Kenan Hulusi Koray

%mxXxk
I

Sabahleyin gole yrkanmak uzere gelen gocuklar Sapancalr Ali Reisi saz- ffi*rtr*,j
Kenan
lrk kenarrnda buldular. Hulusi Koray
Gol bo5tu. YeSil sazlrk, daha sonra uzerine birer birer konacak yegil
bocekleri bekliyor gibi idi. Kenarda iri bir nranda geceden kalan bir lekeye 19A6'da istanbul'Ca da\
benziyordu. Hareketsizdi. Ve az gegince, gune5 yahut sularla bu kuquk ou. Orta oQrenimini lstanbul
karanlrk da eriyecek, sazlrk ve sular daha yalnrz kalacaktr. Erkek Lisesr'nde {aman-rladr.
Ali R.eis, sandahn en ucunda. yeSil sazirSa dogru eflili duruyordu. Bir isranbui {lniversiresi Fdeblyar
;ey aradrgr belii idi. Sulara dikkatii bakryonre krmrldamryordu. Birdenhire FakGliesi'ndeki egjrimini ),"rida
gocukiari yani ba;rnda gorunce: birakarak qeSlrli gazeie ve dergr-
I
Yumuicaklarl dedi. l-iiq te belli olmuyor viiruduQun0z. Defolun ora-
dan
-
1., .
lerde Eali;tr. Adapazari'nda yedek
subayk$ru yaparken 1943'te bir
(ocuklar, zayrf vucutlarr rre ince derileriyie ye;il sazlrgrn kenar-rnda ba5- tif*s salEmrtda aldil.
ka bir sazir!a benziyorlardr; beyaz 'ie ikinci brr sazli!a... Ali Rers: Edebiyata ilgisi aQrentilik yrl-
, , i,, ,. , .,
Tuh, eni, igre kagrrdrnrzi
.,

-Birisi elleri ile sularr itei'ek ilerledl;

Iarinda ba5iadr. IIk ciykLisu Servei-i
Fdnun-Uyaru5 dergislnde yayrm-
:,..
- AIi Reisl dedi. Senin Lrir ;ey aradrQrnr biimiyorduk bizl
Geriye dondu ve hafif bir goz krrptr. Aii Reis:
la,ror. Oyku, dtTy)z: 5iir. ele;:il
ve soyleqileri yar1mlardi. Yedi
- Hal dedi. Demek ki, siz bilmiyorsunuz?
Bilrniyoruz tabiil yoksa bairk oltasr mr dulurdun ,{li amca?
Ale5aleriler topluluqrr.rn: kalrldr.
Ioplulufun tek 6ykLi
- Yok canrm! nah, atlar burada, Bu baSka gey, bir kaCrn yazar;du.
bul"..
-Sapancalr gocuklar birer iki:er sandalin etrafrna toplanrniSlardi. 1928 wlnda bir anaolo,ii haariad.
Gune5 Cumhuriyet donemi avkittligt-
ilk dogu5undaki aynr belirsiz tenrbellik ile Arifi,ve tepelerinde, memurlarrn mizin geli5imrne yol aqan \/azar-
arkasrnda idi. Gbl aynr sakiniik iginde idi.. ileride, istasyonun kenarrnda, larmtzdanciu. Krsa Syku ve korku
sulara dc$ru uzryan tahta iskele bc5tu. Gececjen kalan kuguk leke sularda oykLileri yazmnda da dnalft-ik
erimek uzere idi. Ve her ;ey garip bir gune5 rslaklr$r ile me5budu. etmr;tir.
(ocuklardan biri:
kadrn hai dedi. Ve diQerlerine donerek dudaklarrnr buktu:
- BirHrmm, etti, bir kadrn!
-
Ali Reis:
kadrn! dedi" Siz nerede girdiniz suyaT
- Biri;te orada, sazlrklarrn arkasinda girdik AIi amcai
- AIi Reis:
- Orasr bc; rnu? diye acele acele scrdr:.
-
129
uyK{J

amcal Kimseler Yoktul

- Bogtu
Bir kadrn da yok mu idi?
- Hiq kimseler yoktu Ali amcal
-
AIi Reis bir durdu. (ocr,rklarrn gozlerine bakryordu. Belki doQru soyleyip soyle-
Soyle
mediklerini aniamak istiyordu. Fakat hepsl de, gozlerinin yeSil yahut mavi, hakikf rengini
kapryorlar', bakl;larr sazlrklarrn ucunda, kancalr oltalarda, yem sepetinde, sandalrn boyastz
kaburgasrndan i(eri dolan su birikintisincie dola;ryordu.

