JADUAL TANDA RESAM UTHMANI

Oleh : Ustaz Mohammad Asraff Ayob Al-Hafiz

2012 Mohammad Asraff Ayob
Hakcipta Terpelihara
Versi 1.0

*** PERHATIAN ***

Ebook ini diberikan PERCUMA dengan pembelian
3 DVD Pakej TAJWID SUPER MUDAH.
Sila layari : www.tajwidsupermudah.com
*** PENTING ***
Susunan jadual ini adalah berdasarkan penerangan DVD Tajwid Super Mudah.
Jadual ini tidak menyenaraikan semua hukum tajwid Al-Quran. Ia berperanan membantu
penjelasan DVD Tajwid Super Mudah sahaja. Mohon para pembaca merujuk kepada bukubuku tajwid yang banyak terdapat di pasaran untuk memahami keseluruhan
hukum-hakam tajwid.
Jika para pembaca punya apa-apa cadangan/komentar atau pandangan,
mohon ajukannya terus kepada Ustaz Asraff melalui :
asraff2@yahoo.com
tajwidsupermudah@yahoo.com
www.facebook.com/asraffayob

***********
Hakcipta Terpelihara. Tidak dibenarkan mengeluarkan ulang/menyebarkan mana-mana bahagian isi
kandungan daripada ebook ini termasuk artikel, ilustrasi dan gambar dalam apa jua bentuk dan cara
sekalipun sama ada fotokopi, mekanik, rakaman, cetakan, elektronik atau apa jua cara lain tanpa terlebih
dahulu mendapat izin bertulis dari MOHAMMAD ASRAFF AYOB.
Buktikan kecintaan dan kejujuran anda kepada Islam dengan memiliki mutiara ilmu dari ebook ini dengan
cara yang dihormati dan halal. Jika anda dengan sengaja meniru, memperbanyakkan, mengedar, menjual
atau melakukan cara-cara yang menafikan hak penerbit, ia akan mengakibatkan ilmu serta integriti anda
akan dipertanggungjawabkan di hadapan Allah Azza Wa Jalla nanti.

TANDA (SIGN) DALAM

AL-QURAN RESAM UTHMANI
Dalam Al-Quran Resam Uthmani, terdapat beberapa petanda (sign) yang mewakili
teknik bacaan tertentu atau hukum-hakam tajwid tertentu. Dengan mengenali tanda tanda ini, ia memudahkan dan melancarkan lagi pembacaan Al-Quran kita. Kesemua
tanda-tanda tersebut boleh dibahagikan kepada 4 bahagian besar iaitu :

1:
2:
3:
4:

BARIS
HURUF KECIL (SEBAGAI TANDA KHAS)
TANDA-TANDA KHUSUS LAIN
TANDA WAQAF (BERHENTI)

1 : BARIS
Dalam bahagian baris, ada 4 tanda yang akan dibahaskan iaitu :
1:
2:
3:
4:

Baris tanwin
Tanda mati
Tanda sabdu
Tanda mad

1.1 : TANWIN
Ada 2 teknik ia ditulis :
1 - tanwin baris atas & bawah selari, tanwin baris depan 69 :

2 - tanwin baris atas & bawah tidak selari, tanwin baris depan 99 :

Dan terdapat 4 jenis hukum tajwid yang menggunakan tanda tanwin ini untuk
menunjukkan kewujudannya dalam Al-Quran iaitu :
1:
2:
3:
4:

Hukum Izhar
Hukum Idgham
Hukum Ikhfa
Hukum Iqlab

Ingin menghafaz Al-Quran lebih mudah? - www.kaedahjibril.com

1.1.1 : IZHAR
Hukum izhar bermaksud : Jelas, iaitu baca tanwin secara jelas dan terang, tanpa
sebarang dengung atau pemanjangan (mad) padanya. Ia terbahagi kepada 2 iaitu :
Izhar Halqi dan Izhar Syafawi.

IZHAR HALQI DALAM AL-QURAN.

