Pashalleqet shqiptare

Kara Mahmud Pasha ishte nj guvernator i trashguar osmane t sanxhakut t

Shkodrs, q i prkasin familjes Osmane Shqiptare Bushati.Mahmud ishte i biri i
Mehmed Pashs Bushati, guvernatori i sanxhakun e Shkodrs. Kur Mehmed Pasha
vdiq n qershor t vitit 1775, sundimi i Sulltanit nuk u kthye n Shqiprin e veriut;
ai u pasua nga djali i tij i ri, Mahmud Pasha.

N 1780 karakterin e tij rebel e uan n konflikt me osmant. Ky konflikt sht

konsideruar n historiografin shqiptare si nj prpjekje pr t krijuar nj principat
t pavarur. Megjithat, arsyeja e konfliktit me osmant ishte prplasja e tij me
Pashallarve toske e Jugut t Shqipris, prkatsisht Ali Pashs dhe kurde Ahmet
Pasha. grindjet e tij kryesore ishin me Malin e Zi, t ciln ai e sulmoi n 1785. Gjat
sulmeve t tij n Mal t Zi ai madje djegur Cetinje.

Gjat konfliktit t tij me Pashallarve jugore shqiptare ai u afrua nga austriakt dhe
rust t cilt dshironin t prdorin at kundr osmanve. Ata ofruan pr t kthyer
n Kara Mahmud Pashn n t krishter, duke e njohur at si mbret t Shqipris. Ai
e pranoi propozimin, megjithat, mbi t msuarit q donin t'ia tokat e tij n Mal t
Zi, ai refuzoi ofertat e tyre n vitin 1788, dhe i pren kokn delegacionin, duke
drguar kokat e tyre si trofe t sulltanit osman i cili e fali at pr grindjet e tij me
pashallarve vendas .

Kara Mahmud Pasha vazhdoi t grindet me Perandorin Osmane, megjithat, duke

aneksuar sanxhakut t Prizrenit dhe pjes t mdha t Malit t Zi dhe me zbatimin e
reformave ushtarake dhe politike n shtetin e tij pa lejen e Ports. Prmes ktyre
prpjekjeve, ai shpreson pr t krijuar nj shtet t pavarur t lir nga kontrolli
osman. Pr t parandaluar kto prpjekje, osmant drgoi nj ekspedit n
mbretrin e tij dhe pr t rrethuar Shkodrn, e cila u garnizon nga njerzit e tij m
besnik. U hoq rrethimi dhe ekspedita Osmane u trhoqn, pastaj u kthye por nuk
arriti t prfunduar rrethimin.
Ali Pash Tepelena sundimtar i fuqishm feudal n Shqiprin Jugore, themelues i Pashallkut
faktikisht autonom t Janins, kryengrits kundr pushtetit t Ports Osmane n Shqipri.
Lindi n Beisht,Tepelen (Labri) n nj familje feudalsh ushtarak dhe u dallua shum shpejt pr
aftsit e tij dhe pr energjin me t ciln ndoqi planet e veta ambicioze pr t'u br sundimtar i
vetm i vendit duke prdorur gjith mjetet, dhunn, dinakrin, po aq sa edhe lidhjet familjare me
feudalt e tjer vendas. Moktar, gjyshi i tij vdiq, me shpatn n dor, gjat ekspedits s osmanve
kundr Korfuzit n 1716. Vdekja e babait t tij, Veli, ka shkatrruar shum familje. Aliu do t
bashkonte nj grup grabitsish n rinin e tij. Ai ishte prgjegjs pr bastisje t ndryshme, deri n
arrestimin e tij nga Pashai i Beratit. Ai arriti megjithat t shptoj dnimit nga hyrja n shrbim t tij.
Ai pastaj kaloi n shrbim t nj armiku t Pashs s Beratit, Pashait i Delvins. Aliu u martua me
nj vajz t ktij t fundit. Ajo i dha dy djem q u quajtn : Moktar dhe Veli. Nuk ishte e gjat pr t
intriga kundr vjehrrit t tij. Ai shpreson, pas ekzekutimit t tij, t trashgonte pashallkun tij.
M 1784 fitoi gradn e Pashait si komandant ushtarak pran Valiut t Rumelis n Sofje. Po kt vit
siguroi me luft qeverisjen e sanxhakut t Delvins.

N vitet 1786-88 u b derbendpash dhe qeveritar i Sanxhakut t Trhalls (Thesali) dhe shtiu n
dor, sidomos me prkrahjen e borgjezis zejtare-tregtare t vendit, qeverisjen e sanxhakut t
rndsishm t Janins, duke shtrir kshtu pushtetin e vet mbi Epirin dhe nj pjes t trojeve
jugore shqiptare.

Rreth 1787, i thirrur n Kostandinopoj Tepelen Dervenci Ali-Pasha (Marshall,- titull ushtarak) pr
gjith e Thesalis. Ai ishte i lejuar pr t mbajtur nn vehte katr mij burra pr t luftuar kundr
kaakve e t krishterve. Ish-kaak vet, ai dinte t gjitha turket. Ata ai nuk e mbyti, por i mori n
shrbim t tij. Sulltani shprblen at n mnyr t suksesshme dhe me emrin Ali Pasha (Pasha n
turqisht) n Trikala, Thesalis.
Punoi : Klajvert Nazo