Hoca Ahmed Yesev
ve
Dvn- Hikmet
Ahmet Yesev'nin iirlerine "hikmet", i-
irlerinin topland kitaba da Dvn- Hikmet ad
verilir. Ahmed Yesev'nin iirlerini Karahanl Trk-
esiyle yazd muhakkaktr. Fakat Yesev'nin hik-
metlerini toplayan yazmalarn hepsi de ok son-
raki asrlarda istinsah edildii iin dil bakmndan
Karahanl devri Trkesine tam olarak uymazlar.
Bu iirlerde deiik saha ve devirlere ait dil hu-
susiyetleri hep birlikte grlr. Ayrca Dvn-
Hikmet'te iirlerin hepsi de Ahmed Yesev'ye ait
deildir. Halifeleri tarafmdan yazlm pek ok iir
ona mal edilmitir. Ruh, ed ve ekil bakmndan
bu iirlerin hepsi birbirine benzediinden ha-
gilerinin Ahmed Yesev'ye ait olduunu ay-
rabilmek de ok gtr. Btn bu sonraki tesir ve
karmalara ramen hikmetleri dil bakmndan de-
ilse bile edeb bakmdan Karahanl devrine ve 12.
yzyla ait kabul etmek gerekir.
Ahmed Yesev, 11. yzyln sonlarnda Bat
Trkistan'n Sayram (sfcab) kasabasnda dodu.
Babas kermetleriyle tannm eyh brahim, an-
nesi Ms eyh'in kz Aye Hatun'dur. Ms yecek ister. Hazreti Peygamber du eder, Cebrail
eyh, brahim'in halifelerindendi. Ahmed Yesev,
nce annesini, 7 yanda iken de babasn kay-
beder. Ablas Gevher ehnazla birlikte Yesi'ye g-
erler ve Ahmed Yesev Arslan Baba'ya intisap
eder. Bir yl iinde Arslan Baba da vefat edince
Ahmed Yesev Buhara'ya giderek eyh Ysuf-
Hemedn'ye intisap eder. Hoca Ahmed Yesev
uzun sre eyhinin iratlarndan faydalanm ve
onun nc halifesi olmutur. eyh Ysuf-
Hemedn 1140'ta lnce srasyla birinci ve ikinci
halife onun yerini alm, nihayet 1160'ta Ahmed
Yesev irat postuna oturmutur. Bir mddet sonra
bu makam drdnc halifeye terkeden Hoca
Ahmed Yesev, Yesi'ye dnerek iratlarna orada
devam etmi ve 1160 ylnda lmtr. Vefatndan
sonra halifeleri tarafmdan iratlar devam et-
tirilmitir. Bilhassa nc halifesi Sleyman
Hakm Ata, Ahmed Yesev gibi hikmetler sy-
lemesiyle tannm ve kermetleriyle Trkistan
halk tarafndan ok benimsenmitir.
Ahmed Yesev'nin nesli, kz Gevher ehnaz
vastasyla devam etmi, birok kimse, mesel
Evliya elebi, soyunu Ahmed Yesev'ye ba-
lamtr.
Daha ok kk yata Hoca Ahmed Yesev'nin
hayat etrafnda menkbeler teekkl etmeye ba-
lamtr. Arslan Baba'ya intisab ile ilgili menkbe
yledir: Hazreti Muhammed'in savalarndan bi-
rinin sonunda eshb a kalr ve peygamberden yi-
aleyhisselm cennetten bir tabak hurma getirir.
Hurmalardan biri yere der. Cebrail "Bu hurma
mmetinizden Ahmed adl birinin ksmetidir" der.
Peygamber eshba, emaneti kimin sahibine teslim
edeceini sorar. Arslan Baba talip olur, Hazreti
Muhammed hurmay onun damana koyar ve
Trkistan'a yollar. Arslan Baba 500 yl emanetin sa-
hibini bekler. Sayram'dan Yesi'ye gelen 7 yandaki
yetim ve ksz Ahmed Yesev, Arslan Baba'y
grr grmez hurmay sorar.
Kelm kldm hurmadan manga vahet kldlar
Ey b-edeb kdek dip as alp srdiler
Vahetidin korkmadm manga bakp hrdlar
Arslan Babam szlerin iitingiz teberrk
Sz edince hurmadan bana korku verdiler;
"Edebsiz ocuk" deyip sopa alp srdler;
Hiddetinden korkmadm, bana bakp gldler;
Arslan Baba'm szlerini iitiniz teberrk.
Arslan Baba 500 yldr damanda saklad ve
lezzetinden hi bir ey kaybetmeyen hurmay
Ahmed Yesev'ye verir.
Agzmg agl ey kdek emnetin bireyin
Mezesini yutmadm a agznga salayn
Hak resln buyrugm mmet bolsam klayn
Arslan Babam szlerin iitingiz teberrk
"Azn a ey ocuk, emanetini vereyim;
Lezzetini tatmadm, a azna salaym; .
Hak Resuln emrini, mmet olsam, klaym."
Arslan Baba'm szlerini iitiniz teberrk.
Rivayete gre Ahmed Yesev 63 yama gelince
Hazreti Peygamber'e olan ballndan dolay bir
kuyu kazdrm ve geri kalan mrn bu kuyunun
dibindeki tek kiilik hcrede geirmitir.
Ahmed Yesev'nin iyi bir tahsil grd,
Arapa'y, Farsa'y ve slm ilimleri de rendii sdece redifle yetinildii olur. Esasen redif, hik-
muhakkaktr. Hanef mezhebindendi ve ehl-i sn-
nete bal idi. Kk yata iken kerametleri ya-
ylm, sade bir dille yazlan ve halkn ruhunu ok-
ayan hikmetleriyle ksa zamanda Trkistar
halknn, bilhassa gebe Trklerin gnlnde taht
kurmutur. Onun iratlar etrfmda teekkl eden
