Antonio Negri: Prse jam ende komunist

Pak dit m par, nga data 18 deri m 22 janar, u mbajt n Rom nj konferenc mbi
komunizmin ku morn pjes mendimtart m t njohur komunist bashkkohor. Midis
tyre ishte edhe sociologu e filozofi marksist italian Antonio Negri, i cili ishte i ftuar pr nj
intervist edhe n televizionin La7. Mes t tjerash Negri n kt intervist u shpreh se
SHBA-t e kan t pamundur pr t mbshtetur dhe uar prpara globalizimin, prandaj
presidenti i sapozgjedhur Tramp sht kthyer tek koncepti Amerika e para. Klasa
puntore nuk ekziston m, rebelimi gjendet tek populizmi: nj vullkan q sht gati t
shprthej. Sa i prket raportit t Oxfam1 q denoncon prqndrimin e pasuris n shum
pak duar, Antonio Negri tha se ajo sht prona private q duhet fshir/zhdukur. M
posht gjeni intervistn e plot.
***
Gazetari: Ngjan sikur jemi duke jetuar n nj bot t kthyer prmbys: Tramp q merr votat e
klass puntore, t shtress s mesme, merr votat e puntorve, ndrkoh q lideri i partis m t
madhe komuniste2 shkon n Davos, mes m t pasurve, pr t folur pr mrekullit e
globalizimit. far mendoni pr kt?
A.N.: Un mendoj q globalizimi n fakt ka qen dika me rndsi shum t madhe pr popujt e
bots s tret. Kan qen miliona e miliona njerz q prmes globalizimit t tregjeve kan dal
prej mjerimit. Mendoj gjithashtu q edhe perndimi ka prfituar shum prej tij. Prmbysja mund
t ket t bj me dika tjetr: q perndimi, i cili ka prcaktuar dhe drejtuar globalizimin, sot
nuk arrin dot m q ta kontrolloj dhe dominoj at. Ky sht problemi i madh q ka lehtsuar
zgjedhjen e Trampit. Shtetet e Bashkuara t Ameriks e mendonin veten perandori, por kan
humbur drejtim e proceseve globalizuese.
Gazetari: Brenda globalizimit duket sikur sht duke fituar gjithsesi neoliberalizmi: kan zhbr
ato q ishin edhe t drejtat e puntorve, e shohim n Itali, e shohim n Europ. Kemi Europn e
bankave
A.N.: Po, sht e vrtet. N fakt situata e lufts s klasave sht komplet e modifikuar. Sot
subjektet q lvizin brenda lufts s klasave jan ata q kan nj raport t drejtprdrejt me
shfrytzimin, q sht i prcaktuar nga bankat e mdha private dhe ndrkombtare, ose nga
bankat e mdha shtetrore kontinentale. Sot luft e klasave sht lufta kundr shfrytzimit t
puns n shoqri. Nuk sht m thjesht luft nga klasa puntore, por e t gjith atyre q jan t
lidhur e q bashkpunojn pr orgazimin e prodhimit.
Gazetari: Ju keni qen ndr t part q keni paralajmruar rrezikshmrin e borxheve private.
Nse puntori bhet gjithmon e m shum borxhli, sht i detyruar t pranoj fardolloj kushte
t puns, fardolloj kontrate, mjafton q ti siguroj nj pag fardo pr t shlyer borxhet. Q
sht rrjedhoj e ksaj logjike

1
2

Oxfam sht nj konfederat ndrkombtare e organizatave bamirse, e fokusuar n zbutjen e varfris globale.
Partis Komuniste Kineze

