Anda di halaman 1dari 13

04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

AcrdosSTJ AcrdodoSupremoTribunaldeJustia
Processo: 07S3793
NConvencional: JSTJ000
Relator: MRIOPEREIRA
Descritores: CADUCIDADEDOCONTRATODETRABALHO
IMPOSSIBILIDADEABSOLUTA
COZINHEIRO
FACTOSCONCLUSIVOS
CONSTITUCIONALIDADE
NdoDocumento: SJ20080924037934
DatadoAcordo: 24092008
Votao: UNANIMIDADE
TextoIntegral: S
Privacidade: 1
MeioProcessual: REVISTA
Deciso: NEGADA
Sumrio:
IOSupremoTribunaldeJustianopode,emregra(ressalvadasasexcepesprevistasnon2
doartigo722doCdigodeProcessoCivil),alteraramatriadefactofixadapelotribunal
recorrido,estandolhevedadosindicaroerronaapreciaodasprovasenafixaodosfactos
materiaisdacausaemqueeventualmentetenhaincorridoaqueletribunal.
IIResultandodosfactosapuradospelasinstnciassobreosquaisoSupremonopode
exercercensura,emsntese,queoA.portadordeHIVpositivo,queestaumadoena
infectocontagiosacrnicaqueotornainaptoparaoexercciodasfunesdecozinheiro,dado
terdemanipularalimentosedeutilizarobjectoscortantesequeovrusrespectivoexisteno
sangue,saliva,suorenaslgrimasepodesertransmitidonocasodehaverderramedosmesmos
sobrealimentosservidosemcruconsumidosporquemtenhanabocaumaferidamucosade
qualquerespcie,deentenderqueseverificaumaimpossibilidadesuperveniente(porque
surgidaposteriormentecontrataodoA.)edefinitivadeoA.prestarR.assuasfunesde
cozinheiro.
IIIOart.151.doCdigodoTrabalhoconsagraumdireito(faculdade)doempregadorde
imporaotrabalhadoroexercciodefunesafinsoufuncionalmenteligadasactividade
contratada,nosevislumbrandopossvelextrairdeleaconsagraododeverdoempregadorde
atribuirtaisfunesafinsoufuncionalmenteligadasscontratadas,nemaobrigaodeo
empregadorcriarumpostodetrabalhoquenotenhaavercomaactividadecontratadaoude
quenoprecisev.g.,portertrabalhadoraexercerasrespectivasfunesparaocuparo
trabalhadorqueseincapacitou,emtermossupervenientesedefinitivoseporfactototalmente
alheiosuaactividadeprofissional.
IVNestequadro,deconsiderarqueocontratodetrabalhoquevinculavaaspartes,eno
contextodoqualoautorexerciaasfunesdecozinheiro,caducounostermosdoartigo387,
alneab)doCT,porseverificaraimpossibilidadesuperveniente,absolutaedefinitivadeo
trabalhadorprestaroseutrabalho.
VNorevestenaturezaconclusivaarespostafcticadadapelasinstnciasdeque,nohoteldo
empregador,todasasfunesestopreenchidasporpessoalespecificamenteformado,no
existindovagascujasfunespossamseratribudasaoautor.
VIAinterpretaodospreceitoslegaisreferidosnasproposiesI)aIV),nostermosnelas
enunciados,noincorreemviolaodosartigos13.,25.,26.,53.e58.daConstituioda
Repblica.
VIIINoafrontaoprincpioconstitucionaldaigualdadeadecisoqueapreciouafactualidade
provada(semapoderalterar),enquadrandoanaprevisodaal.b)doartigo387doCT,e
concluiupelaverificaodeumasituaodecaducidadedocontratodetrabalho,semamnima
manifestaodediscriminaoemrelaoaoA.pelofactodeserportadordeHIV,apenasassim
concluindoporseterentendidoque,nocasoconcretoedeacordocomafactualidadeprovada,
talafecoditavaareferidaimpossibilidadesuperveniente,absolutaedefinitivadeo
trabalhadorprestaroseutrabalho.
IXNenhumadiscriminaodesfavorvelsefezaaoA.,emfunodasuadoena,emrelaoa
outrostrabalhadores,portadoresounodeigualoudiferentedoena,etambmeles
impossibilitados,nostermosdacitadaalneab),deprestarotrabalhoaosrespectivos
empregadores.
DecisoTextoIntegral:

AcordamnaSecoSocialdoSupremoTribunaldeJustia:

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 1/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

IOautorAAintentouapresenteacoemergentedecontratodetrabalhocontraar
SociedadeHoteleiradeBB,SA,pedindoquefossedeclaradoilcitooseudespedimento
promovidopelaRequeestafossecondenadaareintegrlonassuasfunesdecozinheiro,
semprejuzodasuaantiguidade,eapagarlheasretribuiesquedeixoudeauferirdesdeadata
dodespedimentoataotrnsitoemjulgadodadecisodotribunal.

Alegouparatal,emsntese:
FoiadmitidocomotrabalhadordaRem4.4.97,comacategoriaprofissionaldecafeteiroe,
posteriormente,passouaexercerasfunesdecozinheirode1,nacozinhadoestabelecimento
deindstriahoteleiradenominadaHotelMM,nareadepratosquentes,cabendolhesubstituir
ochefedecozinhaCCnasausnciasdeste.
Em17.10.02ficoutemporariamenteincapacitadoparaotrabalho,pordoena,tendolhesido
dadaarespectivabaixapelaSeguranaSocialeestevedoenteat2.12.03,dataemquefoi
consideradocuradoeaptoparaoservio.
Nasequnciadaaltamdica,apresentouseaoservio,vindoasersubmetidoaexamemdico
nosserviosdeMedicinanoTrabalhodaR.
Em25.3.04,aRdirigiulheumacartacomunicandolheacaducidadedocontratodetrabalho,
porinaptidoparaoexercciodasfunescorrespondentesrespectivacategoriaprofissional,
oquefalso,poisencontrasetotalmenteaptoaexercerasfunesdecozinheiro,oque
determinaailicitudedodespedimento,comasinerentesconsequncias.

ContestouaR,impugnandofactosdap.i.ealegando,emresumo:
Comocozinheiro,oAutortemquereunirtodasascondieserequisitosespeciais,
nomeadamentedesade,quelhepermitammanusearalimentos,bemcomomanuseareutilizar
osutensliosnecessriosaodesempenhodasuaactividade,porformaaqueorestaurante
pudessefuncionareficazmente.
NuncateveconhecimentodosmotivosdesadequeimpossibilitaramoAutordeprestaroseu
trabalhoduranteabaixa.
QuandooAutorseapresentouaoservio,demonstravasinaisdegrandedebilidadefsica,no
obstanteinformaraRquenotinhaqualquertipodedoenaequeestavaemptimas
condiesdesade.
FoientosolicitadoaoAutorqueseapresentasseaomdicoparaqueseapurasseasuasituao
clnica.
Apsexamesrealizados,nombitodamedicinadotrabalho,foi,em19.12.03,consideradopelo
mdico,Dr.FR,inaptodefinitivamenteparaaprofissodecozinheiro.
NotendoapossibilidadedeatribuiroutrasfunesaoAutor,umavezquetodasascategoriase
funesestocompletamentepreenchidasporoutrosquadrosdepessoal,informouoAutorque
ocontratodetrabalhoseextinguiaporcaducidade,comofundamentonaimpossibilidade
superveniente,absolutaedefinitiva,fsicaejuridicamenteirreversveldoAutoremprestaro
seutrabalhonostermoscontratualmenteacordados.
NosabiaqualapatologiaclnicaqueimpossibilitavaoAutor,deformadefinitiva,aprestaro
seutrabalho,stendoagoraconhecimentoqueoAutorportadordovrusHIV,oquenunca
lhehouverasidocomunicado,directaouindirectamente,nempeloprprioAutor.Talfacto,
agoradoseuconhecimento,contribuiaindamaisparaaimpossibilidadedoAutorprestarasua
actividadedecozinheiro,umavezque,temquemanipularalimentoseutilizarobjectos
cortantesque,dessemodo,poderocontagiaroutroscolegasqueestejamatrabalharnacozinha
dohotel.
Atendendoformaoespecficadopessoalinerenteaumhotelde4estrelaseatendendoaque
todasasfunesestopreenchidasporpessoalespecificamenteformadoparaoexercciode
determinadasfunes,comorecepcionistas,mandaretes,empregadosdequarto,nuncapoderia
atribuiroutrasfunesaoAutor.
OAutordeveriainformarimediatamenteaRqueportadordeHIV,oquenuncafez,violando
assimodeverdelealdadeedeinformao,porterodeverdeinformaroseuestadodesade,
comportamentoomissivoqueilcito.
ConcluiupelaimprocednciadaacoepediuacondenaodoAutorcomolitigantedemf.

