P t n t l o g o e x is t a .
. '..'. Dcicurlcs
MiI*j :mi-i-:- I eu iiinfn Jn ti nilbnjfi pin -ii |^r:uiua< p^'ii jiciidii: ile cncnnlm: Jin pilai fa iiiil ,i ljjc p:i!-+-
irar-j?i - C'urtpi\je*c:ii:> que wntnffuijer.ht t c w l ' w lu n-Mnir- prt<<nw. iliiT prenau* n* *qy Jjure. riiwdmtaidn
liait* m r a l i r t i ^ a t u l f r f n i i f t u i n n i t .i i -k i L t ^ a c n v r r pfi|*irr-r*>M W i r j j i l ^ A i r a N i i ! !-H|ni*. t il A iY -J'n r --:*iiW'il-ir -
c ^ n iiiii i.L . (iiiVdft 1 1 A 1 i[u P r,*i fi h ^h a'/ .r.'i-ri-- r a .lir V n rt-.viJ.'iifii*-'!-. J r v : + .T i l ; lln .it.i D:ji i.:i l ii.J.-iii.i i ir - i.V>
|wr p a u iL r u m h i f j r 'i jf ii f i:x ! n im -iu a iilr- p .n .1 11 Lxtfi/lkAiw l u i u l A l u r O i i P k s ,u *. WMjc J A . V M Iq p )
l 'H j . - i liii .
M Tsj '.t AL., if infr A^fV<l!ltWl ^'arAnrfcrr^: CH I >S.! eu 1.J ?:i 1-T-r ? S T->_i ^ fil n i p r
jicjizr-liu; nr-.-i Mb. LLC >50^
MO R. J. Ktiirlcnberg a_
A Experincia do Self
Neste captulo os termos conscincia, autoconscincia, c auto-
observao so usados alternadamente para referir-se ao 2C tipo de
conscincia descrita no exerccio acima. Skinner afirmou que, %..)um a pessoa
se toma consciente de um modo diferente quando uma comunidade verbal
arranja contingncias sob as quais ele no s v um objeto mas ee v' que
est vendo. Neste modo especial, a conscientizao um produto social
(Skinner, 1974, p. 220). Skinner, assim, enfatizou o modo pelo qual uma
histria social particular necessria para um homem aprender a ver que
cie v. Sendo esla histria normativa em nossa cuttura, unidades comuns
podem ser esperadas nas descries dc um sdf norma! ou ideal'. Nem
todos, entretanto, desenvolvem o scZ/ldeal almejado. Isto , apesar de algumas
i S-I:' L- Mindfuluess.
1908; Dore, 955; Fraibcrg, 1977; Pefers, iyiJ3). Ncsfe estdio inidal, aLc
frases de miiLtip!as pj Lavras cumo mame vefe' e Luco acabou a^em
mmO un idad fi^ionai$ ipo S Culpreeiididas como palavras individuais,
iara ilustrar, considere o caso de um dos pais tem ando ensinar ftasc *eu
vejo ma* uma ve^ que 3 -iapa aprendeu a tatear ma1, O pi deseja
que ^ criana relate sus experincia privada de ver ttma m a:. Se c pai
for bem sucedido, eu vejn maa' pode ser u?.ado para nela Lar [an Lo macs
fiFii-cns. quango imaginrias;, de tal forma Ljue a criana p^de descrever e
perceber sua atividade privada de ver L:ma ma, mesmo que no esteja
presente um cstniuio pbico denominado ma. Eara fazer com que a Fala
da criana ^eu vejo lun1refiitaestc refinamento, 0 pai lem a difcil tarifa
de ensinar a criaaja fitar SOb *Hlrole da e\perinCia privada d ver uma
mae quando diz :eu. vejo ma. Es:a Larda difcil porque 0 pai no podo
assgurar-sc de que a fia n a est realmente Lendo a esperada experincia
privada de ver. Porouru Ladjso pai confia no estmulo pblico para esie fiivi,
iiicuindo a orientao encoberta da criana em direo ma pelo
movimento da sua cabea, piaponiar, rn0v;r os olhos e olhar fixo ra direo
da ma. D cstmno pblico p o # variar sutil mente depenrfendo da
localizao da ma, da criana, iluminao do ambiente, entre outros, fatores.
Caso 0 pai. o cm sucedido, todavia, 0estmulo p; ivado associado ao ver
privado ganhar controle sobre 'eu vejo ma', j que este 0 esmmo
consistenemente presente cada vez que a fala eu veio ma1foi reforada.
