1 cengiz ndersever

DJTAL
ORTAADA
YAYINCILIK

Cengiz ndersever
Trkiyede yaynclk, son yllarda 2000e Bir kitabn maliyeti
yakn yaynevi ile, tarihte hi grlmemi
sayya ulat. Bir kitabn ortalama sat nedir?
rakam olan 2 bin ile, neredeyse her oku-
ra bir yaynevi dyor. Herkes bunu merak eder. zellikle de
yazmaya yeni balam, elinde yaynlan-
Peki nedir bu furyann nedeni? ok oku- maya hazr bir kitab olanlar. Bu insan-
yan bir lke oluumuz deil elbette! Av- lar, gerekirse, kitabn maliyetini kendileri
rupa Birliinin kltr fonlarnn etkisi karlamay bile istediklerinden, yaync-
oluyorsa da asl mesele, yayncln karl lara ok masum biimde sorarlar bunu...
bir i olmas! Bir kitap yaynlamak kaa mal olur?

Hadi, kimse kimseyi kandrmasn! Yayn- Ben sizi uratrmadan syleyim o za-
clk, yazarlktan daha karl bir itir. Birman. Kitaplar, ki eitli boylarda yayn-
yazar ne kazanrsa kazansn, yaynevi her lansalar da, yzde 90nn ls, A5ten
zaman daha fazlasn kazanr... biraz daha kk, 14 x 19,5 cm ls-
dr. Kat ebad olarak, 57x82 cmlik ta-
Bunu, 79 ylndan beri Caololunda, bakadan, 16 yaprak, yani 32 kitap sayfas
yaynclarn ve matbaalarn arasnda ye- baslr. Yani bir tabaka 3. hamur kattan,
timi, birok edebiyat dergisini karm, 32 sayfa, yaynclk deyimi ile 2 forma
yaynlanmasna yardmc olmu ve bir alnr...
zamanlarn nl bir yaynevinin orta
olarak da iyi biliyorum... 57x82 ebadnda bir tabaka kadn fiya-
t; 40 yeni kuru civarndadr (kuesinin
Yaynclk, karl bir itir... fiyat,56 yeni kuru olduuna gre).

Diyelim ki, 320 sayfalk bir kitap bastra-

Nerdeyse, okurdan ok caksnz. Bu, 10 tabaka kat kullanlmas
yaynevi var! demektir ve kadnn maliyeti, hem de 1.
hamur baznda, 400 yeni kurutur.
cengiz ndersever 2

Tek renk baslr kitaplarn yine % 90 ve 10-20 hatta 30 YTLye alyoruz?

tek renk basknn ofset fiyat, 25 YTLdir
(iyi bir matbaada). Bu da arka n 20 ka- Burada, vergiler, ulusal ve uluslararas te-
lplk bir i olduundan, i basknn fiyat,lif cretleri, reklam, zarar sbvansiyonu,
500 YTL tutar ve 5 bine kadar tiraj fazlas datm maliyeti vb unsurlar sz konu-
konmaz... sudur. Evet ama, hibir ey, 300 zayfalk
bir kitabn 30 YTLye satnn mazereti
imdi kapak basks ve selofan, mcellit olamaz...
(katlama, cilt vb) kald masraf olarak...
Onun da fiyatn hesaplayalm!... Kapak- Yazara yzde %10-15 sat fiyatndan
lar en babasndan 4 renk baslr. Bu kez telif denir. Bask adediyle arplr. Yani
64x90 kat kullanalm; kaban daha lkemizde bir yazar, baka gelir kayna
sert ve selofanl olmasn isteyelim ki, s- yoksa, en babasndan 300 sayfalk kitab
lanma, parmak izi vb. gibi d etkenlere 30 YTLye satlsa ve 5 bin baslsa, alaca-
dayankl olsun! telif creti, 15 ila 25 bin YTL arasnda
deiir... Bir irket genel mdrnn 2
Bu kez 240 gram, leicam kue kullanaca- aylk maa kadar yani! Hatta baz genel
z kat olarak ve pahalsn baz alarak, mdr cretlerinin 15 gnlk maa ka-
mat selofan yapalm. dar!