OA.respondeuaopedidodecondenaocomolitigantedemf,defendendoasua
improcedncia.

Saneada,instrudaejulgadaacausa,foiproferidasentenaqueabsolveuaR.dopedido.
DelaapelouoA.,tendoaRelaodeLisboaconfirmadoasentena.

IINovamenteinconformado,oA.interpsapresenterevistaemqueapresentouasseguintes

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 2/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

concluses:
1.OA.exerciafunesdecozinheironoHotelMM,estabelecimentopropriedadedaR.,na
zonadepratosquentes
2.OA.portadordovrusVIH+,tendooseumdicoassistenteemitidodeclaraesdatadasde
02.12.2003e09.12.2003,nosentidodequepodiaretomarasuaactividadenormal,no
apresentandoqualquerperigoparaosColegas
3.OsautosnocontmqualquerprovadefinitivaeirrefutveldequeoA.constitusseum
perigoconcretoparaosColegasedequeestejadefinitivamenteinaptoparaoexercciodasua
profisso,nosefundandooentendimentodomdicoDr.FRemqualquerdadoconcreto,mas
apenasemhipteses,sendocertoqueoconhecimentodirectoehabilitado,senomais,tanto
comoodesteclnico,porpartedomdicoassistentedoA.,deviatersidoconsideradopelo
tribunal.
4.OA.,apresentaumacargaviralindetectvel,oquetornapraticamenteimpossveloriscode
contgio,talcomodecorredafundamentaodaprovaproduzidana1Instnciaporparteda
Dra.HD,doHospitalCurryCabral.
5.DesdeadataemquetevealtaatdataemqueaR.fezcaducarocontratodetrabalhodoA.,
noexistiuqualquersituaorealoupotencialdecontgioaColegasdetrabalhoe/ou
Clientes
6.EassituaesdehipotticoriscodecontgioreferidasnoAcrdonotmomenorapoio
nosfactosprovados,poisnoseprovouadescriodefunesdoA.,quaisosalimentosque
manipulaemesmosequerqueexistamsecreesdomesmosusceptveisdepropagarainfeco,
umavezqueacargaviraldoA.indetectvel,nosetendofeitoprovaqueasaliva,suorou
lgrimasdoRecorrentecontenhamovrus.
7.Aopodermanipularalimentos(eonodeversubstancialmentediverso),afastadesdelogo
apossibilidadedecaducidadedocontratodetrabalhopoisaimpossibilidadenoabsoluta
8.AR.nofezqualquerprovaconcretadequeaprestaodetrabalhodoA.nopodiaser
realizada,mesmoqueserodeassedecuidadosemmatriadeprotecopessoal
9.NoexistememriaouconhecimentodequalquercasodetransmissodovrusVIHatravs
deColegasdetrabalhodecozinhaouatravsdealimentos,sendoirrelevanteemtermos
epidemiolgicose,comotal,noumapremissacientificamentecorrecta
10.Noexistequalquerprovanosautosquesofrequentes,nacozinhadaR.,oscortescom
facaseoutrosobjectosque,emconsequncia,hderramesdesanguesobreosalimentos,queo
A.manipulaalimentoscrus,equeestessoconsumidospelosClientes2a3minutosapsterem
sidoconfeccionados,assentandoodoutoAcrdoembasescientificamenteincorrectas,sem
qualquerapoionosconhecimentosmdicosecientficosexistenteseestandoastesesdodouto
Acrdocontrariadaspordocumentosemanadosdasmaisreputadasorganizaes(CenterFor
DieseasesControldeAtlantaEstadosUnidosdaAmricaOrganizaoMundialdeSade
ConselhodaEuropaOrganizaoInternacionaldoTrabalho).
11.Faceausnciadamnimaprovadeumriscoefectivo,concretoeobjectivodecontgio,
noexistefactosquefundamentemacaducidadedocontratodetrabalhopromovidapelaR.
12.ImpunhaseR.umesforopositivonaprocuradeumaocupao/actividadeepostode
trabalhoparaoA.,oquenofez,tendoocorridoumperododequatromesesemqueoA.
poderiaterrecebidoformaoparaocuparoutropostodetrabalho
13.Naindstriahoteleira,eparamaistratandosedeumtrabalhadorqueexerciafunesparaa
R.h9anos,existemvariadasprofisses,designadamentetodasasligadasaoalojamento,que
noenvolvemnemelevadaespecializaotcnica,nemriscospotenciaisparaterceiros
14.AR.nofezqualquerprovadequenopossuaqualqueractividadequeotrabalhador
pudesseexecutarnenhumpostodetrabalhoe,muitomenos,vagaaberta
15.OprocedimentodaR.peranteoA.insuficienteparafazerprocederacaducidade
invocada,jqueimpendiasobreaR.odevereainiciativaconcretizadasemfactos,queno
alegoudeproporcionarumpostodetrabalhocompatvelcomasuacapacidadedetrabalhoe
noapenasumavagaaberta
16.Adoutasentenarecorridafezerradainterpretaoeaplicaodosartigos13,25,26,53
e58daCRP,alneab)doartigo387e,consequentemente,dosartigos429,436alneab)e
n.4doartigo437,todosdoCdigodoTrabalho(Lei99/2003)
Terminapedindoquesejarevogadaadecisorecorridaejulgadaprocedenteaaco.

Arcontraalegou,defendendoaconfirmaodojulgado.

NoseudoutoParecer,noobjectoderespostadaspartes,aEx.maProcuradoraGeralAdjunta
nesteSupremopronunciousenosentidodeserconcedidaarevista.

IIIColhidososvistos,cumpredecidir.

Asinstnciasentenderamqueocontratodetrabalhoqueligouaspartescessouporcaducidade,
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 3/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

nostermosdaal.b)doart.387doCdigodoTrabalho,devidoaimpossibilidade
superveniente,definitivaeabsolutadoA.emprestarotrabalho,oqueafastaaverificaodo
alegadodespedimentoilcitopelaR.,comaconsequenteabsolviodospedidoscontraesta
formulados.

DesseentendimentodiscordaoA.,pelasrazessintetizadasnasconclusesdarevista,emque
defendequenoseverificouaditacaducidade.

Sabidoqueoobjectodosrecursosdelimitadopelasrespectivasconcluses,ressalvadasas
questesdeconhecimentooficioso(art.s684,n.3e690,n.1doCPC),estemcausa,na
revista,averificaoounodacessaodocontratoporcaducidade,comasinerentes
consequncias.

