).
*
1
eviri: Nihan Merve AKGL, Mesut AKANER

Daha ayrntl bilgi iin http://www.itm.lu/
151
164

18.1.2 Sal Blm
Mesleki Salk Blm (DSAT) iyerinde salk hizmetlerinin ileyii, iveren ve alanlarn kontrol ve
koordinasyon ierisinde almalarna destek veren ve ayrca iveren ve alan anlamazlklar iin bir
nevi temyiz mahkemesi niteliinde bir blmdr. (3).
18.2 SG Mevzuat
Lksemburgda, 1 Mart 2007 tarihinde Sal ve Gvenlii Kanunu yaymlanmtr. Kanun 6 ana
blmden olumaktadr. alanlarda salk, gvenlik ve koruma olmak zere nc ana balktan oluan kanun i sal ve gvenlii konularn dzenlemektedir. (4).
Lksemburg alma Kanununda
- yerinde gvenlik
- verenlerin ykmllkleri
o Koruma ve nleme hizmetleri
o lk yardm, acil durumlar ve tahliye ve almaktan kanma
o Bilgilendirme
o Danma ve alanlarn katlm
o alanlarn eitimi
- alanlarn ykmllkleri
- yerinde Salk
- Salk gzetimi
- yerlerinde SG organizasyonu
- Kadn ve gen alanlar
dzenlenen konular arasnda yer almaktadr (4).
alma ve stihdam Bakanl tarafndan yaymlanan Kanun, 2012 ylnda revize edilmitir. alma ve
stihdam Bakanl tarafndan 1 Eyll 2006 tarihinde yrrle giren yaynlanan ilk Kanunu, (alma
Yasas tantlmas Kanunu, 31 Temmuz 2006) alma ve istihdam ile ilgili kanun ve ynetmelikleri
kapsar.
Bu kanun, giri ve 6 ana blm (kitap) halinde yaymlanmtr:
- Topluluk Direktifi, kamu dzeni ile ilgili hkmler Giri blmnde listelenir.
- lk kitap, bireysel ve toplu i ilikileri ile ilgili btn hkmleri iermektedir. Yani bu kitapta i szlemesi, istihdam ve toplu i szlemeleri, okul tatilleri srasnda renci istihdam szlemesi, geici
alma brolar, ii gnderme ile ilgili notlar yer almaktadr.
- kinci kitap, i, cret, alma koullar, tatil ve resmi tatillerde dinlenme, kadn-erkek eitlii ile ilgili
belirli konular iermektedir.
- nc kitap, hamile ve emzikli kadn alanlarn korunmasn ve gen alanlarn istihdam ile
ilgilidir.
- Drdnc kitap, iyerinde, kimyasal, fiziksel ve biyolojik ajanlara maruz kalma ile ilgili risklere kar
alanlarn korunmas ile ilgilidir.
- Beinci kitap, istihdam, isizlik ve zrl alanlarn istihdam ile ilgilidir.
- Altnc kitap, alma ve Maden Mfettilii, stihdam Dairesi, stihdam ve Endstriyel likiler Gzlemevi ve stihdam Fonuna ilikin tm hkmleri iermektedir. Ayrca Adalet Mahkemesi ve Mahkemeleri de Hukukunun stnl ve yorumlanmas konusunda ek bir kaynak olarak gsterilebilir. (2).
17 Haziran 1994 tarihli Sal ve Gvenlii Kanunu ulusal kanuna evrilmektedir. 89/391/EEC numaral direktifte iyerinde alanlarn ve iverenlerin ykmllkleri yer almaktadr. 91/383/EEC numa152
165

ral direktif srekli veya belli zamanlarda alanlarn ilikileri ile ilgilidir. Bu direktiflerin sorumluluu
Salk Bakanl, Endstriyel Kazalar Sigortalar Kurumu, Gmrk ve Vergi Ynetimi ve alma ve
Maden Mfettiliine aittir.
sal ve gvenlii 1994 Kanunundan farkl olarak, ok geni bir mevzuattr. Ek olarak, 9 Mays 1990
tarihli Kanun tehlikeli, salksz ve zararl iyerlerine ynelik dzenlemeler iermektedir.
ve Maden Mfettilii, Sal Blm, Kamu Ynetimi Ulusal Gvenlik Servisi, Gmrk ve Vergi
ynetimi tek bir yap olarak, Sal ve Gvenlii Komitesi ve Sal ve Gvenlii Yksek Konseyi ise birbirleri ile koordineli bir ekilde kurulmulardr. Gvenlik temsilcileri alan komitelerinde 18
Mays 1979 ylndaki kanun ile tanmlanmtr. (5).
Tablo 18.1 Lksemburgda Sal ve Gvenliine likin statistiklerin Yllara Gre Dalm, Lksemburg Ulusal
statistik Enstits, 2013 (6).
Yl
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Kazas
lml Kazas
Meslek Hastal
18,950
9
212
19,853
7
186
20,138
7
330
20,014
8
263
17,904
5
230
18,459
12
326
19,080
8
359
18,513
11
471

Mevzuat 1994de, mevzuat iki aamal ilkeyi koruyan ereve Direktife uyarlamak iin kabul edildi. Bu
ilkelerin ilki, salk servislerinin tbbi denetim iin kullanlmas ve ikinci ilke ise koruma ve nleme servislerinin genel anlamda nleme iin kullanlmasdr. Bununla birlikte, salk servisleri, koruma ve nleme servislerinin grev ve misyonlarn da yapabilir.
Sadece 5000den fazla iisi veya 3000den fazla iisi olan ve bu iilerden 100 tanesinin yapt ite
risk altnda olduu iletmelerde, salk hizmetleri konusunda bu gibi dahili servislerin kurulmas gerekmektedir. Dier iletmeler, kendi bnyelerinde dahili bir servis oluturma veya iletmeler aras bir servise
veya ok sektrl bir salk servisine katlma konusunda seim yapma hakkna sahiptir.
veren, koruma ve nleme alannda, bu iki konuda farkl faaliyetleri yrtmek iin gerekli niteliklere
sahip bir veya birden fazla alan atamak zorundadr. Eer dahili uzmanlk yeterli deil ise, iveren
salk servislerine veya harici kii veya servislere bavurabilir.
18.4.2 ok Disiplinlilik
Lksemburg mevzuatna gre, her bir salk servisinden istenen tek uzmanlk, 5000 iiye kadar sorumluluk alabilen iyeri hekimlerini bulundurmalardr. Her servis bnyesine kendi grev ve misyonlarn en
iyi ekilde gerekletirebilecek uzmanlardan istediini almakta serbesttir. Bu servislerde hemireler, psikologlar, hijyenistler, i mimarlar, diyetisyenler, mhendisler, ergonomistler, fizyoterapistler vb. bulunabilir.
153
166

18.4.3 Misyon ve Grevler
Arlkl olarak nlemeye younlaan salk servislerinin temel grevleri:
- alma ortamndaki salk risklerini belirlemek,
- alma, kiisel koruyucu donanmlar ve salk riskleri oluturabilecek kimyasal maddelerin kullanm konusunda danmanlk salamak,
- Kanunla istenilen salk lmlerini ynetmek,
- Hijyen, ergonomi, salk eitimi ve mesleki eitim alanlarnda tavsiyelerde bulunmak,
- Belirlenen ii ve ii temsilcileriyle ibirlii yapmak,
- lk yardm organize etmek ve salk servisi faaliyetlerini, koruma ve nleme servisinin destei ile
dzenlemek,
- Farkl iletmelerde salk servisleri tarafndan yrtlen iler iin hazrlanm yllk raporu atanm
iilere veya ii temsilcilerine sunmaktr. (7).
Salk servisleri ayrca koruma ve nleme servislerinin 17 Haziran 1994 tarihli Kanuna eklenmi olan
grev ve misyonlarn da gerekletirebilir.
Tablo 18.1 Yaplan in Riskini Gre ve alan Bana Salanmas Gereken Asgari Salk Hizmeti Sreleri (8).
Snflandrlmas
alan says
Gnlk i bitirme
minimum zaman
Her pozisyon iin

gnlk i bitirme
minimum sresi
70s
70s
Grup A
Grup B
Grup C
C1
C2
C3
C4
C5
C6
C7
Grup D
D1
D2
Grup E
E1
E2
E3
E4
Grup F
F1
F2
F3
F4
F5
Grup G
G1
G2
G3
G4
G5
G6
16dan az
70s
16-49
70s
50 ve 1599 aras
50-99
50s
70s
100-249
45s
50s
250-449
40s
45s
450-649
45s
40s
650-949
30s
35s
950-1299
25s
30s
1300-1599
25s
25s
> 1599
1600-1999
25s
20s
> 1999
20s
15s
> 950 yeri Ek 1 de Blm 5te belirtildii gibi
950-1299
30s
35s
1300-1599
25s
30s
1600-1999
25s
25s
> 1999
25s
20s
> 650 yeri Ek 1 de Blm 6da
650-949
35s
40s
950-1299
30s
35s
1300-1599
25s
30s
1600-1999
25s
25s
> 1999
25s
20s
> 450 yeri Ek 1 de Blm 7te
450-649
40s
45s
650-949
35s
40s
950-1299
30s
35s
1300-1599
25s
30s
1600-1999
25s
25s
> 1999
25s
20s
154
167

Lksemburg Kaza Sigortalar Kurumu, LAssociation dAssurance contre les Accidents (AAA) Lksemburgda i kazalarnn nlenmesinden sorumlu ve i kazalarnda yaralanan veya meslek hastalna
yakalanan alanlarn tazminat ilerini dzenleyen kamu kuruluudur.
AAAnn yapt almalar, temel olarak i kazas saysnn azaltlmasn hedeflemektedir. Bu
almalarn kapsamnda, ok eitli nleyici tedbirlerin alnmas, iyi uygulamalarla ilgili bilgilerin
yaylmas ve i sal ve gvenlii kampanyalarna destek verilmesi yer alr. Bu konuda yrtlen bir
kampanyada AAA, Lksemburgda
faaliyet gsteren iletmeler arasnda SG ynetim sistemlerinin uygulanmasn desteklemekte, tevik
etmekte ve bu konuda fon salamaktadr.
AAA, kampanyaya katlmak isteyen iletmelere tamamen ya da ksmen geri deme yapmakta ve 6000 ile
10.000 avro arasnda deien hibelerle destek vermektedir. Kampanyaya her lekten ve sektrden iletme katlabilmektedir.
Kampanya erevesinde aadaki standartlar tevik edilmitir:
- Kalite ynetim standard ISO 9001 ve evre ynetimi standard ISO 14001le de btnletirilebilen uluslararas OHSAS 18001 standard:
OHSAS 18001in uygulamas yllk bir sre boyunca denetlenir ve sertifikalandrlr.
- VCA ynetim sistemi (Ykleniciler iin Gvenlik Kontrol Listesi):
Bu standart 1990larda gelitirilmitir. letmelerin prosesleri ve i organizasyonunu bir soru listesine
bal kalarak yaplandrmasna yardmc olur.
- n faaliyet alan tanmlanmas:
Ynetim ve organizasyon, (i gvenliine ynelik) talimatlar, risk deerlendirmesi, teftiler, personel
ynetimi, hijyen, bilgilendirme, satn alm ve kontrol, iletiim ve koordinasyon, kayt ve analizler olmak
zere tanmlanmtr. VCA standard da yllna denetlenip sertifikalandrlabilir.
KOBlerin snrl sayda katlm salamas nedeniyle AAA, daha fazla KOBye ulaabilmek amacyla
baka etkinlikler de planlamaktadr. Bu teredddn altnda yatan olas bir neden, OHSAS 18001 SG
ynetim standardnn karmak yaps olabilir. Bu yzden, AAA, SG ynetim sistemlerine daha basit,
KOB ve mikro iletmelere zel bir yaklam gelitirmeyi istemektedir.
Mali tevikler konusunda ise, mevcut fon salama almalar, i kazalarnn nlenmesinde zellikle baarl olan iletmelerin daha fazla tasarruf ve benzeri mali avantaj salayabilecei bir ikramiye-ceza sistemi ile desteklenmesi ngrlmektedir. (9).
yerinde veya ie giderken meydana gelen bir kaza olduunda, Lksemburg Kaza Sigortalar Kurumuna25bildirim yaplmas gerekir. Benzer ekilde, herhangi bir meslek hastal sz konusu olduunda da
yine ayn kuruma bildirim yaplmas gerekmektedir.
verenlerin salk gzetimi kapsamnda tbbi muayene geiren alanlarn her biri iin, bir bavuru
formu doldurmas ve Multi-Sektrel Sal Hizmetleri Merkezi (STM)ne36 gndermesi gerekmekte2
http://www.aaa.lu/
3
Multi-Sektrel Sal Hizmetleri Merkezi (Multi-sector Occupational Health Service) hakknda daha fazla bilgi
almak iin http://www.stm.lu/ adresi ziyaret edilebilir.
155
168

dir. Kaza sigortas, kapsad kiileri; iyerindeki kazalar, iyerine giderken gerekleen kazalar ve meslek hastalklar konularnda koruma altna alr. (10).
sahipleri, ie bavuran kiilerin tbbi kontrolden gemesini salamaldr. Periyodik muayene ise
- Gvenlik gerektiren ilerde alanlar (vin operatr, ar i makinas srcleri vb.)
- Yksek riskli ilerde alanlar (kimyasal rnler, grlt vb. maruziyet )
- 21 ya alt alanlar
iin gereklidir. (10).
Hastalk ya da kaza nedeniyle alamaz hale gelen her alan ie gelmedii ilk gn iverenini bilgilendirmelidir ve gn ierisinde salk raporunu vermelidir. Bu koullar yerine getirildiinde, iveren bu
gereke ile bile, ilgili alan bu kapsamdaki ie devamszla dayanarak alan iten karamaz. Bu
durum, iilerde 26 haftalk bir sre boyunca ve beyaz yakal alanlarda, iinde bulunulan ayn geri
kalan blm ve takip eden 3 aylk dnemde geerlidir. Bu dnemde beyaz yakal iiler maalarnn
tamamn ve i szlemesinden kaynaklanan haklarn almaya devam ederler. (11).
Ayn yapdaki igremezlik nedeniyle takip eden ie devamszlklarda, iveren 12 aylk bir dnemde
toplamda yukarda verilen srelerden fazlas iin alana deme yapmak zorunda deildir. (11).
Bu kurallara aykr olarak gerekletirilen her iten karma haksz iten karma olarak saylr. Fakat bu
iten karmaya kar koruma durumu, alann i gremezlii bir sua kendi isteiyle karmas veya
(alann acil hastaneye yatmas gibi iten karmay hkmsz klan durumlar hari) iverenin salk
raporunu almadan nce alana iten karldnn tebli edilmesi halinde geersiz olur. (11).
18.8 SG Tefti Yaps
yerinde alanlarn sal ve gvenliindeki iyiletirmelerin bir paras olarak ve Maden Tefti
Kurulu aadakilerden sorumludur:
-
alanlarn sal ve gvenlii ile ilgili mevzuatn uygulanmasnn izlenmesi

yerinde alanlarn salk durumunun iyiletirilmesi
Yasal bilgi ve pratik tekniklerle iveren ve alanlara tavsiyeler verilmesi destek salanmas
Sosyal anlamazlklarda danma hizmeti verilmesi
hayatnda i sal ve gvenlii ile ilgili konulardaki aykr durumlara son verilmesi (10).
18.9 SG Uygulamalar
Lksemburgda, AB lkelerinde olduu gibi, iverenler alanlarn fiziksel ve psikolojik olarak saln
ve gvenliini salamak iin riskleri nleme, bilgi salama, eitim verme ve alan salna odakl bir
organizasyon oluturma dahil gerekli tm admlar atmaldr. verenler ayrca, iyerinde yksek riskli
durumlarn bir listesini oluturmaldr. (10).
- yeri Seviyesinde Temel Yaklam
veren tm alma sahalarnda alanlarn i sal ve gvenliinin salandndan emin olmaldr.
sal ve gvenlii hizmetlerinin salanmas iin iyerinin byklne bal olarak kendi bnyesinde
veya dardan uzmanlar ile alr. Ancak en byk ykmllk halen iverendedir. Bu ykmlln bir
paras alanlar ve alan temsilcilerini bilgilendirme ve onlarla istiare etme olarak tanmlanabilir. (12).
156
169

sal ile ilgili iverenlerin yapmas gerekenleri aklamak zere Sal Hizmetleri Raporu
hazrlanmtr. Raporda, allan kimyasaln trne ve alma sresine gre dzenli salk gzetimi
gerektiren durumlara ilikin bilgileri ieren raporda, yangn sndrclerin says, yaplacak ilere gre
gerekli aydnlatma lks deerleri, i ekipmanlar, kiisel koruyucu donanmlar, ar yklerin elle
tanmas ve tanabilecek en ar yk snrlar gibi i sal ve gvenliine ilikin uygulamalarla ilgili
konular ele alnmtr. (13).
18.9.1 alanlarn Sal ve Gvenliine Katlm
- alanlarn Salk ve Gvenlik Temsilcilii
Lksemburgda sistemin btn dnldnde iyerinde alanlarn salk ve gvenlikle ilgili konulara alanlarn katlmnn salanmasna ynelik mekanizmalar:
- alan Temsilcilii (Delegasyon)
- Ortak yeri Komitesidir.
gvenlii ile ilgili iyeri uygulamalarnda bu iki mekanizmada yer alan aktrler srasyla
- alan temsilcisi (delege)
- Gvenlik temsilcisidir.
- alan Temsilcisi
alanlarn gvenlik risklerinin deerlendirilmesi ve alnabilecek koruyucu nlemleri ile ilgili tespitleri
hakknda bilgilendirmek zere seilmi, atanm kiidir.
- alanlar temsil eden bir heyet iinden alanlarca seilir.
- Salk ve gvenlik ynnden bir iyileme salayacak eylemler, alanlarn gvenlik konusunda eitimleri hakknda ve herhangi bir nlem almadan nce gvenlik temsilcisine danr ve onu bilgilendirir.
- alan temsilcisi, i sal ve gvenlii konusunda alanlar temsil etme grevini stlenir ve salk
ve gvenlik ile ilgili belirli konularda sorumludur. (12,14)
- Gvenlik Temsilcisi
verenin dant ve bilgilendirdii, koruyucu hizmetlerde ve risk deerlendirmesinde teknik ekibe destek olmak zere komite yesi olarak grevlendirilmi alandr. (12)
- Bir iyerinde iletme veya departman seviyesinde grevlendirilir.
- sal ve gvenlii konularnda zel sorumluluu bulunur.
- Haftada bir kez (ofis iyerlerinde ylda iki kez) iyerinde i sal gvenlii incelemeleri gerekletirir ve deerlendirmelerini ve Maden Tefti Kurulunun yetkililerince incelenebilecek zel bir deftere
kaydeder.
- sal ve gvenlii konularnda ciddi bir durum olumas halinde Tefti Kurulu Bakanlna bildirir. (15)
Gvenlik temsilcileri ve alan temsilcileri tercihen farkl kiiler olmaldrlar. Gvenlik temsilcileri ve
alan temsilcileri, herhangi bir tehlikenin ortadan kaldrlmas ya da risk altndaki bir alann korunmas amacyla uygun nlemlerin alnmas ya da belirli bir nlemin alnmas konusunda iverene dorudan talepte bulunabilirler. (12).
alanlarn ve iverenin birlikte yer ald alma konseyi benzeri bir yap olan ortak iyeri komitesi,
salk ve gvenlikle ilgili konularda alan temsilcilerinden daha st dzeyde karar verme yetkisine
sahiptir. (14).
157
170

- Sal ve Gvenlii alan Kurullar
15 ya da daha fazla iinin alt iyerlerinde alan temsilcileri seilir; 150 ve daha fazla alan
olan zel sektr iyerlerinde, ortak iyeri komitesi kurulur. Delege says iyerinin byklne gre
art gsterir. Arta ilikin bilgiler aadaki tabloda sunulmaktadr. (14).
Tablo 18.2 Lksemburgda alan Saysna Gre Sal Ve Gvenlii alan Kurulu ye Says (14)
alan says
15-25
26-50
51-75
76-100
101-200
200-1100
1100-5500
5500 ve st
alan Temsilcisi ye Says