Vesmo l|U tenluinios tomado a iiecna poctiea na descrio acima ao
5-Li;ioi' qLi 0 p:-i est tentando ensinara criana propositadamente li diferena
entre o estmulo pblico 'maa' c g estmulo privado dc ver uma maii,
abo-sc quejio h um conceito prvio envol vi do quando bs pai interagem
com suas crianas. O faio t;ue7 lotfavia, cada uru de ns pude relatar
quando estamos vendo uma ma i^a^ir.rta ou Sendo umaexperincif visual
privada qu? c evidncia deste aprendizado anie rior. Mesmo que os outros
possam discordar de nossa viso sobre es*;s quesio, nao acredlsimos que
nascemos com a habi lidade dc vxr ou rda far imagens privadnsi ao contrrio,
pode ri amos arguincn tar que Lumos de dece r a nossos pais ou cu rdadores
por 1er nos ensinado a toer iSsO. mesma COrstpLeJUdade es presente
sempre o^ ns ou nossas crianas somos ensinados a taiear ou idcntifLcar
qual quer evento privado como sentiment dc fome, trisieza, alegria ou raiva.
K.Oiilenberg e Tsai (] 991) fornecem uma explicao compoit|jflientBt
detalhada dos irs estgios do R e n v o i vi mento da imguegfm rtLaciOnadS
30 tato 'eu1emergindo como uma uniade funcional separada ( i5!;. 24-1 1
Os trs estdios esto dispostos na figure 5 ii
Ccmo lusado na figura ,1, durante 0 t 3 enigio a criana aprende
unidades estensas e independentei que o a base de mitras unidades
internediria abstratas do 2Desigio. Eno 0 'eu1du j c eslgioeinerte de
un idades de tamanho mdio do 2
estgiu. Como 11 nu; xcmpEo q tie il nsi ra a
K. J Kuhtinbflrg e *1
st^lO J
Ki uticfO son-t'U
Hu qwccj sum
Eu tinem' mamai;
EuqucrO-----
Hu m# f intu
irisie
Eu mc sinto feliis
E l mc sitilo
enjoada
i.!j mo em
Eu vejo ma
Eu vejo mamA
Eu vejo pci ic
E li vejo.....
Eu X X
M indfulness
Considere o exemplo clnico na seguinte cjtao de Germer (2005) do
livro de Germer, Siegel e Fulton (2005) Mindfulness em Psicoterapia ([>. 3-
4) como im a introduo quilo qu se entende por mindfulness no setting
teraputico.
As pcsaoas esto certas de uma coisa quando vm para psicoterapia: ties
querem se sentir melhor, elas normalmcnle tm algumas ideias sobre como
atingir esta meta, mesmo que a terapia no proceda da maneira esperada. Por
exemplo, umajovem mulher, vamos cham-la de Lynn, com Transtorno e pnico,
poderia procurar um terapeuta esperando livrar-se de um caos emocional
caracterstico de sua condio. Lynn pode estar procurando bertar-se de sua
ansiedade, mas medida que a terapia progride, Lynn. na realidade, descobre
liberdade cm sentir-se ansiosa. Como isso ocorre? Uma forte aliana teraputica
pode prover a Lynn coragem e proteo para comear a explorar seu pnico
mais de perto. Atravs de um automonitoramento, Lynn comea a perceber as
sensaes de ansiedade em seu corpo e os pensamentos associados a ela. Lia
aprende a lidar com o pnico ao falar consigo mesmo sobie ele, Quando Lynn
estiver pronta, poder experimentar diretamente as sensaes de ansiedade
que engatilham um ataque de pnico e tcslar-se num shopping ou em um avio,
i !stc processo completo requer que 1ynrt entrenre a ansiedade. Ocorreu, neste
casoTuma barganha compassiva entre o esperado e obtido.