Hukum Izhar Halqi wujud apabila tanwin atau huruf Nun mati bertemu dengan 6 huruf
izhar iaitu :

(Ia boleh dikenali dengan tanwin baris atas dan bawah ditulis dalam keadaan selari,
sementara tanwin baris depan dalam bentuk 69. Manakala huruf Nun Mati pula
ditulis tanda matinya.)
Huruf
Izhar
Halqi

Contoh Nun Sakinah

(Nun mati)

Contoh Tanwin

Satu kalimah

Dua kalimah

Dua kalimah sahaja

Surah Al-Baqarah, 6

Surah Al-Hujurat, 17

Surah Al-Anaam, 93

Surah Hud, 105

Surah Hud, 93

Surah Taubah, 109

Surah Al-Fatihah, 7

Surah Al-Baqarah, 178

Surah Al-Baqarah, 6

Surah Al-Baqarah, 6

Surah Al-Anaam, 92

Surah Al-Maidah, 12

Surah Al-Isra, 51

Surah Al-Baqarah, 6

Surah Al-Maidah, 3

Surah Al-Maidah, 3

Surah Al-Baqarah, 74

Surah Al-Hujurat, 13

IZHAR SYAFAWI DALAM AL-QURAN.

Hukum Izhar Syafawi wujud apabila huruf Mim mati bertemu dengan 26 huruf izhar
Syafawi iaitu huruf Hijaiyyah selain Mim dan Ba.
Upgrade tajwid ke tahap Pro sekarang! - www.tajwidpro.com

(Izhar Syafawi dikenali apabila huruf Mim Mati ditulis tanda matinya bila bertemu
dengan huruf-hurufnya yang berjumlah 26 huruf kesemuanya.)

Huruf
Izhar Syafawi

Mim mati dalam

1 perkataan

Mim mati dalam

2 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Tiada contoh huruf ini dalam 1 perkataan

Ingin ketahui Al-Quran lebih mendalam? - www.jelajahquran.com

1.1.2 : IDGHAM
Hukum idgham bermaksud : memasukkan atau menggabungkan, iaitu memasukkan
bunyi suatu huruf ke dalam huruf berbaris selepasnya. Ia terbahagi kepada 3 iaitu :
Idgham Maal-Ghunnah , Idgham Bila-Ghunnah dan Idgham Mislain.

IDGHAM MAAL-GHUNNAH DALAM AL-QURAN.

Hukum Idgham Maal-Ghunnah wujud apabila tanwin atau huruf Nun mati bertemu
dengan 4 hurufnya iaitu :

(Tanwin baris atas & tanwin baris bawah ditulis tidak selari, dan tanwin baris depan
bentuknya 99. Sementara 2 huruf idgham pertama iaitu ya dan wau tiada tanda sabdu
diatasnya dan hanya ada tanda baris sahaja. 2 lagi huruf idgham iaitu mim dan nun
ada tanda sabdu dan ada tanda baris di atasnya.)
(Tanda huruf nun mati pula ialah : huruf nunnya tiada tanda mati dan tiada tanda
sabdu di atas huruf ya dan wau, sementara bagi huruf mim dan nun, ada tanda sabdu
diatasnya.)

Huruf Idgham
Maal - Ghunnah

Contoh Nun Mati

(2 perkataan)

Contoh Tanwin

IDGHAM BILA-GHUNNAH DALAM AL-QURAN.

Hukum Idgham Maal-Ghunnah wujud apabila tanwin atau huruf Nun mati bertemu
dengan 2 hurufnya iaitu :

Kuasai tajwid bacaan Al-Fatihah ke tahap kualiti lebih tinggi - www.fatihahterunggul.com

(Tanwin baris atas & tanwin baris bawah ditulis tidak selari, dan tanwin baris depan
berbentuk 99. Sementara 2 huruf idgham iaitu Lam dan Ro wujud tanda sabdu
di atasnya.)
(Tanda huruf nun mati pula ialah : huruf nunnya tiada tanda mati dan sementara huruf
Lam dan Ro ada tanda sabdu diatasnya.)

Huruf Idgham
Bila - Ghunnah

Contoh Nun Mati

Contoh Tanwin

IDGHAM MISLAIN DALAM AL-QURAN.

