g:/mono krant/FD060708PAG09

FRIESCH DAG B L A D REGIO Z AT E R DAG 8 JULI 2006 9

Oud-burgemeester van Wonseradeel, voormalig Eerste-Kamerlid, CNV-bestuurder en verzetsman negentig jaar

De rechte rug van ingenieur Pieter Tjeerdsma

In 1933 verliet schipperszoon Pieter Tjeerdsma als Nu nog kan ik me veel adressen
veelbelovend timmerman de lts in Drachten. Onlangs gedacht beter herinneren dan namen.”
,,Ik heb een keer een narrow
hij in z’n bungalow te Beetsterzwaag zijn negentigste escape meegemaakt. Ik had op-
verjaardag, terugziend op een leven als burgemeester, senator, dracht gekregen om in IJmuiden
een kaart op te halen, waarop de
vakbondsbestuurder, vader, verzetsman, ambtenaar en nog vuurtorenwachter de verdedigings-
zoveel meer. Zijn grillige carrière liep langs een rode draad: werken in de haven had getekend.
Met die kaart en stapeltje kranten
rechtlijnig en beginselvast, want het leven is geen onderneming in de dubbele wand van m’n
maar een geloofszaak. Een blik terug in de tijd, van fietstas moest ik op de fiets terug
naar Haarlem. Onderweg werd ik
Beetsterzwaag via Witmarsum, Den Haag, Utrecht en Haarlem aangehouden door twee soldaten,
naar Garyp. een jonge en een oude. Met de
jonge had ik een heel gesprek: hij
zag dat ik ook getrouwd was, we
SJIRK KUIJPER werp wilde veranderen. ‘Heb je er praatten wat over onze kleine kin-
wel eens over gedacht burgeme- deren. Ondertussen hield ik de ou-
,,Ik heb laatst een tweede tele- ster te worden’, vroeg hij ineens. de agent in de gaten, die met ie-
visie gekocht, in de aanbieding. In ‘Ik heb mooie gemeenten voor je mand anders bezig was; ik wist dat
m’n werkkamer zit ik nog maar in de aanbieding.’ Ik wilde er eerst als hij daarmee klaar was, hij mijn
weinig; het leven speelt zich steeds eens over nadenken - we woonden tassen zou controleren. Dan was
meer af hier in de keuken, waar ik toen in Utrecht - dus ik had het er het afgelopen. Net op tijd wist ik
alles bij de hand heb. ’s Ochtends thuis nog niet over. De volgende het gesprek af te ronden en weg te
Trouw en ’s middags het Friesch dag belde Rijpstra al met m’n fietsen. Toen ik de bocht om en uit
Dagblad: daar besteed ik veel tijd vrouw: ‘Heeft uw man al beslist?’ zicht verdwenen was, kon ik m’n
aan. Zonder bril, met de pen bij de Ze vroeg opheldering. Ik zei tegen trappers niet meer rond krijgen.
hand, al kan ik soms m’n eigen haar: ’Jij moet maar beslissen.’ Dus Dit doe ik nooit meer, besloot ik.”
handschrift niet meer lezen.” heb ik haar meegenomen voor een ,,Ik lees geen boeken over het
,,De maatstaf van dit kabinet is gesprek met de Commissaris. Dat verzet, ik wil niet meer met de
de economie, dat is hun fout; de had hij nog nooit meegemaakt, een herinnering bezig zijn. Het verzet
sociale werkelijkheid is uit het oog burgemeesterskandidaat die z’n was rücksichtlos: het eiste je totaal
verdwenen. Balkenende heeft in vrouw meebracht, dus hij nam zijn op, je kreeg opdrachten zonder dat
praktijk willen brengen wat hij als echtgenote ook maar mee en we weigeren mogelijk was. Juist daar-
professor leerde. Maar besturen is hebben samen gegeten. We konden om begrijp ik wel waarom soldaten
iets anders dan doceren. Leven en kiezen tussen Dantumadeel of aan de andere kant blindelings hun
welzijn zijn meer dan een inko- Wonseradeel; ik koos voor de laat- bevelen uitvoerden.’’