A.N.: Po, pak a shum, edhe pse kshtu thjeshtohet shum. Problemi nuk sht edhe aq
shndrrimi n borxhlinj sesa fakti i t mos paturit par, i t qenit t shfrytzuar n pun.
Ndryshimi mund t vij nga momenti kur dhe sesa reformohet puna (shn.: kur rriten pagat dhe
ulet shfrytzimi) dhe jo thjesht nga fakti sesa reformohen bankat.
Gazetari: Nuk mendoni q e majta ka hequr dor plotsisht nga roli i saj, duke e harruar kshtu
punn, punn q ve t tjerash Kushtetuta italiane e ka n qendr t saj?
A.N.: Jam plotsisht i bindur. E majta, e themi prej shum kohsh, nuk e ka kuptuar se cilat ishin
problemet e shndrrimit t madh t raporteve t puns. Po ju sjell ndrmend ktu numrin e par
t Potere Operaio3, t vitit 1969, i cili hapej me nj pyetje: far do t ndodh me puntort
kur automatizimi q sapo ka filluar do t hyj n fabrika dhe do t nxjerr jasht puntort?. Kjo
ishte pyetja q krkonte prgjigje q ather dhe sht pyetja t cils duhet ti prgjigjemi sot n
mnyr absolutisht dramatike.
Gazetari:Prse ju mendoni q rikthimi te nacionalizmi nuk mund t jet nj shptim dhe prse
besoni ende tek nj zgjidhje internacionaliste?
A.N.: Po sepse kombet jan dika barbare, dika tribale. Gjat dy luftrave t fundit botrore
kan vdekur tet persona nga familja ime, pa asnj arsye q mund t premtonte mirqnien,
shpresn pr jetn. Kombet jan dika pastrtisht barbare. Un jam internacionalist sepse jam
komunist, kshtu q besoj se beteja duhet zhvendosur tek globalizimi deri n fund e duhet fituar
aty.
Gazetari: Pra, globalizimi sht n kriz apo jo?
A.N.: Globalizimi ka qen gjithmon n kriz, q kur ka filluar n vitet 1500 dhe q kur
perndimi sht imponuar n Europ. Ajo q sht interesante sot, lidhet me faktin q ata q
tentuan dhe donin t kishin drejtimin e globalizimit, jan n kriz, sepse nuk arrijn m q ta
mbshtesin dhe ta shtyjn prpara. Humbja e madhe e Shteteve t Bashkuara ka filluar q n
Afganistan me presidentin Bush dhe tregon se amerikant nuk jan m n gjendje pr ta
mbshtetur dhe pr ta uar prpara globalizimin. N kt pik jan kthyer tek koncepti Amerika
e para, por kuptohet q sot problemi sht krejt tjetr.
Gazetari: Nga Amerika te Britania e Madhe, pastaj sht rreziku pr t kaluar te Franca, sepse
n nj balotazh t mundshm t s djathts, mes Fillon dhe Le Pen, klasa puntore mund t
votoj pikrisht Le Pen, ndryshe me far ndodhi n vitin 2002 kur ishte balotazhi mes Zhak
Shirak dhe babait Le Pen
A.N.: Po vazhdon t flassh ende pr klasn puntore? Ktu bhet fjal thjesht pr shtresa
mjaftueshm koorporative dhe t limituara t fuqis s prgjithshme puntore. Fuqia e
prgjithshme puntore sot sht e prbr nga t gjith ata q punojn n shoqri. sht e prbr
mbi t gjitha nga t rinj, prekar, sht e prbr mbi t gjitha nga gra q jan futur n tregun e
puns dhe riprodhimit, por keqpaguhen. Prbhet akoma m tej nga shum njerz q punojn n
3

Potere Operaio (Fuqia e Puntorve) ka qen nj grupim politik i t majts radikale n Itali, i cili ka qen aktiv nga
viti 1968 deri m 1973. Pr disa vite kan patur edhe gazetn e tyre me t njjtin emr. Antonio Negri ka qen ndr
drejtuesit kryesor t Potere Operaio.