Bir tabakadan, 8 adet kapak alabiliriz. Kitaplarn yazm sresi, yazarlarn yete-
Srt kalnln dnlerek, 57x82 cm ine bal olarak deise de, 300 sayfalk
kat kullanlmaz kapak iin, 64x90 ideal kitab bir oturuta Balzac bile yazama-
bir kat lsdr... Bunun tabaka fiyat mtr... Bu kadar sayfalk bir kitap en
da, 210 kurutur... hzl yazarn bile

320 sayfalk bir kitabn en az 10 gnn alr. Bazan daha az say-

fal bir kitaba en az iki yln harcayan ya
plak maliyeti 1 YTL! da mrn veren sanatlar da vardr...

imdi bilmeyenlere biraz kark gele- Sonuta, yazar 5 bin satnca, eline en iyi
cek ama, diyelim ki, 5.000 adet kitap olaskla 20 bin YTL, eski para birimiyle 20
bastracaksnz...O zaman, cebinizden milyar lira para geecektir... Bu kesinlikle
kacak toplam para yle olacaktr: bir ev almasna yetmeyecektir. Bir yl
kat iin, 2 bin YTL; Basks iin 500 YTL
- Kapak kad iin 136.5 YTL ve basks uratysa, aylk olarak 2 milyar lira bile
iin, 100 YTL - para kazanmam olacaktr. Bu da, onun
beslenecei her tr maddi manevi kay-
Mcellik iin, yaklak 1.250 YTL ve se- naktan uzak ve mtevazi yaamasn
lofan iin de 1.000 YTL... te btn kita- salayacaktr...
bn size bask maliyeti... 5000 kitap, size
4.986 YTL... Hadi diyelim ki, 5bin YTL... O zaman, meslek olarak yazarlktan sz
Yani bir kitabn, hem de en iyisinden bi- etmek olas mdr?
rin maliyeti, ta atlasa 1 YTLdir...
Elbette, Trkiyede, kesinlikle hayr!
Peki nasl oluyor da, btn dnyadaki
maliyeti 1 YTLyi geemeyecek kitaplar Dnya apndaki edebiyatmz Sait
 3 cengiz ndersever

Faikin, btn mrnce kitaplarndan nn bakalm ve disiplin sahibi inat bir

kazand para, onun srtndan kazanan kiilie sahip misiniz, kendinizi bir tartn!
yaynclarnn bir kitabndan kazandkla- Sonuta, buras Trkiye ve her an herey
rndan az olmutur... Tabi, Orhan Pamuk olabilir!
gibi yazarlar, inat kiilikleri ve yetitik-
leri ortam nedeniyle, telif konusunda ti- Kaldmz noktaya dnelim ve yaync-
tiz davransalar da, Pamukun asl kazanc larn nasl kplerini doldurduklarn g-
kitaplarnn dardaki basklarndan ve relim...
1.5 milyon dolarlk Nobel dlnden
gelmitir. Yoksa, gidip de yaynevinin Kitap ne kadar pahal,
depo raflarndaki kitaplar saymakla bu
iten para kazanamazsnz... Hele Trki-
o kadar krl!
ye gibi, yaynevlerinin kendi korsanlarn
bastklar bir lkede! Normal koullarda eskiden bir kitabn
%40 datm ve sata ayrlrd. im-
Trkiyede kitaplarndan para kazanan di ar rekabet bu yzdeleri deitirmi
ve yaamn srdren yazarlar, 10u ge- olabilir byk olaslkla... Ben genelde,
emez. Bunlarn banda rahmetli Aziz yaynevimin fiyat politikasn, kitabn
Nesin vard. Onu, Yaar Kemal izleyebilir maliyeti x 5 olarak ayarlardm. Bu tabii,
ancak... Bu yazarlar da, ok yapt rete- benim seimimdi. Yani benim yaynevim-
rek bu iin stesinden gelmeyi denemi den 300 sayfalk bir kitabn bugnk sa-
ve bir lde baarmlardr... Eer t fiyat, 5 YTLyi geemezdi...