1
2
3
4
5
Her 100 alan iin ilave 1 ye
Her temsilcinin gerektiinde deitirilmek zere bir yedek temsilcisi olmaldr ve sadece bir temsilcinin
olduu kk iyerlerinde hem asil hem de yedek temsilci toplantlara katlr.
Ortak yeri komitesi, eit sayda ii ve iveren temsilcisini barndrr. Komite ye saysnn toplam
alan saysna bal olarak art aadaki tabloda verilmitir.
Tablo 18.3 Lksemburgda alan Saysna Gre Ortak yeri Komitesine ye alan Says (14)
alan says
150-499
500-1000
1001-1500
1501-5000
5000+
alan ye Says
3
4
6
7
8
En az 15 alan olan tm iyerleri iin bir alan i gvenlii yesi tayin edilmelidir.
- Grev ve Yetkileri
Ortak yeri Komitesi alanlarla ilgili i gvenliinin salanmas ve meslek hastalklarnn nlenmesi
konularnda karar verme gcne sahiptir. Ayrca retim yntemleri ve ekipmanlarndaki deiikliklerin
alma koullarna ve alma ortamna etkisi konusunda bilgilendirilmeli ve grleri alnmaldr.
Komitenin olmad durumlarda alan delegasyonu tarafndan takip edilen bir takm haklar bulunmaktadr:
- Bir irketteki salk ve gvenlik hizmetlerinden sorumlu kiiler ortak iyeri komitesi veya alan
delegasyonu ile ibirlii yapmak zorundadr.
- alan says 150 ve daha fazla olan iyerlerinde iyeri hekimi bulundurulmas gereklidir ve hekim
tarafndan yllk rapor hazrlanarak komiteye/delegasyona sunulmaldr.
- Komite veya alan delegasyonu iyeri hekiminden tbbi kontroller gerekletirmesini isteyebilir ve
hamile ve emziren alanlarn almamas gereken iler iyeri hekimine bildirilir.
Bunun yansra, alanlarn menfaatlerini dnmekle ykml olan alan delegasyonunun grevleri,
Kanunu kapsamnda da yer verilmitir. veren alan delegasyonunu iyerindeki riskler, alnan korunma
158
171

nlemleri ve kullanlmas gereken koruyucu donanmlar konusunda bilgilendirmelidir. alan delegasyonu i gvenlii alan temsilcisini de seer. Bu kii SG alannda belirli haklara sahiptir.
veren i gvenlii alan temsilcisine aadaki konularda bilgi vermelidir:
- risk deerlendirmesi;
- koruma nlemleri ve koruyucu donanmlar;
- i mfettilerine yaplan bildirimler;
- i sal ve gvenlii zerinde nemli bir etkiye sahip olabilecek herhangi bir eylem;
- salk ve gvenlik iin sorumluluu olan personelin atanmas;
- ilk yardm ile ilgili alnan nlemler, yangn sndrme ve personel tahliye edilmesi;
- ilk yardm, acil tbbi yardm, kurtarma ve yangn sndrme dnda organlar ile balantlar yapmak
amacyla nlemler;
- i sal ve gvenlii alannda i veya d uzman kullanm ve
- alanlarn salk ve gvenlik eitimi.
gvenlii alan temsilcisi deerlendirmelerini mfettilerin ve dier alan temsilcilerinin ulaabilmesi iin kayt altna alr. Buna ek olarak, temsilci acil tefti gereken durumlarda Tefti Kuruluna haber
verebilir ve iverene ve dier alan temsilcilerine bu konuda bilgi verir. Tefti kurulu ilgili temsilcinin
incelemelere katlmasn veya kazalar konusunda bilgi vermesini isteyebilir. alan delegasyonu ayda
bir kere ve ortak iyeri komitesi her ayda bir kere toplanr. Ayrca yelerin drtte birinin talebi ile
toplant gerekletirilir.
- Seim ve Grev Sresi
- alan temsilcileri ve yedekleri kapal oylama ile seilir. Adaylar alanlarn en az %5ine ye olarak
sahip sendikalardan seilmelidir.
- Ortak iyeri komitesinin alan yeleri alan delegasyonu tarafndan seilir.
- gvenlii alan temsilcisi ya delegasyon ierisinden ya da tm alanlar arasndan alan delegasyonu tarafndan seilir
- alan delegasyonunun ve ortak iyeri komitesinin grev sresi 5 yldr.
- alan temsilcilerine, i sal ve gvenlii ile ilgili yrttkleri grevleri iin aldklar cret ve
izinler dnda deme yaplr ya da izin verilir. (15).
159
172

Blm Kaynaklar
1. AB-OSHA Lksemburg Odak Noktas, Luxembourg Focal Point of the European Agency for Safety and Health at
Work, (Eriim: 03.12.2013), https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/luxembourg
2. Lksemburg Mfettilii, Inspection du Travail et des Mines, (Eriim: 03.12.2013) http://www.itm.lu/home.html
3. Lksemburg Sal Blm, Le Ministre de la Sant et de la Scurit Sociale, (Eriim: 03.12.2013),
http://www.guichet.public.lu/entreprises/en/organismes/ministeresante/index.html,http://www.ms.public.lu/fr/direction/divisions-services/santetravail/ index.html
4. Lksemburg SG Kanunu, CODE DU TRAVAIL, 24 Haziran 2013, SERVICE CENTRAL DE LEGISLATION
LUXEMBOURG, 1. Bask 1 Mart 2007- Son gncelleme: 11 Nisan 2010, (Eriim: 03.12.2013)
http://www.legilux.public.lu/leg/ textescoordonnes/codes/code_travail/Code_du_Travail.pdf
5. Lksemburg Sal ve Gvenlii, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions (Eurofound), (Eriim: 03.12.2013)
http://www.eurofound.europa.eu/emire/LUXEMBOURG/HEALTHANDSAFETYATWORK-LX.htm
6. Lksemburg Ulusal statistik Enstits, (Eriim: 22.12.2013), http://www.statistiques.public.lu;
(http://www.statistiques.public.lu/stat/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=586&IF_Language=eng&MainTheme=3&
FldrName=4&RFPath=3);
8. alan Salk Hizmetlerinin Organizasyonu, Scurit - Sant Acteurs scurit Formulaire de Calcul, LInspection du
Travail et des Mines, (Eriim: 03.12.2013) http://www.itm.lu/de/home/securite---sante/acteurs-securite/formulaire-decalcul.html
10. Lksemburg alann yilik Hali, Doing Business in Luxembourg: Staff Welfare, EU Business Community,
(Eriim: 03.12.2013) http://www.eubusiness.com/europe/luxembourg/staff-welfare
11. Lksemburg Gremezlik, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim:03.12.2013) http://www.eurofound.europa.eu/emire/LUXEMBOURG/INCAPACITYFORWORKLX.htm
12. Lksemburgda Gvenlii Yaplanmas, Scurit - Sant Acteurs Scurit Travailleur Dsign, LInspection du
Travail et des Mines, (Eriim: 03.12.2013), http://www.itm.lu/de/home/securite---sante/acteurs-securite/travailleurdesigne.html
13. Lksemburg Sal Raporu, Rapport dactivit 2012, Institut luxembourgeois de la normalisation, de
laccrditation, de la scurit et qualit des produits et services (ILNAS), 2013, (Eriim: 03.12.2013)
http://www.ms.public.lu/fr/activites/sante-travail/La-sante-au-travail-au-Luxembourg-2012.pdf 2.1.4
14. Lksemburgda Sal ve Gvenlii Alannda alan Katlm, Health and Safety Representation, The European
Trade Union Institute worker-participation.eu, (Eriim: 03.12.2013) http://www.worker-participation.eu /NationalIndustrial-Relations/Countries/Luxembourg/Health-and-Safety
15. Lksemburgda alan Temsilcisi, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions (Eurofound), (Eriim:03.12.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/emire/LUXEMBOURG/SAFETYREPRESENTATIVE- LX.htm
160
173

19.
7
MACARSTANDA SALII VE GVENL SSTEM *

Macaristan'da i sal ve gvenlii hususlar Sosyal ler ve stihdam Bakanlnn grev alanna girmektedir. Bakanlk tekilat altnda bulunan Macar Mfettilii i sal ve gvenlii ve alma mevzuatna uyumu denetlemektedir. (1).
Macar Mfettilii i sal ve gvenlii ile ilgili mevzuatn hazrlanmasna aktif olarak katkda bulunmaktadr. Buna ek olarak, Sal Gvenlii iin Avrupa Ajans ulusal odak noktasdr ve sahip
olduu bu sfat gereince sosyal paydalarla ibirlikleri gerekletirmektedir. (2).
Budapete'de bulunan Macar Mfettilii Merkezi yedi blgede yerleik blgesel i mfettileri tarafndan desteklenmektedir. Denetim faaliyetlerinin yan sra, i mfettileri geni apl danmanlk faaliyetleri de yrtmektedir. Maden sektrnde i sal ve gvenlii koullarnn denetimini ise Macar
Mfettilerinden farkl olarak Macar Madencilik ve Jeoloji Brosu gerekletirmektedir. (2).
19.1.1 Ulusal Gvenlii ve alan daresi (NOSLA)
Ulusal Gvenlii ve alan daresinin zellikleri, alma Bakanlnn 1993 tarihli XCIII sayl
Gvenlii Yasas ve bu yasadaki hkmleri pekitiren 5/1993 sayl KHKda tanmlanmaktadr. Sz konusu dzenlemeye gre,
- Ulusal Gvenlii ve alan daresi devletin sorumluluk alannda bulunan alan gvenlii ile ilgili mdahale, hazrlk ve tevik grevlerini yrtmek ve i sal ve gvenlii konularnda yasal dzenlemelere uygunluu denetlemek amac ile oluturulmu bamsz merkezi bir kurumdur.
- NOSLAnn icrada yetkili amiri kurumun bakandr.
- Macar mfettilii (OMMF) bnyesinde bulunmaktadr. (1).
19.1.2 Ulusal Halk Sal ve Salk Memurlar Servisi (NTSZ)
Grev ve sorumluluklar, 1991 tarihli XI sayl Ulusal Halk Sal ve Salk Memurlar Servisi Kanunu
ile dzenlenmitir. Kurum dier grevlerinin yannda i sal ve gvenlii ile ilgili grevleri de yerine
getirir. (1).
19.1.3 Jzsef Fodor Halk Sal Ulusal Merkezi
Jzsef Fodor Ulusal Halk Sal Merkezi, Macaristan Cumhuriyeti snrlar dahilinde devletin yrtmekle sorumlu olduu gda ve beslenme sal, radyobiyoloji ve radyo hijyen, evre ve toplum sal,
kimyasal gvenlik ve mesleki hijyen ve mesleki salk ile ilgili grevleri;
- Profesyonel-metodolojik grevler ve mesleki ynlendirme,
- rgtsel faaliyetler,
- Kalite kontrol, kalite belgelendirme,
- Bilimsel aratrma,
- Eitim, bilgilendirme
- Mevzuatn oluturulmas ve mevzuat dzeyinde AB ile uyum,
- Veri toplama, depolama, ileme ve analiz,
- Yurtiinde ve uluslararas alanda mesleki ve bilimsel ilikiler kurmak ve srdrmektir.
*
eviri: Aykut KARAKAVAK
161
174

Belirtilen bu grevler Jzsef Fodor Ulusal Halk Sal Merkezi tekilat iinde grev konular ile ilgili
alan dier enstitler vastas ile yrtlmektedir. Jzsef Fodor Ulusal Halk Sal Merkezine bal
enstitler:
- Kimyasal Gvenlii Ulusal Enstits,
- Sal Ulusal Enstits,
- Radyobiyoloji ve Radyo hijyen iin "Frdric Joliot-Curie" Ulusal Aratrma Enstits,
- evre Sal Ulusal Enstits,
- Gda Hijyeni ve Beslenme Ulusal Enstits (1).
19.1.4 Macar Maden Kurumu (MBH)
1993 tarih ve XLVIII sayl Madencilik ile ilgili Devlet Denetimi ile ilgili dzenlemeye gre, madencilikle ilgili devletin zel idari grevleri maden gzetimi tarafndan gerekletirilecektir.
Gzetim faaliyetlerin yrtlmesi srasnda alanlarn yaamlarnn, fiziksel durumlarnn ve
salklarnn korunmas; mineral kaynaklarnn korunmas ve ynetimi, evrenin ve doann korunmas
gvenlik ve yangndan korunmaya ilikin teknik kurallara uyulup uyulmadnn denetlenmesi konular
Maden Denetimin grevleridir.
Kanunda belirtilen istisna durumlar dnda Maden Denetiminin grev alanlarnda olay anlarnda ilk
olarak Maden le Otoriteleri devreye girmekte ve ikincil olarak Macaristan Maden Brosu ilemleri
devam ettirmektedir. (1).
19.1.5 Gvenlii Aratrmalar Vakf (PFROS)
PFROS kar amac gtmeyen bir sivil toplum kuruluudur. Ana amalar; alma ortamndaki zararl
etkilerin belirlenmesi, nleme amal metotlarn gelitirilmesi ve i gvenlii ile ilgili bilgilerin toplanmas, dzenlenmesi ve datmdr.
PFROS Macaristanda ILO/CIS Ulusal merkezidir. Sahip olduu bu sfat ile Vakf Cenova Merkezi ile
kalc bir baa sahiptir ve i sal ve gvenlii konularndaki en yeni aratrmalar ile ilgili ulusal ve
uluslararas bilgilerin paylamna katkda bulunmaktadr. (1).
19.2 SG Mevzuat
alma Bakanlnn 1993 tarihli XCIII sayl Gvenlii Yasas ve bu yasadaki hkmleri pekitiren
5/1993 (XII 26.) sayl KHK i sal ve gvenlii alanndaki temel mevzuattr. Kanunun amac i
sal ve gvenliinin tesisi konusunda kiisel, maddesel ve organizasyonel artlar anayasada belirtildii ekliyle kiilerin salk ve alabilirliklerinin istihdam iinde korunmas ve alma koullarnn iyiletirilmesi yolu ile endstriyel kazalarn ve meslek hastalklarnn nlenmesidir. Bu amaca ulalmas
amac ile Parlamento, devlet, alan ve iverenlerin haklarn ve ykmllklerini bu Kanun ile
tanmlamaktadr. (3).
sal ve gvenlii ile ilgili en nemli istatistiki veriler meslek hastalklar ve i kazalar ile ilgili olanlardr.
kazalar ile ilgili veriler Macar Mfettilii tarafndan, meslek hastalklar ile ilgili veriler ise Ulusal
Halk Sal ve Salk Memurlar Servisi tarafndan oluturulmaktadr.
Genel olarak ulusal istatistikler ise Macar Merkezi statistik Kurumu tarafndan oluturulmaktadr. (4).
162
175

19.3.1 kazas istatistikleri
a) Seksenlerin ortalarndan itibaren raporlanan i kazas saylar giderek dmektedir. 1989 ylnda raporlanan 80.000in zerinde i kazas mevcutken, 1998 ylnda sadece 28.668 i kazas raporlanmtr. (5).
Tablo 19.1 Macaristanda 1992-1998 Yllar Arasnda Kazalarnn Deiimi (5).
Yllar
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
Kazas says
45,230
40,314
35,919
33,471
30,910
28,896
28,688
1000 alan bana oran

12.27
11.79
10.81
10.36
9.68
9.04
8.75
alan says
3,686,300
3,418,800
3,323,200
3,231,000
3,132,000
3,196,000
3,276,800
Ayn zamanda, i yeri teftileri gstermitir ki i gvenlii konusunda son zamanlarda zafiyet meydana
gelmektedir. Son on yldr ilk defa 1998 ylnda i kazalar saysndaki dzenli azalma durmutur.
b) lmle sonulanan i kazalarnn yllara gre deiiminde ise durum daha farkldr. 1991 ylndan
itibaren lmle sonulanan i kazas oranlar ayn kalmtr.
c) Macar Mfettilii 1995 ylnda i kazalarnn gerektii gibi raporlanp raporlanmad konusunda
ulus apnda bir kampanya dzenlemitir. Bu almann sonular gnmzde de geerliliini srdrmektedir. Bu almaya gre i kazalarnn %25i raporlanmamaktadr. (5).
19.3.2 Meslek Hastal istatistikleri
Macaristanda bildirilen meslek hastalklarna ilikin saylar aadaki tablolarda verilmitir.
Tablo 19.2 Macaristanda 1996-1998 Yllar Arasnda Rapor Edilen Meslek Hastalklarnn Deiimi (5).
Yllar
1996
1997
1998
Meslek Hastal Says

719
709
691
10,000 alanda oran

3.0
2.9
3.0
alan says
2,365,000
2,402,000
2,351,000
Tablo 19.3 Macaristanda 1996-1998 Yllarnda Raporlanan Meslek Hastalklarnn Sanayi Dallarna Gre Dalm
(Her 10,000 alan in) (5).
Sanayi Dal
Maden
Gda
Hafif Sanayi
Kimya
naat
leme
Makine malat
Elektrik
163
176
1996
28.8
6.0
1.9
4.6
6.7
7.3
11.2
4.6
1997
35.8
4.2
1.5
5.7
7.0
8.1
10.5
6.8
1998
57.4
4.8
1.7
7.9
8.6
12.0
5.1
7.1

Macaristanda en sk bildirilen meslek hastal, Avrupa Birlii ye Devletlerde grltye bal iitme
kaybdr. Bunu enfeksiyona bal hastalklar ve cilt hastalklar takip etmektedir. mesleki astm ve ergonomik sorunlara atfedilen kas iskelet sistemi hastalklarnn bildirim dzeyi, Macaristanda olduka azdr.
Macaristanda i sal ve gvenlii hizmetlerinin organizasyonlarna ilikin dzenlemeler Macaristan
Gvenlii Kanunu ve i sal ve gvenlii ile ilgili dier mevzuat kapsamnda dzenlenmitir. (6).
(1) verenin sal ve gvenlii ile ilgili grevlerini yerine getirmesi iin, iyeri tehlike snf ve
alan saysna uygun olarak, i sal ve gvenlii ile ilgili her trl bilgi, malzeme ve gereksinimi
salayaca bakanlka belirtilen kriterleri salayan, alan gvenlii konusunda uzmanlam bir kiiyi
atamas ya da ie almas gerekmektedir.
(2) Birinci fkrada belirtilen zelliklere haiz bir uzmann almamas durumunda medeni kanun hkmlerine dayanlarak bir hizmet akdi ile dardan hizmet alnabilir. Bu tr bir istihdam salanmas durumu
iverenin kanunda belirtilen i sal ve gvenlii ile ilgili standartlarn salanmasn konusundaki sorumluluunu ortadan kaldrmaz.
(3) Daha nceki fkralarda belirtilen uzman personelin grevleri u ekilde olmaldr:
a) gvenlii konusunda n denetimleri gerekletirmek
b) Periyodik denetimler gerekletirmek
c) yerinin, kiisel gvenlik ekipmanlarnn, i ekipman veya teknolojik srelerinin zel denetimlerine
katlmak
d) Acil durum planlarnn hazrlanmasna katkda bulunmak
e) gvenlii konusunda nleyici planlarn hazrlanmasna katkda bulunmak
f) Risk deerlendirmesi almalarna katlmak
g) Kiisel korunma gereleri iin kurallar belirlemek
h) kazalarn incelemek
i) Baka mevzuatlar dhilinde bulunan i gvenlii konusundaki hkmlerin uygulanmasna katkda
bulunmak
Tehlike snflar yaplan ilere ve alan saysna gre snflandrlm ve hangi durumda uzmanlarn
altrlaca belirtilmitir. En tehlikeli snf III olarak I, II ve III olmak zere 3 tehlike snf kategorisi
ve alan saysna gre
a) 50 ila 500 alan;
b) 501 ila 1000 alan;
c) 1000 alan ve zeri.
kategorileri bulunmaktadr.
Belirtilen tehlike snf (I, II, III) ve alan saysna (a,b,c) gre uzman istihdam olanaklar kanunda belirtildii hali ile u ekildedir:
I/a) gvenlii konusunda orta dzeyde eitim alm bir kii gnlk 4 saat alr.
I/b) gvenlii konusunda ileri dzeyde eitimli bir kii tam gn alr.
I/c) gvenlii konusunda ileri dzeyde eitimli bir kii tam zamanl alr
ve her 600 alan iin orta dzeyde eitimli bir kii tam zamanl alr.
II/a)-b) gvenlii konusunda orta dzeyde eitim alm bir kii gnde iki saat [II/a)] ya da tam zamanl
[II/b)] alr,
II/c) gvenlii konusunda ileri dzeyde eitim alm bir kii tam zamanl alr ve her 800 alan
iin orta dzeyde eitim alm bir kii tam zamanl alr.
III/a)-b) gvenlii konusunda orta dzeyde eitim alm bir kii gnde bir saat [III/a)] ya da gnde drt
saat [III/b)] alr,
III/c) gvenlii konusunda ileri dzeyde eitim alm bir kii tam zamanl alr.
164
177

(4) alan says 50'den az olan iverenler, i gvenlii ve salnn korunmas ile ilgili dzenlemelerde
ngrlen, i gvenlii (ya da madencilik) zel eitimi alm (dzenli veya geici olarak) bir i gvenlii
uzman istihdam eder, kendi takdirine bal olarak i gvenlii uzman istihdam ihtiyacn belirler. (3,6).
- Sal ve Gvenlii Macar Ulusal Program
Ulusal Politika: Gvenlii Ulusal Program ana ksmdan meydana gelmektedir; Macaristandaki
durumun incelenmesini ngren tanmlayc birinci ksm, strateji ile ilgili temel prensipleri belirleyen
ikinci ksm ve hedefler ve uzun vadede grevleri tanmlayan, ksa ve orta vadede eylemleri tanmlayan
politika ile ilgili nc ksm. Program, ILOnun 155 sayl szlemesi drdnc blmde tanmlanan i
sal ve gvenlii gerekliliklerini salamaktadr. (7).
- Mevcut Durum Analizi
Strateji iin temel oluturmas amacyla ulusal dzeyde mevcut durum analizi ve iyeri ortam analizi
yaplmtr. Ulusal dzeyde mevcut durum analizinde,
- sal ve gvenlii dzenlemelerinin kapsaycl,
- sal ve gvenlii alanndaki yaklamlar ve Macaristanda alglan
- Ekonomik ve sosyal faktrler ( iveren, iyeri, alan says, iyerlerinin SG koullarn etkileyen
zellikleri) deerlendirilmi;
Ulusal dzeyde iyerlerinin ortam artlar analizinde
- Gvenli i ekipmanlarnn kullanm
- sal risk snflarna gre alanlarn dalm
- SGde etkili insan faktrleri
- kazas istatistikleri
- Meslek hastalklarnn eilimi ve artan maruziyetler
- Dzenleyici, rehberlik edici mevzuat,
- SG ile ilgili kamu kruumlarnn etkileri
- SG alannda temsiliyet ve uzlama konular incelenmitir. (7).
SG ile ilgili yaklamlarn deerlendirilmesinde, modern i sal ve gvenlii yaklamlarnn, i kazalar ve meslek hastalklarn azaltmakla snrl olmadna vurgu yaplmaktadr. yerinin ve kullanlan i
ekipmanlarnn tasarmndan, fiziksel ve zihinsel iyilik halinin salanmasna kadar geni bir adan ele
alndna deinilmektedir. (7).
- Stratejik Prensipler
Bu kapsamda belirlenen stratejik prensipler
- Kalc ve srdrlebilir gelime
- Yksek risk algs ve dikkat
- nleme
- Ortak almadr.
- Stratejik Hedefler
1. sal ve gvenlii ile ilgili temel stratejik hedef, iyerlerindeki ksa ve uzun dnemli risklerin
sosyal-toplumsal olarak kabul edilebilir dzeyi amamasnn salanmasdr. Bu hedefe ulaabilmek iin,
iyerlerinin salkl ve gvenli tutulmas gerekmektedir.
165
178