Yeseviyye tarikat Trkistan'da geni sahalara ya-
ylm, Yesevlikten doan birok tarikat Orta Asya
ve Anadolu'da asrlarca Trk halknn mnevi cep-
hesini beslemitir. Tahta kak ve kepe yontup
bunlar satarak geimini salayan Ahmed
Yesev'nin rivayete gfe 99.000 mridi vard ve
bunlar drt bir yana dalarak onun iratlarn ve
hikmetlerini her tarafa yayyorlard. Onun hret
ve tesiri, lmnden sonra daha da kuvvetlenerek
devam etmitir. Yesev'yi ryasnda gren Temr,
kazand bir zaferden sonra Yesi'ye gelerek onun
kabrini ziyaret eder ve 1396-1397 yllarnda Yesev
iin byk bir trbe ina ettirir. Daha sonra ibn
Han tarafndan tamir ettirilen trbe Trkistan
halk iin mukaddes bir ziyaretghtr. On binlerce
Trkistanl yln belli bir aynda trbeyi ziyaret
ederek bir hafta mddetle onun etrfmda ibadette
bulunur, hikmetlerini belli makamlarla syleyerek
zikrederlerdi. Trbenin civarna gmlmek Tr-
kistan Trkleri iin byk bir bahtiyarlk ol-
duundan salklarnda oradan toprak alrlard.
Yesev'nin trbesi hl ziyaretgh olarak kul-
lanlmakta ve Trkistan Trklerinin manev ba-
larndan birini tekil etmektedir.
Hikmetler, dn-tasavvuf iirlerdir. ou drt-
lkler halindedir, koma tarznda kafiyelenmi ve
hece vezniyle yazlmtr. Hikmetlerin bir ksm ise
gazel tarzndadr ve aruz vezniyle kaleme aln-
mtr. Heceyle yazlm hikmetlerin vezni
4+4+4=12'dir. Aruzla yazlan hikmetlerde "filtn
filtn filn, mefln mefln feln, 4
mefln ve mef'l mefl mefl feln" ve-
zinleri kullanlmtr. Gazel tarznda kafiyelenmi
baz hikmetlerde ise 7+7 veya 8+8'lik hece vezni kul-
lanlmtr. Mesnev tarznda yazlan mnct ve
ntm vezni "mefln mefln feln" dr. Drt-
lklerle yazlm hikmetlerde kt'a says 5 il 28 ara-
snda deimekte, ounlukla 10-12 kt'alk hik-
metler tercih edilmektedir. Gazellerdeki beyit says
5-15 arasndadr. 7 beyitlik gazeller ounluktadr.
Kafiye olarak Arapa, Farsa kelimeler kul-
lanld zaman ounlukla tam kafiyeye ba-
vurulur. Fakat kafiyelerin ou Trke asll ke-
limerle yaplmtr ve bunlarda da yarm kafiye
kullanlmtr. Hatta bazan yarm kafiyenin bile
kullanlmad, yakm seslerin benzerlii ile veya
metlerde mhim bir ahenk unsuru olarak yer alr.
Beyitlerle yazlm hikmetlerin birou musammat
gazel tarzndadr. Bu tarz hikmetlerde grlen i
kafiye iire fevkalde bir ahenk vermektedir.
Canm cda bolganda tenim munda kalganda
Tahta zre alganda ne klgay min Hudya
Canm ayr olanda, tenim burda kalanda,
Tahta zre alanda ne yaparm Allah'm?
yle anlalyor ki mill nazm ekli olan ko-
madan gazel tarzma geite musammat ekiller
fevkalde elverili olmutur. Edebiyatmzn gazel
tarzndaki bu ilk iirlerinde koma ahengi hemen
kulaa arpar. Beyitler ortadan ikiye blnp drt
msra haline getirildii zaman 4+3'lk bir koma
ile karlarz. Halk iirinin ahengi ile kulaklar
dolmu bulunan ilk Trk irleri, komann drt
msran beyit haline sokarak gazel tarzma ge-
ivermilerdir.
 Ahmed Yesev'rn hikmetlerinde ilenen mev-
zular tamamyla dn ve tasavvufdir. slmiyet'in
esaslar, eriatn hkmleri ve tasavvuf dab, i- ve sde bir dille, fakat bu cokun ve akc ed ile
irlerin ana konusu tekil eder. Kyamet ahvli, cen-
net ve cehennem tasvirleri, dnya ahvlinden
ikyet, peygamber sevgisi, dervilerle ilgili men-
kbeler ve Ahmed Yesev'rn kendi hayatna ait
paralar sde bir dille anlatlr.
Ahmed Yesev'rn canl ve hareketli bir
slbu vard. iirlerinin pek ounda bir zikir
ritmi bulmak mmkndr. Hikmetlerin zikir es-
nasnda ve belli bir makamla sylendii d-
nlrse byle hareketli bir ritmin varl tabi,
hatt zarurdir. te Ahmed Yesev bu ritmi ve ha-
reketi 4+4+4'lk duraklarla ok iyi yakalam g-
rnyor. Altm yanda yer altna girdiini an-
latan u drtlklerde bu ritim ok ak bir ekilde
farkedilmektedir.
Ol kadirimi kudret birlen nazar kld
Hurrem bolup yir asta kirdim muna
Garib bendeng bu dnydm gzer kld
Mahrem bolup yir asta mirdim muna
Kadir Rabb'im kudret ile nazar kld;
Mutlu olup yer altna girdim ite.
Garip kulun bu dnyadan gp gitti;
Mahrem olup yer altna girdim ite.
Zkir bolup kir bolup hakn taptm
Dny ukb haram klp yanp tiftim
eyda bolup rsv bolup candn ttn
B-gam bolup yir asta kirdim muna