O que pode ser surpreendente para aiguns leitores c que Germer no
menciona intervenes teraputicas como ficar sentado quieto e focando
num pensamento, mantra ou respirao- Tcnicas deste tipo normalmente
referem-se meditao c so consideradas prottipos de intervenes
mindfulness. De fato, parece que Lynn recebe algo parecido com a
tradicional C B T (Terapia Cognitivo-Comportamenlal) para 0 tratamento do
pnico. Aqui, extramos vrias generalizaes do caso de Lynn que so
relevantes discusso do mittdfitlness: ( I ) os pacientes entram para terapia
querendo Mivrar-se de sentimentos e pensamentos negativos; ( 2 ) por outro
lado, o processo do tratamento envolve facilitar que o paciente entre em
contato e permanea na presena de pensamentos e sentimentos negativos;
(3 ) a relao teraputica fomece um ambiente seguro paia que o cliente
entre cm contato com situaes que evoquem esses pensamentos e
sentimentos evitados; e (4 ) permanecer presente cm situaes evocativas
pode ocorrer sol> a aparncia de f37.LT 0 oposto - a terapia apresentada ao
cliente como uma forma de lnTar-se de pensamentos e sentimentos. Os
prprios terapeutas podem ou no estar cientes desta contradio e,
co r sequentemente, participam sem sabcT da conhecida c lo faiada
barganha . Estamos gratos que vrias tcnicas conduzem a um mindfulness
inaior, aumentam a capacidade de permanecer presente e trazem resultados
melhores. Consistente com este sentimento, indicamos que intervenes
5 Self e Mindfulness 14y
r.L ir eoncrtodo, lento a f-i rrtrm n tp ilith i fini fnLin.15^ nuncn i l j StE). liflfi
proccspo dc mnvininlOs iuCSsi'fO d-c apnMiiiiiiift, flTiiJiLnnuMit c rdom . O
titindfii 17t'Ji CulI iv J jcnnst.L'iitLidctljc nwuMcnlii, rafenupraca intenti dcrslomiir
conu iifi novanicnLc. trn m rjK ftifji.O bjtt Ail iicjsj iity is lig iitiijiti nii-:i CnK&i
a qujEqii^ caiin que apurectf HO niomcM-n. (p.94)
Tmo Madatt quanto Surrey c.Isl tl;vitt cumo um !icu ils mwdfUlness
teno oll con sei ene ia i|ucpossui Haas caactejiiicas: (l) no julgadora;
c {2 ) Lein um Foco no aqu: agora. Estes elementos so encontrados em
quase todas as definies de mindfulness
(Germer, 2005). Primeiro vamos
descrever 0 elemento nl julgador do miittffufttlsS.
Viz'j iso jiiigitdora, ii manter a relevncia clnica da anlise. 0
julgamenLo de interesse definido como um lato avaliativo que esH sub
contrle is um estmulo avjsv], F exemplo, 0 iodo ruim iris e i t^e gjn
est Emulo aversivo S J (tSta sendo ci itioadiO-J foi conatado. 0 ejtmuloaversivo
[iode ser uni peiiiinieLiio, seiitimcLLo, avo dc outros, c.; ocorrncia de
outflfc aoonKcimentos do mundo. O rtperUiflO de resposta associado, que
evcado pelo Sdav4SVOhilicltfi es^uv^j, fti^a, s'aquiet l? l-/ LekcioL'iiidiia
oortirKir oo eliminar oi Sds averiwiE. Tiiok. e impostas tomo estas so
gera Smente funcionais; pense cm viter 0 Sei iiversivo dt um carro descendo
pela rua em dirc^o ao lotai em qui voc se encontra. Aqui restringimos
fertilises, todavia, situaes Bjqtiejulgameiitqa iiessa'ivosc repcncric
de respostas desle tipo so problemticos pr-o dierttfl, A iUpicao que
estar (m i n d f i i r e tCT^pcuticjinisjile nao julgador ei.volve l o seescoivjirru
tentar cor,:roEar OS >ds avers^'os, o que CTihcido porleftifao c
Este ponio de vista c coiiii-^inie cotn a dLcusso le- Hayis ai :jI- ( l LJ^;-)
io^rc aecitcvo mi 'Itrspia de Accao c CompttunisQ (,AC l ). iriemo iic
estes aufores ertftizein a esqujva cxpcLLcneial (esquiva de Sg; aversj vas que
so j^ensamentcis. senfimenfos e outras estpirieileiK privadas). Ati nvi'is da
viso dclcs, aceitao envolve entrar em contato com a funo dou estimulos