2. Bu stratejik hedefe ulaabilmek iin,
- Mevcut istenmeye alma koullarn ortadan kaldrma ya da etkilerini azaltmak
- dnyasnn ekonomik, teknik ve sosyal deiiminin ortaya kard risklerin ve tehlikelerin tespit
edilmesi ve nlenmesi gerekmektedir.
3. Burada
- kazalarnn saylarnn ve ciddiyetinin azaltlmas
- alma evresi ya da ile ilgili ya da bunlardan kaynaklanan meslek hastalklarnn ciddiyetinin ve
yaygnlnn azaltlmas
- Fiziksel ve Psikososyal iyilik haline katkda bulunacak bir alma evresinin oluturulmas iin
kamunun ekonomik ilgisi mutlaka gereklidir.
Strateji almas kapsamnda, belirlenen stratejik hedeflere ulamak iin yaplmas gereken bir dizi eylem tanmlanmtr.
gcnn Korunmas: sal ve gvenlii ulusal programnn Macaristanda belirlenen ad, i gcnn korunmas ulusal programdr. Macaristan dahil olmak zere orta ve bat Avrupa lkelerinde igcnn korunmas terimi i sal ve gvenliini kapsamaktadr. Bu terim Macar anayasas ve ilgili mevzuatta kullanlmaktadr. gcnn korunmas iki temel ksmda ele alnr; i sal ve i gvenlii. (7).
19.6 Kazas Bildirim Sistemi
kazalar ve meslek hastalklarnn raporlanmas, soruturulmas ve tesciline ilikin hkmler Gvenlii Yasas (LSA) kapsamnda yer almaktadr. (6).
Gvenlii Yasasnn 64. Blmne gre;
(1) nemli maruziyet vakalar dhil, btn endstriyel kazalar ve meslek hastalklar raporlanacak, tefti
edilecek ve tescillenecektir.
(2) Kanunda aksi belirtilmedike birinci fkrada belirtilen hkmlerden endstriyel kazalar iverence,
meslek hastal ile ilgili hkmler ise Toplum Refah Bakanlnca karlan K.H.K. da tanmlanan
kurumlarca yerine getirilecektir.
(3) veren, kazas ve meslek hastalnn raporlanmas, soruturulmas ve tescili srasnda, kazaya
maruz kalan ya da hasta den kiinin ad, soyad, ana ad, sosyal gvenlik numaras, doum yeri ve tarihi, cinsiyeti, uyruu ve adresi gibi kiisel bilgileri kayt altna almakla ykmldr.
(4) veren, alann ign kaybna neden olan her trl i kazasn derhal aratrmak ve bulgular bir
kaza raporunda sunmak zorundadr. Ayrca iveren, ign kaybna neden olmayan kazalar da raporlayarak bunlarla ilgili kayt tutacaktr.
(5) veren, ciddi i kazalarn derhal yetkili makamlara bildirmekle ykmldr.
Endstriyel kazalar ile ilgili raporlama, tefti ve tescile ilikin ayrntl dzenlemeler bu Kanunda ve
alma Bakan tarafndan yaynlanan K.H.K da, meslek hastalklar ile ilgili raporlama, tefti ve tescile
ilikin ayrntl dzenlemeler ise Toplum Refah Bakan tarafndan yaynlanan K.H.K.da belirtilir. (3, 6).
K.H.K. - Blm 5.
(1) veren maden kazalar da dhil her trl endstriyel kazay (bundan sonra endstriyel kaza olarak
anlacaktr) derhal bildirmekle ykmldr.
(2) Ek olarak endstriyel kazalarn bildirimi aadaki bilgileri ierir:
a) Her kaza iin atanan seri numaras- her yl iin 1den balamak zere
b) Yaralnn yapt i;
166
179

c) Kazann tarihi, yeri ve doas;
d) Tatbik edilen tedavi;
e) Kiinin yaralanma sonras ie devam edip etmedii.
K.H.K - Blm 7.
veren ciddi endstriyel kazalar (maden kazalar hari) telefon, teleks, faks ya da ahsi olarak, ilgili tm
bilgiler dhil olmak zere ile i sal ve gvenlii kuruluna bildirmekle ykmldr. Maden kazalar,
maden kanununda belirtilen hkmler erevesinde bildirilir.
K.H.K - Blm 9.
veren, kaza ile ilgili soruturma sonucunda hazrlanan raporun bir kopyasn bir sonraki ayn sekizinci
gnne kadar aada belirtilen kii ve makamlara sunmak zorundadr;
- Kaza geiren kiiye, lm durumunda ise kazalnn yasal varisine
- lmle veya gn ve zerinde i gremezlie neden olan kazalar ile ilgili olarak ile SG Kurulu ya
da Macar Maden Kurumuna.
- lgili sosyal gvenlik ofisine (3, 6).
Macaristanda btn doktorlar meslek hastal tans koyabilir, tan koyulan vakalar Ulusal Halk Sal
ve Salk Memurlar Servisi yerel birimine raporlanr. Bildirimde belirli bir form kullanlr. Bildirim formunun doldurulmasna ilikin bir tebli yaymlanmtr. (Schedule No. 5 of Decree No. 5/1993 (XII. 26.)
MM) (3, 6).
19.8 SG Tefti Yaps
Macaristan Gvenlii Kanunu, i teftile ilgili esaslar dzenlemektedir. (3, 6).
LSA - Blm 84.
le Sal ve Gvenlii Kurulundaki mfettiler tefti konusunda aada belirtilen durumlar iin
birinci derecede yetkilidir;
- gvenlii ile ilgili zel gereksinimlerin karlanp karlanmad konusunda iverenden bilgi almak
- zel izne tabi olmakszn sorumluluk alanndaki tm iyerleri denetlemek
- iverenin sorumluluu sakl kalmak kayd ile karayolu ve havayolu tamacl hari btn endstriyel
kazalar soruturmak.
- sal ve gvenlii gerekliliklerinin yerine getirmesi iin iverene talimatlar vermek
- Belirlenen uygunsuzluklarn iverene tebli edilen sre ierisinde dzeltilmesi konusunda ivereni
uyarmak
- sal ve gvenlii koullarnn dzenlemelere uygun olmamas durumunda almay durdurmak.
- alanlarn saln ve vcut btnln tehdit eden yakn bir tehlike durumunda tehlike arz eden
aktivitenin, iyeri blmnn ya da donanmn kullanm durdurmak. (3).
19.9 SG Uygulamalar
Macaristan Gvenlii Kanununda iverenin ykmllkleri ve profesyonellerin niteliklerine ilikin
dzenlemeler mevcuttur. (3).
167
180

(1) veren, ilkyardm, acil tbbi mdahale, kurtarma ve yangn sndrme ile ilgili btn d hizmetlerle
iletiime gemekle ykmldr.
(2) Dier zel mevzuat hkmlerine uygun olarak, acil durumlarda, acil tahliye, yangnla mcadele ve
afet kurtarma gibi operasyonlar iin alanlar arasndan sorumlular atayacaktr. Bu alanlarn says,
eitimleri ve kendilerine verilen donanmlar iletmeye zel tehlike ve iletme byklne gre belirlenecektir.
(3) veren, i sal ve gvenlii konusunda alanlarna teorik ve pratik olmak zere yeterli eitimi
verecektir (LSA - Blm 55) (3).
Tablo 19.4 Gvenlii Profesyonellerinin alma Alanlar Listesi (5/1993 (XII. 26.) Sayl K.H.K.da Belirtilen
6 Nolu Liste) (6).
No.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
alma Alanlar
Binalar ve Mhendislik yaplarnn yapsal gvenlii
Elektrik tesisatnda gvenlik
Bina mhendislik armatrlerinde gvenlik
G retim aralarnda gvenlik
Metalrji ve metalrji ekipmanlarnda gvenlik
Makine ve makine ekipmanlarnda gvenlik
Ulam ve ulam ekipmanlarnda gvenlik
Elektrik makinelerinde gvenlik
letiim tehizatlar ve vakumlu mhendislik ekipmanlarnda gvenlik
Hassas alet ve ekipmanlarda gvenlik
Yap malzemeleri ve makinelerinde gvenlik
Kimyasal ekipmanlarda gvenlik
Kauuk ve plastik ileme ekipmanlarnda gvenlik
Tekstil makine ve ekipmanlarnda gvenlik
Gda retim aralarnda gvenlik
Yap ilerinde gvenlik
Metal yaplarn kurulumunda gvenlik
Tarm ilerinde gvenlik
Orman ilerinde gvenlik
Trafik gvenlii
Malzeme ileme depolama ve tama ilerinde gvenlik
Kaldrma ekipmanlarnda gvenlik
Su ilerinde gvenlik
Salk ekipmanlarnda gvenlik
Kiisel koruyucu donanmlar
Grlt ve titreime kar korunma
Hava kirliliine kar korunma
Aydnlatma
Zararl atklarn boaltlmas
Proje ynetimi
ve operasyon ynetimi
gvenliinin ekonomik ynleri
Ergonomi
168
181

Blm Kaynaklar
1. Macaristan Avrupa SG Ajans Odak Noktas, Hungarian Focal Point for Safety and Health at Work,
(Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu/fop/hungary/en
2. Avrupa SG Ajans Macaristan Bilgilendirme Noktas, Hungarian Focal Point of the European Agency for Safety and
Health at Work, EU-OSHA, (Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/hungary
3. Macaristan 1993 tarihli XCIII sayl Gvenlii Kanunu, Act XCIII of 1993 on Labor Safety, Consolidated with
MM Decree No. 5/1993 (XII. 26.) of the Ministry of Labor, Hungary, 1993.
4. Macaristan statistiksel Yaps, Statistics from the Hungarian National Program of Occupational Safety and Health,
(Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu/fop/ hungary/en/statistics/index.html/#statdat
5. Macaristan Ulusal Sal ve Gvenlii Program, The Hungarian National Program of Occupational Safety and
Health, (Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu /fop/hungary/en/systems/#natsafprg
6. Macaristan Sal ve Gvenlii Mevzuat, The Hungarian National Legislation of Occupational Safety and Health,
(Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu/fop /hungary/en/legislation/legislation.stm
7. Macaristan Sal ve Gvenlii Sistemi, The Hungarian National System of Occupational Safety and Health,
EU-OSHA, (Eriim: 12.11.2013), https://osha.europa.eu /fop/hungary/en/systems/
169
182

20.
8
MALTADA SALII VE GVENL SSTEM *

Maltada Sal ve Gvenliinden sorumlu kurulu, 2000 tarih ve XXVII sayl OSHA Kanunu ile
kurulmu olan Sal ve Gvenlii Kurumudur ( OHSA19) (1).
Maltada i sal ve gvenlii ilgili tm yetkiler tek bir at kurum altnda toplanmtr. Bu kurum, ilgili
dier kurulular ve sosyal taraflarla ibirlii ierisinde alr.
- Yetkili Kurulu
- Malta Sal ve Gvenlii Kurulu (OSHA)
-
Dier Kurulular ve Sosyal Taraflar

Malta, Ticaret, letme ve Sanayi Oda
Malta Otel ve Restoranlar Dernei
Genel perakendeciler ve Ticaret Birlikleri
i Genel Sendikas
Birleik i Sendikas
Adamlar Odas
Malta i Sendikalar Konfederasyonu
Yap Sanayi Danmanlar Konseyi (1).
20.1.1 Malta Sal ve Gvenlii Kurumu

OSHA, atamalar Salk Bakanl tarafndan yaplan kurul yelerinden ve idari ynetim brosundan
oluur. Salk Bakanl, atanacak kurul yelerini, ii-iveren ve ilgili kamu kurulularna danarak
belirler. Genellikle atanan yeler l yapy temsil ederler.(1).
OSHAnn Kanun ile belirlenen dokuz yesi vardr:
- Bakan tarafndan atanan bir Bakan
- Yardmc Bakan olarak bu Kanun ile kapatlan Endstriyel ve stihdam likileri Direktr
- Bakan tarafndan atanan, i sal ve/veya gvenlii konusunda yetkili bir kii
- Bakan tarafndan atanan, salkla ilgili bir sorumlu
- Bakan tarafndan atanan, ekonomik ilerle ilgili bir sorumlu
- Bakan tarafndan atanan, alanlarn ilgi alanlarn yanstmak ve temsil etmek zere iki kii (2).
OSHA, sal ve gvenlii ile ilgili aadaki alanlarda faaliyet gsterir (1,2,3):
- XXVII sayl Kanunun ve bu Kanuna dayanarak hazrlanan alt dzenlemelerin uygulanmasn salamak
- Ynetim Brosu Bakanna danarak genel ulusal i sal ve gvenlii politikasnn uygulanmasna ilikin stratejileri oluturmak
- sal ve gvenliinin salanmas, gelitirilmesi iin dzenleme yapma konusunda Bakana tavsiyelerde bulunmak
- Mevzuata uygunluun izlenmek ve gereken durumlarda yaptrmlar uygulamak
- Uygulama Rehberleri ya da dzenlemeleri hazrlamak
*
1
eviri: Enver DEMRKUL

http://www.ohsa.org.mt/
170
183

- Bilginin datm ve i kazalar, meslek hastalklar ve mesleki kaynakl lmlerin nlenmesi iin yntemlerin gelitirilmesi
- sal ve gvenlii, iyerlerinde acil durum ve ilk yardm konularnda eitimin gelitirilmesi
- kazalar ve meslek hastalklarna ilikin istatistiksel verilerin analizi, karlatrlmas, deerlendirilmesi ve yorumlanmas
- Kurumun, ciddi bir i sal ve gvenlii riskine yol aabileceini ve iyerlerinde bulunabileceini
dnd tesis, iletme, kurulum, ekipman, makine, madde, malzeme ve kimyasallarn kaytlarn tutmak
- sal ve gvenlii kapsamna giren herhangi bir konu zerine aratrma yrtmek, herhangi bir
iyerindeki salanan SG dzeyini tespit etmek amacyla aratrmalar yapmak
- Meslek hastalklar, kazalar ve lmlerin nlenmesine ilikin daha iyi yntemler amacyla bilimsel
aratrmalar yapmak ve tevik etmek
- Alanna giren konularda tavsiyeler vermek ve bu alandaki yetkin kiilerin kaytlarn tutmak.
20.2 SG Mevzuat
XXVII (2000) sayl kanun ve bunu tadil eden XXXII (2007) sayl kanunda belirtildii zere Sal
ve Gvenlii konusunda karar alma yetkisi SG Kurumuna verilmitir. SG ile ilgili dzenleyici hkmlerden kaynaklanan itilaflarda ise SG Temyiz Kurulu sorumludur. Ynetmeliklere karlk gelen yasal
dzenlemeler bulunmaktadr. Malta niversitesinde kurulmu olan alma Hayat Aratrmalar Merkezi de SG alannda nemli katklar sunmaktadr. (2,3).
dari kaytlara ve Sal ve Gvenlii Kurumu verilerine gre 2012 ylnn ilk eyreinde 666, 2. eyreinde 816, 3. eyreinde 834 ve 4. eyreinde 684 lmle sonulanmayan i kazas gereklemitir. Ayrca
ilk eyrekte meydana gelen ve lmle sonulanan i kazalarnn hepsi inaat sektrnde, 2. eyrekte
tarm ve inaat sektrlerinde meydana gelen i kazalarnda ise 2 lm vakas yaanmtr. 2012 ylnn 3.
eyreinde lmle sonulanan i kazas yaanmam ancak son eyrekte 1 lml i kazas yaanmtr.
kazalarna ilikin verilerin cinsiyete ve yllara gre deiimi aadaki tabloda verilmitir. (4,5).
Tablo 20.1 Maltada 2011-2012 Yllarnda Gerekleen ve lmle Sonulanmayan Kazalarnn Cinsiyete Gre Say
ve Yzde Dalm, 2013 (4).
Cinsiyet
Erkek
Kadn
Toplam
2011
Say
566
122
688
2012
Say
559
125
684
%
82,3
17,7
100
%
81,7
18,3
100
Malta SG konusunda yapt almalar ve oluturduu farkndalk sayesinde yaanan i kazalar

saysnda 2005 ylna gre %25lik bir azaltmay baarmtr. Yaanan i kazalarnn byk bir ksmn
inaat, imalat sanayi ve tamaclk sektr oluturmaktadr. (6).
Tablo 2 Maltada Kazalarnn Yllara Gre Dalm, 2013 (6).
Yllar
Kazas Says
lmle Sonulanan
Kaza Says
171
184
2005 2006
4002 4366
6
8
2007
4328
7
2008
4023
3
2009
3366
6
2010
3314
3
2011
3024
1
2012
3000
6

2002 ylnn Ocak aynda Malta da yrrle giren Sal ve Gvenlii Kanunu
iverenin ykmllklerini ve genel ilkelerini ortaya koymutur.
Sz konusu kanuna gre iyerlerinde i sal ve gvenliini salamak iverenin sorumluluundadr.
verenin SG konusunda dardan hizmet almas ve iilerin SG konusundaki ykmllkleri kanun
kapsamnda yaplan dzenlemelerden doan ykmllklerini ortadan kaldrmaz. (2).
Maltada i sal ve gvenlii alannda izlenen ulusal stratejisinin ana hedefleri:
- yerleri, salk ve gvenliin ikinci planda olduu deil tm alma sistemleri ve sreleri ile entegre bir ortam olacaktr.
- Maltadaki tm iyerlerinde i kazalarn ve meslek hastalklarn azaltmak iin nleyici tedbirler
alnacaktr. Nihai hedef i sal ve gvenlii alannda meydana gelebilecek olaylar sfra indirmektir.
- verenler ve alanlar nleyici tedbirlerin SG alanndaki neminin farknda olacak ve bu nlemleri
uygulamak iin gerekli bilgi ve tecrbeye sahip olacaktr. OHSA i sal ve gvenliini gelitirmek iin
yaplan almalara ortak olacaktr.
- Malta i sal ve gvenliinin srekli geliimi iin Avrupa Birlii kapsamnda yaplan tartmalara
etkin olarak katlacaktr. (3,6).
kazalar ve meslek hastalklar istatistikleri Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan, lml i kazalar
ise OHSA tarafndan salanr. kazalar ve meslek hastalklar istatistikleri Ulusal statistik Ofisi tarafndan Avrupa statistik Sistemine aktarlr. Kiiler ile ilgili yaralanma sonucu 3 gn ve zeri igremezlik ile durumunda, hastalklarda ise ilk gnden itibaren sosyal gvenlik yardmlar almak iin bavurabilir. Her iki durum iin bavuru formu gereklidir. Formlar raporlamay kolaylatrd gibi ayrca hekimler tarafndan imzaland iin verilerin gvenilir olmasn da salar. Kaza bildirim formlarnn 7 gn
iinde OHSA ya ulatrlmas gerekir. (6,7).
Meslek hastalklar bildirim formlarnda alann ismi, iletiim bilgileri, hastaln belirti ve tans, maruziyetin meydana geldiinde yaplan i detayl bir ekilde yer almaldr. (8).
Meslek hastal tans iin kriterler unlardr:
- Maruz kalnan maddenin bilinen salk etkilerinin klinik deerleriyle rtmesi gerekir. Belirti ve
bulgular uygun olmal ayrca baz durumlarda tan iin test yaplmas faydal olabilir.
- Mesleki maruziyetin meslek hastalnn oluabilmesi iin yeterli dzeyde olduunu gsteren bulgular.
- Maruziyet ile ilgili bulgular mesleki gemi, iyerinde gerekletirilen mesleki hijyen lmlerinin
sonular, biyolojik izleme sonular ve/veya ar maruziyet kaytlarndan elde edilebilir.
- Maruziyet ile hastalk belirtileri arasnda geen zaman hastaln doal oluum sresi ile tutarl olmaldr.
- Maruziyetin hastalk belirtilerinden nce gereklemesi gerekir. Ancak, mesleki astm gibi durumlarda mesleki maruziyetten nceki dneminde yaanan astm veya astm nbetleri iten kaynakl astm
olasln ekarte etmez.
- Ayrc tan dikkate alnmaldr. Doktorlar meslek hastal tans koymadan nce meslek hastalklar
ile benzer klinik zelliklere sahip olan hastalklar da dikkate almaldr. (8).
172
185