Zkir olup, kir Hakk' buldum;
Dnya, ahret haram klp ezip teptim;
Divne olup, rsv olup candan getim;
Gamsz olup yer altna girdim ite.
Bam tofrak, zm tofrak cismin tofrak
Hak vashga yiter nn dip ruhum mtak
Kydm yandm bolalmadm hergiz afak
ebnem bolup yir asta kirdim muna.
Bam toprak, kendim toprak, cismim toprak;
"Hakk'a kavuur muyum?" diye, ruhum mtak;
Kavrulup yandm, olamadm asla ap-ak;
ebnem olup yer altna girdim ite.
Bu hareketli ritim onun iirlerine cokun, ta-
kn, ve akc bir ed verir. Dn dnceleri, basit
anlatr.
Tevbe klgan klarga nri irr
Tni kni syim bolsa kngli yarur
Kaan lp grge kire gn kingr
Ugan izim rahm rahman rahmeti bar
Tevbe klan klara nuru erer;
Gece gndz orulu olsa, gnl parlar;
ldnde kabre girse, kabri geniler;
Kadir Rabbim, rahm, rahman, rahmeti var.
Tevbesizler bu dnydm kimes bilr
lp barsa gr azabn krmes bilr
Kyamet kn tang arast atmas bilr
Heyhat heyhat nevha fedyd knleri bar
Tevbesizler bu dnyadan glmez bilir;
lp varsa, kabir azab grmez bilir;
Kyamet gn Arasat tan atmaz bilir;
Heyhat heyhat, nevha, feryat gnleri var.
Hak yddan zerre gafil bolmaanlar
Yatsa kopsa hak zikrini koymaganlar
Vallah billah dny haram almaganlar
Gr iinde ol kul hergiz lmez bolur
Hak ydndn zerre gaafil olmayanlar,
Yatsa kalksa, Hak zikrini koymayanlar,
Vallah, billah, dnya haram, almayanlar,
Kabr iinde o kul asla lmez olur.
Ahmed Yesev'de airane tasvirler ve ince
sanat oyunlar bulunmaz; fakat Keml Eraslan'm
dedii gibi, onun "hikmetlerinin tamamen basit,
kuru ve edeb bir deerden mahrum olduunu
sylemek de doru deildir. Baz hikmetlerinin sa-
mimi ve cokun bir ifdeye sahip olduu ve dn-
tasavvuf halk edebiyatnn en gzel rneklerini
tekil ettii unutulmamaldr."
 Dvn- Hikmet'ten:
her subh-dem nida kildi kulakmga
zikr ayt didi zikrin aytp yrdm muna
kszlarn krdm irse yolda kald ol
sebebdin k dkknn kurdum muna
Sabahlar kulama nida geldi:
"Zikr et!" dedi, zikrini deyip yrdm ite,
akszlar grdm ise, yolda kald;
o sebebten ak dkknn kurdum ite.
on birinde rahmet-dery tolup tat
allh didim eytn mindin yrak kat
hy u heves m v menlik turmay kti
on ikide bu srlarn krdm m muna
On birimde rahmet denizi dolup tat;
"Allah!" dedim, eytan benden uzaklat;
geici heves, ben-sen fikri durmayp gt;
on ikide bu srlar grdm ite.
on mde nefs hevn kolga aldm
nefs basa yz ming bel karmap saldm
tekebbrni yirge urup basp aldm
on trtmde tofrak-sfat boldum muna
On mde nefs arzusuna kplverdim;
nefs bana yz bin bel tutup saldm;
kibirlenmeyi yere vurup yenebildim;
on drdmde toprak gibi oldum ite.
on biimde hr glmn karu kildi
ban zp kol kavurup tzm kld
firdevs atl cennetidin muhzr kildi
ddr n barasm koydum muna
On beimde hr, glman kar geldi;
ba eerek, el balayp tazim kld;
Firdevs adl cennetinden haberci geldi;
didar iin hepsini terkettim ite.
(*) Metin ve tercme Kemal Eraslan'n Dvn- Hikmet'ten Semeler (Ankara, 1983) adl eserinden avnen alnmtr.
III
Hikmet
on altmda barca ervah l birdi
hay hay sizge mbarek dip dem kildi
ferzendim dip boynum kuup knglm ald
on yitimde trkistanda turdum muna
On altmda btn ruhlar nasip verdi;
"Size mbarek olsun" diyerek dem geldi;
"Evldm!" deyip, boynuma sarlp gnlm ald,
on yedimde Trkistan'da bulundum ite.
on sikizde il-ten birle arb itim
zikrin aytp hzr turup kgsm titim
rz kld cennet kizip hrlar kutm
hak mustaf cemllerin krdm muna
On sekizde Krklar ile arap itim;
zikrini deyip, hazr durup gsm detim;
nasip kld, cennet gezip huriler kucakladm;
hak Mustafa cemalini grdm ite.
on tokuzda yitmi makam zahir bold
zikrin aytp i tam thr bold
kayda barsam hzr babam hzr bold
vsu'l-ys mey irdi toydum muna
On dokuzda yetmi makam gsteriverdi;
zikrini dedim, iim dm temizlendi;
nereye varsam, Hzr Baba'm hazr oldu;
gavsu'l-gyas mey iirdi, doydum ite.
yam yitti yigirmige tdim makam
bihamdi'llh pr hizmetin kldm tamm
dnydaki kurt u kular kld selm ol
sebebdin hakka yavuk boldum muna
Yam yirmiye ulat, makamlar atm;
Allah'a hamd olsun, pr hizmetini tamamladm;
dnyadaki kurt ve kularla selmlatm; o
sebepten Hakk'a yakn oldum ite.
 IV