aulomlits Oti direos ias e>:perineias, sem agir jio iiiluito de rcdari-los (<11
de manipular lais fanes e sem aHisir tias bases dis 1'jnvcs dfLvsiia.s on
verbais (Hayes. t9y4j. A hmj lise comportante mal da lingu^em. segndo
Hayes e colegas (Hayes at ill. 2001), fomeec uma expiieaao elc^i'ie,
5 Suif e Mindfulness 151
Mindfalnzss Tcrapittico
Dellnimos funcionai mente mindfulness teraputico como um tipo dc
autoconscsncia aue afoda o clicntc a permanecer nu presena Ue Sds
aversivos (como penssnnentus negmivos, sentimentos e situaes) que
evocam lipicEiinenit; repertrios de esquiva. Na sequncia, isso dispo ni L>ili7a
uma oportunidade para emergir c reformar Complrtamentns itovofl l: mais
adaptatives. UsaT ujna definio funcional porie ajudr.r a reduzir uma
eofs ievrUe ria lueraiura do mindfulness, que rcsutO*i nu rfasso
cm distinguir tcnicas dc um processo psicologcu (flayese Wilson [30')J)),
Uma abordagem pui^lvel com Juno de ajuiJa; o chenle a pcrmancccr
presente pods ser im posta sumariamente, chamada intervenes fotudas
no bloqueio de esquiva ou. bloqueio ,! ilo da eSt5!Jv. Alm das ijiiestes
ticas erclacioiuin ;5aliana terapia ici, intervenes desta ordem seriam
quase Impossveis tie s-: irat>lemjefl(Eiias,jqie esqui va ainda pude o^orn-r
no domnio privado c, portanto. no e^i sujeita ao controle externo. Ao
invs diSSO, foc&mo tcnicas para nv.idara funo dos Sds aversvos que
tipicamente evocam esquiva. Por exemplo, considere um cliente, M ill le, que
tem medo de rontaminar^e e evi?i iOca : iTftaneraS- A mametas
funcionam como Sds aversivos qu.e evocr.m tatos aval iafi vos negativos e
repertrios de esquiva; cortsequcnteinpiie, privam ;t cliente da opottujnidade
de eKtinguir a unsiedatte e da emergfiicia J s um novo comportamento
produtivo. Assuma qne M ille encorajada ^ desistir dc "leuteT livrar-se cios
pensamentos' e, ao contrrio diiso, encorajada a observar (e.g., [larar e
ver) seu prprio penspmeoto como um processo, ao inves e um coFiLesklo.
E.. J. KobJenbt'tjg, til L.
Fute-nu: sobri; Lirio qui Cinm erti u,'i nlCtllc - LdO os pensxmetl-tas, Sentmcm
itiwgcns. impojiamc n ewsuraT nada. EtctaU rjdo que vier, nicsmo que j k -hsc ho
ser impirtiiiLc. StiH sai'idn.. trivial,, vcrgnnlrow ou qualquer coisa 40 afncro,
nos olhos, Eu no quero falar sobre a morte dc min h me. Isso apenas
retornar a coisas antigas e no me levari ei lugar algum." Respostas
apropriadas du terapeuta inclucm enfatizar que ele nao tem que falar sobre
o assunto (aceitao incondicional por parte do terapeuta) e investigao
adicional da situao (a servio dc estar presente). Aqui eso as trcs
alternativas deste tipo de respostas,
I^ tim c n U * sera Lcr que evili, t o eu nw rii-loi. O ) A u - * sua h a h lid rfa K Tciciio, costai c tupu Jii cabsa.
nfa&crvar s e n t e s * P c es m it beu h * K (4J P ^ z w j ^ paia Miindibuia (Ludo I x j i i s i m eoca k l Lv sberfa}.
qiH-brw b ende,a do responder t in n ilL im p d i <
=
OlLici, EubrantethaS, lsla..
t t f f l X f i l l de c m p o n u m ^ l m ais ptQoutivoa m titflO = "' S L t ^ e S A M
eh v o k w ifeiM *pesw w . 0 ) F t e aida qui pndi r w & p u * n ^ ]P
nuernfiitlticO 4* tel** " * Cories B^ifflrrtci e** * pra que pw ' E .C Tii O SO: M rj^i^t../Atcita o
pcimfl r.ecsr na Bittiftft e nino aprtscmtar esquiva. 61 De COd n i B n " fl <19 ' *>'
Rcipifc turBlnirtl1ol-hlue sua ateno naiTBpirsjEo. iiga d ritmo da respirio
jicipoclu reduzir n slTtsrdi:ini Muiiiidada. medida que els iMrn pl Sti n iti% V ilji pu sS pnlrcics rtlO-V-S para tlnlr
p:ir:i libra (Lc u a M d in c rcorma nairi, Via.ja nasnda} di lua .retpira ;in scni
A SEaut r 1M exentplo da racional parafraseada.