Hukum Idgham Mislain wujud apabila huruf Mim mati bertemu dengan huruf Mim juga.
(Huruf Mim pertama tiada tanda mati, sementara huruf mim kedua ada tanda sabdu
dan baris diatasnya. )

Huruf Idgham Mislain

Contoh Nun Mati

* PENGECUALIAN : 4 PERKATAAN IDGHAM YANG WAJIB DIBACA IZHAR

Dalam Al-Quran, terdapat 4 perkataan hukum Idgham Maal-Ghunnah yg wajib dibaca
secara izhar iaitu :

Surah Al-Anam, 99

Surah Al-Baqarah, 85

Surah Sof, 4

Surah Rakd, 4

Ingin menghafaz Al-Quran lebih mudah? - www.kaedahjibril.com

1.1.3 : IKHFA
Hukum idgham bermaksud : menyembunyikan, iaitu dengan mengeluarkan bunyi
antara izhar dengan idgham ketika menyebut hukum ikhfa beserta dengung. Ia
terbahagi kepada 2 iaitu : Ikhfa Hakiki dan Ikhfa Syafawi.

IKHFA HAKIKI DALAM AL-QURAN.

Hukum ini wujud apabila tanwin atau huruf Nun mati bertemu dengan 15 huruf Ikhfa.
(Tanwin baris atas & tanwin baris bawah ditulis tidak selari, dan tanwin baris depan
bentuknya 99. Sementara 15 huruf Ikhfa hanya ada tanda baris dan tiada tanda
sabdu diatasnya.)
(Tanda huruf nun mati pula ialah : huruf nunnya tiada tanda mati, sementara 15 huruf
Ikhfa hanya ada tanda baris dan tiada tanda sabdu diatasnya.)
Huruf
Ikhfa
Hakiki

Contoh Nun Sakinah (Nun mati)

Satu kalimah

Dua kalimah

Contoh Tanwin

Upgrade tajwid ke tahap Pro sekarang! - www.tajwidpro.com

IKHFA SYAFAWI DALAM AL-QURAN.

Hukum ini wujud apabila Mim mati bertemu dengan satu sahaja huruf iaitu BA :
(Tiada tanda mati pada huruf mim mati, sementara huruf Ba pula hanya ada tanda
baris dan tiada tanda sabdu diatasnya.)

Huruf Ikhfa Syafawi

Contoh Mim Mati

1.1.4 : IQLAB
Hukum Iqlab bermaksud : menukarkan, iaitu dengan menukarkan bunyi Nun mati dan
tanwin kepada bunyi huruf Mim, dan ia dibunyikan secara dengung 2 harakat.
Huruf Iqlab satu sahaja iaitu huruf BA :
(Bagi tanwin samada baris atas, bawah dan depan, salah satu barisnya akan
digantikan dengan huruf mim kecil, sementara bagi huruf nun mati, akan ada mim kecil
diatasnya. Manakala huruf ba pula hanya akan ada baris dan tiada sebarang tanda
sabdu diatasnya)

Huruf
Iqlab

Contoh Nun Mati (Nun Sakinah)

Satu perkataan

Contoh Tanwin

Dua perkataan

1.2 : TANDA MATI

Ada 4 jenis tanda mati atau tanda seakan tanda mati dalam Al-Quran iaitu :
1.

Tanda mati biasa

2.

Tanda bulat serong

3.

Tanda bulat sempurna

4.

Tanda kepala huruf sod

Ingin ketahui Al-Quran lebih mendalam? - www.jelajahquran.com

Gelaran
tanda

Contoh
tanda

Fungsi

Contoh dalam ayat

Al-Quran

Untuk menunjukkan kita cara

menggabungkan bunyi satu huruf
dengan huruf lain. Ia juga
berperanan sebagai petanda
wujudnya hukum-hakam tertentu
seperti izhar, idgham, ikhfa & iqlab.

Tanda mati
biasa

Ia wujud di atas huruf Alif, Wau &

Ya. Fungsinya ialah untuk
menunjukkan bahawa huruf
tersebut (alif, wau & ya) bukan
huruf mad, sebaliknya ia adalah
huruf ziadah - huruf yang hanya
wujud pada tulisan tetapi tidak
digunakan pada bacaan.