Hikmet

1 6

ho gayibdin kulakmga ilham kildi yazuk bilen yam yitti yigirme bi

ol sebebdin hakka sgnp kildim muna
barca bzrg yghp manga inam birdi
ol sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ho gaipten kulama ilham geldi;
O sebebten Hakk'a snp geldim ite.
Hep ulular ylp bana nimet verdi;
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
2 7
min yigirme iki yada fena boldum
merhem bolup m derdlikke deva boldum
yalgan k m kka gvh boldum
01sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ben yirmi iki yata fni oldum;
merhem olup gerek dertliye deva oldum;
sahte a, gerek a tank oldum;
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
3 8
ey dostlar yam yitti yigirme
yalgan dava tatlarm baras p kyamet
kn ne klgay min brehne l
01 sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ey dostlar, erdi yirmi e yam; dvam
yalan, tamam bo tatlarm; kyamet gn
ben plak, a ne yapaym?
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
4 9
min yigirme trtke kirdim hakdn yrak
hiretka barur bolsam kan yarak
lgenimde yghp urung yz ming tayak
01 sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ben yirmi drt yaa girdim, Hak'tan uzak;
hirete varr olsam, hani hazrlk?
ldmde toplanp vurup yz bin dayak;
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
5 10
cenzemni arkasdm talar atmg
ayakmdan tutup sdrep grge ilting
hakka kulluk klmadmg dip yanp tiping
0l sebebdin hakka sgnp kildim muna
Cenazemin arkasndan talar atn;
ayamdan sryerek mezara iletin;
"Hakk'a kulluk klmadm" diyip dp tepin;
o sebebten Hakk'a snp geldim ite.
sbhn igem zikr rgetip kgsmni ti
kgsmdeki girihlerim sin zng yi
ol sebebdin hakka sgnp kildim muna
Gnah ile yam oldu yirmi be;
sbhan Rabb'im, zikr retip gsm de;
gsmdeki dmleri sen kendin z;
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
min yigirmi alt yada sevda kldm
mansr-sf at ddr n gavg kldm
pirsiz yrp derd halet peyda kldm
01 sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ben yirmi alt yata sevda kldm;
Mansur gibi didar iin kavga kldm;
pirsiz dolap dert ve halet peyda kldm;
0 sebepten Hakk'a snp geldim ite.
min yigirmi yiti yada pirdi taptm
her sr krdm perde birlen bkp yaptm
stnesin yastanban izin ptim
01 sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ben yirmi yedi yata piri buldum;
grdm her srr perde ile sanp rttm;
eiine yaslanarak izini ptm;
0 sebebten Hakk'a snp geldim ite.
min yigirmi sikiz yada k boldum
kie yatmay mihnet tartp sdk boldum
andn songra derghga lyk boldum
01 sebebdin hakka sgnp kildim muna
Ben yirmi sekiz yata k oldum;
gece yatmayp, mihnet ekip sdk oldum;
ondan sonra derghna lyk oldum;
0 sebebten Hakk'a snp geldim ite.
bir kem otuz yaka kirdim hlim harb
k yolda bolalmadm misl-i trb hlim
harb barm kebb kzm pr-b
01sebebdin hakka sgnp kildim muna
Yirmi dokuz yaa girdim, harap halim;
ak yolunda toprak gibi olamadm;
halim harap, barm kebap, ya dolu gzm;
o sebepten Hakk'a snp geldim ite.
11
otuz yada otun klp kydrdiler cmle
bzrg yglp dny koydurdlar urup
sgp yalguz hakn sydrdiler ol
sebebdin hakka sgnp kildim muna
Otuz yata odun klp yandrdlar;
hep ulular ylp dnya koydurdular;
vurup, sp yalnz Hakk' sevdirdiler;
o sebepten Hakk'a snp geldim ite.
1
ol kadirim kudret birlen nazar kld
hurrem bolup yir asta kirdim muna
arb bendeng bu dnydn gzer kld
mahrem bolup yir asta kirdim muna
Kadir Rabb'im kudret ile nazar kld;
mutlu olup yer altna girdim ite.
Garip kulun bu dnyadan gp gitti;
mahrem olup yer altna girdim ite.
2 6
zkir bolup kir bolup hakn taptm
dny ukb haram klp yanp tiftim
eyd bolup rsv bolup candn ttim
b-gam bolup yir asta kirdim muna
Zkir olup, kir olup Hakk' buldum;
dnya, ahret haram klp ezip teptim;
divane olup, rsva olup candan getim;
gamsz olup yer altna girdim ite.
3 candn kiip mihnet tarttm benden didi
mluumdm ta u talar sgti mini
fash tilde sgp ayd filing kan
k bolsang evvel barp hakn tan
merhem bolup yir asta kirdim muna
omluumdan dalar, talar sd beni;
ak dille sp dedi: Filin hani?
k olsan, nce varp Hakk' tan!
Merhem olup yer altna girdim ite.
4 yam yitti altm ke bir kne yok
sizni bizni hak yaratt tat n
ey b'1-acep imek yimek rahat n
kl bel didi ruhum mihnet n
edhem bolup yir asta kirdim muna
Sizi, bizi Hak yaratt tat iin;
