INTEGRALI ZADACI (I DEO)

Ako je f(x) neprekidna funkcija i F `(x) = f(x) onda je f ( x)dx = F ( x) + C , gde je C proizvoljna konstanta.

Morate nauiti tablicu osnovnih integrala:

1. dx = x + C
x2
2. xdx = 2
+C

x n +1
x dx = +C
n
3. najee se koristi...
n +1
1 dx
4. x dx = ln x + C ili da vas ne zbuni x
= ln x + C

ax
a dx = +C
x
5.
ln a
e dx = e + C
x x
6.

7. sin xdx = cos x + C

8. cos xdx = sin x + C
1
9. sin
x
dx = ctgx + C
2

1
10. dx = tgx + C
cos 2 x
1 arctgx + C ili 1 1 x
11. dx = to jest a dx = arctg + C
1+ x 2
arcctgx + C 2
+x 2
a a

1 arcsin x + C ili 1 x
12. 1 x 2
dx =
arccocx + C
to jest a x
2 2
dx = arcsin
a
+C

Ovo su osnovni tablini integrali. Neki profesori dozvoljavaju da se kao tablini koriste i :

dx 1 1+ x dx 1 a+x dx 1 xa
13. 1 x 2
= ln
2 1 x
+C odnosno a 2
x 2
= ln
2a a x
+ C to jest 2
x a 2
= ln
2a x + a
+C

dx dx
14. x 12
= ln x + x 2 1 + C odnosno x a2 2
= ln x + x 2 a 2 + C

1
Primeri:

x5+1 x6 x n +1
1. x dx =
5
+C = +C kao 3. tablini x dx = n + 1 + C
n

5 +1 6

7x ax
7 dx = +C a dx = +C
x x
2. kao 5. tablini
ln 7 ln a

3. xdx = pogledamo i vidimo da ga ovaj integral nema u tablici osnovnih integrala... Ideja je da se kod ovakvih
n 1
integrala iskoristi pravilo za stepenovanje m
x n = x m , odnosno x = x 2 . Na ovaj nain se integral svede na najee
x n +1
x dx = +C .
n
upotrebljavani tablini
n +1
Dakle:
1 3 3
1 +1
2 2 2
x x 2x
xdx = x dx =
2
1
+C =
3
+C =
3
+C
+1
2 2

1 1
4. x 12
dx = I ovaj ga nema u tablici...Za njega emo upotrebiti pravilo za stepenovanje, da je
x n
= x n ...

1 x 12 +1 x 11 1
x12
12
dx = x dx = + C = +C = +C
12 + 1 11 11x11

Najbolje je da se mi podsetimo svih pravila za stepenovanje i korenovanje:

1) a 0 = 1
1
2) a n =
an
3) a m a n = a m + n
4) a m : a n = a m n
5) (a m ) n = a mn
6) (a b) = a n b n
n
a an
7) = n
b b
n n
a b
8) =
b a

2
 m
1) n
am = a n
2) n
a b = n a n b
3) n
a : n b = n a:b
4) ( a)
n
m
= n am
5) n m
a = n m a
np mp
6) a = n am

Nastavimo sa primerima

x xdx = Upotrebimo pravila za stepen i koren da pripremimo podintegralnu funkciju :

3
5.

1 1 4
1+
x 3 x = x1 x 3 = x 3
= x3
4 7 7
4 +1
x3 x3 3x 3
= = + = + = +C
3 3
x xdx x dx C C
4 7 7
+1
3 3

x
5
x
x 1 5 3 +C
3x 3
x
6. 5 x
3 dx = 5 dx = dx =
5
ln
3

7.

x x x dx = ?
7
"Spakujemo" podintegralnu funkciju x x x = x x2 x = x 4 x3 = 4
x4 x3 = 8 x7 = x 8

7 15 15
7 +1
x8 x8 8x 8
x dx8
=
7
+ C =
15
+ C =
15
+C
+1
8 8

Da se upoznamo i sa osnovnim svojstvima neodredjenog integrala:

1) A f ( x)dx = A f ( x)dx gde je A konstanta (broj)

Dakle, slino kao i kod izvoda, konstanta (broj) izlazi ispred integrala...

3
Primeri:

8.

4 x dx = ?
3

x4
4 x dx = 4 x dx = 4 + C = x4 + C
3 3

9.

1
4 xdx = ?
1 1 1 1
4 xdx = 4 x dx = 4 ln x + C
10.

2 sin xdx = ?
2 sin xdx =2 sin xdx =2 ( cos x) + C = 2 cos x + C

2) [ f ( x) g ( x)]dx = f ( x)dx g ( x)dx

Opet slino kao kod izvoda: Ako imamo zbir ili razliku vie funkcija od svake traimo posebno integral...

11.
(4 x + 2 x 3)dx = ?
2

(4 x + 2 x 3)dx = 4 x 2 dx + 2 xdx 3dx = konstante izbacimo ispred integrala...

2

= 4 x 2 dx + 2 xdx 3 dx

x3 x2 x3
=4 +2 3x + C = 4 +x 2 3 x + C
3 2 3

12.
1 4 23
(5cos x + 3e 2 x3 +
2 + 2 5 x )dx = ?
x

x sin x
1 x 4 23 1 1 dx
(5cos x + 3e 2 x + x sin 2 x + 2 5 )dx = 5 cos xdx + 3 e dx 2 x dx + 4 x dx 23 sin 2 x + 2 5 dx =
3 x x 3 x

1 x4 5x
= 5 sin x + e x 2 + 4 ln x 23(ctgx) + 2 +C
3 4 ln 5

4
13.

x2
x3
dx = ?

