Aocupaodasescolasea
desobedinciacivil
Umautnticomovimentopopularsurgenoespaopblico
ArgemiroMartins
11deNovembrode201612h01
Foto:TniaRgo/AgnciaBrasil
0 0 Aa
A socupaesdasescolaseuniversidadespelosestudantes
sealastrampelopas,constituindoumagrandereao
popularaogovernodeMichelTemer.Emfacedisso,surgiram
diversasaesjudiciaisparadesocuparosprdios,quase
semprecomorecursorepressopolicial.Norecenteepisdio
daocupaodoCentrodeEnsinoMdioAveBranca(CEMAB)
http://jota.info/colunas/democraciaesociedade/democraciaesociedadeocupacaodasescolasedesobedienciacivil11112016 1/5
14/02/2017 AocupaodasescolaseadesobedinciacivilJOTA
emTaguatinga,osagentespoliciaisestavamamparadospor
umadecisojudicialpeculiar.
OJuizdaVaradaInfnciaedaJuventudedoDistritoFederal
determinouaimediatadesocupaodoCEMAB,autorizandoa
PolciaMilitarautilizarcomoformadeauxiliarno
convencimentodesocupaomeioscomoocortedo
fornecimentodeguaenergiaegs,aproibiodaentrada
dealimentos,bemcomoousodeinstrumentossonoros
contnuos,direcionadosaolocaldeocupao,paraimpediro
perododosono.EconcluiodiligenteJuizdaInfnciaeda
Juventude:Taisautorizaesficammantidas
independentementedapresenademenoresocupantesno
local,osquais,abemdaverdade,nopodemlpermanecer
desacompanhadosdeseusresponsveislegais(Processo
2016.01.3.0112866,VaradaInfnciaedaJuventudedo
DistritoFederal,DecisoInterlocutria,30out.2016,fl.2).
Emboraadesocupaotenhaocorridosemanecessidadedese
utilizartodososmeiosacimadescritos,esteepisdionoscoloca
diantedeumaimportantequestoconstitucionalquesequer
passoupelamentedomagistradodacausa:oexercciodo
direitodesobedinciaoumaiscomumenteconhecidocomo
desobedinciacivil.
Adesobedinciacivilumcomponenteimportanteenecessrio
nasdemocraciasconstitucionaisporquepermiteaoscidados
convencidosdeumainjustiaconcretaquemanifestemasua
discordnciaemfacedadecisopblicaqueosafeta.Tratase
noapenasdeumprotesto,masdeumapelosautoridades
estataisaaoprpriopovoparaquepercebamagravidadeda
situaoemodifiquemasdeterminaeslegaistidaspor
injustasouilegtimas.
Nocasodosestudantesqueocupamasescolaseuniversidades
pblicaspelopasafora,osargumentosestofundadosna
recusadarecenteeextensareformanaestruturadoensino
mdionacional,bemcomonarejeiodaPropostadeEmenda
Constitucional(PEC)n241/2016(atualmentetramitano
SenadocomoPECn55/2016)querestringeosinvestimentos
estataisnaeducaoeemoutrosdireitossociaisporvinteanos.
Areformadoensinomdiopromovidaunilateralmentepelo
atualgoverno,pormeiodaMedidaProvisrian746/2016,
ocorreusemqualquerespciedeconsultaouparticipaode
http://jota.info/colunas/democraciaesociedade/democraciaesociedadeocupacaodasescolasedesobedienciacivil11112016 2/5
14/02/2017 AocupaodasescolaseadesobedinciacivilJOTA
professores,paisealunosouqualqueroutraentidade
representativadasociedadecivil.OmesmoocorrecomaPECn
241/2016,queatingeemcheioosdireitossociaisfundamentais
garantidosnaConstituiode1988,emespecialosistema
pblicodeeducaoqueminguaremvinteanos,deixando
espaoparaaexpansodoensinoprivadoquegaranteeducao
dequalidadeapenasaosquepodempagarporela.