Ali Reis:
Bir kadtnl diye tekrarladr. Yarrmcair balrkgriarcian biri gorrnuS. Bu sazirklartn iqinde
-
soyunmu$ geceleyin.". Yok, soyunmamil, bir-defa gozukmuS, sonra kayboirnu;l DCIn Eece
denize giren yok mu iginizde hiq?.
(ocuklardan biri:
amcal dedi. Dun geceden beri sularda insan nastl kalrr?'
- Ali
Hal Bu ba;ka bir insan! Bir kadrnrn saqlarr kadar siyah saglar, bir krrlangrg balrQi gibi
-
de kuyru!u var. Fakat ne bir kadrn, ne bir balrkl
Aii Reis bunu soyler soylemez qocuklar birdenbire suya dalmr5tr. Gune; onlart carndan
bir insan gibi gosteriyordu. Fakat bir saniye sonra bu camdan insanlar, slryun ust0ne diki-
livermiglerdi. Sazlrktan beg on metre ctede garip birtakrm sesler gikartyoi'lar yuha gekiyor-
lard r.

Ali Reis:
Yumurcaklari dedi, Pig ogullarr! Sizi gonderen balrkgrlarr denizler alslni KardeSinizi
-
dalgalar yuisunl LeSinizi kopek balrklan yesini
Sonra birdenbire kur-ekiere sarrldr, ve gole daldrklarryerde acele acele uzerlerrne do$ru
qekme$e bagladi"
Fakat qocuklar- birer birer suya dalmrSlar', ikinci sazlrga agrlmr;lai-dr. Ortada Ali Reisin
hiddetinden ba;ka hig, hig bir ;ey yoktu. Kuguk ve ye;ii sazlrk sakindi.

Ali Reis Saparcaii idi. !(rr-k d0rt yagrnda icil. Sahii aciamlarrndan birgo$u gibi o cia balrkgi
idi. TavSancri'dan ltibaren izmit'e kadar otuz sene.ri denizde geqirmiSti. iki balrkgr mavnasi,
vir-rni adaml ve Yaranca iskeiesinin yanrba;incai<i kuguk kayalrkta bir sandal tamirhanesi

!- vardr. Butun hat uzerinde onu "Reisl" diye ga$rrlyorlardl.
o
\"/ Reisin bir ipek kadar ince kdhkulieri sol kulagrnrn uzerine d05erdi. Gornleginin ust du$-
mesi agrk dururdu. Burada iqi sedef, kuquk ba;r madeni bir prrtltt iqinde gozuken bir yal<a
: dugmesi goze qarpar; iliklenmiyen bu dugmeden hafif gogsu ve daha dogrusu orada Sa-
pancalr Hayriye gozirkurdu. Sonra bir srra ve a5agrya do$ru ilikli di$er dulmeler...
= Fakat butun bunlarrn limdi bir hukmu yoktu" Be; sene evvele ait bir takrm hAtrralar...
=C -
Daha dogrusu, Sapancair Hayriyreyi tamirhanenin ustundeki odaya kapattrQi zamana ait
s hdtrralar... Odanin yeni badanalanmrS du,;arlarr, ve ceviz bir konsoi uzerinde etrafr bir
C
nt krriangrg go$su kadar sarr yrldrzlr bir aynacian ba;ka hiq bir mobilyasr yoktu. Yairn kat
v dolemeden, arastra, uzun bir l<izala iel<ilmi5 bir balikgr rnavnastntn omurgalart goziikur,
-:: a5a$ldan taze brr bolra ksk.'t,igelircii.
!,ahut, Reisin yemeklerini pigiren detikanlrnrn gcr;de-
-,,;
:,.:
yi zrmparaladtQt zarnan.." Bir balrkqi larl<ts: duyuriduf u zamen:

130
 *ykrs

Ienekeler rrkrrdamasrn vay vay

KorngLriar duymaun vay vay
Deniz altt tencere vay vay
Balk gider iqine vay vay.