A B A B
Kod ovog i slinih integrala emo upotrebiti =
C C C

x2 x 2
x 3
dx = ( 3 3 )dx = ( x 2 2 x 3 )dx = x 2 dx 2 x 3 dx
x x
x 2+1 x 3+1
= 2 +C
2 + 1 3 + 1
1 1
= + 2 +C
x x

14.

2 x +1 5 x 1
10 x dx = ?
Da prisredimo najpre malo podintegralnu funkciju...

5x 5x
2 x 21 x x x x
2 x +1 5 x 1 51 = 2 2 51 = 2 2 1 5 = 2 1 1 1
x 1
=
10 x 10 x 10 x 10 x 10 5 10 5 5 2

x x x x
2 x +1 5 x 1 1 1 1 1 1 1
10 x dx = [2 5 5 2 ]dx = 2 5 dx 5 2 dx =
x x
1 1
x x 1 2

1 1 1
= 2 dx dx =2 + C
5
5 5 2 1 5 1
ln ln
5 2

15.

x2
x 2 + 1dx = ? Ovo je tip integrala koji najlake reavamo malim ''trikom'' ( dodamo 1 i oduzmemo 1)
x2 x2 + 1 1 x2 + 1 1 x2 + 1 1
x2 + 1 x2 + 1
dx = dx = x 2 + 1 x 2 + 1 x 2 + 1 dx x 2 + 1dx
dx dx =

1
= dx dx = x arctgx + C
x +1
2

I ovde e nam trebati znanje iz trigonometrije. Da se podsetimo nekih najvanijih formula:

5
Osnovni trigonometrijski indetiteti

1) sin 2 + cos 2 = 1
sin
2) tg =
cos
cos
3) ctg =
sin

4) tg ctg = 1

Adicione formule

sin( + ) = sin cos + cos sin sin( ) = sin cos cos sin
cos( + ) = cos cos sin sin cos( ) = cos cos + sin sin
tg + tg tg tg
tg ( + ) = tg ( ) =
1 tg tg 1 + tg tg
ctg ctg 1 ctg ctg + 1
ctg ( + ) = ctg ( ) =
ctg + ctg ctg ctg

Polovina ugla

1 cos 1 cos 2 x
1. sin = ili 2 sin 2 = 1 cos odnosno sin 2 x =
2 2 2 2
1 + cos 1 + cos 2 x
2. cos = ili 2 cos 2 = 1 + cos odnosno cos 2 x =
2 2 2 2
1 cos
3. tg =
2 1 + cos
1 + cos
4. ctg =
2 1 cos

Transformacije zbira i razlike u proizvod Dvostruki ugao

+
1. sin + sin = 2 sin cos 1. sin 2 = 2 sin cos
2 2
+
2. sin sin = 2 cos sin 2. cos 2 = cos 2 sin 2
2 2
+ 2tg
3. cos + cos = 2 cos cos 3. tg 2 =
2 2 1 tg 2
+ ctg 2 1
4. cos cos = 2 sin sin 4. ctg 2 =
2 2 2ctg
sin( )
5. tg tg =
cos cos
sin( )
6. ctg ctg =
sin sin

6
16.

cos 2 x
sin x cos 2 x
2
dx = ? treba nam formula cos 2 x = cos 2 x sin 2 x

cos 2 x cos 2 x sin 2 x

sin 2 x cos2 xdx = sin 2 x cos2 x dx = rastavimo na dva integrala...
cos 2 x sin 2 x
sin 2 x cos2 x sin 2 x cos2 xdx = skratimo...
dx

cos 2 x sin 2 x
sin 2
x cos 2 x
dx
sin 2 x cos 2 x
dx = i dobijamo dva tablina integrala...

1 1
sin 2
x
dx
cos 2 x
dx = ctgx tgx + C

17.

dx
sin x cos 2 x
2
=? treba nam formula sin 2 x + cos 2 x = 1

1 dx 1 sin 2 x + cos 2 x
sin 2 x cos2 x = uz dx je 1, zar ne?= sin 2 x cos2 xdx = sin 2 x cos2 x dx = rastavimo na dva integrala...
sin 2 x cos 2 x
sin 2 x cos2 x sin 2 x cos2 xdx = skratimo...
dx +

sin 2 x cos 2 x
sin 2
x cos 2 x
dx +
sin 2 x cos 2 x
dx = i dobijamo dva tablina integrala...

1 1
cos 2
x
dx +
sin 2 x
dx = tgx ctgx + C

18.

tg xdx = ?
2

sin x
Ovde koristimo tgx =
cos x
sin 2 x
tg xdx = dx = kako je sin 2 + cos 2 = 1 sin 2 = 1 cos 2 , pa je
2
2
cos x
1 cos 2 1 cos 2 1
= 2
dx = 2
dx 2
dx = dx dx = tgx x + C
cos x cos x cos x cos 2 x

7
19.

18 x 2 2
3x 1 dx = ?
Probamo da sredimo podintegralnu funkciju, ako nee, mora se koristiti neki drugi trik( druga metoda)...

18 x 2 2 2(9 x 2 1) 2 (3 x 1) (3 x + 1)
= = = 2(3 x + 1) = 6 x + 2 Sad je ve lake...
3x 1 3x 1 3x 1

18 x 2 2 x2
3x 1 dx = (6 x + 2) dx = 6 xdx + 2 dx = 6
2
+ 2 x + C = 3x 2 + 2 x + C

20.

4 x
2+ x
dx = ?

4 x 22 ( x ) 2 (2 x )(2 + x ) (2 x ) (2 + x ) 1
= = = = 2 x = 2 x2
2+ x 2+ x 2+ x 2+ x
3 3
4 x 1 1
x2 2x2
2+ x dx = (2 x 2
) dx = 2 dx x 2
dx = 2 x
3
+ C = 2 x
3
+C