20.8 SG Tefti Yaps
Uygun olmayan salk ve gvenlik uygulamalar ile ilgili ikyetlerin incelenmesi, i sal ve gvenlii
mevzuatna uygunluunun tespit edilmesi, iyerinde yaanan ramak kala olaylarn, i kazalarnn, salk
ile ilgili problemlerin ve lmlerin incelenmesi amacyla iyerleri tefti edilir.
OHSA kanunun ve yasal dzenlemelerin uygulanmas kontrol amacyla mfettileri atar. Mfettiler
nceden haber vermeden, gerektiinde polis destei ile iyerlerine girebilir. yerinde herhangi bir iiyi
veya ivereni konu ile ilgili sorgulayabilir.
Ayrca OHSA isimsiz yaplan ikyetleri de gizliliini koruyarak denetim yaplmas iin deerlendirir.
Ancak yaplan ikyetlerdeki bilgilerin yetersiz veya uygun olmamas halinde takibinin yaplmas glemektedir. (9).
20.9 SG Uygulamalar
Malta OSHA Kanununa gre, iverenin ykmllkleri Avrupa Birlii lkeler ile uyumludur. Ancak
baz noktalarda farkllklar bulunmaktadr. rnein, psikososyal risklerle ilgili sorumluluunun iverenin
genel ykmllkleri arasnda belirtilmesi ilgi ekici bir noktadr. Kanuna gre, iveren fiziksel ve psikososyal meslek hastalklarn ve kazalar engellemek iin aadaki nlemleri alr:
- Riskten kanma
- le ilgili tehlikelerin tanmlanmas
- nlenemeyen risklerin deerlendirilmesi
- Risklerin en aza indirilmesi iin tm gerekli nlemlerin alnmas
- Toplu koruma nlemlerine kiisel koruyucu nlemlere gre ncelik verilir
- alma, retim yntemleri ve i ekipmanlarnn seimi dikkate alnarak iin alana adapte edilmesi
salanr.
- Teknik ilerlemeler ve gelimeler i sal ve gvenliinin ilerlemesine faydal olacak ekilde adapte
edilmelidir.
- organizasyonunu, teknolojiyi, alma ortamn, i ortam ile ilgili etken faktrleri ieren tutarl
nleme politikas gelitirilmelidir.
alanlarn belirli bir saynn zerinde olduu durumlarda iveren tarafndan SG temsilcisi seilir veya
atanr. Her alan, kendisinin ve dier alanlarn salk ve gvenliini gzetmelidir. Ayrca alanlar
iveren ve SG temsilcisi ile ibirlii iinde olmaldr. (2).
Yaplan bir anket almas, iletmelerin %90nn risk deerlendirmesi yaptn ve %30unun st dzey
toplantlarnda SG konularn gndeme aldn gstermitir. (6).
173
186

Blm Kaynaklar
1. Malta Avrupa SG Ajans Odak Noktas, Maltese Focal Point of the European Agency for Safety and Health at Work,
EU-OSHA, (Eriim: 16.11.2013), https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/malta
2. Malta Sal ve Gvenlii Kurumu Kanunu, OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY AUTHORITY ACT,
ACT XXVII of 2000, as amended by Act XXXII of 2007; Legal Notice 426 of 2007; and Act X of 2013. 2013,
(Eriim: 12.11.2013), http://www.justiceservices.gov.mt/DownloadDocument.aspx?app=lom&itemid=8890
3. Malta Sal ve Gvenlii Kurumu Resmi Sitesi, Official Website of Occupational Health and Safety Authority
(Eriim: 12.11.2013), http://www.ohsa.org.mt/
4. National Statistics from Occupational Health and Safety Authority in Malta, Malta OSHA, (Eriim: 12.11.2013),
http://ohsa.org.mt/Home/UsefulInformation/Statistics.aspx
5. Malta 2012 4. eyrek Kazas statistikleri Haber Blteni, News Release, National Statistics Office, European
Statistical System, (provided by Occupational Health and Safety Authority), (Eriim: 12.11.2013),
http://ohsa.org.mt/Portals/0/Docs/Q4_2012.pdf
6. Occupational Health and Safety in Malta, A Synapsis Report, Occupational Health and Safety Authority (OSHA),
Malta, 2011, (Eriim: 12.11.2013), http://ohsa.org.mt/Portals/0/docs/Summary_Report.pdf
7. Accident Notification Form, Occupational Health and Safety Authority (OSHA), (Eriim: 12.11.2013),
http://ohsa.org.mt/Portals/0/Docs/accident_notification.pdf
8. The Key Criteria for Diagnosing an Occupational Disease in any Individual, Occupational Health and Safety Authority
(OSHA), (Eriim: 12.11.2013),
http://ohsa.org.mt/Portals/0/Docs/The%20key%20criteria%20for%20diagnosing%20an%20occupational%20disease.pdf
9. General and Accident Investigation and Workplace Visits in Malta, Occupational Health and Safety Authority (OSHA), (Eriim: 12.11.2013),
http://ohsa.org.mt/Home/Sectors/GeneralandAccidentInvestigation/FAQonWorkplaceVisits.aspx
174
187

21.
10
POLONYADA SALII VE GVENL SSTEM *

Polonyada alanlarn korunmasna ilikin tekilat yaps, lke dzeyinde ve iyerleri dzeyinde olmak
zere iki ikiye ayrlabilir. sal ve gvenlii alannda ulusal dzeyde yaplanma ierisinde, Denetim
ve kontrol organlar Ulusal alma Mfettilii, Ulusal Salk Mfettilii, Teknik Tefti Brosu, mahkemeler ve savclk bulunmaktadr. sal ve gvenlii ile alanlarn korunmas ilikin iyeri dzeyindeki yaplanma sisteminde ise alan Koruma Konseyi nemli rol alr. Bu konsey gcn Polonya
Cumhuriyeti Meclisinden alr ve konseyi Ulusal alma Mfettilii denetler1. (1).
Polonyada i sal ve gvenlii ile ilgili kurumlar unlardr:
o
o
o
o
Yetkili Kamu Kurumlar

alma ve Sosyal Politika Bakanl
Salk Bakanl
alan Koruma Konseyi
Ulusal alma Mfettilii
o
o
o
o
Aratrma Kurulular
alma Koruma Merkez Enstits-Ulusal Aratrma Enstits
Mesleki Tp Enstits
Tarmsal Tp Enstits
Mesleki Tp ve evre Sal Enstits
o
o
o
o
Sosyal Ortaklar
Bamsz ve zerk Ticaret Dayanma Birlii
Tm Polonya Sendikalar ttifak (OPZZ)
Polonya verenler Konfederasyonu
Polonyal zel Leviathan verenler Konfederasyonu (PKPP Lewiatan)
- Dernekler
o Polonyal SG Uzmanlar Dernei
21.1.1 alma Koruma Merkezi Enstits
alma Koruma Merkezi Enstits- Ulusal Aratrma Enstits (CIOP-PIB) yasal, rgtsel, ekonomik
ve mali adan bamsz bir devlet organdr. Bnyesinde grev yapan toplam 284 alan vardr (1).
Bilimsel personelin akademik dzeylere gre dalm (2):
- Profesr (% 21),
- Yardmc doent (55%),
- Asistan (% 24)
CIOP, i sal ve gvenlii alanndaki almalarnn yan sra, rn gvenlii kapsamnda rn belgelendirme ilemleri de gerekletirmektedir.
*
1
eviri: D. Eyll GNDODU

Daha detayl bilgi iin http://www.ciop.pl/15845.html
175
188

- Merkez EN 45011 standardnn "rn belgelendirme yapan kurulular iin genel artlar" hkmlerine
uygun olarak faaliyet gstermektedir.
- Enstitnn rnlere sertifika verme hakk 19 Aralk 1994de (akreditasyon belgesi numaras AC 018)
dorulanmtr.
- stee bal sertifika onay aadaki rnleri kapsar:
o Yksek gerilim yaltm ve koruyucu donanmlar,
o Genel kullanm amal merdivenler,
o giyimi ve koruyucu kyafetler iin tasarlanan tekstil malzemeleri,
o Gne gzlkleri,
o Hava filtreleri ve filtreleme malzemeleri,
o Ofis sandalyeleri,
o Hidrofobi jeller ve koruyucu kremler,
o Uyku tulumlar,
o Salk hizmeti iin kullanlan tekstil malzemeleri,
o Gzlk ereveleri,
o Gzlk lensleri. (2).
CIOP, kurulu amacna uygun olarak aadaki alanlarda grevlidir:
- kazalarn azaltmak iin Bakanlar Kurulunun Enstit iin uygun grd grevleri ve uzun dnemdeki strateji ve kararlarn uygulamak, aratrma ve gelitirme almalar yrtmek,
- Yukarda belirtilen almalarn sonularnn yaygnlatrlmas iin yaynlar, yarmalar, sergiler,
bilimsel konferanslar, sempozyum ve seminerler dzenlenmesi,
- Aratrma ve gelitirme almalarnn yntemlerini gelitirmek,
- Milli eitim sistemi iin eitim mfredat ve yardmc dokmanlar oluturmak, eitim ve lisansst
eitim vermek,
- Emek koruma ynergeleri ve standartlar iin grler gelitirmek ve bildirmek,
- Elde edilen akreditasyon iinde belgelendirme, i sal ve gvenlii ile laboratuvar testleri ile ilgili
dier rn veya hizmetlerin belgelendirilmesi,
- Bilimsel, teknik ve ekonomik bilgiler,
- Ulusal ve uluslararas bilimsel ibirlii,
- Analizler, deerlendirmeler ve uzman grleri gelitirmek,
- Enstitnn tzne uygun olarak denetim organ tarafndan verilen dier grevler. (2).
21.2 SG Mevzuat
Polonyada salkl ve gvenli alma koullar hakkn salayan temel yasal hareket Polonya Cumhuriyeti Anayasasdr. Bu hakkn uygulanmas Kanunu ile dzenlenir. Kanun kapsamnda, SG alanndaki
temel dzenleme almalar, iyerinde kadnn korunmas, iyerinde genlerin korunmasna ynelik dzenlemeler yaplmtr. Polonya Kanunu, iveren ve alanlarn hak ve ykmllklerini belirler. (3,4).
Polonyada alma hayatna ilikin istatistikler, alma ve Sosyal Politika Bakanl tarafndan derlenmekte ve rapor haline getirilmektedir. Bu istatistiklere ve yaplan ulusal apta aratrmalara dayanlarak,
- Polonyada istihdam yllk raporlar
- alma Hayat Raporu
- Sosyal tan raporlar211(2 ylda bir )
hazrlanmaktadr. (5).
2
Daha detayl bilgi iin http://www.ciop.pl/15845.html adresi ziyaret edilebilir.
176
189

kazas ve meslek hastalklarna ilikin istatistikler, eilimler, bu alandaki deiimler ve politika
hazrlanmasna temel oluturacak deerlendirmeler Polonyada istihdam raporunda yer almaktadr. 2009
yl Polonyada istihdam raporuna gre, kazalarnn yllara gre deiimi aadaki ekilde verilmektedir.
ekil 21.1 Polonyada 2000-2008 Yllarnda Her Bin i Bana Gerekleen Kazas Hznn Sektrlere Gre
Dalm (6).
ekil 21.2 Polonya Merkezi statistik Ofisi Blgesel Veri Bakanlar Verilerine Gre yeri alma Koullar Bal
Tehlikelerin yerlerinde Grlme Skl (%) (6).
177
190

ekil 21.3 Polonya yeri alma Koullar Aratrmasnda Kullanlan ve Avrupa yerleri alma Koullar
Aratrmas Paralelinde Belirlenen yeri Fiziksel Faktrlerinin Snflandrlmas (6).
Raporda ayrca, i sal ve gvenlii koullar ve haklarna ve alma hayat kalitesine ilikin algnn
nemli bir faktr haline geldii vurgulanmaktadr. (6).
verenler, iyerinde salk ve gvenlikten sorumludur. Bu i kazalarn nleme tedbirlerinin alnmas,
meslek hastalklar ve ile ilgili dier hastalklar da dahil olmak zere gvenli alma koullarn salamak iverenin grevidir.
veren, yaplan alma ile ilgili mesleki riskleri deerlendirmek ve belgelendirmek, riskleri en aza indirmek iin gerekli nlemleri uygulamak, mesleki riskler ve bu risklere kar korunma kurallar hakknda
alanlar bilgilendirmekten sorumludur. veren ayrca, alma ortamnda tehlikelere kar alanlar
korumak iin gerekli ise alanlarna cretsiz kiisel koruyucu donanm salamaldr.
Mesleki hastalklar ve i kazalar hakkndaki kanuna gre, iyerinde kaza i ile balantl olarak oluan,
yaralanma ve lme neden olan bir d etkenin sebep olduu ani bir olaydr. Mesleki hastalklar salk
iin zararl ve alma ortamnda mevcut olan veya i uygulamalarnn sonucu olan faktrlerden kaynaklanyorsa, mesleki hastalklar listesinde belirtilen meslek hastalklardr. (4,7).
Polonya, i sal ve gvenlii alannda bu konuya zg ulusal bir strateji belgesi gelitirmitir.
Sal ve Gvenlii Gelitirilmesi adl ulusal SG strateji belgesinin oluturulmas, yrtlmesi konusunda sorumlu olan kurumlar, alma ve Sosyal Politika Bakanl, Bilim ve Yksek Eitim Bakanl,
CIOP-PIBdr.
178
191

Polonya ulusal SG Stratejisi yllk bir dnem iin planlanmtr. Bu dnemde, salk ve gvenlikle
ilgili olarak;
- Tehlikeler/Salk;
- yeri kazalar
- le ilgili hastalk
- Grlt
- Tehlikeli maddeler
- Psikolojik stres alanlarna
Sistem ve prosedrler ile ilgili olarak ise
- Yasal gerekliliklerin gelimi uygulamas
- Bilgilendirme faaliyetleri
- Aratrmann younlatrlmas alanlarna
Ynelik hedefler konulmu, eylemler belirlenmitir.
Stratejik hedeflerin nceliklendirilmesinde, uygulanmasnda ve seilmesinde ekonomik ve etik kriterler
etkilidir. sal ve gvenlii stratejisinin ve hedeflerinin izlenmesine ilikin istatistiksel verilerin kayna, istatistik kurumlar, i sal ve gvenlii kamu kurumlarnn bilgi sistemleri ve aratrma ve anketlerdir.
Stratejinin uygulanmas iin genel bteden ayr, zel bir bte tanmlanmaktadr. Stratejinin uygulanmasnda,
kullanlan aralardr. (8).
kazas tanm kapsamnda yer alan bir kazann bildirimi gerekmektedir. Bildirim srasnda kullanlabilecek i formu ile istatistiksel kaza ve Z-KW iyerinde kazaya edeer kaza bildirimleri
yaplabilmektedir.
Kaza bildirim formunda,
- yaral kii hakknda genel bilgiler,
- kaza koullar,
- konumu, yeri,
- yaralanmalar ve
- meydana gelen kazann gerek etkileri
hakknda veri toplanr.
Hedef grup ve kaynaklar;
- Tzel kiiler, yasal kimlii olmayan organizasyonel birimler, yerel birimlere gre tek mal sahibi, bir
kaza meydana gelmesi durumunda zel iletmelerde ZUS(Sosyal Sigortalar Kurumu) tarafndan sigortalanan alanlardr.
- Merkezi Madencilik BT Merkezi-Katowice, Tarm Sosyal Sigorta Fonu.
- Bireysel iletmeler haricindeki iyerlerinden istatistiksel kaza formlarndan salanan kaza verileri.
179
192

statistiklerle ilgili alan temel kurum, Merkezi statistik Brosu - Sosyal statistik Blmdr3.12Sistemin amac, iyerindeki kazalar ve edeer kazalar sisteme kaydetmektir. Bu nleyici eylem ve alma
koullarnn iyiletirilmesi iin uygun bir politika geliiminin temelidir.
Sistem, yaralanan kiinin genel bilgilerini, kazann tarihini ve zamann, kaza zamanna kadar olan
alma saatini, kazann gerekletii yeri, kazann etkilerini, i gremezlik gn saysn, kaza zamannda
gerekletirilmi aktiviteleri, kazaya neden olan olaylar, kaza faktrleri ve bunlarn kaynaklar, maddi
kayplar ve dier insanlarn zaman kayb bilgilerini ierir.
Sistem; Bakanlklar, ofisler (rnein, PIP - Ulusal alma Mfettilii), bilimsel kurulular, iverenler,
vatandalar tarafndan kullanlr. denek Devlet Hazinesi tarafndan karlanr. Bakanlar Kurulu tarafndan dzenlenen, 5 Haziran 2000 tarihli 51 sayl Resmi Gazetenin 612. Maddesine dayanlarak
hazrlanmtr. (9).
Meslek hastalklarna ilikin almalar Polonya Salk Bakanlnca yrtlmektedir. Bildirim iin,
Meslek Hastalklar Bildirim Formu doldurularak Meslek Hastalklar Kayt Merkezine gnderilmesi
zorunludur.
Kayt merkezinde, kaytlar incelenerek, kronik zehirlenmeler, asbest, iitme sistemi hastalklar, kanserler, viral hepatitler, astm ve kas-iskelet sistemi hastalklar gibi salk sorunlarna ilikin analizler gerekletirilir.
1998-2011 yllarna ait verilen zerine yaplan bir aratrmada, 12017 vaka incelenmitir. Bu sre boyunca, 100.000 iide meslek hastalklar insidans, yer yl ortalama 6 vaka azalmtr.
Bu dnemde, meslek hastalklarnda genel dzeyde d yaand, salk gzetimi kapsamnda zellikle asbestle ilgili hastalklarn tespitine ilikin sistem iyilemitir. (10).
21.8 SG Tefti Yaps
Ulusal alma Mfettilii, denetlemek ve i hukuku ile uyumu kontrol etmek iin kurulmu bir organdr.
Polonyada i tefti aadaki konularda denetim gerekletirir.
- dari prosedrler
- yerinde salk ve gvenlik (11).
21.9 SG Uygulamalar
ereve Direktifinin getirdii, zellikle risk deerlendirmesi ve risk ynetimine ilikin yasal ykmllklerin uygulamada yerine getirilmesini desteklemek zere Polonyada SG ynetim sistemleri iin ulusal standartlar gelitirilmitir:
- SG ynetim sistemleri iin gerekliliklerin yer ald standart;1999da gelitirilmi, ILO rehberlerinin
tam olarak uygulanmas amacyla 2004te onaylanmtr,
- Rehberleriyle birlikte risk deerlendirmesi standard; 2000 ylnda gelitirilmi, mesleki risklerin deerlendirilmesine ynelik rehberdir,
3
www.stat.gov.pl
180
193

- letmelerde i sal ve gvenlii ynetim sistemlerine ilikin uygulama rehberi standard; 2001de
gelitirilmitir,
- SG ynetim sistemlerinin denetim rehberi standard.
Btn standartlar gnll uygulama esasna gre hazrlanmtr. Yeni yasal ykmllklerle birlikte bu
standartlar, Polonyada sistematik SG kurallarnn yaygnlatrlmasna ve Polonyadaki iletmelerde
uygulanmasna katk salamlardr.
letmelerde SG ynetimine ilikin sistematik yaklam tevik etmek amacyla, Polonya Ulusal Tefti
Kurulu, CIOP-PIB (almann Korunmas Merkez Enstits Ulusal Aratrma Enstits) ile ibirlii
yaparak SG ynetim sistemlerine ynelik bir tantm program balatmtr.
Program dhilindeki faaliyetler:
- letme temsilcilerini SG ynetim sistemlerinin uygulanmas konusunda eitmek,
- mfettilerini SG ynetim sistemlerinin denetimi konusunda eitmek,
- Danmanlk, SG ynetim sistemlerinin iletmelerde planlanmas ve uygulanmas; SG ynetim sistemlerini uygulayan iletmelere ynelik seminerler vermek,
- letmenin kendi denetilerinin i mfettileri ve CIOP-PIB uzmanlar ile birlikte SG ynetim sistemlerine ynelik gerekletirdii i denetimler.
2000 ile 2004 yllar arasnda programa yaklak 100 iletme katlmtr. letmelerin pek ou, SG performanslarn iyiletirmi, dolaysyla SG seviyelerini ykseltmilerdir. Bu iletmelerin ouna, standartlara uyum sertifikalar verilmitir. SG ynetim sistemlerinin uygulanmasndan elde edilen sonular,
yasal ykmllklerin yerine getirilmesi ve alma ortamnn iyiletirilmesini destekleyen bir ara olarak ynetim sistemlerinin etkinliini teyit eder niteliktedir.
SG ynetim sistemlerinin uygulanmasna ilikin ekonomik maliyetleri ve faydalar deerlendirmek zere 35 iletme arasnda bir aratrma almas yaplmtr. Yasal ykmllklerin getirdii maliyetler ile
yasalarn ykml tutmad, SG ynetiminin iyiletirilmesine ilikin ek maliyetler hesaplanmtr. Bu
ek maliyetler, yasal ykmllklerin yerine getirilmesinden kaynaklanan maliyetlerin yalnzca kk bir
ksmna tekabl etmektedir (yaklak %1,5-25). Bu maliyetler temel olarak idari faaliyetlere, eitim ve
danmanlk faaliyetlerine ilikindir.
SG ynetim sisteminin uygulanmas neticesinde:
- letmelerin %70inde kaza oranlar dikkate deer oranda azalmtr,
- letmelerin %50sinde tehlikeli koullarda alan kii says azalmtr,
- letmelerin %70i sigorta primi demelerinde indirimden yararlanmtr. (12).
181
194