Kadrn yirmi ikisinde idi. Ve genq ya5rna ra$men bir krzdan ziyade bir kadrn gibi idi. Yahut
alrmlr vucudu, iri kemikleri ve alnr onu boyle gosteriyordu. Ekseriya Reisie beraber qtktrklarr
zaman tayfalar igin hakikl bir bayram olurdu. iki deniz mavnasrnrn en onunde, kuquk tir;e
boyair ve ba;ka b!r sandal... iqinde Reisle yardrmcrsrndan baSka kimse bulunmazdr. Kadrn bir
tropik bair$r kadar grplakti. Ve hafif sarrya meyya! teni, kucuk deniz dar-nlacikiari ile lslanrrsa
onu pui pul gosteriyordu.
Buna r-agmen Sapancalr Hayriye bir gun kayboldu, Halbuki hig bir Seyin kadrni denizden
ve Reisten ayrrmasrna ihtimal yoktu. Balrkgrlardan biri akgam ustu Tav;ancrl denizi kenarrnda
gorduQunu soyiedi. Birisi Sapancada, gul iskelesi uzerinde kayrga bindigini ildve etti. Ali Reis:
Bir balrktan daha iyi y0zerl decji. EQer denize girdi ise hig bir daiga onu altedemez.
-Bairkgrlar sustu, ve yardtmcr Mustafa, o gun sabahtan ak;ama kadar, iamire qekilmig bir
sandalr yarr zrrnparaladr, yarr da TavSancrl iskelesindeki kahvede oturdu, tavia oynadr ve yenildil
Reis h6diseden sonra birdenbire de$i5mi5ti. Bir sene balr!a grkmadr. Yarrmca ve Tav;ancrl
denizleri kenarrnda kuguk bir iskemlede kadrnr bekledi. Mavnalar tamirhanede ruiubetten ha-
rap oldu. Kaburgalarr midya ve gerit bagladr. Boyasrzlik ve bakrmsrzlrk onlarr bitirdi. ikinci yrla
bastr$r zarnan ne kancalar, ne de a$lardan arlk hayrr kalmamr;tr.

Butun bu srraiarda, Ali Reis: "Onu denizde bulacagrm" ciiye kendi kendine, konu;uyordu.
Denizdei.". Belki De$irmendere'ye cic$r'u, yahut Yarrmca agrklarrnda... Ve belki de baz:lan-
nrn dedi$i gibi Sapanca'da... Goldel... Hdl6 sularla bo$u5tu$unu zannediyorCu. Dalgalar karrn
ve go$sunden itibaren butun vucudunu kaplayarak omuzlarina kadar onu sarsmrlir. Yahui
sular sakindi. Golde oldugu gibil t/ucuciu yine kuvvetli idi. Fakat yorgunluk gozlerinin altrnda
dipdiri, bir meyva kadar diri duruyordu.
Hat uzerinde Tav;ancri'a inmek igin bekliyen baliicgrlardan brri:
i;te bak, dedi. Reis bu Eece de uyumamr;i
-UTCKI:
Brral< Allah a;l<rna, dedi, yai'drmcr hlustafa'ntn hokkabazliQr bu cia... Evvelki akSanr
-
panca sazlr$rnda kadinr gormug.
Sa-
!-

- Gorrnul mu7.,, c
!/
- Yok canrml Reise o1,p3irgr oyuniardan bi:"ii... Halbuki do:-i sene evrreii.." bir Allah gibi
korkuyordu cndani Ustelik butun balrl< agiar-rnr da kapattrQi Reisin!...
""1

Bir saniye durdu:

?
Fakai, dedi, biiiyor musun, Reis de bcyie anlatip gidiycr hai... tger kadrni bulamayaca- T=
-aniasa yalamaz!
$rni C
Bu scn kelirneyi yavaiqa soylemiSii: "Ya;amaz" diyordu. 6
C
Eh, kadrn igin ne dtSunuyorsun sen?....
- Hiq1... \L/
:{.
-
Yere tukurCu, hat boyu baStanba;a. ve butun gci hdia buyuk sessizlik iqincie idi: ":::
'.:l
Tayfalardan bir-i \iurmut olacak, dedi. Kadrn bczukiu emma, Re!se bagir iCi.
- Tayfalardan biril l(im?
-
1?1
 uyt{u

Mustafa tabii. Reisie en gok alay eden de o qimdil..