ey acayip, imek, yemek, rahat iin;
"Kal bel" dedi ruhum mihnet iin;
Edhem olup yer altna girdim ite.
12
kul hce ahmed dny koysang iing biter
kgsungdeki kkan hng arka yiter cn
birerde hak mustaf kolung tutar ol
sebebdin hakka snp kildim muna
Kul Hce Ahmed, dnya koysan, iin biter;
gsnden kan hn Ar'a yeter; can
verende hak Mustafa elinden tutar; o
sebepten Hakk'a snp geldim ite.
X
Hikmet
nefsim mini kp y^rtti hakka bakmay
kie kndz b-am yrdm yam akmay
hy u heves m v menlik otka yakmay
pr-am bolup yir asta kirdim muna
Nefsim beni ok koturdu, Hakk'a bakmadan;
gece gndz gamsz yrdm, yam akmadan;
hevesleri, benlik dvasn atee yakmadan;
gamla dolup yer altna girdim ite.
kuln korsem hizmet klp kuh boldum
tofrak-sfat yol stide yoh boldum
klarn kyp ken kli boldum
hemdem bolup yir asta kirdim muna
Bir kul grsem, hizmet klp kulu oldum;
toprak gibi yol stnde yolu oldum;
klarn yanp snen kl oldum; hemdem
olup yer altna girdim ite.
kanlar yutup allh didim rahm eyledi
dzeh ire bolmasun dip gamm yidi
hurrem bolp yir asta kirdim muna
Candan geip mihnet ettim, kulum dedi;
kanlar yutup "Allah!" dedim, rahm eyledi;
cehennemde olmasn deyip tasaland;
mutlu olup yer altna girdim ite.
8
v-dir hakn tapmay knglm smuk
yir stide sultn min dip boldum uluk
kir bolup yir asta kirdim muna
Bir gn deil, altm e erdi yam;
yazk, Hakk' bulmamaktan krk gnlm;
yer stnde sultanm deyip kibirlendim;
kir olup yer altna girdim ite.
9 11
eyh nn diben dava klp yolda kaldm
fes destr pek pula satp kildim
nefs hev tuyan kld harp kaldm
b-dem bolup yir asta kirdim muna
eyhim diye dva klp yolda kaldm;
fes, sang deersiz pula satp geldim;
bo istekler coup tat, yorulup kaldm;
huzursuz olup yer altna girdim ite.
10
bam tofrak zm tofrak cismim tofrak
hak vasla yiter min dip ruhum mtak
kydm yandm bola'lmadm hergiz afak
ebnem bolup yir asta kirdim muna
Bam toprak, kendim toprak cismim toprak;
"Hakk'a kavuur muyum?" diye, ruhum mtak;
kavurulup yandm, olamadm asla ap-ak
s ebnem olup yer altna girdim ite.
tevbe klp hakka yangan klara
umah ire trt arda erbeti bar
tevbe klmay hak yanmaan afillera
tar lahidde kat azb hasreti bar
Tevbe klp Hakk'a dnen klara
cennet iinde drt pnarda erbeti var.
Tevbe klp Hakk'a dnmeyen gafillere
dar lahidde kat hasreti var.
umah mlkin ukan kullar tevbe klsun
tevbe klp hazretia yavuk bolsun
hr u kusur lmn vildn hadim bolsun
elvan elvan kiyer terif hilat bar
Cennet mlkn anlayan kullar tevbe klsn;
tevbe klp huzuruna yakn olsun;
hr, kkler, glman, vildan hizmet klsn;
trl trl giydii eref hil'ati var.
3 ubu tevbe birle anda baranlara
tevbe kan klara nuru irr
tni kr syim bolsa kngli yarar
kaan lp grge kire gri kingr
uan izim rahm rahman rahmeti bar.
pr-i mun nazar kld arb itim ibl
yangl sema urup candn kitim sermest
bolup il halkdn tanp katm
zemzem bolup yir asta kirdim muna
Pr-i mun nazar kld, arap itim;
ibl gibi sema klp candan getim;
sermest olup insanlardan uzaklatm;
Zemzem olup yer altna girdim ite.
12
kul hce ahmed-nsih bolsang zngge bol
k bolsang candn kiip bir yol l
ndnlara aytsang szng klmaz kabul
muhkem bolup yir asta kirdim muna
Kul Hce Ahmed, nsih olsan, kendine ol;
k olsan, candan geip bir defa l;
cahillere desen, szn klmaz kabul;
mukhem olup yer altna girdim ite.
XII
Hikmet
Tevbe klan klara nuru erer;
gece gndz orulu olsa, gnl parlar;
ldnde kabre girse, kabri geniler;
kadir Rabb'im, rahm, rahman, rahmeti var.
4
tevbesizler bu dnydm kimes bilr
lp barsa gr azabn krmes bilr
kyamet kn tang arast atmas bilr
heyhat heyhat nevha feryd knleri bar
Tevbesizler bu dnyadan glmez bilir;
lp varsa, kabir azabn grmez bilir;
kyamet gn Arasat tan atmaz bilir;
heyhat heyhat, nevha, f eryad gnleri var.
namaz rze tevbe zre baranlara
hak yola kirip kadem koyanlara
yarhkanm kullar birlen sohbeti bar
Namaz, oru, tevbe zre varanlara,
Hak yoluna girip ayak koyanlara,
bu tevbeyle hirete varanlara,
balanm kullar ile sohbeti var.
ol arlar kimge turur bilgil mum
tevbe klan klara irr an hakka yanmas fil kullar nar barsun
tevbesizler ol ardm imes suni
anga irr zehir zakkum erbeti bar
O pnarlar kim iindir, bil sen bunu;
tevbe klan klara iirir onu;
tevbesizler o pnardan imez suyu;
ona iirir zehir zakkum erbeti var.
ne bo tatlk h yd seher vakti bolganda
