'Witte mensen zijn doodsbang hun macht kwijt te raken'

Door: Seada Nourhussen 27/12/16, 20:03

Jan Boeve. Patrisse Cullors sprak afgelopen week in Amsterdam de

Vrijheidslezing uit
INTERVIEW Ze bedacht de hashtag uit protest tegen Amerikaans
politiegeweld en racisme, er onstond een mondiale beweging. Patrisse Cullors
was even in Nederland. 'Macht opgeven is misschien het krachtigste dat je
kunt doen.'

Macht opgeven is misschien wel het krachtigste dat mensen kunnen doen
Black Lives Matter (BLM) groeide van een hashtag op Twitter uit tot de
grootste zwarte protestbeweging in jaren. En toen werd Donald Trump
president. Voelt dat als een falen of juist als een resultaat van jullie werk?
"Trump heeft kunnen groeien door ons succes, alhoewel het fascisme wereldwijd
aan een opmars bezig is. We zien het in Frankrijk met Le Pen en hier in
Nederland met Wilders. Wit populisme en wit nationalisme zijn nooit
weggeweest, maar de huidige kracht ervan heeft zeker te maken met de
emancipatiestrijd van zwarte mensen in landen over de hele wereld. Door sociale
media is onze strijd en het succes ervan voor iedereen zichtbaar.
"Wanneer het gezicht van een land dreigt te veranderen, gaan de mensen met
macht richting fascisme. Dat heeft de geschiedenis keer op keer bewezen.
Witte mensen zijn doodsbang om hun macht kwijt te raken. We hebben het vaak
over wit privilege, maar het gaat eigenlijk om witte macht. Wat van je privileges

opgeven is niet moeilijk; ik laat die zwarte persoon wel voor in de rij. Maar die
zwarte persoon een plek aan de tafel gunnen waar beslissingen worden genomen?
Dat is lastig."
Mensen vragen om hun macht op te geven, is dat niet bijna vragen om een
tegennatuurlijke daad?
"Mensen vragen om zich te richten op andermans belangen is een enorm verzoek,
maar het is ook een enorm krachtig daad. Macht opgeven is misschien wel het
krachtigste dat mensen kunnen doen.
"Wij vinden het nu nog onderdeel van de menselijke aard om macht en controle
te willen hebben. Maar we kunnen de menselijk aard veranderen. Wij zijn met
BLM niet alleen met een revolutie bezig, maar ook met evolutie. Onze strijd is
mondiaal, het gaat ons om de toekomst van de wereld."

Als je het idee hebt dat je overal recht op hebt, voel je je ook sneller
miskend als je een keer iets niet krijgt
Toch blijft bij veel witte mensen de vraag hangen; wat heb ik aan een
beweging die draait om zwart-zijn? In Nederland speelt al een tijd een
discussie naar aanleiding van het feit dat witte mensen zich buitengesloten
voelen in de strijd tegen racisme.
"Onze strijd voor zwarte levens is de strijd voor alle levens. Dit gaat ook om de
spirituele groei van witte mensen. Om in het reine komen met hun geschiedenis
van eeuwen onderwerping van niet-witte mensen. Dit is de kans voor witte
mensen om een nieuw concept van witheid te creren zonder superioriteitsdrang.
Stel je voor wat een bevrijding dat zou zijn."
Maar is al die macht dan echt een last voor witte mensen?
"Altijd iedereen die niet wit is vrezen, is een last. Je voelt dat niet alleen in je
lichaam, je creert een omgeving die een respons is op je angst. Een omgeving die
daardoor nooit echt veilig zal voelen. En als je het idee hebt dat je overal recht
op hebt, voel je je ook sneller miskend als je een keer iets niet krijgt. Dat is ook
een last. Ik denk dat als witte mensen hun blik op zichzelf zouden veranderen, ze
hun gedrag ook zullen veranderen."

Bedoelt u dan ook hun stemgedrag?

"Ja. De witte Amerikanen die op Trump hebben gestemd, vanwege zijn agenda
van wit nationalisme, lijken niet door te hebben dat die keus ook voor henzelf
niet goed zal uitpakken. Dat doen witte mensen vaak; uit vrees stemmen tegen
hun eigen belangen in. Trump heeft een kabinet gevormd dat laat zien dat hij van
de Verenigde Staten een nog grotere supermacht wil maken, die resoneert met
zijn wereld, maar niet met die van de gemiddelde Amerikaan, zwart noch wit. De
meesten van zijn bewindslieden en adviseurs zijn niet alleen extreemrechts,
maar ook zakenmensen die deel uitmaken van de n procent van rijkste mensen.
Mensen die er alleen maar op uit zijn om nog meer ongelijkheid te creren."

Jan
Boeve.

Trumps succes is een afspiegeling van wat er ook in Europa gebeurt

U noemt Trumps verkiezing een coup. Waarom?
"Het bewijs dat hij de verkiezingen heeft gestolen, zullen we pas over dertig of
veertig jaar krijgen, vrees ik. Maar hij gedraagt zich nu als couppleger. Trumps
kabinet is puur nepotisme. Er staan ons allemaal ongehoorde dingen te wachten.
Ik sta op met de vraag hoe we met deze opmars van fascisme moeten omgaan en
ik ga ermee naar bed. Ik vraag me af: wat is de wereldstrategie? Want Trump
bestaat niet in een vacum. Zijn succes is een afspiegeling van wat er ook in
Europa gebeurt. Wij hebben met onze beweging vanaf het begin in een
wereldstrategie gedacht; lokaal handelen, globaal denken."