Asinstnciasderamcomoprovadososseguintesfactos:
1OA.foiadmitidoaoserviodaR.,em4deAbrilde1997,comacategoriaprofissionalde
cafeteiro.
2Posteriormentepassouaexercerasfunesdecozinheirodeprimeira.
3OA.auferiaultimamenteovencimentomensalde1063,85,aqueacresciamdiuturnidades
novalorde9.05,oqueperfaziaomontantetotalde1072,90.
4OA.exerciafunesnacozinhadoestabelecimentodeindstriahoteleiradenominado
HOTELMM.
5Taisfuneseramexercidasnareadepratosquentes,cabendolhesubstituirochefede
cozinhaCCnasausnciasdeste.
6Em17deOutubrode2002,oA.ficoutemporariamenteincapacitadoparaotrabalhopor
doena,tendolhesidodadaarespectivabaixapelaSeguranaSocial.
7OA.estevedoenteat2deDezembrode2003,dataemquefoiconsideradocuradoeapto
paraoservio.
8OmdicodaempresaDr.FRentregouaoA.umpedidodeinformaodirigidoaoseumdico
assistente,datadode2122003,nosseguintestermos:CaroColega:OSr.AA,de52anosde
idade,funcionriodaempresaHotelMM,ondeexerceaactividadedecozinheiro,esteve
internadonoHospitalCurryCabralporTuberculosePulmonarsic.
Porsetratardetrabalhadorquemanipulaalimentos,solicitoaoEx.moColegaofavordeme
enviarcpiadorelatriodaaltahospitalarafimdepoderseranalisadaacontinuidadeda
prestaodeserviodestetrabalhador,
9OmdicoassistentedoA.Dr.AGemitiuadeclaraodatadade2122003nosseguintes
termos:CaroColega:OSr.JM,52,foimeudoenteporTuberculosedisseminadaHIV+tendo
feitoantibacilaresduranteumano,sendoseguidoemconsultadeInfectonoHospitalCurry
Cabral,tendofeitoantirectroviral.Pensoquepoderretomarasuaactividadelaboral.
10Omdicoassistenteemitiutambmadeclaraodatadade9122003nosseguintestermos:
Eu,abaixoassinado,AG,declaroqueoSr.JM,de52anosdeidade,noapresentaqualquer
perigoparaosColegas,podendoretomarasuaactividadeprofissionalempleno.
11Em25deFevereirode2004,oA.dirigiuR.acartacujacpiaestjuntaafls.14esed
porreproduzida.
12Em25deMarode2004aR.dirigiuaoA.,acartacujacpiaestjuntaafls.15esedpor
integralmentereproduzida,naqualserefere:
1.Segundoinformaomdica,V.Ex.anoestactualmenteeattulodefinitivo,aptoparao
exercciodenenhumadasfunescorrespondentessuacategoriaprofissional.
2.Noexiste,porpartedaentidadepatronal,disponibilidadepararecolocarV.Ex.anoutro
tipodetarefase/oupostodetrabalho
3.Faceaoexpostoeconformeocontempladonaalneab)doart.387daLei99/2003de27
deAgosto,ocontratosuprareferidoextingueseporcaducidade,comefeitosapartirda
presentedata,combasenaimpossibilidadesuperveniente,absolutaedefinitiva,fsicae
juridicamenteirreversveldeV.Ex.aemprestaroseutrabalhonostermoscontratualmente
acordados.
13AR.umasociedadecomercialqueproprietriaeexploraoempreendimentoturstico
denominadoactualmenteSanaParkMMHotel.
14Noexercciodasuaactividade,aR.contratouoA.paraqueesteexercesse,inicialmente,as
funesdecafeteiro,estandoposteriormenteoA.aexercerasfunesdecozinheirode
primeira.
15NasequnciadasfunesecategoriadoA.,incasu,cozinheirodeprimeira,incumbiaaoA.
prepararosalimentoseconfeccionlosporformaaseremobjectodeconsumoporpartedos
inmerosclientesdorestaurantensitonoempreendimentotursticosuprareferido.
16QuandooA.seapresentouaoservioem2deDezembrode2003apresentavasinaisde
grandedebilidadedesade,quenolhepermitiadesempenharassuasfunes.
17ApsexamesmdicosrealizadosaoA.,nombitodamedicinadotrabalho,porpartedo
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 4/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

mdicoSenhorDr.FR,em19deDezembrode2003,esteconsiderouoA.inapto
definitivamenteparaaprofissodecozinheiropeloquenopodemanipularosalimentos,
conformeconstadoquadrodeoutrasrecomendaesdafichadeaptidonostermosdaPortaria
n1031/2002de10deAgosto,cujacpiaestjuntaafls.50ecujoteorsetemporreproduzido.
18OA.portadordovrusHIVpositivo,doenainfectocontagiosacrnica,tendosido
afectadoportuberculosepulmonardisseminadaduranteoperodoemqueestevedebaixa.
19OA.nuncainformouaR.queportadordovrusHIVpositivo.
20NoexercciodassuasfunesoA.temquemanipularalimentoseutilizarobjectos
cortantes.
21OvrusHIVexistenosangue,nasaliva,nosuorenaslgrimas.
22OvrusHIVpodesertransmitidonocasodehaverderramedesangue,saliva,suorou
lgrimassobrealimentosservidosemcruconsumidosporquemtenhanabocaumaferida
mucosadequalquerespcie.
23OSanaParkMMHotelumempreendimentotursticode4estrelascujopessoaltem
formaoespecfica.
24NoSanaParkMMHoteltodasasfunesestopreenchidasporpessoalespecificamente
formado,noexistindovagascujasfunespossamseratribudasaoA..

IVConhecendo:
Hquecomearpordizer,nalinhadaposiodefendidanoParecerdaEx.maProcuradoraGeral
AdjuntanesteSupremo,que,pornoseverificarqualquerdashiptesesexcepcionaisprevistas
nosart.s722,n.2e729,n.2doCPC(1)emqueoSTJpodeactuarsobreadecisoda
matriadefacto,deamanter,semprejuzodaapreciaodeumpontoespecficoqueser
oportunamentemencionado.
Comosesalienta,nesseParecer,contrariamenteaoquepareceseroentendimentodo
Recorrente,esteSupremoTribunalnopodesindicaramatriadefactofixadapelotribunal
recorrido,ressalvadaaaludidaapreciao.
Comosabidoeresultadosacimaaludidospreceitos,aintervenodoSupremoTribunalcom
vistaaoapuramentodamatriadefactorelevanteextremamentelimitada,dadoque,emregra,
apenasconhecedamatriadedireito.
Noapontadoquadrolegal,oerronaapreciaodasprovasenafixaodosfactosmateriaisda
causanopodeser,emregra,objectoderecursoderevistaeadecisoproferidapelotribunal
recorridoquantomatriadefactonopodeseralteradapeloSupremo.
SassimnosucederquandooerroinvocadopeloRecorrentenaapreciaodasprovasena
fixaodosfactosmateriaisdacausasefundarnaofensadeumadisposioexpressadaleique
exijacertaespciedeprovaparaaexistnciadofactoouquefixeaforaprobatriade
determinadomeiodeprova(segundapartedon2doartigo722domesmoCdigo).
Salvoestasexcepes,oSupremo,noquerespeitamatriadefacto,apenaspodeordenara
remessadoprocessoaotribunalrecorrido,quandoentenderqueadecisodefactopodeedeve
serampliada,emordemaconstituirbasesuficienteparaadecisodedireito,ouquando
entenderqueaqueladecisosofredecontradiesqueinviabilizamadecisojurdicadopleito
(artigo729,n3,doCdigodeProcessoCivil).
OSupremopodetambm,nombitodaprevisogeraldon.4doart.646doCPC,considerar
noescritasasrespostasdotribunalsobrequestesdedireito.
Ora,comojustamentesalientatambmaEx.maProcuradoraGeral,perpassandoaalegaodo
Recorrenteverificasequetodaaargumentaoporeleexpendidaemtornodamatriadefacto
fixadapelaRelaosedirigeaoerronaapreciaodasprovasenafixaodosfactosmateriais
dacausa.
Sendo,porm,que,nocasoconcreto,noseverificanenhumadasexcepesprevistasna
segundapartedon2doartigo722doCdigodeProcessoCiviledaqueesteSupremo
TribunalnodisponhadefundamentoparasindicaradecisoproferidapelaRelaoquanto
matriadefacto.
Acrescendoquenohtambmlugaraplicaodaprevisodon.3doart.729,pornoser
casodeampliaradecisosobreamatriadefactonemexistiremcontradiesnessadeciso,
queimportesanar.
Assimsendo,mantmseosfactosdadoscomoprovadosnoacrdorecorridosemprejuzoda
abordagemafazer,oportunamente,sobreopontosuscitadonoPerecerdoMPcombasenos
quaissersolucionadaaquestoemapreciaonapresenterevista.