baldn sk h at seher vakti bolganda
Ne ho tatl H yd seher vakti olanda;
baldan tatl H ad seher vakti olanda
seher vakti turganlar cnm feda klganlar
k otga kygenler seher vakti bolganda
Seher vakti kalkanlar, cann feda klanlar,
ak oduna yananlar seher vakti olanda.
seher vakti ho saat turganga bolgay rahat
alur devlet saadet seher vakti bolganda
Seher vakti ho saat, kalkana olur rahat,
alr devlet, saadet seher vakti olanda.
irenler ceml krer derviler sohbetinde
yaranlar meclisinde nr yaar sohbetinde
Erenler cemal grr derviler sohbetinde;
yaranlar meclisinde, nur yaar sohbetinde.
ne tilese ol bolur derviler sohbetinde her
srlar zahir bolur derviler sohbetinde
Ne dilese o olur derviler sohbetinde;
her sular zahir olur derviler sohbetinde.
her kim hakm kul bolsa hakka yansun
kul hce ahmed nek munda orun tutsun
kie kndz korka turur heybeti bar
Her kim Hakk'n kulu olsa, Hakk'a dnsn;
Hakk'a dnmeyen gafil kullar teye varsn;
Kul Hce Ahmed nasl burada mekn tutsun;
gece gndz korkup durur, heybeti var.
L
Hikmet
her kn kyer bu cmm kullukka yok dermanm
sin kirgil gnhm seher vakti bolganda
Her gn yanar bu canm, kullukta yok dermanm,
sen bala gnahm seher vakti olanda.
mn semin yandursang rh kum kydrseng
hudymga sgnsang seher vakti bolganda
man mumunu yandrsan, ruh kuunu uyandrsan,
Allah'na snsan seher vakti olanda.
kul hce ahmed sat bir zerre yok takati
zikir cann rahat seher vakti bolganda
Kul Hce Ahmed saat, bir zerre yok takati,
zikir cann rahat seher vakti olanda.
LIV
Hikmet
her kim sohbetke kildi irendin l ald bat
kildi bili bold derviler sohbetinde
Her kim sohbete geldi, erenden nasip ald,
tez geldi, bili oldu derviler sohbetinde.
her kim sohbetke kildi knglige man told
ashblar murd tapt derviler sohbetinde '
Her kim sohbete geldi, gnlne mna doldu
ashblar murad buldu derviler sohbetinde.
m kilse hs bolur yulduz kilse ay bolur
mis kilse altm bolur dervler sohbetinde kopt hdimlik kld dervler sohbetinde
m gelse, hs olur; yldz gelse, ay olur; Resl'a vahiy geldi, bandan tacn ald, :
mis gelse, altn olur derviler sohbetinde,
kirb hasedler ler iige man tolar
kz ap hakn krer dervler sohbetinde
Kibir, hasedler lr, iine mna dolar, gz
ap Hakk' grr derviler sohbetinde.
kng kld eyd mini cmle lem bildi mini
kayum sin sin tni kni minge sin ok kirek sin
Akn kld eyda beni, cmle lem bildi beni,
kaygm sensin dn gn, bana sen gereksin sen.
tala'llh zihi man sin yarattmg cism cnn
kullk klsam tni kni minge sin ok kirek sin
Tala'llh zih ma'n, sen yarattn cism ve can,
kulluk klsam dn gn, bana sen gereksin sen.
kzm adm sin krdm kl kngli singe birdim
urularm terkin kldm minge sin ok kirek sin
Gzm atm seni grdm, hep gnl sana verdim,
akraba terkini kldm, bana sen gereksin sen.
szlesem nn tilimde sin kzlesem min kzmde sin
knglmde hem canmda sin minge sin ok kirek sin
Sylesem ben dilimdesin, gzlesem ben gzmdesin
gnlmde ham canmdasn, bana sen gereksin sen.
feda bolsun singe canm tker bolsang minim kanm
min kulng min sin sultnm minge sin ok kirek sin
Feda olsun sana canm, dker olsan benim kanm,
ben kulunum sen sultanm, bana sen gereksin sen.
resla vahiy kildi bandn tcm ald
kalkt hdimlik kld derviler sohbetinde.
kul hce ahmed sohbetde dem urar mnctda zih
ho sadetde dervler sohbetinde
Kul Hce Ahmed sohbette, dem vurur mnctta,
ne gzel saadette derviler sohbetinde.
LIX
Hikmet
limlerge kitb kirek sfilerge mescid kirek
mecnnlara leyl kirek minge sin ok kirek sin
limlere kitap gerek, sf ilere mescit gerek,
Mecnun'lara Leyl gerek, bana sen gereksin sen.
afillerge dny kirek killerge ukb kirek
vizlerge minber kirek minge sin ok kirek sin
Gafillere dnya gerek, killere ukba gerek,
vaizlere minber gerek, bana sen gereksin sen.
lem bar umak bolsa cmle hrlar karu kilse
allh minge kz klsa minge sin ok kirek sin
lem tamam cennet olsa, hep huriler kar gelse,
Allah bana nasip klsa, bana sen gereksin sen.
umal kirem cevln klam ne hurilere nazar klan
an mun min ne klam minge sin ok kirek sin
Cennete girem cevlan klam, ne hurilere nazar klam,
onu bunu ben ne klam, bana sen gereksin sen.
10
hce ahmeddr minim atm tni kni yanar otun
iki cihanda mdim minge sin ok kirek sin
Hce Ahmed'dir benim adm, dn gn yanar odum,
iki cihanda midim, bana sen gereksin sen.
 LXIV
Hikmet