leniar alccr-La; sonnen Lc abien- e mcdLdaquc acontctr. Cada vez que espirar, dig3 a
Gcrihnente, o rnumiur^ da atividade e a *t.na diana M * piil-mu o-u frase siniliuira pari i OO pryl iutij AsutBl umstitude idc^ulgKlli,
e ficamos p re* a d . s . Ns ^ < * " * * de p rcs h j i l J chj 'y tu s f olif". ^ciaval.coqut e3i fasendn,N Jt)hnenliuia niccsLidade
aten^o a o momento. de panir e refletir
q u e e sta n t de 'fpcr acnne^er', 'fazer ceno' ou ser cnLiuo -coin vate (por no &ut citai
s o nossas escolhas. A prtica da m .d it^ o teguni*e o niaTiJts cu por .(uulqinTL' ili COiSa qui :.'i;lr1:i ti :i in-tJDcJ S-: itOU paOi Ai
u m a p a la v r a s in a l z a d o ia [ a p l i q u e o co iid iC LO iia m e n to c l a u s e fo ir W r a d o J CaeCuliir pr.'iii^H, jpciii [i'ieeKi a iiino t F.uiiv-;i>ienLeci(irne parpsuaDCfipu-;i
nos Ajuda a pfiiLica a observao do murmurai da atividade mental e nos da c |ir=ra a palavra sinalizadora. Quando pensanicnu i e disl^an pasmarem por sua
nicnlc, veja os pmssmtlift que es'i tendedfga, Com, ts lis SO m e n t e mC-uS
ma ferramenta qt* pode nas m ar m atsa^tosas anlhas - ptnsinijeilllds"eifn1iliiiierilc retnnic ^jiraiien. S -u pcnjaniaitB df disran podem
estornosjuntos,notando e intera^fido CW outfits p es^ s (Babado cm Woods, sfrjuljiidtiiies, auiQcrilicas c/ou t iitic o i c provvel q(LC v w i i v i u t i r ttftie V irils
Wchemeclt, & f lessner, 2006 e m o d if ic a d a para scr usado na i A i .} vozes cnqannLu cxecura u p-:iv;i
A seguir a instruto para 0 eticfco ARA.
PciuiilB iir
vvr ii p i r it ii e i ^tinhplfUHiihtc a
in-riimciiro presente t- lejn
P R J M H 1 H O P A S S C J: E to p a r c lh * i r e s p i r ^ C E s p ift) W a i>u f r u i profundamente presente com voce micim. MieiraU que leulia peiHmtltlH C
seolimei^ps e que ntt gstc n;io us afsl Adote UrtlH atitude de ire il n, .10 c
ih u liz a d o n
zfo d d iid c em (fidss as Mi i ofles de sua eiperinc; Lmle UpdaeiperiftilEia, pensuiiKiniln
Sc Tprc c^^cr d a prlicacom t c l '
ft. J. Ktlcnierji et ai.
c scnii mentit com gciniliza, mcsmti que indesejados ou tsiiessanJci. Estcja gcnl ilntenlc
prwen: com v o nicEtiio. Continue cs1c process por dcz a vinte rrtinulos. E
pennilido pegai um relgio Faa esle prtjeeti mento d; acjcilaS&W flt^JieJS duiis
v iz ao dia, dc ptcfefrtcta pela iiianli. c Koitc.
Mesmo que Bcnson sugira excuter este exerccio por vnte minutos, duas
veies ao dia, ra realidade, qualquer pratica melhor que nenhuma. O ARA,
quando praticado na sesso, uma situao interpessoal que tem potencial
para evocar CRBs. Por exemplo, vu Inerabidades interpessoais considerveis
e situaes arriscadas podem ser evocadas quando se pede aos clientes para
fecharem os olhos, focalizarem sua ateno em suas sensaes corporais ti
relaxarem na pniseria do terapeuta. Consequentemente, airiscar-se em
relacionamentos interpessoais e acreditar nos outros so problemas cotidianos,
0 A RA tem potencial para oferecer oportunidades (eraputicas para evocare
modelar C RB2. Da mesma mineira, repertrios de mindfulness
inadequados
(e.g., um responder eu vejo fraco ou ausente) podem indicar um C R B I
durante o A R A .
Similarmente, o A R A tem um componente que lembra a associao livre.
Neste exerccio, 0 paciente instrudo a deixar que os pensamentos occrram,
a not-los, e deix-los circular para dentro e para fora da conscincia. Isto
j>ode scr particularmente benfico para indivduos cuja vulnerabilidade est
baseada tuim controle privado inadequado sob os repertrios eu x\ Como
discutido anteriormente, esta tarefa poderia evoesr CRBs relacionados a
entrar cm contato com a sua prptia experincia privada, ao invs de
responder aos sinais do terapeuta. Neste caso, o terapeuta poderia observar
que 0 A R A evoca ansiedade e esquiva, e poderia ser rcsstrulurado ac longo
do processo, conforme as sugestes oferecidas pani aiterar as instrues
da associao ivre imdieionaS, Outro benefcio potencial do ARA que o
cliente aprende uma forma de lidar com situaes que evocam fortes
respostas (corporais) de ansiedade, (juando isso ocorre durante a sesso, o
cliente encorajado a mudar sua ateno momentaneamente paia sua
respirao e depois retomar 0 contato com o terapeuta e com o contedo
evocativo. O foco momentneo na tespiraao propicia uma alternative
esquiva completa e pode facilitara expresso de comportamentos mais
produtivos. Similarmente, caso pensamentos automticos naturais durante a
prtica do A R A na presena do terapeuta escjam relacionados ao estimulo
aversivo que evoca ansiedade e esquiva, o processo nos remei e
dessensibilizao. !sto , os pensamentos podem ser considerados itens cm
uma hierarquia que est emparelhada com o relaxamento.