Oartigo387(2)doCdigodoTrabalhodispequeocontratodetrabalhocaducanostermos
geraisdedireito,nomeadamenteemcasodeimpossibilidadesuperveniente,absolutae
definitivadeotrabalhadorprestaroseutrabalhoalneab).
ComosesublinhounoParecerdoMP,estanormacorresponde,semalteraessignificativas,
aoart.4daanteriorLCCT(DecretoLein64A/89,de27.02).
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 5/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

E,porisso,emprincpio,mantmseactuaisadoutrinaeajurisprudnciafirmadasnombitoda
vignciadestediploma.
E,nesseParecer,fazse,apropsitodessefundamentodecaducidadedocontratodetrabalho,
umatilealargadaresenha,doutrinalejurisprudencial,culminadacomaindicaodaposio
perfilhadaseguida,quenospermitimostranscrever.
Lsea,apropsito:
SegundoAblioNeto(DespedimentoeContrataoaTermo,NotaseComentrios,1997,
pg.676),aimpossibilidadesersuperveniente,quandoacausadeterminantesseverificar
depoisdaconstituiodovnculolaboralenoquandojexistissedataemqueomesmose
constituiuserabsoluta,quandosejatotal,isto,quandootrabalhadorouaentidade
empregadoranoestejamemcondiesde,respectivamente,prestarourecebersequerparte
dotrabalhoserdefinitiva,quando,faceaumaevoluonormaleprevisvel,nuncamaisseja
vivelaprestaoouorecebimentodotrabalho.
Porsuavez,MoraisAntuneseRibeiroGuerra(DespedimentoseOutrosFormasdaCessao
doContratodeTrabalhopgs.4849),apropsitodaquestodesaberseaimpossibilidade
deotrabalhadorprestaroseutrabalhoporincapacidaderesultantedeacidentedetrabalho
oudoenadeterminaacaducidadedocontrato,escrevem:relativamentesincapacidades
permanentesentendemosqueaincapacidadepermanenteparcialeaincapacidade
permanenteabsolutaparaotrabalhohabitualnodeterminam,igualmente,acaducidadedo
contratoumavezqueaimpossibilidadenotemcarcterabsoluto()desdeque,nas
situaesdeincapacidadepermanenteabsolutaparaotrabalhohabitual,severifiquea
integraodotrabalhadoremactividadecompatvelcomasuacapacidaderesidual.
TambmesteSupremoTribunaltemdecididoqueaimpossibilidadedotrabalhadorprestaro
seutrabalhosoperaacaducidadedocontratoquandoessaimpossibilidadefor
superveniente,definitivaetotalenoapenasparcialedaqueacessaodocontratode
trabalhoporcaducidadesocorraquandootrabalhador,pordoenaouacidente,ficar
definitivamenteimpossibilitadodeprestaroseutrabalhohabitualouqualqueroutro,mas
assimjnosucederseadoenaouacidenteimportarapenassimplesdiminuiodas
qualidadesdotrabalhador,porformaaquelhepossamseratribudasoutrastarefas
compatveiscomasuacapacidaderesidual,situaoemquejnoocorrenecessariamentea
caducidadedocontrato(cfr.AcrdosdoSTJde02.11.85,AcrdosDoutrinais,n318,
pg.821de05.03.93,02.01.95e28.06.95,ColectneadeJurisprudnciaAcrdosdoSTJ,
anoI,tomoII,pg.274,anoIII,tomoI,pg.254etomoII,pg.310de05.11.97,23.05.01,
28.06.01ede27.04.05,processosns115/97,2956/00,375/01e4565/04,da4Seco).
Comentandoasoluoquenestamatriatemsidoadoptadapelajurisprudncia,Antnio
MenezesCordeiro(ManualdeDireitodoTrabalho,1991,pg.793)assinalaquea
jurisprudnciasemostrabastanteexigentenotocanteaorequisitodaabsolutidadeuma
simplesdiminuiodasqualidadesdotrabalhador,quandolhepossamaindaseratribudas
outrastarefas,noconduzcaducidade.Haveraquiumamanifestao,pelapositiva,do
princpiodaigualdade,quepermitefavorecerosmaisfracos.
JparaPedroFurtadoMartins(CessaodoContratodeTrabalho,pg.33)atesequetem
prevalecidonajurisprudncia,nostermosdoqualaeficciaextintivadaimpossibilidade
dependedademonstraodeumaincapacidadetotalparatodoequalquertrabalho,
totalmenteinaceitvel.
que,segundoesteAutor,averificaodacaducidadedocontratodetrabalhopor
impossibilidadeparaprestarotrabalhodependedaprviadelimitaodaprestaolaboral
cujaviabilidadedeexecuosediscute,noestandoemcausasaberseotrabalhadortem
capacidadeparadesempenharumaqualqueractividadeprofissionalporcontadeoutrem,mas
simdeterminarselhepossvelrealizaraprestaocontratualaqueseobrigou,poisa
impossibilidadedeexecuodaprestaolaboralreportaseactividadecontratualmente
devida,queleconjuntodetarefasougnerodetrabalhoquedelimitadoatravsda
categoriaprofissionaledaqueaquiloqueinteressadeterminarseotrabalhadorse
encontraemcondiesdeexecutaraprestaoaqueseobrigou,talcomoeladefinida
atravsdacategoriaprofissionalenooutraqueseencontraforadoprogramacontratuale
cujaexecuopressupeaalteraodesseprograma,ouseja,umamodificaodocontrato
detrabalho.
EocitadoAutoracrescentacomarefernciaaocarcterabsolutodaimpossibilidade
pretendeseafastarosimplesagravamentodaprestaoouaexcessivaonerosidadedo
cumprimento,comocausadecaducidadedocontratoenoexigirademonstraoda
inviabilidadedeexecuodetodaequalquerfunoouactividade.Nobastapoisomero
agravamentodascondiesdeexercciodaactividadecontratada,nemademonstraode
queotrabalhadornopodeexecutaralgumastarefaslateraisquesecompreendamnasua
categoriaprofissional.necessrioqueaimpossibilidadeatinjaaglobalidadedaprestao
devida(masapenasdestaprestao),peloqueacaducidadenoocorrequandoadiminuio
dasqualidadesdotrabalhadorpermitaqueaindalhesejamdistribudasoutrastarefasou
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 6/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

funes,dentrodognerodetrabalhoparaquefoicontratadoequedealgummodo
realizemaprestaoinobligatioesatisfaamointeressedocredor
EconcluiomesmoAutor:verificadaaimpossibilidadedefinitivaparaotrabalhodevido,a
cessaodovnculolaboraldaresultantesserevitadaseseentenderqueoempregador
estobrigadoaproporamodificaodacategoria,sobpenadenopoderinvocara
caducidadedocontratodetrabalho.Ora,averdadequenonossoordenamentoumatal
obrigaotemcarcterexcepcional,sexistindoquandoforexpressamenteprevista.oque
sucedeemmatriadeacidentesdetrabalhoenassituaesdedespedimentoporinadaptao
dotrabalhador.
NestesentidopronunciasetambmRomanoMartinezemDireitodoTrabalho,3edio,
pg.288.
Pelanossaparte,aderimossoluoquetemvindoaserpreconizadapelajurisprudncia
citada,segundoaqualaimpossibilidaderelevanteequeconduzcaducidadedocontratode
trabalhoaimpossibilidadetotalenoapenasparcial,implicandoestaltima,seforcaso
disso,amodificaodocontratoenonecessariamenteasuacessaoporcaducidade.
ComosepodelernocitadoacrdodesteSupremoTribunalde23.05.2001,quandoo
trabalhador,emconsequnciadedoenaouacidentevdiminudaasuacapacidadeparao
exercciodasuaprofissoapontodenopodercontinuaradesempenhla,maspodendo
aindaserlhedistribudasoutrastarefas,noseestperanteumaimpossibilidadeabsolutae
definitiva,porqueestasetemdeaferiremrelaoatodasasactividadesexistentesnaempresa
empregadora,noseverificaacaducidadedocontrato(Fimdetranscrio).