1 Yol stnde hk olan, sineleri k olan -

on sikiz ming lemde hayran bolan klar
tapmay mauk erm sersn bolan klar
On sekiz bin lemde hayran olan klar,
bulmayp mauk eran sersan olan klar.
2
her dem ba rklp kzi halka tilmrp
h h tiy rklp giryn bolan klar
Her an ba drt dnp, gz halka evrilip,
H h diye kavrulup giryan olan klar.
3 tesbhleri y habb cevln bolan klar
kyp yanp kl bolan kda blbl bolan
kirnni korse kul bolan merdn bolan klar.
Kavrulup yanp kl olan, aknda blbl olan,
kimi grse kul olan, merdan olan klar.
4 dergha lyk bol cnn bolan klar
yol stide hk bolan sineleri k bolan
zikrin aytp pk bolan nln bolan klar
zikrini diyip pk olan, nln olan klar.
5
himmet kurm balaan yrek barn dlaan
feryd urup ylaan giryn bolan klar
Himmet kuru balayan, yrek bar dalayan,
feryad edip alayan, giryan olan klar.
6
gh yzi sararp gh yolda arb
Bazen yz sararp, bazen yolunda garip,
tebihleri "y Habib", cevlan olan klar.
7
ahmed sin hem k bol sdkmg birle sdk bol
Ahmed sen hem k ol, sdkn ile sdk ol,
derghna lyk ol, canan olan klar.

LXV
Hikmet

behit dzeh talaur talamakda beyn bar dzeh
aytur min artuk minde firavn hmn bar
Cennet cehennem savar, savamakta beyan var;
cehennem den Ben stn, bende Fir'avn, Hmn var.
behit aytur min artuk peygamberler minde bar
peygamberle aldda kevser hr lmn bar
Cennet der ki: Ben stn, peygamberler bende
var; peygamberler nnde Kevser, huri, glman
var.

behit aytur ne dir sin szni bilmey aytur sin dzeh aytur min artuk tersa cahd minde bar
sinde firavn bar bolsa minde ysuf kenn bar cahd ters aldda trlg azb-suzn bar
Cennet der ki: Ne dersin, sz bilmez sylersin; Cehennem der: Ben stn, tersa, cahud bende var;
sende Fir'avn var olsa, bende Ysuf Ken'n var. cahd ters nnde trl azap-suzan var

dzeh aytur min artuk bahl kullar min bar behit aytur min artuk m'min kullar minde bar
bahillerni boynda otlu zendr-ken bar m'minlerni aldda trlg nimet-elvn bar
Cehennem den Ben stn, hasis kullar bende var; Cennet der ki: Ben stn, m'min kullar bende var;
hasislerin boynunda ateten zencir-ken var. m'minlerin nnde trl ni'mit -evlan var.

dzeh aytur min artuk zlim kullar minde bar
zlimlerge birrge zehr zakkum endn bar
Cehennem der: Ben stn, zlim kullar bende var;
zlimlere vermeye zehir, zakkum endan var.
8
behit aytur min artuk lim kullar minde bar
limlerni knglide yet hads kur'n bar
Cennet der ki: Ben stn, lim kullar bende var;
limlerin gnlnde yet, hads, Kur'n var.
9
dzeh aytur min artuk mnafklar minde bar
mnafklar boynda otdn ikil-ken bar didarn grmeye Rahm adl Rahman var.
Cennet der ki: Ben stn, zkir kullar bende var;
zkirlerin gnlnde zikr ve fikr-i Sbhan var.
11
dzeh aytur min artuk b-namzlar minde bar
b-namzlar boynda ylan bilen yan bar
Cehennem den Ben stn, namazszlar bende var;
namazszlar boynunda ylan ile iyan var.
12
behit aytur min artuk ddr krmek bende bar;
ddrn krsetrge rahm atl rahman bar
Cennet der ki: Ben stn, didar grmek beride var;

Cehennem der: Ben stn, mnafklar bende var; 13

mnafklar boynunda ateten ikil-ken var. dzeh anda tik hrd behit zrini ayd
10 kul hce ahmed ne bildi bildrgi yezdn bar
behit aytur min artuk zkir kullar minde bar Cehennem o an dik durdu, cennete zr kld,
zkirlerni knglide zikr fkr-i sbhn bar Kul Hce Ahmed ne bildi, bildirici Yezdan var.

LXVII
Hikmet

1 Derviler Hakk'm manzuru, zikri olur glzr,

Hakk'n yd esrar, ho edepli derviler.
yol stide olturup yoln sorgen derviler
5
ukbdm haber itip yola kirgen dervler
yazukum kp yolatmas esbb drsm tapmas
Yol stnde oturup yolu soran derviler; kzde yan kurutmas ya akan derviler
ukbadan haber duyup yola giren derviler.
Gnahm ok yola sokmaz, esbab drsun bulmaz,
2 gzde yan kurutmaz ya akan derviler.
asalar ilgide himmet kur bilide
izim yd tilide allh digen derviler .
srr birlen szlerler, tilge hikmet tzerler k
Asalar elinde himmet kuru belinde,
birlen cn kizerler rengi sar derviler
Rabb'im yd dilinde, Allah diyen derviler
3 Srr ile sylerler, dile hikmet dizerler, k
ile can gizlerler rengi sar derviler.
hrkalar ignide knglide yz ming ayan
bilingiz iki cihan kzge ilmes derviler
Hrkalar eninde, gnlnde yz bin ayan; it nefsini ltrr kzl yzin soldurur hce
biliniz, iki cihan gze almaz derviler. ahmed kul turur satp yisn derviler.
4 t nefsini ldrr, kzl yzn soldurur,
. dervi haknng manzr zikri turur glzr Hce Ahmed kul olur, satp yesin derviler.
haki yd esrar hb edebl derviler
 LXVIII
Hikmet

Molla, mft olanlar, yalan fetva verenler,

1 ak kara klanlar cehenneme girmiler.