A o contrrio da nfase dado ao papel da relao terapeuta - cliente
apresentada acima, a naiureta altamente interpessoal das intervenes
baseadas no mindfulness raramente discutida (mesmo Itavcnd urna
exceo referente a Surrey, 2005). Interessantemente, Ficher (1999) aponta
que fornias de meditao tiadicionais da prtica Budista so construdas
j S e lf* Mindfulittis
Trecho 2
T: Ao locar o saco, voc nota se est sentindo algo em suai mos?
[ notar um sentimento auto - observao.]
C: Sim, eusino, minhas mos ficam suadas na mesma hora. Penso
que contribui para me sentir suja, J.-ist melada.
T: F mo voc esi notando o suor. Quais outras sensaes voc
nota que est sentindo agor? [encorajando auto -observao
- uma troca de foco p ra outros estmulos enquanto permanece
presente.]
C: Minha respirao est um pouco icnsa, meu flego est curto,
meu peito est apertado.
T: Onde voc sente o aperlo? [O bjetivando a sensao,
adicionando o controle dc estmulo do local, desta forma
encorajando uma alterao no controle de estmulo almejado
permitindo que ela permanea em contato com 0 saco plstico,]
C: (coloca as mos no peito),
T: Ok, este e o local em que voc sente. Alguma coisa a mais
voc nota/percebe?
C Hum, meus olhos esto marejados, no como sc fosse chorar,
mas um pequeno excesso dc umidade.
R, J. KoJi lenfcerjt et al.
len su que est se saine o mui btm. porque i:o est tentando
eviiar esses scjuinientos, mas es apenas aprendendo a
observ-los, a recuar, olhar para des c a aiar deles para. mira,
t voe pareec eslar t>L
16 ft. 1 Klllniicrg a h3.
T: Voc est pronta para fa.cr uni pouco disso [cstar eientc dos
seus pensamentos, sentimentos, sensaes, e permanecer
prcsentcl e aceitar o suporte de B ill (marido)?
Na avaliao de Jane sobre a sesso acirna (do seu formulrio de ligao
entre sesses, ver apndice D), eh afirmou: Ju encostei o absorvente cm
Ioda minha roupa, nunea pensei que fosse capaz de fazer isso. E l a relatou
que um dos pontos altos da semana foi aceitar o apoio de B ill e acreditarem
suas afirmaes de que ela nao iria contaminar-se, ser capaz dc permanecer
presente enquanto segurava o absorvente, c no pedir a B ill para ajud-l a
evitar situaes evocativas.
Concluso
Estar ''minfhr envolve estar consciente da atividade privada envolvida
nos comportamentos de ver, sentir, pensar e ouvir, O mindfulness teraputico
ocorre quando citar consciente altera o controle de estmulo daqueles eventos
que evocam comportamentos disfuncionais e criam oportunidades parti o
desenvolvimento de respostas mais produtivas. Na -'AP, os estados mindfuldos
clientes so fomentados c modelados no contexto da relao terapeua-cliente,
O mindfulness do terapeuta tambm um importante T2 (comportamento avo
do terapeuta). Certamente, a diretriz mais importante para pmtcar a FA P
estar alento - Regra 1.Como afirmado por Kohlemberg (2004j, <LMeu trabalho
como terapeuta da FAP c permanecer rio momento presente para ento poder
eslai sensvel s necessi dades do cliente eestar atento s minhas prprias caves
de maneira que possa nutrir os CRBs2 e nao reforar os CRBs 1."
Estar atento a estas atividades privadas (autoconscincia) ocorre caso
as atividades privadas tenham adquirido propriedades discriminativas e,
consequentemente, funcionem no sentido dc evocar tatos sobre elas.
Acontece que clientes com controle inadequado do leu lero dificuldade
em adquirir repertrios de mindfulness. Em casos como esle, o tratamento
deveria ser dividido cm fsese ter como nfase inicial o desenvolvimento
do controle privado (eu x),
Esta viso de base interpessoal behaviorista do self e do mindfidlness
foi delineada para ser consistente com a nfase da FAP no desenvolvimento
e uso da relao terapeuta-cliente. Quando o senso de selfde algum
estvel, cie esta mais apto a permanecer no momento presente, aumentando
sua conexo no somente consigo mesmo, mas tambm com os outros.