Blm Kaynaklar
1. Polonya Avrupa SG Ajans Ulusal Odak Noktas, National Focal Point of the European Agency for Safety and Health
at Work (EU-OSHA), (Eriim: 12.11.2013), https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/poland
2. Baz lkelerde Sal ve Gvenlii Kurum Bilgi Notlar, Aratrma Raporu, Sal ve Gvenlii Enstits
Mdrl (SGM), Ankara, 2013.
3. Staff Welfare in Poland, Official Website of European Union, (Eriim: 12.11.2013),
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/index_en.htm#poland_en_managing-staff
4. Working Conditions in Poland, The Ministry of Labour and Social Policy, (Eriim: 12.11.2013),
http://www.mpips.gov.pl/en/working-conditions/
5. Analyses & Forecasts of Polish Ministry of Labour and Social Policy, The Ministry of Labour and Social Policy,
(Eriim: 12.11.2013), http://www.mpips.gov.pl/en/analyses-forecasts/
6. Bukowsky, M., Employment In Poland 2009 Entrepreneurship for work, Institute for Structural Research, Ministry of
Labour and Social Policy, Warsaw, 2010. (Eriim: 12.11.2013), http://www.mpips.gov.pl/en/analysesforecasts/mploymentinoland2009/
7. Polonya 21 Sayl 1974 Tarihli alma Kanunu, Dz.U. 1998 nr 21 poz. 94, Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z dnia 23 grudnia 1997 r. w sprawie ogoszenia jednolitego tekstu ustawy - Kodeks pracy. MIN. PRACY I
POLITYKI SOCJALNEJ, Polonya, 1998, (Eriim: 12.11.2013), http://isap.sejm.gov.pl/Details Servlet?id=WDU19980210094
9. Polonyada Sal ve Gvenlii Sistemi, National System of Occupational Safety and Health, European Agency for
Safety and Health at Work (EU-OSHA), (Eriim: 12.11.2013),
https://osha.europa.eu/en/topics/osm/system.stm/reports/polish_system_ 002.stm
10. Szeszenia-Dbrowska N, Wilczyska U., Occupational diseases in Poland--an overview of current trends., Int J
Occup Med Environ Health. 2013 Haziran; 26(3):457.70 doi: 10.2478/s13382-013-0119-x. Epub 2013 Sep 10.
http://www.ncbi. nlm.nih.gov/pubmed/24018997
11. Avrupa Birliinin Sal ve Gvenlii Ynetim Sistemleri yi Uygulamalar, Trkiyede yerlerinde Sal
ve Gvenliinin Gelitirilmesi Projesi (SGP) Raporlar, Ankara, 2011.
12. Polonyada alann yilik Hali, Staff Welfare, Official Website of European Union, (Eriim: 12.11.2013),
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/ index_en.htm#poland_en_staff-welfare
182
195

22.
13
PORTEKZDE SALII VE GVENL SSTEM*

Portekiz Odak Noktas ACT- Ekonomi ve stihdam Devlet Bakanl idaresi altndaki alma Koullar
Makam tarafndan dorudan ynetilmektedir fakat tm anakara topraklarnda idari zerklie sahiptir.
ACTn ana misyonu mesleki tehlikelerin nlenmesi politikalarn, alma standartlar ve tm aktif sektrlerde i sal ve gvenlii ile ilgili yasalarn yan sra uyumu kontrol ederek, kamu kurumlar da
dahil olmak zere merkezi ve yerel ynetim hizmetleri konusunda alma koullarnn iyiletirilmesini
tevik etmektir. Bir l organ olarak ACT SG iyi uygulama paylamn kolaylatrmak ve Avrupa
Kampanyalarn tevik etmek iin sosyal ortaklar (Danma Kurulu mevcut) ile alr.
Portekiz FOP, Ajansn ulusal faaliyetlerini koordine eder, yani ulusal kampanyalar toplar ve bilgileri
yayar, Ajans plannn formle edilmesinde ve uygulanmasnda ibirlii yapar. Sosyal ortaklar, teknik ve
bilimsel topluluklar, eitim camias, iletmeler, yerel kurulular ve dierlerinin ierdii ulusal a ynetir. (1).
Portekizde i sal ve gvenlii alannda faaliyeti bulunan eitli kurulular bulunmaktadr:
o
o
o
o
Yetkili Kurulular
Ekonomi ve stihdam Bakanl
ACT - alma Koullar Kurumu
alma Blge Mdrl
alma Blge Mdrl, Mesleki eitim ve Tketiciyi Koruma
o
o
o
o
o
o
Sosyal Ortaklar
Portekiz iftiler Konfederasyonu (CAP)
Portekiz Ticaret ve Hizmetler Konfederasyonu (KP)
Genel Portekiz iler Konfederasyonu (CGTP)
Portekiz Dnyas Konfederasyonu (CIP)
Portekiz Turizm Konfederasyonu (CTP)
i Genel Birlii (UGT)
o
o
o
lgili Dier Kurumlar

Salk Genel Mdrl
Ulusal statistik Enstits (INE)
Portekiz Akreditasyon Enstits
22.2 SG Mevzuat
alma Koullar Kurumu (ACT) 28 Eyll 326-B/2007 kanun kararnamesi ile kurulmutur ve 1 Ekim
2007'den itibaren, eski Genel Tefti (IGT) ve Sal ve Gvenlii iin eski Enstits (ISHST) ile
birletirilmitir.
ACTn grevleri alma standartlarnn uygulanmasyla, alma koullarnn iyiletirilmesi ve gelitirilmesi ve i yerlerinde salk ve gvenlik mevzuatnn uygulanmasn salamaktr. (2).
eviri: Tolga ZBLGE
183
196

ACTn 2008 verilerine gre lmcl kazalarn %49.2 si inaat sektrnde meydana gelmitir. Portekizli
olmayan iilerin kart dokuz lmcl kazann yedisi inaat sektrnde meydana gelmitir.
GEP tarafndan verilen bilgiler gsterdi ki lmcl olmayan ve lmcl kazalarn % 19.6 s inaat sektrnde meydana gelmitir. lmcl ve lmcl olmayan kazalar dahil yabanc iilerin 25% inaat sektrnde almaktadr. (3).
Portekizde 10 iiden az ii altran iletmelerde, i gvenlii, hijyen ve salk konularyla ilikin
olan grevlerden iverenin kendisi ya da yetki verilmi bir kii, iverenin ya da yetkilendirilmi iinin
gerekli uzmanla sahip olmas kaydyla, sorumludur.
400 iiden fazla ii altran iletmelerin ya da 30dan fazla iinin bulunduu riskli iletmelerin genellikle kendi bnyelerinde (dahili) SG hizmeti salamalar gerekmektedir. Ancak, eer bu iletmelerin
kaza saylar ayn sektrde bulunan iletmelerin ortalama kaza saysnda az ise bu ykmllk iptal edilebilir. Bu durumda bu iletmeler, dier iletmeler gibi, harici SG hizmeti ya da iletmeler-aras SG
hizmeti alabilirler.
4 tip harici SG hizmeti veren servis bulunmaktadr; associativos - kar amac bulunmayan yasal kimlii olan kurumlar, cooperativos - kooperatif olarak iletilen zel olarak i gvenlii, hijyen ve i sal
konularnda alan nleme servisleri, privados- gerekli uzmanla ve nitelie sahip kii veya kurumlar, convensionados - merkezi, blgesel ya da yerel kamu kurumlar tarafndan ya da Ulusal Salk
Servisi tarafndan salanan servisler. Bu hizmeti veren servisler bu konuda alabilmek iin ISHST,
yerinde Gvenlik, Hijyen ve Salk Enstits, tarafndan tannm olmaldr. (4).
22.4.2 ok-Disiplinlilik
ok disiplinlilik, Portekiz mevzuatnda kendi bana bulunmamaktadr. nleme servisleri ile ilgili tek
zorunluluk bir iyeri hekimi ve iki i gvenlii mhendisi bulundurmaya ilikindir. (4).
nleme servisleri iyerinde gvenlik ve hijyenin yan sra iilerin salndan da sorumludur. Servisler
her iki alannda da sorumluluunu alabilecekleri gibi sadece bir alana da younlaabilirler.
letmelere, iyerinde yrtlecek grevlere bal olarak bir ya da daha fazla nleme servisine bavurma
izni verilmitir. 400 iiden fazla ii altran iletmeler ya da 30dan fazla iinin bulunduu dhili
SG hizmeti kurmak zorunda olan riskli iletmeler, dhili olarak gerekletirilmeyen hizmetler iin harici
ya da iletmeler-aras servis kullanabilirler. (4).
Kriz durumunda ie olan ar ihtiya gvensiz almay artrr. Kayt d ie almlara, srekli dk
cretlerle altrlmaya neden olabilir. Bunlar da i kazas risklerini artrabilir. Bu gereklerden yola
karak 2013-2015 stratejisi iki ana stratejik hedef belirlemitir:
- Kazalar azaltmak
- Kriz durumundaki deiiklikleri ynetebilmek
184
197

Bu hedeflerin gereklemesi ACT tarafndan aadaki konularda ana program gelitirilmitir:
- SG ile ilgili bilimsel ve teknik bilgi
- SG Politikalar
- SG Eitimi
- Tehlike nleme Sistemi
- Sal ve Gvenlii Hizmetlerinin Uygulanmas (2).
Portekiz iki ulusal veri kaynan kullanr. lki alma Koullar Kurumu (ACT)n lmcl kazalar
zerine istatistikleridir. kinci kaynak ise alma ve Sosyal Dayanma Bakanl Strateji Planlama Ofisi
(GEP) tarafndan lmcl ve lmcl olmayan iyerindeki kazalar detaylandrlan yerlerinde Kazalar
Raporudur. (3).
Portekiz yasalar i yerindeki kazalar i yerinde alma saatlerinde meydana gelen bedensel yaralanma
fonksiyonel bozukluk ya da alma kapasitesini dren ya da lmle sonulanan hastalk diye nitelendirir. Portekiz de koruma sistemi temel olarak giriimci risk iin iverenin sorumluluu temeline dayanmaktadr.
kazasna maruz kalan ve zarar gren alann ailesi yasadan yararlanabilir. Bu yasa tbb yardm, hastane hizmetleri ve mali yardm gibi deiik fayda salayabilir. Mesleki hastalkta ya da i kazasnda iverenin alann mesleki kategorisini deitirerek kontratnda deilik yapma zorunluluu vardr.
Son yllarda Portekizde i kazalarnda bir d sz konusudur. Bu azalama zellikle lml kazalarda
1988 ve 1992 yllar arasnda yzde 70 civarndadr. Kaza oranlar en fazla toplam kazalarn yzde 70i
ile retim endstrisinde ve inaat sektrndedir. (5).
Hastalklar i srasnda endstrinin, aktivitenin ya da iin doasndan kaynaklanan zel risklerden kaynaklanr. Portekiz yasalar meslek hastalklarnn listelenmesine dayal kark bir sistemi uygular (Kanun
No: 2127 3 Austos, 1965). Bu sistemde vcut yaralanmalar, fonksiyonel bozukluklar ve i srasnda
meydana gelmi dier hastalklarn snflandrlmas da yaplr. (6).
22.8 SG Tefti Yaps
tefti yapsal olarak, blgesel hizmet ve koordinasyon merkezleri de dahil olmak zere hem merkezi
hem de evresel ofislerinden olumaktadr. Portekiz'de alma koullar zerinde denetim yapan ve
mevzuata uygunluun salanmasndan sorumlu olan kii, dorudan stihdam Bakanl bnyesinde
alma Mfettii (IGT) olarak alr. sal ve gvenlii asndan alanlarn hayat, sal veya
gvenlii tehlike altnda olduu durumlarda derhal nlemler almak zere ilgili yasal hkmlerin sk
uygulanmasn salar. (7).
22.9 SG Uygulamalar
Portekiz i hukukunda "karlkl ibirlii ilkesi" bir anlamda iyi niyet genel ykmlln ve iverenle
iiler arasnda sosyal geliim srecinde karlkl i birliini tekil eder. Ayn yasa iverenlerin
alanlara iyi alma ortam salamas ve iyerlerinde meydana gelen i kazas sonucu hasarlarn ve
mesleki hastallarn telafisini de ieren genel grev ve yardm esaslarna da ierir. Ayrca iin iyi organize edilmesi gerektiinin, i yeri ortamnn gvenli salkl bir yer olmas gerektiini de belirtir. (8).
185
198

Blm Kaynaklar
1. Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans Polonya Odak Noktas (Eriim: 12.11.2013),

https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/portugal
2. Portekiz 2013-2015 alma Koullar Kurumu Stratejisi, A Autoridade para as Condies do Trabalho (ACT) foi
criada pelo Decreto-Lei n. O presente documento constitui, assim, a Estratgia 2013-2015, (Eriim: 12.11.2013),
http://www.act.gov.pt/(pt-PT)/SobreACT/DocumentosOrientadores/PlanoActividades/Documents/Estrategia%2020132015.pdf
3. Avrupa alma Koullar Gzlem Birimleri, Eurofound, 2011, (Eriim: 12.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/ewco/2011/10/PT1110029I.htm
5. Polonyada Kazalar, Accident at Work in Portugal, The European Foundation for the Improvement of Living and
Working Conditions (Eurofound), (Eriim: 12.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/emire/PORTUGAL/ACCIDENTATWORK-PT.htm
6. Portekizde Meslek Hastalklar, Occupational Illness in Portugal The European Foundation for the Improvement of
Living and Working Conditions (Eurofound), (Eriim: 09.11.2013) http://www.eurofound.europa.eu/emire/PORTUGAL/
OCCUPATIONALILLNESS-PT.htm
7. Portekizde Teftii, Labour Inspection in Portugual, The European Foundation for the Improvement of Living and
Working Conditions (Eurofound), (Eriim: 09.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/PORTUGAL/LABOUR
INSPECTION-PT.htm
8. Portekizde verenin Bakm Grevi, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 09.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/PORTUGAL/DUTYOFCARE-PT.htm
186
199

23.
14
ROMANYADA SALII VE GVENL SSTEM *

Romanyada alma, Aile ve Sosyal Koruma Bakanl, SG alannda yetkili otoritedir. Temel sorumluluklar;
- SG alannda ulusal politikay ve stratejiyi belirlemek, ,
- Ulusal stratejinin uygulanmas iin kanun taslaklarn hazrlamak ve
- Mevzuatn yaptrmn izlemektir.
- Tefti birimi vastasyla SG Mevzuat ile uyumu kontrol etmektir.
alann Korunmas Ulusal Aratrma ve Gelitirme Enstits (Alexandru Darabont) bilimsel temellere dayal olarak, i yerlerinde salk ve gvenliin gelitirilmesi iin lmleri gerekletirmektedir.
Toplum Sal Bakanl, toplumun salk ileri alannda merkez otoritedir. Toplum Sal Mdrlkleri i sal standartlar ile uyumu kontrol etmekte ve iyerlerinde saln iyiletirilmesine katk salamaktadr. Ulusal Emeklilik ve Dier Sosyal Sigorta Haklar Kurumu i kazalar ve meslek hastalklar
konusunda sigortay karlamaktadr.
Romanya Odak Noktas, ulusal SG an ynetmektedir ve OSHAnn Romanya internet sitesine bilgi
salamaktadr. (1).
o
o
o
o
o
o
Yetkili Kurulular
alma, Aile ve Sosyal Koruma Bakanl
Salk Bakanl
Tefti
alann Korunmas Ulusal Aratrma ve Gelitirme Enstits (Alexandru Darabont)
Bkre Toplum Sal Mdrl
Ulusal Emeklilik ve Dier Sosyal Sigorta Haklar Kurumu
o
o
o
o
o
o
Aratrma Merkezleri:
alann Korunmas Ulusal Aratrma ve Gelitirme Enstits (Alexandru Darabont)
Ulusal ve Sosyal Koruma Bilimsel Aratrma Enstits
Bkre Toplum Sal Enstits
Iasi Toplum Sal Enstits
Cluj-Napoca Toplum Sal Enstits
Timisora Toplum Sal Enstits
23.2 SG Mevzuat
Romanyada i sal ve gvenlii ile ilgili eitli dzenlemeler mevcuttur:
*
Koruma Kanunu 90/1996

yerinde salk ve gvenlik, alma koullar kanunlar
Koruma Kanununun yaptrm iin metodolojik normlar
Koruma Genel Normlar
Koruma zel Normlar
KKD salanmas ve kullanlmas iin ereve norm
eviri: Nasip Gl EROBAN
187
200

Tehlikelerin nlenmesi ve alanlarn salk ve gvenliinin salanmas yerlerinde Salk ve Gvenlik
Kanunu ile ynetilir. (2).
- yerinde Salk ve Gvenlik Kanunu
Romanya Resmi gazetesinde 2006 tarihinde yaymlanan 319 sayl Kanun, alanlarn salk ve gvenliklerini temin edecek nlemleri tanmlar (3). Kanuna gre iverenler aadakilere kar nlem almakla
ykmldrler:
- alanlarn salnn korunmas ve gvenliinin salanmas
- Mesleki tehlikelerin nlenmesi
- alanlarn bilgilendirilmesi
- Organizasyonel ereve izilmesi
Kanun kapsamnda ayrca,
- alanlarn ykmllkleri,
- nleme ve koruma hizmetleri
- lk yardm, yangn, acil durumlarda tahliye, ciddi ve yakn tehlikede almaktan kanma hakk
- alanlarn bilgilendirilmesi
- alanlara danma ve alanlarn katlmlarnn salanmas
- alanlarn eitimleri
- Salk gzetimi
- letiim, aratrma, kayt ve olaylarn raporlanmas
- Yaptrmlar
blmler halinde dzenlenmitir.(4).
Romanyada en nemli ekonomik faaliyet kayna olarak tarm yer almaktadr. (2012 ylnda nfusun
%29u) Romanya Tefti Ofisi, teftilere dair yllk faaliyet raporu hazrlamaktadr ve raporun son blmn i kazas istatistikleri oluturmaktadr. verenler i kazalarnn tmn, kazadan hemen sonra
yerel i tefti ofislerine bildirmek zorundadrlar. Romanyada 2006-2010 yllar arasnda i kazalar
saysnda ve 1000 alanda oluan kaza orannda nemli bir azalma olmutur. Bu deerler aadaki
tabloda gsterilmektedir:
Tablo 23.1 Romanyada 2006-2010 Aras Oluan Kazas Saylar ve Hzlar, (5).
Gsterge
Toplam yaralanma says
Sklk hz*
lm hz
lm sklk hz*
Not * = 1000 alanda kaza oran
2006
5,018
0.85
423
0.07
2010
3,678
0.79
272
0.06
2010/2006 (%)
73.3
93.9
64.3
85.7
naat, kmr madencilii ve gda sektr en ok kazann ve ign kaybnn yaand sektrler olarak
kaydedilmitir. 3 sektrde meydana gelen kazalar, toplam i kazalarnn %25ini ve ign kayplarnn
ise %26,7sini oluturmaktadr. Bu durum aadaki tabloda zetlenmektedir:
188
201

Tablo 23.2 naat, Kmr Madencilii ve Gda Sektrnde Kazas Saylar (5).
Sektr
naat
Kmr Madencilii
Gda sektr
2006
Yaral Says
643
346
205
gn kayb
36,183
16,671
9,963
2010
Yaral Says
480
223
201
gn kayb
29,566
10,368
11,180
Kaza sklk oranna gre ise kmr madencilii alanlar kazalara en ok maruz kalan kiilerdir.
Arsndan inaat sektr ve otomotiv retim sektr gelmektedir. Aadaki tabloda bu hzlara yer verilmitir:
Tablo 23.4 Romanyada Belirli Sektrlerde 1000 alanda Kazalar Hz (5).
Sektr
Kmr Madencilii
naat
Otomotiv retim sektr
2006
11.06
1.78
1.88
2010
11.84
2.36
1.99
Kmr madencilii sektrndeki kazalar, 1000 alanda 11,84 oran ile ulusal ortalama 0,79a gre 15
kat fazladr. (5).
Her iveren alanlar iin salk hizmetlerini organize etmek zorundadr. Organizasyon ve hizmetler
iyeri apnda bir plana, dardan hizmet alnmas durumunda ise, iveren ve hizmet salayc arasnda
resmi bir szlemeye dayanmaldr. alanlarn veya temsilcilerinin SG planlamas almalarna
katlma haklar vardr.
Romanyada birka sigorta sistemi bulunmaktadr:
-
Salk sigortas kamu sistemi

Sosyal sigorta kamu sistemi
kazalar ve meslek hastalklar sigortas kamu sistemi
zel salk sigortas sistemi
zel mesleki salk hizmetleri
Temel SG birimi, mevcut mevzuat gereklilikleri ile uyumludur: iletme dzeyinde, iletmeler grubu,
Halk Sal Ulusal Enstits, zel tp kurumlar, mesleki hastalk klinikleri, halk sal otoriteleri. (6).
yeri hekimlii ile ilgili dier bir otorite sahibi kurum ise Halk Sal Bakanl bnyesinde yer alan
Yerel Halk Sal Otoritesidir. yerlerinde verilen salk hizmetlerinin kalitesini kontrol eder ve belirler; iyeri hekimlii erevesinde profesyonel eitimleri gelitirir. Ulusal dzeyde koordinasyon ve iyeri
hekimlii ile ilgili dzenleme yapmak Halk Sal Bakanlnn grevidir. (319/2006 numaral Kanun,
46. Madde) (4).
- yerinde Salk ve Gvenlik
veren iyeri gvenlii ile ilgili faaliyetleri yrtmek zere bir veya daha fazla alan tayin edebilir.
zel bir risk iermeyen mikro ve kk iletmelerde iveren, gerekli yetkinliklere sahip olmas durumunda, i sal ve gvenlii ile ilgili faaliyetleri kendileri yrtebilirler.
189
202