Taismedidasafetamduramenteosestudantesqueestohoje
ocupandopacificamenteasescolaseuniversidadespblicasdo
pas.Almdisso,essasmedidassopropostasporum
presidentequechegouaopoderpormeiodeumprocessode
impeachmentilegtimo,quecontrariaoprogramadegoverno
vencedornasltimaseleiese,sobretudo,incapazdedialogar
comossetoresdasociedadecivilquesofreronacarneos
efeitosdesuasmedidas.Emsntese,aocupaodasescolase
universidadespblicasnofoiumaescolhadosestudantes,foi
antesumaimposiodascircunstnciaspolticasextremamente
adversas.
Oqueseapresentacomoinjustificvelnadecisoque
determinouadesocupaodoCEMABdeTaguatingaa
equiparaodosestudantesqueoocupavampacificamentecom
criminososcomuns.Emoutrostermos,aindevidaequiparao
dadesobedinciacivilcomasimplestransgressodalei.Osque
defendemasdesocupaespormeiodousodaforapolicialno
percebemestanotveldiferena.Comumente,elesalegamo
prejuzodosdemaisquequeremoprosseguimentonormaldas
aulas.Paraestes,aordempblicadevetolerarapenas
manifestaesordeiras,preferencialmenteemlocaisrestritos,
compostasporpessoastemerosasqueseretiramparasuascasas
logoapsaprimeiraintimidaodosagentespoliciais.
Tratasedeumaformadepensarautoritriaqueincapazde
convivercomaconflituosidadeinerentessociedades
pluralistasedemocrticas.claroqueoexercciododireito
desobedinciatrazprejuzosecriatenses.Aocupaodas
escolasinterrompeoanoletivooumesmoaregularaplicaodo
ExameNacionaldoEnsinoMdio,masoqueestemjogoo
prpriofuturodosistemapblicoeducacionalbrasileiro.esta
arazopelaqualosestudantesocupamassuasescolas.Este
umargumentofortedemaisparaserignoradopelosjuzesque
determinamadesocupaocoercitivadasinstituiesdeensino.
http://jota.info/colunas/democraciaesociedade/democraciaesociedadeocupacaodasescolasedesobedienciacivil11112016 3/5
14/02/2017 AocupaodasescolaseadesobedinciacivilJOTA
ComoafirmouRonaldDworkin,anicarazoparano
distinguirosquepraticamadesobedinciacivildoscriminosos
comunsacegueiramoral(moralblindness)Civil
Disobedience.In:TakingRightsSeriously,Harvard
UniversityPress,1978,p.216.
Omovimentoestudantildeocupaodasescolascaracterizado
pelofatodesurgirdemodoespontneo,compostoporagentes
heterogneosequeatuamdeformadescentralizada.Tratasede
umautnticomovimentopopularquesurgenoespaopblico,
emumcontextodeflagrantedeterioraodasinstituiesda
democraciabrasileira.
DiantedeumExecutivoilegtimoedeumpoderJudicirioque
referendouogolpeparlamentaremtrocadeumsubstantivo
aumentodeseusvencimentos,osestudantesqueocupamas
suasescolassoumverdadeiroalento.Elessoamultidoque
seconstituiemdefesadosseusdireitosnessecenrionoqualas
nossasinstituiesestataistrocaramademocraciapelo
corporativismo,pelamesquinhezeainsensatezpoltica.
ArgemiroMartinsProfessordeDireitoPblicodaFaculdadedeDireitoda
UnB.
Aa
ArgemiroMartins RedaoJOTA
AescolhadosministrosdoSTF ConcursoparaoficialdaPMDF:
comoumaquestopblica salriodeR$11.894
COMENTRIOS
http://jota.info/colunas/democraciaesociedade/democraciaesociedadeocupacaodasescolasedesobedienciacivil11112016 4/5
14/02/2017 AocupaodasescolaseadesobedinciacivilJOTA
Assine
Quem Somos
Fale Conosco
http://jota.info/colunas/democraciaesociedade/democraciaesociedadeocupacaodasescolasedesobedienciacivil11112016 5/5