100e yakn kitap yaynlarsanz ve her Bu, bence ok makul bir fiyat. Bir ren-
kitabnz 5 bin baslrsa, basklarn da 5 cinin bile rahata alabilecei bir fiyat!
ylda tkendiini varsayarsak, o zaman, Fakat, bugn korsannn bile 10 YTLye
yaamnz gayet rahat yazarlktan sa- satldna rastlayabilirsiniz! Demek, kor-
layabilir ve mesleiniz dendiinde, gu- sann bile maliyeti artm!!
rurla yazarm diyebilirsiniz...
Tabi, yok byle birey!
Bu iten para kazanmann yolu, ya ok
satan bir kitap yazmaktr veya ok kitap Kitabn plak maliyeti 1 YTL, yazara 1
yazmaktr... YTL verin; olsun 2 YTL... Baka ne mali-
yeti var ki!
Daha iyisi, aslnda profesyonel bakp, bir
menajerlik irketiyle almaktr: zellik- Diyelim, siz benim rakammla, 5 YTL sat
le de, uluslararas arenada... fiyat koydunuz. O zaman, %40 dn.
750 kuru datmcya, 1.250 YTL de ki-
Aziz Nesin, hi bilmedii dillerde yayn- tapya kalr. Sizin yaynevi karnz ise, 1
lanan kitaplarn grp arrd. Byk YTLdir... Bu ok uuk gibi grnebilir... 1
bir olaslk, kendisine gnderilen kitap- YTL doyurucu gibi gzkmez. Ya da 750
larla birlikte eitli para birimlerinden kuru datmcya angarya gelir ve size
teliflere de hayret ediyordu... Fakat, o 1.25 YTL kazandracak bir kitab m yok-
bu iten para da kazanmann yolu olan sa, 7 YTL kazandracak kitab m rafa ko-
disipline sahip bir yazard ve mizah b- yarsnz?
tn dnyada her zaman ok satar... Siz
yazarl amalyorsanz, nce bir d- te sorunlar burada yatar...
cengiz ndersever 4

Bir yaymc enflasyonu vardr lkemizde. bin YTLsini de korsandan hem de nakit
Bunun getirdii raf savanda en byk tahsil etmesi, ayr bir beceri ve kara bir
etken, satcya iyi para kazandrmaktr. tezgahtr. Buradan kimseye be kuru
Satc iyi para kazand kitab ba ke- verilmez ne yazara ne bakasna. Kitabn
ye koyar... plak maliyeti 1 YTL gider olarak grlr
sadece ve korsanda bunun zerinde kaa
Bunun istisnas yoktur! satarsa yayncnn kardr... Yasal 30 YTL,
korsan 10 YTL... Hepsinden kazanan ya-
Bir kitap, 1.25 YTL kazandryorsa, nemli ync!
deildir. Onu satmak bile istemez satc.
5er bin adetten 10 bask yapan bir kita-
Onbinlerce kitab zaten konsinye bile bn deeri, yaync iin 750 bin YTL, yazar
verseniz hamallna girmek, kaybolunca iin 150 bin YTLdir...
veya alnnca parasn demek, iyi bir ti-
caret deildir...
Ltfen, ok satn! yi
O halde, fiyat iirmek, herkes iin iyidir! olmanz kimin umrunda!
Yazar, daha fazla telif alacan zanne-
derek, sessiz kalr. Yaync satan bir ki- Gzel, imdi sistemin nasl hareket etti-
tapla bir anda milyarlarca liraya sahip ini gryorsunuz.
olur. Kitap, dkkan masraflarn bazan
ok satan bir kitapla karr, falan filan... ok satn!

