ii

KATA PENGANTAR

Terima kasih kepada Tuhan Yang Maha Esa yang telah membantu
penyusun untuk menyelesaikan laporan ini dengan penuh kemudahan. Karena
tanpa pertolongan Tuhan Yang Maha Esa penyusun tidak akan sanggup
menyelesaikan laporan ini dengan baik.
Laporan ini sengaja di buat penyusun untuk menambah pengetahuan
tentang praktikum mesin bubut dan mesin frais, jenis-jenis mesinnya, cara
kerjanya, nama-nama komponen mesin, fungsi komponen, dan berbagai
pembahasan tentang mesin bubut dan mesin frais yang akan menambah wawasan
pembaca mengenai mesin-mesin tersebut. Penyusun mengambil isi pokok
pembahasan dalam laporan ini dari berbagai sumber. Tetapi yang pada dasarnya
mempunyai tujuan yang sama yaitu menambah pengetahuan pembaca mengenai
mesin bubut dan mesin frais.
Penyusun juga mengucapkan terima kasih kepada dosen yang telah
memberikan tugas kepada penyusun karena dengan tugas tersebut penyusun jadi
lebih mengetahui mengenai laporan praktikum mesin bubut, dan mesin frais.
Semoga Laporan ini dapat memberikan manfaat dan menambah wawasan
kepada pembaca, meskipun laporan ini ada kelebihannya dan kekurangannya,
penyusun mohon kritik dan sarannya agar penyusun bisa memperbaikinya.

Kotabaru. Desember 2016

Penyusun

DAFTAR ISI

COVER DEPAN ................................................................................................ i

 iii

KATA PENGANTAR ........................................................................................ ii

DAFTAR ISI ............................................................................................... iii - v
BAB I
PENDAHULUAN ............................................................................................. 1
1.1 Latar Belakan ............................................................................................... 1
1.2 Tujuan .......................................................................................................... 2
1.3. Batasan Masalah ......................................................................................... 2
BAB II
LANDASAN TEORI ........................................................................................ 3
2.1 MESIN BUBUT .......................................................................................... 3
2.1.1 Pengertian Mesin Bubut ........................................................................... 3
2.1.2 Jenis-Jenis Mesin Bubut ........................................................................... 4
2.1.3 Bagian-bagian Utama Mesin Bubut dan Fungsinya ................................. 4
Meja Mesin (bed) ..................................................................................... 4
Eretan (Carriage) ...................................................................................... 5
Kepala Lepas (Tail Stock) ........................................................................ 5
Penjepit Pahat (Tools Post) ...................................................................... 6
Sumbu Transporter dan Sumbu Pembawa ............................................... 6
Tuas Pengatur Kecepatan Transporter dan Sumbu Pembawa .................. 6
3.1.4 Cara Kerja Mesin Bubut ........................................................................... 7
2.1.5 Proses Pengerjaan Pada Mesin Bubut ..................................................... 8
2.1.6 Dimensi Utama Mesin Bubut ................................................................... 8
2.1.7 Waktu Pengerjaan ......................................................................................9
2.1.8 Cara Membubut ...................................................................................... 11
Membubut Muka .................................................................................... 11
Membubut Lurus .................................................................................... 12
Membubut Tirus (Konis) ........................................................................ 13
Membubut Alur (Memotong) ..................................................................17
Membubut Ulir ....................................................................................... 18
 iv

Membubut Dalam .................................................................................. 21

Mengebor ............................................................................................... 21
2.2 MESIN FRAIS .......................................................................................... 22
2.2.1 Pengertian Mesin Frais ........................................................................... 22
2.2.2. Bentuk Pengefraisan .............................................................................. 22
2.2.3 Jenis-Jenis Mesin Frais ........................................................................... 23
2.2.4 Bagian-Bagian Mesin Frais .................................................................... 25
2.2.5 Macam-Macam Pisau Frais .................................................................... 26
2.2.6 Bentuk dan Fungsinya Pisau Frais ..........................................................27
Pisau Mantel ........................................................................................... 27
Pisau Alur ............................................................................................... 27
Pisau Frais Bergigi ................................................................................. 28
Pisau Frais Radius Cekung dan Cembung ............................................. 28
Pisau Frais Alur T ................................................................................... 28
Pisau Frais Sudut .................................................................................... 29
Pisau Jari ................................................................................................ 29
Pisau frais Muka dan Sisi ....................................................................... 30
Pisau Frais Pengasaran ........................................................................... 30
Pisau Frais Gergaji ................................................................................. 30
2.2.8 Prinsip Kerja Mesin Frais ....................................................................... 30
Cara Kerja Mesin Frais (Milling Machine ) ........................................... 30
2.2.9 Jenis-jenis Pengerjaan Mesin Frais ........................................................ 31
Menfrais Datar ....................................................................................... 31
Menfrais Sudut ....................................................................................... 31
Menfrais Alur ......................................................................................... 31
Menfrais Alur T ...................................................................................... 31
Menfrais Ekor Burung ........................................................................... 31
2.3.1 Teknik Pnegefraisan ............................................................................... 31
2.3.2 Kecepatan Potong dan Pemakanan ........................................................ 32
 v

2.3.3 Perawatan Mesin .................................................................................... 33

BAB III
HASIL LAPORAN PRAKTIKUM ................................................................. 34
3.1 Pembahasan ............................................................................................... 34
Alat, Bahan dan Perlengkapan APD .......................................................34
3.2 Hasil Praktikum dan Langkah Kerjanya .................................................... 35
Hasil Praktikum ...................................................................................... 35
Langkah Kerja ........................................................................................ 35
BAB IV
KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................................... 39
4.1 Kesimpulan ................................................................................................ 39
4.2 Saran .......................................................................................................... 39