5 S s I f e M i n d f tj E ii a s If.n
Referncias
A sf h. >. E. 1 t Efacis o f ijruifp p r sSmC upon Lhe mod i bCiLLion and distortion o r
judfJWlLi In Hi CjuCtJ^nw Hd.)n irhJ 'tiryhijr, undmc.rz (pp. ] ~l7-\9(}).
fditfrf
PiLLEfcurgli: (.ara^ii.'.
UaiiDn. H . (J75.I. fis ntfa.m tien response. New Yorfc: Morrow.
Ljnics-Hpl.mcs. LJ., BamCs-ltoLtnfiS, Y ,,Jt liS llit# l,V . (200). K d alio n il Fiam : TJictvrv
Hj Sfclimer'* Vertal Bchaviiir: Apossifel syntliiii. Thr fipkovinr
jifltfVv.Tf, 23,69-
Pt.
Ilnriwfl, K. W., fc
Fiyar., K. h. ftK JJJ. The benefits oibeing pic-^c-ini Mindhltocss an:f ils
role in pvcholo^icLil ^Ll-being. JournalqfPersonality andSojiiatPsvckaiegy, iAAi,
m -m .'
fcooley, C. El. ([9U8). A study o f Lho early use of sciT-wordi by a child. Psychological
Revltfnr S(6>,K5-357.
rti5;im;iiit A (I " - iw srejjcjs, J o u r w t f>JCon$ci(ntSitetS
I:1 , .H-.S..
Hort. I. { L9S5). Holopil fasti revisited: T ieir logical" dcvclofimcm from dialog. JmM.
Ei tliI (Ed.J, Children Jj i'iiigle mrrd speech (pj. l-). New Y jtc V-'iiey.
Friiben^ S. (.1977). In s ig h t /rom th e b lin d . C titp ai< if e a u d ie s u / b !in d s u d sig h te d
in fa n ts . N e w Y o r i : B a sic o o k s .
bschcr, N . ( ] W 9 ). The r in ll\e v e il. ftjiLriuved A p ril J 5 .2 0 7 , frujii h U p ^
wvtv. Ehaia(hilsHiii,Mm/iidM .p h p ^ o p iiJ i = om _ = v iw .ti d -
1857&I 15(1114=2^.
f icrmer, C, K. Mindfulness: Wha1 is it? W h*f does lLmailer'.' In Germer, C. K.,
iic g fl. H. D. FLiiton, P. H. (Eds 1. W rrffi/n es":undp^fchotitrapy fpj>. 3-17) Vow
YorlL.1Q dllliifll Prusi.
Gerr^r, C. K_, Sk$dl, R. D , fi; FilEloi, P- Ft. (2flQ5}_ Muf^iilness andpjvhoth&upy. S'cw
y^rlj- GuilfordPrS.
H ives, S. C. (I9 S4 ). Making iensc of spirituality Behaviorism. L 99-J 10.
K ly C i.S i C . ( 1994 ) C o n te n u tn ile s t, a n d ih a ty p e s p F p s y if o E f l J fc e p la jic e . J n S .
Hayjfj W. S. Jacobson, V. FnlltLLe, A. .Vi. J. Doaghsr (Ed * J. Acceptance und
andcantti! inpsirhotiierZfiy (pp. 1.J-.2). Rcno,NV: CnnLcxL Press.
Hayes, S. C., Bamcs-HoLm;*, D,, & R o lt, JB, (EdS-l ( W I )itelaliatw lfram e theory: A
post-Skinnvr&n peCQunt Qfhum tiit language am i cojtJd'iiMi, New Yorfc: K lu w ir
AraderoK/PfefluiD PiihliF-hcri.
Hayes, S. T., FnlLcLtc, V. M.. & Lin-rliin. M, {2IU-1). /Jjc ntttv behavior iherQpitt;
Expat\ding ii cng>).'!>v h^kivi/ira: tradition. M lA v Y ii;'l: : G il Irord F"rils!:.
\-2
Hayci, 5. C., St rcgg. J. (2(K)). FuneUoital OOnWMLwillistH and llic seir. In C. Muran
(Ed.). r/f-reftiliuny rji f/tepSv^tuKherapyprocess(pp. ZLJ] -JJJTJ. WtthiilgLoa, C3C'
Am utcan Piv^holOi^ical AssacjaLion.