Tanda
bulat serong

Surah Al-Maidah 28
(semua p.p Ana dlm Quran)

Fungsi Alif sebagai huruf mad

hanya akan digunakan ketika waqaf
sahaja, sementara ketika bacaan
wasol, ia tidak digunakan.

Tanda bulat
sempurna

Surah Al-Ahzab 66

Surah Kahfi 38

Surah Ahzab 67

Tanda ini hanya wujud pada 6

perkataan sahaja dalam Al-Quran.

Surah Ahzab 10

Surah Insan 15

Ia adalah petanda yang digunakan

bagi menunjukkan huruf Alif
tersebut adalah hamzah wasol

Tanda
kepala huruf
sod

1.3 : TANDA SABDU/ TASYDID/ SYIDDAH

Dalam Al-Quran, ia memiliki 2 fungsi iaitu :

Gelaran
tanda

Contoh
tanda

Fungsi

Contoh dalam ayat

Al-Quran

Sebagai tanda bunyi sabdu

Tanda Sabdu
Sebagai tanda sabdu dan ghunnah
(dengung 2 harakat) pada 2 huruf
saja iaitu Nun dan Mim bertasydid.

Kuasai tajwid bacaan Al-Fatihah ke tahap kualiti lebih tinggi - www.fatihahterunggul.com

1.4 : TANDA MAD

Tanda mad yang dimaksudkan ialah berbentuk lengkok :
Antara hukum mad yang menggunakan tanda ini sebagai petanda kewujudannya
dalam Al-Quran :
Jenis Mad

Cara mengecamnya
dalam Al-Quran

Kadar
Harakat

Contoh

Huruf mad bertemu dengan

Mad Lazim Kalimi huruf bersabdu. Di atas huruf

mad itu ada tanda mad
Mutsaqqol
(lengkok)

Mad Lazim Kalimi

Mukhoffaf

Huruf mad bertemu dengan

huruf bertanda mati (sukun).
Di atas huruf mad itu ada
tanda mad (lengkok)

Mad Lazim Harfi

Mutsaqqol

Mana-mana huruf Muqottoah

(huruf ayat permulaan surah)

yang diidghamkan

Mad Lazim Harfi

Mukhoffaf

Mana-mana huruf Muqottoah

(huruf ayat permulaan surah)

yang tidak diidghamkan

Mad Wajib
Muttasil

Huruf mad bertemu hamzah

dalam 1 perkataan dan di
atas huruf mad itu ada tanda
mad (lengkok)

4, 5 atau 6

Mad Jaiz
Munfasil

Huruf mad bertemu hamzah

dalam 2 perkataan dan di
atas huruf mad itu ada tanda
mad (lengkok)

4 atau 5

Mad Silah
Towilah

Huruf
Ha dhomir/simpul/gulung
Bertemu hamzah dalam 2
perkataan.

4 atau 5

Ada 2 sahaja dlm Al-Quran :

Surah Yunus ayat 51 & 91.

Huruf Lam pada kalimah :

Huruf Sin pada kalimah :

Ingin menghafaz Al-Quran lebih mudah? - www.kaedahjibril.com

2 : HURUF KECIL
Dalam Al-Quran, ada 4 huruf kecil yang berfungsi sebagai petanda teknik bacaan
tertentu iaitu :

1.
2.
3.
4.

Alif kecil
Wau kecil
Ya kecil
Sin kecil

2.1 : ALIF KECIL

Bentuknya ialah begini :
Fungsinya sebagai petunjuk perlunya bacaan panjang 2 harakat.
Contoh tanda ini dalam Al-Quran :

2.2 : WAU KECIL

Bentuknya ialah begini :
Fungsinya sebagai petunjuk perlunya wujudnya hukum tajwid yang dikenali sebagai
Mad Silah.
Contoh tanda ini dalam Al-Quran :

Jenis Mad

Cara ia dikenali

Cara bacaan

Mad Silah
Qosiroh

Selepas huruf Ha Dhomir, ada

wau kecil, dan kemudiannya
apa-apa huruf selain huruf Alif

Panjang 2 harakat

Mad Silah
Towilah

Selepas huruf Ha Dhomir ada

huruf wau kecil bersama tanda
mad lengkok diatasnya,
kemudian diikuti huruf
hamzah/alif.