Gerekli i sal ve gvenlii nlemlerini almamak bir su oluturur ve para cezas veya hapis yoluyla
cezalandrlr. Tefti Birimi iyerlerinde SG mevzuatnn uygulamasn izler. Tefti Birimi, blgelerde bulunan Yerel Tefti Birimlerini ynetir. (7).
veren iyerinde SG faaliyetlerini yrtmek zere bir veya birka alan atar. alanlara bu grevlerini yerine getirmeleri iin gerekli zaman verilmelidir. Eer alan korunma nlemlerinin alnmasn
yrtemiyorsa veya iyerinde bu konuda yetkin personel yoksa iveren mutlaka harici hizmet alnmnda
bulunmaldr. Bu durumda harici hizmet salayclarna iyeri ile ilgili SGyi etkileyecek, bilinmesi gereken hususlar aktarlmaldr.
Romanya 2013-2016 Hkmet Program, stihdam Politikas kapsamnda SGye ynelik stratejiler belirlenmektedir ve bu kapsamda alanlarn alma koullarnn iyiletirilmesi amal yatrmlar zendirmek gibi amalar yer almaktadr. (6).
kazalar iverenler tarafndan Yerel Tefti Birimlerine ve onlarn sigorta kurulularna bildirilmelidir.
yeri gvenlii ile ilgili prosedrler unlar ierir:
- Mevzuata uyumun gsterildii bir beyanname hazrlanmas
- Yetkili kurulutan iletme izninin alnmas
Genel olarak, iyeri gvenlii ile ilgili izinler Yerel Tefti Birimlerinden alnabilmektedir. (7).
sal hizmetleri temel olarak aadakileri kapsamaktadr:
- alma evresindeki riskleri izlemek ve deerlendirmek
- nleyici salk kontrollerinin yaplmasn salamak
- lk yardm, tedavi, mesleki hastalklarn ve yaralanmalarn rehabilitasyonu,
- Mesleki hastalklarn ve yaralanmalarn nlenmesi, tan konmas, izlenmesi ve raporlanmas
- Salk gzetimi ve i salnn iyiletirilmesi
- alanlarn salk eitimleri
- Bilgi sistemleri iin veri kaytlarnn yaplmas
yeri hekimlerinin eitimleri lisansst programlarnda, doktora programlarnda eitimin zelletii Tp
Fakltelerinde yaplmaktadr. Eitim program Halk Sal Bakanl ve Romanya Hekimler Kuruluu
tarafndan onaylanmaktadr. Meslek hastalklarnn nedenlerinin aratrlmas ve dier hastalklarn nlenmesi almalar yerel salk otoritelerince i mfettileri ile birlikte yaplr. yerinde alanlarn
salk gzetimleri yasal dzenlemelere gre gerekletirilir ve her alann dzenli aralklarla salk
gzetimine tabi tutulmas salanr. Salk gzetimleri iyeri hekimleri tarafndan gerekletirilir. (4).
yeri hekimleri hem kamuda hem de zel sektrde grev alabilmektedir. yeri hekimleri grevlerini icra
etmede bamszdrlar. Hemirelik okullarnda ise i sal ile ilgili herhangi bir uzmanlk alan bulunmamaktadr. Hemirelerin i sal alanndaki eitimleri Ulusal Hemirelik Beceri Gelitirme Merkezi
tarafndan yaplmaktadr. Dier SG personeli iin eitimler alma, Sosyal Dayanma ve Aile Bakanl tarafndan yaplmaktadr. (6)
190
203

23.8 SG Tefti Yaps
Romanya Tefti Birimi (Inspecia Muncii), alma, Sosyal Dayanma ve Aile Bakanl altnda faaliyet gsteren ve 1999 ylnda kanun ile kurulmutur. Ana grevleri iverenlerin ykmllklerini,
alanlar asndan alma koullar ve SG standartlar erevesinde yerine getirip getirmediini kontrol etmektir. (6).
Tablo 23.5 Romanyada Tefti Sistemine Ait Baz Bilgiler (8) .
Nicelik
tefti hizmetlerindeki toplam personel says
stihdam ilikileri i mfettii says
yerinde salk ve gvenlik i mfettii says
Dier i mfettileri says
1000 ii bana den i mfetti says
1000 iyeri bana den yllk tefti says
Mfetti maann asgari crete oran
Mfettilerin ortalama ya
Kamunun eriimine ak yllk rapor hazrlanmas
Deer
3.405
989
568
1.599
0,34
11,88
3,3
42
Evet
23.9 SG Uygulamalar
Romanyada i sal ve gvenlii alanndaki uygulamalara ilikin iverenin sorumluluklar Kanunda
tanmlanmtr:
- veren alanlarn ile ilgili her alanda salk ve gvenliini salamakla ykmldr
- verenin harici hizmet almas onun bu alandaki ykmllklerini ortadan kaldrmaz.
- alann SG alanndaki zorunluluklar iverenin sorumlu olmas prensibini etkilemez.
- veren alanlarn salk ve gvenliinin salanmas, risklerin nlenmesi, alanlarn bilgilendirilmesi konusunda gerekli nlemleri almakla ykmldr.
- veren bunlar yaparken iyerinin deien koullarn ve mevut koullarn iyiletirilmesini gz nnde bulundurmaldr.
- veren nlemlerin alnmas hususunda risklerden kanlmas, risklerin deerlendirilmesi ve kaynanda mcadele edilmesi, iin kiiye uygun olmasnn salanmas ve i ekipmanlar ile alma metotlarnn buna gre seilmesi, iin monotonluunun ve sala olumsuz ynlerinin azaltlmas, teknik srelerin uygulanmas, tehlikeli olann daha az tehlikeli olanla veya tehlikesiz olanla deitirilmesi prensiplerini gz nnde bulundurmaldr.
- veren ilkyardm, yangnla mcadele ve alanlarn tahliyesi ile ilgili gerekli nlemleri, iyerinin
faaliyetlerini ve bykln dikkate alarak salamaldr. zellikle ilk yardm, acil salk kurtarma ve
yangn hizmetlerine eriimi salamaldr. lkyardm uygulanmas ve yangnda alanlarn tahliyesinin
salanmas iin alanlar grevlendirmelidir. alan says, eitimler ve ekipmanlar iyerinin riskine ve
byklne uygun olmaldr. (4).
191
204

Blm Kaynaklar
1. Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans Romanya Odak Noktas, Romanian Focal Point of the European Agency
for Safety and Health at Work, (Eriim: 09.11.2013), https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focal-points/romania
2. Staff Welfare in Romania, Official Website of European Union, (Eriim: 09.11.2013),
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/index_en.htm# romania_en_staff-welfare
3. Romanya Sal ve Gvenlii Mevzuat, Romanian National OSH Legislative System, (Eriim: 09.11.2013),
http://www.protectiamuncii.ro/en/legislation
4. Romanya 2006 tarih ve 319 sayl yerinde Salk ve Gvenlik Kanunu, Parlamentul Romaniei Legea nr. 319
din 14 iulie 2006 Legea securitatii si sanatatii in munca, Publicat in Monitorul Oficial, Partea I nr. 646 din
26.07.2006 Intrare in vigoare: 01/10/2006; (Eriim: 09.11.2013), http://www.protectiamuncii.ro/
fop/romania/en/legislation/legi_in_domeniul_securitatii_si_sanatatii_in_munca.shtml
5. Romanya i sal ve gvenlii istatistikleri, Statistics and Information on Work Accidents, Occupational
Diseases, Working Conditions and Other Relevant Indicators in Romania, Romanian Focal Point for EU-OSHA,
(Eriim: 09.11.2013), http://www.protectiamuncii.ro/en/statistics
6. Purcherea, M., NATIONAL OCCUPATIONAL SAFETY AND HEALTH OF ROMANIA, Romanian National
CIS Center of ILO, Romania, 2007
7. Romanyada alann yilik Hali, Staff Welfare, Official Website of European Union, (Eriim: 09.11.2013),
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/ index_en.htm#romania_en_staff-welfare
8. Sectoral Campaigns of the Labour Inspectorate and Tackling Cases, The European Foundation for the
Improvement of Living and Working Conditions (Eurofound), (Eriim: 09.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/areas/labourmarket/tackling/cases/ ro002.htm
192
205

SLOVAKYADA SALII VE GVENL SSTEM *15
24.

sal ve gvenlii ve i teftii alannda yetkili kurulu Slovakya alma, Sosyal ler ve Aile Bakanldr. Bakanlk bnyesinde bu alanda faaliyet gsteren birim Ulusal Tefti Kurumudur ve Slovakyann sekiz blgesine karlk gelecek ekilde sekiz Blgesel Tefti Kurumu bulunmaktadr. (1).
Ulusal Tefti Kurumu, ayn zamanda Slovakyada Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans Odak Noktasdr.
Slovakyada i sal ve gvenlii alannda faaliyet gsteren eitli kurumlar bulunmaktadr (2):
o
o
o
o
o
Yetkili Kamu Kurulular:

Slovakya alma, Sosyal ler ve Aile Bakanl
Ulusal Tefti Kurumu
Slovakya Halk Sal Kurumu
Slovakya Sosyal Sigorta Kurumu
Maden leri Brosu
o
o
o
Aratrma Kurumlar:
alma ve Aile Aratrma Enstits
Ulusal Salk Bilgilendirme Merkezi
Sal ve Gvenlii, Yangndan Korunma Birlii
o
o
o
Sosyal Taraflar
i Sendikas Konfederasyonu
Maden alanlar Sendikas
Kimya alanlar Sendikas
24.2 SG Mevzuat
Sal ve Gvenlii Kanunu (124/2006) 2006 ylnda yaymlanmtr ve 2013 ylnda gncellenmitir.
Kanun, korunmann temel prensipleri ve i sal ve gvenliinin salanmas, risk faktrleri ile i kazalar ve meslek hastalklarnn elimine edilmesi ile ilgili artlar belirlemektedir. (3,4). Bununla birlikte
alma hayat ile ilgili teftiler, 2001 ylnda yaymlanm alma kodlar ve 2006 ylnda yaymlanm
Kanuna gre dzenlenmektedir. (3).
Slovakyada i sal ve gvenlii ile ilgili istatistikler, Slovak Cumhuriyeti statistik Ofisi tarafndan iyi
ylda bir yaymlanmaktadr.
sal ve gvenliine ilikin istatistiklerin derlenmesinde, temelde nleyici almalara hizmet etmesi
amalanmaktadr. Yaymlanan istatistikler, salk sigortalar tarafndan kapsanan tm alanlar temsil
etmektedir. Kamu, zel sektr, kendi adna alanlar ile bilim adamlar, sanatlar, gazeteciler gibi serbest alanlar iermektedir. Tm NACE ile uyumlu ekonomik faaliyet kollar ve sektrler, her byklkteki iyeri kapsanmaktadr.
* eviri: Nasip Gl EROBAN
193
206

Mesleki yaralanmalar, i kazalar, meslek hastalklarna ilikin istatistiksel veri kaynaklar, tm iverenler
tarafndan statistik Ofisine yaplan bildirimler ve resmi kurumlar tarafndan salanan verilerdir. Kamudan alnan veriler, iverenlerin ilgili kamu kuruluuna yapt bildirimlere ve lke apnda kamu kurumlar tarafndan yaplan aratrmalara dayanmaktadr. (5).
Slovakyada 2010 ylnda 48 lml i kazas meydana gelmi, 482 meslek hastal tespit edilmitir. (6).
Slovakyada Gvenlik Teknik Servisleri bulunmaktadr ve profesyonel, metodolojik, organizasyonel ve
eitim alanlarnda iverene danmanlk salamaktadr. Bununla birlikte i sal ve gvenlii, alma
izinlerinin yeterlilii, alma prosedrleri ve ekipmanlar ile teknik, organizasyon ve personel hkmleri
ile ilgili alanlarda destek salamaktadr. alma koullarn optimize ederek alanlarn, ynetim personelinin ve iverenlerin davranlarn i sal ve gvenlii ynnden etkileyerek iyerinde gvenlii
salamaktadr.
Gvenlik Teknik Servisinin grevleri gvenlik teknisyenleri ve yetkili gvenlik mhendisleri tarafndan
yerine getirilmektedir. Gerekli olduunda dier profesyoneller de zel alanlarn salk ve gvenliinin
salanmas konusunda bu grevi yerine getirmektedirler.
yerinin ekonomik faaliyetlerinin snflandrmasna gre gvenlik teknisyeni ile yetkili gvenlik mhendislerin alma durumlar farkllk gstermektedir. Bir veya birka gvenlik teknisyeni veya yetkili gvenlik mhendisi atarken iveren iyerinin bykln, alan saysn, alma koullarn, alma
srelerini ve risklerin dalmn gz nnde bulundurmaldr.
Gvenlik teknisyenlerinin says iyerinde salk ve gvenliin salandn garanti edecek dzeyde olmaldr. verenlerin alan saysna gre grevlendirmeleri gereken gvenlik teknisyeni ve yetkili gvenlik mhendisi says mevzuatta belirlenmitir.
yerinde gvenlik teknisyeni ve yetkili gvenlik mhendisi sadece hayat kurtarma veya koruma, byk
endstriyel kazalarn nlenmesi veya yangndan korunma gibi konularda harici olarak grevlendirilebilirler.
yerinin ekonomik faaliyetlerinin snflandrmasna uygun olacak ekilde ve iverenin kalifiye olduu
durumlarda gvenlik teknisyeni ve yetkili gvenlik mhendisinin grevlerini iveren kendisi yerine getirebilmektedir. Bu grevi yerine getirecek iveren aadaki artlar salamaldr:
1. Salk ve gvenlik alannda lise ve niversitede eitim alm olmaldr veya
2. Sal ve gvenlii alannda eitim vermeye yetkili ve lisansl bir kii tarafndan 16 saatlik profesyonel eitim alm olmaldr.
Gvenlik Teknisyeni:
- Orta renimi veya teknik orta renimi tamamladktan sonra iyerinde salk ve gvenlik ile ilgili
profesyonel eitime tabii tutulanlar ve ilgili snavlar geerek kendisine eitim ve sertifika vermeye yetkili lisansl kurumlarca verilen gvenlik teknisyeni sertifikasn almaya hak kazanrlar.
Yetkili Gvenlik Mhendisi:
- Yetkili gvenlik mhendisi, sertifikas ile en az 2 yl mesleki tecrbeye sahip olup snavda baar gsteren gvenlik teknisyenleridir.
Sertifikalar ile ilgili dier hususlar Kanunda belirtilmektedir. (4).
194
207

te Saln ve Gvenliin Korunmas hakkndaki ulusal politika (SHPW) balamnda belirlenen grevlerden biri, Slovakya Cumhuriyetinde faal iletmelerin Gvenli letme Program (SEP) araclyla
SG ynetim sistemleri kurmalarna yardm etmektir. SEPin hedefleri ve kurallar SHPW ile ilgili ulusal
stratejinin gerekletirilmesine ynelik eylem plannda tanmlanr. SEP, temel olarak Slovak firmalarnda
etkin SG ynetim sistemlerinin uygulanmasn tevik eden ve destekleyen bir motivasyon arttrma kampanyasdr.
Kampanya ayn zamanda Slovak iveren rgtlerini ve bunlarn temsilcilerini SGnin nemi hakknda
eitmeyi de amalamaktadr. Genel ama, iletmelerdeki SG seviyesini daha iyi hale getirmek ve i kazalarn, meslek hastalklarn ve hastalk izinlerini azaltmaktr.
SG ynetim sistemi iin, Slovakyada 2002de Ulusal Tefti Kurulu tarafndan yaynlanan te Gvenlik ve Salk Ynetimi Sistem Uygulamas Rehberi adl klavuz esas alnmtr. Bu rehber, Slovakya
alma, Sosyal ler ve Aile Bakanlnn himayesinde ve sve makamlaryla yaplan ibirlii sonucunda hazrlanmtr. Rehber, her sektrden ve her boyutta iletmeye hitap etmekte; SGnin sistematik bir
ekilde nasl ynetileceini ortaya koyar.
letmelerin programa katlmasn tevik iin sertifikasyon ve dller kullanlr. Sertifikay ald takdirde iletme, programn Gvenli letme logosunu kullanma iznini alm olur. Bu da, rekabet gc
asndan bir avantaj olabilir. Ayn zamanda iletme, ulusal i tefti kurulunun yapt SG ynetim sistemi teftileri iin gerekli kriterleri de yerine getirmi olur.
Her iletme (veya zel durumlarda iletmelerdeki birimler) Gvenli letme Programna katlabilir.
Program zellikle KOBler iin uygun olmakla birlikte, mikro iletmeler ve byk lekli iletmeler de
katlm salayabilir.
Programn ana hedefleri aadaki gibi zetlenebilir:
- yerlerinde salk ve gvenlik koullarnn kalc olarak iyiletirilmesine ve i gvenliiyle ilgili btn yasal ykmllklerin yerine getirilmesine olanak veren SG ynetim sistemlerinin yerletirilmesi ve
uyarlanmas amacyla Slovakyadaki iletmeleri desteklemek ve motivasyonlarn arttrmak,
- Yasal ykmllkler hakkndaki farkndal arttrmak; iverenlerin, alanlarn ve halkn i kazalarnn ve meslek hastalklarnn aktif ekilde nlenmesiyle ilgili bilgi ve motivasyonunu arttrmak;
alma koullarnn ve alma ortamnn sistematik bir ekilde iyiletirilmesini salamak,
- letmelerde, ileyen, effaf yapda, etkin ve i srelerini en iyi hale getirebilen, alanlarn motivasyon ve yaratcln gelitiren, kiisel salk konusunda daha fazla sorumlu olmay tevik eden ve iletmelerin imajn ve rekabet edebilirliini iyiletiren sistematik SG ynetim sistemleri gelitirmek. (7).
veren i kazas neticesinde lm meydana gelmesi veya alann 3 gn igremezlii durumunda i
kazalarn kaydetmekle ykmldr.
Kazaya urayan alann salnn yeterli olmas durumunda alan ile, olmamas durumunda alann
temsilcisi ile ayrca yetkili gvenlik teknisyeninin katlm ile kazann meydana geli nedenlerini
aratrmaldr.
veren kaydedilen i kazasnn raporunu, kayt tarihinden itibaren drt gn ierisinde hazrlamaldr.
Benzer kazalarn yaanmamas iin gerekli nlemleri almaldr.
195
208

veren, kaytl bir i kazasnn olu nedenlerini en ksa srede
- alan temsilcisine,
- kazasnn bir su tekil etmesi ihtimaline karn kolluk kuvvetlerinin ilgili birimine
- Ciddi bir i kazas ise yetkili Tefti Kurumuna bildirmelidir. (4).
Sal Hizmetleri, iverenlere salk gzetimi ile iyerinde saln korunmas ile ilgili zellikle
aada belirtilen konularda profesyonel danmanlk salamaktadr:
- tehlikelerin tanmlanmas ve alanlarn saln tehdit edecek risklerin deerlendirilmesi
- alanlarn saln etkileyebilecek alma evresinin ve alma koullarnn deerlendirilmesi
- iin alanlara adapte edilmesi konusunda destek verilmesi
- alma ve dinlenme zamanlarnn, alma sahalarnn belirlenmesi, kullanlan materyaller ve teknolojinin belirlenmesi konularnsa danmanlk verilmesi; salk, hijyen, fizyoloji, psikoloji ve ergonominin
korunmas
- alan sal programlarnn hazrlanmas, salk etkileri ynnden yeni teknolojilerin kullanlmas,
igc kayplar, meslek hastalklar ve salk risklerinin analizleri ile ilkyardm sistemi organizasyonuna
katlm salamak
- alanlarn ilkyardm eitimlerini salamak
Sal Servislerinin grevleri, profesyonel nitelikli salk alanlar tarafndan yerine getirilmektedir.
(4).
24.8 SG Tefti Yaps
llegal alma ve illegal istihdam alannda i teftii, alma, Sosyal ler ve Aile Bakanl Ulusal
Tefti Kuruluna bal Tefti Kurullarnca yaplmaktadr. Ulusal Tefti Kuruu ve aktiviteleri Genel
Mdr tarafndan ynetilmektedir.
teftiin kapsam; alanlarn cret koullar, alma koullar, kadn alanlarn koullar, gen
alanlar, ev ilerinde alanlar, engelli alanlar, 15 ya alt alanlar, sivil hizmetler, i sal ve
gvenlii ve illegal alma ile ilgili yasal hkmleri gzlemleyerek denetlemektir. (8).
ekil 24.1 Slovakya Cumhuriyeti alma, Sosyal ler ve Aile Bakanl Ulusal Tefti Kurulu Blgesel Yaplanmas,
2013 (8).
Slovakya alma, Sosyal ler ve Aile

Bakanl
Ulusal Tefti Kurulu
Bratislava
Tefti
K.
Trnava
Tefti K.
Trencin
Tefti
K.
Nitra
Tefti K.
Zilina
Tefti K.
Banska
Bystrica
Tefti
K.
Presov
Tefti K.
Kosice
Tefti K.
196
209