KORSAN KM? ok satmak, yayncln kutsal mottosu-

dur.
Burada, btn bu dzenin sessiz finans
salayc konumu, okura der. Okur, eli- stelik bu yaynclarn pek ou, ede-
ne ald kitaba dedii 30 YTL ile kor- biyattan anlamazlar. Anladklar para
san kitap almamann gururunu yaarken, kazanmaktr. Trkiyede edebiyattan an-
aslnda elinde tuttuu kitabn tm ma- layan 2 bin kii zor karken, bu kadar
liyetinin 10 YTLyi gemeyeceinden ha- yayncnn iyi birer edebiyat olduunu
bersizdir... Korsana kar olur ve kendini savlamak, salaklktr...
onurlu okur aznlndan sayar...
Peki, kitaplarn iyi olduunu nasl anlar-
Gzel, okurumuz, tm dzenin finans- lar? Basit! ok satmasndan! Onun iin,
mann salarken, yaync diyelim 5 bin kriterler de kendiliinden oluur piyasa-
satan bir tek kitaptan, yasal yoldan 75 da!
bin YTLyi cukkalar!
Bir yaynevi sahibinin yle konutuunu
Bu arada, kitabn el altndan korsan bas- duyarsanz, armayn: Abi, ak ro-
klarn, yani bandrolsz ve kt baskla- manlar iyi gidiyor. Senin kitabn konusu
rn da diyelim 6 YTLden de piyasaya 10 ne? Ak m? yi, peki gizem var m? arpk
bin srer. Ne de olsa, kitap ok satmakta- ilikiler? Okurun nevrini dndrp dedi-
dr. nc drdnc basklar gelmekte, kodusunu yaptracak entrikalar? Gzel...
sanal olarak herkes kazanmaktadr... 50 Hemen basalm abi! Ama, kitabn para-
sn, 2 bini geince veririz, ona gre! yi...
 5 cengiz ndersever

kinci kitap yazacaksan, u sralar, ekzo- hatta vergi geliri elde eden devlet bile!
tik veya komplo kitaplar da iyi gidiyor... Tanr akl sal versin!
Bence byle bir ey yazarsan, ikimiz de
ihya oluruz! 50 bin satarsan, dile benden
ne dilersen abi! 5 MLYARIN NDE BR
SHAKESPEARE NYE YOK?
Evet, bir yaync tipii... Bu arada ne e-
virileri denetleyen bir kurul, ne de dilbil- 20. yzyl, edebiyatn bittii yzyldr bir-
gisinden anlayan bir redaksiyon ekibin- ok eletirmene gre. Bana gre de yle.
den szetmek olas deildir... Bir kitap Latin Amerika edebiyat ve birka lkenin
satyor mu, sen de taklit et! Lideri izle! ayrks yazarlarn dta tutarsanz, a-
Paray kap. ou zaman, bu ileri bilen mzda edebiyat iyice bitmitir... Nobel
birka yazarn yayn danmanl veya dl alan edebiyatlara bakn! Hangisi
redaktrlk yapt grlr ve yazarlk- bir Tolstoy veya bir Dickens? Mark Twain
la geinmeye alan insanlarn geim bile etmezler birka dta tutulursa...
kaynan oluturur kurumsallamam
yaynevleri... Birey bitti 20. yzylda, demiti Malroux.
O da Nobelli bir yazard. ok dorudur.
Roman bireyin nem kazand ada
Gerek roman ld m? balar ve bireyin ld yzylda biter...
imdi, 21 yzyldayz. Birey gibi, top-
Pekiyi, bu romanlar ne? lumlarn da yokolaca ve tek tipleecei
adayz...

Allahm! Biz, 70li yllarda yetien yazar- Artk, klasik anlamda insan bulacanz
lar, sadece edebiyat iin yazlr sanrdk. roman a kapanm, fantastik roman
imdi herkes bir Harry Potter yazar ol- a balamtr...
mann peinde. Dnn, bir sekreter
can skntsndan Harry Potterin gerek Bunun iin de, Yeraltndan Notlar farkl
d masallarn yazyor ve dnyann en notalarda bir kitaptr size belki ama, b-
ok kazanan yazar oluyor! tn dnyann bir virs veya uzayl sald-
rsna urad kitaplar size yakn gele-
Ne gzel... Kimse Joyce okumaz! Edebi- bilir. Kimsenin ne kendini ne de yaam
yatlar kendi aralarnda lmszlk ko- zmekte aciz olduu alar, fantazya
nusunda ben daha yksee ierim yarn alardr. Gereklik ele geirilemez ol-
srdrrken, Dostoyevski veya Prousttan duundan, ka edebiyat i yapar...
haberi bile olmadan br tarafa gen
bir sr okur vardr dnyada... Fakat, iyi yi, o zaman yazacaksanz, eski uygar-
tezgahlanm bir byclk okulu fan- lklarn fantastik dinleri, edebiyatlarn
tazm, gnmz genliinin kuyruklar referans noktas olarak alabilirsiniz. r-
oluturmasna neden olur... Gelsin para- nein Glgam veya Mahabharatay...
lar... O zaman yazar, gerek bir ato da 13. Kehanet diye bir roman yazn. nsan-
satn alabilir, asalet nvan da... Hatta, lar kahinliklere baylr. Ya da, Romann
Baba Dumasnn 1800lerdeki roman babelals Hannibal Reenkarnasyonu
fabrikasndan daha fazla acemi yazarlar diye bir roman yazn. Gya, gnmz
yardmc yazar nvanyla ie bile alr... uygarln yoketmeye kendini adam,
Herkes memnundur! Yaync da, yazar da, stn ynetme glerine sahip bir yeralt
cengiz ndersever 6