Cominteresse,vemprovada,nosautos,aseguintefactualidade:
OAutorexerciaasfunesdecozinheironacozinhadoestabelecimentodeindstriahoteleira
denominadoHotelMM,propriedadedaR,sendotaisfunesexercidasnareadepratos
quentes,cabendolhesubstituirdoChefedeCozinha,naausnciadeste(factos2,4e5).Em17
deOutubrode2002,oAutorficoutemporariamenteincapacitadoparaotrabalhopordoena,
tendolhesidodadaarespectivabaixapelaSeguranaSocial,doenaqueseprolongouat02
deDezembrode2003,dataemquefoiconsideradocuradoeaptoparaoservio(factos6e7).
Comdatade02.12.2003,omdicodaempresaDr.FRentregouaoAutorumpedidode
informaodirigidoaomdicoassistentedoAutorDr.AG,oqualemitiuadeclaraodatadade
02.12.2003nosseguintestermos:CaroColega:OSr.JM,de52anosdeidade,foiumdoente
porTuberculosedisseminadaHIV+tendofeitoantibacilaresduranteumano,sendoseguidoem
consultadeInfectonoHospitalCurruyCabral,tendofeitoantirectroviral.Pensoquepoder
retomarasuaactividadelaboral(factos8e9).Omdicoassistenteemitiutambmadeclarao
datadade09.12.2003nosseguintestermos:Euabaixoassinado,AG,declaroqueoSr.JM,52
anosdeidade,noapresentaqualquerperigoparaosColegas,podendoretomarasua
actividadeprofissionalempleno(facto10declarando,todavia,emjulgamentoocontrrio,cfr.
fls.197).ARumasociedadecomercialqueproprietriaeexploraoempreendimento
tursticodenominadoactualmenteSANAPARKMMHOTEL,tendocontratadooAutorpara
esteexercer,inicialmenteasfunesdecafeteiro,estandoposteriormenteoAutoraexerceras
funesdecozinheirodeprimeira,nombitodasquaiscompetiaaoAutorprepararosalimentos
econfeccionlosporformaaseremobjectodeconsumoporpartedosinmerosclientesdo
restaurantensitonoreferidoempreendimentoturstico(factos13,14e15).QuandooAutorse
apresentouaoservioem02deDezembrode2003apresentavasinaisdegrandedebilidadede
sade,quenolhepermitiadesempenharassuasfuneseapsexamesmdicosrealizadosao
Autor,nombitodamedicinadetrabalho,porpartedomdicoDr.FR,em19deDezembrode
2003,esteconsiderouoAutorinaptodefinitivamenteparaaprofissodecozinheiropeloque
nopodemanipularosalimentos,conformeconstadoquadrodeoutrasrecomendaesda
fichadeaptidonostermosdaPortarian1031/02,de10/08(factos16e17).OAutorportador
dovrusHIVpositivo,doenainfectocontagiosacrnica,tendosidoafectadoportuberculose
pulmonardisseminadaduranteoperodoemqueestevedebaixa(facto18).Noexercciodas
suasfunes,oAutortemquemanipularalimentoseutilizarobjectoscortantes(facto20).O
vrusHIVexistenosangue,nasaliva,nosuorenaslgrimasepodesertransmitidonocasode
haverderramedesangue,saliva,suoroulgrimassobrealimentosservidosemcruconsumidos
porquemtenhanabocaumaferidamucosadequalquerespcie(factos21e22).OSanaPark
MMHotelumempreendimentotursticode4estrelascujopessoaltemformaoespecficae
noqualtodasasfunesestopreenchidasporpessoalespecificamenteformado,noexistindo
vagascujasfunespossamseratribudasaoAutor(factos23e24).Em25deMarode2004,a
RdirigiuaoAutoracartacujacpiaestjuntaafls.15,naquallhecomunicouacaducidade
docontratodetrabalho,porimpossibilidadesuperveniente,absolutaedefinitiva,fsicae
juridicamenteirreversveldeoAutorprestaroseutrabalhonostermosacordados(facto12).

Dessesfactosresulta,emsntese,queoA.portadordeHIVpositivoequeestaumadoena
infectocontagiosacrnicaqueotornainaptoparaoexercciodasfunesdecozinheiro,dado
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 7/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

terdemanipularalimentosedeutilizarobjectoscortantes.Eresultatambmdosfactos
apuradospelasinstnciassobreosquais,comovimos,esteSupremonopodeexercercensura
queovrusHIVexistenosangue,saliva,suorenaslgrimasepodesertransmitidonocasode
haverderramedosmesmossobrealimentosservidosemcruconsumidosporquemtenhana
bocaumaferidamucosadequalquerespcie.
Nestequadrofctico,deentender,comofezoacrdorecorrido,queseverificaumasituao
depotencialriscodecontgiodeclientes,porpartedoA.,atentaaapontadaafecodeque
portador.
Etalsituaodeenquadrar,comofizeramasinstncias,comoumaimpossibilidade
superveniente(porquesurgidaposteriormentecontrataodoA.)edefinitivadeoA.prestar
R.assuasfunesdecozinheiro(3)adianteveremosseessaimpossibilidadedefinitivase
estendeounoaoutrasfuneserespectivosreflexos.
Naverdade,noeraexigvel,emtermosdenormalidadeerazoabilidade,queaR.,queexplorao
HotelnoqualoA.trabalhavacomocozinheiro,umavezconhecedoradeumainformao
mdicaemqueseafirmanopoderoautormanipularalimentoseestareleinapto
definitivamenteparaaprofissodecozinheiroomantivessenoexercciodessasfunes.

Duvidosaaquestodesaberseaditaimpossibilidaderevestetambmanaturezadedefinitiva
emrelaoaoutrasfuneseadeabsoluta,emtermosdeoperaracaducidadedocontratode
trabalhoinvocadapelaR..
Aestepropsito,hqueponderar,actualmente,paraalmdasacimatranscritasposies
doutrinriasejurisprudenciaiscitadasnoParecerdoMPe,como,alis,aseveioafazer
tambmodispostonosart.s123,n.1e151doCd.doTrabalho.
Dispeoprimeirodosaludidospreceitos:
Oempregadordeveproporcionaraotrabalhadoracesdeformaoprofissional
adequadassuaqualificao.
Epreceituaoart.151
1.Otrabalhadordeve,emprincpio,exercerfunescorrespondentesactividadeparaque
foicontratado.
2.Aactividadecontratada,aindaquedescritaporremissoparacategoriaprofissional
constantedeinstrumentoderegulamentaocolectivadetrabalhoouregulamentointernode
empresa,compreendeasfunesquelhesejamafinsoufuncionalmenteligadas,paraasquais
otrabalhadordetenhaaqualificaoprofissionaladequadaequenoimpliquem
desvalorizaoprofissional.
3.Paraefeitosdonmeroanterioresalvoregimeemcontrrioconstantedeinstrumentode
regulamentaocolectivadetrabalho,consideramseafinsoufuncionalmenteligadas,
designadamente,asactividadescompreendidasnomesmogrupooucarreiraprofissional.
4.().
5.Oempregadordeveprocuraratribuiracadatrabalhador,nombitodaactividadeparaque
foicontratado,asfunesmaisadequadasssuasaptidesequalificaoprofissional.
Desteart.151resulta,comojustamenterefereaEx.maProcuradoraGeralAdjunta,noseu
doutoParecer,queaactividadecontratada,aindaquedescritaporremissoparauma
categoriaprofissionalconstantedeIRCTouderegulamentointerno,compreendetambm
funesafinsoufuncionalmenteligadasquesero,designadamente,asactividades
compreendidasnomesmogrupooucarreiraprofissional.
lcitoretirardesteartigoumaprecisodasfunes(asafinsoufuncionalmenteligadas
actividadecontratada)cujaexecuooempregadorpodeimpor,unilateralmente,ao
trabalhador,semqueissoenvolvaumamodificaoilegalouilcitadoobjectocontratual.
Masnosenosafiguradefensvelquesepossaretirardesseartigoaconclusodequeo
trabalhadorpossaexigirqueoempregadorlheatribuafunesafinsoufuncionalmenteligadas
squeforamcontratadas,casoseverifiqueaimpossibilidadesupervenienteedefinitivade
continuaraexecutarestasltimaseoempregadorestejaemcondiesdelheproporcionar
aquelasoutras.