Veel mensen denken dat BLM vooral om demonstreren draait. Maar er is dus
een bredere internationale strategie. Hoe ziet die eruit?
"Fase n is wat ik nu doe; de wereld afreizen en praten met zwarte mensen in
allerlei verschillende samenlevingen. En ik praat niet alleen: ik rekruteer. Onze
beweging heeft niet n, maar vele leiders en dat is nodig want elke context
vereist weer een andere aanpak. Wij Amerikanen zijn geobsedeerd door onze
eigen situatie. Maar in Nederland ziet de zwarte gemeenschap er anders uit; van
Afrikaanse immigranten en vluchtelingen tot mensen uit het Caribisch gebied,
die koloniale banden hebben met Nederland. Maar ze hebben wel allemaal met
dezelfde witte dominantie te maken.
"Fase twee draait erom een podium te geven aan onze gezamenlijke en specifieke
kwesties. BLM in het Verenigd Koninkrijk en Canada hebben dat succesvol gedaan
met het onderwerp politiegeweld. Het idee dat dat alleen in de VS voorkomt,
hebben zij doorbroken. Misschien is de politie in Europa niet zo gemilitariseerd
als in de VS, maar ze breken hier wel nekken en ruggen.
"Fase drie is bestaande systemen van binnenuit veranderen. Dan kun je ervoor
zorgen dat zwarte mensen politiek verkiesbaar worden, en ze omringen met
mensen die ervoor zorgen dat ze niet vervreemd raken van hun zwarte
achterban. Op bepaalde plekken werkt dat niet, omdat de zwarte gemeenschap
te klein is. Maar als het in de landelijke politiek niet werkt, kun je kijken naar
zwarte invloed op stadsniveau of in buurtraden.
"Het andere idee is om te herdefiniren hoe je macht bouwt. Hoe creer je
middelen? Hoe bouw je allianties?"

Zwarte mensen kunnen hier niet makkelijk ontsnappen aan witheid en kunnen
dus minder met elkaar opbouwen
Moeten die allianties ook met witte mensen worden gesloten?
"Weet je wat me hier opvalt? De focus op wit. Bijna elke journalist die ik hier
gesproken heb, wil het met mij vooral hebben over witte mensen; wat zij kunnen
doen, wat hun rol is in de strijd en hoe zij zich over onze beweging voelen. Wat
witte mensen kunnen doen, is vrij simpel: het racisme dat ze zien in hun eigen
kringen letterlijk interrumperen.

"Weigeren om naar dat kerstdiner te gaan, omdat ze weten dat hun familieleden
er racistische praat zullen bezigen. En ze kunnen hun macht en geld doneren aan
zwarte organisaties in plaats van een slaatje te slaan uit racisme onder het mom
van bestrijding ervan. Maar er wonen hier toch ook zwarte mensen? We moeten
het hebben over hoe we hen meer macht gaan geven en hoe zij meer macht gaan
opeisen."
Hoe doe je dat, macht opeisen?
"Als je machtsstructuren wilt veranderen, dan moeten je de status quo
verstoren en je verzetten. Constant. Ik hoor net dat er een uitgeprocedeerde
asielzoeker ergens in Nederland na een aanhouding door agenten is overleden.
Waarom staan we vanavond niet op straat om daartegen te demonstreren?"
Welke indruk heeft u gekregen van de zwarte gemeenschap hier, tijdens uw
korte bezoek aan Nederland?
"In Nederland besef ik dat ik als zwarte Amerikaan gezegend ben dat ik in
bepaalde delen van Los Angeles op plekken kan zijn waar ik nooit witte mensen
tegenkom. Dat betekent dat ik aan mezelf en de issues van mijn gemeenschap
toekom. En dat ik ruimte heb om daarover na te denken. Zwarte mensen kunnen
hier niet makkelijk ontsnappen aan witheid en kunnen dus minder met elkaar
opbouwen. Het heeft me erg aan het denken gezet. Misschien schrijf ik daar
binnenkort een stuk over."
Patrisse Cullors
Patrisse Cullors (1984, Los Angeles) is filosoof en religiewetenschapper, maar
bovenal activist. Haar activisme is vooral genspireerd door de mishandeling van
haar 19-jarige broertje in een gevangenis in LA. Toen burgerwacht George
Zimmerman in 2013 werd vrijgesproken voor het doodschieten van Trayvon
Martin, een ongewapende 17-jarige zwarte tiener, tweette Cullors
#BlackLivesMatter, nadat haar vriendin Alicia Garza dezelfde woorden al op
Facebook had gebruikt. Samen met Opal Tometi begonnen ze een beweging. De
drie vrouwen verzetten zich niet alleen tegen (politie)geweld, racisme, fascisme
en het patriarchaat, maar ook tegen islamofobie, homofobie en transfobie.