.,
SLroflitl, K.. D., &.
VI ilioji, K.. . (lS9i./(cri)FCTJt andc:i.iinniirin,!i:i
tlterepvi An mtpe/Sfintia}approaclitO bifoiuioiiictonge. New V orir: Guilford hn:ss.
Kaycs.3. c . . i WlLsc:i,K. C. ( J ! W ) Sonii tipjlied injpliMlwm c fa DanterapOiary
cchaviur-jrial/Lit iicnu ni jif verbal viiLe. Bcluvi or Analyst,
I 6-J83OI.
E . J. Ko h Icri 1k:rg ci al.
H ayes, S. t., & W ilso n , K. & (20Q3). M ind fulness: Method and processo C lin ica l
Psychology, Scien ce unciPractice, 10(2), 161-165.
KaoLcr, J, W ,, Parker, C .R Li?i Kohlenberg. R. J. (2001). Hoding the self: A behavioral
mcaun; and ts clinical implications. Psychotherapy: Thcvry.Restarc.h, Practice,
g ain in g , 38(2), 198-211,
Kohlenberg, ft, J, (204), Using fluielionaJ analytic psychotherapy when treating a client
w ith ao.xicly and tlcpiCision, In W orld G rant! Rounds, Annual Canvi/nliait ofihe
A ssodationfar Advancem ent o f Behavior Therapy, New Orleans. November 2004.
Kohlenberg R. J., & Tsai. M (1991), Functional.4n alytic Pfychotherapy: Creating insens
and curative therapeutic relationships- New Y ork: Plenum Press.
Kolilenberi, K.. J., ; s a i, M. (19951- 1 spejk, Ihrreforc 1 amo The B^havior Therapist,
}X(6), I I M 16.
Kohlenbcrc, R. J & Vandcnberghc, L. (2flft7). Trealmenl-resistanl O CH, inflslctt
responsibility, s n j llw thcrapentic relationship: TSvfl case examples, Psychology and
Psychotherapy; Theory. Research and Practice* SO, 455-465-
Lindi*n, M. M (1993). Cirgnitive-beha vio ral treatm etv o fborderline personality
disorder. New Y ork: Guilford Press.
.lpkeiv.s R.. 1laycs... S. C &. Liayes, L. J. fl'M j). Longitudinal s.mdy o f the development
o f derived relations in an m fi.Jtn tm a lifExperim ental C hild Psychology, 30(2),
201 -239.
Miurlaif, (j, A ., & M arques, J. ( 1977). Meditation, seli-conlrul, a:ic, aleofnjl us<;, n R . D.
Stuart (Ed.)., Riitaviontlself-m aaagetneat (pp 117-153), York; Eniner/M inel.
Parker, C. R., B o llin g , M. V , &. Kohlenberg, R 1. (3998). Operant theory o f personality
Chapter 7. In D . Barone. M . llcnSCJi. & V. D Van Elasscit {E in .), Advanced
personality (pp. I 5 > I7 1j. New York; Plenum Press.
Peters,, A. N . ( LJS 3 ;. The itttifs qflanguage acquisition London; Cambridge U isivci s-ity
Press.
Rotter, J, P . 1.1966j. Geniralr/ed expectancies 1er internal v^su external conlro! of
reinforcement P a t hological M onographs: Genera! & Applied, 60(1}, 1-2S.
Skiflner, li.F . (I5 5 ). Science nd hmnun hehnvior. New York: Macmillan.
Skinner, E . F, (9 5 7 ). irrita i hclw vior. New York: Appletan-Century-Crofts.
Skinner, B . F. ( 1974). A bout behaviorism . New York: Koopi,
Surrey, J. L. (205X ReiJtion.il psychotherapy,relational mindfulness. ln C, K.. Germer,
R. D. Sieget, P. I. Fukon. & E Tolle (Ed ?.), Mindfulness and psychotherapy (pp.
91-112), Neve York: Guiifor<i.
Toile, JE. (2GQ4J. T ficpun nr 01 fron',-.4 guide ro sp iritu al enlighrenment. \&noouver, E C :
i'iamasl P u b l'licT . W ilk ie w ii. t . . & Mariait, G A. (21)05). Mindfulncss-bascd
relaps prevention foraleohi*] use disordors. Jo u rn a l/Jl Cognitive Psychotherapy, 19,
221-228.
Woods, D- W ., WcMcmeck, F., & Flcssncr,C. A (2006). Aeontrolitd evaluaion o f
acceptance and. commitment therapy plus habil reversai lor trichotillomania.
Behaviour R esearch and Therapy. 44(5KfiJ?-0S0