Istoporquetalpreceitoselimitaaconsagrarumdireito(faculdade)doempregador,nose
vislumbrandopossvelextrairdeleaconsagraododeverdeempregadordeatribuirtais
funesafinsoufuncionalmenteligadasscontratadas.
Esteenquadramentomostraseequilibradoeajustaseaumarazovelouaceitvelrepartiodo
riscopelaincapacitaodotrabalhador,cedendoperantepreviseslegaisespeciais,em
domniosespecficos,comoosdaincapacitaoporacidentedetrabalhooudoena
profissional,eodeinadaptaosupervenienteaopostodetrabalho(4),como,nodomnioda
LCCT,apontaFurtadoMartins,naobraelocalcitado(5).
Convenhamosqueseafiguraexcessivoobrigaroempregadoracriarumpostodetrabalhoque
notenhaavercomaactividadecontratadaoudequenoprecisev.g.,portertrabalhadora
exercerasrespectivasfunesparaocuparotrabalhadorqueseincapacitou,emtermos

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 8/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

supervenientesedefinitivoseporfactototalmentealheiosuaactividadeprofissional.

Enquadradaassimaquesto,hqueapurarasoluoadaraocasodosautos.
Comovimos,resultouprovadoqueadoenaqueafectaoA.nooimpossibilitaderealizartodo
equalquertrabalho,masapenasotornaincapazdeexercerasuaactividadehabitual,ade
cozinheiro.
ComobemsesublinhounoParecerdoMinistrioPblico,nafichadeaptidosubscritapelo
mdicodotrabalho,cujacpiasemostrajuntaafls.50dosautos,podelersequeoAutor
estinaptodefinitivamenteparaaprofissodecozinheiroequenopodemanipular
alimentos,indicandose,todavia,naquelamesmafichaoutrasfunesqueoAutorestapto
adesempenhar,nomeadamente,asdeBagageiro,Empregadodelimpeza,Motorista.
DaquiresultaqueoAutorseencontratosincapacitadodedesempenharasuaactividade
habitualdecozinheiro,podendo,contudo,desempenharoutraactividadequeseja
compatvelcomaslimitaesresultantesdadoenaqueoafecta.
E,sendoassim,aquestoqueagorasecolocaadesaberseaRestavaounoobrigadaa
ofereceraoAutorumaactividadecompatvelcomadiminuiodassuasqualidadesresultante
dadoenadequeportador.
Ora,vemprovado,aesserespeito,queoSanaParkMMHotelumempreendimentoturstico
cujopessoaltemformaoespecfica(facto23)enoqualtodasasfunesestopreenchidas
porpessoalespecificamenteformado,noexistindovagascujasfunespossamseratribudas
aoAutor(facto24).
DefendeaEx.maProcuradoraGeralAdjunta,noseuParecer,quearespostaaofacto24reveste
naturezameramenteconclusivaeque,comotal,deconsiderarnoescrita,nostermosdo
dispostonon.4doart.646doCPC.

Refere,apropsito:
(...),parasepoderconcluirquenoreferidohotelnoexistemvagascujasfunespossam
seratribudasaoAutor,eranecessrioquetivessemsidoalegadoseprovadosfactos
concretosqueconduzissemaessaconcluso,designadamente,adimensodoquadrode
pessoaldaR,oconjuntodascategoriasprofissionaisqueintegramessequadro,oseu
preenchimentointegraleaindaomapadopessoaldaR.
Comefeito,speranteaalegaoeprovadefactosconcretosquesepoderiaextraira
conclusodequenohoteldaRnoexistiamvagascujasfunespudessemseratribudasao
Autor,provaessaque,incasu,nofoifeita.
Daque,noParecerseconcluaquenovemdemonstradaaimpossibilidadedefinitivae
absolutajustificadoradacaducidadedocontratodetrabalhoinvocadapelaR..

Vejamos:
Segundoon.4doart.646doCPC,napartequeaquiinteressa,tmsepornoescritasas
respostasdotribunalcolectivosobreasquestesdedireito(...).
Abordandoadistinoentrematriadefactoematriadedireito(6),ensinaAlbertodosReis
(CdigodeProcessoCivilAnotado,vol.III,4.edio,pg.206):
a)questodefactotudooquetendeaapurarquaisquerocorrnciasdavidareal,quaisquer
eventosmateriaiseconcretos,quaisquermudanasoperadasnomundoexterior
b)questodedireitotudooquerespeitainterpretaoeaplicaodalei.
EAnselmodeCastro(DireitoProcessualCivilDeclaratrio,Vol.III,Almedina,1982,pg.268a
270)afirmaque()sofactosnososacontecimentosexternos,comoosinternosou
psquicos,etantoosfactosreais,comoossimplesmentehipotticos(),sendoindiferenteque
aessefactossepossachegardirectamenteouatravsderegrasgeraiseabstractas(atravsdas
regrasdaexperincia).
Eacrescentaquesodeequipararafactos,osjuzosquecontenhamsubsunoaumconceito
jurdicogeralmenteconhecido,ouseja,osquecontendoaenunciaodofactopelosprprios
caracteresgeraisdalei,sejamdeusocorrentenalinguagemcomum:nestecaso,rematao
referidoautor,()deverotomarsenosentidocorrenteoucomum,ounoprpriosentidoem
quealeiostome,quandocoincidente,desdequeaspartesnodisputemsobreeles,podendo
aindafigurarsemprenaespecificaoeaindanoquestionrioquandonoconstituamoprprio
objectodoquesito.
Namesmalinha,ManueldeAndrade(inNoesElementaresdoProcessoCivil,n.s93e97)
incluinacategoriadosfactostantoosacontecimentos(realidadesdomundoexterior)como
realidadespuramentepsicolgicas(internas)oueventospuramentevirtuaisouhipotticos.
TambmAntunesVarela,M.BezerraeSampaioeNora(ManualdeProcessoCivil,2.ed.n
136)entendemque"dentrodavastacategoriadosfactos(processualmenterelevantes)cabem
noapenasosacontecimentosdomundoexterior(darealidadeempricasensvel,directamente
captvelpelaspercepesdohomem....),mastambmeventosdoforointerno,davidapsquica
ouemocionaldoindivduo(v.g.avontaderealdodeclarante:art236,2,doCd.Civilo

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 9/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

conhecimentodessavontadepelodeclaratrio....asdoresfsicasoumoraisprovocadaspor
umaagressocorporalouporumainjria:art496,1,doCd.cit.).
Acrescentamaindaque,emboraareadosfactos(seleccionveisparaoquestionrio)cubra,
principlamente,oseventosreais,tambmpodeabrangeras"ocorrnciasvirtuais(osfactos
hipotticos),queso,embomrigor,nofactos,masverdadeirosjuzosdefacto"(nexocausal
art563doCClucroscessantesart564doCCvontadehipotticaouconjecturaldas
partesarts2920e293doCC).Taisjuzosdefactotraduzemrealidadesdumazonaemprica
quefazpartedothemaprobandum.Tratase"dazonaimediatamentecontguadosjuzosde
valoredosjuzossignificativonormativos",que,essessim,integramaesferadodireito.
Ora,entendemos,vistasessasnoes,quearespostaconsubstanciadanofacton.24no
meramenteconclusivaoudedireitonempode,consequentemente,serconsideradanoescritae
inatendvel.
Arespostacontmoutraduz,anossover,umevidentesentidodefacto,revelandodadosou
ocorrnciasdevidareal(todasasfunesestopreenchidasporpessoalespecificamente
formado,noexistindovagascujasfunespossamseratribudasaoA.)eque,comotal,no
podesercensuradoporesteSupremo.
Nolheretirandoessanatureza,acircunstnciadeseestar,digamos,peranteumaresposta
amplaoudesntese,quefezumapanhadodedadosdiversos,certamenteequacionadose
abordadosemsededejulgamento.
Delaseretira,comoofizeramasinstncias,v.g.oacrdorecorrido,quearnotinhafunes
porpreencherenasquaispudessecolocaroA.,fossemelasafinsoufuncionalmenteligadasou
nosdecozinheiro,eaindaqueproporcionasseformaoespecficaaoA..
Talsituaoabrangia,pois,tambm,asfunesdebagageiro,empregadodelimpezae
motorista,indicadas,attuloexemplificativo,nafichadeaptidodefls.50,comosendo
algumasdasqueoA.estariaaptoadesempenhar.
Eessesentidofcticomostraseadmissvel,atendvelesuficiente,nosemostrandoexigvel
oque,alis,emtermosdenormalidadeourazoabilidade,semostravademuitodifcil
cumprimentoqueaR.alegassetodaumaprevisvelvastssimagamadefactosreferentes
dimensodoseuquadrodepessoal,comaindicaominuciosadospostosdetrabalho,
categorias,carreiras,funesesituaescontratuaisconcretasdecadaumdosseus
trabalhadores.

