J.L.

Austin
Zmysy i przedmioty zmysowe
- Wykad IX (na podstawie J.L. Austin Sense and Sensibilia, 1962, (ed. G. J. Warnock), Oxford University
Press)

1. Cel rozdziau:
Krytyka kolejnego z argumentw Ayera za przyjciem istnienia danych zmysowych.
Zakada on, e pojcia takie jak widzie, czy postrzega zawieraj w sobie pewn
systemow dwuznaczno.
2. Zarys problematyki:
Zasadniczo, punktem wyjciowym dla rozwaa Austina w niniejszym rozdziale jest
nastpujcy problem omwiony przez autora Percepcji. Ot, rozpatruje on, Czy
moemy mwi o tym, e tym, co postrzegamy bezporedni s tylko dane zmysowe?
Ayer twierdzi, i udzielajc pozytywnej odpowiedzi na niniejsze pytanie, unikamy
dwuznacznoci, ktr odnale mona w znaczeniu czasownikw zwizanych z
percepcj, takich jak widzie, czy postrzega.
Aby mc zastosowa ten argument, podejmuje si Ayer udowodnienia, i czasowniki,
ktrych uywamy mwic o percepcji maj rne znaczenia. Austin powica niniejszy
rozdzia kontrargumentom, ktre miayby powysze twierdzenie obali.

3. Rekonstrukcja:
Rozpatrzymy tu sowo postrzega:
3.1. Wedug Ayera istniej dwa sensy (znaczenia) sowa postrzega (perceive):
(1) Odsyajcy do przedmiotu istniejcego;
(2) Nie implikujcy istnienia czegokolwiek poza postrzeeniem (dan zmysow); innymi
sowy jest to znaczenie/uycie czasownika postrzega, za ktrego pomoc mona
opisa postrzeenie czego co faktycznie nie istnieje.
Gdy uywa si znaczenia ktre odsya do istnienia przedmiotu, trzeba uzna
istnienie danych zmysowych ktre pozwalaj wytumaczy zudzenia co do
sprzecznych wasnoci realnie istniejcych przedmiotw.

3.2. Austin:
Austin odrzuca moliwo odnoszenia si czasownikiem postrzega, czy te widzie
do czego co nie istnieje. Przykadowo, jeli jestem przekonany o tym, e duchy nie
istniej, nie mog powanie twierdzi, e je widziaem, lub bra na powanie kogo, kto
twierdzi, e je widzia. Mog powiedzie: Myl, e widziaem ducha (lub Moja kuzynka
myli, e widziaa ducha), Myl, e widziaem co, co wyglda jak duch, nie mog
jednak mwi, e widz ducha. Podobnie, jeli dowiadczam podwjnego widzenia i
zdaje sobie z tego spraw, nie mog dosownie i poprawnie powiedzie: Widz dwie
kartki papieru. Nie znajduj si przede mn dwie kartki papieru i doskonale o tym wiem.
Mog opisa to dowiadczenie mwic, e widz tak jakby znajdoway si przede mn
dwie kartki papieru, Myl, e widz dwie kartki papieru itd.1

Powysze uycie jest jedynie zabiegiem jzykowym majcym na celu janiejszy i

dogodniejszy sposb mwienia o faktach. Mwienie o postrzeganiu nie
pocigajcym istnienia nie wynika wcale z szczeglne znaczenia postrzega

Podobny punkt widzenia przyjmuje, zdaniem Austina, wielu innych filozofw, np. Ludwig
Wittgenstein.

tylko z wiedzy, e mamy do czynienia z iluzj (o ktrej wiemy, e nie moe by

prawdziwa np. wyglda jak gdyby byo zakrzywione).

To kontekst wypowiedzi decyduje o znaczeniu, zreszt jest czsto zaznaczony dla

jasnoci (to, e widz podwjnie przez sowa typu jakby, wydaje mi si etc.), a nie
znaczenie okrele postrzegam, widz. Np. absurdem jest mwi, e gdy mwi
widz lwa i patrz na fotografi lwa uywam specjalnego znaczenia sowa widz,
szczeglne s okolicznoci uycia.

Nie istnieje sens postrzega nie implikujcy istnienia tego, co postrzegam w

jakimkolwiek sensie (patrz: jak myl nas zmysy to co widzimy nie istnieje w adnym
sensie). Mog istnie rne opisy tego samego zjawiska, ale oddaj one tylko rne
perspektywy (rne opisy), a rne uycie sowa postrzega.

Brak rnych sensw sw typu postrzega nie ma znaczenia dla wyprowadzenia

danych zmysowych, rozrnienie to zostao wprowadzone po to eby uzna nie
istniejcy w potocznym rozumieniu sens w ktrym mwic, e co postrzegam, nie
mog si myli.