24.9 SG Uygulamalar
Slovakyada, 100den fazla alan bulunan iyerlerinde iveren i sal ve gvenliinin salanmas
iin bir komisyon kurmaldr. Sal ve Gvenlii Komisyonu, alan gvenlik temsilcisi, iveren
temsilcisi, alanda uzmanlam kiileri iermelidir. alan gvenlik temsilcileri, komisyon yelerinin
yardan fazlasn temsil etmelidir. Komisyon, ylda en az bir kez toplanmaldr. (7).
Blm Kaynaklar
1. Avrupa SG Ajans Slovakya Odak Noktas, Slovakian Focal Point of the European Agency for Safety and Health at
Work, European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA), (Eriim: 04.11.2013)
https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/ focal-points/slovakia
2. Slovakya AB-OSHA Ulusal Bilgilendirme Noktas, National Information Point of Slovakia on Occupational Health
and Safety, (Eriim: 04.11.2013) , https://osha.europa.eu/fop/slovakia/sk/
3. Slovakya Sal ve Gvenlii Mevzuat, Occupational Health and Safety Legislation of Slovakia, National
Information Point of Slovakia on Occupational Health and Safety, (Eriim: 04.11.2013) ,
https://osha.europa.eu/fop/slovakia/ sk/legislation/zakon_124
4. Occupational Safety and Health Act Slovak Republic- Slovakia, Collection of Laws, Years 2006-2011, Full Wording;
Slovakya alma, Sosyal ler ve Aile Bakanl, http://www.employment.gov.sk/occupational-safety-and-healthprotection-act.pdf
5. Statistical Office of the Slovak Republic, (Eriim: 22.12.2013), http://portal.statistics.sk/
(Volume 8, Occupational Injuries, http://laborsta.ilo.org/applv8/data/SSM8/E/SK.html,
Statistics in the field of health, http://portal.statistics.sk/showdoc.do?docid=3066)
6. Disability to Work Due to Disease and Injury in the Slovak Republic in 2010, Statistical Office of the Slovak
Republic, 2011,
http://portal.statistics.sk/images/Sekcie/sek_600/Socialne_statistiky/Socialne_statistiky/Slovak/pracovna-neschopnostchorobu-uraz-sr-za-rok-2010.pdf
8. Slovakya tefti Kurulu, National Labour Inspectorate of Slovakia, (Eriim: 04.11.2013),
http://www.nip.sk/?t=44&s=181&ins=nip
197
210

25.
SLOVENYADA SALII VE GVENL SSTEM

Slovenyada i sal ve gvenlii, Slovenya alma, Sosyal likiler, Aile ve Frsat Eitlii Bakanl
ile Salk Bakanlnn yetki alanna girmektedir. Her iki Bakanlk da i sal ve gvenliine ilikin,
- Yasal erevenin belirlenmesi
- Mevzuat almalarnn yrtlmesi
- zm nerilerinin gelitirilmesi
konularnda sorumludur.
Slovenyada iyeri dzeyinde gerekletirilecek i sal ve gvenlii kontrolleri, Slovenya Tefti
Kurulunun sorumluluundadr. Slovenyada i sal ve gvenlii ile ilgili faaliyet gsteren eitli kurulular bulunmaktadr (1):
o
o
o
o
Yetkili Kamu Kurumlar,

alma, Sosyal likiler, Aile ve Frsat Eitlii Bakanl
Salk Bakanl
Slovenya Cumhuriyeti Tefti Kurumu
Slovenya Cumhuriyeti Kamu Sal Enstits
- Aratrma Kurulular
o Ljubljana Merkezi Tp niversitesi- , Trafik ve Spor Kazalar Klinik Enstits
o
o
o
o
o
o
o
o
Sosyal Taraflar
Slovenya Sanayi ve Ticaret Odas
Slovenya 90 i Sendikalar Konfederasyonu
Slovenya PERGAM i Sendikalar Konfederasyonu
Slovenya Neodvisnost Yeni i Sendikalar Konfederasyonu
Slovenya Esnaf ve Kk letmeler Odas
Slovenya Esnaf ve Kk letme verenleri Dernei
Slovenya verenler Dernei
Slovenya Bamsz Ticaret Birlikleri Dernei
o
o
o
Sivil Toplum Kurulular

Sal ve Gvenlii Odas
Gvenlii Mhendisleri Topluluu Dernei
AB-OSHA Slovak Ulusal birlii A
Slovenyada Sal ve Gvenlii Konseyi, i sal ve gvenlii ile ilgili almalar yapan l
yapda bir oluumdur.
Gvenlii Enstits (ZVD): evre ve i hayatnda salk ve gvenlik konular ile ilgili almalar
yrten bir enstitdr.
Sal ve Gvenlii Ekonomi Birlii (GZVZD): Slovenyada i sal ve gvenlii alanndaki tm
uzmanlar temsil eden bir birliktir. Bu alandaki tm hizmet ve bilgileri tek bir noktada toplu olarak sunmay hedefleyen bir birliktir. (2).
198
211

25.2 SG Mevzuat
Slovakyada i sal ve gvenlii alanndaki nemli yasal dzenlemeler unlardr (3):
- Sal ve Gvenlii Kanunu116
- stihdam likileri Kanunu217
- Tefti Kanunu318
- Tefti Kanunu4 19
verenlerin ve alanlarn, i sal ve gvenliine ilikin ykmllkleri ve iyerlerinde i sal ve
gvenliinin temini iin alnacak tedbirler, Sal ve Gvenlii Kanununda dzenlenmitir. Kanuna
gre, iverenler yazl bir Gvenlik Beyan sunmal ve bu belgeyi iyerlerinde uygulamaldr. Bu beyan,
iyerinde salk ve gvenlii temin edilmesinde kullanlacak yntemler, aralar ve doktor tarafndan
yaplacak dzenli salk kontrollerinin salanmasna ilikin hususlara aklk getirir.
Sz konusu Kanun ayrca, i sal ve gvenlii dzenlemelerinin uygulanmasn salayacak yetkili
kurulular da tanmlamaktadr. Bunlarn iinde en nemlilerden biri Slovenya Sal ve Gvenlii
Brosudur. Bro, alma, Aile, Sosyal likiler ve Frsat Eitlii Bakanl bnyesinde bulunmaktadr.
Bro, i sal ve gvenlii dzeyini izler ve deerlendirir; btncl bir i sal ve gvenlii mevzuat
iin tavsiyelerde bulunur. (2,4).
kazas ve meslek hastalklar, Tefti Kurumuna bildirilir. sal ve gvenlii ile ilgili i kazas,
meslek hastal, ign kayplar ve igremezlik ile ilgili istatistikler alma, Sosyal likiler, Aile ve
Frsat Eitlii Bakanl ile Emeklilik ve gremezlik Sigortas Enstits ve Halk Sal Enstits tarafndan salanan resmi kaytlara dayanarak Slovenya statistik Kurumu tarafndan derlenir. Kurum Slovenyaya ilikin tm istatistikleri, statistik yllklarnda yaymlar. Slovenya statistik Kurumu tarafndan
yaymlanan 2013 yl istatistiklerine gre, Slovenyada 17320 i kazas (1000 alanda 21,6 i kazas)
meydana gelmitir. (5).
yerinde i sal ve gvenliinin salanmasndan iveren sorumludur. Bu sorumluluunu yerine getirirken iyerinde grevlendirecei profesyonellerden ya da iyeri dndan destek alabilir. Profesyonellerin
ve hizmet sunucularn i sal ve gvenliinin srekli iyiletirilmesi iin iyerinde yapmas gereken
almalar Kanunda tanmlanmaktadr.
Bu balamda, i gvenlii ile ilgili konularda alacak profesyonellerin ve hizmet sunucularn grevleri:
- e dair planlama, seim, satn alma ve bakm konularnda iverene tavsiyelerde bulunmak
- alma ortam ve kullanlan i ekipmanlarna ilikin tavsiyelerde bulunmak
- Psikososyal risklerin nlenmesine dair tedbirlerin koordinasyonu
- Gvenlik beyan iin profesyonel temelin salanmas
- alma ortamndaki tehlikelerin periyodik aratrmasn yapmak
- Periyodik tefti ve ekipmanlarn testlerini yapmak
- Gvenli alma iin tedbirlerin uygulanmas zerine i kontrolleri gerekletirmek
- Gvenli ve salkl alma koullar iin reticilerin talimatlarn deerlendirmek
1http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Intranet/SLIC_nadzor_2010/Occupational_Health_and_Safety_Act.pdf
2 http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Splosno/english/zdr_an.pdf
3 http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Intranet/SLIC_nadzor_2010/ZIN-UPB-anglescina_-FINAL_2.pdf
4 http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Intranet/SLIC_nadzor_2010/Act_on_Labour_ Inspection.pdf
199
212

- kazas ile ilgili durumlar izlemek, nedenlerini bulmak ve iverenin eylem nerisi iin raporlar
hazrlamak
- ilerin gvenli almas iin eitimleri hazrlamak ve uygulamak
- Salk konularnda grevli ekipler ile ibirlii yapmaktr.
Risk dzeyi, yaplan iin nitelii, faaliyet kolu iletmenin bykl ve trne gre deiiklikler gsterse
de salk konularnda grevli profesyonellerin ve hizmet sunucularn meslek hastalklar, ile ilgili salk
sorunlar konularnda temel grevleri:
- verenin gvenlik beyan iin teknik temelin oluturulmasna katk vermek
- alanlarn salk kontrollerini gerekletirmek
- alma ortam ve yaplan iten kaynaklanan ve hastalk, igremezlik ya da fonksiyonel kusurlara yol
aabilecek riskler hakknda alanlar bilgilendirmek
- Meslek hastalklar ve ile ilgili salk sorunlarna ilikin durumlar izlemek, analiz etmek ve nedenlerini belirlemek
- veren iin, yaplan analizlerin bulgularna dayal raporlar hazrlamak (bu analizler, alanlarn
salk muayeneleri, fonksiyonel zorunlar, i kazalar, meslek hastalklar, ile ilgili salk sorunlar ve
igremezlikler, ign kayplar vb. konularn kapsar. Raporlar, i salna ynelik tedbirlerin iyiletirilmesi ya da gncellenmesi amacyla i srelerinin gelitirilmesi iin nerileri ierir. )
- Mesleki rehabilitasyon srelerine katlmak ve uygun i seimi konusunda tavsiyeler vermek
- lk yardm planlarn hazrlanmak, alanlarn ve iverenin genel ve spesifik ilk yardm tedbirleri
konusunda eitimine katlmak (4,6).
Profesyonellerin ve hizmet sunucularn grevlendirilmesinde, belirli eitim artlarnn salanmasnn
yan sra lisans, sertifikasyon ve Bakanla bildirim sreleri mevcuttur (6,7).
verenin i gvenlii kapsamndaki grevlerini yerine getirmek zere hizmet sunan kurulularn,
Sal ve Gvenlii Kanununa gre yllk rapor dzenleyerek Bakanla gndermesi gerekmektedir.
Elektronik olarak gnderilebilecek raporun ierii, grevlendirilen kiilerle ilgili genel bilgiler, yrtlen
teknik grevler ve neriler yorumlar olmak zere temel blmden oluur. (7).
Slovenyada i sal ve gvenlii alannda ulusal dzeyde izlenen stratejiler ile iyeri dzeyinde gerekletirilecek i sal ve gvenlii uygulamalarna ynelik stratejilere yol gstermek zere hazrlanm
temel dokmanlar bulunmaktadr:
- Ulusal Sal ve Gvenlii Programnn zmlemesi (8),
- 2009-2012 Tefti Stratejisi (9),
- Tefti Yllk Raporlar (10).
Slovenyada i sal ve gvenlii ile ilgili ulusal dzeydeki almalarn temel hedefi Daha yi yerleri iin Gsterilen abalar Artrmak olarak belirlenmitir. Bunun anlam, zellikle mevcut risklerin ve
yeni risklerin ynetiminin zerinde durarak daha salkl, gvenli ve harekete geirici alma ortamlarnn oluturmaktr. Slovenyada yrtlen bu programn kilit amalar,
- kazas saysnn ve i kazalar sonucu meydana gelen yaralanmalarn ciddiyetinin azaltlmas,
- Meslek hastalklarnn ve ile ilgili hastalklarn azaltlmas
- alanlarn salnn gelitirilmesidir.
Bu amalar gerekletirmek iin belirlenen eylemler ve tedbirler de ulusal programda yer almaktadr.
Belirlenen eylemlerin gerekletirilebilmesi iin gerekli koullarn oluturulabilmesi amacyla gvenlik
kltr ve yasal mevzuat ile ilgili yaplmas gerekenler de belirlenmitir. (8).
200
213

kazalar bildirimi zorunlu olan vakalardr. Sal ve Gvenlii Kanununa gre iveren, herhangi bir
lml kaza ya da alann ardk gn boyunca alamamasna yol aan i kazas olmas durumunda
Tefti Kuruluna bildirimde bulunur. Herhangi bir toplu kaza ya da tehlikeli durum ya da resmi olarak
bildirilen meslek hastal olmas durumunda da bildirim yaplr.
kazas bildiriminde aadaki bilgiler toplanr:
- verene ait genel bilgiler
o sim
o Adres
o yeri sicil numaras
o Ekonomik faaliyet kolu (NACE ile uyumlu)
o stihdam edilen alan says
- Kaza Geiren
o Tanmlayc bilgiler: sim, cinsiyet, doum tarihi, ulusu, salk sigortas numaras
o stihdam durumu (alan, kendi namna alan)
o stihdam szlemesi tr (belirli sreli/belirsiz sreli/tam zamanl/ yar zamanl)
o Kaza olduunda meslei, yapt i, gnlk alma sresi
- Kaza
o Bildirim tarihi
o Kazann olduu tarih ve saat
o Kazann olduu yer, iyeri ve adresi
o Yaralanmann zellikleri (yaralanmann tr, vcudun yaralanan blm)
o alma ortam, i sreleri, fiziksel aktivite, kullanlan malzemeler,
o Kazann ksa tanm,
o lk yardm, yaplan mdahale
o Yol at ign kayb
o aratrma soruturmay yrtecek kii
- Bildirimi yapan kii
Tm ekonomik faaliyetler bildirim sistemi tarafndan kapsanmaktadr. Tm alanlarn yan sra, iverenler, kendi adna alanlar, st dzey spor adamlar, niversite rencileri, gnll alanlar, kurtarma ekipleri de bu kapsamda yer almaktadr. Ayrca, yabanc lkelerde alan Slovenya vatandalar ve
Slovenyada alan yabanc lke vatandalar da dahil edilmektedir. (10).
Slovakyada meslek hastalklarna ilikin zellikle iveren tarafndan yaplacak almalar, temel olarak
Sal ve Gvenlii Kanununda dzenlenmitir. Kanuna gre, iverenlerin hazrlamas gereken Gvenlik Beyannda salk konularna yer verilmesi gerekmektedir. veren, bu beyannda, olas tehlikeli
durumlar ve koullar, zellikle ilerden ve alma evresinden kaynaklanan riskleri tanmlar,
alanlara zarar verebilecek ya da yaralanmaya yol aabilecek riskleri deerlendirir. Bunlar ierisinde
salk ynnden zararl olabilecek tm riskler yer alr. veren, meslek hastalna yol aabilecek risklerle ilgili alanlarn bilgilendirir ve gvenli alma yntemlerine ilikin eitim dzenler. Salk gzetimi, periyodik salk muayeneleri meslek hastalklarna ilikin saln izlenmesi almalar ile meslek
hastalklarnn nlenmesi, nedenlerinin ortaya karlmas ve rehabilitasyon iin allr. (4,11).
201
214

25.8 SG Tefti Yaps
yerlerinde i sal ve gvenliine ynelik tefti, Tefti kurumu tarafndan gerekletirilir. Tefti
Kurumu Kanunu (Ur.l.RS, no. 38/1994, 32/1997 and 39/2000), kurumun yapsna ilikin esaslar dzenlemektedir ve Tefti Kanunu (Ur.l.RS, no. 56/2002) ile desteklenmektedir. Bu iki Kanun,
- Tefti Kurulunun alma ekli, ileyii
- yeri teftilerinin organizasyonu ve temel prensipleri
- mfettilerinin grev ve ykmllkleri, yetkileri
- Denetim prosedrleri ve tedbirleri
konularn birlikte dzenlemektedir.
tefti kurumu temel olarak, iyerlerinde kanunlarn, ynetmeliklerin, toplu szlemelerin ve istihdam
ilikilerini dzenleyen genel hkmlerin uygulanmasna ilikin incelemeler gerekletirir. sal ve
gvenlii konularnn yan sra evden alanlar, yabanc alanlar, grevler de bu kapsamdadr.
tefti kurumu yaplanmasnda, kuruma bakanlk eden bir kurul bulunur. Kurul bakan, i tefti kurumunu temsil eder ve mfettilerin almalarn koordine eder. yerlerinde i ilikileri ile ilgili konular
istihdam mfettileri tarafndan stihdam Kanununa (Ur.l. RS no. 42/2002) gre, i sal ve gvenlii konular ise i sal ve gvenlii mfettileri tarafndan Sal ve Gvenlii Kanununa (Ur.l.
RS no. 56/99, 64/01) gre tefti edilir. Sosyal i mfettileri gibi dier konularla ilgili mfettiler de bulunmaktadr. (9).
25.9 SG Uygulamalar
Slovenya, i sal ve gvenlii alannda, uluslararas dzeyde birliklerde yer almaktadr. Avrupa
Sal ve Gvenlii Ajans yeliinin yan sra Kdemli Mfettileri Komitesine de yedir. Ulusal
dzeyde gerekletirilen i sal ve gvenlii almalarnda Avrupa Birlii ile paralel uygulamalara
yer verilmektedir.
yeri dzeyinde i sal ve gvenlii uygulamalarnda da benzer ekilde Avrupa Birliinde hakim olan
temel ilkeler benimsenmitir. verenin temel ykmllkleri;
- alanlarn salnn ve gvenliinin temini iin gerekli tedbirleri almak
- Mesleki riskleri nlemek
- Eitim ve bilgilendirme
- sal ve gvenlii dzeyini ykseltecek retim metotlarn semek
- SG ile ilgili tm idari seviyelerde ve tm faaliyetlerde dahil olmaktr.
Ayrca, iveren aadaki temel prensipleri dikkate alarak tedbirleri uygulamaldr:
- Tehlikeden kanmak
- Risk deerlendirmesi
- Riskin kaynanda kontrol
- in, kiiye uygun hale getirilmesi (iyeri tasarm, i evresi, alma alan, i ve teknolojik sreler,
i ekipmanlar ve kiisel koruyucu donanmlarn seimi, alma ve retim metotlar ynnden deerlendirilmesi, monoton i, zorlayc iler dier sal olumsuz etkileyecek koullarn ynetimi ile iin insancl, insana yakr hale getirilmesi)
- Teknik ilerlemelerin adaptasyonu
- Tehlikeli maddelerin daha az tehlikeli ya da tehlikesiz maddelerle yer deitirilmesi
- Kapsayc bir gvenlik politikas gelitirilmesi (teknoloji, i organizasyonu, alma koullar, sosyal
ilikiler ve alma ortam faktrlerini kapsar)
- Toplu koruma nlemlerine ncelik verilmesi
- alanlara uygun talimatlarn ve bilgilerin verilmesidir.
202
215

veren bu ilkeler dorultusunda grevlerini yerine getirirken, Bakanla risk deerlendirmesinin bir rneini vermelidir. Risk deerlendirmesinde,
- Tehlikelerin tespiti ve tanmlanmas
- Bulunan tehlikelere maruz kalabilecek alanlarn ortaya karlmas
- Kazann ya da hastaln gerekleme ihtimalini ve meydana gelmesi durumunda ortaya karaca
sonucun ciddiyetini, dzeyini dikkate alan bir risk deerlendirmesi yaplmas
- Riskin kabul edilebilir olup olmadnn kararlatrlmas
- Kabul edilebilir olmayan riskleri azaltc tedbirlerin uygulanmasna karar verilmesi
gerekmektedir. (6,12,13 ).
Blm Kaynaklar
1. Avrupa Sal ve Gvenlii Ajans Slovenya Odak Noktas, Slovenian information point (Focal Point) of the
European Agency for Safety and Health at Work, (Eriim: 04.11.2013) , https://osha.europa.eu/en/oshnetwork/focalpoints/slovenia
2. Slovenyada alann yilik Hali, Staff Welfare, Official Website of European Union, (Eriim: 04.11.2013)
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/ index_en.htm#slovenia_en_staff-welfare
3. Slovenya Ulusal Mevzuat, Legislation and Documents, Labour Inspectorate of The Republic of Slovenia,
The Ministry of Labour, Family, Socail Affairs and Equal Oppurtunities, (Eriim: 04.11.2013)
http://www.id.gov.si/en/legislation_and_documents/
4 Slovenia Safety and Health Act,
http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Intranet/SLIC_nadzor_2010/Occupational_
Health_and_Safety_Act.pdf
5. Statistical Yearbook of the Republic of Slovenia 2013, chapter, 10. Social protection, Ljubljana, 2013, Statistical
Office of the Republic of Slovenia, (Eriim: 22.12.2013)
http://www.stat.si/letopis/LetopisVsebina.aspx?poglavje=10&lang=en&leto=2013
6. Occupational Safety and Health Protection, The Republic of Slovenia Ministry of Labour, Family, Socail Affairs and
Equal Oppurtunities, (Eriim: 04.11.2013) ,
http://www.mddsz.gov.si/si/delovna_podrocja/delovna_razmerja_in_pravice_iz_dela/varnost_in_zdravje_pri_delu/
7. Information on Annual Reports for Occupational Safety and Health Protection, The Republic of Slovenia Ministry of
Labour, Family, Socail Affairs and Equal Oppurtunities, (Eriim: 04.11.2013) ,
http://www.mddsz.gov.si/si/delovna_podrocja
/delovna_razmerja_in_pravice_iz_dela/varnost_in_zdravje_pri_delu/letna_porocila/
8. The Summary of the Resolution on the National Programme of Safety and Health at Work, Slovenia National
Programme of Safety and Health at Work, Annex 2, Official Gazette RS, No, 126/03, (Eriim: 04.11.2013) ,
http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si
/pageuploads/Intranet/SLIC_nadzor_2010/Natioanl_Programme_of_safety_and_Health_at_Work.pdf
9. Labour Inspectorate OHS Strategy in the Period of 2009 - 2012, Labour Inspectorate of the Republic of Slovenia,
Ljubljana, November 2009, (Eriim: 04.11.2013), http://www.id.gov.si/fileadmin/id.gov.si/pageuploads/Intranet/SLIC
_nadzor_2010/LIRS_OHS_Strategy_2009-2010.pdf
10. Annual Report of the Labour Inspectorate of the Republic of Slovenia, OSH Monitoring Systems and Slovenia
Register of Accidents & Diseases, Labour Inspectorate of the Republic of Slovenia, (Eriim: 04.11.2013) ,
https://osha.europa.eu/en/topics/osm/reports/slovenian_system_003.stm
11. Staff Welfare in Slovenia, Official Website of European Union, (Eriim: 04.11.2013)
http://europa.eu/youreurope/business/staff/employment/index_en.htm #slovenia_en_staff-welfare
12. Professional Exam on OHS in Slovenia, (Eriim: 04.11.2013) , Labour Inspectorate of the Republic of Slovenia,
http://www.mddsz.gov.si/si/delovna_podrocja/ delovna_razmerja_in_pravice_iz_dela/varnost_in_zdravje_pri_delu/strokovni_izpit/
13. Certified Training Programmes, The Republic of Slovenia, The Ministry of Labour, Family, Socail Affairs and Equal
Oppurtunities, (Eriim: 04.11.2013) ,
http://www.mddsz.gov.si/si/delovna_podrocja/delovna_razmerja_in_pravice_iz_dela/varnost_in_zdravje_pri_delu/potrje
ni_programi_usposabljanja/
203
216