Doexpostoresultaquearprovouquenotinhafunesdisponveisquepudesseatribuirao
A..
Oquevalepordizerqueindependentementedaposioqueseperfilhesobreanooe
contedodafiguradaimpossibilidadedefinitivaeabsolutaparaaprestaodotrabalho,como
requisitodacaducidadedocontratodetrabalhosempretalrequisitodetercomoverificado,
nocasodosautos.

que,mesmonoquadrodaposiomaisfavorvelparaoA.,aR.logrouprovarofacto
impeditivododireitoporaqueleinvocado(art.342,n.2doCPC),traduzidoemnodisporde
funesquelhepudesseatribuir.
deconcluir,assim,que,porverificadaaimpossibilidadesuperveniente,definitivaeabsoluta
daprestaodoA.,nostermossobreditos,ocorreuemasituaodecaducidadedocontratode
trabalho,aoabrigodoart.387,b)doCT,quefoi,legtimaeeficazmenteinvocadapelar,
tendooperadoavlidacessaodomesmo,oqueafastaaverificaodedespedimentosem
justacausadoA.,porpartedar,equeerapressupostoessencialdospedidosporele
formulados.

Cabereferirqueainterpretaoperfilhadanoacrdorecorridoeatambmoraaquiseguida
noessencial,concordantesnoincorrememviolaodosart.s13,25,26,53e58da
ConstituiodaRepblica,apontadospelorecorrentenaconcluso16darevista(7):

Invoca,emsntese,orecorrenteque,mesmoqueseprovassealgumriscoparaosoutros
trabalhadoresouparaterceiros,haveriamedidasmaisadequadasemenosviolentadorasdo
direitointegridadefsicaemoral(artigo25daCRP),dodireitointimidadedavidaprivada
efamiliar(artigo26,n.1,daCRP)edodireitoanoserdiscriminado(artigo26,n.1da
CRP)edodireitoaotrabalho(artigo58daCRP).
Acrescentandoqueosprincpiosconstitucionaisconstantesdosartigos53e58daCRP
obrigavamaumesforopositivonaprocuradeumaocupao/actividadeepostodetrabalho
paraoA.porpartedaR.,oque,emseuentender,noaconteceu.
Esalientaqueconstituemdireitosfundamentaisdostrabalhadoresodireitoaotrabalhoeo
direitosegurananoemprego.
Conhecendo:
Emladoalgumdopresenteacrdo,bemcomonasdecisesdasinstncias,sepsemcausaa

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 10/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

naturezadedireitosfundamentaisapontadapeloA.,naalegaodarevistadodireitoao
trabalhoedagarantiasegurananoemprego,previstos,respectivamente,nosart.s58e53
daConstituio.
Mashqueterpresentequetalnaturezanoconfereaessesdireitosumcarcterabsolutoe
total,noproibindotodaequalquercessaodocontratodetrabalho,aindaqueporiniciativa
doempregador,comotemsido,pacificamente,entendidonaprpriajurisprudnciadoTribunal
Constitucional.
Ouseja,noquadrodapossibilidadededespedimentocomjustacausa,admitidanoart.53
daConstituioecujanooampla,cabendonelaasvriasfigurasdecessaodocontratode
trabalhoprevistasnalei(anteriormente,nadenominadaLCCT,aprovadapeloDLn.64A/89,
de27.02,e,actualmente,noCdigodoTrabalho),nohobstculoconstitucionalcessao
porcaducidadedocontrato,aoabrigodoart.387,b)doCT,oque,alis,oprpriorecorrente
noquestiona.
Enovislumbramosqueoacrdorecorridoeapresentedecisohajamfeito,emconcreto,
qualquerinterpretaovioladoraoucontrriaConstituio,vg.dospreceitosreferidosna
concluso16darevistaeacimareferidosetranscritos.
Designadamente,novemosquesehajaafrontado,minimamente,oprincpiodaigualdade,
previstonosart.s13,criandoqualquerdiscriminaoinjustificadapelofactodeoA.ser
portadordeHIV.
Emtermosgeraisesintticos,podemosdizerquetalprincpiotemcomoescopoproibiro
arbtrio.
Noprobe,pois,emabsoluto,todaequalquerdiferenciaodetratamento,masapenasas
diferenciaesmaterialmenteinfundadas,semqualquerfundamentorazovelousemqualquer
justificaoobjectivaeracional(8).
Adiferenciaodetratamentolegtimasemprequenosefundamenteemrazode
...ascendncia,sexo,raa,lngua,territriodeorigem,religio,convicespolticasou
ideolgicas,instruo,situaoeconmicaoucondiosocial,comoserefere,
exemplificativamente,non.2doart.13,ouseja,semprequesemostrerazovel,racionale
objectivamentefundada.
DeacordocomoensinamentodeGomesCanotilhoeVitalMoreiraI(9).,oqueseexigeque
asmedidasdediferenciaosejammaterialmentefundadassobopontodevistadasegurana
jurdica,daproporcionalidade,dajustiaedasolidariedadeenosebaseiememqualquer
motivoconstitucionalmenteimprprio.Asdiferenciaesdetratamentopodemserlegtimas
quando:(a)sebaseiemnumadistinoobjectivadesituaes(b)nosefundamentemem
qualquerdosmotivosindicadosnon.2(c)tenhamumfimlegtimosegundooordenamento
constitucionalpositivo(d)serevelemnecessrias,adequadaseproporcionaissatisfaodo
seuobjectivo.
Masoprincpioconstitucionaldaigualdadenoselimitaaimporotratamentoigualde
situaesdefactoiguais.
ComosereferenoAcrdodoTribunalConstitucionaln.335/94(10),talprincpiopostula
quesedtratamentoigualasituaesdefactoessencialmenteiguaisetratamentodesigual
paraassituaesdefactodesiguais(proibindo,inversamente,otratamentodesigualde
situaesiguaiseotratamentoigualdassituaesdesiguais).
Nestasenda,discorreusenoAc.doSTJde7.11.2007(11)queoprincpiodaigualdade
reclamaadaodeigualouidnticasoluolegalparasituaesiguaisouidnticas,
reclamando,domesmopasso,aadopodesoluesdiversasquandoassituaesa
contemplarsejam,elasmesmas,dissonantes.
Ora,nocasoemapreo,apresentedeciso,semelhanadoquehaviamfeitoasinstncias,
apreciouafactualidadeprovada,enquadrandoanaprevisodaal.b)doart.387doCTe
concluindopelaverificaodasituaodecaducidadedocontratodetrabalho,faceauma
qualificaodamesmacomodeimpossibilidadesuperveniente,absolutaedefinitivade
prestaodetrabalhopeloA.R..
Eessasubsunofoiefectuada,emtermostcnicojurdicos,semamnimamanifestaode
discriminaoemrelaoaoA.,assentenofactodeserportadordeHIV.