men. Dat moet ook de vakbewe- ste, omdat daar industrie was:
ging voor ogen houden: werk is Tichelaar en Amels in Makkum.” Garyp
niet maar een manier om geld in ,,Als burgemeester moet je di- ,,Mijn vader was schipper, ik
het laatje te brengen. Niet alleen rect zorgen dat je het vertrouwen was de middelste en na de lts zou
opkomen voor een goed loon, van de raad wint, en daarvoor ik meteen als timmerman aan het
maar voor een zinvol bestaan. Die moet je weten wat er leeft. Ik ving werk moeten. Maar ik had de
sociale, maatschappelijke kant mis op dat ze eigenlijk hoopten dat ik ,,Je moet aan je vingertoppen voelen wat er speelt, en tegelijk zelf bekend staan als volstrekt betrouwbaar. En het gaat meestal niet om wat je zegt, hoogste cijfers. Ik werd aan een
ik in het kabinetsbeleid.’’ in Witmarsum zou gaan wonen, bij maar om de suggestie die ervan uitgaat.” Foto: Frans Andringa studiebeurs geholpen en zo kon ik
het gemeentehuis, maar dat was hogerop, naar de mts en hts. Weg-
Witmarsum niet veel in die tijd: Makkum was en waterbouw. Ik kon alleen niet
,,Toen ik in 1980 stopte als bur- veel mooier. Dus ze hadden bij de Adri van Es staatssecretaris van het CNV-bestuur gezegd: ‘Als hún bedrijf, zij hebben het moge- wat ik van de Indische kwestie naar Delft, wat ik graag gewild
gemeester van Wonseradeel ben ik woningbouwvereniging een huis in Defensie, en dat was net als ik een jullie ’m morgen opheffen, richt ik lijk gemaakt.’’ vond. ‘Abraham Kuyper zei al: had. In 1938 begon ik als opzich-
meteen verhuisd. Mijn voorganger Makkum en in Witmarsum voor AR-man. Ik trok hem dinsdags in overmorgen een nieuwe CNV op.’ ,,Ik heb twaalf jaar in de Eerste eens valt de appel van de boom’, ter bij de Provinciale Waterstaat, in
was wel blijven wonen in Witmar- me gehuurd. Ik dacht: al zou het de Eerste Kamer aan z’n jasje, en Het is niet doorgegaan, ze bestaat Kamer gezeten, maar begin jaren antwoordde ik. Een trillende duim- een polder achter Surhuizum, met
sum, maar dat moet je niet doen - een krot zijn, ik ga in Witmarsum die dag aten we samen in Hof van nog en ik geloof dat ik het mijne vijftig scheelde het weinig of ik beweging maakte me duidelijk dat jongens van de werkvoorziening.
ik heb hem dan ook vanaf het be- wonen; we zijn niet eens in Mak- Holland, op mijn kosten. Van Es heb bijgedragen aan de bekering was in de Tweede Kamer gekomen het gesprek afgelopen was.” Harkemasters en Boelenslaanders:
gin genegeerd. Na mijn pensioen kum wezen kijken.” vertelde dat Amels te hoog zat met van het CNV.” voor de ARP. Ik werd uitgenodigd ,,Mijn relatie met Bruins Slot ik heb ze wel met getrokken mes
zouden we hier rond Drachten iets ,,In mijn tijd heeft de gemeente z’n prijs; de Zaanlanders hadden ,,Namens het CNV zat ik jaren- voor een gesprek met Jan Schou- (ARP-fractievoorzitter van 1956- tegenover me gehad, maar ik
huren, maar toen zagen we dit: de Holle Poarte aangekocht. We lager ingeschreven. Ik heb Amels lang in de SER (sociaal-economi- ten, die destijds partij- en fractie- ’63, SK) was al eerder stukge- draaide me niet om. Ik wist dat
een koopwoning, op een prachtige hadden onderhandeld met de Lam- ’s avonds laat gewaarschuwd en die sche raad, SK). Ik ben nauw be- voorzitter was: niemand kon om lopen. In de oorlog hadden we sa- achter m’n rug anderen klaar ston-
plek. We hebben het vervolgens merts, die het gebied in erfpacht heeft de volgende dag - vlak voor trokken geweest bij de totstandko- hem heen. Hij was met Bruins Slot men in de Trouw-groep Noord- den met de schep in de hand om
zuinig aan gedaan, want mijn had van Domeinen. Hij zou het de sluitingstermijn - zijn prijs ver- ming van de Wet op de onderne- naar Indonesië geweest en zijn wa- Holland gezeten. Ik wilde dat me te verdedigen, dus ik bleef bij