rgtnn ba olsun... Ya da, tamamen Sonuta herey insanlar iin ve tek ger-
tarihi bir roman yazn. Naslsa tarihiler ek var biliyorum. Dnyada bugne ka-
roman yazamyor! rnein Doulu ya- dar 24 milyar insan yaam olaslk he-
zarsanz, Kristofun Kabusunu veya Ba- saplarna gre...
tl yazarsanz Cem Sultan... Ne de olsa,
insanlar egzotizme baylr ve yeni bilgiler
Varolduundan bugne yaam insan-
rendiklerini sanarak keyif alrlar! larn 5te biri gnmzde yayor! ok
vahim bir durum pek ok bakmdan...
u anda, dnyada edebiyat adna sunu- Dnya her an patlamaya hazr saatli bir
lanlarn bile ou ya tarihi romanlar, ya bomba gibi...
da gerein fantazmagorik yabanclan-
mas... in edebi adan en kt yan ne bili-
yor musunuz? Dnya nfusunun 1 milyar
te ok satmann forml: bile olmad 1200l ve 1600l yllar-
Bir tutam ak, bir l tarihle da Hayyamlar, Mevlanalar, Yunuslar,
iyice kartrlr; karma bi- Shakespeareler, Cervantesler gibi deha-
raz ilahiyat ve biraz da cinayet lar kmken, nicelik olarak o gnlerin
5-10 misli kalabalk bir insan gruhunun
kartrldktan sonra, bir sre yaad gnmz insanlarnn arasndan
dinlenmeye braklr. Frna ne bir Mevlana ne de bir Shakespearein
vermeden nce btn muhteva, hala kmamas! Nicelik, nitelie dn-
fantazya kalbna dklr ve mez her zaman! amz bunun kant...
frna verilir. Dilenirse, felsefe
veya politik entrika ile sslenerek Bunun tersini sylyorsanz, gnmz-
de benim bilmediim 5 Shakespeare, 10
servis yaplmas nerilir... Cervantes falan olmas lazm da, biz mi
(Not: En az 100 bin kiilik porsiyon) bilmiyoruz acaba!

nsan bitti! nce iir, sonra da roman bit-te amzn targedyas! Hl, edebiyat
ti! Aslolan bu galiba... vardr diyenlere, hani 10 tane Dickens
diyesi geliyor insann! Bence yepyeni bir
Ak romanlar her zaman satar. nsann a yayoruz... Bunun ad da, Yeni Or-
kendinden bile gizledii mahremiyeti taa!
asl egzotizmidir. Kendini bir makine gibi
grmeyen insanlar olacaktr ne de olsa Dijital Ortaaa hogeldiniz!
her zaman...

Evet... Bir kitabn elbisesinden ieriine

kadar kk bir gezinti yaptk. Umarm
baz sorularnza karlk bulmuunuzdur
ve keyif almsnzdr... Edebiyat deyip,
abartmayn!

Burada yaynlanan yazlarn ve site ieriinin telif hakklar, www.edebiyaturk.coma aittir.

zin alnmadan dijital ve basl ortamlarda kullanlamaz. Kaynak gsterilerek, alnt yaplabilir.