Concluiusedessaformaporseterentendidoque,nocasoconcretoedeacordocoma
factualidadeprovada,talafecoditavaareferidaimpossibilidade.
NenhumadiscriminaodesfavorvelsefezaaoA.,emfunodasuadoena,emrelaoa
outrostrabalhadores,portadoresounodeigualoudiferentedoena,etambmeles
impossibilitados,nostermosdacitadaalneab),deprestarotrabalhoaosrespectivos
empregadores.

Poroutrolado,nosevislumbra,minimamentenem,alis,oA.oconcretizaemquemedida
ainterpretaoperfilhadanoacrdorecorrido(enapresentedeciso)possatraduzirqualquer
ofensadodireitodoA.integridadepessoal(previstonoart.25daConstituio)oudeoutros
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 11/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

direitospessoais,v.g.odeprotecolegalcontraquaisquerformasdediscriminao(previstos
noart.26daConstituio).

Ouseja:noseverificamosobstculosconstitucionaisapontadospeloA.nemsevislumbram
outrossoluoaquesechegounosentidodacaducidadedocontratodetrabalho.
,pois,deconfirmaradecisorecorrida.

VAssim,acordaseemnegararevistaeemconfirmaradecisorecorrida.
CustasnasinstnciasenarevistaacargodoA.,semprejuzodoapoiojudicirioquelhefoi
concedido.

Lisboa,24deSetambro2008

MrioPereira(Relator)
SousaPeixoto
SousaGrando

_______________________________________
(1)Dispemessespreceitos:
Art.729:1.Aosfactosmateriaisfixadospelotribunalrecorrido,oSupremoaplica
definitivamenteoregimejurdicoquejulgueadequado.2.Adecisoproferidapelotribunal
recorridoquantomatriadefactonopodeseralterada,salvoocasoexcepcionalprevistono
n.2doartigo722.3.OprocessosvoltaaotribunalrecorridoquandooSupremoentendaque
adecisodefactopodeedeveserampliada,emordemaconstituirbasesuficienteparaa
decisodedireito,ouqueocorremcontradiesnadecisosobreamatriadefactoque
inviabilizamadecisojurdicadopleito.
Art.722:1.(...).2.Oerronaapreciaodasprovasenafixaodosfactosmateriaisdacausa
nopodeserobjectoderecursoderevista,salvohavendoofensadeumadisposioexpressade
leiqueexijacertaespciedeprovaparaaexistnciadofactoouquefixeaforade
determinadomeiodeprova.
(2)questoqueestemapreonosautosdomododeextinodocontratodetrabalhose
porcaducidadesepordespedimentosemjustacausaedosrespectivosefeitosaplicvelo
regimedoCdigodoTrabalho,comoentenderamasinstncias,semdiscordnciadaspartes,j
queasituaoinvocadapelaR.paraoefeitoocorreuapsadatadasuaentradaemvigor,
verificadaem1deDezembrode2003(art.s3,n.1e8,n.1daLein.99/2003,de27.08,que
aprovouoditoCdigo).
(3)Aimpossibilidadereferidadeconsiderardefinitivaporque,faceaumaevoluonormale
previsvel,nosemostravaquefossevivel,nofuturoeemtempotilourazovel,queoA.
visseeliminadaadoenadequeportadoreoconsequenteriscodecontgiodequesefalar
adiante,nemquefosseexigvelR.aguardarumaeventuale,porventura,longnquacuradoA.,
mantendolheocontratocomocozinheiro.
(4),assim,queaalnead)don.1doart.407doCTestabelecequeumdosrequisitosde
verificaocumulativadodespedimentoporinadaptaoodequenoexistanaempresa
outropostodetrabalhodisponvelecompatvelcomaqualificaoprofissionaldo
trabalhadoreoart.408preceituaqueotrabalhadorque,nostrsmesesanterioresdatado
inciodoprocedimentoprevistonoart.426procedimentodoempregadorpara
despedimentoporinadaptaotenhasidotransferidoparapostodetrabalhoemrelaoao
qualseverifiqueainadaptaotemdireitoareocuparopostodetrabalhoanterior,comgarantia
damesmaretribuiobase,salvoseestetiversidoextinto.
Nestesentido,vejamseosrecentesacrdosdesta4SecodoSTJ,de19.12.2007,proferido
naRevistan.3389/07,disponvelemwww.dgsi,Processo07S3389,ede10.09.2008,proferido
naRevistan.12/08.
Podelersenosumriodoprimeirodosreferidosarestos:Aimpossibilidadenodeixadeser
absolutapelofactodeotrabalhadorpoderexerceroutrotipodefunes,umavezquea
atribuiodenovasfunespassariaporumaalteraodocontrato,aqueaentidade
empregadoranoestobrigada,pornoexistirdisposiolegalquetalimponha.
(5)Nestesentido,vejamseosrecentesacrdosdesta4SecodoSTJ,de19.12.2007,
proferidonaRevistan.3389/07,disponvelemwww.dgsi,Processo07S3389,ede10.09.2008,
proferidonaRevistan.12/08.
Podelersenosumriodoprimeirodosreferidosarestos:Aimpossibilidadenodeixadeser
absolutapelofactodeotrabalhadorpoderexerceroutrotipodefunes,umavezquea
atribuiodenovasfunespassariaporumaalteraodocontrato,aqueaentidade
empregadoranoestobrigada,pornoexistirdisposiolegalquetalimponha.
http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 12/13
04/04/2017 AcrdodoSupremoTribunaldeJustia

(6)Seguimos,deperto,aestepropsito,aalusofeitaposiodosvriosautores,os
acrdosdesta4SecodoSTJ,de14.12.2005,proferidonoRecurson.2337/05,ede
08.06.2006,noRecurson.3374/05.
(7)Dispemessespreceitos,napartequeaquiinteressa:
Art.13(Princpiodaigualdade)1.Todososcidadostmamesmadignidadesocialeso
iguaisperantealei.2.Ningumpodeserprivilegiado,beneficiado,prejudicado,privadode
qualquerdireitoouisentodequalquerdeveremrazodeascendncia,sexo,raa,lngua,
territriodeorigem,religio,convicespolticasouideolgicas,instruo,situao
econmicaoucondiosocial.
Art.25(Direitointegridadepessoal)1.Aintegridademoralefsicadaspessoasinviolvel.
Art.26(Outrosdireitospessoais)1.Atodossoreconhecidososdireitosidentidadepessoal,
aodesenvolvimentodapersonalidade,capacidadecivil,cidadania,aobomnomee
reputao,imagem,palavraereservadaintimidadedavidaprivadaefamiliareproteco
legalcontraquaisquerformasdediscriminao.2.Aleiestabelecergarantiasefectivascontraa
utilizaoabusiva,oucontrriadignidadehumana,deinformaesrelativasspessoase
famlias.
Art.53(Segurananoemprego)garantidaaostrabalhadoresasegurananoemprego,sendo
proibidososdespedimentossemjustacausaoupormotivospolticosouideolgicos.
Art.58(Direitoaotrabalho)1.Todostmdireitoaotrabalho.2.Paraassegurarodireitoao
trabalho,incumbeaoEstadopromover:a)Aexecuodepolticasdeplenoempregob)A
igualdadedeoportunidadesnaescolhadaprofissoougnerodetrabalhoecondiesparaque
nosejavedadooulimitado,emfunodosexo,oacessoaquaisquercargos,trabalhoou
categoriasprofissionaisc)Aformaoculturaletcnicaeavalorizaoprofissionaldos
trabalhadores.
(8)Vejase,nestesentido,entreoutros,oAc.doTribunalConstitucionaln.184/2008,de12
deMarode2008(inDR,Isrie,de08.03.22).
(9)InConstituiodaRepblicaPortuguesaAnotada,Almedina,3edio,pg.128.
(10)InDR,IISrie,de30deAgostode1994.
(11)ProferidonoRecurson.1516/07,desta4Seco,econtendodoutasrefernciasde
arestosdoTribunalConstitucional.)

http://www.dgsi.pt/jstj.nsf/954f0ce6ad9dd8b980256b5f003fa814/49966cc639b7e268802574d6002c6b95 13/13

Anda mungkin juga menyukai