vrouw wilde zo snel mogelijk de ons overdoen voor 1,75 miljoen laagd. Dat compenseerde hij later mingsraden. Ook daar ben ik ren faliekant tegen onafhankelijk- Trouw na de oorlog een positief wat ik zei. Die houding heb ik la-
schuld aflossen.” gulden - de gemeenteraad was al door de prijs van het meerwerk te dankbaar voor. Want waar drijft heid voor de Indiërs; ‘Ze kunnen christelijk dagblad zou worden, ter ook in de gemeenteraad aange-
,,Mijn laatste wapenfeit was dat akkoord en toen hoorden we in- verhogen.’’ een onderneming op? Op het per- niet zonder ons’, had Bruins Slot maar Bruins Slot (hoofdredacteur nomen. Je moet aan je vingertop-
ik Wonseradeel voor opheffing heb eens dat hij in gesprek was met soneel. Als de werknemers niet gezegd. Zelf was ik voor een zelf- van 1945-’71, SK) wilde er een ge- pen voelen wat er speelt, en tege-
bewaard bij de grote herindeling. een financierder in Rotterdam die Utrecht met hart en ziel achter een onder- standig Indonesië. Voor het gesprek reformeerd krantje van maken. lijk zelf bekend staan als volstrekt
Een commissie adviseerde dat de 2,5 miljoen bood. We namen een ,,Na 21 jaar had ik op uitnodi- neming staan, zie je dat meteen met Schouten ben ik drie keer ‘Daar hebben die jongens in de betrouwbaar. En het gaat meestal
gemeente zou worden opgedeeld advocaat in de arm voor een kort ging van Rijpstra het CNV verla- terug in de productie en in het pro- rond de Ridderzaal gelopen, wik- oorlog hun leven niet voor gege- niet om wat je zegt, maar om de
tussen Harlingen, Bolsward en geding. Die zei dat we kansloos ten, waarvan ik in 1951 secretaris duct. Kijk naar een bedrijf als het kend en wegend wat ik zou zeggen ven’, zei ik tegen hem. Zijn ant- suggestie die ervan uitgaat.”
Workum. Ik ging met het kranten- waren, maar ik droeg hem op een werd. Bij mijn afscheid heb ik nog Finse Nokia, dat vroeger laarzen, als het over Indië ging. Ik besloot woord was dat er geen plaats was ,,Voor de Provinciale Waterstaat
artikel naar de Commissaris van met een schadeclaim van vijf mil- een keer proberen uit te leggen rubberslangen en zo maakte en dat te zeggen wat ik vond. Een uur voor mij én hem in Trouw. Toen heb ik onder meer de vaart van
de Koningin en ik zei tegen Rijp- joen gulden te dreigen. Daar wat mijn ideaal was: als christen is overgestapt naar mobiele telefo- lang verliep het gesprek uitste- ben ik gegaan.’’ Burgum naar het Burgumermeer
stra: ‘Ik lever slag! Ik wraak die schrok Lammerts zo van, dat hij opereren binnen de vakbeweging. nie. Het personeel ervaart het als kend, maar toen vroeg Schouten uitgezet, en de Graft van Kruiswa-
commissie, want er zitten belang- het toch aan de gemeente gunde. Het toenmalige bestuur had daar Haarlem ter naar Grou. De hele tijd het-
hebbenden in. En uw eigen ver- Ik ben trots op wat de Holle Poar- geen duidelijk standpunt over. Er ,,Ik was duivels toen ik in mei zelfde. Ik solliciteerde bij de dienst
tegenwoordiger in de commissie is te geworden is; je hoeft niet meer was een ontwikkeling gaande om Curriculum Vitae Pieter Tjeerdsma 1940 hoorde dat Nederland zich Openbare Werken van Haarlem,
akkoord gegaan met het advies, naar Scheveningen om strand te samen met de algemene NVV en had overgegeven. Ik wilde het niet als technisch ambtenaar. Ik wist
dus u bent ook gebonden.’ De zien.” de katholieke NKB één grote, alge- Geboren 7 juni 1916 te Garyp geloven, en toen het waar bleek te niet dat m’n baas iemand bij de
commissie werd opgeheven, er ,,Amels was een baas die niks mene vakbeweging te vormen. Het 1938-1939: opzichter Provinciale Waterstaat zijn wilde ik weg. Ik heb de fiets gemeente Haarlem kende. Hij riep