YUNANSTANDA SALII VE GVENL SSTEM *
26.
20

Sal ve Gvenlii ile ilgili tm almalar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan yrtlr.
Bakanlk bnyesinde alma Koullar ve Salk Genel Mdrl
- SG mevzuat,
- Strateji,
- Organizasyon,
- Bilgilendirme,
- Eitim,
- Aratrma konularnda;
Mfettilii (SEPE)
- Denetim ve
- alma mevzuatnn uygulanmas konularnda
sorumlu olan kamu otoriteleridir.
SG Sosyal Partnerleri i koullarnn iyiletirilmesi ve i kazalar ve meslek hastalklarnn minimuma
indirilmesi konusunda ok nemli bir rol oynar. Yunan Odak Noktas sosyal partnerlerle ve dier organizasyonlarla koordinasyon ve Ulusal SG Bilgi Ann ynetilmesi konularnda ibirlii iinde bulunur. (1).
SG alannda Yunanistanda faaliyet gsteren eitli kurulular sz konusudur:
o
o
o
o
o
Yetkili Kamu Kurulular (alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Birimleri)

alma Koullar ve Salk Genel Mdrl,
SG Bilgi Ynetimi, Eitim ve SG Politikalarnn zlenmesi Yunan Odak Noktas
Sal ve Gvenlii Merkezi (KYAE)
alma Koullar Mdrl
Mfettilii (SEPE)
o
o
o
o
Aratrma Kurumlar
Ulusal Athena Teknik niversitesi- Kimya Mhendislii/Makine Mhendislii Blmleri
Crete Teknik niversitesi- retim Mhendislii ve Ynetim Blmleri
Athena Tp Okulu- Hijyen ve Epidemiyoloji Blm
Ulusal Kamu Sal Okulu- Mesleki-Endstriyel Hijyen Blm
o
o
o
o
o
Sosyal Partnerler
Helen Sal ve Gvenlii Enstits (EL.I.N.Y.A.E.)
Helen letmeler Federasyonu (S.E.V.)
Helen i Sendikalar Konfederasyonu (GE.S.E.E.)
Helen Esnaflar, Sanatkarlar ve Tccarlar Konfederasyonu (G.S.E.V.E.E.)
Ulusal Helen Ticaret Konfederasyonu (E.S.E.E.)
- lgili Dier Kurumlar

o Yunan Teknik Odas (T.E.E.)
o Helen Standardizasyon Kuruluu (EL.O.T.)
*
eviri: Nihan Merve AKGL
205
217

o
o
o
o
o
Sosyal Gvenlik Enstits-statistikleri (I.K.A.-E.T.A.M.) - Statistics

Helen Yangn Hizmetleri Merkezi
Yunan gc stihdam Kuruluu (O.A.E.D.)
Yunan Avrupa letmeler A Blm
Avrupa Bilgilendirme Merkezi Yunan Blm- (Info-Point Europe KOMOTINI) (1)
26.2 SG Mevzuat
Ulusal Sal ve Gvenlii mevzuat, alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanr ve
yrtlr. Ulusal gvenlik ve salk politikas ile ilgili ereve, yrtlen uluslararas anlamalar ve direktifleri de kapsayacak ekilde dzenlenmitir. Ayrca SG ve risk deerlendirmesi ile dorudan ya da
dolayl yoldan ilikili dier bakanlklar tarafndan yrtlen yasal dzenlemeler de bulunmaktadr.
sal ve gvenlii mevzuat Yunanistanda 20. yyin balarnda yaymlanmtr. SG konusuna olan
ilgi gitgide artmaktadr ve alanlar korumaya ynelik birok kanun uygulamaya konmutur. Yunan
mevzuat kanun, ynetmelik, kararname ve kararlardan oluan 100den fazla dzenlemeden olumaktadr.
sal ve gvenlii ile ilgili temel Kanun, 1568/85 sayl alanlarn Sal ve Gvenlii Kanunudur. Kanun, 1987, 1988, 1994, 1996 ve2001 yllarnda revize edilmitir. alanlarn salk ve gvenliini gelitirilmesine ilikin tedbirlere ynelik dzenlemeler organizasyonel ve teknik lmleri iermektedir. zel ve tzel btn giriimler, ekonomik aktiviteler ve alanlarn says ile ilgili Genel ynetmelikler ve zellikle i sal ve gvenlii ilgili zel ynetmelikler bulunmaktadr. (2).
sal ve gvenlii ile ilgili istatiksel bilgiler, Sosyal Sigortalar Kurumu ve Mfettilii (SEPE)
tarafndan salanmaktadr. (3).
- Sosyal Gvenlik Kurumunun statistikleri ( I.K.A.)
Sosyal Gvenlik Kurumu sosyal gvenlik ile ilgili olarak Yunanistandaki zel sektr alanlarn hepsini kapsar. Sosyal Gvenlik Kurumuna bildirilen istatistikler, tm zel sektr temsil etmektedir. (3).
- Teftiin statistikleri ve Yllk Raporlar (SEPE)
kanunu ve alanlarn Sal ve Gvenliinin Korunmas Kanununun uygulanmasnn denetiminden
sorumlu ulusal kurum olan Mfettilii, bu grevini yerine getirmek iin yrtt iyeri teftileri ve
ihlal durumunda uygulanan yaptrmlar ve i hukuku gerei iverenin Mfettiliine bildirdikleri i
kazalar ve kaza-hastalk incelemelerine ait sonular kayt altna alr ve istatistiksel verileri paylar.
Ayrca, Mfettilii tarafndan ylda bir yaymlanan yllk raporlar, i sal ve gvenlii alanndaki
nemli istatistiksel kaynaklardr. (3).
Gvenlik mhendisleri ve iyeri hekimlerinin atanmas ve iin korunmasndan sorumlu komitenin oluturulmas hakknda 19 Ekim 1985 tarihli Kanunun uygulanmasnda, 50 iiden fazla alan olan iletme-
206
218

lerin bir gvenlik teknisyeni ve bir iyeri hekiminin bulunduu servislere mracaat edecekleri dahili bir
sistemi kurmalar zorunludur.
Bu zorunluluun tedrici uygulamas, u anda sadece 150 iiden fazla alan olan iletmeler bu sorumlulua tabidir. Buna riayet etmek iin, iletmeler, dahili veya harici uzmana veya harici servislere mracaat edebilirler. Harici servisler, i gvenlii ve tbbi aralara sahip olmal ve en az bir gvenlik mhendisi ve bir iyeri hekimi bulundurmaldrlar. (4).
ok disiplinlilik konusunda herhangi bir yasal zorunluluk yoktur. Yunan mevzuat sadece herhangi bir
harici serviste en az bir gvenlik mhendisi ve bir iyeri hekimi bulundurulma zorunluluuna deinir.
(4).
letmelerin dahili bir nleme servisi kurma zorunluluu olmasna ramen, uygulamada nadiren bu duruma riayet edilir. (4).
Yunanistanda alanlarn korunmasna ilikin dzenlemeler 19.yyda balam olmakla birlikte i
sal ve gvenlii ile ilgili almalarn politik olarak ncelikli bir konu olarak yerini almas 20. yye
denk gelmektedir.
Avrupa Birliinin i kazalarnn azaltlmas ynndeki hedefi, Yunanistanda i sal ve gvenlii ile
ilgili stratejilerin ynlendirilmesinde etkili olmutur. Bu kapsamda izlenen stratejinin ana konular unlardr:
- kazalarnn, lmcl i kazalarnn ve ile ilgili psikolojik sorunlarn azaltlmas
- Meslek Hastalklarnn, Avrupada tanmlanan meslek hastalklar listesi ile uyumunun salanmas
- Mevzuatn tm faaliyet kollarn ierek ekilde kapsamnn geniletilmesi,
- yerlerinde mevzuatn etkilerini snrlayc faktrlerin kontrolnn salanmas (iyerlerinde alacak
eitimli uzman azl, uygulamada risk alnarak gvensiz ksa yollara bavurulmas, meslek hastalklar
izleme sisteminin sorunlar, i mfettii saylarnn azl, iverenler tarafndan alanlarn salkgvenlik konularna ilikin bilgilendirilmeyii ve katlmlarnn yeterince salanmay vb.)
- zel risk gruplarna ynelik almalar yaplmas (kadn, gen ve yal alanlar) (5).
kazas, acil durum kanunun hukuku ve sosyal gvenlik mevzuat ile ilikilendirilmi haline gre (
Acil Durum Kanunu 551/1914, fkra 1, 1846/1951- fkra 8(4) ve 34(1)) iyerinde ya da iin yrtm
srasnda iyeri dnda meydana gelen lml ya da yaralanma eklinde sonulanan ani ve iddetli
olaydr.
kazasnn deerlendirilebilmesi iin i yeri ve kazann iddeti arasnda dorudan ya da dolayl nedensel
bir ba olmaldr. Yunan mahkemeleri rnein bir denizci tarafndan yrtlen rekreasyon almas
srasnda ya da grev srasnda meydana gelen kaza i kazasdr eklinde esnek bir yorumlama yaparak
tanmn kapsamn geniletirler.
207
219

Eer kaza geiren alan IKA tarafndan sigortal ise iveren tazminat ykmllnden muaf olur.
(Acil Durum Kanunu 1846/1951) sadece kazada iverenin veya iveren temsilcisinin kastl yanl beyan
varsa iveren kazann ykmlln almak zorunda kalr.
kazalar yava yava azalmasna ramen ticaret filolarndaki i kazalarnda nemli bir art olmaktadr.
kazalarnn iveren tarafndan Mfettiliine bildirimi zorunludur. kazalarna ilikin tam anlamyla istatistiksel analiz olmad iin baz istatistikler varsaymsaldr. (6).
Meslek hastalklar tablosunda da listelenen ve alann akut veya kronik toksik veya patolojik rahatszlklar meslek hastal olarak kabul edilir (Fkra 40- IKA hastalk dzenlemeleri).
Meslek hastalklarnn tehisi ve meslek hastalklar listesinin dzenlenmesi iin prosedrn tekrar gzden geirilmesinin gerektii strateji almalarnda yer alan tespitlerdendir. (7).
26.8 SG Tefti Yaps
Devletin istihdamla ilgili rolnn art, sosyal politikann planlanmasn ve gelimesini salayan, kanunlar uygulamak ve denetimle grevli, idari blmlerin ve zerk kurumlarn gelimesine yol amaktadr.
Bunu salayan kurumlardan biri olan i mfettiliinin en nemli grevi alma ilikileri dzenlemektir.
Grevleri aadaki gibidir;
- yerlerinde yasal prosedrlerin yrtlmesi ile mevzuatn doru bir ekilde uygulanmasnn salandnn teftii ve kontrol
- Kolektif endstriyel uyumazlklarda uzlama srelerine katlm salanmas
- Gece almalarnda kadnlar, fazla mesai ynetimi, alanlar listesinin 6 aylk kontrollerinin salanmas gibi eitli idari grevlerin yerine getirilmesi
Yunanistanda Mfettiliinde alanlarda saylarnn arttrlmasna ve zellikle eitim ve uzmanlk
salanmasna ihtiya duyulmaktadr. (8).
mfettileri alma Bakanl bnyesinde alan, i hukuku ynnden doru uygulamalarn yaplp
yaplmadn kontrol eden, dorudan bir iletmede iveren ve alan temsilcileri ile iletiim kuran devlet memurlardr. Teknik mfettiler makine ve kurulumlar ile ilgili sorumluluklar alrken salk mfettileri ise alan sal ile ilgili koruma kurallarn inceler. Yunanistan 81 nolu ve 150 nolu ILO szlemelerini onaylamtr. (9).
26.9 SG Uygulamalar
- Ulusal ve yeri Dzeyinde Salk ve Gvenlik Uygulamalar
yerlerinde alanlarn sal, gvenlii ve fiziksel salklar asndan ideal alma koullarnn salanmas iverenin sorumluluudur ve i kazalar ve risklerinin nlenmesi amacyla eitli almalar
yaplmaktadr. alma koullar kavram, Medeni Kanunun 662. Fkrasna gre, alma alanlarn, tesisi, alan saln gzeten ekipman ve makineleri ierir. 1568/1985 alanlarn Sal ve Gvenlii
Kanununun getirdii iyeri hekimi, gvenlik uzman ve i sal ve gvenlii komitesinin kurulmas i
sal ve gvenlii almalar bakmndan kilometre tadr.
Ulusal Sal ve Gvenlii Konseyi ve Salk ve Gvenlik Kurulu SG alanndaki nemli oluumlardandr. Bu Konsey ve Kurul, kimyasal madde veya doal maddelerle alma da zel testlerle snr deer208
220

leri belirler. Ayrca 1980li yllarda Kurulun salk ve gvenlik konularna zel vurgu yapmas, yrrlkteki mevzuat AB direktifleri ile zenginletirilmitir. Ancak baz kurallarn iyerlerinde aktif olarak
uygulanmasna ilikin sorunlar mevcuttur. Bu sorunlarn almas iin, uygun kaynaklarn ayrlmas, bilimsel merkezlerin kurulmas, daha fazla sayda uzman, iyeri hekimi, yetimi teknisyen salanmas ve
yeterli sayda iyi yetimi Mfettiinin grevlendirilmesi gelitirilmesi gereken alanlardr. (10).
- Gvenli alma Ortamnn Salanmas
alma ortamnda bulunan maddeler ve madde dndaki faktrlerin birleimi, alanlarn fiziksel ve
psikolojik saln olumsuz ynde etkileyebilir. Bu balamda, i sal ve gvenlii ile ilgili Yunan
mevzuat ve kullanlan maddelere maruziyetin kontrol ve bu maddelerin uluslararas standartlara uygun
olmasn gerektiren Topluluk mevzuat, genelde i kazalarnn ve ile ilgili salk sorunlarnn ve dorudan risklerin nlenmesini ngrr. Bu balamda, Yunanistanda iverenler, sendikalar, birlikler ve devletin ibirlii ierisinde olmas, zellikle sanayi ve tarm kolunda alma ortamnn daha az zararl hale
getirilmesi iin gereklidir.
Yaanan demografik deiim gstermektedir ki, ulusal dzeyde ve Avrupa Topluluu dzeyinde psikolojik iyilik-hali ve kadn alanlarn salna kstl dzeyde nem verilmektedir. zellikle kadn
alanlarn yaad etkilenimlerin dourganlk zerindeki etkileri de gz nne alndnda, uzun vadede yol aaca olumsuz sonular yalanan igc dzeyinin artn destekleyecektir. (11).
Gvenli alma ortamnn salanmasna ilikin ulusal dzeyde alnan bir tedbir, Salk ve Gvenlik Enstits Kurumunun kurulmasdr. Kurum, 1991 Ulusal Genel Toplu szlemesi ile kurulmutur. SEV,
GSEE, GSEVEE ve EESEnin yeleri tarafndan ynetilir, maliyetler iverenlerin mesleki eitim
katklaryla finanse edilir. (12).
- alann Katlmnn Salanmas
Gvenli alma ortamnn iyeri dzeyinde salanmas iin, alanlarn temsil edildii, i sal ve gvenlii ile ilgili karar mekanizmalarna katlm salad mekanizmalarn kurulmas ve iletilmesi olduka
nemlidir. Bu kapsamda, i sal ve gvenlii ile ilgili mevzuatn iyeri dzeyinde uygulanmas iin, 20
ile 50 kii aras alan olan bir iletmede seilen i sal ve gvenlii temsilcileri grev yapar (13).
alan says 150nin stnde olan iyerlerinde yeri Salk ve Gvenlik Komitesi kurulur (14).
alanlar, kendi kendini ynetme ilkesi gereince, yasal bir zemini olmasa da iyerlerinde rgtlenme
biimi olan alan Konseyleri aracl ile kendilerini ilgilendiren konularda sz sahibi olurlar. alan
konseyinin bulunmas halinde komitenin grevleri konsey tarafndan yerine getirilir. (15).
209
221

Blm Kaynaklar
2. EU-OSHA National Focal Point of Greece, (Eriim: 01.11.2013),
https://osha.europa.eu/fop/greece/en?set_language=en
3. Hellenic Legislation on Health and Safety at Work, EU-OSHA National Focal Point of Greece, (Eriim: 01.11.2013),
https://osha.europa.eu/fop/ greece/en/legislation/legislation/legislation_table.htm
4. Occupational Health and Safety and Statistical Picture in Greece, EU-OSHA National Focal Point of Greece,
(Eriim: 01.11.2013), https://osha.europa.eu/fop/greece/el/statistics
5. A Survey of Safety and Health at Work in Greece, Stavros A. Drakopoulos and Athina Economou and Aikaterini
Grimani, University of Athens, University of Thessaly, Department of Economics, University of Athens, November
2009, (Eriim: 01.11.2013), http://mpra.ub.uni-muenchen.de/18509/1/MPRA_paper_18509.pdf
6. Accident at work in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/ACCIDENTATWORK-GR.htm
7. Occupational Illness in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/OCCUPATIONALILLNESSGR.htm
8. Labour Inspectorate in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/LABOURINSPECTORATEGR.htm
9. Labour Inspector in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/LABOURINSPECTOR-GR.htm
10. Health and Safety in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013), http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/HEALTHANDSAFETY-GR.htm
11. Harmful Work Environment in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
Conditions (Eurofound), (Eriim: 01.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/HARMFULWORKENVIRONMENT-GR.htm
12. Health and Safety Institute in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/HEALTHANDSAFETYINSTITUTE-GR.htm
13. Health and Safety Representative in Greece, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/HEALTHANDSAFETYREPRESENTATIVE-GR.htm
14. Workplace Health and Safety Committee, The European Foundation for the Improvement of Living and Working
http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/WORKPLACEHEALTHANDSAFETYCOMMITTEE-GR.htm
15. (Workers') Self-Management, The European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions
(Eurofound), (Eriim: 01.11.2013),
http://www.eurofound.europa.eu/emire/GREECE/WORKERSSELFMANAGEMENT-GR.htm
210
222

Ab Isg

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Ab Isg

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

T.C.

ALIMA VE SOSYAL GVENLK BAKANLII

Katk Verenler: Nasip Gl EROBAN SG Uzman

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Deien dnyaya ayak uydurmak, an gereklerini yerine getirmek, hatta deiime

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

sal ve gvenlii; devletin sadece mevzuatn gelitirdii, iverenlerin iyerlerinde sadece

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

ekil 1. Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii Politikas ve Unsurlar (4)

AB SG politikalarnn ve ereve Direktifin hayata geirilmesini destekleyen, ulusal stratejilerde ve

Avrupa Birliinde i sal ve gvenliine ilikin politikann uygulanmasn salamak, bu konuda

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Evaluation of the European Strategy on Safety and Health at Work 2007-2012

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

u: rneklem bykl, yaynn belirledii snrn altnda ya da ulalabilir deil.

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Kanun Hkm Kazalarn

Almanya Federal alma ve Sosyal likiler Bakanl (Hkmet)

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Bilgi TeknolojileriRisk Deerlendirme

Kaza nlemern Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

1. Sal ve Gvenlii Raporu, SGB, Sal ve Gvenlii Genel Mdrl, 2010

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Risk deerlendirmesi ve tehlike konularnda farkndalk.

Stratejinin ana unsurlar aadaki gibidir;

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

1. Avusturyada Sal ve Gvenlii, Arbeits Inspektion, ((Eriim: 27.12.2013))

Avrupa Birliinde Sal ve Gvenlii

ULUSLARARASI LKLER BLM