Panjang 4 atau 5
harakat

Upgrade tajwid ke tahap Pro sekarang! - www.tajwidpro.com

Contoh

2.3 : YA KECIL
Bentuknya ialah begini :
Fungsinya sebagai petunjuk wujudnya hukum tajwid yang dikenali sebagai :
1. Mad Silah
2. Mad Tamkin
Contoh tanda ini dalam Al-Quran :

Jenis Mad

Cara ia dikenali

Cara bacaan

Mad Silah
Qosiroh

Selepas huruf Ha Dhomir, ada

Ya kecil, dan kemudiannya
apa-apa huruf selain huruf Alif

Panjang 2 harakat

Mad Silah
Towilah

Mad Tamkin

Selepas huruf Ha Dhomir ada

huruf Ya kecil bersama tanda
mad lengkok diatasnya,
kemudian diikuti huruf
hamzah/alif.

Huruf Ya kecil ini wujud

selepas huruf Ya bersabdu.

Contoh

Panjang 4 atau 5
harakat

Panjang 2 harakat

2.4 : SIN KECIL

Bentuknya ialah begini :
Fungsinya ada 2 iaitu :
1. Sebagai petunjuk cara bacaan khas, iaitu samada dibaca dengan sebutan Sod
atau Sin.
2. Sebagai petunjuk hukum bacaan Saktah
Contoh tanda ini dalam Al-Quran :

Ingin ketahui Al-Quran lebih mendalam? - www.jelajahquran.com

Huruf Sin kecil sebagai tanda khas

(wujud pada 3 perkataan ini sahaja dalam Al-Quran)
Tanda Sin

Cara bacaan

Sin kecil terletak di atas

Huruf Sod

Huruf Sod perlu dibunyikan

dengan bunyi huruf Sin

Contoh

Surah Al-Baqarah, 245

Sin kecil terletak di atas

Huruf Sod

Huruf Sod perlu dibunyikan

dengan bunyi huruf Sin
Surah Al-Araf, 69

Sin kecil terletak di bawah

Huruf Sod

Huruf Sod perlu dibunyikan

dengan bunyi huruf Sod
Surah Tuur, 37

Huruf Sin kecil sebagai tanda bacaan Saktah

(wujud pada 4 tempat ini sahaja dalam Al-Quran)
Surah Kahfi,
ayat 1-2
Surah Yasin,
Ayat 52
Surah Qiyamah,
Ayat 27
Surah Mutoffifin,
Ayat 14

Kuasai tajwid bacaan Al-Fatihah ke tahap kualiti lebih tinggi - www.fatihahterunggul.com

3 : TANDA BERHENTI (WAQAF)

Tanda berhenti bacaan (waqaf) yang paling mudah dikenali ialah tanda pemisah ayat.
Bentuknya begini :
Tetapi, masih ada 6 tanda - tanda waqaf lain yang menunjukkan cara dan tempat
terbaik untuk berhenti ketika membaca Al-Quran iaitu :

Nama

Bentuk
tanda

Fungsi

Tanda waqaf
Lazim

Amat digalakkan untuk

berhenti ketika bertemu
tanda ini.

Tanda waqaf
Qof-Lam-Ya

Dianjurkan berhenti dari

menyambungkan bacaan ketika
bertemu tanda ini.

Tanda waqaf Jaiz

Peluang sama : boleh

berhenti, bahkan boleh juga
meneruskan bacaan ketika
bertemu tanda ini.

Tanda waqaf
Sod-Lam-Ya

Dianjurkan menyambungkan
bacaan dari berhenti ketika
bertemu tanda ini.

Tanda waqaf
Taanuq.

Boleh berhenti pada salah-satu

dari tandanya, tetapi tidak boleh
waqaf pada kedua-duanya.

Tanda waqaf
Lam-Alif

Dilarang berhenti ketika

bertemu tanda ini.

Ingin menghafaz Al-Quran lebih mudah? - www.kaedahjibril.com

Contoh

4 : TANDA KHUSUS LAIN.