kwam een nieuwe met onder an- van de vakbeweging wilde weten, was al zover dat scholing en vor- 1939-1946: technisch ambtenaar Openbare Werken Haarlem gepakt en ben van Haarlem naar me bij zich. ‘Als jij ontslag neemt
deren Sytze Faber erin. Ik zorgde maar wel zeer bedreven was in het ming van de verschillende vakcen- 1946-1950: bestuurder Nederlandse Christelijke Bond IJmuiden gefietst, maar ik was te zal ik zorgen dat je nooit meer
voor cijfers, liet zien dat 94 pro- wegslepen van werk. Hij was ie- trales al bij elkaar zaten. De voor- van Overheidspersoneel laat: de laatste boot was juist ver- een baan krijgt bij welke gemeen-
cent van de bevolking voor be- mand die zonder afspraak bij de zitter beschouwde het CNV als 1950 -1971: secretaris Christelijk Nationaal Vakverbond trokken. Ik ging bij het verzet. te, provincie of rijksdienst dan
houd van zelfstandigheid was, en minister naar binnen stapte. Maar een onderneming, maar ik heb 1971-1980: burgemeester Wonseradeel Voor de KP was ik niet geschikt, ook’, zei hij boos. ‘Nou, dan ga ik
de gemeente bleef bestaan.” op een keer kwam hij bezorgd bij hem gezegd: ’Nee jongen, dit is 1971-1983: lid Eerste Kamer dus ik kwam bij de pers: in de re- zéker’, heb ik geantwoord en ik
,,Ik was zelf door Rijpstra naar me: ‘Dat nieuwe marineschip móe- een geloofszaak.’ Ik ben langs de dactie van Trouw, groep Noord- liep z’n kantoor uit. Toen hoorde
Wonseradeel gehaald in 1971. Ik ten wij bouwen, anders moet ik verschillende bonden gegaan om te Officier in de Orde van Oranje-Nassau Holland. Ik fietste van Wormerveer ik dat ’ie me vriendelijk terug-
kwam bij ’m voor een gesprek mensen ontslaan. Kun jij me niet waarschuwen wat er gaande was. Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw naar Purmerend, van Hoorn naar riep. Hij heeft geregeld dat ik nog
over iets heel anders, maar ik helpen?’ Dat was wat voor Amels, Zeker 100.000 van de 250.000 le- Drager van het Verzetskruis Enkhuizen, van Andijk naar dezelfde week naar Haarlem
merkte al snel dat hij van onder- om hulp vragen. In die tijd was den waren tegen. Ik heb toen tegen Breezand: overal had ik adresjes. kon.’’

Jelle van Huizen heeft MS en strijdt tegen ’onrechtvaardig’ zorgstelsel
‘Eerst was ik ziek. Nu ziek en gestraft’
Twijzelerheide - Eerst moest Jelle van Huizen (57) uit
Twijzelerheide leren leven met MS. Nu verzet hij zich niet
meer tegen zijn ziekte, alleen nog tegen de maatregelen van
het ministerie van Volksgezondheid. ,,Maar in Den Haag
luisteren ze niet naar ons. Ik voel me als een domme jongen in
de hoek gezet.”
W I M K E VA N D E R VA A RT
Op de tafel ligt een foto van Sa-
pan. De foto dwarrelt op de
grond, bij het opzijschuiven van de
spullen op de tafel. Sapan komt uit
Batullelling, een dorpje op het ei-
land Sulawesi dat bij Indonesië
hoort. Het is een dorp waar alleen
maar mensen met lepra wonen.
Veertien jaar lang is hij gesponsord
door Rinske en Jelle van Huizen
uit Twijzelerheide. ,,Maar nu zijn
we ermee gestopt. Door de invoe-
ring van het nieuwe ziektekosten-
stelsel moesten we per maand veel
meer betalen voor de verzekering.
Dan moet je toch ergens op be-
knibbelen. Sapan heeft nu de leef-
tijd dat hij op eigen benen kan
staan. We hebben hem uitgelegd
dat ik ziek was. Eerst begreep hij
het niet. Hij wenste me beterschap.
Ik wilde dat hij zou begrijpen dat
ik niet beter zou worden, alleen
maar achteruit zou gaan en dat
hebben we hem toen geschreven.
We hebben er foto’s bij gedaan
van mij in mijn rolstoel. Nu snapt
hij het. Incidenteel sponsoren we
hem, zoals toen hij zijn rijbewijs
moest halen.”
Kleine Jelle van drie raapt de
foto voor pake Jelle op. Híj ziet
niet dat zijn opa in een rolstoel zit.