- Yardrmcr
iyi ama daiyandaki gozcu dire$i igin de yardirncr Mustafa musaade vermeseydi
-
agirktan olebilirdi.
Rels

- Yuh aklrnal Yardtmct Musiafa Reisi mahsus dire$e grkarryor. Onunla daha iyi alay etmek,
igin... (unku Reis dalyan direginde balrk aramryor ki, onu anyor; kadrnr! AQlarrn iqinde, yahut
allarrn kaprsrnda... Ne kadar dikkatle denize baktr$rnr gormuyor musun? Bana kalrrsa...
Ceketlerini omuzlartna vurmut iki balrkqr golun iskelesine do$ru yuruduler. Geceden kalan
lel<e, yavaS yavaS goi boyunca uzaklaSryordu. ilk tren sesleri duyulmak uzere idi. Birisi:
diye seslendi. Ali Reis!.. TavSancrl'a gidiycruz. isiersen goturelim seni del
-ReisReis!
yeniden sazlr$rn kenarrnda duruyc:', fakat hu sefer oltalannr tamir eder gozukLiyordu.
BaSrnr kaldtrdt:

- \bk, dedi. Ya:'drmcr Mustafa soz verdi Hayriye'yi burada gorm0;. Beni anyormuS. Reise
soyie, demil, beni gozcu direQinde beklesin!
Ve tekrar ileri doQru ki.rlak kabartarak a$lanna; kancaya, sandalrn kaburgalari arasrna bi-
rikmiS suiara dondu.
Akgam ustCI Sapanca'ya inen tayfalardan ba;ka biri ertesi gunu igin bir kaylk boyasrnr taze-
Iemek uzere Reise i5 buldu$unu soyiemege geliyordu ki, onu tekrar sazlarrn arasrnda gordu.
Sandalda ve ayakta idi. Kendi imal ettiQi bir gozc0 diregine qrkmrStr. Bagrnda buyuk ve pa-
nama bir Sapka vardr. Suiara dikkatle bakryordu. Yelii sazhk, gunun nihayete kalmrS r;rklarrnr
emmeQe qalr;ryor ve Arifiye tepeleri az sonra kararmala hazrrlanryordu.
Tayfa iskeleye dogru vurCIdu, ve sesini aya;-lamak uzere ellerini aEzrna dogru goturciu, ki,
kenarCan, gciun, Arifrye strilartna trrmandr$i .7erden, qalriar-ve fundalar ai'as:ncian bir sii6h
patladr. Bir, bir dahal. Tayfa:
- Reis, Reis!...... diye bir iki defa sesiendi. fakat Reis gozcu dire!inde ve ayakta durdugu
yerde bir iki sailancjr. Sonra buyuk bir ta; parqasr suya du;er gibi oldu. Bir iki saz krrrldr, sandal
bir iki defa hafif oynadt. Sonra tekrar gclun yaz gunlerine mahsus buvuk suk0neti... Tayfa:
dedi. Reisi vurdularl..
- Ah,
- iierde ceketsiz biri fundalar arasrndan atladl, ve hat boyunu ge(er geqmez ko;tu. Ba$
yoluna girdi.
Reise i5 bulacak adam: "Yarcjrmct Mustafa, dedi tuh, katii...!"
Buyuk bir-manda sur-usu, bir gece gibi, gole ve sazir$a do$ru yrkanmak uzere geiiyordu...

ru ("Vakit" 24.7. 1911)

l-
o
\l

=
t=
C
'E
C
u
':-:
'..i
1-.:

112