botn e tret me paga absolutisht t turpshme. Populli q lufton sht goxha i ndryshm nga disa
fraksione egoiste t klass puntore q luftojn pr t mbijetuar, krejt pa shpres, duke qen se
sht katandisur n kt pik nga socialdemokracia dhe pronart.
Gazetari: Si ka mundsi, sipas jush, q nuk ka shprthyer nj rebelim shoqror, konfliktual?
A.N.: Po rebelime shprthejn vazhdimisht. Q nga 2011-a jemi n nj zjarr rebelimesh t
vazhdueshme, q vazhdojn t quhen populizma, por jan rebelime dhe ekstremisht t forta.
Problemi sht sesi orientohen dhe ky sht nj problem plotsisht i hapur, prtej gjasme
zgjidhjes prmes dredhive gjuhsore/terminologjike q prsriten, parrullave t zakonshme:
populizmi, elitat, etj. Ktu jemi mbi nj vullkan q sht duke shprthyer.
Gazetari: A duhet t fshihet borxhi publik?
A.N.: Borxhi publik duhet t fshihet, kjo nuk ka dyshim, njjt si prona private, pr aq koh sa
prona private ka pr qllim at q na tregoi nj raport i disa ditve m par nga Oxfam, q 8
persona n bot kan pasuri m shum sesa 3.5 miliard njerz t tjer s bashku.
Gazetari: E prse nga ana tjetr dshtoi Syriza n Greqi dhe pjesrisht Podemos-i n Spanj?
A.N.: Syriza nuk dshtoi, por rezistoi. Syriza rezistoi duke treguar sesa e rndsishm sht, jo
vetm n Greqi por n nivel europian, pr t br nj rezistenc t fort ndaj ligjeve financiare.
Sa i prket Podemos-it, duhet t jemi t kujdesshm sepse sht nj proces ekstremisht i hapur
dhe ekstremisht i rndsishm dhe tregues i rrugs q duhet ndjekur.
Gazetari: Nuk mendoni se Cipras ka tradhtuar frymn dhe qllimin e referendumit duke
pranuar diktatin e Trojks?
A.N.: E far duhet t bnte, t vriste veten? Un mendoj se vetvrasja nuk sht kurr nj
rrugdalje politike.
Gazetari: Pra Varufakis ka gabuar me zgjedhjen e tij?
A.N.: Jo, Varufakis ka br mir duke hapur nj betej tjetr, nj betej pr t modifikuar
rregullat europiane.
Gazetari: Besoni n mrekullin nga interneti, besoni q nga bota virtuale mund t nis nj
revolucion i ri, nse mund ta quajm kshtu?
A.N.: Shikoni, un nuk besoj q revolucionet, apo q virtualitetet, mund t realizohen prmes
makinerive/kompjuterave. sht makineria/kompjuteri ajo q prthithet nga njeriu, dhe kur
njeriu e prthith at, si po ndodh me gjeneratat e reja t ktij mijvjeari, ather gjrat nisin t
lvizin.
Gazetari: Kodi i Puns n Itali ka falimentuar mjerisht. Nj ligj i ngjashm n Franc
provokoi nj kontestim t fort. Edhe mbi kt shtje mund t themi se ka dshtuar e majta
franceze e mbase edhe ajo europiane?
A.N.: E majta franceze dhe ajo europiane un mendoj se kan dshtuar m 1914-n, m shum
se nj shekull m par, kur kan votuar borxhet e lufts pr t ndrtuar Luftn e Par Botrore.

Pastaj ka dshtuar m 1939-n, pastaj ka dshtuar kur sht larguar nga marksizmi m 1953-in.
Tashm sht nj trup i vdekur, por kjo nuk nnkupton q nuk ka nj rebelim t fort, t
vazhdueshm, t konsoliduar n jetn e prditshme, dhe kjo sht ajo q ka rndsi.
Gazetari: A kan ende intelektualt nj rndsi specifike pr t ndryshuar vizionin e
globalizimit, pr ta riorientuar disi shnjestrn?
A.N.: Jo, intelektualt me siguri q jo, por intelektualiteti i masave, po. Q nnkupton ata
miliona njerz q kan shkuar n shkoll dhe q sot jan klasa e vrtet puntore, t gjith ata q
drejtojn makinerit, t gjith ata q dgjojn kt bised tonn. Kta jan njerzit q punojn, q
vuajn, ama jan njerzit q kan makinn brenda vetes.
Gazetari: Cili ka qen mashtrimi m i madh i Bashkimit Europian?
A.N.: Bashkimi Europian mashtrime ka br shum, por dmi dhe problemi thelbsor ka qen q
nuk ka shtyr prpara nj projekt federalist, q nnkupton praktikisht ta lsh Europn n duar t
kombeve, kombeve q jan pikrisht ato gjra monstruoze, t vogla, mjaftueshm famkeqe dhe
gjithmon t afta pr t shkaktuar katastrofa.