Die rolstoel hoort bij pake. ,,Hij
heeft een pake met ingebouwd
speelgoed”, grapt Jelle van Huizen.
Vierendertig was hij toen hij MS
kreeg. Een jaar later werd hij ge-
dwongen ‘op vier wielen’ te leven.
,,Het ging zo snel; ik had geen tijd
om me zielig te voelen.”
Zielig was hij niet, kwaad wel.
Tot die tijd had hij een hoge func-
tie bij de marine. Het was zijn jon-
gensdroom, de marine, die uit-
kwam toen hij zestien werd. Vloe-
kend zat hij in het eerste jaar van
zijn ziekte bij zijn vlootpredikant
in de auto. ‘Waarom God, waarom
ik?’ Tot deze vlootpredikant zei: ,,Ik
vind je niet eerlijk.” Verbaasd rea-
geerde Van Huizen. ,,Wat dan?” Wel,
sprak de vlootpredikant. ,,Toen je
nog je goeie tijd had, heb ik je God
nooit op die manier horen vragen
waarom het zo goed met je ging.”
Vanaf die tijd leerde Van Huizen
dat de vraag naar het waarom geen
zin had. Antwoord kreeg hij toch
niet. ,,Ik heb gelezen in de Bijbel.
We lezen er vaak overheen: er
staat niet dat God ons behoedt
voor dingen; hij gaat er met je
doorheen.”
Niet normaal
Berusten, ‘goedmoedig, positief
berusten in wat je overkomt’, dat
kan hij nu. De MS heeft een plaats
in zijn leven gekregen. ,,Accepte-
ren is een te groot woord. Ik vind
het niet normaal dat ik MS heb. Ik
vind geen enkele ziekte normaal.
Maar ik kan er niets aan doen. Al-
leen zoeken hoe ik met MS kan le-
ven en hoe anderen met mij kun-
nen leven”, brengt Jelle van Hui-
zen zijn houding onder woorden.
Voor elke hindernis die hij in
zijn persoonlijke leven ondervindt,
zoekt hij naar oplossingen. De
knijpspasme in zijn handen maakt
dat hij zijn koffiebeker niet neer
kan zetten. Een even simpele, als
doeltreffende oplossing vond Van
Huizen: hij zaagde een gat in het
blad op zijn stoel, zodat de beker
daarin valt en hij zijn handen ‘los
kan wrikken’. Toen het te veel
energie kostte om de toetsen van
zijn toetsenbord te bedienen, leer-
de hij werken met een spraakcom-
puter.
In één zaak staat Van Huizen
machteloos. En hoezeer hij in
allerlei zaken heeft leren berusten,
hiermee kan hij geen vrede heb-
ben. ,,De strijd is nog niet gestre-
den”, zegt hij vol overtuiging. Het
gaat over de no-claimregeling, die
minister Hoogervorst bedacht en
die in 2005 geldig werd. Mensen
die geen medicijnen gebruiken of
een specialist nodig hebben gehad,
krijgen 250 euro uitgekeerd. Wie
dat wel doet, krijgt minder tot
niets uitgekeerd. Het beleid moet
voorkomen dat mensen te snel van
medische diensten gebruik maken.
In de woorden van Van Huizen:
,,Het moet mensen ontmoedigen
om te vroeg naar de dokter te
gaan.” En gelijk zijn reactie: ,,Hoe
kan ik nu te vroeg naar de dokter
gaan? Bovendien valt de huisarts
buiten de no-claimregeling. Het
geldt alleen als je naar een specia-
list gaat.” Hij somt de specialisten
op die hij voor de behandeling van
de MS nodig heeft: twee of drie
keer per jaar een uroloog, een
neuroloog en een longarts. Dan
‘heeft’ hij nog een internist, een
cardioloog, een oogarts, een KNO-
arts en een chirurg. ,,Die heb ik
wel nodig.” Net als de enorme
voorraad medicijnen, die in een
dekenkist opgeslagen ligt. ,,’s Och-
tends ontbijt ik met elf pillen.
Over de hele dag neem ik een flin-
ke portie medicijnen. Die houden
me in mijn stoel. Moet ik soms
geen spierverslappers meer gebrui-
ken? Geen anti-epileptica? Wat is
hierin de waarde van het ontmoe-
digingsbeleid?”