hak kullar derviler hakkatn bilmiler
hakka k bolanlar hak yola kirmiler
Hak kullar derviler hakikati bilmiler;
Hakk'a k olan Hak yoluna girmiler.
2
hak yola kirgenler allh tiy yrgenler
irenler izin izlep memlikdin kimiler
Hak yoluna girenler, Allah deyip gidenler
erenleri izleyip memlikten gemiler.
3
lem fahri mustaf anda ayd merhaba
mirc tni itip fahr fakr yoln almlar
lem fahri Mustafa, yle dedi merhaba, Mirc
gecesi klp f ahr f akr yolunu almlar.
4 tahta oturanlar toprak altnda kalmlar.
kngl birmey dnya sr klmay harma
hakn sygen klar helhdm yemiler
Gnl vermez dnyaya, el uzatmaz harama,
Hakk' seven klar hellinden yemiler.
5 dnyaln sarf edip cennet hrun kucaklamlar
dny mening digenler cihan mln alanlar
kerges ku dik boluban ol harma batmlar
Dnya benim diyenler, cihan maln alanlar, .
Kerkes ku gibi olup, o harama batmlar.
6 Kul Hce Ahmed bilmisin, Hak yoluna girmisin,
molla mft bolanlar yalan fetva birgenler
Akn kara klanlar ol tamua kirmiler
7
kd imm bolanlar n-hak dava klanlar himr
yangl boluban yk astda kalmlar
Kad, imam olanlar, haksz dva klanlar
eek gibi olarak yk altnda kalmlar.
8
rvet alan hkimler haram alp yigenler z
barmakm tileben korkup turup kalmlar
Rvet alan hakimler, haram alp yiyenler
parmann dileyip korkup durup kalmlar.
9
tatl tatl yigenler trlg trlg kiygenler altun
taht olturgenler tof rak astm kalmlar
Tatl tatl yiyenler, trl trl giyenler, altn
10
m'min kullar sdklar sdk birle turanlar
dnyaln sarf itip umak hrm kumlar
M'min kullar, sdklar, sdk ile duranlar,
11
kul hce ahmed bilmi sin hak yola kirmi sin
hak yola kirgenler hak ddrm krmiler
Hak yoluna girenler Hak didrn grmler

LXIX
Hikmet

ey dostlarm lsem min bilmem ki hlim ne bolur iltip lahidge koysalar arkaa bakmay yansalar
grge kiriben yatsam min bilmem ki hlim ne bolur soru su'lm sorsalar bilmem ki hlim ne bolur
Ey dostlarm, lsem ben, bilmem ki halim ne olur; Gtrp lahde koysalar, arkaya bakmadan dnseler,
kabre girerek yatsam ben, bilmem ki halim ne olur. suallerimi sorsalar, bilmem ki halim ne olur.

kire kar atl ylan ulansa tenge ol zaman
kalmas btn bir sthn bilmem ki hlim ne bolur
Girse Kar adl ylan, dolansa tene o zaman,
kalmaz btn bir sthan, bilmem ki halim ne olur
cmle ylp mr u mr etrafmda nler urar kldn ameller hani, bilmem ki halim ne olur.
mkil irr pes kr u br bilmem ki hlim ne bolur
Cmle ylp mr u mr, etrafmda niler vurur,
mkl olur o halde kr, bilmem ki halim ne olur.
h kilmedi mindin savb anda ne birgmdr cevb
ger klsalar yz ming azb bilmem ki hlim ne bolur
nice yllk mihribmm cn aytadur dostlarm bu
vcdum ehrini fn kladur dslarm
Nice yllk mihribanm can demekte, dostlarm;
bu vcudum ehrini fni klmakta, dostlarm.
bu kafesni ttsi pervz itedr ukeli
bir karanu ulesiz yirge baradur dostlarm
Bu kafesin ttisi havalanmakta umaya;
bir karanlk ulesiz yere varmakta, dostlarm.
ey mini yaranlarm himmet tutung mnma
dmenim mnma zahmet biredr dostlarm
Ey benim yaranlarm, himmet tutun imanma;
dmanm imanma zahmet vermekte, dostlarm
Ubu cn bizler bilen bir nice yllar bar idi
hak tal hkmi birlen azm itedr dostlarm
Hi gelmedi benden sevap, orda ne veririm cevap,
ger klsalar yz bin azap, bilmem ki halim ne olur
bolsa kymetni kni hzr bolur baralar klan
amellering kan bilmem ki hlim ne bolur
Olsa kyametin gn, hazr olur cmleleri,
ey kul ahmed sin bu kn kll ibadet tn kn
dimegil mrmdr uzun bilmem ki hlim ne bolur
Ey Kul Ahmed, sen bu gn, kl sen ibadet dn gn,
deme sen mrmdr uzun, bilmem ki halim ne olur.
LXX
Hikmet
bu can bizler ile bir nice yllar var idi Hak
Tal hkm ile azm etmekte dostlanm
Bu mini azalarm canm bilen amdan idi Cn
karga kl azam hem titreedr dostlarm
Bu benim a'zlarm canmla mutlu idi
Can kanda hep a'zm titremekte dostlarm
emr-i hakka barca halk- alemin bold rz ol
hakkat bendeler dayim rzdur dostlarm
Hak emrine cmle alem halk raz oldu
hakikatli bendeler dim razdr dostlarm
kul hce Ahmed ttsi pervz itedr ukeli
neylesn miskn kim ol hkm-i hddur
dostlanm
Kul Hce ahmed ttisi havalanmakta umaya
neylesin miskin ki o Hak hkmdr,dostlarm
kul hce Ahmed ttsi pervz itedr ukeli neylesn miskn kim ol hkm-i hddur dostlanm
Kul Hce ahmed ttisi havalanmakta umaya neylesin miskin ki o Hak hkmdr, dostlarm
. Twitter.......

. Linkedin......

. About me.......