Terdapat 5 tanda - sign yang boleh membantu kita membaca Al-Quran lebih baik
iaitu :
1.
2.
3.
4.
5.

tanda diamond atau tanda rombus

tanda titik bulat hitam
tanda ayat sujud
tanda awal juzuk
tanda pembahagian hizb/Maqra/Ain

4.1 : TANDA DIAMOND / ROMBUS

Tanda ini digunakan untuk menunjukkan wujud teknik bacaan khusus iaitu Imalah dan
Isymam.
Bentuk tanda tersebut ialah begini :

Tanda Diamond/Rombus
Bacaan Imalah dan Isymam hanya terdapat pada 2 tempat ini
sahaja dalam Al-Quran.
Bacaan

Contoh ayat

Imalah
Surah Hud, 41

Isymam
Surah Yusuf, 11

4.2 : TANDA TITIK BULAT HITAM

Tanda ini digunakan untuk menunjukkan wujudnya teknik bacaan khusus iaitu Tashil.
Bentuk tanda tersebut ialah begini :
Hanya ada 1 sahaja bacaan Tashil dalam Al-Quran iaitu dalam Surah Fussilat
ayat 44 :

Upgrade tajwid ke tahap Pro sekarang! - www.tajwidpro.com

4.3 : TANDA AYAT SUJUD

Tanda ini digunakan untuk menunjukkan wujudnya ayat sejadah/sujud dan ia wujud
pada 15 tempat dalam Al-Quran.
Bentuk tanda tersebut ialah begini :
Dan ditepi Al-Quran, sejajar dengan tanda ini, akan ada tanda berikut :

Ayat sejadah
dalam Al-Quran

Contoh tanda pada ayat.

Surah Al -Araf, 206

Surah Al- Rad, 15
Surah Al- Nahl, 49-50
Surah Isra, 109
Surah Maryam, 58
Surah Hajj, 18
Surah Hajj, 77
Surah Furqan, 60
Surah Naml, 25-26
Surah Sajadah, 15
Surah Fussilat, 38
Surah Najm, 62
Surah Insyiqaq, 21
Surah Al-Alaq, 19
Surah Sod, 24

Ingin ketahui Al-Quran lebih mendalam? - www.jelajahquran.com

4.4 : TANDA AWAL JUZUK

Tanda yang digunakan untuk menunjukkan permulaan 30 juzuk Al-Quran ialah :
1.

Tanda bintang di awal ayat

dan tanda kotak khusus di tepi mukasurat.

2.
Di atas muka surat, ada dinyatakan nombor juzuk dalam bentuk tulisan arab
(sebelah atas, kiri)

Contoh : (diambil dari Juzuk 20)

4.5 : TANDA AWAL HIZB / MAQRA / AIN

Tanda yang digunakan untuk menunjukkan permulaan hizb/maqra/ain ialah :

1.

Tanda bintang di awal hizb/maqra/ain iaitu begini :

2.

Tanda kotak khas di tepi muka surat sejajar dengan tanda bintang :

Contoh : (diambil dari Surah Naml, m.s 384, maqra 2)

Kuasai tajwid bacaan Al-Fatihah ke tahap kualiti lebih tinggi - www.fatihahterunggul.com

Ebook
145 Fakta Menarik & Menakjubkan
mengenai Al-Quran yang jarang
anda ketahui walaupun
membacanya setiap hari!!

Ebook
KAEDAH JIBRIL
Kaedah mudah & praktikal
menghafaz surah Al-Quran khusus
untuk gol. Awam yg sibuk setiap

Ebook
QURANOLOGY
Panduan efektif memahami
Teks dan konteks Al-Quran, agar
Anda teruja membacanya!

4 PRODUK HEBAT
Video panduan
KAEDAH JIBRIL
Video penerangan bergambar
Oleh Ustaz Asraff mengenai
Kaedah ini secara terperinci.

1 tiket percuma ke seminar

kaedah hafazan super utk sicilik
KAEDAH XXX
(berharga RM 125)
Dan
1 tiket DISKAUN seminar sama
berharga RM 25 sahaja