Van Huizen is ervan overtuigd
dat de no-claimregeling een bezui-
nigingsmaatregel is. Maar hij beseft
ook dat hij machteloos staat. ,,Men
is wel eens vaker in Den Haag we-
zen praten. Maar gehandicapten
Jelle van Huizen: ,,Ik ben lichamelijk gehandicapt, maar niet verstandelijk. Toch voel ik mij als een domme
jongen in een hoek gezet.”
hebben niemand of niets achter
hen staan. Verpleegsters kunnen
zeggen: wij gaan staken. Als wij
dat zeggen, lachen ze ons uit. Er
wordt niet geluisterd. Ik ben licha-
melijk gehandicapt, maar niet ver-
standelijk. Toch voel ik mij als een
domme jongen in een hoek gezet.”
De nieuwe wet Maatschappe-
lijke Ondersteuning vindt hij net
zoiets. ,,Het klinkt zo mooi: meer
betrokkenheid van burgers. Maar
het is een opgelegde betrokken-
heid, een plicht. Puur bedoeld om
te bezuinigen.” Al tijden hoopte
hij dat het kabinet zou vallen en
die hoop is inmiddels zekerheid
geworden. ,,Nu hoop ik van harte
dat er na de verkiezingen een mi-
nister van Volksgezondheid komt
die er anders over denkt dan mi-
nister Hoogervorst. Een PvdA’er,
een CDA’er of iemand van de
ChristenUnie. Hoogervorst heeft al
aangetoond dat hij niet voor rede
vatbaar is. Een VVD-minister kan
ook niet aangesproken worden op
zijn sociale gevoel. Dat kan wel bij
ministers van partijen die zeggen
dat ze opkomen voor de zwakke-
ren in de maatschappij.”
,,Eerst was ik ziek. Nu ziek en
Foto: Frans Andringa
gestraft. Het is onrechtvaardig.”
Het maakt hem soms neerslachtig.
Erg goed voelt hij zich niet, de
laatste tijd. Maar dat zal hij niet
snel zeggen. Mensen willen dat
niet weten, is zijn ervaring. ,,Als ze
vragen hoe het gaat, zeg ik: goed.
Want hun vraag is een groet. En
‘goed’ is een tegengroet. Mensen
willen niet weten hoe het met je
gaat. Ze zijn blij als ze zien dat het
goed gaat. Prednison (een middel
tegen depressiviteit, WvdV.) kan
een hoop doen, denk ik dan. Er
zijn maar een paar mensen tegen
wie ik eerlijk ben.”
MS-patiënt wordt
niet beter, hooguit
is er even stilstand
MS begint met slapte, depressi-
viteit en vermagering met of zon-
der spijsverteringsstoornissen en
pijnen in het hele lichaam. Verlam-
ming, gezichtsstoornissen, tintelin-
gen in armen en benen komen en
gaan. Een patiënt met MS wordt
niet beter, hooguit is er een periode
van stilstand, maar op den duur
wordt het steeds erger. De oorzaak
van deze chronische ziekte is onbe-
kend. Men denkt dat het een ont-
steking is waarbij op vele plaatsen
in de witte stof van hersenen en
ruggemerg, de mergschede van
zenuwvezels wordt vervangen
door littekenweefsel dat hard aan-
voelt. MS staat voor Multiple Scle-
rose: ‘vele verhardingen’.
Ingrijpende
maatregelen van
ministerie VWS
In 2006 ging de nieuwe zorgver-
zekering in. Het onderscheid tussen
particulier verzekerden en zieken-
fondsverzekerden viel weg. In plaat
daarvan betaalt iedereen een nomi-
naal bedrag, plus een bedrag dat af-
hangt van het inkomen. Afhankelijk
van datzelfde inkomen en de per-
soonlijke situatie krijgt de verzeker-
de soms een bepaald geldbedrag
teruggestort, de zorgtoeslag. Wie in
het voorgaande jaar geen gebruik
heeft gemaakt van medische dien-
sten (uitgezonderd huisarts, verlos-
kundige hulp en kraamzorg), krijgt
255 euro terug. Wie ze wel heeft ge-
bruikt, krijgt minder of niets terug.
De no-claimregeling.
In 2007 wordt de wet Maatschap-
pelijke Ondersteuning van kracht.
Deze wet doet een groter beroep op
het eigen vermogen van mensen met
een beperking en zieken om hulp te
regelen. Ze moeten in hun eigen om-
geving hulp zoeken en voor zover
mogelijk eigen geld eraan besteden.
De wet moet de betrokkenheid en
de solidariteit tussen mensen met
een beperking of ziekte en gezonde
mensen vergroten.